J. Collin de Plancy

SOWNIK W I E D Z Y TAJEMNEJ

WYBR I PRZEKAD

Micha Karpowicz

SOWO WSTPNE

Piotr Kuncewicz

Oficyna Wydawnicza POLCZEK Polskiego Czerwonego Krzya

Warszawa - Krakw 1993

Tytu oryginau Dictionaire Infernal - Repertoire Universel

Par J. Collin de Plancy

Opracowanie redakcyjne hase Krystyna Barchaska-Wardcka

Projekt okadki i strony tytuowej Anna Wojciechowska-Paprocka

Koncepcja, ukad i opracowanie typograficzne Piotr Paprocki

Korekta Maria Sielicka

Wyboru hase wydania polskiego dokonano na podstawie VII wydania Dictionaire Infernal",

Paris, Henri Plon, Imprimeur-Editeur, 1863 r.

Copyright for Polish translation Micha Karpowicz

Copyright for Polish edition Oficyna Wydawnicza POLCZEK Polskiego Czerwonego Krzya

ISBN 83-85272-11-9

Scan By Garret/Bug for Torrenty.org

S O W O W S T P N E

Synkretyczna cywilizacja schyku dwudziestego wieku skada si z wielu elementw. Wyrafinowana technika, zawrotne osignicia nauki towarzysz wielkiemu powrotowi koncepcji i pogldw prastarych, zdawaoby si zapomnianych lub omieszonych. Wielkie pytanie o stosunek materialnego i duchowego, lekcewaone przez materiaistyczn formacj filozofw i mycicieli ostatnich stuleci (bynajmniej nie tylko komunistycznych), powrcio z ca gwatownoci. W tej dziedzinie nie ma ju zgoa odpowiedzi niemoliwych, zreszt doszlimy ju chyba do wiedzy sokratejskiej: wiemy tylko, e nic nie wiemy. Europa miaa si tradycyjnie z zabobonw, lekcewaya znachorw i czarnoksinikw, patrzya z wysoka na wierzenia, mdro i obrzdki innych kontynentw - wszystko to naley ju do przeszoci. Przeciwnie, szuka si teraz prawdy i duchowej inspiracji na caym globie i w caej ludzkiej, a moe i przedludzkiej historii. Huna Hawajczykw, chiskie tao, wojujce z binarn logik zen, steineryzm, tybetaskie bar-do, tajniki Y-cingu, egipskie Ksigi umarych, demonologia Hetytw - to tylko cz tego zawiego posania mwicego o sensie ludzkiej egzystencji, losach duszy, Bogu, yciu i mierci. Za wczenie przesdza, co z tego wyniknie. Wielki duchowy prd New Age jest zaledwie zaczynem czego nowego, mieszanin gbokich intuicji i ewidentynch bredni, duchowego wzlotu i obliczonej na komercj mody. Ale wzniose i mieszne stanowi par niezozczn, tak zawsze byo i pewnie tak zawsze bdzie.

Nie mogo w tym wszystkim zabrakn europejsko-rdziemno-morskiej tradycji demo-nologiczno-gnostyczno-ezoterycznej. Tradycji eklektycznej czy moe synkretycznej, jak kto woli, zoonej z niejasnych pogosw zapomnianych cywilizacji, ze specyficznej interpretacji Starego Testamentu, Talmudu i kabay, z aleksandryjskiej gnozy, z mitologii i hermetycznej wykadni antycznej, z poszukiwa wczesnochrzecijaskich, ze zoonych dziejw alchemii. Do tego przedziwnego zespou mniema i obrzdw przenikny wierzenia ludowe, okruchy kultury arabskiej i perskiej, bardzo blade pogosy, na og rozpaczliwie znieksztacone, kultur odleglejszych. Wreszcie cay kompleks zarzutw przedstawianych czarownicom, z ktrymi chrzecijaska Europa (a i Ameryka, jeli pamita o Salem) toczya zajad i krwaw wojn przez kilka stuleci. Tradycja icie obdna, zoona z najdzikszych zabobonw, z zawrotnych pomysw metafizycznych, z wydarze prawdziwych i nieprawdziwych, z szalonych nadziei, zycia, cierpie i mierci niezliczonych pokole. Tradycja wspczenie prawie nie znana, ale budzca coraz wiksze zainteresowanie.

W tej sytuacji rewelacj na skal europejsk czy wrcz wiatow stao si przypomnienie starej, ubiegowiecznej ksiki J. Collin de Planc/ego Dictionnaire Infernal", prawdziwej encyklopedii wszelkich czarw i niesamowitoci. Ksika miaa dzieje zawie. Pierwsze wydanie ukazao si w 1818 roku, potem przyszy liczne nastpne, tymczasem za autor zmieni cakowicie swoje pogldy i od interpretacji owieceniowej przeszed do cile katolickiej. Dzieo uzyskao imprimatur arcybiskupa Parya, powtrzone nastpnie przez innych dostojnikw Kocioa. Wreszcie, chyba ju po mierci autora zostao uzupenione o nastpne osiemset hase i w formie ostatecznej ukazao si w Paryu u sawnego Plona

f w 1863 roku. W latach siedemdziesitych naszego wieku trafi na nie Umberto Eco, wykorzysta w synnej

powieci Imi ry", nastpnie dokona wyboru i wyda po wosku. W lad za tym ukaza si

- 4 -

w 1980 roku w Genewie w wydawnictwie Slatkine Reprints" reprint paryskiego wydania sprzed stu dwudziestu lat. Ksika okazaa si rewelacyjna.

W wersji oryginalnej jest to liczce siedemset kilkadziesit stron pisanych maczkiem tomisko. Podtytu zapowiada rzecz o bytach, ludziach, ksikach, faktach, rzeczach dotyczcych duchw, demonw, czarnoksinikw, paktu z diabem, wrb, urokw, kabay, okultyzmu, cudw, szalbierstw, przesdw, prognostykw, spirytyzmu i wszelkich faszywych wierze cudownych, dziwnych, tajemnych i nadprzyrodzonych. I, rzeczywicie, zapowied spenia. Czyta si to na dodatek znakomicie, a pisanie na tego rodzaju tematy wcale nie jest sztuk atw. Rzecz w tym, e przecie naprawd nie wiadomo, gdzie si koczy co rzeczywistego, czy bodaj prawdopodobnego, a zaczyna kompletny bekot. A wic ani miertelna powaga, ani czyste szyderstwo nie stanowi waciwego stylu takich opracowa. Autor utrafi w tonacj poredni, jest powany, ale z przymrueniem oka; w rezultacie miejemy si i dziwujemy razem z nim.

A jednak wymaga to komentarza, bd co bd mino sto kilkadziesit lat niezmiernie bogatych w wydarzenia i przemiany wiatopogldu. Nie rnimy si, oczywicie, z autorem co do tezy, e nic nie jest bardziej antypatyczne dudkowi ni hiena", a takich opinii jest niemao, ale skd si w ogle bray takie cudactwa? Niektre, jak si okazuje, sprawdzano, na przykad znan opini o miertelnym lku Iwa przed kogutem. Kiedy oba zwierzaki znalazy si w jednej klatce, sprawy potoczyy si w kierunku fatalnym dla koguta.

W innych kwestiach zmieni si jednak system odniesie. Sam autor, jako si rzeko, od wykadni libertyskiej przeszed do katolickiej. Nie by to jednak przeskok tak wielki, jak mona by sdzi. Niedawno ksidz Jzef Tischner zuway, e to przecie samo chrzecijastwo dokonao najwikszej w dziejach laicyzacji wiata obdzierajc sfer materialn z mistyki, boskoci, niesamowitoci, a element nadprzyrodzony ograniczajc do sfery prawd objawionych w Ewangelii. Tak, to prawda, Koci by zawsze zdecydowanym przeciwnikiem gnozy, zabobonw, przepowiedni etc. Nie wykluczy jednak, e takie rzeczy si zdarzaj, ale jedynie za spraw diaba. Rwnie bogowie antyczni zostali zdegradowani do roli person czartowskich. Std i Plancy widzi tylko jedn alternatyw: albo kamstwo bd zudzenie albo sam diabe we wasnej osobie. Trudno bowiem byo zaprzeczy, e np. zjawiska mediumiczne jednak istniej. No wic diabe. Gorzej, e nie by to jeszcze czas ani Kocioa ekumenicznego, ani bliszej znajomoci kultur prymitywnych i orientalnych. Std do jednego, diabelskiego worka zapakowano nie tylko wirujce stoliki, ale te odmienne wierzenia, a nawet (a moe przede wszystkim?)heretykw" z Lutrem i Kalwinem na czele. Dowiadujemy si tedy, e w krajach protestanckich, Stanach Zjednoczonych tudzie Szwajcarii buduje si witynie powicone diabu... Co mi si wydaje, e Jan Pawe II nie podpisaby si pod tym pogldem.

To jednak poowa dziewitnastego wieku. Nikt jeszcze nie sysza nawet o promieniach Roentgena, nie mwic o Kirlianie, ESP, bioplaznmie i Sedlaku, psychokinezie, Caprze, Moodym e tutti frutti. Sfera duchowa i materialna zbliyy si do siebie w sposb niepojty dla naszych przodkw sprzed ptorawiecza. Brzytwa Ockhama dotkliwie wyszczerbia moc diabelsk. Ale i granice tego co racjonalne zmieniy si przeogromnie. Nawet istnienie Boga i duszy zaczo by czym wicej ni tylko kwesti lepej wiary. Wiemy ju z pewnoci, e wiat jest o wiele bogatszy, ni nam mwi potoczne dowiadczenie naszych zmysw i zdrowego" rozsdku. Ale natura tego bogactwa cigle jest tajemnic i by moe tak ju na zawsze zostanie.

Zmienio si co jeszcze, co sprawia, e olbrzymia cz diabelskich i magicznych recept jest po prostu niewykonalny. Nie yjemy ju najczciej w wiecie naturalnym, ale w sferze skadajcej si z prefabrykatw, z surowcw zastpczych, z syntetykw, Nie ma ju czystej wody ani nawet czystej krwi, bo wszdzie s jakie nowe, cywilizacjyjne przymieszki. yjemy

- 5 -

na skadowisku, moe nawet na mietniku. Odmieni si te nasz stosunek do zwierzt, ktre w adnym wypadku nie s ju istotami dajcymi si drczy - a tamta tradycyjna magia skazywaa je nieustannie na tortury. Ale to zarazem jest trop, ktry prowadzi nas do ewentualnej rehabilitacji niektrych dawnych domniema i koncepcji.

Laicyzacja" wiata bya rzeczywicie jednym z najwikszych darw chrzecijastwa; dziki niej mg nastpi ten gigantyczny rozwj bada eksperymentalnych, ktry ostatecznie stworzy cywilizacj zachodni. Ale to by przecie tylko jeden aspekt wiata, ktry osign kulminacj w czysto materialistycznym wiatopogldzie. Dzisiaj zdajemy si odchodzi od wizji cakowicie urzeczowionej, oddajemy i duchowi jego miejsce. A to zakada, e moe istnie inne oblicze wiata, trudno dostpne, nieznane, ledwo i moe faszywie przeczuwane. Skoro za tak, to niespodzianek moe by wiele i nawet najdziwniejsze zaklcia mog mie jaki sens, jeli midzy pojciem, sowem a rzecz istniej jakie inne, nieoczekiwane rozwizania.

A co z hierarchiami anielskimi, co z hufcami demonw, z krlami, ksitami, margrabiami piekie i dowodzonymi przez nich legionami diabw? Mao kto dzi wierzy w substancjalne zo, wizja pieka wydaje si nam i nieludzka, i jeszcze bardziej. Pakt z diabem oddajcym delikwenta w zamian za mieszek dukatw na wieczne mki wydaje si tak bardzo niekorzystny i niehandlowy, e tylko gupek mgby przysta na co takiego. A wtpliwie, czy cyrograf takiego osobnika miaby jakkolwiek warto wedle prawa czy to kanonicznego, czy belzebubowego. Trzeba pewnie te i podobne pomysy odnie do szeroko rozumianej historii ducha ludzkiego, jej podskrnego nurtu, ciemnej rzeki lkw i przerae, zawsze przecie obecnej w historii dowolnego ludzkiego szczepu. Zreszt bez znajomoci tego nurtu nie sposb zrozumie dziejw kultury ludzkiej, jej zawioci i ciemnych, wstydliwych zakamarkw. A takie badania mog si nawet okaza waniejsze i podniejsze ni przemielone ju na miako wtki oficjalne.

Sama formua zaklcia czy obrzdu jest niczym bez tego, kto j wygasza. Otrzymujemy po raz pierwszy w Polsce substancj tak niezwyk (tekst polski zawiera poow hase oryginau); co z niej potrafimy zrobi, to ju tylko rzecz naszej woli, wiedzy i wyobrani. Podobnie wielki Don Kichot i mieszy i wzrusza; pamitajmy jednak, e sam Rycerz Pospnego Oblicza wierzy w czary gboko...

Piotr Kuncewicz

ABADDON niszczyciel. Zwierzchnik demonw sidmego stopnia. Czasami te imi anioa mierci z Apokalipsy.

ABALAM mao znany ksi piekie. Naley do wity Pajmona (patrz).

ABIGOR demon wyszej rangi, wielki ksi piekielnego imperium. Szedziesit legionw czeka na jego rozkazy. Ukazuje si pod postaci jedca dziercego lanc, sztandar lub bero. Zwyczajowo odpowiedzialny jest za wszystko, co

dotyczy sekretw wojny, zna przyszo i wskazuje dowdcom rodki, dziki ktrym zyskuj sobie mio onierzy.

ABIM poprawniej: ABYS jest to sowo, ktre oznacza 1. pieko; 2. ponury chaos poprzedzajcy stworzenie.

