Choroby i szkodniki kwarantannowe ziemniaków

Clavibacter sepedonicus

Uprawa ziemniaków w poszczególnych województwach,

średnia dla okresu 2013-2017 [tys. ha]

Średnia wielkość gospodarstw rolnych produkujących ziemniaki w

poszczególnych województwach [ha]

Szkodnik kwarantannowy Agrofag kwarantannowy to szkodliwy organizm występujący lub mogący zostać zawleczony na nowy teren, gdzie może się rozmnażać i powodować straty o znaczeniu gospodarczym (Międzynarodowa Konwencja Ochrony Roślin FAO, 1951, 1997).

Wykaz organizmów kwarantannowych znajduje się w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lutego 2008 roku w sprawie zapobiegania wprowadzaniu i rozprzestrzenianiu się organizmów kwarantannowych. (Dz. U. z dn. 17 III 2008 r., Nr 46, poz. 272, z póź. zm)

Kwarantanna •obowiązujące przepisy prawne wprowadzają rozwiązania, mające na celu z jednej strony NIEDOPUSZCZENIE DO ZAWLECZENIA PATOGENA NA NOWE OBSZARY, a z drugiej strony UNIEMOŻLIWIENIE ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ SPRAWCY CHOROBY Z ZARAŻONYCH PÓL oraz DOPROWADZENIE DO OCZYSZCZENIA SIĘ GLEBY I SAMOCZYNNEGO WYGAŚNIĘCIA OGNISK PATOGENA •dyskwalifikacja plantacji •zakaz eksportu •zakaz dystrybucji ziemniaków wewnątrz kraju •w przypadku wystąpienia lub podejrzenia występowania organizmów kwarantannowych należy niezwłocznie powiadomić właściwy miejscowo oddział Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Organizmy kwarantannowe w uprawie ziemniaka:

Załącznik 1 do ww Rozporządzenia (organizmy kwarantannowe, których wprowadzanie do stref chronionych i przemieszczanie wewnątrz tych stref jest zabronione, wraz z określeniem stref chronionych, których to dotyczy)

Część A, Dział II (organizmy kwarantannowe, których występowanie jest znane na terytorium WE):

•Clavibacter sepedonicus (bakteria)-Bakterioza pierścieniowa ziem.

•Ralstonia solanacearum (bakteria) – Śluzak

•Synchytrium endobioticum (grzyb) – Rak ziemniaka

•Globodera rostochiensis (nicień) – Mątwik ziemniaczany

•Globodera pallida (nicień) – Mątwik agresywny

•Meloidogyne chitwoodi (nicień) – Guzak amerykański

•Meloidogyne fallax (nicień) – Guzak holenderski

Załącznik 2 do ww Rozporządzenia (organizmy kwarantannowe, których wprowadzanie do stref chronionych i przemieszczanie wewnątrz tych stref jest zabronione, jeżeli organizmy te występują na określonych roślinach, produktach roślinnych lub przedmiotach wraz z określeniem stref chronionych, których to dotyczy)

Część A, Dział II (organizmy kwarantannowe, których występowanie jest znane na terytorium WE):

•Ditylenchus destructor (nicień) – Niszczyk ziemniaczak

•Ditylenchus dipsaci (nicień) – Niszczyk zjadliwy

•Potato stolbur mycoplasm (wirus) – Stołbur

Bakterioza pierścieniowa ziemniaka

- Choroba po raz pierwszy stwierdzona w 1906 przez Appel w Niemczech,

- Bakteria po raz pierwszy wykryta w 1918 (Spieckerman i Kotthoff),

- W latach 1931-1950 gwałtowny wzrost wykryć w Stanach Zjednoczonych spowodowany krojeniem bulw ziemniaków przed sadzeniem.

- Pierwsze nazwy bakterii: Corynebacterium michiganensis ssp. sepedonicus, Bacterium sepedonicum, Aplanobacter sepedonicum, Phytomonas sepedonica, Mycobacterium sepedonicum i Pseudobacter sepedonicum.

