Co można polecić - Farmacja Praktyczna · Tabletki te, kupowane przez internet, zawierają...

NR 5(11) maj 2008 Cena: 6,70 zł

PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW

„Apteczka podróżna”sezonowa półka w aptece

Co można polecić kobiecie w ciąży?

Inspekcja w aptece

! 00 okladka.indd I! 00 okladka.indd I 08-05-2008 15:53:1508-05-2008 15:53:15

! 00 okladka.indd II! 00 okladka.indd II 08-05-2008 15:53:5008-05-2008 15:53:50

FARMACJA PRAKTYCZNA 1

WstępFo

t. ar

chiw

um p

ryw

atne

; okł

adka

: Mar

iusz

Trz

cińs

ki

Szanowni Państwo!

mgr farm. Barbara Misiewicz-JagielakRedaktor Merytoryczna „Farmacji Praktycznej”

Maj jest miesiącem, który nam, mamom kojarzy się nieodmien-nie z Dniem Matki. Młode mamy spodziewają się w tym dniu własnoręcznie wykonanej laurki, zaś te, których dzieci dawno wyrosły z wieku przedszkolnego – wizyty bądź miłego telefonu z życzeniami. Czy Dzień Matki może zainspirować również farmaceutów? Proponujemy, byście Państwo w maju pomyśleli szczególnie o Waszych pacjentkach, które już są mamami bądź spodziewa-ją się dziecka. Kobieta w ciąży z pewnością nie jest typowym pacjentem apteki. Często obawiamy się czegoś jej doradzić, zastanawiamy się, w jaki sposób się do niej odnosić. Boimy się polecić jej jakiekolwiek leki. Wiedząc jak ważny jest to temat, postanowiliśmy w majowej „Farmacji Praktycznej” poświęcić wiele uwagi kobiecie w ciąży. Piszemy, co możecie Państwo polecić ciężarnej, czy powinniście traktować ją w szczególny sposób, jak spełnić wymagania takiej „specjalnej pacjentki”. Proponujemy Państwu również, byście przyłączyli się do organizowanej przez Polpharmę kampanii społecznej „Wstyd nie zapytać – ciąża bez opryszczki”.Państwa uwagę kierujemy także na zagadnienia interesujące z punktu widzenia prowadzenia apteki. W tym numerze wyja-śniamy zapisy ustawy o prawie do wykonywania zawodu farma-ceuty. Podsumowujemy też cykl artykułów dotyczący kontrolo-wania apteki przez poszczególne instytucje państwowe.Przed nami także długo wyczekiwany okres wakacyjny. Piszemy o tym już w maju, jest to bowiem odpowiedni czas, by przygo-tować aptekę dla „urlopowiczów”. Polecamy wyeksponowanie na półkach wyposażenia apteczki wakacyjnej i doradzamy, jak szczególnie przygotować aptekę na wakacje.

01 wstep.indd 101 wstep.indd 1 08-05-2008 16:18:1308-05-2008 16:18:13

2 FARMACJA PRAKTYCZNA

maj 2008

SpisTreści

Farmacja Praktyczna nr 5 (11), Warszawa 2008Wydawca: Concept Publishing Polska Sp. z o.o., ul. Czapli 27, 02-781 Warszawa, tel.: 022 848 60 40, faks: 022 848 61 12

na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 WarszawaZarząd: Rafał Plewiński, Łukasz Skalski; Redaktor Naczelna: Małgorzata Pietkiewicz; Redaktor Merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak

Sekretarz Redakcji: Joanna Jasikowska; Art Director: Mariusz Chojecki; Opracowanie grafi czne: Diana Borowska, Piotr Żak; Fotoedycja: Marta Kucypera; Account Executive: Agata KozłowskaZespół Redakcyjny: Lilianna Bartowska-Lewicka, Andrzej Gryn, Maciej Jarosz, Aneta Jóźwicka, Magdalena Mikulska, Barbara Ochman, Joanna Ordańska, Monika Paduch, Bożenna Płatos, Artur Schab,

Natalia Wawszczyk, Anna Zacharuk; Produkcja: Magdalena Wodzyńska; Druk: Ortis SA Reklama: Ad Concept Sp. J.: Dyrektor Handlowa: Monika Skalimowska, [email protected], Dyrektor Handlowa: Małgorzata Teodorczyk, [email protected]

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych. Za treść reklam i ogłoszeń redakcja nie odpowiada.

www.farmacjapraktyczna.pl

str. 26 CO NA GRZYBICĘ?

str. 20 SEZONOWA PÓŁKA APTECZNA

str. 10 DYPLOM TO NIE WSZYSTKO

AKTUALNOŚCI 3CIEKAWOSTKI 5SONDAUzdrowiska z północy 7RAPORTNiezbędnik alergika 8

PRAKTYKADyplom to nie wszystko 10Kobieta w ciąży w aptece 12Leki dla przyszłej mamy 14Stosowanie leków niezgodnie z przeznaczeniem 16Recepty – sposób wystawiania

i zasady realizacji 18PROWADZENIE APTEKISezonowa półka apteczna 20Instytucje nadzorujące

aptekę 22NAUKAPreparatyprzeciwhistaminowe 23Co na grzybicę? 26A i E dla zdrowia 28Technologia kulometryczna 29

MEDYCYNA ALTERNATYWNAAkupunktura 32

GOŹDZIKOWA RADZIKolorowe sałatki 34APTEKA PO GODZINACHTruskawkówka doda

zdrówka! 36SOS dla stóp 37TRZYMAJ FORMĘUroda w ciąży 38ROZRYWKAKrzyżówka na maj 40

str. 12 KOBIETA W CIĄŻY W APTECE

02 spis.indd 202 spis.indd 2 08-05-2008 17:01:1408-05-2008 17:01:14


Fot.

arch

iwum

Pol

phar

my;

arc

hiw

um C

PP

Aktualności

LEKI DO REJESTRU

Do końca czerwca br. urzędnicy mają czas na przerejestrowanie leków, do których dokumenty, dostosowane do norm unijnych,

złożyli producenci. Według informacji Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, urzędnicy powinni dokonać w sumie rejestracji ok. 9 ty-sięcy medykamentów. Dane pokazują, że tylko do końca marca producenci złożyli stosowne dokumenty do ponad 6,7 tysiąca farmaceutyków. Przewiduje się, że do czerwca powinno wpłynąć jeszcze ok. 2 tysięcy wniosków rejestracyjnych.

Źródło: www.informacje.farmacja.pl

Fundacja na rzecz Wspierania Rozwoju Polskiej Farmacji i Medycyny została laureatem VI edycji plebiscytu Orzeł Pomorski 2007. Tytuł przyzna-

wany jest osobom, fi rmom i organizacjom „zasługują-cym na ogólny szacunek, mającym wybitne osiągnię-cia w polityce, biznesie, kulturze, nauce, działalności społecznej czy też w sporcie”. Decyzje o przyznaniu nagród podejmują czytelnicy Wieczoru w plebiscy-cie. Konkursowi patronują wojewoda pomorski, Roman Zaborowski i marszałek województwa, Jan Kozłowski. Fundacja dołączyła do grona laureatów, wśród których można wymienić m.in. prezydenta Lecha Wałęsę, Fundację Dobroczynności ATLAS, Fundację Ryszarda Krauze czy prof. Jacka Jassema - kierownika Kliniki Onkologicznej AMG.Statuetki Orła Pomorskiego

2007 zostały wręczone 8 kwietnia podczas uroczystej gali w Dworze Artusa w Gdańsku. Laudację na cześć Fundacji wygłosił prof. dr hab. Janusz Rachoń, rektor Politechniki Gdańskiej, również laureat plebiscytu Tygodnika Wieczór. Profesor w mowie pochwalnej podkreślił zaangażowanie Fundacji i fundatora, czyli Polpharmy w pomoc fi nansową dla polskiej nauki. Stefan Lubawski, przewodniczący Rady Fundacji, podziękował czytelnikom Tygodnika Wieczór, za przyznanie Fundacji nagrody Orzeł Pomorski 2007, a profesorowi J. Rachoniowi za wspaniałą laudację. Stwierdził, że to wyróżnienie ma dla nas kapitalne znaczenie, pokazuje bowiem, że działalność Fundacji przestała być anonimowa dla społeczności na ko-rzyść, której działamy.

Źródło: www.polpharma.pl/fundacja

NAGRODA ORŁA POMORSKIEGO 2007 DLA FUNDACJI NA RZECZ WSPIERANIAROZWOJU POLSKIEJ FARMACJI I MEDYCYNY

SZKODLIWE PODRÓBKI

Co dziesiąty lek będący w obrocie jest podrobiony – alarmują specjaliści Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego (GIF). Handel fałszywymi medykamentami występuje przede wszyst-

kim w internecie i poza aptekami, głównie na bazarach, w siłow-niach i sex-shopach. Farmaceuci z GIF podkreślają, że 99% leków oferowanych z nielegalnych źródeł to podróbki niebezpieczne dla zdrowia i życia, zwracają również uwagę, że jednymi z najczęściej fałszowanych farmaceutyków są preparaty zwiększające potencję. Tabletki te, kupowane przez internet, zawierają często trujące barw-niki i substancje, takie jak gips, cement czy środki czystości. Oprócz podrabianych preparatów na potencję, w obrocie znajdują się również suplementy diety czy środki odchudzające. Zdaniem prof. Zbigniewa Fijałka, dyrektora Narodowego Instytutu Leków, środki te mogą być bardzo niebezpieczne. Istnieje prawdopodobieństwo, że zawierają one związki chemiczne i pochodne amfetaminy, które wy-wołują niepożądane działania i uzależniają. Wiarygodnym zaś źró-dłem, w którym możemy kupić bezpieczne leki, są apteki – podkreśla Andrzej Stachnik, prezes Związku Pracodawców Hurtowni Farma-ceutycznych. Jego zdaniem, ryzyko przedostania się do legalnego obiegu podrobionych preparatów jest znikome, jednak możliwe.

Źródło: www.farmacja.pl

03 aktualności.indd 303 aktualności.indd 3 08-05-2008 17:17:0508-05-2008 17:17:05


Aktualności

Lp. Sklep Centrum handlowe Adres Telefon Godziny trwania akcji sobota

Godziny trwania akcji niedziela

1 Warszawa SMYK ul. Krucza 50 022 551 40 20 10.00-19.00 10.00-16.00

2 Warszawa CH Arkadia al. Jana Pawła II 82 022 331 27 23 10.00-19.00 10.00-19.00

3 Gdańsk CH Matarnia ul. Złota Karczma 26 058 522 34 83 10.00-19.00 10.00-19.00

4 Katowice CH Silesia ul. Chorzowska 111 032 605 06 73 10.00-19.00 10.00-19.00

5 Kraków CH Galeria Krakowska ul. Pawia 5 012 628 78 93 10.00-19.00 10.00-19.00

6 Łódź Manufaktura ul. Karskiego 5 042 634 80 56 10.00-19.00 10.00-19.00

7 Poznań CH Poznań Plaza ul. Kaspra Drużbickiego 2 061 659 74 57 10.00-19.00 10.00-19.00

8 Wrocław CH Magnolia Park ul. Legnicka 58 071 388 50 44 10.00-19.00 10.00-19.00

AKCJA „NAJWAŻNIEJSZE TWOJE DZIECKO” W SMYKU

Miesięcznik „Twoje dziecko” oraz sponsorzy – producenci marki Acidolac i Ibufen D – zapraszają na ogólnopolską akcję pod nazwą „Najważ-niejsze Twoje Dziecko”. Patronem medycznym przedsięwzięcia jest

Instytut Matki i Dziecka – autorytet w dziedzinie żywienia małych dzieci. Akcja zorganizowana jest w siedmiu miastach, w centrach handlowych SMYK w dniach 17–18 maja 2008 roku. Impreza ma charakter edukacyjny, jej celem jest propagowanie zdrowego żywienia dzieci i uświadamianie ro-dzicom, jak ważne jest ono w prawidłowym rozwoju ich pociech. Podczas akcji rodzice z dziećmi w wieku 0–5 lat mogą skorzystać z bezpłatnych wizyt zarówno u lekarza pediatry, jak i u dietetyka. Konsultacja spe-cjalistów odbywa się bez konieczności ustalania wstępnego terminu wizyty. Cała akcja przebiega w niezwykle sympatycznej atmosferze. Dokładny harmonogram spotkań przedstawiamy w tabeli.

Źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o.

BEZPŁATNE LEKI DLA HONOROWYCH DAWCÓW

Ministerstwo Zdrowia przygotowało projekt rozporządzenia, dzięki któremu osoby po-siadające tytuł Zasłużonego Honorowego

Dawcy Krwi lub Zasłużonego Dawcy Przeszczepu będą miały prawo do 12 bezpłatnych leków, takich jak preparaty witaminowe. By skorzystać z tej możli-wości, dawca – poza receptą – będzie musiał okazać

MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGIIChoroby wywołane przez alergeny, w tym astma o podłożu alergicznym, stały się coraz częstszym problemem w ciągu ostatniego półwiecza. Przyczyn tych chorób jest wiele. Jedna z bardziej znanych mówi o tym, że organizm alergika traktuje pyłki jak groźną bakterię czy wirus. Próbując ją zwalczyć, doprowadza do obrzęków, zaczerwienień itp. Dane pokazują, że w Polsce alergików jest niewiele ponad tysiąc, natomiast badania epidemiologiczne prowadzone w innych krajach wykazują, że problemy z alergią dotyczą już prawie co trzeciego mieszkańca naszej planety. W związku z tym 3 maja na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Astmy i Alergii, którego celem jest zwrócenie uwagi na problemy ludzi cierpiących na te schorzenia.

Źródło: www.mediweb.pl

legitymację, że systematycznie oddaje krew. Dane resortu zdrowia wskazują, że w Polsce ponad 130 tysięcy osób posia-da legitymację Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi oraz ok. 200 osób – tytuł Zasłużonego Dawcy Przeszczepu. NFZ sza-cuje, że wydatki na bezpłatne leki wyniosą ok. 30 mln zł rocznie, w przypadku dawców przeszczepów będzie to ok. 20 tys. zł.


Fot.

arch

iwum

Pol

phar

my;

arc

hiw

um C

PP

03 aktualności.indd 403 aktualności.indd 4 08-05-2008 17:16:4908-05-2008 17:16:49


Ciekawostki

STANOWISKO FDA W SPRAWIE KOSMETYKÓW

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) 8 lutego br. zawiadomiła, że preparaty takie jak: Botox, Botox Cosmetic i Myoblock w pewnych przy-padkach mogą wywoływać poważne działania niepożądane, np. trudności

w oddychaniu, zatrzymanie akcji oddechowej czy śmierć. Naukowcy wstępnie przypuszczają, że niewłaściwe reakcje mogą być efektem przedawkowania botulino-toksyny. Jednak nic nie wskazuje na to, by przyczyną było obniżenie jakości produktów. Zgodnie z przewidywaniami specjalistów z FDA, działania niepo-żądane są prawdopodobnie spowodowane rozprzestrzenieniem się botulinotok-syny z krwią lub płynami ustrojowymi. Wczesne objawy zatrucia to: trudności w przełykaniu, osłabienie mięśni i problemy z oddychaniem. Aktualnie FDA przegląda dokumentację dotyczącą bezpieczeństwa stosowania botulinotoksyny w badaniach klinicznych, dostarczoną przez producentów. Po zakończeniu pracy raport zostanie przekazany do wiadomości publicznej. Na stronie internetowej Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków znajdują się szczegółowe informacje, dotyczące reakcji niepożądanych oraz porady dla pracowników służby zdrowia.

Źródło: www.rzeczpospolita.pl

POLSKA MAXIGRA WYGRYWA Z VIAGRĄJerzy Starak, właściciel Polpharmy, ponad sześć lat temu zainwesto-wał kilkanaście milionów złotych w badania nad lekiem, który miał być konkurencją dla słynnej viagry. Chyba nikt poza nim nie wierzył wówczas, że opracowana przez polskich farmaceutów maxigra będzie równie skuteczna, a przy tym o połowę tańsza niż amery-kański specyfi k. Największy szok przeżyli Amerykanie z Pfi zera, którzy nad viagrą pracowali kilkanaście lat, wydając na badania miliardy dolarów. Nie mogli jednak zarzucić naszym naukowcom złamania patentu, bo farmaceuci z Polpharmy do stworzenia sildenafi lu, czyli najważniejszej substancji w viagrze i maxigrze, doszli zupełnie inną drogą. Dziś Pfi zer pluje sobie w brodę, że na to pozwolił, i liczy straty. Maxigra bowiem podbija polski rynek. W ciągu roku niebieska tabletka z Polpharmy zdobyła ponad 50% rynku, odbierając klientów Pfi zerowi, Eli Lilly oraz Bayerowi. Popyt na cudowne pigułki męskości rośnie w Polsce w tempie 30% rocznie.

Źródło: Dziennik Polska The Times

WSPANIAŁE WŁAŚCIWOŚCI CZEKOLADY

Najnowsze wyniki badań pokazują, że jeden ze składników czekolady, zwany teobrominą, może łagodzić uporczywy kaszel. Teobromina znajduje się w ziarnach kakaowca i, zdaniem naukowców, jest bardziej efektywna niż

kodeina (składnik stosowany w lekach przeciwkaszlowych). Specjaliści uważają, że składnik czekolady działa poprzez hamowanie aktywności nerwu błędnego, odpowiedzialnego za wywołanie kaszlu. W przeciwień-stwie do innych preparatów, teobromina nie powoduje negatywnych skutków ubocznych, takich jak senność, przez co mogłaby być stosowana w preparatach, w których kodeina nie spełnia swojego zadania, np. podczas jazdy samochodem. Badania prowadzono na niewielką skalę, jednak naukowcy wierzą, że kontynuacja prac potwierdzi dotychczasowe wyniki i pozwoli na wykorzystanie teobrominy w masowej produkcji leków przeciwkaszlowych.


13tys.aptek Ponad 3-krotnie wzrosła liczba aptek w Polsce

w porównaniu z danymi sprzed 18 lat.

rmy, ponad sześć lat temu zainwesto-ch w badania nad lekiem, który miał gry. Chyba nikt poza nim nie wierzył polskich farmaceutów maxigra

y tym o połowę tańsza niż amery-ok przeżyli Amerykanie z Pfi zera,kanaście lat wydając na badania

sce ównaniu z danymi sprzed

ównaniu18 lat.ymi pymi Źródło: www.informacje.farmacja.pl

Źródło: Dziennik Polska The Times

olady, zwany ajduje się tywna niż i uważają,

ania, kalę, jednak iki i pozwolilowych..farmacja.pl

05-07 ciekawostki i sonda.indd 505-07 ciekawostki i sonda.indd 5 08-05-2008 17:21:1608-05-2008 17:21:16


Ciekawostki

LEPSZY WĘCH PO LEKARSTWACH NA ASTMĘ

Naukowcy w Waszyngtonie pod kierownictwem pro-fesora Roberta Henkina stwierdzili, że pacjentom, którzy cierpią na zaburzenia węchu, mogą pomóc

medykamenty stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej. Do takich wniosków doprowadziło odkrycie, że istnieje zależność między obecnością w błonie śluzowej nosa określonych substancji a odczuwaniem zapachów. Amery-kańscy naukowcy przez okres od 2 do 6 miesięcy podawali chorym teofi linę (lek na astmę, który zarazem wstrzymuje zanikanie związków niezbędnych do prawidłowego odczu-wania zapachów). Wyniki leczenia pokazały, że czułość powonienia zwiększyła się u 70% badanych. Dla utrzy-mania efektu nie powinno się przerywać leczenia, gdyż odstawienie teofi liny spowoduje zanik dobrego węchu.

Źródło: www.doz.pl

BEZCENNE ALGI MORSKIE

Większe zainteresowanie naturalnymi suplemen-tami spowodowało zwrot ku ich pierwotnym źródłom, jakimi są np. algi morskie. Jednym

z szerzej poznanych glonów jest zielono-niebieska spirulina (łac. Spirulina maxima) dostępna bez recepty w aptekach w postaci gotowych preparatów. Dostarcza ona pełno-wartościowego białka, łatwo przyswajalnych minerałów i witamin, a zawarte w niej barwniki – chlorofi l i fi tocyja-nina – wspomagają procesy trawienne, metaboliczne oraz oczyszczające organizm. Spirulina zawiera również beta--karoten oraz cenne nienasycone kwasy tłuszczowe (sprzę-żony kwas linolowy, tzw. CLA). Działa korzystnie na układ odpornościowy, zmniejsza negatywne oddziaływanie śro-dowiska, spowalnia procesy starzenia, działa osłonowo na błonę śluzową żołądka oraz wspomaga detoksykację orga-nizmu, co ma duże znaczenie m.in. dla osób palących lub przyjmujących długotrwale leki. Szczególnie zalecana jest dla wegetarian jako uzupełnienie białka. Jedyne przeciw-wskazania do jej zażywania to ciąża, okres karmienia i wiek do lat 12, gdyż nie była badana na takich grupach.