ABRAKADABRA. Za pomoc tego czarodziejskiego sowa, cieszcego si wielkim zaiste powaaniem, tworzy si, szczeglnie w Persji i Syrii, figur magiczn, ktrej przypisuj waciwo agodzenia rnych chorb i uzdrawiania - osobliwie z gorczki. Naley w tym celu owin wok szyi filakteria (patrz), na ktrych umieszczony jest napis w ksztacie trjkta, jak poniej:

ABUNDIA dobra wrka uwaana w Turyngii za opiekunk. Odwiedzajc domy je i pije ze swymi towarzyszkami to, co si dla niej specjalnie przygotowuje, tak jednak, e adna z potraw nie zostaje uszczknita. Opiekuje si oborami. Znakiem jej wizyty s krople tego wosku z jej wiecy znajdowane na skrze zwierzt domowych.

ADEPCI tytu przyjmowany przez alchemikw utrzymujcych, e odkryli kamie filozoficzny (patrz) i eliksir ycia (patrz). Twierdz oni, e na t y m wiecie jest zawsze jedenastu adeptw, a jako e eliksir ycia czyni ich niemiertelnymi, to gdy kolejny alchemik odkryje ten wielki sekret, jeden z dotychczasowych adeptw musi zrobi dla miejsce przenoszc si do innego, rwnolegego wiata.

ADHAB (ALGAB) czyciec muzumaski, gdzie dusze zych drczone s przez czarne anioy - Mun-kira i Nekira.

ADONIS demon ognisty. Wedug demonologw odgrywa wan rol w czasie poarw. Znawcy uwaaj go za identycznego z hebrajskim demonem Thamuzem (patrz).

ADORACJA ROPUCHY. Czarownicy w czasie swych tajemnych zebra adoruj nie tylko diaba. Kady pocztkujcy czarownik, po odbyciu wiciu prb, otrzymuje ropuch z nakazem jej czczenia, co wypenia caujc j na znak szacunku.

ADRAMELEK wielki kanclerz piekie, szatny wadcy demonw, przewodniczcy wielkiej rady diabw. Czczony by w Sefarwaim, miecie Asyryj-czykw, ktrzy palili dzieci na jego otarzach. Rabini utrzymuj, e ukazuje si pod postaci mua, a czasem pawia.

AEROMANCJA umiejtno przepowiadania rzeczy przyszych na podstawie obserwacji powietrza i zachodzcych w nim zjawisk. Wedug tej sztuki np. kometa zwiastuje mier jakiej znacznej osobi

stoci. Te same niezwyke przepowiednie mona uzyska praktykujc teratoskopi (patrz).

Francois de la Torre-Blanca twierdzi, e aero-mancja jest sztuk przepowiadania przyszych zdarze za pomoc ukazywania w powietrzu zjaw lub te, z pomoc demonw, pokazywania obrazu przyszoci we mgle, tak jak w laterna magica. Jako e, dodaje, cienie i wiata dotycz wrbitw, a zachowanie nieba i planet to domena astrologii.

AGAT kamie szlachetny, ktremu staroytni przypisywali waciwoci, jakich on wcale nie ma, min. takich, jak wzmacnianie serca, ochrona przed zaraz czy leczenie uksze skorpiona i mii.

AGATHION demon opiekuczy ukazujcy si zawsze w poudnie pod postaci osa lub czowieka. Czasem udaje si go zamkn w talizmanie (patrz), butelce lub te w magicznym piercieniu.

AGLA sowo magiczne, ktremu rabini przypisuj moc przepdzania zych duchw. Sowo to powstao ze zoenia pierwszych liter czterech wyrazw hebrajskich: Atham gabor leolam, Adonai (Jeste potny i wieczny, Panie). Zaklciem tym posugiwali si nie tylko ydzi i kabalici. Wielu heretykw chrzecijaskich zbroio si w nie walczc z demonami. Powszechnie uywano go w stuleciu szesnastym, a peno go w wielu magicznych ksigach, szczeglnie w ksidze Enchiridion, bezsensownie przypisywanej papieowi Leonowi III.

AGLAOPHOTIS rodzaj zioa rosncego wrd z marmuru w Arabii, ktrym magowie posuguj si, by przywoa demony. Uywaj tako anancitidum i syrrochium oraz innych jeszcze skadnikw, dziki ktrym potrafi zatrzyma demony tak dugo, jak zechc.

AGUARES (AGARES) wielki ksi wschodniej czci pieka. Ukazuje si pod postaci ma

ABU - 10 - AGA

AJP - 1 1 - ALC

dosiadajcego krokodyla, z krogulcem na pici. Sprawia, e powracaj uciekajcy z pola bitwy onierze tej strony, ktr on popiera, a ich ponowny atak rzuca siy wroga w rozsypk. Rozdaje godnoci, uczy wszystkich jzykw i rzdzi wszelkimi duchami ziemskimi. Ten wdz piekielny jest z gatunku odwanych. Ma na swe rozkazy trzydzieci jeden legionw.

AJPEROS hrabia w piekielnym imperium. Identyczny z Ipesem (patrz).

AKATRIEL wedug kabay (patrz) ydowskiej, ktra przyjmuje istnienie demonw dobrych i zych, jest to jeden z trzech ksit dobrych demonw.

AKIEL demon, ktrego zaklina si w niedziel. AKSAFAT demon przyzywany w litaniach sabatu

(patrz). AKSYNOMANCJA wrenie za pomoc siekiery

lub topora. Francois de la Torre-Blanca, ktry o tym pisze, nie wspomina, w jaki sposb wrbici posugiwali si siekier. Std te przedstawimy tylko dwa sposoby praktykowane powszechnie w staroytnoci i uprawiane do dzi jeszcze w niektrych krajach Pnocy.

1. Gdy chce si znale skarb, naley wzi okrgy agat, rozgrza do czerwonoci ostrze siekiery i pooy je tak, by skierowane byo prosto w gr. Nastpnie umieszcza si na nim agat. Jeli kamie nie spada, skarbu nie ma. jeli za spadnie, szybko si toczy. Prb przeprowadza si w ten sam sposb po trzykro, i jeli kulka potoczy si za kadym razem w to samo miejsce, to tam ukryty jest skarb. Jeli za kadym razem toczy si w inn stron, to skarbu powinno si szuka gdzie indziej.

2. Gdy chce si wykry zodzieja, wbija si siekier w ziemi, ostrzem do dou, a trzonkiem skierowanym prosto ku grze. Taczy si w kole wok wbitej siekiery a do momentu, w ktrym trzonek si zachwieje, a siekiera upadnie na ziemi. Koniec trzonka wskazuje kierunek, w ktrym naley szuka zodzieja. Niektrzy utrzymuj, i trzeba, aby ostrze siekiery umieszczone zostao w okrgym naczyniu, co, jak stwierdza Delancre, jest cakowitym absurdem. Bo jak umieci topr w okrgym naczyniu, i jak sklei i zoy to naczynie, kiedy uprzednio zostanie rozbite na kawaki?"

ALASTOR surowy demon, najwyszy wykonawca wyrokw wadcy pieka. Spenia rol Nemezis. Zoroaster nazywa go katem. Orygenes uwaa go za tosamego z Azazelem. Inni myl go z anioem mierci. Staroytni nazywali ze duchy a/astores, a Plutarch opisuje, jak to Cycero, z nienawici do Augusta, planowa zabi si u drzwi domu cesarza, by zosta jego Alastorem.

ALCHEMIA czy te chemia par exccllence, nazywana take filozofi hermetyczn, jest to wana dziedzina nauk chemicznych zajmujca si sztuk przemiany metali. Oczekiwanym rezultatem jej rozwoju jest kamie filozoficzny (patrz).

ALEKTROMANCJA powszechna wrd staroytnych sztuka przepowiadania przyszoci przy uyciu koguta. A oto, jakim dziao si to sposobem: Rysowano na piasku koo, ktre dzielono nastpnie na 24 rwne czci. W kad z nich wpisywano jedn z liter alfabetu i umieszczano na niej ziarno. Porodku koa stawiano specjalnie tresowanego koguta i obserwowano, z ktrych liter i w jakim porzdku zdziobywa bdzie ziarna. Litery te ukaday si w sowo dajce odpowied, ktrej szukano. Wrbici, chccy pozna imi nastpcy cesarza Walensa, posuyli si alektromancj - kogut wybra litery THEOD. Walens, ktremu o tym doniesiono, umierci wielu spord tych ciekawskich, a nadto straci zaufanie do wszystkich, ktrych imiona zaczynay si na te fatalne litery. Mimo to bero po nim odziedziczy Teodozjusz Wielki. Przepowiednia ta musiaa jednak powsta ju po fakcie. Marcellus z Ammien relacjonuje t histori inaczej. Twierdzi, e za panowania Walensa wrd zajmujcych si magi byo wielu ludzi wyksztaconych i kilku filozofw. Pewnego razu, chcc pozna przysze losy panujcego cesarza, zebrali si noc w domu przygotowanym dla ich praktyk magicznych. Rozpoczli od sporzdzenia trjnogu z korceni i gazi krzewu laurowego, ktre uwicili przez straszliwe zaklcia. Na trjnogu postawili mis, wykonan z mieszaniny rnych metali, wewntrz ktrej, w rwnych odstpach, umieszczone /ostay wszystkie litery alfabetu. Teraz

ALE - 12 - ALF

do akcji wkroczy mistrz ceremonii, najwikszy znawca pord zebranych. Z dugiego caunu odwin ucit ludzk gow i, trzymajc w rku licie werweny (patrz), wielkim gosem wykrzykn straszliw inwokacj, po czym dosta konwulsji. Znieruchomia tu przed magiczn mis, trzymajc nad ni zawieszony na nitce piercie - to z praktyk daktylomantycznych (patrz). Wtedy dopeni czarnoksiskich zakl, wprawiajc trjng w drgania, a piercie zacz si porusza uderzajc liter za liter. Uderzone litery sanie ustawiay si na tablicy w odpowiedniej konfiguracji, tworzc heksametr zdumiewajcy wszystkich zebranych.

Walens, poinformowany o tych praktykach, nie yczc sobie, by kto pyta piekie o jego losy, ukara panw i filozofw biorcych udzia w tej ceremonii, rozcigajc, nadto proskrypcj na wszystkich czarownikw i filozofw w Rzymie. Straci ich wielu. Panowie z

ale nie mog zmieni swej pci. Wrd Skan-dynaww nazwa alruny oznacza rodzaj fetyszy, gdzie indziej wystpujcych jako mandragory (patrz).

AMAZEROTH. Reginald Scott, ktry jak Wierus wylicza siy piekielne, wymienia Amazerotha jako ksicia dowodzcego szedziesiciu legionami.

AMDUSCIAS wielki ksi piekie. Ma ksztat jednoroca, ale jeli go przywoa, to ukazuje si w ludzkiej postaci. Na polecenie daje koncerty,

AMA - 13 - A M O

AMOJMON (AMEMON) jeden z czterech krlw w piekle, rzdzcy jego czci wschodni. Przywouje si go rano, midzy godzinami dziewit a dwunast, i po poudniu midzy trzeci a szst. Asmodeusz (patrz) jest jego penomocnikiem i pierwszym ksiciem w jego pastwie.

AMRITA napj niemiertelnoci u hindusw. Ich bogowie byli miertelni przez dziesi tysicy lat. W cigu tego czasu znaleli sposb na wytwarzanie amrity i tak mier nie moga ju ich dosign.

AMSZASPANDY duchy najwyszego rzdu u Persw. Jest ich szeciu. Przewodzi im Ormuzd. Rzdz wraz z nim siedmioma planetami.

AMULET czyli zabezpieczenie. Tak nazywa si pewne otoczone przesdem przedmioty, ktre nosi si na sobie lub zawiesza na szyi, by zabezpieczy si przed jak chorob czy niebezpieczestwem. Grecy nazywali je filakteriami, ludy Orientu talizmanami. Byy to dziwaczne wizerunki (skarabeusz u Egipcjan), kawaki pergaminu, skra, cyna, srebro lub pewne kamienie, na ktrych umieszczano odpowiednie znaki czy hieroglify.

AMY prezydent w piekle i jeden z ksit piekielnej monarchii. Ukazuje si tam otoczony pomieniami, lecz na ziemi przyjmuje ludzkie rysy. Uczy sekretw astrologii i sztuk wyzwolonych, daje dobrych sucych, odkrywa przed przyjacimi skarby zebrane przez demony. Dowodzi trzydziestu szeciu legionami. Upade Anioy i Moce s na jego rozkazy. Ma nadziej powrci po dwustu tysicach lat do nieba, by zajmowa tam Sidmy Tron, w co, jak twierdzi Wierus, wierzy nie warto.

ANAMELEK (ANAMALEK) demon ciemnoci nioscy ze wieci. By czczony w asyryjskim miecie Sefarwaim, przedstawiany za pod postaci przepirki. Jak twierdz, imi jego znaczy dobry krl". Mdrkowie utrzymuj, e jest on Ksiycem,

w trakcie ktrych sycha gosy trb i innych instrumentw muzycznych, ale nic nie wida. Gos jego wygina drzewa. Dowodzi dwudziestu dziewiciu legionami.

AMIANT rodzaj niepalnego minerau, ktry wedug Pliniusza i demonografw znakomicie przeciwdziaa czarom i magii.

AMNIOMANCJA wrenie z tzw. czepka - bony otaczajcej czasem gow nowo narodzonego dziecka. Nazwa tego sposobu wrenia bierze si wanie od czepka okrelanego w medycynie greckim sowem amnios. Wtajemniczone baby przepowiadaj przyszo czekajc nowo narodzonego badajc czepek. Orzekaj szczliwe przeznaczenie, jeli ma on kolor czerwony, a ze jeli jest sinoszary.

AMON (AAMON) wielki i potny markiz imperium piekielnego. Ma ksztat wilka z ogonem wa. Rzyga ogniem. Jeli przyjmuje ksztaty ludzkie, to ludzki ma korpus, ale gow sowy z wielkimi kami w dziobie. Jest to najpotniejszy z ksit demonw. Zna przeszo i przyszo. Jeli chce, to godzi pornionych przyjaci. Dowodzi czterdziestu legionami. Egipcjanie widzieli w Amonie, czy Aamonie, swego najwyszego boga. Przedstawiali go w postaci czowieka w biaym paszczu.

ANA - 14 - AND

a Adramelek (patrz) - Socem. Pewn rol odegra w poemacie Gessnera opiewajcym mier Abla.