- W 2017r. Nowa nazwa Clavibacter sepedonicus na podstawie analizy całego genomu (Li i in. 2017)

- Rodzina Microbacteriaceae

• Pierwsze wzmianki o występowaniu choroby pochodzą z roku 1926 - choroba wystąpiła powszechnie na Śląsku.

• W latach powojennych chorobę wykrywano sporadycznie.

• W 1957 r. stwierdzono porażenie chorobą partii ziemniaków odmian

• ‘Dar’ i ‘Pierwiosnek’ eksportowanych do Anglii

• W 1977 r. wykryto ogniska choroby na odmianie ‘Fita’, w 1980 r. na odmianach ‘Ryś’, ‘Lenino’ i ‘Ronda’. na a w 1984 r. na odmianie‘Dukat’

• We wszystkich tych przypadkach wystąpiła jawna postać choroby, w postaci objawów na bulwach ( potwierdzona izolacją na podłoża biologiczne i wykonanie preparatów barwionych met. Grama

Bakterioza pierścieniowa ziemniaka w Polsce

Biologia C. sepedonicus: - Gram-pozytywna bakteria, kształt pleomorficzny, pałeczki, czasami maczugowaty, wielkość 0,5-1 µm, obserwowane różnice w kształcie komórek izolowanych z roślin i z podłoży sztucznych, -Nieruchliwa, nie tworząca przetrwalników, występująca w warukach tlenowych, ale powolny wzrost możliwy jest również w warunkach beztlenowych, -Kolonie są koloru kremowego, zółtawego, -Ściana komórkowa z dużą zawartoscią peptydoglikanu - Genom zawiera powyżej 70% zasad azotowych G/C, Bardzo wolno rozwija się w roślinie i rośnie na podłożach sztucznych Nie stwierdza się patotypów bakterii, izolaty mogą się różnić wirulencją, mukoidalnością, tempem wzrostu na podłożach sztucznych

Biologia C. sepedonicus c.d.

Patogeniczność bakterii C. sepedonicus warunkują czynniki:

- glikoproteid wywołujący zaburzenia w przepuszczalności błon i ścian komórkowych ,

- celulaza degradująca celulozę w wiązkach naczyniowych (ksylem) i wywołująca w bulwach, w miejscu przebiegu wiązek, rozwarstwienie na część zewnętrzną i rdzeń

- śluzy bakteryjne składające się z cukrów kwaśnych, które mogą powodować więdnięcie roślin przez fizyczne zaczopowanie ich światła i hamowanie transpiracji,

Roślina gospodarz:

- Naturalnym gospodarzem jest ziemniak,

- Clavibacter sepedonicus może również zakażać inne rośliny z rodziny Solanaceae np. pomidory, bakłażany, psianka dzióbkowata,

- Clavibacter sepedonicus może przetrwać w roślinach wykorzystywanych w zmianowaniu ziemniaka po inokulacji np.: kukurydza, fasola, bób, groch, rzepak,

- Może również przetrwać na chwastach powszechnie występujących w uprawie ziemniaków, jednakże nie stwierdzono naturalnej infekcji tych roślin : wiechlina roczna, perz właściwy, mniszek lekarski, pokrzywa zwyczajna, przetacznik ożankowy,

- Burak cukrowy jest uznawany za naturalnego gospodarza tej bakterii, nie powoduje symptomów chorobowych, jednakże bakterie C. sepedonicus zostały wyizolowane z nasion buraka cukrowego w Oregonie , USA.

Warunki klimatyczne:

- Optymalna temperatura wzrostu bakterii wynosi 20-23ᵒC, minimalna 1-2ᵒC i maksymalna 31-33ᵒC. Temperatura obumierania to 45-50ᵒC. Klimat północnej, północno-zachodniej i środkowej Europy wydaje się korzystny dla jej rozwoju.