Źródło: www.doz.pl

Fot.

arch

iwum

CPP



Sonda

Specyfi ka nadmorskich aptek

Uzdrowiska z północyW poprzednim numerze naszego magazynu odwiedziliśmy uzdrowiska w południowej Polsce. Przedstawiliśmy opinie farmaceutów z tamtych terenów. Teraz udaliśmy się nad morze i tam zapytaliśmy aptekarzy o kuracjuszy i specyfi kę aptek.TEKST: LILIANNA BARTOWSKALEWICKA

Kołobrzeg słynie z wielu uzdro-wisk. Kuracjusze korzysta-ją z obfi tości sanatoriów oraz szpitali uzdrowiskowych. Leczy

się tu głównie choroby dróg oddechowych, stany uczuleniowe, choroby endokrynolo-giczne i choroby związane ze złą przemianą materii. Ale nie tylko. – Oprócz preparatów na te dolegliwości, w sezonie wiosenno--letnim zainteresowaniem cieszą się wszel-kie kremy i mleczka do opalania – mówi mgr Justyna Korzelska, kierownik Apteki Staromiejskiej w Kołobrzegu. – Oczywi-ście nie można pominąć i leków na oparze-nia słoneczne. Lato to lody i zimne napoje prosto z lodówki. Więc często pacjenci pro-szą o coś na ból gardła. Nie zawsze wio-sna i lato są słoneczne i suche. Nad morzem nie pojawiają się komary, występują jednak inne owady i warto zaopatrzyć się w sku-teczne preparaty. Ponadto zainteresowa-niem cieszą się tabletki przeciwwymiotne na podróż, środki na ból głowy, stłuczenia, otarcia i skaleczenia.

W Sopocie kuracjusze mogą liczyć na opie-kę medyczną w chorobach narządów ruchu i wszelkich stanach reumatologicznych. Z ko-lei w Połczynie-Zdroju (woj. zachodniopo-morskie) leczy się choroby gośćcowe, układu nerwowego, obwodowego i choroby kobiece.Kuracjusze zainteresowani są przede wszystkim różnymi balsamami (w zależno-ści od schorzenia), kremami natłuszczający-mi (szczególnie z witaminą A), preparatami

wielowitaminowymi (wspomagającymi od-chudzanie). W ostatnich dwóch latach dy-namicznie wzrasta rynek wszelkich kosme-tyków, nie tylko o charakterze leczniczym, ale i upiększającym. Coraz więcej pań in-teresuje się preparatami poprawiającymi koloryt skóry, likwidującymi odbarwienia

słoneczne, poprawiającymi cerę i kondycję włosów i paznokci. Wśród klientów aptek, z którymi rozmawialiśmy, zaczyna domi-nować ciekawe spostrzeżenie: coraz więcej osób szuka u farmaceutów porad związa-nych nie tylko z zażywaniem leków, ale i do-radztwem kosmetycznym.

Fot.

arch

iwum

CPP



Intensywność pylenia roślin i grzy-bów zależy zarówno od regionu kra-ju, jak również od aury, którą mamy za oknem. Choć specjaliści opracowali

kalendarz pylenia, to może się on przesu-wać w czasie i będzie przypadać na inne ter-miny. Warto jednak wiedzieć, na jakim ob-szarze i w jakim czasie zaczyna się pylenie poszczególnych roślin i kiedy pojawiają się zarodniki grzybów pleśniowych. Wiedza ta pomoże farmaceutom w udzieleniu facho-wej porady pacjentom i pozwoli na trafną diagnozę, czy mamy do czynienia z alergią czy zwykłym przeziębieniem.

Środkowo-zachodnia część krajuW takich województwach, jak:

zachodniopomorskie,wielkopolskie,łódzkie,świętokrzyskie,lubuskie,śląskie,podkarpackie,płd. część woj. kujawsko-pomorskiego,zach. część woj. mazowieckiego,płn. część woj. dolnośląskiego,płn. część woj. małopolskiego,

już w styczniu uczulają pyłki leszczyny i ol-szy (ich największe stężenie występuje w lu-tym i w marcu).Marzec jest również miesiącem topoli. Z kolei kwiecień – brzozy, dębu oraz traw, które silnie uczulają w czerwcu i w pierw-szej połowie lipca.Miesiące wiosenne i letnie są niezwykle trud-ne dla osób uczulonych w tym okresie, pylić zaczyna wiele roślin, takich jak: żyto, babka (zwiększa intensywność w czerwcu), pokrzy-wa (jej wysokie stężenie przypada na czer-wiec, lipiec i sierpień). Ponadto pyli: szczaw (największe stężenie osiąga w końcu czerw-ca i przez połowę lipca), a także bylica (in-tensyfi kująca swoje pylenie w sierpniu oraz

w pierwszej połowie września). Okres ten to także wy-sokie stężenie pyłków ambrozji oraz zarod-ków grzybów.

Góry, Mazury i KujawyNa tych pięknych terenach, w szczegól-ności w:

Sudetach,Karpatach,płd.-zach. części woj. pomorskiego,zach. części woj. warmińsko-mazurskiego, płn. części woj. podlaskiego,

pyli równie wiele roślin, co w środkowo--zachodniej części kraju. Marzec i kwiecień są miesiącami, w któ-rych pyli leszczyna i olsza, a także topola i brzoza. Z końcem kwietnia pojawiają się w powietrzu grzyby (jednak ich najwięk-sze stężenie występuje w drugiej połowie czerwca, a także w miesiącach letniej przer-wy wakacyjnej). Z kolei w maju alergików silnie uczula dąb i trawy, które – z małą przerwą w sierpniu – pylą aż do połowy września. Z końcem maja pojawia się alternaria (jej właściwości alergicze intensyfi kują się w lipcu i sierpniu). W miesiącach letnich swoje alergiczne dzia-łanie mają: żyto, babka (do połowy sierpnia) oraz szczaw. Nie można w wyliczeniach po-minąć również pokrzywy (jej pyłki utrzymu-ją się w powietrzu do połowy września). W lecie również zaczynają pylić: komosa (do początku września) i bylica.

Północno-wschodnia PolskaW pozostałej części regionu, czyli na:

wschodniej części wybrzeża,Kujawach,

płn.-wsch. części woj. mazowieckiego,w woj. lubelskim,

wzmożonego ruchu alergików w aptece można spodziewać się już w lutym i w mar-cu. Wtedy to uczuleni pacjenci skarżą się na: leszczynę (pyłki utrzymują się do koń-ca marca), w późniejszym czasie na olszę, a następnie topolę i brzozę.Pod koniec kwietnia daje o sobie znać dąb. Wtedy również zaczyna pylić szczaw (ten silny alergen występuje w lipcu, sierpniu i wrześniu), a także żyto i babka. Początek maja jest czasem występowania pyłków traw (ich zwiększona intensywność jest znaczna w czerwcu i w lipcu, a ich ślad pozostaje do połowy września). W połowie maja silnie zacznie pylić pokrzywa (jej aler-giczne właściwości ustąpią dopiero w poło-wie października).

Kalendarz pylenia

Niezbędnik alergikaNadchodzi trudny czas dla osób uczulonych na alergeny pochodzenia roślinnego. Wiedza o tym, gdzie i w jakim czasie zaczyna się pylenie poszczególnych roślin, pomoże farmaceutom w udzieleniu fachowej porady cierpiącym na te schorzenia pacjentom.TEKST: MARIA SŁOJEWSKA

ześnia).

urskiego, askiego,, co w środkowo-u. miesiącami, w któ-lsza, a także topola

wietnia pojawiają się ednak ich najwięk- Region 4

Region 3

Region 2

Region 1

08-09 pulenie.indd 808-09 pulenie.indd 8 08-05-2008 17:24:5508-05-2008 17:24:55


Raport

Skąd się bierze alergia oczu?Alergiczne zapalenie spojówek jest często lekceważone i traktowane jako banalna choroba. Tymczasem nie leczone może prowadzić do po-ważnych powikłań. Zwykle występuje jako schorzenie samodzielne, ale może również towa-rzyszyć innym chorobom alergicznym obejmującym skórę, błony śluzowe układu oddechowego czy układu pokarmowego (najczęściej towarzyszy katarowi siennemu).

Jakie są najczęstsze rodzaje alergii oczu?Ostre alergiczne zapalenie spojówekReakcja typu pokrzywki na duże ilości alergenu obecnego w worku spo-jówkowym (pyłki, roztocza kurzu domowego, pleśnie). Charakteryzuje się pojawieniem się nagłego obrzęku spojówki oraz powiek pod wpły-wem kontaktu z alergenem. Tę postać choroby obserwujemy najczęściej u dzieci (np. podczas zabawy na trawie). Objawy zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu kilku godzin. Nie powinno się jednak bagatelizować tego typu przypadków, gdyż mogą one wskazywać na rozpoczynającą się chorobę alergiczną.

Alergiczne sezonowe zapalenie spojówekNależy do najczęściej występujących postaci alergii ocznych, towarzy-szy zwykle katarowi siennemu. Objawy występują wkrótce po kontakcie z alergenem, np. po wniknięciu pyłków do organizmu. Zwykle ma ostry przebieg i objawia się silnym łzawieniem oczu, gdyż obrzęknięte w wyniku działania alergenu kanaliki łzowe uniemożliwiają ściekanie łez do jamy nosowo-gardłowej. Oczy pieką i swędzą, prowokując do pocierania, co może być przyczyną dodatkowych zakażeń, np. bakteryjnych. Spojówka jest przekrwiona i opuchnięta. Ta postać alergii nazywana jest gorączką sienną i występuje sezonowo.

Wiosenne zapalenie rogówki i spojówekPojawia się głównie u dzieci i młodzieży (zwłaszcza chłopców) i ma cha-rakter nawrotowy. Zwykle towarzyszy innym alergiom (katar sienny, aler-gia pokarmowa). Główne dolegliwości to swędzenie, łzawienie, uczucie obcego ciała w oku, światłowstręt, kurcze powiek. Jest to niebezpieczna postać choroby, gdyż często prowadzi do zapalenia rogówki (zmian w ro-gówce), a tym samym stanowi zagrożenie dla widzenia.

Chcesz dowiedzieć się więcej o oczach? Wejdź na: www.zdroweoczy.com.pl

Jak ustalili specjaliści, w miesiącach waka-cyjnych, a także we wrześniu, pylić będzie na tym terenie komosa. To także czas byli-cy, która najintensywniejsza jest w sierpniu. Z kolei grzyby, choć w tym rejonie zaczną dawać o sobie znać z początkiem maja, ich szczególna intenstywność przypada na czerwiec. Okres wakacyjny to także czas al-ternarii, choć tak jak grzyby pojawia się już w maju, to alergicy najbardziej odczują ją od drugiej połowy czerwca, a także w mie-siącu lipcu i sierpniu.Kalendarz pylenia różnorodnych roślin i grzy-bów może zapobiec wielu problemom. Jego znajomość jest istotna z punktu widzenia far-maceutów, gdyż umożliwia podanie szczegó-łowych informacji pacjentom, a także, o czym już wspominaliśmy pozwala na właściwą dia-gnozę chorego, który wszedł do apteki z kata-rem i załzawionymi oczami.

Wiedza o tym, co w danym miesiącu pyli, pomoże farmaceutom w udzieleniu fachowej porady pacjentom i pozwoli na trafną diagnozę.

Skąd się bierze alergia oczu? Ale

Co i kiedy pyli?Luty leszczyna i olcha.

Kwiecień wierzba, topola i brzoza.

Maj dąb, trawy.

Czerwiec babka lancetowata oraz szczaw i sosna. W powietrzu utrzymuje się również wiele zarodników grzybów pleśniowych, a także trawy i zboża.

Lipiec trawy, zboża, szczaw, babka lancetowata, pokrzywa, zaczynają komosa i bylica. Pojawia się coraz więcej zarodników grzybów pleśniowych.

Sierpień trawy i zarodniki grzybów pleśniowych, a także silnie pylą komosa i bylica.

Wrzesień najbardziej uczulają zarodniki grzybów pleśniowych. W dalszym ciągu pyli komosa i bylica.

Należy podkreślić, że są to terminy orientacyjne. Okres pylenia roślin może się przesunąć nawet o kilka tygodni, wszystko zależy od aury za oknem.

08-09 pulenie.indd 908-09 pulenie.indd 9 08-05-2008 17:25:1808-05-2008 17:25:18


Zapisy ustawy o izbach nakładają na farmaceutę obowiązek posia-dania odpowiednich kwalifi kacji zawodowych. Należy podkreślić,

że zawód ten nie może być łączony z prak-tyką lekarską, lekarsko-dentystyczną ani weterynaryjną. Aby farmaceuta mógł pra-cować, musi posiadać prawo wykonywania zawodu farmaceuty oraz wpis do rejestru prowadzonego przez właściwą okręgową radę aptekarską. W pewnych wypadkach, przewidzianych przez przepisy, farmaceu-ta traci to prawo. Wówczas dalsze wykony-wanie przez niego zawodu nie jest możliwe. Do jednego z tych przypadków nie należy jednak niewykonywanie pracy przez dłuż-szy czas.

Prawo wykonywania zawoduUzyskanie zgody na pracę jest równoznacz-ne z otrzymaniem stosownego dokumentu. Prawo to stwierdza okręgowa izba aptekar-ska, po spełnieniu przez farmaceutę nastę-pujących warunków:

podmiot legitymuje się dyplomem, świa-1. dectwem lub innym dokumentem po-twierdzającym kwalifi kacje, o których mowa w art. 2b ust. 1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 roku o izbach aptekar-skich,posiada stan zdrowia pozwalający na 2. wykonywanie zawodu, potwierdzony orzeczeniem lekarskim,posiada pełną zdolność do czynności 3. prawnych.

Jeśli farmaceuta nie spełnia któregokolwiek z warunków, zawodu wykonywać nie może.

Należy podkreślić, że izba niezwłocznie, ale nie później niż w przeciągu 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku, musi podjąć decy-zję odmowną lub pozytywną nadania wspo-mnianego prawa. Po podjęciu uchwały far-maceuta otrzymuje stosowny dokument. Jego wzór oraz treść została określona w prze-pisach Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25 maja 2004 roku w sprawie wzoru dokumentu „Prawo wykonywania zawodu farmaceuty”. W razie odmowy farmaceucie przysługuje odwołanie od uchwały wydanej przez izbę do jednostki wyższej – Naczelnej Rady Aptekarskiej. Natomiast od uchwa-ły Naczelnej Rady Aptekarskiej przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

Rejestr farmaceutówOsoba, która uzyskała prawo wykonywania zawodu farmaceuty, wpisywana jest do reje-stru farmaceutów prowadzonego przez wła-ściwą okręgową radę aptekarską, na której terenie wykonuje pracę, a ponadto na listę członków właściwej okręgowej rady apte-karskiej. W przypadku, gdy osoba pracuje na terenie więcej niż jednej izby, wpisu do-konuje się na listę członków tej rady, na któ-rej terenie ma stałe miejsce zamieszkania. Sposób prowadzenia rejestru farmaceutów określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 grudnia 2002 roku w sprawie sposobu prowadzenia rejestru farmaceu-tów. Wykreślenia w rejestrze dokonywa-ne są przez okręgową radę aptekarską po przekazaniu przez farmaceutę oświadcze-nia o zrzeczeniu się prawa wykonywania zawodu, po podjęciu przez okręgową radę

aptekarską uchwały w sprawie pozbawie-nia prawa wykony-wania zawodu albo na podstawie prawo-mocnego orzeczenia sądu aptekarskiego w sprawie pozbawie-nia takiego prawa.

Przerwa w wykonywaniu zawoduGdy aptekarz przez dłuższy okres czasu nie pracuje w zawodzie, nie traci tym samym prawa do jego wykonywania. Jeśli nato-miast okres ten trwa dłużej niż 5 lat i po tym czasie zainteresowany chce powrócić do pracy, musi odbyć przeszkolenie. W tym celu zobowiązany jest powiadomić właści-wą okręgową radę aptekarską. Program, czas trwania oraz sposób przeszkolenia uzupełniającego ustala Naczelna Rada Ap-tekarska, uwzględniając okres niewykony-wania zawodu w aptece. Koszt przeszkole-nia uzupełniającego farmaceuta pokrywa samodzielnie.Farmaceuta nie musi przechodzić szkole-nia uzupełniającego, jeśli w czasie przerwy w świadczeniu pracy w aptece wykonuje inny zawód, w tym:

funkcję z wyboru w organach izb ap-

tekarskich, z wyłączeniem okręgowego zjazdu aptekarzy i Krajowego Zjazdu Aptekarzy,pracę w charakterze nauczyciela akade-

mickiego na wydziałach albo w innych

Prawo wykonywania zawodu

Dyplom to nie wszystkoZgodnie z ustawą o izbach aptekarskich, wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia publicznego i obejmuje działalność polegającą m.in. na wydawaniu produktów leczniczych i wyrobów medycznych oraz sprawowaniu nadzoru nad ich obrotem.

Anna Stychlerzradca prawny, „Vox iuris” Doradztwo Prawne Szczecin

10-11 prawo.indd 1010-11 prawo.indd 10 08-05-2008 17:27:4408-05-2008 17:27:44


Praktyka

jednostkach organizacyjnych szkół wyż-szych, które prowadzą studia na kierun-ku farmacja,pracę w inspekcji farmaceutycznej,

pracę w ramach merytorycznej działal-

ności redakcyjnej naukowo-zawodowych czasopism farmaceutycznych.

Utrata prawa wykonywania zawodu Zgodnie z ustawą z dnia 19 kwietnia 1991 roku o izbach aptekarskich, farmaceuta traci pra-wo wykonywania zawodu w następujących wypadkach:

ubezwłasnowolnienia całkowitego lub 1. częściowego,utraty praw publicznych,2. pozbawienia prawa wykonywania za-3. wodu.

Ubezwłasnowolnić całkowicie można oso-bę, która ukończyła 13 lat, jeżeli na skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umy-słowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa

lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Osoba ta to taka, która nie posiada zdolności do czynności prawnych, a jakakolwiek czynność prawna dokonana przez nią jest nieważna. Jednak-że gdy osoba niezdolna do czynności praw-nych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bie-żących sprawach życia codziennego, umo-wa taka staje się ważna z chwilą jej wyko-nania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czyn-ności prawnych. Z kolei ubezwłasnowolnić częściowo można osobę pełnoletnią z ta-kich samych powodów jak całkowicie ubez-własnowolnioną. Różnica polega jednak na potrzebie udzielenia pomocy do prowadze-nia jej spraw. Dla takiej osoby ustanawia się tylko kuratelę. W przypadku farmaceu-ty, jeśli osoba została ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo, to traci prawo do wykonywania zawodu.

Pozbawienie praw publicznych jest jednym ze środków karnych orzekanych przez sądy

wobec sprawców przestępstw. Skutkiem orzeczenia tego środka karnego jest utrata:

czynnego i biernego prawa wyborcze-

go do organu władzy publicznej, or-ganu samorządu zawodowego lub gospodarczego, prawa do udziału w sprawowaniu

wymiaru sprawiedliwości, prawa do pełnienia funkcji w organach

i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego,posiadanego stopnia wojskowego i po-

wrót do stopnia szeregowego, orderów, odznaczeń oraz tytułów

honorowych,zdolności do ich uzyskania w okresie

trwania pozbawienia praw. W tym przypadku farmaceuta również traci prawo wykonywania zawodu.

Pozbawienie farmaceuty prawa wykonywa-nia zawodu może nastąpić na mocy orze-czenia sądu aptekarskiego lub wyroku są-dowego. Zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 roku o izbach aptekar-skich, w takich wypadkach następuje skre-ślenie farmaceuty z listy członków.

Skutki utraty prawa wykonywania zawoduO utracie prawa wykonywania zawodu de-cyduje okręgowa izba aptekarska. Farma-ceuta może jednak odwołać się od decyzji izby do Naczelnej Rady Aptekarskiej. Jeśli i ten organ podejmie decyzję (uchwałę) o zakazie wykonywania zawodu, osobie ta-kiej przysługuje skarga do sądu administra-cyjnego. Należy podkreślić, że wspomnianą uchwałę NRA może również zaskarżyć do sądu administracyjnego właściwy minister zdrowia.

Gdy aptekarz przez dłuższy czas nie pracuje w zawodzie, nie traci tym samym prawa do jego wykonywania.

10-11 prawo.indd 1110-11 prawo.indd 11 08-05-2008 17:28:0008-05-2008 17:28:00


Myślą przewodnią artykułu będzie zwrócenie uwagi na pewne aspekty obsługi ko-biet w ciąży, które ułatwią

przyszłym matkom emocjonalne związa-nie się z Państwa apteką. Z uwagi na to, że specyfi czne potrzeby ciężarnych co do obsługi rosną wprost proporcjonalnie do czasu przebywania przez nie w ciąży, na-sze propozycje odnosić się będą głównie do kobiet w zaawansowanej, bardzo wi-docznej ciąży.