ANANISAPTA. Wedug kabalistw, sowo to napisane na wieym pergaminie jest bardzo skutecznym talizmanem (patrz) chronicym przed chorobami. Twierdz, e litery tego wyrazu s inicjaami sw skadajcych nastpujc modlitw: Antidotum Nazareni Auferat Necem lntoxicationis, Sanctificet Alimenta Poc:ulaque Trinites Alma*. * Antidotum Nazareczyka Odtruciem Wyrywa mierci,

Uwica Potrzykro Dobroczynne Pokarmy i Napoje. ANARAZEL jeden z demonw odpowiedzialnych

za strzeenie podziemnych skarbcw. Przenosi je

z miejsca na miejsce, by ukry przed ludzkimi poszukiwaniami. Anarazel ze swymi towarzyszami, Gazielem i Fekorem (patrz), naruszaj fundamenty domw, wywouj burze, bij o pnocy w dzwony, wywouj widziada i nocne strachy.

ANDRAS wielki markiz w piekle. Ukazuje si pod

postaci anioa z gow puchacza, dosiadajc czarnego wilka i dzierc miecz. Tych, ktrzy przypadn mu do gustu, uczy, jak zabija nieprzyjaci, panw czy sugi. To on wznieca ktnie i wanie. Dowodzi trzydziestu legionami.

ANDRIAG stwr z bani, rodzaj konia ze skrzydami lub gryfa. W powieciach o bohaterskich czynach dosiadaj go czarownicy, czasem uyczajc gwnym bohaterom. Spotka go mona take w opowieciach o wrkach.

ANDROALFUS potny demon, markiz imperium piekielnego. Ukazuje si jako paw o niskim gosie. Gdy pojawi si w ludzkiej postaci, mona zmusi go do wykadania geometrii, jest astronomem i uczy sztuki zrcznego dyskutowania. Zamienia ludzi w ptaki, co pozwala tym, ktrzy z nim obcowali, na ucieczk przed sprawiedliwoci. Trzydzieci legionw stoi na jego rozkazy.

ANGAT imi diaba na Madagaskarze, gdzie uwaany jest za ducha krwawego i okrutnego. Przedstawia si go pod postaci wa.

ANIOY. w. Augustyn dowodzi, e anioy powstay w trakcie szeciodniowego procesu stwarzania. Nie powstay wczeniej, jako e nie istniay wtedy jeszcze adne stworzenia. Ani pniej, bo Bg rzek, jak mwi Pismo: Kiedy powstay gwiazdy, wszystkie moje anioy wychwalay mnie wielkim gosem". Prawdopodobnie zostay powoane do istnienia stwierdzeniem Stwrcy: Niech si stanie wiato". Wedug wielkiego biskupa z Hipponii, sowa te stosuje si zarwno do wiata widzialnego, jak i do niewidzialnego. Jaka jest ich liczba? Daniel widzia ich tysic milionw usugujcych Panu i dziesi tysicy milionw stojcych za Nim. Wedug Areopagity, mnogo szczliwych zastpw duchw wyszych jest nieprzeliczalna. Jako e dzieo Boskie jest doskonae - kontynuuje Anio nauki - tak wic im co jest doskonalsze, tym jest tego wicej. Std te byty niematerialne s nieporwnanie liczniejsze od materialnych".

Teologia daa anioom skrzyda - mwi w. Dionizy Areopagita - by zaznaczy chyo ich ruchw". Tertulian powtarza, e mog one przenosi si wszdzie w mgnieniu oka. Albert Wielki wskazuje na bdy w opisie sposobu poruszania si aniow. Niektrzy wierz - powiada - e anioy przenosz si z pomoc myli. To fasz. Jeli wyobra sobie Konstantynopol, Kalkut czy Kanton, to moja myl nie przemierza krajw Orientu. Znajduje ona tu, w moim mzgu, odpowiednio pasujce wyobraenia. Std te, jeli duchy niebieskie p o d r u j jak myl, to pozostaj w tym samym miejscu". I kontynuuje: Inni

AND - 15 - ANI

uwaaj, e anioy poruszaj si wskutek dziaania podlegych im si. Opinia ta prowadzi prost drog ku herezji - jest sprzeczna z nauk Pisma witego. Rozkazywanie aktywnym siom, dawanie im impulsu, kierowanie ich do przemierzania przestrzeni to zupenie co innego, ni poruszanie si samemu. A przecie Pismo w tysicu przypadkw przedstawia ruchy wasne istot niebiaskich. Jeszcze inni utrzymuj, e anioy przemieszczaj si dziki posiadanej waciwoci znajdowania si w rnych miejscach w tym samym momencie, jeli zechc - to nawet wszdzie. I ten pogld rwnie zasuguje na miano herezji. Istota, ktra jest wszdzie nie porusza si w ogle, a duch wyszy mogcy by wszdzie byby nieograniczony, a wic byby Bogiem".

ydzi, prcz saduceuszy, uznaj anioy. Tak jak my, uwaaj je za byty duchowe, rozumne, wiodce prym wrd wszelkich stworze, a dla nas anioy maj nad sob tylko wit Dziewic.

Rabini, ktrzy, odkd s w diasporze, wszystko przekrcili, umieszczajc stworzenie aniow w dniu drugim, dodaj, e gdy anioy zostay wezwane na narad do Boga chccego stworzy czowieka, porniy si w opiniach. Bg za stworzy Adama, by unikn ich szemra. Wkrtce jednak zaczy wypomina Bogu, e zbyt duo wadzy da Adamowi. Bg podtrzyma przekonanie o doskonaoci swego dziea, jako e czowiek winien skada mu hod na ziemi, tak jak anioy robi to w niebie. Nastpnie zapyta anioy, czy potrafi wymieni nazwy wszystkich stworze. Odpowiedziay, e nie. A Adam, ktry zjawi si niebawem, wymieni je wszystkie bez wahania, czym anioy zawstydzi.

W Pimie witym kilkakrotnie spotyka si nazw anioy na oznaczenie demonw - anioy ciemnoci, anioy upade, ze anioy. Wdz ich nazywany jest wielkim smokiem lub pradawnym wem - od postaci, w jakiej kusi kobiet.

W nauce Zoroastra istnieje nieskoczona liczba aniow czy duchw poredniczcych. Przypisuje si im nie tylko moc wstawiennictwa podporzdkowan staej boskiej opatrznoci, ale take moc absolutn, jak poganie obdarzali swoich bogw. Ten kult bstw pomocniczych potpi w. Pawe.

Muzumanie wierz, e kady czowiek ma dwu aniow strw, z ktrych jeden zapisuje jego dobre, a drugi ze uczynki. Anioy te s tak dobre, e jeli ich podopieczny popeni jaki czyn grzeszny, to zanim go zapisz, pozwalaj mu zasn majc nadziej, e okae skruch we nie.

Persowie przydaj kademu czowiekowi piciu aniow do stray: jednego po prawej do

notowania dobrych uczynkw, drugiego po lewej - do notowania zych, trzeciego przed nim - by go prowadzi, czwartego za nim - by chroni go przed demonami, i pitego, wysunitego do przodu - by kierowa jego myli do Proroka. Inni w krajach Orientu pomnaaj liczb aniow stry do stu szedziesiciu - to wyraz wielkiej zaiste prnoci.

Syjamczycy dziel anioy na siedem grup i czyni ich odpowiedzialnymi za strzeenie planet, miast, ludzi. Utrzymuj, e ze anioy wypisuj kamstwa o ludziach w momencie, gdy si kicha. Teologowie dziel anioy na dziewi Chrw w trzech stopniach: Serafini, Cherubini i Trony; Potgi, Ksistwa i Cnoty Niebiaskie; Moce, Archanioy i Anioy.

Jako e anioy, w pewnych okolicznociach, z wol Bo chroniy ydw przed nieprzyjacimi, to i w nowszych czasach oczekiwano podobnego cudu. Oto w dniu zajcia Konstantynopola przez Mahometa II, Grecy wmwili sobie, za spraw przepowiedni jednego ze swych kapanw, e Turcy nie wejd do miasta, bo zostan u murw zatrzymani przez zbrojnego w miecz anioa, ktry przepdzi ich a do granic Persji. Std, gdy nieprzyjaciel pojawi si w wyomie muru, lud i armia schronili si w wityni Mdroci Boej nie tracc nadziei. Ale anio nie przyby i miasto zostao zupione.

Cardan opowiada, e pewnego dnia rozesza si wie w Mediolanie, e nad miastem ukaza si anio. Wybieg i wraz z dwu tysicami zebranych ujrza w chmurach anioa z rozpostartymi skrzydami, uzbrojonego w dugi miecz. Mieszkacy miasta okrzyknli go anioem mierci i nastpio oglne zamieszanie do momentu, gdy kto z kleru nie zwrci uwagi, e to, co wida, to otoczona chmurami figura anioa z biaego marmuru stojca na szczycie dzwonnicy w. Gotharda.

ANIRAN u muzumanw duch opiekujcy si zalubinami.

ANNABRY jeden z siedmiu ksit piekie, ktry ukaza si FausLowi pod postaci czarno-biaego psa z uszami dugimi na cztery okcie.

ANPIEL jeden z aniow, ktremu rabini przypisuj wadz nad ptakami, jako e poddaj oni kady rodzaj stworzenia pod opiek jednego bd kilku aniow.

ANTROPOMANCJA wrba polegajca na badaniu wntrznoci kobiet lub mczyzn. Ten okrutny zwyczaj znany by od dawna. Wedug Herodota, Menelaos zatrzymany w Egipcie przez nie sprzyjajce wiatry, powici dla swej okrutnej ciekawoci dwoje egipskich dzieci, usiujc z ich wntrznoci pozna swe przeznaczenie. Heliogabal

ANT - 16 - ARY

rwnie oddawa si tym praktykom. Powiada si, e Julian Apostata podczas swych praktyk magicznych i nocnych ofiar zabi wiele dzieci, aby wry z ich wntrznoci. Podczas swej ostatniej wyprawy do Karra w Mezopotamii, ukry si w wityni Ksiyca i po dokonaniu ze wsplnikami zbrodni zamkn szczelnie drzwi i postawi stra a do momentu swego powrotu. W bitwie wydanej Persom zosta zabity. Ci, ktrzy weszli do wityni w Karra.. ju za panowania nastpcy Apostaty, Jowiana, znaleli tam kobiet powieszon za wosy, z rozpostartymi rkoma, otwartym brzuchem i wyrwan wtrob.

ANTYCHRYST. Opisuje si go zwykle jako okrutnego i niegodziwego tyrana, wroga Jezusa Chrystusa. Ma on sprawowa rzdy na ziemi tu przed kocem wiata. Przeladowania, ktrym podda wybranych, bd ostatni i najstraszliwsz prb. Sam Pan powiedzia, e jeli czas tej prby nie zostaby skrcony, wybrani nic przeszliby jej. Staoby si tak, poniewa udajcy Mesjasza Antychryst bdzie czyni cuda mogce zmyli nawet samych wybranych.

Leloyer przywouje ludowy przekaz, wedug ktrego podziemne demony strzeg dla Antychrysta ukrytych skarbw, ktre pomog mu omami ludzi. Jego metody przeladowa bd tym groniejsze, e ucieka si on bdzie do wszelkich sposobw zjednywania sobie ludw. O wiele czciej stosowa bdzie przekupstwo ni gwat. A poniewa ma czyni cuda, wielu okrela go mianem imitatora Boga.

Wedug Bogueta haso zwolennikw Antychrysta brzmie bdzie: Wypieram si chrztu".

APANTOMANCJA wrenie na podstawie niespodziewanego napotkania przedmiotw czy zwierzt. Std te, na przykad, traktowanie spotkania zajca czy ora jako wrby.

ARACHULA zy duch przestworzy, zacieky wrg Ksiyca - wedug wierze Chiczykw zamieszkujcych pogranicza Syberii.

ARDYBECHT jeden z siedmiu Amszaspandw (patrz); rzdzi ogniem.

ARIEL jeden z duchw, ktrego rabini-talmudyci uwaaj, wraz z Anpielem (patrz), za ksicia i wadc ptakw.

ARIOCH demon zemsty. Wedug niektrych

demonologw rni si od Alastora (patrz). Posuguje si zemst tylko wobec tych, ktrzy sami si do niej uciekaj.

ARYMAN u staroytnych Persw ksi piekie, rdo za, czarny demon wyaniajcy si z ciemnoci, wrg Oromaza czy Ormuzda, bdcego uosobieniem dobra. O ile jednak Ormuzd jest wieczny, o tyle Aryman, jako stworzony, musi pewnego dnia zgin.

ARYTOMANCJA (ARYTMOMANCJA) wrenie z liczb. Grecy badali liczb i warto liter w imionach dwch walczcych i z tego wryli. Ten, ktrego imi zawierao wicej liter o wikszej wartoci, mia odnie zwycistwo. To w taki wanie sposb wrbici przepowiedzieli zwycistwo Achillesa nad Hektorem.

Rwnie Chaldejczycy oddawali si praktykom arytomancji. Dzielili swj alfabet na trzy czci, kada z nich skadaa si z siedmiu liter, ktre przypisywali siedmiu planetom, aby nastpnie z nich wysnuwa przepowiednie.

Platoczycy i Pitagorejczycy take czsto oddawali si tym praktykom wrbiarskim. Stanowi one take element kabay ydowskiej.

ASKAROT imi nadane przez demonologw mao znanemu demonowi sprawujcemu opiek nad szpiegami i donosicielami. Jego zwierzchnikiem by demon Nergal (patrz).

ASMODEUSZ zy demon utosamiany przez niektrych rabinw z Samaelem (patrz). Nadzorca domw gry. Sieje rozpust i zalepienie. Rabini liczyli, e Asmodeusz pewnego dnia zdetronizuje

Salomona; wkrtce jednak zosta on przez krla uwiziony i zmuszony do pomocy przy budowie wityni w Jerozolimie. Tobiasz za, za rad tych samych rabinw, wypdza Asmodeusza z ciaa optanej Sary za pomoc dymu z rybiej wtroby,

ASM - 17 - AST

a anio Rafael zatrzyma go u granic Egiptu. Paul Lucas twierdzi, e spotka go podczas jednej ze swych podry. Cho przyjto to drwin, to jednak wCourrier de 1'Egyple" moemy przeczyta, e lud tego kraju nadal czci wa Asmodeusza, ktry ma sw wityni na pustyni Ryanneh. W ten samo-okalecza si, ale po chwili rany znikaj.