- Do tej pory uważano, że choroba występuje w chłodnych, północnych regionach Ameryki, Kanady, Chin i Północnej Europie i Rosji, ale obecnie rozprzestrzenienie na terenie Europy obejmuje także kilka południowych rejonów (Kreta. Cypr i Hiszpania)

- Jeżeli wystąpi w klimacie ciepłym to rozwój choroby jest szybszy (Meksyk, Pakistan, Taiwan),

- Nie występuje w Andach w Ameryce Południowej, miejsce pochodzenia ziemniaków

Problemy z bakteriozą wynikają z:

•Nie są dostępne odmiany ziemniaka o krańcowej odporności na bakteriozę pierścieniową, znane są tylko odmiany tolerancyjne.

• Wystąpienie objawów choroby zależy od odmiany ziemniaka, wielkości populacji patogenu w wiązkach przewodzących i jego wirulencji oraz warunków siedliskowych, odporności na inne choroby, wczesności, zawartości skrobi, poziomu i rodzaj glikoalkaloidów, obecności specyficznych białek odpornościowych?

Objawy rozwijają się szybciej przy temperaturze 18-250 C, a jej optimum różni się dla odmian.

rozpoznania choroby ze względu na: - zasiedlenie przez sprawcę systemu naczyniowego roślin ziemniaka, - powolny rozwój objawów na roślinie, - często występującą formę bezobjawową choroby.

wykrywania Cms ze względu na: - ograniczoną ilość dostępnych technik, - brak podłoży selektywnych, - powolny wzrost kolonii na pożywkach.

Objawy chorobowe na roślinach:

• wystąpienie objawów jest zależne od odmiany ziemniaka i warunków środowiska;

• wysoka wilgotność gleby i niska intensywność światła mogą zwiększać rozwój objawów;

• mogą wystąpić skarłowacenia, które zazwyczaj nie są zauważalne;

• objawy więdnięcia na łodydze są zazwyczaj widoczne w późnym okresie wegetacji. Więdnięcie rozwija się wolno i rozpoczyna od brzegów listków;

• na liściach rozwijają się jasnozielone i jasnożółte przestrzenie pomiędzy nerwami, które mogą ulegać nekrozie i usychać;

• powszechne jest częściowe więdnięcie, rośliny przetrwają do zbioru i trudno odróżnić od naturalnego starzenia;

•w początkowym stadium rozwoju objawów na bulwach, wiązki przewodzące w części przystolonowej są szkliste i ciemnieją;

•bakterie przedostają się do warstwy tkanki korowej a aktywność wydzielanych enzymów celulazy powoduje gnicie tkanki;

•zgnilizna rozszerza się na cały pierścień wiązek naczyniowych, po ściśnięciu bulwy wydostają się krople mlecznego śluzu bakteryjnego;

•zgnilizna obejmuje miąższ środkowy i zmienia zabarwienie na kremowo-żółte, a strukturę na serowatą;

•wtórne gnicie przy udziale innych bakterii i grzybów zmienia zabarwienie zgniłej tkanki;

Objawy na bulwach

Porażenie bezobjawowe • Cms może zakazić i zasiedlać rośliny ziemniaka bez wywoływania objawów;

• porażenie bezobjawowe roślin i bulw może być nie wykryte przez wiele

rozmnożeń wegetatywnych;

• odmiany tolerancyjne rzadziej wykazują objawy, podnoszą wzrost ryzyka rozprzestrzeniania patogenu w materiałach porażonych bezobjawowo;

Rozprzestrzenianie

• Podstawowe źródło to porażone bulwy zarówno w przechowalniach jak i na plantacjach ziemniaka

• Do zakażenia dochodzi poprzez zranienia, szczególnie poprzez uszkodzenia spowodowane w trakcie różnych manipulacji bulwami (przy zbiorze kombajnem, klasyfikacji, przy zastosowaniu sadzarek igłowych)

• Porażone sadzeniaki i ziemniaki handlowe są każdego roku źródłem zakażenia i rozprzestrzeniania choroby.