Pierwszeństwo obsługiZgodnie z zasadami etyki zawodowej far-maceuta powinien przede wszystkim kie-rować się dobrem swoich pacjentów i czuć odpowiedzialność za osoby przebywające na terenie jego apteki. W przypadku kobiet w ciąży odpowiedzialność ta w pewnym sensie rozciąga się także na nienarodzone dziecko. Obie te osoby są wyjątkowo nara-żone na infekcje, więc przebywanie w oto-czeniu chorych wiąże się dla nich ze spo-rym ryzykiem. Jeśli ciężarna zachoruje, ma ograniczone możliwości stosowania leków ze względu na rozwijające się dziecko, in-fekcja jest bardziej dokuczliwa i trwa dłu-żej. Dlatego bardzo wskazane wydaje się tak zorganizować obsługę przyszłych matek, aby czas ich pobytu wśród ludzi chorych był jak najkrótszy. Pamiętne są czasy, kiedy w aptekach wisiały tabliczki informujące, że kombatanci, honorowi krwiodawcy i kobie-ty w ciąży obsługiwani są poza kolejnością. W obecnych czasach, kiedy zasady obsługi pacjentów określane są niemal indywidual-nie przez każdą aptekę (a w każdym razie

nie są odgórnie narzucone), możecie Pań-stwo zrezygnować z tego rodzaju ofi cjalnych informacji, co nie musi oznaczać rezygna-cji z indywidualnego traktowania pacjen-tek w ciąży. Od Państwa podejścia w dużej mierze zależeć będzie stosunek innych pa-cjentów do preferencyjnego potraktowania przyszłych mam. Macie Państwo możli-wość kierowania kolejnością obsługi, więc możecie zaprosić w pierwszej kolejności ko-bietę w ciąży, ale zawsze z jednoczesnym zwróceniem się do pozostałych pacjentów: „Pozwólcie Państwo, że w pierwszej kolejno-ści obsłużę tę Panią”. To ważne, żeby dba-jąc o dobro jednych pacjentów, nie wywo-ływać dyskomfortu u innych. Zwracając się do wszystkich osób, angażujecie je Państwo

w podjęcie decyzji o przepuszczeniu ciężar-nej i tym samym zyskujecie ich aprobatę. Nie wszyscy pacjenci muszą przecież zda-wać sobie sprawę z tego, na jakie trudy dnia codziennego bywają narażone kobiety, któ-rych kręgosłup dźwiga dodatkowe kilka-kil-kanaście kilogramów. Albo że w zaawan-sowanej ciąży ciężko jest stać w kolejce ze względu na puchnięcie nóg. Jeśli dodamy do tego skrócenie cewki moczowej i co za tym idzie – częstszą potrzebę korzystania z toalety… Jeśli ciężarna pacjentka zwróci się do Państwa w tej szczególnej sytuacji, prosząc o udostępnienie toalety, i spełnicie Państwo jej prośbę, gwarantuję, że zyskacie Państwo bezpłatną, fantastyczną reklamę wśród znajomych i rodziny tej pacjentki.

Sztuka komunikacji

Kobieta w ciąży w apteceW poprzednim artykule pisaliśmy o mamach, które odwiedzają aptekę wraz ze swoimi dziećmi. Dziś poruszymy zagadnienia obsługi pacjentek, które dopiero oczekują dziecka. Jak każda grupa klientów, także i ta kieruje się określonymi emocjami, dokonując wyboru apteki.KONSULTACJA MEDYCZNA: DR JACEK TULIMOWSKI

Barbara Ochmantrener-konsultant oraz menadżer projektów szkoleniowych współpracujący m.in. z Centrum Edukacji INFOR Training

Dominika BandurskaKoordynator kampanii społecznej „Wstyd nie zapytać – ciąża bez opryszczki”Polpharma

Kampanię społeczną „Wstyd nie zapytać – ciąża bez opryszczki” przygotowaliśmy z my-ślą o kobietach w ciąży i o tych, które planują w przyszłości powiększenie rodziny. Przyczyn-kiem do zorganizowania kampanii było opu-blikowanie rekomendacji Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego na temat leczenia zakażeń wirusem opryszczki zwykłej u kobiet w ciąży. Nasza akcja ma na

celu poinformowanie kobiet, że opryszczka u ciężarnych może być dużym zagrożeniem dla zdrowia dziecka. W szczególności chcemy ośmielić kobiety, aby zapytały swojego lekarza o niebezpieczeństwa, jakie się z tym wiążą. Wiemy, że świadomość zagrożeń związanych z opryszczką w ciąży jest bardzo niska, a schorzenie nie zawsze ujawnia się w taki sam sposób, dlatego bardzo ważne jest, żeby kobieta szczerze porozmawiała ze swoim lekarzem, gdy tylko zauważy u siebie niepokojące zmiany. W Polpharmie wierzy-my, że właśnie tego typu działania świadczą o naszym zaangażowaniu społecznym.

12-13 komunikacja.indd 1212-13 komunikacja.indd 12 08-05-2008 17:30:5008-05-2008 17:30:50


Praktyka

Najważniejsze to udzielić pomocyJeśli z jakichś przyczyn pacjentka w ciąży poczuje się źle, słabo lub bardzo zmęczo-na albo gdy dłużej zastanawia się nad wy-borem preparatu, warto zaproponować jej, żeby usiadła, i podać coś orzeźwiającego do picia, na przykład chłodną wodę. Cho-dzi o wykazanie się bezinteresowną troską o samopoczucie kobiety w ciąży, a na taką postawę liczą przychodzący do apteki pa-cjenci. Oprócz leków zarekomendowanych przez lekarza, w Państwa aptece z pewno-ścią znajduje się wiele dobrych preparatów, które warto polecić ciężarnym pacjentkom. W trosce o ich dobro warto również wpro-wadzić drobne udogodnienia. Kobiecie w zaawansowanej ciąży trudno jest cza-sem dotrzeć do apteki po raz kolejny, kiedy w placówce brakuje któregoś z leków i do-piero będzie on dostępny na zamówienie. Warto wtedy zaproponować pacjentce, że zamówiony lek zostanie dostarczony do jej domu. To utwierdzi takie osoby w prze-konaniu, że farmaceuta dba o ich zdrowie, a także o zdrowie nienarodzonego dziec-ka. Tego typu zabiegi rodzą dużą lojalność oraz przywiązanie do apteki. Wprowadze-nie dowozu zamówionych leków do domu pacjentki pozwala kierownictwu apteki wyjść z kolejną propozycją. Przyszłej ma-mie można zakomunikować, że kiedy dziec-ko się urodzi, będzie mogła wracać do tej apteki, aby zaopatrzyć się w artykuły higie-ny i podręczne akcesoria dla niemowląt, ta-kie jak pieluchy, zasypki, kremy, itp.

Trochę więcej cierpliwościWarto pamiętać, że niektóre kobiety w cią-ży odczuwają ciągłe zmęczenie lub sen-ność. Z pewnością może to wpłynąć na ich zdolność koncentrowania się na wypo-wiedzi farmaceuty, umiejętność czytelne-go formułowania myśli czy radzenia sobie z wyborem preparatów. Dlatego obsługując przyszłe mamy, warto wykazać się nieco większą cierpliwością. Nie znaczy to jed-nak, że kobiety w ciąży powinny być trak-towane jak osoby chore z samego już po-wodu bycia w ciąży. Ciąża chorobą nie jest, a jedynie niektórym kobietom w większym stopniu może obniżać sprawność fi zyczną czy wspomnianą zdolność koncentracji. Szczególnie zakłopotane koniecznością wyboru preparatu najlepszego dla siebie i przyszłego dziecka będą kobiety w pierw-szej ciąży. Brakuje im bowiem porównania z podobną sytuacją w przeszłości. Rady

koleżanek to jednak nie to samo, co wła-sne doświadczenie. Wybór wiąże się dla przyszłej matki z odpowiedzialnością za dobre samopoczucie swoje i dziecka. Far-maceuta spełni swoją rolę, jeśli przytoczy informacje i argumenty przemawiające za wybranymi preparatami i w takiej atmos-ferze, aby pomóc pacjentkom w podjęciu najlepszej dla nich decyzji. Jeśli farma-ceutka jest już mamą, może podzielić się swoimi doświadczeniami związanymi ze

stosowaniem danego preparatu lub wska-zać te leki, które są kupowane najczęściej i o których inne pacjentki w ciąży wypo-wiadają się pochlebnie. Fachowa pora-da zostanie w ten sposób „przyprawiona” szczyptą kobiecej troski, co pozytywnie wpłynie na poczucie pewności przyszłej mamy dokonującej zakupów w aptece. Aby tej pewności nie zmącić, farmaceuta powi-nien pozostawić ostateczny wybór pacjent-ce i nie podejmować decyzji za nią.

W bieżącym numerze „Farmacji Praktycznej” znajdziecie Państwo plakat informacyjny kampanii społecznej „Wstyd nie zapytać – ciąża bez opryszczki”. Plakat ma na celu zachęcenie kobiet w ciąży do rozmowy z lekarzem na temat opryszczki. Konsekwencje związane z nieleczoną opryszczką mogą być bardzo groźne zarówno dla nienarodzonego dziecka, jak i noworodka zakażonego podczas porodu. Prosimy Państwa o włączenie się do akcji i powieszenie plakatu w Państwa aptece.

12-13 komunikacja.indd 1312-13 komunikacja.indd 13 08-05-2008 17:31:0308-05-2008 17:31:03


Opieka farmaceutyczna

Leki dla przyszłej mamyDzisiejsze apteki oferują dziesiątki leków na wiele dolegliwości. Zanim jednak zaproponujemy pacjentce jakikolwiek specyfi k, zastanówmy się, czy nie zaszkodzi on zdrowiu maleństwa. O tym, jakie leki można stosować w ciąży, rozmawiamy z doktorem Jackiem Tulimowskim – ginekologiem-położnikiem, ultrasonologiem, konsultantem medycznym.ROZMAWIA: KAROLINA GWAREK

Podobno kobiety w ciąży powinny unikać leków. Czy ta opinia zawsze jest prawdziwa?Oczywiście, najlepiej byłoby, gdyby przy-szłe mamy w ogóle nie zażywały leków, ale w praktyce zwykle nie jest to możliwe. Ko-biety w ciąży skarżą się przecież na różne dolegliwości, które wynikają z ich „odmien-nego” stanu. Są też zwykle bardziej nara-żone na infekcje, co ma związek z obniże-niem odporności w tym okresie. Zdarza się także, że w chwili zajścia w ciążę cierpią na choroby przewlekłe, takie jak cukrzy-ca, nadciśnienie czy schorzenia tarczycy. Zadaniem lekarza prowadzącego jest więc tak dobierać leki, aby korzyści z ich stoso-wania przewyższały ryzyko uszkodzenia płodu. Ginekolog-położnik staje przed nie lada wyzwaniem, bo musi leczyć dwie oso-by naraz – pomagać przyszłej mamie, dba-jąc o dobro jej dziecka.

Czy istnieją jakieś stałe zasady przyjmowania le-ków w ciąży? Przede wszystkim żadnych medykamentów nie wolno stosować na własną rękę, bez kon-sultacji z lekarzem ginekologiem. Dotyczy to również preparatów witaminowych, leków ziołowych, a nawet maści i kremów, dostęp-nych w aptece bez recepty. Niestety pokutu-je przesąd, że leki niewymagające recepty, są całkowicie bezpieczne. Tymczasem nawet popularny kwas acetylosalicylowy może być

szkodliwy, bo zwiększa ryzyko krwawienia podczas ciąży i porodu. Inny przykład: zda-rza się, że przyszła mama skarży się na zapar-cia. Idzie więc do apteki i kupuje sobie her-batkę ziołową, która ma wspomóc trawienie. Problem w tym, że taki preparat może mieć działanie silnie przeczyszczające i spowodo-wać przedwczesne skurcze macicy, włącznie z poronieniem. O tym należy przypominać pacjentkom.

Wiele kobiet marzy o zajściu w ciążę, boi się jed-nak dolegliwości, które jej towarzyszą. Jakie bez-pieczne środki może im polecić ginekolog w po-czątkowym okresie oczekiwania na dziecko?Dawniej kobiety z większym spokojem zno-siły przykre objawy ciąży, bo były przeko-nane, że są one nierozłącznie z nią zwią-zane. Dziś każda dolegliwość budzi w nich niepokój. Kiedy po zajściu w ciążę odwie-dzają mój gabinet, skarżą się często na bóle i twardnienie w dole brzucha, związa-ne z czynnością skurczową macicy. Typo-we leki przepisywane w tym przypadku to no-spa i magnez z witaminą B6. Oczywiście trzeba zaznaczyć, że tych środków nie sto-suje się bez przerwy, przez cały okres ciąży. Jeśli jednak kobieta w początkowym okre-sie nie tylko odczuwa bóle, ale i zaczyna plamić, zwykle podajemy jej progesteron – w postaci tabletek lub dopochwowo. Nie powinno się go zażywać dłużej niż przez

3–6 tygodni, bo jeśli po tym czasie krwa-wienie nie mija, przyjmowanie go nie przy-nosi żadnych korzyści. Progesteron rzadko daje skutki uboczne, a pozytywne efekty jego stosowania są bardzo duże, bo pozwa-la na podtrzymanie zagrożonej ciąży.

Fot.

arch

iwum

CPP

14-15 witaminy.indd 1414-15 witaminy.indd 14 08-05-2008 17:33:0108-05-2008 17:33:01


Praktyka

Typową bolączką przyszłych mam są nudności i wymioty. Jak sobie z nimi radzić?Skuteczne bywają domowe sposoby, zwłasz-cza odpowiednia dieta. Przede wszystkim trzeba jeść często, ale za to mało, i bardzo dużo pić. Na nudności dobrze działa her-bata imbirowa, w ciągu dnia można też żuć kawałek świeżego korzenia imbiru lub skór-ki od chleba. Zwykle mdłości mijają około 12 tygodnia ciąży. Jeśli jednak utrzymują się, a w dodatku towarzyszą im wymio-ty, trzeba zastosować leczenie farmakolo-giczne. Objawy te mogą bowiem spowo-dować odwodnienie organizmu, które jest bardzo niebezpieczne dla mamy i dziecka. Zwykle w takiej sytuacji przepisuje się leki przeciwwymiotne, na przykład torecan, ale miewają one skutki uboczne i przed ich za-stosowaniem trzeba rozważyć wszystkie „za” i „przeciw”.

Problemem kobiet w ciąży bywają częste in-fekcje układu moczowego i dróg rodnych. Jeśli w badaniu ogólnym moczu pojawia-ją się tylko nieliczne bakterie, nie powin-

niśmy od razu wpadać w panikę. Warto jednak wykonać również

badanie na posiew. Gdy wynik nie jest niepokojący, gineko-log zaleci delikatnie działające środki, takie jak witaminy A,

C i E oraz preparaty zioło-we, przede wszystkim po-

chodne żurawiny. Jeśli jednak posiew wypad-

nie dodatnio, a więc ilość wyhodowa-nych kultur bakte-rii będzie większa niż 105, trzeba za-stosować silniejsze

leki. Wówczas wybie-ramy „mniejsze zło”,

bo nieleczenie zakaże-nia może mieć naprawdę

tragiczne konsekwencje, włącznie z przedwczesnym

porodem i utratą ciąży.

W okresie wiosennym przyszłym mamom grożą przeziębienia. Jak bezpiecznie uporać się z infekcją, kiedy oczekuje się dziecka?

W przypadku zakażenia górnych dróg oddechowych zawsze wysyłam moje pacjent-ki najpierw do lekarza internisty, bo infek-cja może być poważniejsza, niż się pozornie wydaje. Na typowe przeziębienie poleca się

zwykle środki przeciwbólowe i przeciwgo-rączkowe zawierające paracetamol, bezpiecz-ny dla kobiet w ciąży. Trzeba jednak uważać na preparaty, które oprócz niego mają inne składniki, takie jak kodeina czy efedryna. Absolutnie nie są one wskazane dla przy-szłych mam. Na ból gardła i kaszel można stosować ziołowe pastylki do ssania, ale nie dłużej niż przez 2–3 dni, oraz witaminę A+E, która po rozgryzieniu łagodzi podrażnienie błony śluzowej. Można też używać prepara-tów w sprayu, działających przeciwbólowo i przeciwzapalnie, na przykład preparaty za-wierające benzydaminę. Na kaszel zaleca się zwykle syropy, trzeba jednak sprawdzić, czy nie zawierają kodeiny albo guajakolu. Gdy infekcja jest poważniejsza i mamy do czynie-nia z zapaleniem oskrzeli lub płuc, musimy zastosować antybiotyk – zwykle jest to po-chodna penicyliny lub erytromycyny.

Podobno w ciąży zawsze trzeba wspomagać się witaminami. Czy to prawda?Jestem przeciwnikiem terapii witaminowej na wyrost. Jeśli pacjentka ma dobre wyni-ki, staram się przede wszystkim ustalić z nią, w jaki sposób może ten stan utrzymać. Czę-sto jest to kwestia zdrowego stylu życia i pra-widłowej diety. W związku z tym wiele ko-biet, którymi się opiekuję, stosuje witaminy dopiero od trzeciego trymestru ciąży. Są to najczęściej specjalne preparaty dla ciężar-nych. Nie polecam jednak mieszanek multi-witaminowych zażywanych na własną rękę, bo często zawierają one niepotrzebne skład-niki, które bywają szkodliwe.

A co z kobietami przewlekle chorymi, stale przyj-mującymi leki?W tej sytuacji przerwanie terapii może skończyć się tragicznie, zarówno dla mamy, jak i dla dziecka. Tak jest chociażby w przy-padku nadciśnienia, które nieleczone, może wywołać odklejenie się łożyska, przełom nadciśnieniowy czy zespół HELP. Podob-nie w przypadku cukrzycy, nieunormowa-nie poziomu glikemii skutkuje poważnymi powikłaniami. Warto więc, aby pacjentka, zanim zajdzie w ciążę, skonsultowała się ze swoim lekarzem, na przykład kardiologiem czy diabetologiem, i uprzedziła go, że pla-nuje dziecko. Wówczas specjalista tak do-bierze metody terapii, aby zminimalizować późniejsze powikłania.

Czy zatem do ciąży powinno się wcześniej przygotować? Dotyczy to nie tylko kobiet przewlekle cho-rych, ale wszystkich, które chciałyby mieć dziecko. Przed ciążą powinny wybrać się do ginekologa, wyleczyć wszystkie infek-cje, przeprowadzić także badania profi lak-tyczne i uzupełnić niedobory witamin oraz mikroelementów. Około trzech miesięcy przed zajściem w ciążę stosuje się zwykle kwas foliowy, który zapobiega powstawaniu u płodu wad układu nerwowego. Dla kobiet, które planują dziecko, niewskazane są leki psychotropowe i hormonalne, a także silnie działające antybiotyki. Powinny więc wcze-śniej poprosić o radę lekarza, który pomo-że im skorygować leczenie tak, aby zajście w ciążę było łatwiejsze.

Co można polecić kobiecie w ciąży, a czego nie należy proponować:

Można polecić Nie wolno proponować Na bóle dołu brzucha i twardnienie – leki rozkurczowe typu no-spa

Na kaszel – preparaty zawierające kodeinę, gwajakol

Przy przeziębieniach – witaminy B6, A, C i E

Na zaparcia – ziołowe preparaty przeczyszczające

Na bóle brzucha lub plamienie – progesteronNa ból – preparatów, w których skład wchodzi kodeina

Na nudności – herbatka imbirowa, gdy nie pomagają leki przeciwwymiotne Na ból i gorączkę – kwas

acetylosalicylowy, preparaty zawierające kodeinę i efedrynęBakterie w moczu – witaminy A, C, E,

preparaty ziołowe zawierające żurawinę

Na ból i przeziębienie – paracetamol

Ogólne stosowanie bez konsultacji z lekarzem ginekologiem – multiwitamin

Na ból gardła – witamina A +E do rozgryzienia, ziołowe pastylki do ssania, preparaty do ssania lub w sprayu zawierające betahistynę

Na opryszczkę – Heviran (Acyklowir)

udnoś

własystkibardzła heteż żub skóokoymu

wymioakolopowo

óre jeziecksię lean, aich zzystk

ęste innych.ojawipowinanik

ówniewyninekoałająciny Azioło

im poy. Jeśwypada więdowbaktiększba zniejszwybie złoakaż

prawdwencjesny

mamoieczn

uporać się z infekcją, kiedy oczekuje sdziecka?

W przypadku zakażenia górnych dró

Typową bolączką przyszłych mam są nui wymioty. Jak sobie z nimi radzić?Skuteczne bywają domowe sposoby, zwcza odpowiednia dieta. Przede wszytrzeba jeść często, ale za to mało, i bdużo pić. Na nudności dobrze działbata imbirowa, w ciągu dnia można tkawałek świeżego korzenia imbiru lubki od chleba. Zwykle mdłości mijają 12 tygodnia ciąży. Jeśli jednak utrzsię, a w dodatku towarzyszą im wty, trzeba zastosować leczenie farmagiczne. Objawy te mogą bowiem spdować odwodnienie organizmu, któbardzo niebezpieczne dla mamy i dzZwykle w takiej sytuacji przepisuje sprzeciwwymiotne, na przykład torecamiewają one skutki uboczne i przed istosowaniem trzeba rozważyć wsz„za” i „przeciw”.

Problemem kobiet w ciąży bywają częfekcje układu moczowego i dróg rodnJeśli w badaniu ogólnym moczu poją się tylko nieliczne bakterie, nie p

niśmy od razu wpadać w pWarto jednak wykonać ró

badanie na posiew. Gdy nie jest niepokojący, gilog zaleci delikatnie dziaśrodki, takie jak witam

C i E oraz preparaty we, przede wszystki

chodne żurawinyjednak posiew w

nie dodatnio, ailość wyhodnych kultur brii będzie wniż 105, trzebstosować siln

leki. Wówczas wramy „mniejsz

bo nieleczenie zania może mieć nap

tragiczne konsekwwłącznie z przedwcze

porodem i utratą ciąży.