Niektrzy utrzymuj, e Asmodeusz jest pradawnym wem, kusicielem Ewy. ydzi zw go Asmodai i uwaaj, wzorem Chaldejczykw, za ksicia demonw. Wedug Wierusa jest on potnym w piekle ksiciem, o trzech gowach: byczej, ludzkiej i baraniej. Ma te ogon wa, gsie nogi i zieje ogniem. Pojawia si dosiadajc smoka i dzierc w doniach chorgiew i wczni. Za w hierarchii piekielnej podlega krlowi Amojmonowi (patrz).

Egzorcyzmujc Asmodeusza naley twardo sta na nogach i woa go po imieniu. Obdarza on magicznymi piercieniami; pokazuje, jak sta si niewidzialnym; uczy geometrii, arytmetyki, astronomii i nauki o ruchu. Zna rwnie miejsca ukrycia skarbw, do wyjawienia ktrych mona go zmusi. Dowodzi siedemdziesiciu dwoma legionami.

Nazywany jest take Szamada, Szammadai (patrz) lub Sydonai. Le Sag uczyni go bohaterem jednej ze swych powieci (Diabe kulawy").

ASMUG jeden z demonw, ktre pod rozkazami Arymana (patrz) siej w Persji niesnaski, spory i ktnie.

ASPIDOMANCJA mao znany sposb wrenia, wedug niektrych podrnikw praktykowany w Indiach. Wedug Delancre'a, wrbita lub czarownik zakrela koo, kadzie w nim tarcz, siada na niej i wypowiada zaklcia, a wtedy widok jego staje si odraajcy. Wychodzi ze stanu ekstazy jedynie, aby obwieci rzeczy, o ktrych chciano si dowiedzie, a ktre zostay mu objawione przez diaba.

ASTAROT wielki ksi w piekielnym imperium, o rozlegej wadzy. Ma wygld wielce szpetnego anioa; pojawia si dosiadajc piekielnego smoka i dzierc mij w prawej doni. Niektrzy magowie uwaaj, e wada on na Zachodzie mrocznego imperium, zapewnia przychylno i przyja wielkich panw, a dniem, kiedy naley go przywoywa, jest roda. Astarot czczony by przez Filistynw i mieszkacw Sydonu. Uwaany jest za wielkiego skarbnika piekie. Wierus twierdzi, e zna on przeszo i przyszo, chtnie odpowiada na pytania dotyczce spraw najbardziej tajemnych i z atwoci wcign go mona w rozmow o stworzeniu, grzechach i upadku aniow, ktra to historia dobrze jest mu znana. Utrzymuje jednak, e on sam ukarany zosta niesusznie. Gruntownie

naucza sztuk wyzwolonych. Dowodzi czterdziestu legionami.

Kto przywouje Astarota, baczy winien, by zbytnio si do nie zblia, a to ze wzgldu na nieznony smrd. Dlatego wskazane jest trzyma przy nosie magiczny piercie ze srebra, ktry chroni przed odraajcym odorem demonw.

Wyobraano Astarota pod rnymi postaciami. Wymieniony jest wrd siedmiu ksit piekie, ktrzy odwiedzili Fausta. Wedug angielskiej tradycji, pojawia si jako w o barwnym, ceglas-toczerwono mienicym si ogonie, dwu tych, silnych i krtkich nogach, biaotawym brzuchu, rudobrzowej szyi i ostrym szpikulcu zakoczonym na ksztat kolca jea.

ASTARTE samica Astarota (patrz). Przedstawiana z gow jawki.

ASTRAGALOMANCJA wrenie kostkami do gry. Wecie dwie kostki ponumerowane, jak zwykle, od 1 do 6. Rzuca mona dowolnie: albo jedn albo obiema naraz; w ten sposb otrzymuje si liczby od 1 do 12. Chcielibycie dowiedzie si o jakiej sprawie, ktra was niepokoi, albo te chcecie pozna tajemnice przyszoci -pytania zapiszcie na papierze okadzonym jaowcowym dymem. Odwrcony papier pocie na stole i rzucajcie kostki, zapisujc kolejno wyrzucone liczby, a poczywszy je otrzymacie odpowied. Liczba 1 odpowiada literze A; 2 - literze E; 3 - literom I lub Y; 4 - literze O; 5 - literze U; 6 - literom B, P lub W; 7 - literze C; 8 - literom D lub T; 9 - literom F, S, X (H) lub Z; 10 - literom C lub K; 11 - literom L, , M lub N; 12 - literze R. Nie dziwcie si, jeli odpowied jest niejasna - los jest kapryny, a reguy przeznaczenia zwolnione s od przestrzegania zasad ortografii. A jeli nic nie moecie zrozumie, odwoajcie si do innych sposobw wrenia.

AST - 1 8 - AST

Staroytni praktykowali astragalomancj za pomoc kostek oznaczonych literami alfabetu i przypadkowo wyrzucone litery stanowiy odpowied. W wyroczni Herkulesa w Achai do urny wkadano litery i cignito je jak losy.

ASTROLOGIA sztuka przepowiadania przyszoci, ukadania horoskopw i wrenia na podstawie aspektw, pozycji i wpyww cia niebieskich. Uwaa si, e astrologia, zwana rwnie astrologi osdzajc, bo polega na osdzaniu ludzi i rzeczy, narodzia si w Chaldei, skd dotara do

Egiptu, Grecji i Italii. Niektrzy badacze staroytnoci przypisuj stworzenie tej dziedziny wiedzy Chamowi, synowi Noego. Komisarz de Lammare, w swoim Traile de police", nie odrzuca stwierdzenia, e przekaza mu j demon.

Diogenes Laertios przypuszcza, e Egipcjanie wiedzieli, i Ziemia jest okrga i znali przyczyny zamie. Nie mona odmwi im talentu w dziedzinie astronomii, jednake miast cile przestrzega zasad tej nauki, dorzucili do nich inne, wytwr swojej wyobrani, dajc pocztek sztuce wrenia i stawiania horoskopw. Wedug Herodota, to wanie Egipcjanie ustalili, ktremu z bogw powicony jest konkretny dzie i miesic. Rwnie oni, jako pierwsi, badali, pod jak gwiazd kto si urodzi, by mc przewidzie, co go w yciu czeka i jak umrze mierci. Wyczytaem w ksidze nieba o wszystkim, co ma si przydarzy wam i waszym synom" - mawia do swych atwowiernych poddanych Belus, wadca Babilonu. Pompe-jusz, Cezar i Krassus wierzyli w astrologi. Pliniusz wyraa si o niej jako o godnej szacunku sztuce. Wci stosowana jest w Persji i w duej czci Azji. Tavernier napisa w swej relacji z Isfahanu: Nic nie moe si tam wydarzy bez zasignicia rady astrologw. S oni silniejsi i wikszy budz strach

ni sam wadca, ktrego stale czterech z nich otacza. Krl za kadym razem zwraca si do nich o rad, a oni wskazuj mu por odpowiedni na spacer, pozostanie w paacu, toalet, przyodzianie krlewskich szat czy noszenie insygniw wadzy. Tak s na dworze powaani, e gdy krl Szach-Sophi cierpia od lat na nieuleczaln dolegliwo, to lekarze stwierdzili, i za stan wyczerpania, w jaki popad wadca, odpowiedzialni s astrologowie przez bdne okrelenie godziny wyniesienia go na tron. Ci przyznali si do bdu, ponownie naradzili z medykami, wyszukali w gwiazdach waciw godzin i powtrzono ceremoni koronacji, ku ogromnej satysfakcji wadcy, ktry w kilka dni pniej wyzion ducha".

Podobnie jest w Chinach, gdzie cesarz nie way si niczego przedsiwzi bez uprzedniego sprawdzenia horoskopu. U Japoczykw kult astrologii jest jeszcze silniejszy. aden z nich nie mie wznie adnej budowli nie spytawszy uprzednio astrologa o jej los. S nawet tacy, ktrzy poznawszy odpowied gwiazd powicaj si popeniajc samobjstwo dla szczcia tych, co zamieszka maj w nowym domu.

Prawie wszyscy staroytni, Hipokrales, Wergi-liusz, Horacy czy Tyberiusz, wierzyli w astrologi. Rwnie wieki rednie byy 1114 zaraone. Stawiano horoskopy Ludwikowi XIII i XIV. Boileau twierdzi, e nawet najmielszy autor" nie osignie Parnasu, jeli gwiazda, pod ktr si urodzi, nie uczynia go poet". Astrologia zna tylko siedem planet i dwanacie konstelacji Zodiaku. Liczba konstelacji nie zmienia si, planet natomiast jest wicej, dziewi*. Bdziemy mwi tylko o tych pierwszych siedmiu, jedynych, jakie interesuj astrologw.

Kad czci ludzkiego ciaa, jak twierdz, rzdzi odpowiednie ciao niebieskie. Te siedem planet to: Soce, Ksiyc, Wenus, Jowisz, Mars, Merkury i Saturn. Soce kieruje gow, Ksiyc - prawym ramieniem, Wenus lewym, Jowisz odkiem, Mars - pci, Merkury - praw nog, Saturn za lew. Albo te: Mars rzdzi gow, Wenus - prawym ramieniem, Jowisz lewym, Soce odkiem, Ksiyc - pci, Merkury - praw nog, za Saturn lew.

Wrd konstelacji: Baran gow ma pod swoj piecz, Byk - szyj. Blinita - ramiona, Rak - klatk piersiow i serce, Lew odek, Panna brzuch, Waga - nerki i poladki, Skorpion - pe, Strzelec - uda, Kozioroec - kolana, Wodnik - nogi, a Ryby - stopy.

wiat, to znaczy krlestwa i miasta, rwnie s pod wpywem konstelacji. Astrologowie niemieccy XVI wieku ogosili, i Frankfurt ma za swego patrona

ASI - 1 9 - AST

Barana, Wurtzburg - Byka, Norymberga - Blinita, Magdeburg - Raka, Ulm - Lwa, Heidelberg - Pann, Wiede-Wag, Monachium-Skorpiona, Stuttgart - Strzelca, Augsburg - Kozioroca, Ingolstadt - Wodnika, a Ratyzbona - Ryby.

Hermes uzna, e poniewa w gowie jest siedem otworw, to patronuje im siedem planet. I tak: Saturn i Jowisz - uszom, Mars i Wenus - dziurkom w nosie, Soce i Ksiyc oczom, a Merkury - ustom. Leon Hebrajczyk, w swej Philosophie d'amour", przyznaje mu racj i jeszcze precyzuje: Soce patronuje oku prawemu, Ksiyc za lewemu, jako e planety te s oczami nieba; Jowisz rzdzi lewym uchem, a Saturn prawym: Mars prawym otworem nosa, Wenus lewym; Merkury rzdzi ustami z racji patronowania sowu".

Dodajmy jeszcze, e Saturn panuje nad yciem, zmianami, budowlami i naukami; Jowisz nad honorem, yczeniami, bogactwem i czystoci ubra; Mars sprawuje piecz nad wojn, wizieniami, maestwem i nienawici; Soce nad nadziej, szczciem, zyskiem i sprawami spadkowymi; Wenus otacza opiek mio, i przyja; Merkury zwizany jest z chorobami, stratami, dugami, handlem i trwog; Ksiyc za z plagami, snami i drobnymi kradzieami. Takie przynajmniej zalenoci przedstawia dzieo Admirables secrets d'Albert le Grand".

Panujc, w pewnym sensie, nad wszystkim, co przytrafia si czowiekowi, planety przynosz ten sam acuch zdarze za kadym razem, gdy pojawiaj si na niebie w tym samym punkcie horoskopu. Jowisz powraca w to samo miejsce po upywie lat dwunastu i honory, ktre przyniesie, bd takie same. Wenus wraca do tego samego punktu co lat osiem i obdarza tak sam mioci, tyle e ju do kogo innego.

Nie zapominajmy te, e kada z planet ma dzie tygodnia, ktremu patronuje: Soce niedzieli, Ksiyc poniedziakowi, Mars wtorkowi, Merkury rodzie, Jowisz czwartkowi, Wenus pitkowi, a Saturn sobocie.

Kolorem Soca jest ty, Ksiyca - biay, Wenus zielony, Marsa czerwony, Jowisza niebieski, Saturna - czarny, Merkurego za - mieszany.

Soce patronuje zotu, Ksiyc - srebru, Wenus - cynie, Mars - elazu, Jowisz - spiowi, Saturn - oowiowi, a Merkury - rtci.

Soce emanuje dobroczynnoci i askawoci; Saturn niesie ze sob smutek, ponuro i chd; Jowisz - umiarkowanie i agodno; Mars - porywczo; Wenus - yczliwo; Merkury - niestao, a Ksiyc - melancholi.

Wrd konstelacji Baran, Lew i Strzelec s ciepe,

suche i arliwe; Byk, Panna i Kozioroec cikie, zimne i suche; Blinita, Waga i Wodnik - lekkie, ciepe i wilgotne; Rak, Skorpion i Ryby - wilgotne, powolne i zimne.

Gdy chce si postawi horoskop dziecku w dniu jego narodzin lub wywry skutki jakiego zdarzenia, naley najpierw sprawdzi za pomoc astro-labium, jakie konstelacje i planety dominuj na niebie i wycign wnioski wynikajce z ich przymiotw, zalet i funkcji.

Jeli spotkaj si na niebie trzy znaki o tych samych waciwociach, np. Baran, Lew i Strzelec, to tworz aspekt potrjny, poniewa dziel niebo midzy siebie na trzy czyci i s od siebie oddzielone trzema innymi konstelacjami. Jest to ustawienie dobre i korzystne.

Gdy spotkaj si znaki dzielce niebo na sze czci, np. Baran z Blinitami, Byk z Rakiem itd., powstaje tzw. aspekt poszslny, ktry najkorzystniejszy nie jest.