• Samosiewny wyrosłe z bulw pozostawionych na polu są źródłem inokulum, szczególnie kiedy nie jest przestrzegane zmianowanie roślin

• Wiele badań wskazuje na to, że przenoszenie bakteriozy pierścieniowej z rośliny roślinę na plantacji odgrywa małą rolę w epidemiologii choroby.

Rozprzestrzenianie c.d. Bakteria C. sepedonicus żyje względnie krótko w wodzie. Może przeżyć do 35-52 dni w sterylnej wodzie z kranu lub dejonizowanej i w krótszym czasie w niesterylnej wodzie powierzchniowej. Z przyczyny braku żyjącej w wodzie rośliny żywicielskiej, w której Cms mógłby przetrwać i rozmnażać się, jest mało prawdopodobne rozprzestrzenianie Cms poprzez powierzchniowe nawadnianie. Istnieje natomiast możliwość przeniesienia Cms poprzez wodę użytą do mycia bulw. Wykazano, że jeżeli w czasie do 48 godz. od mycia bulw porażonych, te samą wodę użyje się do mycia bulw zdrowych, może dojść do zakażenia bulw. Są pewne doniesienia o przenoszeniu patogenna przez owady jak: stonka, mszyce, konik polny, chrząszcza Epicauta pennsylvanica. Porażone miejsca przechowywania Podczas zbioru możliwości rozprzestrzeniania wzrastają. Patogen może przeżyć przez długi okres, możliwe, że nawet lata w wysuszonych tkankach z ziemniaka i przy względnie niskiej wilgotności. W ten sposób rozprzestrzenianie może nastąpić przez zanieczyszczone pojemniki do przechowywania (skrzynie, kosze), paski przenośników, sortowniki, worki, torebki. Podobnie na polu, rozprzestrzenianie może wystąpić przez zakażone narzędzia rolnicze.

Przeżycie

Bakteria C. sepedonicus posiada dobre warunki do przetrwania i zachowania zdolności do zakażenia w wysoce zmechanizowanym systemie produkcji ziemniaków. Bakteria jest stosunkowo odpornym mikroorganizmem na wysuszenie i przeżywa w niskiej wilgotności na powierzchniach wielu materiałów. Okres przetrwania zależy od szczepu bakterii. Wydaje się, że szczepy nie wytwarzające śluzu (non-mucoid) przeżywają przez dłuższy okres niż szczepy płynne (fluidal). W niższych temperaturach Cms z naturalnie porażonej tkanki bulwy przeżywa dłuższy okres czasu na różnych materiałach niż komórki Cms rosnące na pożywkach agarowych.

Zwalczanie i zapobieganie Clavibacter sepedonicus

Bulwy i rośliny ziemniaka uznane za porażone:

1. Umieszcza się na składowisku odpadów.

2. Przeznacza się do przemysłowego przetworzenia, po bezpośrednim i natychmiastowym dostarczeniu do zakładu przetwórczego….

3. Wykorzystuje się do produkcji biogazu: 50ᵒC/ 24 godziny lub 70ᵒC/ 1 godzinę

4. Konsumpcja (tylko Cms) lub skarmianie po ugotowaniu lub uparowaniu.

5. Spala się.

6. Zakopuje na polu gdzie były uprawiane (tylko Cms).

7. Przeznacza się do skarmienia na surowo lub po zakiszeniu, pod warunkiem, że: obornik będzie poddany kompostowaniu 65ᵒC/ 3 dni, a kompost wykorzystany na tym samym polu, po roku lub dwóch teren przeznaczony pod uprawę ziemniaków konsumpcyjnych lub sadzeniaków.