W okresie wiosennym przyszłym mgrożą przeziębienia. Jak bezpiuporać się z infekcją kiedy oczek

Fot.

arch

iwum

CPP

14-15 witaminy.indd 1514-15 witaminy.indd 15 08-05-2008 17:33:5108-05-2008 17:33:51


Opieka farmaceutyczna

Stosowanie leków niezgodnie z przeznaczeniemPrzed każdą sesją egzaminacyjną w prasie pojawiają się informacje o niebezpiecznym i zgubnym procederze stosowania przez studentów przed egzaminami środków dopingujących. Kto pamięta młodość, wie, że wiele rzeczy, które się wtedy robi, nie jest dobra dla zdrowia. Młodzież często nie myśli o konsekwencjach, ale zdarza się, że po prostu o nich nie wie.TEKST: MAŁGORZATA PIETKIEWICZ

Współcześni 30- i 40-latko-wie, którzy kilka lub kilka-naście lat temu byli studen-tami, pamiętają doskonale,

że skutecznym sposobem na zaliczenie se-sji egzaminacyjnej był kubek gorącej kawy często łączony z dużą ilością wypalonych papierosów. Dziś jednak żacy wspomagają się nie tylko kawą i papierosami, ale przede wszystkim sięgają po substancje, które zwyczajnie trują organizm. Wśród nich są: pseudoefedryna, kofeina, amfetamina (jeśli uda się zdobyć), betaadrenolityki, inhibito-ry cholinesterazy, nicergolina, pochodne oksazolidyny i hydantoiny, metylofenidat, winpocetyna, modafi nil czy niketamid.

Straszyć czy uczyćStudenci – zdaniem fachowców – niszczą nieodwracalnie swoje zdrowie, kiedy przed sesją egzaminacyjną sięgają po różnego ro-dzaju preparaty, zwane „dopalaczami” czy „wspomagaczami”. Ale czy takie ostrzeżenia powstrzymają studentów?! – Raczej nie, bo akcja polegająca na straszeniu nie przynie-sie żadnej poprawy, a przeciwnie – może stać się przewodnikiem ułatwiającym znalezienie odpowiedniej trucizny – wyjaśnia prof. Jacek Spławiński z Zakładu Farmakologii Narodo-wego Instytutu Zdrowia Publicznego.Warto jednak poinstruować studen-tów kupujących owe preparaty, że ich

przedawkowanie może się źle skończyć. Rzecz jasna, cześć tych pacjentów nie życzy sobie pouczeń, bo doskonale wiedzą, co im grozi. Jednak są i tacy, którzy za namową kolegów czy koleżanek chcą nabyć środki wspomagające, nie mając świadomości, ja-kie mogą być skutki uboczne ich zażywania. I właśnie ci chętnie wysłuchają farmaceuty.

Pomysł na zdanie egzaminuŚrodowisko studenckie charakteryzuje się szczególną podatnością na korzystanie z wielu substancji pobudzających oraz tych, które zwiększają zdolność uczenia się – uwa-ża dr n. farm. Wojciech Kobiołka, kierownik jednej z aptek. – Szczególnie niebezpieczne są przypadki, w których sięga się po środki bardzo szkodliwe dla zdrowia.Zdaniem naukowca do najczęściej używa-nych i najbardziej niebezpiecznych należą środki zawierające tramadol. Farmakolo-gicznie stosuje się je jako leki uśmierzają-ce ból. W dużych natomiast dawkach po-wodują działanie „euforyzujące”. Lek ten jest szczególnie niebezpieczny, gdy wchodzi w interakcję z etanolem, lekami nasennymi, przeciwbólowymi oraz psychotropowymi. Nadużywanie preparatów zawierających tramadol powoduje silne bóle głowy, za-wroty, wymioty i zaburzenia świadomości.Popularnymi „dopalaczami” są również efedryna i pseudoefedryna. Ta pierwsza

wywiera silny wpływ pobudzający na układ nerwowy, ponadto przyspiesza bicia serca. Duże dawki powodują wzrost ciśnienia, nadmierne pobudzenie, zaburzenia rytmu serca, bezsenność, a także drżenie mięśnio-we. Z kolei pseudoefedryna stosowana jest jako środek rozszerzający oskrzela i zmniej-szający przekrwienie błony śluzowej. Ten szczególny preparat wywołuje niepożąda-ne działanie podobne do efedryny. Obie te substancje są tym bardziej niebezpieczne, że wchodzą w skład wielu leków dostępnych bez recepty. Efedryna jest składnikiem sy-ropów i tabletek o działaniu przeciwkasz-lowym, a pseudoefedryna – leków przeciw-przeziębieniowych i osłabiających katar. Stany stresowe i napięcia przed egzaminem studenci chętnie niwelują za pomocą beta-blokerów. Nadużywanie powoduje zaburze-nia rytmu serca, bóle w klatce piersiowej, skurcze oskrzeli, a nawet depresję.Równie niebezpiecznym preparatem jest ten, zwierający metylfenidat, który stosuje się w zaburzeniach koncentracji (np. przy ADHD). Nieofi cjalnie studenci stosują go jako środek poprawiający uczenie się oraz wprowadzający w stan euforii. Jego nadużywanie i długotrwałe przyjmowanie może prowadzić do uzależnień. Powoduje on ponadto drżenie, bóle i zawroty głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe.Z kolei piracetam wspomaga metabolizm mózgowy, pozwala na lepsze jego dotlenienie,

16-17 egzamin.indd 1616-17 egzamin.indd 16 08-05-2008 17:42:0408-05-2008 17:42:04


Praktyka

poprzez wpływ na wiele systemów neuro-przekaźnikowych. Ponadto zapewnia popra-wę uczenia się i zapamiętywania. Zbyt duże dawki wywołują silne działania psychomo-toryczne oraz zaburzenia snu. Nie mniej niebezpieczne jest stosowanie amfetaminy. Jest ona ogromnie popularna wśród studentów jako środek pomagający w nauce, mimo to uzależnia. Część studen-tów twierdzi jednak, że mało kto już uczy się na „sucho”.

Czy wnikać w treść receptZdaniem prof. Jacka Spławińskiego, powin-niśmy zdawać sobie sprawę z tego, że gro-żąc studentom niebezpiecznymi dla zdrowia

konsekwencjami nie osiągnie się zamierzo-nego celu. – Pytanie jednak, czy farmaceuta w aptece mógłby wnikać w treść recept (o ile żądany środek jest sprzedawany na receptę) i w krzyżowym ogniu pytań kontrolować, czy recepta jest wystawiona cierpiącemu na określone schorzenie? Oczywiście takie postępowanie byłoby sprzeczne z prawem i z pewnością nieskuteczne. Jeśli student naciągnął lekarza, to zapewne nie przyzna się również farmaceucie. Aliści załóżmy na chwilę, że jednak aptekarz przyłapie oszu-sta – co w takiej sytuacji powinien zrobić: wzywać policję, zawiadomić prokuratora czy Izbę Lekarską, czy też zniszczyć recep-tę? – konkluduje prof. Spławiński.

W rzeczywistości sprawdzenie treści recep-ty, którą przyniósł student, wykracza poza obowiązki farmaceuty. – Oczywiście, nale-ży informować konsumentów o wszystkich niebezpieczeństwach związanych ze stoso-waniem leków. Są jednak i takie przypadki, gdy leki przepisywane są przez lekarza nie-zgodnie ze wskazaniem. Zdarza się to dość często w pediatrii, nierzadko w onkologii, a nawet dotyczy niektórych środków wspo-magających terapię przeciwbólową w przy-padkach chronicznego i niepoddającego się leczeniu bólu. Nie ulega wątpliwości, że tyl-ko właściwa próba kliniczna jest źródłem wiedzy o wskazaniu, w jakim ma być poda-wany lek – dodaje profesor.

Są i tacy, którzy za namową kolegów czy koleżanek chcą nabyć środki wspomagające, nie mając świadomości, jakie mogą być skutki uboczne ich zażywania. I właśnie ci chętnie wysłuchają farmaceuty.

16-17 egzamin.indd 1716-17 egzamin.indd 17 08-05-2008 17:42:2008-05-2008 17:42:20


Z informacji Narodowego Funduszu Zdrowia

Recepty – sposób wystawiania i zasady realizacjiOd 31 grudnia 2007 roku obowiązuje nowe rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie recept lekarskich. Zgodnie z przepisem, recepty wydrukowane przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia można wykorzystać do dnia 30 czerwca 2008 roku.

Obecnie w obrocie pozostają dwa rodzaje druków recept: wersja starsza bez nadruku słów „PE-SEL” i „Data realizacji od dnia”

oraz wersje najnowsze – uzupełnione o te nadruki. Warto przy tym pamiętać, że obo-wiązek wpisywania numeru PESEL pacjen-ta na recepcie dotyczy wszystkich wykorzy-stywanych obecnie druków.

Sposób wystawiania i realizacji receptSposób wystawiania i realizacji recept le-karskich powinien być zgodny z zasadami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2007 roku w spra-wie recept lekarskich (Dz.U. nr 97 poz. 646 z późn. zm.). Na mocy tego rozporządze-nia każdy egzemplarz recepty jest przypisa-ny do konkretnego lekarza. Recepta lekar-ska jest nie tylko zleceniem wydania leku, ale także swoistym czekiem wystawianym przez lekarza i nośnikiem informacji o ob-rocie publicznymi środkami fi nansowymi przeznaczanymi na refundację leków.

Wzór kodowanej recepty lekarskiej (nowy)

W tym miejscu wpisywany jest numer 1. Oddziału Wojewódzkiego NFZ, odpo-wiedni ze względu na miejsce zamiesz-kania pacjenta.Rozporządzenie określa następujące 2. uprawnienia:IW – inwalidzi wojskowi,

IB – inwalidzi wojenni,

ZK – zasłużeni honorowi dawcy krwi,

AZ – chorzy na azbestozę,

PO – żołnierze zasadniczej służby woj-

skowej, WP – żołnierze w czynnej służ-bie wojskowej, DN – nieubezpieczone dzieci do ukoń-

czenia 18. roku życia,CN – osoby nieubezpieczone, którym

należą się świadczenia związane z cią-żą, porodem i połogiem.

W przypadku braku uprawnień na recepcie wpisuje się „X”.

Wpisanie litery „P” oznacza, że leki 3. przepisane na tej recepcie dotyczą cho-roby przewlekłej.W przypadku braku wskazań na recepcie 4. wpisuje się „X”.Lekarz może wystawić trzy recepty „od-5. nawialne” na kolejne miesięczne kura-cje, określając dzień, od którego może nastąpić ich realizacja. W przypadku każdej recepty w miejscu „data wysta-wienia” wpisuje się datę wystawienia re-cepty (dla każdej recepty odnawialnej tę samą datę), natomiast w miejscu „data realizacji od dnia” wpisuje się daty, od których może nastąpić realizacja danej recepty.

Na przykład, jeśli podczas wizyty lekar-skiej mającej miejsce w dniu 1 lutego 2008 roku lekarz wystawi receptę na trzy kolejne kuracje, wszystkie trzy recepty posiadają tę samą datę wystawienia – 1 lutego 2008 roku.

Natomiast w polu „data realizacji od dnia” powinny znaleźć się kolejno zapisy:

pierwsza recepta – 1 lutego 2008 roku,

druga recepta – 2 marca 2008 roku,

trzecia recepta – 1 kwietnia 2008 roku.

W przypadku recepty „nieodnawialnej” w miejscu „data realizacji od dnia” wpisuje się symbol „X”.

Co jest istotne?Lekarz może wystawić receptę z sym-

bolem „P” (choroba przewlekła) na kil-ka (maks. 5) leków jednocześnie, pod warunkiem że na każdy z tych leków przysługują pacjentowi uprawnienia, np. można przepisać na jednej recepcie z zaznaczonym kodem choroby przewle-kłej „P” Serevent i Mucosolvan, w sytu-acji gdy pacjent cierpi zarówno na astmę, jak i na mukowiscydozę.Recepty powinny być wypełnione

czytelnie. Na kodowanej recepcie lekarskiej (bia-

łej) można wypisać maksymalnie pięć leków gotowych lub jeden lek recepturo-wy. W przypadku recept wystawianych na leki psychotropowe i narkotyczne na-leży umieścić jeden lek na jednej recep-cie. Dopuszcza się wystawianie na jed-nej recepcie leków na różne uprawnienia, pod warunkiem że pacjentowi faktycznie uprawnienia te przysługują.W przypadku gdy pacjent ma mniej

niż 18 lat, wpisuje się jego wiek w polu „Pacjent”.

18-19 recepta.indd 1818-19 recepta.indd 18 08-05-2008 17:45:0608-05-2008 17:45:06


Praktyka

Wszelkie zmiany i poprawki na recepcie mogą być dokonywane tylko i wyłącznie przez lekarza wystawiającego receptę; w miejscu dokonanej zmiany umieszcza się podpis i pieczątkę imienną. Dane dotyczące świadczeniodawcy oraz lekarza wystawiającego receptę muszą być naniesione na recepcie w formie pie-częci lub nadruku.Recepty na leki nierefundowane lub dla osób nieubezpieczonych muszą obejmo-wać (co najmniej) dane pacjenta, dane lekarza wystawiającego receptę, treść recepty i datę jej wystawienia. W takich

przypadkach lekarz nie musi korzystać z recept kodowanych.

Uwagi dotyczące pieczątek lekarskich i pieczątek świadczeniodawcówW związku z licznymi sygnałami dotyczą-cymi nieprawidłowości w stosowaniu pie-czątek przez świadczeniodawców i lekarzy, przypominamy podstawowe zasady obo-wiązujące w tym zakresie:

Dane dotyczące lekarza wystawiające-1. go receptę (imienna pieczątka lekarska) – w pieczątce imiennej lekarza muszą

być umieszczone: imię i nazwisko oraz numer prawa wykonywania zawodu.Dane dotyczące świadczeniodawcy (pie-2. czątka nagłówkowa):w przypadku wystawiania recept w ra-

mach zakładów opieki zdrowotnej, in-dywidualnych, indywidualnych spe-cjalistycznych lub grupowych praktyk lekarskich, pieczątka nagłówkowa musi zawierać następujące dane: nazwę jed-nostki, adres, numer telefonu i iden-tyfi kator jednostki, którym jest dzie-więć pierwszych cyfr numeru REGON + trzycyfrowa, siódma część resortowe-go kodu identyfi kacyjnego (jeśli został nadany jednostce). w przypadku wystawiania recept dla sie-bie i rodziny (pro auctore, pro familia), dane umieszczane na recepcie, w miejscu „Świadczeniodawca”, obejmują następu-jące informacje: imię i nazwisko lekarza, adres wystawiającego receptę i jego nu-mer telefonu oraz dziewięciocyfrowy nu-mer umowy upoważniającej do wysta-wiania recept na refundowane produkty lecznicze i wyroby medyczne, nadawany przez oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia.

W przypadku zagubienia, kradzieży lub stwierdzenia przypadku sfałszowania re-cept oraz pieczątek lekarskich należy prze-słać pismo informujące o okolicznościach utraty pieczątki lub recept, umieszczając (jeżeli to możliwe) wzór starej pieczątki. Należy również zaznaczyć zmiany dokona-ne w nowej pieczątce. W przypadku utra-ty numerowanych recept lekarskich należy określić, w jakim zakresie numerycznym re-cepty zostały skradzione – na tej podstawie oddział wojewódzki NFZ dokonuje anulo-wania utraconych blankietów. W sytuacji stwierdzenia faktu sfałszowania przypisa-nych zakresów numerycznych recept lub sfałszowania pieczątek, należy niezwłocz-nie zgłosić ten fakt do oddziału wojewódz-kiego NFZ. Informacja o sfałszowanych lub skradzionych pieczątkach i receptach trafi a regularnie, w formie wykazów, do aptek na terenie danego województwa. Jest tak-że rozsyłana do wszystkich oddziałów NFZ w Polsce, które z kolei powiadamiają apteki na swoim terenie. Opracowano na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2007 roku w sprawie recept lekarskich (Dz.U. nr 97 poz. 646 z późn. zm.)

Recepta

Świadczeniodawca

Pacjent

PESEL

Rp.

Data wystawienia Dane id. i podpis lekarza

Data realizacji od dnia

Oddział NFZ

000007283130052602302680

Uprawnienia

Ch. przewlekłe

000007283130052602302680

NUMER RECEPTY

NUMER RECEPTY

DANE PODMIOTU DRUKUJĄCEGO RECEPTĘLUB OZNACZENIE WYDRUK WŁASNY

KOD KRESKOWY

1

2

3

4/5

Przedrukowano z: „Nasz Fundusz”, luty 2008 BKS Centrali NFZ.

18-19 recepta.indd 1918-19 recepta.indd 19 08-05-2008 17:45:2308-05-2008 17:45:23


Coraz więcej kierowników i właści-cieli aptek docenia rolę i znacze-nie ekspozycji leków w konkuren-cyjnym funkcjonowaniu na rynku.

Uporządkowane półki to nie tylko ładny i estetyczny wygląd, ale przede wszystkim możliwość wpływania na decyzje zakupowe pacjentów. Podstawą efektywnej ekspozy-cji w aptece jest podział leków na kategorie, czyli grupy mające wspólne cechy. Kategorie dzielą się na 2 rodzaje:

tematyczne, związane z zastosowaniem terapeutycznym leków,ogólne, związane z wydarzeniami (np. promocje, nowości).

Decyzja o ekspozycji konkretnej kategorii powinna być dostosowana do aktualnych potrzeb pacjentów i, co się z tym wiąże, po-pytem na dany typ leków. To oczywiste, że w zimie sprzedają się lepiej syropy, a na wio-snę leki przeciwhistaminowe. W aptece po-łożonej w centrum handlowym doskonale sprzedają się drogie kosmetyki, zaś przy osie-dlu, gdzie mieszkają osoby starsze – zioła.

Nowa kategoria – „Apteczka podróżna”Idea stworzenia kategorii powstała w opar-ciu o obserwacje zachowań zakupowych pacjentów w miesiącach od maja do sierp-nia. Z roku na rok coraz większa liczba lu-dzi podróżuje. Niemalże każdy weekend to masowe wyjazdy poza miasto – w góry, nad

morze i jeziora. Rośnie też w tempie bły-skawicznym zainteresowanie wyjazdami zagranicznymi. Lepsze zarobki Polaków i spadające ceny wyjazdów turystycznych sprawiają, że wzmaga się popyt na wyciecz-ki do egzotycznych krajów. Już teraz biura podróży sprzedały większość atrakcyjnych ofert wakacyjnych. Zmiana dotychczasowego stylu życia na mobilny wpływa na ukształtowanie się nowego rodzaju zakupów w aptekach. Pa-cjenci poszukują leków potrzebnych w po-dróży. Stworzenie w aptece kategorii zwią-zanej z tym zwyczajem ułatwi pacjentom

odnalezienie właściwych produktów. Apteka może wówczas liczyć na zadowole-nie pacjentów i wzrost obrotów.

Pięć powodówWarto znaleźć miejsce na ekspozycję kategorii „Apteczka podróżna” z kilku powodów:

Leki na przeziębienie i grypę stanowią 1. w Polsce jedną z największych katego-rii, o miesięcznym obrocie 18 mln opa-kowań w sezonie zimowym. W lecie ich sprzedaż spada aż trzykrotnie do 6 mln opakowań na miesiąc. Przeciwny trend pokazują produkty związane z dolegli-wościami w podróży, i tak np. sprzedaż leków przeciw nudnościom rośnie w lecie o ponad 300% w porównaniu z okresem zimowym. Sprzedaż materiałów opa-trunkowych i plastrów wzrasta o prawie 100%. Kosmetyki związane z opalaniem to w zasadzie produkty wyłącznie letnie.

Apteka = Małe Przedsiębiorstwo

Sezonowa półka aptecznaWakacyjne wyjazdy nieodzownie łączą się z sytuacjami, podczas których pewne farmaceutyki i produkty mogą okazać się niezbędne. Stwórzmy zatem nową kategorię w ekspozycji leków – apteczkę podróżną.

Typy dolegliwości związane z wyjazdami turystycznymi:• choroba lokomocyjna,• biegunka,• zaparcia,• ból u dorosłych,• ból u dzieci,• dolegliwości żołądkowe,• urazy, kontuzje,• alergie,• poimprezowy ból głowy,• podrażnione oczy,• odwodnienie,• otarcia i podrażnienia,• ukąszenia,• poparzenia,• przejedzenie,• niestrawność i zgaga.

Maciej JaroszKierownik Marketingu Handlowego, Polpharma

20-21 merchandising.indd 2020-21 merchandising.indd 20 08-05-2008 17:49:5208-05-2008 17:49:52


ProwadzenieApteki

Warto więc wyjść naprzeciw trendom i w lecie wykorzystać właściwie miejsce, gdzie zazwyczaj eksponowane są leki na przeziębienie i grypę.Pacjenci nie planują wakacyjnych za-2. kupów. Decyzja o tym, co, kiedy i gdzie kupią, jest często mało przemyślana i przypadkowa. Aż 70% leków przeciw nudnościom sprzedaje się poza apteką. Dlaczego? Odpowiedź jest prosta: pa-cjenci nie pamiętają o kupieniu leków z wyprzedzeniem, zaopatrują się w nie dopiero w czasie podróży, często na sta-cji benzynowej lub w przydrożnym skle-pie. Można to zmienić.Jeżeli wyeksponujemy kategorię „Ap-3. teczka podróżna” i wyraźnie ją ozna-czymy, to pacjent przypomni sobie, że niedługo wyjeżdża. Jest to bodziec, aby wcześniej zaopatrzyć się w leki potrzeb-ne w podróży, korzystając z praktycznej

porady farmaceuty i przejrzystej ekspo-zycji ułatwiającej wybór.Wyeksponowanie w jednym miejscu pro-4. duktów związanych z wyjazdami spowo-duje, że pacjent zadba o zakup „na wszelki wypadek”, kupując np. plastry opatrun-kowe. Wtedy może dojść do wniosku, że przyda się nowa apteczka do samochodu, krople żołądkowe lub coś na biegunkę. Każdy wie, że w podróży wszystko może się zdarzyć. Zgrupowanie leków o podob-nym przeznaczeniu w jednym miejscu to także szansa na tzw. „cross selling”, czy-li sprzedaż wiązaną. Pacjent kupujący opatrunki powinien też kupić wodę utle-nioną, a do środków przeczyszczających warto dodać synbiotyk przywracający właściwe funkcjonowanie jelit.Poprawia się ergonomia pracy personelu 5. apteki. Farmaceutom łatwiej jest doradzić pacjentowi zakup leków potrzebnych na

wyjazd. Można w przejrzysty sposób po-kazać proponowane produkty i porów-nać je. Tym samym przebywając w apte-ce oszczędzamy czas.