Spotkanie konstelacji dzielcych firmament na cztery, jak np. Barana z Rakiem, Byka z Lwem czy Blinit z Pann, daje niekorzystny aspekt kwadratu.

Gdy za w godzinie narodzin spotkaj si znaki z przeciwlegych czci nieba, np. Baran z Wag, Byk ze Skorpionem czy Blinita ze Strzelcem, to tworz one aspekt przeciwny - zy i szkodliwy.

Ciaa niebieskie s w koniunkcji, gdy spotkaj si w t y m samym znaku lub tym samym domu. Jeli natomiast znajd si w dwu punktach przeciwlegych - nazywamy to opozycj.

Kady znak Zodiaku zajmuje okrelone miejsce nazywane domem niebiaskim lub domem Soca. Tych dwanacie domw Soca dzieli Zodiak na dwanacie czci. Kady z domw zajmuje trzydzieci stopni z trzystu szedziesiciu penego koa. Astrolodzy oznaczaj zwykle domy numerami w okrgym lub kwadratowym polu podzielonym na dwanacie komrek.

Dom pierwszy to dom Barana, w astrologicznym argonie zwany rogiem wschodnim. Jest to dom ycia, jako e urodzeni pod znakiem tej konstelacji mog dugo y. Dom drugi to dom Byka, zwany doln bram. Jest to dom bogactwa i pomylnoci. Dom trzeci, Blinit, nosi nazw siedziby braci. Jest domem korzystnego dziedzictwa i bogatych spadkw. Dom czwarty jest domem Raka. Nosi nazw gbi nieba, rogu ziemi lub siedziby rodzicw. Jest domem skarbw, dbr majtkowych. Dom pity to dom Lwa, zwany te siedzib dzieci. Jest to dom zapisw testamentowych i darowizn. Dom szsty jest domem Panny, zwanym mioci Marsa. Jest domem smutkw, niepowodze i chorb. Dom sidmy jest domem Wagi i zwany jest bram

AST - 20 - AST

zachodni. To dom zalubin i maestw. Dom smy to dom Skorpiona, zwany bram grn. Jest to dom trwogi, lkw i mierci. Dom dziewity, zwany mioci Soca, jest domem Strzelca. To dom pobonoci, religii, podry i filozofii. Dom dziesity to dom Kozioroca. Nosi nazw rodka nieba. |est to dom dostojestw, godnoci i zaszczytw. Jedenasty to dom Wodnika, zwany mioci lowisza. Jest to dom przyjaci, przysug i fortuny. Dom dwunasty, dom Ryb, zwany mioci Saturna, to najgorszy i najbardziej zgubny z domw. S w nim otrucia, nieszczcia, zazdroci, smutki i naga mier..

Baran i Skorpion to ulubione domy Marsa; Byk i Waga - Wenus; Blinita i Panna - Merkurego; Strzelec i Ryby - Jowisza; Kozioroec i Wodnik Saturna; Lew Soca, a za Ksiyca Rak.

Spotkania planet z konstelacjami naley ledzi z uwag. Jeli, na przykad, Mars spotka si w godzinie narodzin z Baranem - obdarza nowo narodzonego sita, dum i dugim yciem, jeli z Bykiem bogactwami i odwag, lednym sowem Mars potguje wpywy konstelacji, z ktrymi si spotyka, przydajc im siy i wartoci. Saturn za, przynoszcy troski, nieszczcia i choroby, zwiksza ich oddziaywania negatywne i pomniejsza pozytywne. Wenus przeciwnie - pot-guje pozytywne, a negatywne osabia. Wpywy Merkurego zale od jego koniunkcji: jeli spotka si z Rybami, konstelacja za, jego wpyw staje si mniej korzystny; jeli z Koziorocem, konstelacja sprzyjajca, oddziaywania Merkurego s lepsze. Ksiyc konstelacjom pomylnym przydaje melancholii, za zowrbnym - s m u t k u i strapienia. Przynoszcy zaszczyty i bogactwa Jowisz zwiksza dobre oddziaywania i pomniejsza ze. Wschodzce Soce obdarza icie krlewskimi dobrodziejstwami i jego moc jest prawie tak wielka jak Jowisza, jeli natomiast chyli si ku zachodowi - zapowiada niepowodzenia.

Dodajmy jeszcze, e Blinita, Waga i Panna obdarowuj wielk urod, Skorpion, Kozioroec i Ryby - raczej przecitn. Inne konstelacje przyno-sz brzydot. Ponadto Panna, Waga, Wodnik i Blinita obdarzaj piknym gosem, za skorpion, Rak i Ryby - nijakim lub wrcz nieprzyjemnym. Pozostae konstelacje wpywu na Limbre gosu nie maj.

Jeli planety i konstelacje znajduj si w momencie stawiania horoskopu na wschodzie, oddziaywanie ich bdzie odczuwalne we wczesnych latach ycia lub w pocztkowej fazie danego przedsiwzicia. Jeli w tym momencie gruj na niebie - wpywy ich odczujemy w trakcie, a pod koniec ycia czy przedsiwzicia - jeli byy na zachodzie.

Aby mie pewno, e horoskop sporzdzony jest poprawnie, obserwacje nieba rozpoczyna naley dokadnie w minucie narodzin dziecka lub w okrelonym momencie sprawy, ktrej bieg dalszy chcemy pozna. Dla tych, ktrzy nie wymagaj takiej dokadnoci, s sporzdzone gotowe horoskopy uoone wedug konstelacji panujcych w dniu narodzin.

Takie s pokrtce zasady tej, niegdy wychwalanej i powszechnej, a dzi traccej ju myszk sztuki. Astrologowie przyznaj, e Ziemia krci si tak szybko, i pozycje cia niebieskich zmieniaj si momentalnie. Aby postawi horoskop, akuszerki winny pilnie obserwowa zegar, zaznacza dokadne czasy kadego wschodu Soca i baczn uwag zwraca na ukad gwiazd, pod ktrym rodzi si dziecko, albowiem bdzie to jego dziedzictwo na cae ycie. Ale ile to razy pisze Barclai - zagroenie, w jakim znajduj si przysze matki, skutecznie przeszkadza zgromadzonym wok myle o tych praktykach! I jake czsto w takim gronie nie ma nikogo wystarczajco zabobonnego, by si tym zajmowa! Przypumy jednak, e znalaz si kto, kto si tego podj. Co wic bdzie, jeli pord trwa dugo, co si przecie czsto zdarza, i po ukazaniu si gwki nie wida reszty ciaa? W takiej sytuacji, jaki ukad gwiazd bdzie korzystny, a jaki zowrbny? Czy ten towarzyszcy pojawieniu si gwki, czy te ten, ktry wida, gdy narodzi si cae dziecko?"

* Wspczesna astrologia zna dziesi planet: Soce, Ksiyc, Merkury, Wenus, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton (przyp. red.).

ASTROMANCJA wrenie z gwiazd. Jest tym samym, co astrologia.

ASUMAN anio mierci u dawnych Persw. ASZAM demon, ktrego zaklina si w czwartek. ASZAMOT duch, anio lub eon rodzaju e

skiego; matka Jehowy w gupiej doktrynie Walen-tynw.

ASZYK-PASZA demon turecki popierajcy potajemne intrygi. Uatwia porody oraz uczy sposobw zarwno rzucania, jak i odczyniania urokw.

ATRE u Anglosasw - bstwo, czy raczej demon, wyrzdzajcy jedynie zo.

AUCUROWIE byli u Rzymian tumaczami woli bogw. Rady ich zasigano przed kadym wanym przedsiwziciem. Przepowiednie wysnuwali z obserwacji lotu, piewu i sposobu jedzenia ptakw. Bez sprawdzenia apetytu witych kurczt, czy zbadania wntrznoci skadanych ofiar, niedopuszczalne byo wypowiedzenie bitwy czy wybr urzdnika. Gdy Hannibal naciska krla Prusjasza, by

AST - 21 - AUS

wyobraano sobie, i to Lary zabawiaj si podsycaniem go; 12, wreszcie, za motyw zowrbny uznawano nagy przypyw smutku. Zachoway si jeszcze echa tych nie pozbawionych poezji przesdw. Wspczeni Grecy stawiaj wrby z lamentw wynajtych paczek. Utrzymuj te, e jeli usyszy si ryk osa bdc na czczo, to niechybnie spadnie si tego dnia z konia - o ile bdzie si takowego dosiada.

AUSPIKOWIE to augurowie wrcy przewanie z lotu i piewu ptakw.

AZAEL jeden ze" zbuntowanych przeciw Bogu aniow. Rabini utrzymuj, i oczekuje sdu ostatecznego przykuty do ostrych ska, zagubiony gdzie na pustyni.

AZARIEL wedug rabinw-talmudystw anio, ktry sprawuje piecz nad wodami Ziemi. Rybacy przyzywaj go pragnc obfitych pooww.

AZAZEL (ASSASELLO) demon drugiego rzdu, str kozich stad. W wito Pokuty, obchodzone przez ydw dziesitego dnia sidmego miesica'', przyprowadzano do najwyszego kapana dwa kozy. Jeden z nich ofiarowywany by Panu, drugi za Azazelowi. Kozio skadany w darze Panu by umiercany, a krew jego suya do ekspiacji. Nastpnie

najwyszy kapan kad donie na bie drugiego koza, wyjawia swoje grzechy i grzechy ludu, obarcza nimi zwierz, ktre potem wyprowadzano na pustyni i tam wypuszczano na wolno. Lud za, zrzuciwszy swe grzechy na koza Azazela, zwanego rwnie kozem ofiarnym, powraca w milczeniu. Wedug Miltona, Azazel jest pierwszym chorym zastpw piekielnych. Imieniem tego demona posugiwa si w swoich czarach heretyk Marek.

Sidmy miesic u ydw odpowiada wrzeniowi.

wyda bitw Rzymianom, ten wymawia si twierdzc, e ofiary s tomu przeciwne. To znaczy, e przedkadasz opinie barana nad zdanie starego generaa" zaripostowa Hannibal. Augurowie przepowiadali przyszo take 7 piorunw i byskawic, z zamie i ze znakw towarzyszcych pojawieniu si komet. Uczeni zdawali sobie spraw z ich sztuczek, a Cyceron nie wychodzi z podziwu, jak dwu augurw moe patrze na siebie nie zamiewajc si jeden z drugiego. Ci, ktrzy lekcewayli sztuk augurw, byli jednak w mniejszoci, jako e znajdowaa ona powszechn wiar wrd ludu. Kiedy Klaudiuszowi Pulcherowi, gotujcemu si do starcia z Kartagiczykami, doniesiono, e wite kurczta nie chciay je, odrzek: Rzucie je do morza - jeli nie chc je, niech si napij". Wojsko oburzyo si na to witokradztwo, a Klaudiusz bitw przegra.

Nasi prostaczkowie te wierz, e ptaki maj dar przepowiadania. Krzyk sowy zapowiada mier; trel sowika niesie rado. Jeli w chwili, gdy po raz pierwszy syszy si kukuk, ma si kilka monet,, to obdarzy ona pienidzmi, itd. Cardan twierdzi, e gdy przeleci przed nami wrona, to jest to wrba nieszczcia. Jeeli leciaa w praw stron - nieszczcie tu-tu; jeeli w lew - dziki ostronoci mona go jeszcze unikn; jeli lecc nad gow krakaa - zapowiada to mier, ale jeli leciaa nie kraczc, to taki lot nic nie wry.

Mwi si, e sztuka augurw trafia od Chaldejczykw do Grekw, a potem do Rzymian. U ydw jest zakazana w XXIX rozdziale Trzeciej Ksigi Mojeszowej. Gaspard Peucer twierdzi, i augurowie skupiali swe zainteresowania na piciu gwnych obszarach: 1. niebo; 2. ptaki; 3. zwierzta dwunone; 4. zwierzta czworonone; 5. wszystko, co dzieje si z ludzkim ciaem. Natomiast Maggioli, powoujc si w drugim uzupenieniu do swych Kaniku" na dawne ksigi wrbiarskie, liczb t sprowadza do dwunastu, jak dwanacie jest znakw Zodiaku: 1. wejcie do domu zwierzcia, dzikiego lub domowego; 2. napotkanie zwierzcia na drodze; 3. uderzenie pioruna; 4. szczur jedzcy stary kape, lis duszcy kur, wilk porywajcy owc, itp.; 5. usyszany w domu nieznany haas przypisywany zoliwym duszkom; 6. krzyk sowy lub puszczyka, ptak spadajcy na komin, itp.; 7. kot lub inne zwierz wlizgujce si do domu przez szpar - brano je za zego ducha; 8. pomie, ktry sam gas - uwaano to za zoliwo jakiego demona; 9. trzaskajcy ogie - staroytni sdzili, e to Wulkan przemawia do nich przez palenisko; 10. ukadano rne przepowiednie obserwujc wyjtkowo iskrzcy si ogie; 11. jeli by on nad wyraz skoczny",

AZR - I

AZRAEL anio mierci. Wedug poda, pewnego dnia pojawi si w otoczeniu Salomona i wpatrywa si w pewnego czowieka siedzcego obok krla. Czek w spyta, kto zacz, ktry tak mu si przyglda. Dowiedziawszy si od Salomona, i jest to anio mierci, rzek: Wydaje si, e ma mi co za ze. Rozka, prosz, krlu wiatrowi, aby przenis mnie do Indii". Tak te niebawem si stao. Na to anio zwrci si do Salomona: ..Nic dziwnego, e przypatrywaem si temu czowiekowi z lak uwag. Mam bowiem rozkaz zabra jego dusz w Indiach i dziwiem si niepomiernie widzc go u ciebie, tu w Palestynie". Mahomet zwyk przytacza t

BAAL wielki ksi piekie o rozlegej wadzy. Niektrzy badacze demonw upatruj w nim naczelnego wodza piekielnych hufcw. Czczony by przez mieszkacw Kanaan, Kartagiczykw, Chaldejczykw, Babiloczykw i w Sydonie, a take przez Izraelitw, gdy popadali w bawochwalstwo. Powicano mu ofiary z ludzi. Arnobe zauwaa, e wyznawcy nigdy nie okrelili jego pci. W Azji czsto utosamiany by ze Socem.