8. Inna metoda.

Prewencja 1. Należy uprawiać tylko kwalifikowany materiał sadzeniakowy. Należy jednak pamiętać o istocie choroby, którą jest niemożliwość wyeliminowania ryzyka porażenia roślin w następnych rozmnożeniach wegetatywnych. Może się zdarzyć, że w potomstwie z rozmnożenia materiału kwalifikowanego, uznanego za zdrowy, zostaną wykryte bakterie Cms lub R. solanacearum.

2. Unikać krojenia sadzeniaków przed posadzeniem.

3. Obserwować rośliny na plantacji, zwracać uwagę na te o zahamowanym wzroście, więdnące oraz z liśćmi wykazującymi objawy żółknięcia tkanki między nerwami. W każdym przypadku podejrzane rośliny usunąć i przesłać, w celu zbadania, do właściwego laboratorium PIORiN-u.

4. Należy prowadzić urzędową kontrolę ziemniaków. Jej podstawą jest wykonanie badań laboratoryjnych, szczególnie materiałów nasiennych, oraz materiałów hodowlanych, w celu wykrycia bezobjawowej formy porażenia. Jednak, zarówno inspekcje wizualne roślin na plantacji oraz laboratoryjne testowanie bulw nie gwarantują, że materiał jest wolny od bakterii Cms i R. solanacearum.

5. Istotne dla zachowania zdrowotności plantacji są też systematyczne zabiegi odchwaszczania oraz usuwanie samosiewów i innych roślin żywicielskich tych bakterii.

6. Regularnie przeprowadzać dezynfekcję używanych podczas procesu produkcji ziemniaków maszyn, sprzętu i pojazdów oraz przechowalni wraz z ich wyposażeniem (palety, sortowniki, urządzenia do oczyszczania, mycia, pakowania, skrzynie itp.).

Prewencja c.d. 7. Przed ponownym użyciem maszyn, pomiędzy różnymi miejscami produkcji, a w obrębie tego samego miejsca produkcji (pomiędzy różnymi odmianami), dokładnie oczyścić maszyny i zdezynfekować.

8. Użycie tego samego sprzętu i maszyn w produkcji ziemniaków sadzeniaków i ziemniaków konsumpcyjnych podnosi poważnie ryzyko infekcji krzyżowych, szczególnie gdyby ziemniaki pochodziły od różnych producentów. Najbezpieczniej byłoby nie używać tego samego sprzętu i maszyn i nie przechowywać go w tym samym pomieszczeniu.

9. Infekcje krzyżowe zachodzą przeważnie poprzez fizyczny kontakt powierzchniowo uszkodzonych bulw z porażonymi bulwami, poprzez kontakt z zanieczyszczonymi przez tkankę roślinną zawierającą patogen powierzchniami sprzętu, maszyn czy wodą używaną do mycia.

10. Należy unikać zranień bulw, przy wykopywaniu, zbieraniu i sortowaniu. Maszyny i sprzęt użyty w czasie wegetacji może uszkadzać łodygi roślin, a wydostający się na zewnątrz sok z porażonych roślin może być źródłem infekcji. Bulwy łatwo ulegają zranieniu jeżeli są w postaci nadmiernie skiełkowanej, czego należy unikać. Wówczas nawet delikatne obchodzenie się z sadzeniakami może nie uchronić kontaktu zdrowego ziemniaka z bakteriami z chorej bulwy czy z zanieczyszczonych nimi powierzchni.

11. usunąć kamienie z pola, aby zminimalizować uszkodzenia bulw.

Zasady dezynfekcji • Przed dezynfekcją maszyn i sprzętu oczyścić je z ziemi i resztek roślinnych poprzez umycie

wodą. Materiał organiczny i ziemia mogą bowiem obniżać skuteczność działania środków dezynfekcyjnych. Przestrzegać właściwej higieny w gospodarstwie włączając w to czyszczenie i dezynfekcję butów, noży, itp. oraz usuwanie wszelkich odpadów.