Ile to kosztuje i jak to zrobićNajważniejsza jest decyzja. Jeżeli jesteśmy przekonani do 5 powyższych punktów i do-strzegamy zmiany dziejące się wokół apteki, to wdrożenie nowej kategorii powinno nastą-pić już w maju. Na przeorganizowanie eks-pozycji i znalezienie miejsca potrzebujemy około 4 godzin i dwóch osób. Niezbędny jest fachowiec – farmaceuta, który będzie dobierał leki, uwzględniając ich zastosowanie terapeu-tyczne. Przyda się też pomoc apteczna, aby sprawnie ułożyć nową ekspozycję.Koszty, które musimy ponieść, to wydrukowa-nie opisu do kategorii oraz zakup produktów sezonowych w hurtowni. Druk opisu to wy-datek rzędu 150–800 zł, w zależności od tego, jaką techniką i na jakim materiale zlecimy jego wykonanie. Zakup produktów to niestety większa kwota – w granicach 2–5,5 tys. zł na początek, na tzw. towar na półce. Warto ro-zejrzeć się w tym przypadku za atrakcyjnymi ofertami rabatowymi u producentów. Braku-jący towar będziemy uzupełniać na bieżąco, a więc w trakcie sezonu nie grożą nam dodat-kowe koszty. Warto również pamiętać, aby z początkiem sierpnia zorganizować sezono-wą wyprzedaż, by nie zostać z towarem na je-sień. Wystarczy zredukować marżę do np. 5%, co da nam znaczne obniżenie ceny i spowodu-je wzrost rotacji. Odzyskamy wówczas pienią-dze „leżące na półce”, zainwestowane w maju. Dzięki temu cała inwestycja zostanie zwróco-na, a apteka zanotuje zyski pochodzące z mar-ży detalicznej uzyskanej z obrotów nową kate-gorią w okresie maj–lipiec.

Polpharma rekomenduje preparaty na:

regulację pracy jelit Acidolac (suplement diety)

bóle u dorosłych Etopiryna, Pyralginum

bóle u dzieci Ibufen zawiesina

niestrawość i zgagę

Ranigast MAX

kontuzje i bóle mięśni

Ultrafastin żel/SPORT

poimprezowy ból głowy

Alka-Prim

podrażnione oczy Starazolin

przemywanie oczu Oftarinol

Zdjęcia dzięki uprzejmości Apteki od Sercaprzy ul. Aspekt 79 w Warszawie

20-21 merchandising.indd 2120-21 merchandising.indd 21 08-05-2008 17:50:1208-05-2008 17:50:12


ProwadzenieApteki

Fot.

arch

iwum

CPP

Od października 2007 roku publikowaliśmy cykl, w którym informo-waliśmy, kto i jak

może kontrolować aptekę. Próbowaliśmy przybliżyć Państwu procedury i wy-magania niezbędne do pozytywnego przejścia inspekcji. Sprawdzaliśmy, w jaki sposób aptekę we-ryfi kują: Urząd Skarbowy, Państwowa Inspekcja Pracy, Narodowy Fundusz Zdrowia, Główny Inspektorat Farmaceu-tyczny i Państwowa Inspekcja Sa-nitarna. Zadawaliśmy pytania, na które odpowiadali specjaliści w danych dziedzi-nach. Uzyskiwaliśmy informacje, które mogą się Państwu przydać w organizacji pracy apteki lub ułatwić niespodziewaną kontrolę. Podsumowując, chcieliśmy zwrócić uwa-gę na najważniejsze aspekty, które są naj-częściej kontrolowane i bezwzględnie wymagane.

Urząd SkarbowyFiskus sprawdza zgodność deklaracji po-datkowych ze stanem faktycznym, prze-strzeganie przez przedsiębiorcę przepi-sów prawa podatkowego oraz poprawność prowadzonej księgowości. Firmą należy

zarządzać tak, by ograniczyć ryzyko odpo-wiedzialności karno-skarbowej, jak również ponoszenia dodatkowych kosztów w posta-ci odsetek za zwłokę w płatnościach.

Państwowa Inspekcja PracyPIP nadzoruje przestrzeganie przepisów kodeksu pracy i praw pracowników, jak również prawidłowość prowadzenia spraw kadrowych (urlopy, zwolnienia). Najczęściej uchybienia dotyczą kwestii takich, jak:

niezapewnianie szkoleń w zakresie bez-pieczeństwa i higieny pracy,nieinformowanie pracowników o warun-kach zatrudnienia,

niekierowanie pracowników na badania lekarskie w celu uzyskania orzeczenia le-karskiego, stwierdzającego brak przeciw-wskazań do pracy na zajmowanym stanowisku,dopuszczanie pracowników do pra-cy dwukrotnie podczas tej samej doby pracowniczej,nierzetelne prowadzenie akt osobowych,niewypłacanie wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,niewypłacanie świadczeń urlopowych itp.

Narodowy Fundusz ZdrowiaKontroler z NFZ monitoruje zgodność sposobu realizacji recept refundowanych z zapisami rozporządzenia Ministra Zdro-wia i zgodność danych z koncesji z dany-mi przekazanymi do NFZ. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości dotyczą wy-dawania leków w ilości większej niż dwa najmniejsze opakowania leku lub wyrobu medycznego, w przypadku braku informacji o dawkowaniu. Weryfi katorzy przestrzega-ją, by sprawdzać dokumenty uprawniające do zniżek. Od września 2007 roku należy

odnotować na rewersie numer i rodzaj dokumentu potwierdzającego upraw-

nienia pacjenta.

Główny Inspektorat FarmaceutycznyGIF sprawdza, czy spełnione są warunki koncesji oraz czy ap-teka jest prowadzona zgodnie z przepisami prawa farmaceu-

tycznego (kwalifi kacje pracow-ników, pomieszczenia, przecho-

wywanie leków itp.). Najczęstszymi błędami są m.in.:

przechowywanie na półkach leków, które powinny znajdować się w lodówce,brak termometrów i higrometrów w po-mieszczeniach apteki,nielegalizowane wagi w recepturze,nieoznakowanie otwartego opakowania wody destylowanej,błędy w procedurach wstrzymywania i wycofywania leków z obrotu.

Państwowa Inspekcja SanitarnaSanepid ze szczególną uwagą kontroluje stan sanitarno-porządkowy, funkcjonal-ność obiektu i aktualność dokumentacji zdrowotnej pracowników. Sprawdzane są również książeczki zdrowia oraz książka kontroli sanepidu, która musi znajdować się w każdej aptece.

Kontrola – podsumowanie

Instytucje nadzorujące aptekęKontroli apteki mogą dokonywać różne instytucje. Jakie są wymagania, czego należy się spodziewać i jak się przygotować? Odpowiedzi na te i inne pytania udzielaliśmy na łamach naszego magazynu. Teraz przedstawiamy zestawienie najważniejszych informacji.TEKST: MARIA SŁOJEWSKA

22 kontrola.indd 2222 kontrola.indd 22 08-05-2008 17:52:3808-05-2008 17:52:38


Nauka

Głównym mediatorem reakcji alergicznych jest histamina. Odpowiada ona za takie obja-wy, jak: wodnisty katar, kicha-

nie, świąd, obrzęk śluzówki nosa, bąbel po-krzywkowy, łzawienie i pieczenie oczu. Leki blokujące te objawy odgrywają zasadniczą rolę dla chorych na alergiczny nieżyt nosa, spojówek, pokrzywkę i świąd. Są ważnymi preparatami w zwalczaniu ostrych objawów

anafi laksji, w leczeniu alergii pokarmowej i wielu odmian wyprysków skórnych. Pierw-szy lek przeciwhistaminowy (LP) zsyntety-zowano w latach 40. i od razu zaczął cie-szyć się dużą popularnością ze względu na dużą skuteczność. W latach 80. podjęto próby syntezy nowych związków, które nie powodują wielu objawów ubocznych. Próby te dotyczyły leków starszej generacji i zosta-ły zakończone sukcesem.

Podział leków przeciwhistaminowychZasadniczo LP dzieli się na dwie grupy: pierwszej i drugiej generacji. Różnią się skutecznością i zakresem działań niepożą-danych. Działanie leków przeciwhistamino-wych polega na blokowaniu receptora rH1, w mniejszym stopniu również rH2 i rH3 dla histaminy oraz receptorów muskarynowych, serotoninergicznych, dopaminergicznych

Leki alergologiczne

Preparaty przeciwhistaminoweFarmakologiczne leczenie alergii polega przede wszystkim na stosowaniu leków antyhistaminowych. Współczesne medykamenty skutecznie zwalczają objawy alergicznego nieżytu nosa, spojówek czy pokrzywki. Nowoczesny antyhistaminik jest bardzo pomocny dla uczulonych osób.TEKST: MONIKA ANTCZAKMARCZAK, KLINIKA CHORÓB WEWNĘTRZNYCH, ASTMY I ALERGOLOGII UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W ŁODZI

Fot.

arch

iwum

CPP

23-25 alergia.indd 2323-25 alergia.indd 23 08-05-2008 18:16:1008-05-2008 18:16:10


Nauka

i adrenergicznych. Nie są więc całkowicie selektywne.

Pierwsza generacja LPDo tej grupy należą: antazolina, difenhy-dramina, klemastyna, dimetynden, prome-tazyna, ketotifen, cyproheptadyna, hydrok-syzyna. Zasadniczą cechą wspólną grupy LP pierwszej generacji jest ich mała wybiórczość w stosunku do rH1, a to powoduje dużo ob-jawów ubocznych. Przede wszystkim wywie-rają wpływ na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Objawia się to:

sennością,

zaburzeniami koordynacji ruchowej,

osłabieniem refl eksu,

otępieniem.

Leki te łatwo przenikają barierę krew-mózg z powodu dużej lipofi lności. Objawy sedacji obserwuje się aż u 20 do 60% pacjentów.LP pierwszej generacji wykazują interakcje z innymi lekami działającymi depresyjnie na OUN (benzodiazepinami, lekami na-sennymi), jak również z alkoholem.Częstym objawem związanym z blokadą receptorów muskarynowych są:

suchość w ustach (przyczyna próchnicy,

grzybicy, paradontozy),zaburzenia widzenia spowodowane jaskrą,

zaburzenia oddawania moczu towarzy-

szące w przeroście gruczołu krokowego.Preparaty antyhistaminowe mogą dodat-kowo powodować zaburzenia rytmu serca. Antazolina była nawet stosowana jako lek antyarytmiczny. Częstym objawem niepo-żądanym jest:

nadmierny apetyt,

przyrost masy ciała.

Leki te wywołują zjawisko tachyfi laksji (przyzwyczajenia do leku).Objawy niepożądane preparatów pierwszej generacji są tak znaczne, że niektóre z nich wykorzystuje się w celach leczniczych, np. działanie nasenne hydroksyzyny, pobu-dzanie apetytu przez cyproheptadynę. Mają one zastosowanie w kinetozach wywołanych podróżą, często stosowane są przez derma-tologów jako skuteczne leki przeciwświądo-we, a także u dzieci. Pomimo wielu działań

ubocznych są jedynymi lekami zarejestrowa-nymi do stosowania od 2. (hydroksyzyna) i od 6. (ketotifen i klemastyna) miesiąca ży-cia. Dobrze wchłaniają się z przewodu po-karmowego, ich działanie ujawnia się już po 15–30 min, stąd wskazaniem do ich stoso-wania są też ostre, natychmiastowe reakcje alergiczne.

Wymienione liczne i poważne działania niepożądane LP pierwszej generacji skło-niły do poszukiwań bardziej bezpiecznych związków. Do tej pory udało się zsyntety-zować kilka preparatów.

Leki przeciwhistaminowe drugiej generacjiDo LP II należą: cetyryzyna, loratadyna, azelastyna, terfenadyna, mizolastyna oraz najnowsze: feksofenadyna, dezloratydyna i lewocetyryzyna. Podstawową zaletą (w od-różnieniu od leków pierwszej generacji) jest wybiórcze blokowanie receptora dla hista-miny. Medykamenty te mają słaby wpływ na OUN, wywołują sedację na poziomie równym placebo. Działanie to jest jednak zmienne, zależy od preparatu. W przypadku cetyryzyny senność występuje u ponad 13% pacjentów. Feksofenadyna, ebastyna i lewo-cetyryzyna są całkowicie niesedatywne.

Preparaty te można stosować w jaskrze i przeroście gruczołu krokowego, gdyż nie wykazują działania cholinolitycznego.Niestety niektóre z tych leków mają działanie kardiotoksyczne. Dotyczy to astemizolu i ter-fenadyny, które metabolizowane są w wątrobie przez cytochrom P450. Podane równocześnie z innymi lekami, hamującymi ten szlak meta-boliczny (ketokonazol, erytromycyna, anty-biotyki makrolidowe, chinolony, cymetydyna, a także sok grejpfrutowy), mogą powodować zaburzenia rytmu serca. Z tego względu wy-mienione leki zostały wycofane z lecznictwa. Pozostałe preparaty drugiej generacji są pod tym względem całkowicie bezpieczne. LP drugiej generacji nie wywołują zjawiska tachyfi laksji, można je bezpiecznie przyjmo-wać przez wiele lat. Nie wykazują również inter-akcji z lekami sedatywnymi i alkoholem, a feksofenadyna w dużych dawkach może nawet zmniejszać niekorzystny wpływ alko-holu na prowadzenie pojazdów!

Przeciwwskazania do stosowania LP IINie zaleca się stosowania tych leków w pierwszym trymestrze ciąży, choć nie wy-kazano ich negatywnego wpływu na ryzyko powstawania wad wrodzonych, niską wagę po urodzeniu czy częstość poronień. Nie zaleca się również przyjmowania tych le-ków w trakcie karmienia piersią. Cetyryzy-na w Polsce zarejestrowana jest od 12 mie-siąca życia, loratadyna od 24 m.ż. U dzieci poniżej 6 roku życia, z niewydolnością ne-rek lub wątroby nie zaleca się stosowania LP drugiej generacji ze względu na brak danych co do działań ubocznych w tej gru-pie pacjentów. Bezpośrednia aplikacja do worka spojówkowego nie jest wskazana dla osób noszących soczewki kontaktowe.

Leki trzeciej generacjiObecnie w chorobach alergicznych stosuje się przede wszystkim LP drugiej generacji. Najskuteczniejsze działanie wykazują u pa-cjentów z alergicznym nieżytem nosa i spo-jówek (zwłaszcza preparaty miejscowe) oraz w leczeniu pokrzywki. W tym ostatnim przy-padku zaleca się nawet zwiększenie dawki do 4 tabletek na dobę. Spośród wielu dostęp-nych preparatów obecnie zaleca się najnow-sze, które ze względu na wyjątkowo korzyst-ny profi l bezpieczeństwa, zwane są lekami III generacji. Należą do nich: feksofenadyna, lewocetyryzyna i dezloratadyna. Wykazują minimum działań niepożądanych przy mak-symalnej skuteczności.

Pierwszy lek przeciwhistaminowy zsyntetyzowano w latach 40. i od razu zaczął cieszyć się dużą popularnością.



Fot.

arch

iwum

CPP



Nauka

dr n. med. Marek Ziarkiewiczspecjalista dermatolog, Prywatna Praktyka Dermatologiczna, Wrocław

Zakaźna choroba skóry

Co na grzybicę?Badania prowadzone w ciągu ostatnich lat wykazały, że ciągle jeszcze większość dorosłych Polaków nie niepokoi się zmianami wyglądu swojego paznokcia. Uważa bowiem, że pogrubiały, zażółcony i pokruszony paznokieć to rzecz normalna, spowodowana np. niedoborem witamin. Tymczasem dane wskazują, że grzybica paznokci dotyczy od 2 do 15 procent dorosłej populacji, a spośród osób w wieku 40-60 lat nawet 15-20 procent.

By zarazić się grzybicą, wystarczy kontakt z zakażoną kratką na ba-senie, w saunie czy pod prysznicem w hotelu albo akademiku. Czasa-

mi wystarczy także przymierzenie czyjegoś ubrania, butów lub założenie tzw. „kapci go-ścinnych”. Wystarczy przejść się po piasku na plaży, pójść na siłownię, do kosmetyczki, pe-dikiurzystki, zakładu fryzjerskiego. Wszędzie tam może spotkać przykra niespodzianka.

Wyjątkowo zakaźnaGrzyby często wnikają w drobne, na pozór niezauważalne uszkodzenie skóry. Najle-piej rosną w wilgotnych i ciepłych miejscach (np. w szparach międzypalcowych). Początki grzybicy mogą wyglądać bardzo niegroźnie. Najpierw może pojawić się lekkie swędzenie skóry między palcami, które staje się coraz bardziej dokuczliwe. Między palcami stóp, głównie trzecim i czwartym oraz czwartym i piątym, może pojawić się delikatne złusz-czanie naskórka, maceracja, pęknięcia i są-czenie. Zmiany ze szpar międzypalcowych mogą przechodzić na skórę stóp i płytki pa-znokciowe, a nieleczone, chore paznokcie są także źródłem zakażenia dla sąsiednich, jesz-cze zdrowych paznokci oraz dla skóry całej stopy, rąk, a nawet głowy. Grzybica jest wy-soce zakaźna. Dopóki zmiany znajdujące się na skórze, w tym na paznokciach, nie ustąpią, stanowią potencjalne źródło zakażenia.

Co polecićGrzybice są w chwili obecnej łatwe do wy-leczenia. Terapię prowadzi się w sposób

bezbolesny i mało kłopotliwy dla pacjenta. Kuracja jest tym łatwiejsza, im grzybica jest mniej zaawansowana. W większości przy-padków stosuje się leki doustne, podając np. tabletkę leku przeciwgrzybiczego jeden raz dziennie. Jednym z leków przeciwgrzybiczych do-stępnych bez recepty jest clotrimazolum, należący do grupy pochodnych azolowych. Substancja czynna została zsyntetyzo-wana w 1967 roku. Lek ten przeznaczony

jest do stosowania zewnętrznego; po ru-tynowej aplikacji miejscowej, wchłanianie ogólnoustrojowe clotrimazolum jest ekstre-malnie niskie. Podobnie jak inne azolowe leki przeciwgrzybicze, mechanizm działa-nia clotrimazolum polega na hamowaniu 14 α demetylazy na szlaku biosyntezy er-gosterolu. Hamowanie biosyntezy ergoste-rolu prowadzi do zmiany przepuszczalno-ści błony komórkowej komórek grzybów, rozpadu kwasów nukleinowych zawartych w jądrze komórkowym oraz do zahamowa-nia wzrostu komórek grzybów. Clotrimazo-lum charakteryzuje się szerokim spektrum działania przeciwgrzybiczego skierowa-nym przeciwko grzybom z rodzaju Tricho-phyton, Epidermophyton oraz Microsporum. Lek ten charakteryzuje się także aktyw-nością skierowaną przeciwko bakteriom Gram-dodatnim, hamuje również w pew-nym stopniu wzrost drożdżaków z rodza-ju Candida. Clotrimazolum charakteryzuje się skutecznością w leczeniu grzybicy stóp, grzybicy skóry tułowia, łupieżu pstrego oraz drożdżycy skóry. Substancja czynna dostępna jest w postaci kremu, lotionu oraz roztworu. Clotrimazolum należy stosować dwa razy dziennie. Lek znajduje także za-stosowanie w leczeniu drożdżycy jamy ust-nej, gardła oraz drożdżycy pochwy. Clotri-mazolum jest zazwyczaj dobrze tolerowany; istnieją pojedyncze doniesienia wskazujące na występowanie objawów ubocznych pole-gających na pojawianiu się rumienia, uczu-cia pieczenia, podrażnień, obrzęku, świądu oraz pokrzywki w miejscu jego aplikacji.