BAALBERYT demon niszego rzdu, mistrz lub pan przymierza. Wedug niektrych demonologw, by on w piekle gwnym sekretarzem i sprawowa piecz nad piekielnymi archiwami. Fenicjanie przyzywali go na wiadka swoich przysig. Wiele takich bstw, ktrych imiona zaczynay si na Baal, co oznaczao boga lub krla, byo demonami: Baalgad, ktry przynosi szczcie; zoliwy Baalfares; Baal-semen, o ktrym twierdzono, e krlowa w niebie (co prawd nie byo); Baalzrefiusz, ktry, wedle demonografw, strzeg granic; itd.

BAALZEFON kapitan stray granicznej piekie. Egipcjanie czcili go wierzc, e potrafi zapobiec ucieczkom niewolnikw, jednak, jak twierdz rabini, to w czasie skadania przez Faraona ofiary wanie temu bstwu Hebrajczycy przeszli Morze Czerwone. W Targumie" za jest napisane, e anio zagady potukszy figurki wszystkich innych bokw oszczdzi jedynie podobizn Baalzefona.

BAARASZ cudowne ziele rosnce w grach Libanu, zwane przez Arabw zotym zielem". Mwi, e pojawia si w maju po stopnieniu niegw. W nocy wieci jak may pomyczek, w dzie za jest niewidzialne. Co wicej - listki jego zawinite w chusteczk znikaj, co kae wierzy, e rolina ta jest zaczarowana, tym bardziej e zamienia metale w zoto oraz zdejmuje zaklcia i uroki.

2 - BAA

histori, by dowie, i nikt uciec nie moe swemu przeznaczeniu. Azrael nie jest identyczny z Az-rafilem (patrz).

AZRAFIL straszny anio, ktry, wedug muzumanw, grajc na trbie ma budzi wszystkich umarych na sd ostateczny. Czsto mylony z Azraelem (patrz).

AZURCHEB wedug tradycji magw perskich - najwikszy ze wszystkich aniow. Mia sw wityni w Balkh, w Chorasanie.

AZYMA demon, ktry mieje si, gdy czyni si zo. Plemi Neftalego czcio go w Emat, zanim mieszkacy tego miasta przenieli si do Samarii.

Jzef Flawiusz, ktry wielu rzeczom daje wiar, wspomina o tej rolinie w W o j n i e ydowskiej". Pisze on, e bezpiecznie mona dotyka roliny trzymajc w rku korze tego samego ziela.

Znaleziono bezpieczny sposb zbierania roliny: okopuje si j wokoo, do jej nagiego korzenia uwizuje si psa, a ten chcc ruszy za panem, wyrywa ziele i na miejscu ginie. Wtedy ju bezpiecznie mona rolin wzi do rki. Demony, ktre j zamieszkuj, bdce duszami zych ludzi, zabijaj kadego, kto chce j wyrwa w inny ni opisany sposb. Flawiusz podaje jeszcze nie mniej cudown jej waciwo - oto wszelkie ze duchy opuszczaj natychmiast ciao czowieka, jeli do zbliy ziele Baarasz,

BAD duch wiatrw i burz u Persw. Patronuje drugiemu dniowi cyklu ksiycowego.

B

BAH - 23 - BAL

BAHAMAN bstwo opiekucze, ktre wedug Persw agodzi gwatowno, a co za tym idzie, panuje nad woami, baranami i wszystkimi oswojonymi zwierztami.

BAHI cygaska nazwa sztuki wrenia z rki. BAHIR tytu najstarszej ksigi rabinw. Wedug

Buxtorfa, mwi si w niej o najgbszych tajemnicach ydowskiej kabay (patrz).

BAHMAN drugi z Amszaspandw (patrz). BAJEMON jeden z wadcw zachodniej czci

imperium piekielnego. Tak okrela go Wielka Ksiga Czarownikw", niedorzecznie przypisywana papieowi Honoriuszowi. Przyzywa si go w takiej oto modlitwie: O wszechmogcy krlu Bajemonie, ktry wadasz w zachodnich krainach, woam ci i wzywam w imi boskie. Nakazuj ci, w imi Najwyszego, aby mi tu, zaraz, przysa (tu wymienia si duchy, ktrymi chcemy si posuy, np. Pasjel, Rosusz itd.) i pozostae duchy, ktrymi

wadasz, aby odpowiedziay na kade moje pytanie. Jeli tego nie spenisz, bd drczy ci mieczem ognia boskiego, nasil twe cierpienia i ogie ci strawi. Bd mi posuszny, krlu Bajemonie".

BALAN wielki i potny ksi piekie. Niekiedy ma trzy gowy: byka,, czowieka i barana, a przy tym ogon wa i ogniem paajce oczy. Zazwyczaj jednak ukazuje si nagi, z rogami, dosiadajc niedwiedzia i trzymajc na doni krogulca. Gos ma silny i chrapliwy. Ujawnia przeszo i teraniejszo, przepowiada przyszo. Demon nalecy niegdy do sfery Potg. Dowodzi czterdziestu legionami. Uczy podstpu, sprytu i sztuki obserwowania, samemu nie bdc widzianym.

J A V \ P I

BADUMNA w mitologii skandynawskiej - naj-wysza wrka lub elf (patrz) panujcy w lasach.

BAEL demon, w Wielkiej Ksidze Czaro-wnikw" wymieniany jako sLojcy na czele mocy piekielnych. Rwnie Wierus od niego wanie rozpoczyna swj spis w synnej Pseudo-monarchia doemonum". Nazywa on tam Baela pierwszym krlem piekie", wadajcym wschodni ich poaci. Bael ma trzy gowy, z ktrych jedna jest gow ropuchy, druga

czowieka, a trzecia - pyskiem kota. Jest waleczny, za gos ma chrapliwy. Tych, ktrzy go przywouj, czyni przebiegymi i chytrymi, uczy te, jak w razie potrzeby sta si niewidzialnym. Podlega mu szedziesil legionw. Czy nie jest tosamy z Baalem (patrz)?

BAL - 24 - BAS

BALSAM UNIWERSALNY eliksir sporzdzany przez alchemikw. Uwaaj go za niezawodny i doskonay rodek na wszystkie choroby. W razie koniecznoci, moe nawet przywraca ycie zmarym.

BANSZEA (BANSHEE) biaa wrka w Irlandii. Ma bia sukni i srebrne wosy. Zwizana jest z wieloma rodzinami: Kearney, Butter, Keati, Trant, Rir.es. Przychodzi pod okno paka i klaska, w donie, gdy ktry z czonkw tych rodzin ma umrze.

BARAN diabe zmienia sie niekiedy w barana, co przytrafiao si take niektrym zaczarowanym. Dawne podanie ludowe, na tym oparte, posuyo Hamiltonowi za kanw jego opowieci o baranie. Zwierz to wydaje si mie pewne waciwoci magiczne. Oto, gdy Leonor Galigai, maonk marszaka d'Ancre, oskarono o czary, utrzymywano, e gdy bya zajta rzucaniem urokw, to jada wycznie kogucie grzebienie i baranie nerki.

BARBATOS wielki i potny demon, hrabia piekielnego imperium, pierwowzr Robin Hooda. Ukazuje si pod postaci ucznika bd myliwego. Spotka go mona w lasach. Poprzedzaj go czterej krlowie grajcy na rogach. Uczy, jak wry ze

piewu ptakw, ryku bykw, wycia psw i gosw innych zwierzt. Zna miejsca, gdzie magowie ukryli skarby. Umie godzi skconych przyjaci. Niegdy nalecy do sfery Cnt czy Potg, dzi zdegradowany, dowodzi trzydziestu legionami. Zna przeszo i przyszo.

BASKANIA rodzaj hipnozy stosowany przez greckich magw. Tak odmieniaa wzrok, e wszystko widziao si na odwrt: rzeczy czarne postrzegano jako biae, kanciaste jako obe,

najpikniejsze ksztaty jako brzydkie, a najszpet-niejsze jako zachwycajce.

BASZKUM-PASZA demon turecki. Ludzie Orientu przywouj go, by przynis dobr pogod lub te deszcz. Chcc zdoby jego przychylno, ofiarowuj mu upieczony chleb, na ktry wielce jest on asy.

BEBAL mao znany ksi piekie. Naley do wity Pajmona (patrz).

BECHET demon przywoywany w pitki. BEDARGON w kabale - jeden z wysannikw

Samaela (patrz). BEHEMOT demon gruby i, mimo piastowanego

stanowiska, gupi. Jego sia drzemie w nerkach; jego dziedzinami s obarstwo i uciechy odka, Niektrzy badacze demonw uznaj, e jest on w piekle wielkim podczaszym. Bodin sdzi za, e Behemot to po prostu ten faraon egipski, ktry wygna Hebrajczykw. W Ksidze Hioba mwi si o nim jako o monstrualnej kreaturze. Jedni uczeni twierdz, e jest on wielorybem, inni, e soniem, a byy przecie i monstra, ktre nie dotrway do dzisiaj. Zdaniem Urbana Grandier, Behemot zdecydowanie jest demonem. Delancre twierdzi, e wzito go za monstrualne zwierz, bo przybiera postaci wielkich bestii. Dodaje jednak, e z rwn atwoci moe Behemot przyj posta psa, sonia, lisa czy wilka. O ile Wierus, nasza wyrocznia w sprawach demonw, nie uwzgldnia Behemota w swym spisie piekielnej monarchii, to jednak w ksidze Prestige des demons" podaje, e Behemot, czy so, moe by samym Szatanem, ktry poprzez przybieranie takich postaci demonstruje swoj moc. Poniewa w XI rozdziale Ksigi Hioba czytamy, e Behemot zjada siano jak w, rabi-

BEL - 25 - BEL

li zrobili ze cudownego wolu trzymanego na uczt dla ich Mesjasza. Twierdz, e w ten jest tak ogromny, e codziennie poera siano I tysica olbrzymich gr. Swej grskiej krainy

g d y nie opuszcza, gdzie zjedzona w dzie trawa drasta noc. Utrzymuj take, e Bg od razu zabi jego samic, bo nie mona byo pozwo-

i na rozmnoenie si takiego gatunku. Wiele sobie ydzi obiecuj po uczcie z Behemota. ju dzi skadaj przysigi na swoje kski z tej wieczerzy.

BELFEGOR demon odkry i znakomitych pomysw. Czsto przybiera posta modej dziewczyny. Przynosi bogactwo. Moabici zwali go Baalfegor i oddawali mu cze na grze Fegor. Rabini twierdz, e obrzdy ku jego czci odbywano na kulawym stoku i w ofierze skadano mu ohydne produkty

trawienia, na co zreszt zasugiwa. Dlatego te niektrzy badacze upatruj w Belfegorze jedynie boga Pet lub Crepitusa, inni za utrzymuj, e jest to Priap. Przytaczany przez Baniera Selden uwaa, e skadano mu ofiary z ludzi, a ich ciaa zjadali jego kapani. Wierus zauwaa, i demon ten ma zawsze otwarty pysk, co bez wtpienia zwizane jest z imieniem Fegor oznaczajcym, wedug Leloyera, szczelin, jako e w pewnych wypadkach cze oddawano mu w grotach, a ofiary wrzucano tam przez szczeliny.

BEUAL demon czczony w Sydonie. Nie byo w caym piekle ducha bardziej rozpustnego, bezprawnego i bardziej oddanego zu samemu w sobie. O ile jednak natura jego szkaradn bya i nikczemn, to aparycj mia pocigajc, zachowywa si z gracj i godnoci. Miejscem jego kultu bya Sodoma i inne miasta, ale nigdzie nie omielono si

wznie mu otarzy. Delancre twierdzi, e jego imi oznaczao bunt i nieposuszestwo. Wierus, w swoim opisie monarchii Szatana, wiele mu powica miejsca. Wierzono, i Belial, jeden z krlw piekielnego imperium, stworzony zosta tu po Lucyferze i e doprowadzi wielu aniow do buntu, std te jako jeden z pierwszych zosta z nieba wyrzucony". Przyzywajc Beliala, zmusza si go do odpowiedzi na zadane pytania przez skadanie mu ofiar. Jeli jednak nie zaklnie si go w imi Boga, by mwi prawd, kamie jak najty. Ukazuje si czaserri pod postaci piknego anioa na ognistym rydwanie, przemawia agodnym gosem, obiecuje majtki i godnoci, utrzymuje zgod pomidzy przyjactmi oraz zapewnia zrcznych poddanych. Dowodzi osiemdziesiciu legionami ze sfery Cnt i Aniow. Gotw jest pomaga tym, ktrzy uznaj jego zwierzchnictwo. atwo go ukara, gdy si z tego nie wywizuje. Salomon zamkn go wraz ze wszystkimi legionami, armi piciuset dwudziestu dwch tysicy dwustu osiemdziesiciu demonw w butelce. Musiaa by zaiste pokana. Wadza Salomona bya tak wielka, e innym razem uwizi a sze tysicy szeset szedziesit sze milionw diabw, a te wobec. jego potgi byy bezsilne. Mdrcy wspominaj te, jak to krl, uwiziwszy Beliala, cisn butelk z nim do studni pod Babilonem i przykry j gazem. Babiloczycy dostawszy si tam myleli, e znajd skarb i stukli butelk. Wszystkie diaby ucieky, za Belial, bo|c si ponownego uwizienia, skry! si w pustej figurze i zaj przepowiadaniem przyszoci. Odtd zaczto w Babilonie oddawa mu cze.

BELIASZ demon przywoywany w litaniach sabatowych (patrz), ksi sfery Cnt.

BELISZ imi nadawane diabu ma Madagaskarze. Podczas obrzdw ofiarnych zostawia mu si najlepsze kski z ofiary wierzc, e tak dugo nie bdzie czyni za, jak dugo bdzie mia co na zb.