• O skuteczności dezynfekcji decyduje również dobór odpowiedniego preparatu, czas jego oddziaływania na zanieczyszczoną powierzchnię i temperatura, w której przeprowadza się proces dezynfekcji. Na rynku dostępnych jest wiele środków bazujących na substancjach czynnych z różnych grup. Należy zawsze dopasować skład dezynfektantu i formę aplikacji do odkażanej powierzchni. Badania nad skutecznością działania bakteriobójczego środków dezynfekujących na komórki Cms i R.solanacearum trwają.

• wiedza dotycząca optymalnych stężeń środka i czasu jego oddziaływania na różnych powierzchniach jest bardzo potrzebna, zarówno z punktu widzenia epidemiologicznego jak i ekonomicznego.

• wjazd do gospodarstwa lub do komór przechowalni powinien się odbywać przez zwilżone maty dezynfekujące,

• Powierzchnie ścian przechowalni, hal produkcyjnych, szklarni oraz środki transportu, maszyny itp. należy oczyszczać, myć, a następnie dezynfekować „od góry do dołu” i „od wnętrza ku wyjściu” w celu zapobiegania wtórnemu zanieczyszczeniu. W tej samej kolejności przeprowadzić spłukiwanie środka wodą. Pożądaną cechą środka do mycia i dezynfekcji w tym przypadku są właściwości spieniające, pozwalające na wydłużenie czasu kontaktu substancji czynnej z mytą i odkażaną powierzchnią, oraz ograniczenie zużycia wody.

• Należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń producenta dotyczących przeznaczenia, stężenia, zużycia na jednostkę powierzchni i czasu działania środka. Dezynfektanty zawierające substancje zmniejszające napięcie powierzchniowe cieczy roboczej są szczególnie zalecane w przypadku dezynfekcji powierzchni porowatych typu drewno, juta, beton, tynk.

• Bezpieczeństwo otoczenia i prowadzącego dezynfekcję jest priorytetem. W trakcie sporządzania cieczy roboczej i zabiegu należy bezwzględnie być ubranym w odzież i obuwie specjalistyczne oraz używać rękawic, maski i okularów ochronnych. Większość środków dezynfekujących jest toksyczna lub drażniąca dla ludzi i zwierząt. Środki chemiczne stosowane do dezynfekcji wykazują również fitotoksyczność i ulegają powolnej biodegradacji w środowisku przyrodniczym. Dlatego dezynfekcję maszyn, środków transportu itp. przeprowadzać należy w wyznaczonych miejscach, zabezpieczonych przed przedostaniem się dezynfektantów do gleby, wód powierzchniowych i gruntowych.

Zasady dezynfekcji c.d.

• Z uwagi na możliwość nabywania odporności przez bakterie na substancje biologicznie czynne w stosowanych dezynfektantach (zwłaszcza czwartorzędowe związki amoniowe) zaleca się stosowanie naprzemienne preparatów o różnym sposobie oddziaływania na mikroorganizm (substancje biologicznie czynne należące do różnych grup substancji chemicznych).

• Maty i śluzy dezynfekcyjne należy systematycznie oczyszczać, a braki dezynfektanta uzupełniać. Najlepszymi środkami odkażającymi do tego celu są preparaty zawierające aldehydy, czwartorzędowe związki amoniowe oraz fenol. Rozmieszczenie mat dezynfekcyjnych uwzględniać musi wszystkie miejsca krytyczne, stwarzające zagrożenie rozprzestrzeniania się Cms. Wyłożone maty powinny być odpowiednio oznakowane. Z uwagi na szybkie parowanie, stosowanie środków bazujących na alkoholu jest niewskazane.

Zasady dezynfekcji c.d.