A4_Vizual_a3.indd 1 2008-05-08 16:04:1326-27 grzybica.indd 2626-27 grzybica.indd 26 08-05-2008 18:01:5808-05-2008 18:01:58

Clotrimazolum p yn do stosowania na skór , 10 mg/ml (1%) Sk ad - Substancja czynna: Clotrimazolum (klotrymazol) 1,0 g/100 ml. Substancje pomocnicze: mirystynian izopropylu, etanol bezwodny do 100 ml. Wskazania - Grzybice skóry g owy, tu owia, pachwin, stóp, d oni, grzybica strzyg ca, upie pstry i rumieniowaty, zanokcica, infekcje b on luzowych jamy ustnej wywo ane przez grzyby dro d opodobne. Dawkowanie i sposób podania - Do stosowania zewn trznego. Kilka kropli p ynu lekko wciera 2-3 razy dziennie w chorobowo zmienione miejsca. Po ust pieniu ostrych objawów choroby leczenie nale y kontynuowa jeszcze przez co najmniej 4 tygodnie, a do ca kowitego ust pienia dolegliwo ci. W grzybicy stóp preparat nale y stosowa jeszcze przez dwa tygodnie po ust pieniu wszystkich objawów aby zapobiec nawrotowi choroby. Po umyciu stopy nale y starannie osuszy , szczególnie przestrzenie mi dzypalcowe. W grzybicy stóp zaleca si stosowanie p ynu po ka dej k pieli. Nie stosuje si pod opatrunek okluzyjny. Stosowanie u dzieci do 11 roku ycia na zlecenie lekarza. Przeciwwskazania - Nadwra liwo na klotrymazol i/lub inne sk adniki leku. Nie stosowa w okolicach oczu. Sw dz cych chorych miejsc nie nale y drapa , powoduje to bowiem rozszerzanie si choroby. Unika kontaktu leku z oczami. Nale y unika ubra i obuwia nie przepuszczaj cego wilgoci i ciep a. Po myciu i k pieli miejsca chorobowo zmienione nale y dok adnie osuszy . Odzie stykaj c si ze zmianami chorobowymi i r czniki nale y zmienia codziennie i pra w temperaturze 90°C (zaleca si u ywanie r czników jednorazowych). Nie stosowa leku w I trymestrze ci y. Klotrymazol stosowany miejscowo na skór jest bardzo s abo wch aniany; stosowanie po I trymestrze ci y i w okresie karmienia Dzia ania niepo dane - w nielicznych przypadkach mo e wyst pi miejscowy odczyn alergiczny, pieczenie, wi d, przem aj ce podra nienie w miejscu stosowania preparatu. Bardzo rzadko rumie uogólniony, wysypka, obrz k, pokrzywka, z uszczanie naskórka. Nr pozwolenia: MZ Nr R/3495. Podmiot odpowiedzialny - Medana Pharma Terpol Group S.A. 98-200 Sieradz, ul. Warcka 3 DY

S/05

4/04

-200

8

Na grzybicę stóp, bardzo łatwa aplikacja...

Clotrimazolum w płynie

ClotClotClotrimrimarimazoluzolumm p y p yn doetanol bezwodny do 1jamy ustnej wywo anezmienione miejsca. Postóp preparat nale y stprzestrzenie mi dzypalekarza. Przeciwwskazrozszerzanie si chorodok adnie osuszy . Od

Clotrimazolum w płynie – bardzo łatwa aplikacja

lek dost pny bez recepty

A4_Vizual_a3.indd 1 2008-05-08 16:04:1326-27 grzybica.indd 2726-27 grzybica.indd 27 08-05-2008 18:02:4908-05-2008 18:02:49


Nauka

DYS/

055/

04-2

008Vitaminum A+E kapsu ki elastyczne, (2 500 j.m.+ 200 mg) Sk ad - Jedna kapsu ka zawiera: Palmity-

nian retynolu 2500 j.m. Octan tokoferolu 200 mg oraz elatyn , gliceryn , hydroksybenzoesan etylu, wod oczyszczon . Wskazania - zapobieganie niedoborom witaminy A i witaminy E, niedowidzenie zmierzchowe. Wspomagaj co w: chorobie niedokrwiennej serca, nadci nieniu t tniczym, pro laktyce mia d ycy naczy , zakrzepowym zapaleniu naczy , niedokrwisto ci hemolitycznej, cukrzycy, leczeniu pó nych dyskinez, ko-lagenozach. Dawkowanie i sposób podania - stosowa doustnie. Pro laktycznie: M odzie i doro li – 1 kapsu k 1-2 razy dziennie. Przeciwwskazania - nadwra liwo na którykolwiek ze sk adników preparatu. Niedobór witaminy K (mo liwo wyst pienia krwawie ). Zespó z ego wch aniania ze stolcami woskowymi, ci ka niewydolno lub marsko w troby, niedro no dróg ó ciowych, stany po zespoleniu jelita czczego z kr tym. Ostrze enia - podczas jednoczesnego podawania witaminy E (zw aszcza w dawce wi kszej ni 300 mg na dob ) oraz doustnych leków przeciwzakrzepowych nale y monitorowa wska nik Quica (czas protrombinowy). Wskazana jest ostro no przy stosowaniu leku w ci y. Nadmierna poda witaminy A mo e prowadzi do dzia ania teratogennego. Dzia ania niepo dane preparat jest dobrze tolerowany. U osób doro-s ych w przypadku stosowania du ych dawek mo e wyst pi uczucie zm czenia, os abienie mi niowe, bóle g owy, nudno ci. Przyjmowanie witaminy E w dawce 3200 mg na dob przez 7-9 tygodni by o przyczyn kurczowych bólów brzucha, biegunki i nudno ci. Nr pozwolenia: MZ Nr 8437. Podmiot odpowiedzialny - Me-dana Pharma Terpol Group S.A. 98-200 Sieradz, ul. Warcka 3

“Najwięcej witaminy mają Polskie...”

Vitaminy A + E z Medany

lek dost pny bez recepty

107x297_Vitaminum_a.indd 1 2008-05-08 16:58:59

Fot.

arch

iwum

pry

wat

ne

dr n. farm. Wojciech Kobiołkakierownik apteki

Niezastąpione właściwości witamin

A i E dla zdrowiaWitaminy A i E gwarantują zdrowie i piękny wygląd. Chronią przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, opóźniają procesy starzenia, pobudzają komórki naskórka i skóry właściwej do odnowy.

Kompleksowe zastosowanie witamin A i E mobilizuje or-ganizm do obrony przed wolnymi rodnikami tlenowy-mi, redukuje uszkodzenia komórek oraz spowalnia pro-ces ich starzenia się. Korzystnie wpływa także na wzrok,

odnowę naskórka i skóry właściwej, a ich działaniom antyoksyda-cyjnym zawdzięczamy wzrost odporności. Witaminy te uczestniczą w syntezie kolagenu, poprawiają elastyczność i wygładzają skórę. Wzmacniają łamliwe i kruche paznokcie oraz włosy. Wpływają na procesy oddychania komórkowego oraz złuszczanie się naskórka. Zmniejszają rumień i obrzęk spowodowany promieniami UV. Roz-jaśniają plamy pigmentacyjne i przebarwienia skórne. Zapobiegają rogowaceniu naskórka. Witamina E niweluje stany zapalne skóry, poprawia jej nawilżenie. Suplementacja tej witaminy zalecana jest kobietom w okresie menopauzy. U ludzi młodych – uczestniczy w kostnieniu i formowaniu struk-tury kości oraz wspomaga leczenie trądziku. Wspólnie witami-ny wzmacniają układ odpornościowy, chroniąc przed częstymi infekcjami. Przyjmowanie witaminy A i E jest korzystne w pro-fi laktyce chorób serca i układu krążenia, szczególnie u osób w średnim i podeszłym wieku. Zmniejszają ryzyko powstania miażdżycy, zawału, choroby niedokrwiennej serca i nadciśnie-nia. Witamina E poprzez zmniejszenie agregacji płytek ogranicza tworzenie się blaszki miażdżycowej, chroni naczynia krwiono-śne przed zwężeniem. Wpływa na obniżenie poziomu chole-sterolu. Niedobory witaminy E nasilają syntezę prostaglandyn upośledzających sprawność immunologiczną. Właściwości anty-oksydacyjne witamin A i E chronią przed zmianami nowotworo-wymi i zaćmą. Właściwe dawkowanie witaminy A zapobiega nie-dowidzeniu zmierzchowemu. Z kolei u seniorów zalecana jest w redukcji plam starczych na skórze (skupiska zniszczonych przez wolne rodniki ciał tłuszczowych).

28 vit.indd 2828 vit.indd 28 08-05-2008 18:03:3108-05-2008 18:03:31


Nauka

Pierwsze metody dotyczące pomia-ru stężenia glukozy we krwi uza-leżnione były od techniki wykony-wania badania i obarczone dużym

prawdopodobieństwem błędu osoby je wy-konującej, co mogło zafałszować jego wy-nik. Kulometria, najnowsza technologia dostępna na rynku, wykorzystuje specy-fi czną dla glukozy reakcję elektrochemicz-ną i mierzy całkowity sumaryczny ładunek elektryczny powstający w wyniku tej reak-cji, który jest proporcjonalny do stężenia glukozy. W tym systemie zużywana i ba-dana jest cała ilość glukozy znajdująca się w danej próbce krwi. Glukometry kulome-tryczne „zamieniają” całą glukozę zawar-tą we krwi na ładunek elektryczny. Z wy-mienionych powodów kulometria stała się idealną metodą do badania małych objęto-ściowo próbek krwi, zapewniając kliniczną dokładność.Optium Omega to system do pomiaru stę-żenia glukozy we krwi, którego dokład-ność oparta została na czterech elementach technicznych:

technologia kulometryczna,

czujnik minimalnej objętości próbki

krwi,enzym – dehydrogenaza glukozy,

niski potencjał elektryczny przy przebie-

gu reakcji elektrochemicznej.

KulometriaTechnologia kulometryczna jest unikalną, opatentowaną metodą elektrochemiczną

stosowaną w Polsce wyłącz-nie w systemie Optium Ome-ga. System ten posiada zalety, które wyróżniają go spośród innych systemów monitorowa-nia stężenia glukozy we krwi. Podczas gdy inne glukometry wykorzystują tylko część gluko-zy zawartej w próbce krwi, pasek testowy Optium Omega, wykonu-jąc pomiar w oparciu o technologię kulometryczną, wykorzystuje całą ilość glukozy obecną w próbce krwi. Większość glukometrów dostępnych na rynku korzy-sta z technologii, dla których wykonanie pomiaru przy użyciu bardzo małej próbki krwi stanowi duże wyzwanie. Do wykona-nia pomiaru system Optium Omega wy-maga najmniejszej na rynku próbki krwi – zaledwie 0,3 μl. Dodatkowym atutem technologii kulometrycznej jest jej nieza-leżność od prędkości reakcji.

Czujnik minimalnej objętości krwiUzyskiwanie precyzyjnych wyników pomia-rów jest istotnym elementem dokładności systemu Optium Omega. Procedury doty-czące monitorowania stężenia glukozy we krwi, obowiązujące w przypadku nowocze-snych glukometrów, są proste, ale wymaga-ją naniesienia na pasek testowy próbki krwi o odpowiedniej wielkości w celu uzyskania wiarygodnego wyniku. Chroniony paten-tem mechanizm, uzależniający rozpoczęcie testu od wielkości próbki krwi, zapobiega

wykonywaniu pomiarów ze zbyt małej próbki, co pozwala uniknąć częstych błę-dów oraz pomaga w oszczędnym gospoda-rowaniu paskami testowymi. Z kolei paski testowe Optium Omega zostały wyposażo-ne w dwie elektrody wykrywające, co gwa-rantuje, że badanie zostanie przeprowa-dzenie na próbce odpowiedniej wielkości. W przypadku naniesienia zbyt małej próbki krwi paski testowe Optium Omega nie dają żadnego wyniku, ponieważ glukometr nie rozpocznie pomiaru, jeśli nie zostaną po-łączone wszystkie elektrody znajdujące się w pasku testowym. Pasek testowy Optium Omega zachowuje się jak kapilara i zasysa krew do środka. Jeśli po 5 sekundach na glukometrze nie pokazuje się krótka linia poruszająca się wokół wyświetlacza, może to oznaczać, że próbka krwi jest zbyt mała. Można wtedy nanieść dodatkową próbkę Fo

t. m

ater

iały

pro

moc

yjne

AD

C

Glukometry

Technologia kulometrycznaMetoda monitorowania stężenia glukozy we krwi miała dla pacjentów ogromne znaczenie na długo jeszcze, zanim opracowano technologię badań do samodzielnego ich przeprowadzania.TEKST: MARTA MILCZEWSKA

29-31 abbott.indd 2929-31 abbott.indd 29 08-05-2008 18:17:4308-05-2008 18:17:43


Nauka

krwi w ciągu 60 sekund od czasu naniesie-nia pierwszej.

Enzym – dehydrogenaza glukozyWykorzystanie w przebiegu reakcji elektro-chemicznej enzymu dehydrogenazy gluko-zy zapewnia precyzję wyniku pomiaru przy obecności wysokiego poziomu tlenu we krwi. Enzym ten może być używany do wykony-wania elektrochemicznych badań stężenia glukozy bez jakichkolwiek zakłóceń ze strony tlenu. W niektórych paskach elektrochemicz-nych używa się innego enzymu – oksydazy glukozy, która jest zdolna do wchodzenia w reakcje z tlenem, wywołując tym samym zakłócenia pomiaru. Pasek testowy Optium Omega pozwala uzyskać dokładny wynik pomiaru nawet przy ekstremalnie wyso-kich poziomach tlenu we krwi. To sprawia, że system Optium Omega jest idealny dla

pacjentów z przewlekłymi chorobami układu oddechowego lub pacjentów przechodzących terapię tlenową, a także przy wykonywaniu pomiarów na dużych wysokościach.

Niski potencjał elektryczny przy przebiegu reakcji elektrochemicznejWykorzystanie w paskach testowych Optium Omega niskiego potencjału elek-trycznego (niskie napięcie) przy przebiegu reakcji elektrochemicznej pozwala na ogra-niczenie zakłócającego oddziaływania na wynik pomiaru substancji powszechnie wy-stępujących we krwi (np. niektóre leki, wita-miny). W przypadku innych metod, reakcja elektrochemiczna zachodząca przy wyko-nywaniu pomiarów wymaga wykorzysta-nia wyższego potencjału (napięcia) pomię-dzy elektrodą roboczą a przeciwelektrodą.

Dlatego też większa ilość substancji zakłó-cających może wchodzić w reakcję i powo-dować fałszywe zawyżenie wyniku.Wiele powszechnie występujących we krwi substancji nie ma wpływu na wyniki po-miarów wykonanych przy pomocy syste-mu Optium Omega (np. cholesterol, trigli-cerydy, kwas moczowy, witamina C). Jest to efektem niezwykle niskiego napięcia wykorzystywanego w trakcie reakcji. Po-miary prowadzone przy niskim potencja-le minimalizują zakłócenia powodowane przez substancje obecne we krwi. Mediator osmowy zastosowany w paskach testowych Optium Omega umożliwia przeprowadza-nie pomiaru przy potencjale zbliżonym do zera. A zatem niewiele substancji może spo-wodować zniekształcenie wyniku pomiaru wykonanego przy użyciu pasków testowych Optium Omega.

Wykorzystanie w paskach testowych

Optium Omega niskiego potencjału elektrycznego przy

przebiegu reakcji elektrochemicznej

pozwala na ograniczenie

zakłócającego oddziaływania na

wynik pomiaru substancji

powszechnie występujących

we krwi.

Fot.

arch

iwum

CPP



Nauka

Fot.

arch

iwum

CPP



MedycynaAlternatywna

Jedno z najważniejszych wydaw-nictw medycznych, „The Lancet”, już w 1984 roku pisało o akupunk-turze: „Liczne próby i eksperymen-

ty klinicznie kontrolowane wykazały, że twierdzenia o skuteczności akupunktury nie mają żadnej wagi naukowej”.Brak podstaw naukowych i praktyki oparte na prastarych wierzeniach nie zniechęcają amatorów wbijania w ciało igieł. Rośnie też ilość gabinetów oferujących akupunkturę, gdyż wystarczy krótki kurs, no i nie trzeba inwestować w leki i sprzęt, a jedynie w odpo-wiednio duże i kolorowe ogłoszenie! Jednak każda metoda medycyny alternatywnej, tak i akupunktura, ma swoich zwolenników.

Anatomia sprzed tysięcy latSkuteczność akupunktury bazuje na dłu-gowieczności jej stosowania. Jednak gdy przyjrzymy się tym tradycjom, dojdziemy do wniosku, że to dowód raczej na jej nie-skuteczność. Metoda wywodzi się z medy-cyny chińskiej z czasów Huang Ti – cesa-rza żyjącego 5 000 lat przed Chrystusem. Oznacza to, że jej podwaliny wiążą się z magią i szamanizmem. Akupunktura słu-żyła wtedy do przepędzania złych duchów. Medycyna w tamtych czasach w ogóle nie znała ludzkiej anatomii – ciało miało pięć podstawowych organów: serce, płuco, ner-kę, wątrobę i śledzionę. Mózg uznawany był za mały i nieistotny narząd. Centrum

myślenia, według chińskich medyków, sta-nowiła... śledziona.

Siła życia i moc igłyTeoria akupunktury oparta jest na istnieniu energii (siły życiowej) o nazwie Chi’i. We-dług niej człowiek może poprawnie funkcjo-nować tylko wtedy, gdy jego Ch’i jest zgod-ne z harmonią wszechświata.Komplet igieł akupunkturzysty składa się z małych i wielkich, srebrnych, złotych i sta-lowych igieł oraz igieł z rurkami. Nikt jed-nak nie umie odpowiedzieć, czy złote dzia-łają lepiej od srebrnych, a srebrne od tanich metalowych, zwłaszcza że do dyspozycji są jednorazowego i wielokrotnego użytku – do wyboru i decyzji kłutego.

Dowody naukowePo badaniach przeprowadzonych przez aku-punkturzystów, w wyniku których stwierdzo-no 43% skuteczność akupunktury w leczeniu bólów stawów, został przeprowadzony ekspe-ryment przez medycynę naukową. 42 osoby o podobnym stadium schorzenia zostały prze-badane przez jednego lekarza, który dodatko-wo spisał kąty, pod jakimi są one w stanie zgi-nać obolałe kończyny. Podzielono je na 2 grupy – jedna leczona akupunkturą, druga placebo. Obie grupy leczył ten sam lekarz (z wykształ-ceniem w dziedzinie akupunktury). Grupy podzielono na kolejne 2 podgrupy. Dla jednej lekarz był przyjaźnie nastawiony i pochwalał

akupunkturę, dla drugiej był szorstki i nasta-wiony sceptycznie do nakłuwania. Pacjentów układano tak, by nie mogli widzieć wbijanych w nich igieł. W jednej grupie była stosowana

akupunktura, w drugiej w ogóle nie było igieł, choć pacjenci byli przekonani, że są. Po zakoń-czeniu eksperymentu 62% badanych stwierdzi-ło, że bóle się zmniejszyły. Dowodem niesku-teczności akupunktury jest jednak to, że 23% z nich to osoby poddane akupunkturze, a 39% to osoby, na które zadziałał efekt placebo! Kąty zginania natomiast w ogóle się nie zmieniły.

Bolesne placebo

AkupunkturaTen rodzaj terapii cieszy się w Polsce coraz większą popularnością. Staje się modna, a więc wzbudza coraz większe zainteresowanie. Przyciąga nie tylko ciekawskich, ale przekonuje o swojej skuteczności nawet osoby z wykształceniem medycznym.TEKST: ANNA ZACHARUK

„Liczne próby i eksperymenty klinicznie kontrolowane wykazały, że twierdzenia o skuteczności akupunktury nie mają żadnej wagi naukowej”.

32-33 akupunktura konkurs.indd 3232-33 akupunktura konkurs.indd 32 08-05-2008 18:20:1408-05-2008 18:20:14


FAFAFAFAFAFAFAFAFAFAFARMRMRMRMRMRMRMRMRMRMMR ACACACACACACACACACCACACJAJAJAJAJAJAJAJAJJAJAJAA P P P P P P P P PP PPRARARARARARARARARARARARAR KTKTKTKTKTKTKTKTKTKTKTTTYCYCYCYCYCYCYCYCYCYCYCYCZNZNZNZNZNZNZNZNZNZNNA A A A A A AAAAAAA333333333333333333333333333

Najciekawsza potrawa

WIELKANOCNAZwycięskie przepisy

Konkursrozstrzygnięty

Ranigast® MAX (Ranitidinum)Skład: 1 tabletka powlekana zawiera 150 mg ranitydyny.Wskazania: Objawowe leczenie dolegliwości żołądkowych niezwiązanych z chorobą organiczną przewodu pokarmowego: niestrawność (dyspepsja), zgaga, nadkwaśność, ból w nadbrzuszu. Dawkowanie i sposób podawania: Preparat wskazany jest w doraźnym leczeniu dolegliwości dyspeptycz-nych u pacjentów powyżej 16 lat. W przypadku wystąpienia objawów niestrawności należy zastosować 1 tabletkę powlekaną 150 mg. Nie należy stosować dawki większej niż 150 mg na dobę. Tabletkę należy połknąć w całości, popijając niewielką ilością wody. Preparatu nie należy stosować dłużej niż 2 tygodnie. Jeśli dolegliwości nie ustępują po 2 tygodniach leczenia, należy bezzwłocznie zweryfi kować diagnozę. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na ranitydynę lub którykolwiek składnik preparatu. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Przed rozpoczęciem leczenia u pa-cjentów z owrzodzeniem żołądka należy wykluczyć nowotworowy charakter choroby (leczenie ranitydyną może maskować objawy choroby nowo-tworowej żołądka). Szczególnie dotyczy to pacjentów w średnim wieku i starszych, z zaburzeniami dyspeptycznymi w wywiadzie, bądź pacjentów, u których zmienił się charakter dolegliwości. U pacjentów z niewydolnością nerek nie należy stosować więcej niż 150 mg ranitydyny na dobę. Podczas stosowania leku u pacjentów z niewydolnością wątroby należy zachować ostrożność. Pacjenci, którzy stosują równocześnie niesteroidowe leki prze-ciwzapalne i ranitydynę powinni być systematycznie kontrolowani. Dotyczy to szczególnie pacjentów w podeszłym wieku oraz pacjentów z chorobą wrzodową w wywiadzie. Należy unikać stosowania leku u pacjentów z ostrą porfi rią w wywiadzie. Działania niepożądane: Działania niepożądane obserwowane w czasie leczenia ranitydyną podano poniżej. W wielu przypadkach nie wykazano związku przyczynowego między stosowaniem ra-nitydyny a wystąpieniem tych objawów. Bóle głowy (czasami silne) i zawroty głowy, podniecenie, przemijające stany splątania, depresja i omamy, szczególnie u pacjentów ciężko chorych i w podeszłym wieku. Bradykardia, blok przedsionkowo-komorowy, zapalenie naczyń, przemijające zaburze-nia czynności wątroby, bóle stawowe i mięśniowe, zwykle przemijająca leukopenia i trombocytopenia; agranulocytoza lub pancytopenia, czasami z aplazją lub hipoplazją szpiku, wysypka, w pojedynczych przypadkach rumień wielopostaciowy, rzadko łysienie. pokrzywka, obrzęk naczyniorucho-wy, gorączka, skurcz oskrzeli, eozynofi lia, niedociśnienie, wstrząs anafi laktyczny, ból w klatce piersiowej - reakcje te występowały niekiedy po podaniu pojedynczej dawki leku. Niewyraźne widzenie (zaburzenia akomodacji). Ponadto stwierdzano: zwykle przemijające zapalenie wątroby (komórkowe, kanalikowe lub mieszane) przebiegające z żółtaczką lub bez (pojedyncze doniesienia), ostre zapalenie trzustki, biegunkę, ginekomastię, przemija-jącą impotencję. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma SA Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 10191 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 01 00; fax. +48 22 364 01 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty.