BELOMANCJA wrenie ze strza. Przygotowywano kilka strza i w zalenoci od tego, czego chciano si dowiedzie, wypisywano na nich odpowiedzi. Byy to odpowiedzi zarwno korzystne, jak i te ze. Nastpnie strzay mieszano i losowano. Wylosowan odpowied traktowano jako wiadectwo woli bogw. Belomancj posugiwano si najczciej przed wyruszeniem na wojn. Chaldejczycy gboko ufali temu sposobowi wrenia. Arabowie dzi jeszcze wr z trzech strza. Na jednej wypisuj: Rozka mi, Panie", na drugiej - Panie, powstrzymaj mnie", a trzeci pozostawiaj pust - i wkadaj je do koczana. Pierwsza wycignita strzaa rozstrzyga problem, nad ktrym deliberowano.

- 26 -

BELZEBUB w e d u g Pisma w i t e g o - ksi d e m o nw; wedug Miltona - nastpny po Szatanie, jeli chodzi o wadz i wystpek; wedug wikszoci demonografw - naczelny wadca imperium piekielnego. Imi jego znaczy wadca much". Bodin utrzymuje, e nigdy ich nie byo w jego wityni. Byo to najwysz czci otaczane bstwo ludu Kanaan. Przedstawiano go w postaci muchy z oznakami najwyszej wadzy. Mia swoj wyroczni, gdzie udawa si po rady krl Ochozias, gdy dokuczay mu choroby. Surowo karci go za to prorok Elizjasz. Przypisywano Belzebubowi moc uwalniania ludzi od niszczcej zbiory plagi much.

Wszyscy prawie znawcy demonw upatruj w nim wadc mrocznego imperium, kady jednak inaczej go sobie wyobraa. Milton daje mu majestatyczny wygld i twarz emanujc mdroci. Inni widz go wielkim jak wiea albo te ludzkiej postury, przedstawiaj go raz jako wa, innym razem znw jako kobiet itd. Wadca pieka, pisze Paligenes w Zodiaco vitae", jest imponujcego wzrostu, zasiada na olbrzymim tronie, czoo ma przepasane opask z ognia, pier wydt, twarz nabrzmia, oczy pene iskier, brwi uniesione i wzrok zowrogi. Nozdrza ma niesychanie szerokie, na gowie dwa rogi i jest czarny jak Maur. U ramion zwisaj mu dwa skrzyda nietoperza, ma te dwie kacze apy, lwi ogon i od stp do gw poronity jest dug sierci. Niektrzy identyfikuj go z Priapem, inni, jak Porfur, myl go z Bachusem. Prbowano odnale go w Belbogu (biaym bogu) Sowian, jako e okrwawione oblicze tego ostatniego zawsze obsiaday muchy, tak jak Belzebuba Syryjczykw. Identyfikowano go te z Plutonem (patrz). Bardziej jednak wiarygodna jest identyfikacja z Baelem (patrz), ktrego Wierus uznaje za wadc pieka, tym bardziej e Belzebub

w ogle nie figuruje w jego spisie demonw. Clavicules" Salomona podaj, e Belzebub zjawia si przybierajc monstrualne postaci ju to ogromnego byka, ju to koza z niezwykle dugim ogonem, najczciej jednak pojawia si jako ogromnie tusta mucha._ Faustowi ukaza si jako byk z przeraajcymi oczyma, rnokolorowym wosiem i smoczym ogonem". Marszaek Retz widzia go jako leoparda. jeeli si zoci, dodaj, rzyga ogniem i wyje jak wilk. Czasem towarzyszy mu Astaroth (patrz) w postaci osa.

BERESITH ga kabay (patrz) powicona badaniu tajnikw wiata.

BERYT wielki i staszliwy ksi imperium piekielnego. Znany jest pod trzema imionami: niektrzy nazywaj go Bealem, ydzi Berytem, a nekromanci (patrz) Bofrem. Ukazuje si pod postaci modego onierza, od stp do gw odzianego na czerwono, dosiadajcego konia takieje barwy

BEL BER

BtS - 27 - BIB

i noszcego koron. Wyjawia przeszo, teraniejszo i przyszo. Zapanowa nad nim pozwala moc magicznych piercieni, ale nie mona zapomina, e jest on wierutnym garzem. Posiada dar przemieniania wszystkich metali w zoto, std te czsto uwaany jest za demona alchemikw. Obdarza godnociami, a gos piewakw czyni jasnym i czystym. Dowodzi dwudziestu szeciu legionami.

By bstwem Sychemitw i jest, by moe, identyczny z Berutem z Sanchoniaton, przez badaczy uwaanym za Pallas lub Dian. Autor Petit Albert" przytacza o Berycie histori sugerujc, i demon ten jest tylko chochlikiem, o ile o tym samym Berycie mowa. Znalazem si - opowiada -w zamku, gdzie ukazywa si zadomowiony duch. Od szeciu lat zajmowa si tam zegarami i czyszczeniem koni. Zaciekawiony, postanowiem zbada te sztuczki pewnego ranka. I jakie byo moje zdziwienie, gdy zobaczyem jedce po koskim zadzie zgrzebo, ktrego nikt nie porusza. Stajenny wyjani mi, e aby pozyska farfadeta (patrz) do takiej pracy, wzi czarn kur, upuci jej krwi na rozstaju drg, krwi t zapisa na kawaku papieru: Beryt bdzie pracowa za mnie przez dwadziecia lat, a ja go za to wynagrodz*, i nastpnie zakopa kur w gbokim na stop doku. Tego samego dnia chochlik zaj si zegarem i komi. Sucy doda jeszcze, e czasem odkrywa on co, co i jemu si przydaje..."

Historycy problemu wydaj si wierzy, e chochlik w by mandragor (patrz), za znawcy kabay upatruj w nim sylfa (patrz).

BESZARD wedug Clavicules" Salomona - demon wadajcy wiatrami i burzami. Gradobicia, pioruny i deszcze zsya za pomoc czarw, przy ktrych posuguje si mieszanin potrawki z ropuchy i wielu innych specyfikw.

BIAE DAMY. Tak nazywaj niektrzy sylfidy, nimfy i wrki, ktre w Niemczech opiekoway si dziemi i wybranymi rodzinami. Inni nazw t nadaj pewnym zjawom bardziej budzcym strach ni wyrzdzajcym zo. Istnieje, twierdzi Delrio, pewien rodzaj niegronych widm - biae postaci kobiece - ukazujcych si w lasach i na kach. Spotka je mona te czasem w stajniach, jak trzymajc zapalon wiec pozwalaj kroplom wosku skapywa na koskie grzywy, ktre nastpnie starannie rozczesuj i splataj. Biae damy w Bretanii, zwane tam praczkami lub nocnymi piewaczkami, pior sw bielizn w rdekach, piewajc przy wietle ksiyca. Prosz przechodniw o pomoc przy jej wyymaniu i ami rce tym, ktrzy pomagaj nieszczerze.

O biaej (Jamie, sawnej w Niemczech, tak oto pisze Lrazm: Rzecz bodaj najbardziej w Niemczech frapujc jest biaa dama. Ukazuje si nie tylko w krajach niemieckich, ale i w Czechach, gdy mier ma zapuka do drzwi ktrego z ksit. Widmo to ukazao si przed zgonem wikszoci panw z rodw Neuhaus i Rosemberg, i do dzi si pojawia. Wilhelm Slawata, kanclerz krlestwa Czech, twierdzi, e to duch, ktry nie moe opuci czyca, dopki stoi zamek Neuhaus. A ukazuje si nie tylko, gdy kto ma umrze, ale take z okazji lubw i narodzin dzieci, z t wszake rnic, e zwiastujc mier zjawa ubrana jest na czarno, a zapowiedzi wydarze radosnych jest jej biay strj. Potwierdzi to Gerlanius opowiadajc baronowi Ungenadenowi, cesarskiemu ambasadorowi u Porty, e owa biaa dama ukazuje si w Czechach ubrana w czer przepowiadajc mier w rodzie Rosembergw. Od kiedy jednak Wilhelm Rosemberg skoligaci si z domami panujcymi Brunsz-wiku, Brandenburgii, Badenii i Perstein, ponoszc przy tym ogromne wydatki, szczeglnie na wesele ksiniczki brandenburskiej, biaa dama zadomowia si i w tych czterech rodach, a przesza take do innych, z nimi spokrewnionych. Jeli chodzi o jej zachowanie, to zazwyczaj, zarwno w dzie jak i noc, energicznym krokiem przemierza komnaty z wiszcym u pasa pokanym pkiem kluczy, ktrymi otwiera i zamyka drzwi. Jeli kto pozdrowi j, nie przeszkadzajc, odpowiada tonem wdowy i skoniwszy gow z powag osoby szlachetnie urodzonej odchodzi. Nigdy nie zwraca si zym sowem - przeciwnie, na wszystkich patrzy skromnie i powcigliwie. Co prawda, czsto gniewa si, a nawet rzuca kamieniami w tych, co niestosownie wyraaj si o Bogu lub jego sugach. Jest litociwa dla biednych i za, jeli nie pomaga im zgodnie z jej wol. Daa tego dowd, gdy zamek zajli Szwedzi i nie ugotowali zupy dla biedakw zgodnie ze zwyczajem. Narobia takiego tumultu, e wartownicy nie wiedzieli, gdzie si chowa. Nie oszczdzia nawet generaw, a w kocu jeden z nich przypomnia sobie o niedopatrzeniu. Po ugotowaniu i rozdaniu strawy ubogim - wszystko ucicho".

BIBLIA DIABELSKA jest to zapewne Ksiga Zakl" lub inne tego rodzaju bzdury. Delancre pisze jednak, i diabe kae wierzy czarownikom, e i on ma swoj Bibli, swoje wite ksigi, swoj teologi i swoich nauczycieli. Jeden z wielkich magw, przesuchiwany przed Parlamentem paryskim, wyzna, e w Toledo byo siedemdziesiciu trzech doktorw fakultetu magii posugujcych si tekstem diabelskiej Biblii.

- 28 -

BIBLIOMANCJA sposb wrenia lub rod/aj prby, jakiej poddawano posdzonych o czary. Odbywao si to tak, e na jednej z szal wagi sadzano podejrzanego, a na drugiej kadziono Bibli. Jeli czowiek way mniej - byt niewinny, jeli za wicej - wiadczyo to o jego winie. Ta ostatnia sytuacja zdarzaa si nader czsto, bo czy wiele jest foliaw wacych wicej ni czarownik?

Przeznaczenie za odgadywano otwierajc Bibli zot szpil i biorc: za podstaw wrby pierwsze przeczytane sowo.

BIFRON demon ukazujcy si pod postaci potwora. Jeli przyjmuje ludzkie ksztaty, czyni czowieka biegym w astrologii i przekazuje mu wiedz o wpywie planet. Jest ekspertem w sprawach geometrii. Zna dziaanie zi oraz moc kamieni szlachetnych. Przenosi trupy z miejsca na miejsce. Widziano go take zapalajcego wiata na grobach. Dowodzi dwudziestu szeciu legionami.

BLOKULA. W miasteczku Mohra w Szwecji, okoo roku 1670, miao miejsce zdarzenie, ktre odbio si szerokim echem w caym kraju. Wysano tam sdziw, siedemdziesit czarownic skazano na mier, wiele innych uwiziono, a ponad pitna-cioro dzieci byo zamieszanych w ca t spraw. Opowiadano, e czarownice szy noc na rozdroe i, stajc przed wejciem do pewnej groty, przyzyway diaba po trzykro powtarzajc: Anteser! przybd i zawied nas do Blokuli". Sabat (patrz) odbywa si w miejscu dziewiczym i nie znanym ogowi. Demon Anteser zjawia si pod wieloma postaciami. Najczciej ukazywa si w obcisym szarym surducie, czerwonych trepach ze wstkami, niebieskich poczochach, wypukym kapeluszu i z rud brod. Przy pomocy innych, zwykle w kozy zmienionych demonw, unosi czarownice w przestworza i tak zabiera je do Blokuli. Odwa-niejsze z nich towarzyszyy orszakowi, same dosiadajc miote. Te za, ktre zabieray ze 5ob dzieci, usadzay je tu za swoimi plecami, na kiju przyczepionym do zadu kozy, i tak bez przeszkd podroway.

Po przybyciu do Blokuli wydawano zaraz dla nich uczt. Oddaway si diabu na sub, wasn krwi podpisujc cyrograf. Nastpnie chrzczono je w imi diaba, a on obdarowywa je opikami z dzwonw. Wrzucay je do wody wypowiadajc takie oto odraajce zaklcie: Jak te opiki nigdy nie powrc do dzwonw, z ktrych pochodz, tak moja dusza niech nigdy nie wejdzie do nieba".

Najwiksz pokus, jak diabe podsuwa, jest dobra strawa. Wydawa wic dla zgromadzonych wspania uczt, gdzie podawano kapuniak z boczkiem oraz kleik z owsa, mleka, masa i sera. Po

posiku rozpoczynay si zabawy i walki. Diabe, jeli by akurat w dobrym humorze, grzmoci wszystkich kijem zamiewajc si przy tym do rozpuku. Innym razem przygrywa im na harfie.

Z zezna uzyskanych przez trybuna wynika, e owocem zwizku czarownic z diabem byy we i ropuchy. Czarownice opowiedziay te, e widyway diaba chorym, a wtedy poleca swym czarownikom stawia sobie banki. Rozdawa te zwierzta, by im suyy - jednym kruki, innym koty. Nazywano je dostarczycielami", bo wysyano je, by ukrady co trzeba, a one wietnie si z takich zada wywizyway. Uczy te diabe, jak udoi mleka za pomoc czarw, a wygldao to lak: czarownik wbija n w mur, uwizywa do sznur i pociga za, jakby za krowie wymi, a zwierz, o ktrym wanie myla, byo w tym momencie dojone. Tym samym sposobem mona szkodzi wrogom, ktrzy podczas cigania za sznur cierpi nieludzkie mki. Czasem czarownicy mogli kogo nielubianego nawet zabi wywijajc w powietrzu drewnianym noem. Zeznania te zaprowadziy kilka setek czarownic na stos, dziki czemu mniej ich si zrobio w Szwecji. Ale, co zastanawiajce, podobne praktyki czarnoksiskie dotrway w tym kraju do dzisiaj.