SZYNKA Z CHRZANEM W GALARECIE

• szynka konserwowa,• 4-5 jajek,• 1 łyżka chrzanu ze słoika,• 1 łyżka majonezu,• 1 średnia cebula,• natka zielonej pietruszki

Jajka ugotować na twardo i zetrzeć na tarce (grube oczka). Dodać drobno pokrojoną cebulę, natkę pietruszki, chrzan, majonez. Masa nie może być zbyt rzadka. Doprawić solą, pieprzem do smaku. Masę rozłożyć na plastry szynki konserwowej i zrolować. Ułożyć na półmisku i zalać zimną galaretą (rosół + żelatyna).Autorem zwycięskiego przepisu jest Sylwia Kopeć z Czechowic-Dziedzic.

SERNIK Z ROSĄ

Ciasto:• 20 dag mąki,• 10 dag cukru pudru,• 15 dag margaryny,• 1 ½ łyżeczki proszku do pieczenia,• 2 jaja.Margarynę utrzeć z cukrem, dodać żółtko, mąkę wymieszać z proszkiem do pieczenia. Ubić pianę z białek, następnie dodać do ciasta i lekko wymieszać.

Ser:

Ser zmiksować; dodać cukier, żółtka i 2 jaja oraz resztę składników, cały czas mieszając.

Pianka z rosą:• 5 białek,• 5 łyżek cukru.Ciasto nałożyć równo na dużą blachę i lekko posypać kakao. Wylać na ciasto masę serową i piec ok. 1 godzinę w temp. 200-220ºC. Z białek ubić pianę, na koniec dodając do niej 3 łyżki cukru. Podpieczony sernik posypać kakao i wylać na to pianę; można posypać wiórkami kokosowymi. Piec jeszcze 20 minut. Następnie wyjąć sernik z kuchenki i w tym właśnie momencie powinny się na nim utworzyć kropelki rosy.Autorem zwycięskiego przepisu jest Dorota Bachor z Olkusza.

W numerze 3 (9) „Farmacji Praktycznej” ogłosiliśmy konkurs wielkanocny. Spośród przesłanych przepisów wyłoniliśmy najlepsze, które publikujemy. Zwycięzcy otrzymają nagrody niespodzianki.

• 1 ½ kg sera mielonego,• 5 żółtek,• 2 jaja,• 1 szklanka oleju,• sok z cytryny,

• garść rodzynek,• ½ szklanki śmietany,• 1 ½ szklanki cukru,• 2 budynie śmietankowe,• 1 cukier waniliowy.

32-33 akupunktura konkurs.indd 3332-33 akupunktura konkurs.indd 33 08-05-2008 18:21:0908-05-2008 18:21:09


Wiosenno-letnie przepisy

Kolorowe sałatkiGdy za oknem ciepło, mija apetyt na ciężkie mięsa i bigosy. Pojawia się chęć na delikatne i lekkie dania. Jak zatem zdrowo i ciekawie komponować menu? Oto kilka propozycji.TEKST: ALEKSANDRA CZARNEWICZKAMIŃSKA

Warto zadbać o to, by w upalne dni na naszym stole pojawi-ły się sałatki. Niektóre z nich znakomicie mogą pełnić rolę

przystawek, niektóre mogą nawet zastąpić dania główne. Kompozycji tego typu dań jest wiele – wszystko zależy od inwencji twórczej. Najlepiej, aby sałatki były przygo-towane z lekkim sosem na bazie oliwy z oli-wek, dipem czy sosem winegret. W miarę tolerancji indywidualnej można spróbować dodać do sałatki ocet winny, balsamiczny czy sojowy oraz zioła.Ocet z czerwonego wina jest klasyczny i neutralny, balsamiczny nadaje winegreto-wi smak i aromat żywicy. Do sałatki można także dodać octy smakowe, np. malinowy, orzechowy, ziołowy, karmelizowany, na ba-zie białego wina. Podpowiadamy najprost-szy sposób na szybkie przygotowanie sosu do sałatek – wszystkie składniki umiesz-czamy w niedużym, zakręcanym słoiczku, a następnie energicznie wytrząsamy.Warto pamiętać, że sałata sałacie nierów-na. Poszczególne gatunki znacznie różnią się pod względem smaku, kształtu liści, a nawet sposobu konsumpcji. Może być gorzki, jak w przypadku endywii, roszpon-ki, radicchio i cykorii, słodki – np. sałaty masłowej, lodowej, oraz ostry – od rukoli. Gorzki smak sałaty możemy złamać lekko słodkim sosem (np. dodając karmelizowa-ny ocet balsamiczny lub po prostu brązowy cukier), ostry – można podkreślić, dodając do sosu zmiażdżony czosnek.Dlaczego warto jadać sałaty? Warzywo to jest bogate w beta-karoten, kwas folio-wy, potas, wapń, żelazo. Temu ostatniemu w sałacie towarzyszy jeszcze witamina C, co powoduje, że lepiej się ona wchłania. W sałacie znajdziemy też jod, który jest zwykle składnikiem niedoborowym w na-szej diecie. Badania dowodzą, że zawarte w niej składniki zapobiegają występowaniu

nowotworu okrężnicy. Sama sałata, bez so-sów, jest bardzo niskokalorycznym warzy-wem, dlatego często stanowi podstawę die-ty odchudzającej.

Sałatka CezarSkładniki: sałata rzymska, grzanki, anchois, parmezan.Sos: 1 jajo, sok z cytryny, sól, oliwa z oliwek, parmezan.

Wykonanie:Jajo ugotować we wrzątku (ok. 1–2 minuty), następnie zmiksować je z oliwą z oliwek, sokiem z cytryny, solą, pieprzem oraz parmezanem. Sałatę wymieszać z sosem, ułożyć anchois, grzanki i posypać świeżo startym parmezanem.

Endywia z fetą i orzechami

Składniki: 1 główka endywi (lub cykorii), 25 sztuk białych winogron, 150 g sera feta, 100 g uprażonych na patelni orzechów włoskich, 10 łyżek sosu winegret.

Wykonanie:Endywię umyć i pokroić na drobne paseczki. Winogrona pokroić w poprzek na połówki, a ser feta w kostkę. Orzechy pokroić na małe kawałki. Składniki wymieszać. Przygotować sos winegret i polać nim gotową sałatkę.

34-35 salatki.indd 3434-35 salatki.indd 34 08-05-2008 18:26:1308-05-2008 18:26:13


GoździkowaRadzi

Sałata po żydowsku Składniki: 1 główka sałaty lodowej, 3 łyżki dżemu z czarnej porzeczki, 1 ząbek czosnku, 3 łyżki oliwy z oliwek, sól.

Umytą i osuszoną sałatę podrzeć na kawałki i lekko posolić. Czosnek przecisnąć przez praskę. W słoiczku przygotować sos: dokładnie wymieszać oliwę, dżem i czosnek. Jednolitym sosem polać sałatę. Podawać do mięs.

Sałatka z parmezanem

Składniki: zestaw sałat (roszponka, rukola, sałata rzymska, radicchio – gotowe zestawy można kupić w hipermarketach), 10 pomidorków koktajlowych, 1 awokado, kilka plastrów szynki parmeńskiej, parmezan (płatki starte na tarce do sera), 2 łyżki oliwy, czosnek, sól, 4 łyżki pestek z dyni.Sos: 4 łyżki oliwy z oliwek wymieszać z 2 łyżkami octu balsamicznego, czosnkiem i szczyptą soli. Składniki umieścić w małym słoiczku z nakrętką i dobrze wymieszać.

Wykonanie:Sałaty wyłożyć na półmisek. Pomidorki koktajlowe pokroić w cząstki, szynkę parmeńską w grube paseczki i ułożyć na sałatach. Awokado obrać i pokroić w paski. Pestki dyni uprażyć na oleju. Sałatę posypać parmezanem i wystudzonymi pestkami. Polać sosem.

Roszponka z łososiemSkładniki: 150 g świeżego łososia, 200 g roszponki, 80 g pomidorków koktajlowych, 100 g jogurtu naturalnego, 50 g soku pomidorowego, natka pietruszki, sól, pieprz, papryka chili, 10 czarnych oliwek.

Wykonanie:Podzieloną na kawałki roszponkę ułożyć na talerzu. Na niej rozłożyć pokrojone na połówki pomidorki koktajlowe, pociętą natkę pietruszki i oliwki. Łososia upiec na grillu i położyć na sałacie. Sos z jogurtu i soku pomidorowego przygotować w proporcji 1:1, do smaku doprawić solą, pieprzem i papryką chili. Gotowym sosem polać łososia i roszponkę.

Fot.

arch

iwum

CPP

34-35 salatki.indd 3534-35 salatki.indd 35 08-05-2008 18:27:4908-05-2008 18:27:49


Fot.

arch

iwum

CPP

Nalewka z truskawek

Truskawkówka doda zdrówka!Truskawki to soczysta zapowiedź lata. Pojawiają się na przełomie maja i czerwca, w niektórych rejonach Polski można je zbierać nawet do końca wakacji. Oprócz dżemów, koktajli i kompotów doskonale nadają się także na bogatą w witaminy nalewkę.TEKST: ANNA ZACHARUK

t.ototot..

ot.

ototFotoFoFFFFFFFFF

crcarc

arc

arc

arcc

arcarcc

arcccc

arcccrccccccccc

arccccccrcrrrrrrar

uuuuw

uhi

wu

hiw

uhi

wuu

hiw

uw

uuuhi

whihi

whi

whi

whi

whi

whi

whi

wwhhhhh

PPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPCPPPPPCPCPPPPPCPCPPPPPPCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCm

m

m

mmmm

mmmm

PPPPP

Nalewka z truskawek

Składniki:

1 kg dojrzałych truskawek1 szklanka cukru0,75 l spirytusu0,25 l szklanki wody1 limetka

Umyte truskawki delikatnie zanurzać w spirytusie, trzymając za szypułki, a po wyschnię-ciu usunąć je. Włożyć do słoja, dodać cukier i zostawić na godzinę. Zalać spirytusem zmieszanym z wodą, zamknąć słój i delikatnie wymieszać. Odstawić na 6 tygodni. Po-tem zlać alkohol i dodać skórkę limetki (wcześniej wyszorowaną i sparzoną) oraz limetkę w plasterkach. Wymieszać i zostawić na 2 tygodnie. Po czym zlać, przefi ltrować i odsta-wić, aż dojrzeje, na 3 miesiące, lub dla uzyskania bardzo aromatycznej truskawków-ki – usunąć limetkę, dodać kolejny kilogram dojrzałych truskawek, odstawić na 6 tygo-dni i dopiero zlać, następnie fi ltrować i odstawić na trzy miesiące do dojrzewania.

O tych małych, lśniących owocach krążą niesamowite historie. Jed-ni twierdzą, że odkrył je Krzysz-tof Kolumb u wybrzeży Salwado-

ru, inni utrzymują, że zostały sprowadzone za panowania Ludwika XIV z Ameryki do Francji przez Francuza o nazwisku Frezier, które we francuskiej wymowie nieco przy-pomina wymowę słowa truskawka (Frezie i frez). Jednak najprawdopodobniej truskawkę otrzymano poprzez skrzyżowanie pochodzą-cej ze wschodnich Stanów Zjednoczonych poziomki wirginijskiej z południowoamery-kańską poziomką chilijską. Krzyżówka dała wielkoowocową poziomkę nazwaną anana-sową. Było to w XVIII wieku, a naukowcem, który stworzył to epokowe dzieło był Fran-cuz Duchesne.Truskawki zawierają: witaminy C (wię-cej niż cytryna) A, B1, B2 i PP; składniki mineralne, takie jak: potas, wapń, fosfor, mangan i magnez. Działają odkwaszająco, a duża zawartość żelaza sprawia, że mają

działanie krwiotwórcze i wzmacnia-jące. Polecane są szczególnie oso-bom cierpiącym na reumatyzm, ar-tretyzm, chorym na wątrobę i nerki. Mogą je jeść cukrzycy. Truskawka za-wiera także kwas elegonowy, który jest tarczą ochronną przed nowotworami. Przy-pisuje się im także właściwości odtruwające i oczyszczające, gdyż wspomagają spalanie tłuszczów za sprawą bromeliny – enzymu, który rozkłada białka. Z najnowszych badań naukowców z Uni-wersytetu w Kasetsart w Tajlandii wynika, że truskawki zalane alkoholem mogą być jeszcze zdrowsze niż te świeże. Zanurze-nie ich w alkoholu nie tylko uodparnia je na zepsucie, ale też dodaje im właściwości zdrowotnych. Pod wpływem alkoholu ro-śnie bowiem aktywność obecnych w tru-skawkach przeciwutleniaczy, czyli związ-ków, które mogą uchronić komórki i tkanki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.

Fot.

arch

iwum

CPP

36-37 truskawka i stopy.indd 3636-37 truskawka i stopy.indd 36 08-05-2008 18:33:0108-05-2008 18:33:01


AptekaPoGodzinach

Farmaceuta, pracując w aptece, pokonuje codziennie kilka kilo-metrów, a w ten sposób poddaje stopy dużemu obciążeniu, czego

wynikiem jest nadmierne rogowacenie na-skórka. Właściwa i cierpliwa pielęgnacja zaowocuje tym, iż chętniej wyeksponujemy je latem. Podstawą jest przewiewne obuwie. Wyśmienitą ulgę zmęczonym stopom może przynieść kąpiel ziołowa zawierająca mię-tę, korę dębu oraz szałwię z dodatkiem roz-marynu. Daje to uczucie chłodzenia, działa

antyseptycznie i ściągająco. Odrobina soli morskiej dodatkowo zmiękcza naskórek, a kwas borny pomaga walczyć z przykrym zapachem, spowodowanym rozkładem potu przez bakterie. Pamiętajmy, że zawsze trzeba dokładnie osuszać stopy po kąpieli, aby za-pobiegać grzybicy. Profi laktycznie możemy stosować 2–3 razy w roku preparaty z clo-trimazolum: roztwór, lotion lub krem. Uni-kajmy stosowania ostrych tarek i wycina-nia skórek, gdyż w ten sposób stymulujemy nadprodukcję naskórka i dalsze tworzenie

odcisków (mocno wcale nie znaczy dobrze). Godne uwagi są delikatne ścierniki-poler-ki. Zgrubienia najlepiej usuwać mieszaniną kwasu salicylowego i mlekowego w wyso-kich stężeniach. Celem pobudzenia ukrwie-nia komórek warto stosować peelingi z uży-ciem piasku morskiego, grubokrystalicznej soli lub pestek owoców. Najważniejsze jest jednak by codziennie nasze stopy nawilżać kremami i maskami. Jako SOS proponuję zastosować kolejno: kąpiel ziołową, peeling a na noc maskę kremową.

Kompleksowa pielęgnacja

SOS dla stópZdrowe stopy to skarb dla każdego z nas. Niestety wiele osób ma problem z ich nadmiernym poceniem się, zgrubiałym naskórkiem, odciskami oraz obrzękiem i pieczeniem pod koniec dnia. Cieplejsze i dłuższe dni oznajmiają nam, iż nadszedł czas podjąć kompleksową pielęgnację stóp, aby bez skrępowania móc nałożyć letnie obuwie. TEKST: MARTA KORŻYŃSKA

1. Kąpiel ziołowaZmieszać w równych częściach (30 g) korę dębu, liść mięty, szałwi i zalać 0,5 l wrzącej wody. Parzyć pod przykryciem. Do czystego roztworu dodać 10 kro-pli olejku rozmarynowego, 2 łyżki soli leczniczej. Do gorącego naparu można również dodać 15 g kwasu bornego.

2. Peeling do stóp1 łyżeczka piasku morskiego2 łyżki oliwy z oliwek1 łyżka gliceryny1 łyżeczka parafi ny ciekłej1 łyżeczka roztworu wit. E

Najpierw wymieszać wszystkie płynne składniki, a następnie dodać piasek.

3. Maska odżywcza na noc

20 g gliceryny10 g oleju z oliwek30 g lanoliny10 kropli wit. E10 g mocznika 0,5 g kwasu mlekowego (rozpusz-

czalność w wodzie 1:1,5)10 g miodu pszczelego5 kropli olejku rozmarynowegowoda q.s.

Postępujemy zgodnie z zasadą wytwa-rzania maści.

Fot.

arch

iwum

CPP

36-37 truskawka i stopy.indd 3736-37 truskawka i stopy.indd 37 08-05-2008 18:32:2408-05-2008 18:32:24


TrzymajFormę

Bolączką wielu kobiet spodziewają-cych się dziecka są kłopoty ze skó-rą, której stan pogarsza się w czasie ciąży. Większość z nich skarży się

na przesuszenie i nadwrażliwość naskórka, co wynika przede wszystkim ze zwiększonej produkcji estrogenów. Skórę przyszłej mamy trzeba więc traktować bardzo delikatnie, najlepiej stosując do jej pielęgnacji kosmety-ki hipoalergiczne. Do przemywania i oczysz-czania twarzy poleca się delikatne mleczka do demakijażu, wodę termalną lub płyn mi-ceralny. W czasie ciąży lepiej zrezygnować z żelów głęboko oczyszczających i prepara-tów antytrądzikowych, zwłaszcza zawierają-cych triclosan i drażniące alkohole.

Jakie kremy stosowaćZdarza się, że nawet używane i cenione do tej pory kosmetyki mogą u kobiet w ciąży wywoływać podrażnienia. Wynika to ze zwiększonej w tym okresie wrażliwości na niektóre z ich składników. Wiele przyszłych mam nie toleruje zawartych w środkach pie-lęgnacyjnych wyciągów roślinnych, substan-cji zapachowych i koloryzujących, a także konserwantów. Stosowane przez nie kremy nie powinny zawierać szczególnie retinolu ani retinoidów oraz kwasów alfahydroksylo-wych – AHA i betahydroksylowych – BHA, zwłaszcza w wysokim stężeniu. Warto też zwrócić uwagę na to, aby posiadały neu-tralne kompozycje zapachowe i były pozba-wione alergenów. Kremy na dzień powinny mieć fi ltry UVA i UVB, najlepiej pochodze-nia mineralnego, chronią bowiem przed częstymi w ciąży przebarwieniami skóry.

Hormony ciążowe powodują, że ciało opa-la się nierówno, ciężarnym odradza się więc kąpiele słoneczne, zarówno na świeżym po-wietrzu, jak i w solarium.

Rozstępy i cellulitisW pielęgnacji delikatnej skóry przyszłej mamy warto polegać na kosmetykach z serii prze-znaczonych specjalnie dla kobiet w ciąży. Takich preparatów jest na naszym rynku co-raz więcej, można je kupić w aptekach i w dro-geriach. Linie oferowane mamom to między innymi Matern Program, Mustela 9 miesię-cy, Pharmaceris M, Mamma Donna Chicco, AA Therapy Ja i Mama, Perfecta mama Dax Cosmetics, Ziajka Mamma mia. Wielkim problemem kobiet w ciąży jest po-wstawanie rozstępów i cellulitisu, w związku z dużym przyrostem masy ciała i stałym roz-ciąganiem się skóry. W tym okresie trzeba więc zwracać baczną uwagę na nawilżanie i uela-stycznianie naskórka, zwłaszcza w okolicach brzucha, ud, pośladków i biustu. Dobrym spo-sobem na zapobieganie rozstępom jest wciera-nie w te miejsca oliwki lub olejku migdałowego, połączone z delikatnym masażem opuszka-mi palców. Można także stosować specjalne żele i balsamy przeciwko rozstępom i celluli-towi, ale nie każdy z nich nadaje się dla ko-biet w ciąży. Nawet te, które powstały z myślą o ich potrzebach, często mogą być stosowane dopiero w 2 i 3 trymestrze. Większość z nich bazuje wyłącznie na naturalnych, roślinnych składnikach, które nie stanowią zagrożenia dla dziecka, a zarazem są bardzo skuteczne. W kosmetykach dla mam chętnie wykorzysty-wany jest między innymi wyciąg z morskiej

rośliny Centella asiatica, który pozytywnie wpływa na metabolizm fi broblastów i syntezę włókien kolagenowych oraz stymuluje syntezę kwasu hialuronowego. W walce z rozstępami pomóc mogą także zawarte w środkach pielę-gnacyjnych mieszanki olejków, zwłaszcza mig-dałowego, słonecznikowego, z kiełków pszeni-cy i orzeszków makadamii. Tuż po urodzeniu dziecka można stosować masło do ciała z wi-taminą E i oligosacharydami lub też żel rege-neracyjny, przeznaczony specjalnie dla kobiet po porodzie. Odradzane są jednak preparaty, które mają właściwości drenujące i zawierają na przykład kofeinę, wyciąg z kasztanowca albo wysuszający alkohol.Z serii kosmetyków dla mam warte uwagi są preparaty do pielęgnacji biustu. Są to kremy i żele, które nie tylko pomagają zachować ładny kształt i jędrność piersi, ale zmniejsza-ją także ich bolesność. Ciekawy pomysł sta-nowią kosmetyki zawierające wyciągi z liści kapusty, które od wieków były polecane jako środek kojący na obrzmiały biust. Stosując te preparaty po porodzie, należy jednak pamię-tać o dokładnym umyciu brodawek przed kar-mieniem dziecka.

Zabiegi upiększające

Uroda w ciążyKażda kobieta chciałaby być piękna, zwłaszcza w tak wyjątkowym czasie, jakim jest ciąża. Jednak burza hormonów i zmiany w jej ciele nie zawsze wpływają dobrze na urodę i samopoczucie. Na szczęście przyszła mama nie musi rezygnować z zabiegów kosmetycznych i środków pielęgnacyjnych, które pomogą jej zachować ładny wygląd przed i po porodzie. Takie preparaty można obecnie kupić zarówno w aptece, jak i w drogerii. TEKST: KAROLINA GWAREK

Fot.

arch

iwum

CPP

38-39 pielegnacja w ciazy.indd 3838-39 pielegnacja w ciazy.indd 38 08-05-2008 18:37:1108-05-2008 18:37:11

Producent: Apotheker Walter Bouhon GmbH NiemcyDystrybutor: Miralex Sp. z o.o. Poznań, www.miralex.pl

Adresy aptek na stronie internetowej www.frei.pl infolinia: 061 835 05 80

WITAMINY – SOJUSZNICYW WALCE Z ROZSTĘPAMIprzed ciążą • w jej trakcie • po porodziefrei® Olejek do masażu zapobiegający rozstępom Być piękną w ciąży – to marze nie

każ dej przy szłej mamy. Witami na E

poprawia jędrność i ela s tycz ność

skóry, działa tak aby już w pierw szym

okresie ciąży nie dopuścić do pow-

sta nia rozstę pów. Ole jek jojoba

i olejek z zia ren pszenicy uspokajają

skórę, która w ok resie ciąży często może

swędzieć. Kwasy tłusz czowe zabezpie -

czają skórę przed wysu szaniem.

Produkt jest dobrze to lerowany i nie -

szkodliwy dla skóry, co potwierdzo ne

zostało ba da niami kli nicz nymi. Od 1966

roku, sprawdzo ny przez pokolenia.

RE

KL

AM

A

W czasie ciąży, zwłaszcza w ostatnim trymestrze, kobietom do-kuczają często bóle i opuchnięcia stóp i łydek. Na tę dolegliwość skutecznie pomagają żele chłodzące i łagodzące, zwłaszcza z wy-ciągami z arniki górskiej, morszczynu i mięty.

Kosmetyczka i masażystkaOczekując dziecka, nie trzeba rezygnować także z wizyt u ko-smetyczki. Należy jednak poinformować ją o tym, że jest się w ciąży. W salonie urody można korzystać z delikatnych za-biegów oczyszczających przy użyciu preparatów ziołowych, a także z masaży relaksacyjnych twarzy, dekoltu, szyi i dłoni. Masaż całego ciała nie jest jednak wskazany, zwłaszcza gdy cią-ża przebiega z problemami. Nie wolno też stosować zabiegów z wykorzystaniem prądów, takich jak jonoforeza, sonoforeza czy galwanizacja, depilacji za pomocą ciepłego wosku, liftingu, zabiegów silnie złuszczających, rozgrzewających skórę i odmła-dzających z retinolem. Na szczęście salony kosmetyczne oferu-ją przyszłym mamom wiele zabiegów dobranych stosownie do miesiąca ciąży. Mogą one także skorzystać z kompleksowych programów odnowy biologicznej w hotelach spa. Składają się na nie zarówno wizyty u kosmetyczki i masaże, jak i gimnasty-ka w basenie, joga i ćwiczenia relaksacyjne z elementami szko-ły rodzenia. Trzeba jednak podkreślić, że dopiero po porodzie można zdecydować się na intensywniejsze zabiegi modelujące sylwetkę, przy czym powinny być one przeznaczone specjalnie dla świeżo upieczonych mam.

Fot.

arch

iwum

CPP

38-39 pielegnacja w ciazy.indd 3938-39 pielegnacja w ciazy.indd 39 08-05-2008 18:37:4908-05-2008 18:37:49


Rozrywka

Krzyżówka na maj

Wyrażam zgodę na przetwarzanie w celach marketingowych przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Bobrowiecka 6danych osobowych podanych na kuponie (podstawa prawna – Ustawa z 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych).

Imię i nazwisko: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Data i podpis: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wśród osób, które nadeślą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki, rozlosujemy nagrody: pięć zestawów kosmetyków fi rmy Joanna. Rozwiązanie krzyżówki prosimy przesyłać do 31 maja 2008 r. na adres: Concept Publishing Polska Sp. z o.o., ul. Czapli 27, 02-781 Warszawa z dopiskiem: „Farmacja Praktyczna” lub na adres e-mail: [email protected]

Rozw

iązaniem krzyżów

ki z numeru 3(9) „Farm

acji Praktycznej” jest hasło: „SUPLE

ME

NT

Y D

IET

Y”. Z

estawy kosm

etyków fi rm

y GH

OL otrzym

ują: Monika Seńczuk, K

rzysztof Bogacz, Stanisława Szczepaniak, A

nna Probola, M

ałgorzata Sieńczewska. Z uw

agi na powstały błąd w

druku, przesłane hasła, brzmiące: „suplem

enty diet”, „suplementy diey”, uznajem

y za poprawne.

210x297_FarmacjaPraktyczna_Polocard_a.indd 121 2008-03-17 14:37:4640-IV krzyzowka.indd 4040-IV krzyzowka.indd 40 08-05-2008 18:39:1208-05-2008 18:39:12


Polocard (acidum acetylsalicylicum); tabletki powlekane dojelitowe; 1 tabletka zawiera 75 mg lub 150 mg kwasu acetylosalicylowego. Wskazania: Hamowanie agregacji p ytek krwi w pro laktyce chorób uk adu kr enia (choroba niedokrwienna serca, zawa serca) oraz w pro laktyce innych chorób przebiegaj cych z zakrzepami w naczyniach. Dawkowanie: Najcz ciej 1-2 tabletki 75 mg lub 1 tabletka 150 mg na dob w czasie lub po posi ku, pop aj c niewielk ilo ci wody. Przeciwwskazania: Nadwra liwo na lek lub alergia po innych niesteroidowych lekach przeciwzapalnych w wywiadzie; czynna choroba wrzodowa o dka i dwunastnicy oraz krwawienia z przewodu pokarmowego; zaburzenia krzepni cia krwi; astma oskrzelowa i polipy nosa; ci ka niewydolno w troby lub nerek; ostatnie 3 miesi ce ci y; choroby wirusowe u dzieci poni ej 12 lat. Specjalne ostrze enia i zalecane rodki ostro no ci: Kwas acetylosalicylowy mo e by stosowany w 1 i 2 trymestrze ci y, je li korzy dla matki przewa a nad potencjalnym zagro eniem dla p odu. Nie nale y stosowa kwasu acetylosalicylowego podczas ostatnich 3 miesi cy ci y. Stosowany przez kobiety ci arne mo e opó nia akcj porodow i wywo a krwawienia, spowodowa przedwczesne zamkni cie przewodu t tniczego. Nie zaleca si karmienia piersi podczas d ugiej terapii du ymi dawkami leku. U chorych powy ej 65 lat nale y stosowa rzadziej i w mniejszych dawkach. Po zastosowaniu leku mog wyst pi krwawienia z przewodu pokarmowego i mo e uczynni si choroba wrzodowa; kwas acetylosalicylowy mo e wywo a napad duszno ci u pacjentów z astm oskrzelow . Ostro nie stosowa u chorych z hipoprotrombinemi , niedoborem witaminy K, trombocytopeni , ci kim uszkodzeniem nerek, stosuj cych leki przeciwzakrzepowe. Lek nale y odstawi 5-7 dni przed planowanym zabiegiem chirurgicznym. Ostro nie stosowa w przypadku krwotoków z narz dów rodnych, nadmiernego krwawienia miesi czkowego, stosowania wewn trzmacicznej wk adki antykoncepcyjnej, dny moczanowej, nadci nienia, niewydolno ci serca, niedoboru dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. Podczas stosowania leku nie nale y przyjmowa alkoholu. U dzieci do lat 12 zaka onych wirusem grypy lub ospy wietrznej kwas acetylosalicylowy mo e spowodowa wyst pienie zespo u Rey’a. Po podaniu w dawce 500 mg/dob mo e powodowa zaburzenia p odno ci u kobiet. Podczas stosowania nale y okresowo kontrolowa czynno nerek i hematokryt, a u pacjentów z m odzie czym zapaleniem stawów, z uk adowym liszajem rumieniowatym i z uszkodzeniem w troby – czynno w troby. Kwas acetylosalicylowy mo e nasila dzia anie heparyny i doustnych leków przeciwzakrzepowych, leków trombolitycznych takich jak streptokinaza, alteplaza, doustnych leków przeciwcukrzycowych np.: chlorpropamidu, tolbutamidu, metotresatu, kwasu walproinowego, innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, innych salicylanów, kortykosteroidów, digoksyny, barbituranów i zwi zków litu. Kwas acetylosalicylowy mo e os abia dzia anie spironolaktonu, leków zwi kszaj cych wydalanie z moczem kwasu moczowego np: fenylbutazonu, probenecydu, sul npyrazonu. Dzia ania niepo dane: Niestrawno , zgaga, uczucie pe no ci w nadbrzuszu, nudno ci, wymioty, biegunka, brak aknienia, bóle brzucha, krwawienia, uszkodzenie luzówki o dka, uczynnienie choroby wrzodowej, ogniskowa martwica komórek w troby, tkliwo c i powi kszenie w troby, ostre, przem aj ce uszkodzenie w troby, wzrost aktywno ci aminotransferaz, fosfatazy alkalicznej, zwi kszenie st enia bilirubiny, zmniejszenie st enia trombosanu, zaburzenia widzenia, szumy uszne, przem aj ca utrata s uchu; bia komocz, leukocyturia, erytrocyturia, nefropatia z martwic brodawek nerkowych, wykwity skórne ró nego rodzaju, p cherze lub plamica, krwawienia z b on luzowych, martwica toksyczno-rozp ywna naskórka, obrz k p uc; leukopenia, trombocytopenia, niedokrwisto aplastyczna, agranulocytoza, eozynopenia, plamica, rozsiane skrzepy wewn trznaczyniowe, pokrzywka, obrz k naczynioruchowy, skurcz oskrzeli, nie yt nosa, zawienie, ostra niewydolno kr enia, wstrz s. Stosowany przez matki przed porodem mo e wywo a u noworodków krwotok podpaj czynówkowy, krwiomocz, wybroczyny, krwiak podokostnowy czaszki; u wcze niaków krwawienia wewn trzczaszkowe. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Polocard tabletki powlekane dojelitowe 75 mg i 150 mg – odpowiednio R/7280 oraz R/7281 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 01 00; fax. +48 22 364 01 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty.

POLO

C/26

5/03

-200

8

Twoje serce bije nie tylko dla Ciebie

Polocard zapobiega zawałom serca i udarom niedokrwiennym mózgu

Wystarczy jedna tabletka na dobę

REKLAMOWANYW TV

210x297_FarmacjaPraktyczna_Polocard_a.indd 1210 297 F j P k P l d i dd 1 2008-03-17 14:37:462008 03 17 14 37 4640-IV krzyzowka.indd 4140-IV krzyzowka.indd 41 08-05-2008 16:02:5508-05-2008 16:02:55


Cena ok.13,50* z∏

Likwiduje goràczk´Zwalcza bólDzia∏a przeciwzapalnie

IBU

/12

5/0

4-2

00

8 IBUFEN® to kompleksowy lek o dzia∏aniu przeciwgoràczkowym, przeciwbólowym i przeciwzapalnym, który pozwala dzieciom szybko i bezpiecznie wróciç do zdrowia.*) cena sugerowana przy uwzgl´dnieniu najcz´Êciej stosowanych mar˝ hurtowych i detalicznych

Nowoczesna formuła wskazana równie˝ dla dzieci z alergià i cukrzycà.

WI¢KSZEWI¢KSZE

OPAKOWANIE!

OPAKOWANIE!

NOWOÂå! IBUFEN® D dla Dzieci

NIE ZAWIERA CUKRU, ANI BARWNIKÓW!

Cena ok.ena ok.12,012,000** z∏ z∏

Ibufen; Ibufen®D (Ibuprofenum). Sk∏ad i postaç: 5 ml zawiesiny doustnej zawiera 100 mg ibuprofenu. Preparat Ibufen®D nie zawiera cukru oraz barwników. Wskazania: Goràczka ró˝nego pochodzenia (tak˝e w przebiegu zaka˝eƒ wirusowych, w przebiegu odczynu poszczepiennego). Bóle ró˝nego pochodzenia o nasileniu s∏abym do umiarkowanego: bóle g∏owy, gard∏a i mi´Êni (np. w przebiegu zaka˝eƒ wirusowych); bóle mi´Êni, stawów i koÊci (np. na skutek urazów narzàdu ruchu); bóle na skutek urazów tkanek mi´kkich; bóle pooperacyjne; bóle z´bów, bóle po ekstrakcji z´bów, bolesne zàbkowanie; bóle g∏owy; bóle uszu wyst´pujàce w stanach zapalnych ucha Êrodkowego. Dawkowanie: Lek jest przeznaczony do doraênego stosowania. Lek podaje si´ doustnie po posi∏kach. Dawka dobowa wynosi 20-30 mg/kg masy cia∏a, podana w dawkach podzielonych. Niemowl´ta od 3 do 6 miesićy (5 – 7,6 kg m.c.): 3 razy po 2,5 ml w ciàgu doby. Niemowl´ta od 6 do 12 miesićy (7,7 - 9 kg m.c.): 3 do 4 razy po 2,5 ml w ciàgu doby. Dzieci od 1 do 3 lat (10 - 15 kg m.c.): 3 razy po 5 ml w ciàgu doby. Dzieci od 4 do 6 lat (16 - 20 kg m.c.): 3 razy po 7,5 ml w ciàgu doby. Dzieci od 7 do 9 lat (21 - 29 kg m.c.): 3 razy po 10 ml w ciàgu doby. Dzieci od 10 do 12 lat (30 - 40 kg m.c.): 3 razy po 15 ml w ciàgu doby. Lek przeznaczony jest do stosowania u dzieci w wieku powy˝ej 6 miesiàca ˝ycia. Dzieciom poni˝ej 6 miesiàca ˝ycia mo˝na podaç lek po konsultacji z lekarzem na jego zlecenie. Dawk´ mo˝na powtarzaç co 6-8 godzin, z zachowaniem co najmniej 4 godzinnej przerwy. Przeciwwskazania: WczeÊniejsze reakcje nadwra˝liwoÊci na którykolwiek ze sk∏adników preparatu oraz inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ); objawy alergii w postaci kataru, pokrzywki skórnej lub astmy oskrzelowej; czynna lub przebyta choroba wrzodowa ̋ o∏àdka lub dwunastnicy; ci´˝ka niewydolnoÊç wàtroby, nerek, serca; III trymestr cià˝y; jednoczesne stosowanie innych NLPZ, w tym inhibitorów COX-2. Specjalne ostrze˝enia: Stosowaç ostro˝nie u pacjentów z: toczniem rumieniowatym uk∏adowym oraz mieszanà chorobà tkanki ∏àcznej, chorobami przewodu pokarmowego oraz przewlek∏ymi zapalnymi chorobami jelit (wrzodziejàce zapalenie jelita grubego, choroba LeÊniowskiego i Crohna), nadciÊnieniem t´tniczym i (lub) zaburzeniami czynnoÊci serca, nerek, wàtroby, zaburzeniami krzepnićia krwi ( mo˝e przed∏u˝yç czas krwawienia). U osób z astmà oskrzelowà oraz chorobami alergicznymi mo˝e wystàpiç skurcz oskrzeli. Pacjenci z chorobami p. pokarmowego w wywiadzie, szczególnie osoby w wieku podesz∏ym, powinni stosowaç jak najmniejszà dawk´ leku. Stosowaç ostro˝nie u pacjentów stosujàcych jednoczeÊnie inne leki, które mogà zwi´kszaç ryzyko wystàpienia zaburzeƒ ˝o∏àdkowo-jelitowych lub krwawieƒ (kortykosteroidy lub leki przeciwzakrzepowe jak warfaryna lub leki antyagregacyjne jak kwas acetylosalicylowy). Przyjmowanie ibuprofenu d∏ugotrwale, w du˝ych dawkach (2400 mg na dob´) mo˝e byç zwiàzane z niewielkim zwi´kszeniem ryzyka wystàpienia zatorów t´tnic (np. zawa∏ serca, udar), obrz´ków, nadciÊnienia, niewydolnoÊci serca. Jednoczesne, d∏ugotrwa∏e stosowanie ró˝nych leków przeciwbólowych mo˝e prowadziç do uszkodzenia nerek z ryzykiem wystàpienia niewydolnoÊci nerek. Bardzo rzadko zg∏aszano, w wi´kszoÊci przypadków w pierwszym miesiàcu, ci´˝kie reakcje skórne (zapalenie skóry z∏uszczajàce, zespó∏ Stevensa-Johnsona i martwica toksyczno-rozp∏ywna naskórka). Nale˝y zaprzestaç stosowania produktu po wystàpieniu pierwszych objawów takich jak: wysypka skórna, uszkodzenia Êluzówki lub inne objawy nadwra˝liwoÊci. Leki hamujàce syntez´ prostaglandyn mogà powodowaç zaburzenia p∏odnoÊci u kobiet, co ust´puje po zakoƒczeniu terapii. Notowano pojedyncze przypadki toksycznej ambliopii. Pacjenci z nietolerancjà fruktozy, zespo∏em z∏ego wch∏aniania glukozy - galaktozy lub niedoborem sacharazy – izomaltazy nie powinni przyjmowaç leku. Dzia∏ania niepo˝àdane: Podczas krótkotrwa∏ego stosowania ibuprofenu w dawkach dost´pnych bez recepty zaobserwowano: niezbyt cz´sto: niestrawnoÊç, ból brzucha, nudnoÊci, bóle g∏owy, pokrzywka i Êwiàd. Rzadko: biegunka, wzdćia, zaparcia, wymioty, zapalenie b∏ony Êluzowej ˝o∏àdka, zawroty g∏owy, bezsennoÊç, pobudzenie, dra˝liwoÊç i uczucie zmćzenia, obrz´ki. Bardzo rzadko: smo∏owate stolce, krwawe wymioty, wrzodziejàce zapalenie b∏ony Êluzowej jamy ustnej, zaostrzenie zapalenia okr´˝nicy i choroby Crohna; owrzodzenie, perforacja ˝o∏àdka i (lub) dwunastnicy z krwawieniem lub bez; zmniejszenie iloÊci wydalanego moczu, niewydolnoÊç nerek, martwica brodawek nerkowych, zwi´kszenie st´˝enia sodu w osoczu; zaburzenia czynnoÊci wàtroby; zaburzenia wskaêników morfologii krwi (anemia, leukopenia, trombocytopenia, pancytopenia, agranulocytoza); rumieƒ wielopostaciowy, zespó∏ Stevensa-Johnsona, martwica toksyczno-rozp∏ywna naskórka, obrz´k twarzy, j´zyka i krtani, dusznoÊç, tachykardia - zaburzenia rytmu serca, hipotensja, wstrzàs. Zaostrzenie astmy i skurcz oskrzeli. U pacjentów z chorobami auto-immunologicznymi (toczeƒ rumieniowaty uk∏adowy, mieszana choroba tkanki ∏àcznej) odnotowano pojedyncze przypadki objawów wyst´pujàcych w aseptycznym zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych jak sztywnoÊç karku, ból g∏owy, nudnoÊci, wymioty, goràczka, dezorientacja. W zwiàzku z leczeniem NLPZ zg∏aszano wyst´powanie obrz´ków, nadciÊnienia i niewydolnoÊci serca. D∏ugotrwa∏e przyjmowanie ibuprofenu w du˝ych dawkach (2400 mg na dob´) mo˝e byç zwiàzane z niewielkim ryzykiem wyst´powania zatorów w t´tnicach (np. zawa∏ serca lub udar). D∏ugotrwa∏e stosowanie ibuprofenu mo˝e prowadziç do wyst´powania innych dzia∏aƒ niepo˝àdanych. Podmiot odpowiedzialny: Medana Pharma Terpol Group SA, 98-200 Sieradz, ul Warcka 3. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Ibufen - nr R/0191, Ibufen®D - nr 11006 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 01 00; fax. +48 22 364 01 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty.

Ibufen_210x297.eps 10.4.2008 12:27:12

40-IV krzyzowka.indd 4240-IV krzyzowka.indd 42 08-05-2008 16:03:4808-05-2008 16:03:48

Co można polecić - Farmacja Praktyczna · Tabletki te, kupowane przez internet, zawierają...

Documents

Transcript of Co można polecić - Farmacja Praktyczna · Tabletki te, kupowane przez internet, zawierają...