BOBU jeden z wielkich elfw (patrz). Wada przynoszcym burze jesiennym wiatrem. Noc siada na lipach i amie gazie. W Szkocji, widzc jedn z takich zamanych, pogitych czy dziwnie potrzaskanych gazi, mawiaj, ze to ga Bobu. Nikt takiej gazi nie mie tkn.

BOHINUM boek armeski wykonany z czarnego metalu, symbolu nocy. Wedug Leloyera, imi jego pochodzi od hebrajskiego sowa bohu oznaczajcego rozpacz. Jest to demon za.

BORAKS rodzaj kamienia, ktry, jak twierdz znawcy, znale mona w gowach ropuch. Przypisywane s mu liczne cudowne waciwoci. Mona, na przykad, usypia innych z jego pomoc. Zdoby boraks jest jednak bardzo trudno i nigdy nie ma si przy tym pewnoci, czy nie jest to po prostu stwardniaa ko.

BB. Pitagoras zabrania swym uczniom je bb, mia bowiem do tego warzywa stosunek szczeglny. Suyo mu ono do praktyk magicznych, a wierzy przy tym, e jest oywione. Opowiada si, e gotowa bb, a nastpnie przez kilka nocy wystawia na dziaanie ksiycowej powiaty, a przemieni si w krew. Tej za uywa do pisania na wypukym zwierciadle, a nastpnie obracajc je w stron ksiyca w peni sprawia, e oddaleni ode przyjaciele mogli na jego tarczy przeczyta to, co napisa Pitagoras. Sw wiedz o bobie przej od Egipcjan. Ci bobu nie tykali wierzc, e jest on

BIF BOB

BK O

schronieniem dla dusz, tak jak niektrzy bogowie mieli jakoby mieszka w cebuli. Pono Pitagoras wola da si zabi, ni ucieka przez pole bobu. Tyle do powszechnie znana, acz mao wiarygodna legenda. W kadym razie staroytni skadali ofiary z czarnego bobu bstwom piekielnym.

W Egipcie znajdowano niegdy nad brzegiem Nilu mae kamyczki w ksztacie ziaren bobu, ktre odstraszay demony. A moe by to skamieniay bb ? Festus twierdzi, e kwiat bobu ma w sobie co aobnego, a jego strczek przypomina bramy piekielne...

Delancre w swym Incredulite et mecreance du sortilege pleinement convaincue" powiada, e w domu nawiedzonym przez duchy, obnoszc w czystych rkach ziarno bobu, nastpnie rzucajc je za siebie jednoczenie stukajc miedzianym dzbankiem i po dziewiciokro wzywajc zjawy do odejcia, mona sprawi, by miejsce to opuciy. Mode Wenecjanki wryy sobie z bobu, co nie cakiem jeszcze wyszo z mody. Chcc dowiedzie si, ktre z wielu serc jest najwierniejsze, bray kilka ziaren bobu, nadaway im imiona zalotnikw i rzucay na posadzk. Te z ziaren, ktre znieruchomiay po upadku, oznaczay serca pewne, te za, ktre si potoczyy - niestaych natrtw.

BRODACZ. Tak nazywa si mao znanego demona, ktry odkrywa tajemnice kamienia filozoficznego (patrz). Imi jego zdaje si sugerowa, e jest on identyczny z Barbatosem (patrz), ktry jednakowo z demonem-filozofem nie ma nic wsplnego. Nie jest to rwnie Barbas, ktry wtrca si do mechaniki. Demon Brodacz imi swe zawdzicza imponujcej zaiste brodzie.

BRODAWKI. Wedug Petit Albert" brodawek pozby si mona zawijajc w kawaek przecierada tyle ziaren grochu, ile mamy brodawek. Zawinitko naley rzuci na drog, a kto je podniesie, przejmie nasze brodawki. Ale jest jeszcze inny, lepszy sposb. Naley uci gow ywemu wgorzowi i krwi z niej naciera brodawki. Nastpnie gow t zakopa. Kiedy zgnije - brodawki znikn.

BRUKOLAKI tak Grecy nazywaj wampiry (patrz). BRULEFERUS wedug Clavicules" Salomona

- imi demona czy ducha, ktrego przywouje si chcc by kochanym.

BRYFOT mao znany demon, cho dowodzi legionem. Na pocztku XVII stulecia zamieszkiwa w ciele optanej z Bcauvais.

BRYZOMANCJA wrenie z natchnienia Bryzo, bogini snu. Bya to sztuka przepowiadania przyszoci i tumaczenia snw.

BUER demon drugiego rzdu. Przyjmuje posta gwiazdy lub koa o piciu szprychach. Przemieszcza

BUK

si obracajc wok wasnej osi. Uczy filozofii, logiki i objania waciwoci zi leczniczych. Chepi si, e potrafi przywrci zdrowie chorym i znale dobrych sucych. Dowodzi pidziesiciu legionami.

BUKON zy demon cytowany w Clavicules" Salomona. Sieje zazdro i nienawi.

BUN potny demon, wielki ksi piekielnego imperium. Ma posta smoka o trzech gowach, z ktrych jedna jest ludzka. Porozumiewa si tylko za pomoc znakw. Przenosi trupy, nawiedza cmentarze i gromadzi demony na nagrobkach. Twierdzi, e tych, ktrzy mu su, obdarza elokwencj i bogactwem. Dowodzi trzydziestu legionami.

Tatarzy boj si szczeglnie demonw podporzdkowanych Bunowi, zwanych Bunisami, twierdzc, e wielce s zoliwe. Chroni przed nimi tylko czyste sumienie, a sia ich jest wielka i liczba ogromna. Jednake czarownicy z tych krain oswajaj je i utrzymuj, e potrafi przepowiada przyszo wanie dziki Bunowi.

BUTADIEU demon-rudzielec cytowany w zaklciach z XVII wieku.

BUZAS ksi piekie - patrz: Pruflas. BYLET wedug Wierusa jest to potny i straszliwy

demon, jeden z krlw pieka. Ukazuje si na biaym koniu, a poprzedzaj go grajce na trbach i rogach koty. Przyzywajc go, trzeba wielk zachowa ostrono, gdy niezwykle ciko zmusi go do posuszestwa. Aby go sobie podporzdkowa, naley, obrciwszy si w stron punktu oddzielajcego wschd od poudnia, nakreli leszczynow rzg trjkt poza obrbem koa, w ktrym si stoi. Nastpnie odczytuje si zaklcie zaczarowujce demony i Bylet posusznie pojawia si w trjkcie. Jeli tak si nie dzieje, to znak, e egzorcysta nie ma

- 29 -

odpowiedniej mocy i pieko go lekceway. Mwi si, e Uylel jest posuszny i dobrze suy Lemu, kio obdaruje go kielichem wina, ktry ustawi naley w trjkcie. Gdy si ju zjawia, dooy trzeba stara, by uprzejme zgotowa mu przyjcie - obsypa komplementami jego ujmujc powierzchowno, podkreli szacunek, jaki ywi si wobec niego i innych krlw, jego braci - jest na to bardzo czuy. Nie mona zapomnie i o tym, e przebywajc z nim trzeba mie srebrny piercie na rodkowym palcu lewej doni, ktry naley mu pokaza. Trudno wszystkie te warunki wypeni, ale kto tego dokona, staje si dziki Byletowi najmocarniejszym z ludzi.

Niegdy nalea do sfery Potg i ma nadziej, e pewnego dnia powrci do nieba i zasidzie na Sidmym Tronie- wydaje si to jednak mao realne. Dowodzi osiemdziesiciu legionami.

CERBER (Cerberus) lub Naberus (patrz) jest to demon, przez Wierusa zaliczony w poczet markizw piekielnego imperium. Jest silny i potny. O ile nie ma swych trzech psich gw, ukazuje si pod postaci kruka. Gos ma rykliwy, a jednak obdarza elokwencj i uprzejmoci oraz uczy sztuk piknych. Dowodzi dziewitnastu legionami. Wida wic, e nie chodzi tu o Cerbera staroytnych, tego gronego psa, nieprzekupnego stranika krainy cieni, zwanego besti o stu gowach, centiceps bellua. ze wzgldu na mnogo wy zdobicych jego trzy grzywy. Hezjod przypisuje mu pidziesit psich gw, lecz panuje powszechne przekonanie, e mia ich on tylko trzy. Zby mia czarne i ostre, a ich ugryzienie powodowao mier na miejscu. Opowie o Cerberze pochodzi zapewne od Egipcjan, ktrzy stawiali dogi na stray swych grobowcw.

CERNA termin ju archaiczny. Oznacza dawniej kt krelony lask przez magw w celu przywoania demonw.

CERONOSKOPIA staroytny sposb wrenia polegajcy na obserwacji piorunw, byskawic i zjawisk zachodzcych w powietrzu.

CEROMANCJA wrenie z wosku, ktry topi si i wlewa, kropla po kropli, do naczynia z wod. Z ksztatu, jaki przybior zastyge krople, wysnuwa si ze lub dobre przepowiednie. Turcy posikuj si t metod przy wykrywaniu przestpcw i odnajdywaniu skradzionych przedmiotw. Kawaek wosku topili na wolnym ogniu, co tam przy tym mamroczc. Nastpnie usuwali stopiony wosk znad aru i z jego ksztatw odgadywali zodzieja, jego pochodzenie i kryjwk. W Alzacji w wieku XVI,

a moe i do dzi jeszcze, gdy paniusie chc si dowiedzie, kto zesa chorob na dan osob, bior tyle woskowych wiec, ilu maj podejrzanych i zapalaj je. Czyja wieca spali si najszybciej, ten jest, ich zdaniem, sprawc uroku.

CHAMOS demon pochlebstwa, czonek rady piekielnej. Amonici i Moabici czcili Soce pod imieniem Chamos, Kamosz lub Kemosz. Milton nazywa Chamosa spronym postrachem dzieci z Moab. Inni myl go z Jowiszem-Ammonem. Wosjusz sdzi, e to Komu Grekw i Rzymian, ktry by bogiem oczu, taca i balw. Ci za, ktrzy sowo to wywodz od hebrajskiego Kamos, uwaaj, e oznacza ono boga skrytego, to znaczy Plutona (patrz), ktrego siedzib jest pieko.

CHAOMANCJA sztuka przepowiadania przyszoci poprzez obserwacj powietrza. Umiejtno t posiadali niektrzy alchemicy, ale nie wyjawili nam jej sekretw.

CHARADRIUSZ nie znany nam ptak nieczysty. Rabini utrzymuj, e obdarzony jest cudownymi waciwociami i e wzrok jego leczy taczk. By to nastpio, ptak i chory musz si w siebie wzajemnie wpatrywa, bo jeli ptak wzrok odwrci - chory natychmiast umiera.

CHIMERA urojony potwr zrodzony w Licji, o ktrym poeci twierdz, e pokonany zosta przez Bellerofona (syn Apollina - przyp. red.). Mia on gow rodek Iwa, brzuch kozy i ogon smoka. Zia ogniem z paszczy. Pemonografowie upatruj w nim demona.

CHIROMANCJA sztuka wrenia z linii na doni. Rozpowszechniona wrd Cyganw, jest pono

c

BUK - 30 - CFR

CHE - 31 - CHI

bardzo stara. Jej gwne zasady przedstawiamy pod hasem: do.

CHEREB (CHETEB) wedug hebrajskich teologw jest to demon atakujcy w samo poudnie.

CHIROSKOPIA. Oto urocze fragmenty natchnionego tekstu pana Munier des Cloeaux na ten temat: Chiroskopia - od cheir - rka, i scopeo - badam. Czytelnik winien wiedzie, e wyrazy cheir i scopeo s sowami greckimi. Mamy tysice powodw, by obydwa pisa ma liter. Pierwszym i najwaniejszym jest fakt, e nie strzela si z armat tam, gdzie ich nie ma.

W dosownym znaczeniu chiroskopia to studiowanie doni. Ale tak samo jak ze sowem kranioskopia, oznaczajcym po prostu badanie czaszki, a w sensie rozszerzonym rwnie sztuk poznawania rozwoju poszczeglnych czci mzgu, poszczeglnych organw ciaa lub materialnych podstaw inteligencji po zewntrznym ksztacie czaszki, tak te jest i z terminem chiroskopia. Nie oznacza on wycznie badania doni, ale rwnie sztuk poznawania poprzez ni ludzkiego charakteru. Stanowi wic chiroskopia jeden z systemw fizjognomiki (patrz), uzupeniajcy poprzednie - autorstwa I avatera i Galla.

Na pierwszy rzut oka wydawa si moe, i potraktowalimy chiroskopi jako art. Tak samo dziao si na pocztku z doktrynami Lavatera i Galla - z a n i m uznano je za nauk czy paranauk, mocno byy wymiewane. Niemniej, uwane spojrzenie na spraw prowadzi do wniosku, e autor nowej doktryny podchodzi do rzeczy cakiem powanie. Z duym przekonaniem twierdzi, i poszczeglne elementy doni dostarczaj mu rwnie licznych i rnorodnych wskazwek, co mniej lub bardziej znaczne wypukoci czaszki.

Twrca tej nowej teorii ma podstawy, by wzbudza zaufanie. Oto one: W.F. Sargenkoenig, doktor medycyny na uniwersytecie w Wurtzburgu, konsultant i profesor fizjognomiki na uniwersytecie w Jenie, czonek wszystkich niemieckich akademii i kilku zagranicznych towarzystw. A teraz wierzcie, jeli chcecie! Dlaczego, na dobr spraw, namitnoci, ktre zdradza powierzchnia kocianej skrzynki, w ktrej si gnied, nie miayby da si rozpozna po ksztacie tak podstawowego i potrzebnego dla nich narzdu, jakim jest rka?

W naszym owieconym stuleciu wiara w czarownikw zagina. Wrby z minionych epok, uzyskiwane ze starannego studiowania wewntrznej strony doni, uwaa si dzisiaj za mieszne bzdury. Ale, o ile wierzy przekazom, spenio si wiele z tego typu przepowiedni. Tak na przykad pewna Mulatka, po obejrzeniu doni piknej i penej

wdziku Kreolki z Martyniki, przepowiedziaa jej, e pewnego dnia zostanie wicej ni krlow - a wic cesarzow Francuzw, krlow Woch, a poprzez alianse take protek