• Planując zabieg dezynfekcji należy pamiętać, że wyższa temperatura otoczenia korzystnie wpływa na skuteczność działania środka dezynfekującego, ale zbyt wysoka temperatura powoduje szybsze parowanie cieczy roboczej dezynfektanta i zmniejsza jego lepkość, co prowadzi do skrócenia czasu kontaktu preparatu z odkażaną powierzchnią. Również zbyt duża twardość wody używanej do rozcieńczania środka dezynfekującego zmniejsza jego efektywność działania.

• Wadą wielu środków dezynfekujących jest przyspieszanie korozji metali. Do preparatów z tej grupy należą te zawierające substancje czynne działające utleniająco (nadtlenek wodoru, kwas nadoctowy, nadsiarczan potasu).

• Profilaktyczne działania ograniczające występowanie Cms należy wykonywać systematycznie, prowadząc rejestr zabiegów dotyczących mycia i dezynfekcji dla każdego miejsca produkcji, środków transportu, drobnego sprzętu itp., oraz uzupełniania ubytków środka w matach i śluzach dezynfekcyjnych.

Zasady dezynfekcji c.d.

Celem badań było przeprowadzenie oceny skuteczności działania bakteriobójczego środków dezynfekcyjnych w

warunkach laboratoryjnych, na przygotowanych nośnikach imitujących powierzchnie materiałów, z jakimi w

procesie produkcji ziemniaka mają kontakt bulwy. Etap I Badanie skuteczności działania środków metoda zawiesinowa. Ocena działania neutralizującego zawiesiny

glebowej oraz zwiększonego stężenia soku z ziemniaka jako substancji obciążających występujących w produkcji

i przetwórstwie ziemniaków.

1 min 0,1 0,05 0,01 H2O 0,1 0,05 0,01 H2O

Timsen +++ Timsen +++

Virkon - - - +++ Virkon - - - +++

Sansept - - - +++ Sansept - - - +++

Chloral +++ +++ +++ +++ Chloral +++ +++ +++ +++

Quatosept - - + +++ Quatosept - - + +++

Jodat - - - +++ Jodat - - - +++

Rapicid - - - +++ Rapicid - - + +++

DM Cid + ++ ++ +++ DM Cid + +++ +++ +++

Peroxat - + +++ +++ Peroxat - +++ +++ +++

AgroDes - - ++ +++ AgroDes - - +++ +++

HuwaSan +++ +++ +++ +++ HuwaSan +++ +++ +++ +++

Viropol - - - +++ Viropol - - - +++

Hysepta +++ +++ +++ +++ Hysepta +++ +++ +++ +++

Licosil - - - +++ Licosil - - - +++

Srodek stężenie Srodek stężenie

15 min 0,1 0,05 0,01 H2O 0,1 0,05 0,01 H2O

Timsen - - - +++ Timsen - - - +++

Virkon - - - +++ Virkon - - - +++

Sansept - - - +++ Sansept - - - +++

Chloral +++ +++ +++ +++ Chloral +++ +++ +++ +++

Quatosept - - - +++ Quatosept - - - +++

Jodat - - - +++ Jodat - - - +++

Rapicid - - - +++ Rapicid - - - +++

DM Cid - - - +++ DM Cid - - ++ +++

Peroxat - - - +++ Peroxat - - - +++

AgroDes - - - +++ AgroDes - - - +++

HuwaSan ++ ++ +++ +++ HuwaSan ++ +++ +++ +++

Viropol - - - +++ Viropol - - - +++

Hysepta ++ +++ +++ +++ Hysepta ++ +++ +++ +++

Licosil - - - +++ Licosil - - - +++

Kontrola Zawiesina glebowa

1 m

in

15

min

Wnioski

- Wykazano zróżnicowane działanie

neutralizujęce zawiesiny glebowej w

stosunku do badanych środków

dezynfekujących.

- Środkami najmniej wrażliwymi na

zanieczyszczenie pozostałościami

gleby okazały się środki na bazie

czwatorzędowych związków

amoniowych oraz Virkon i Jodat.

Srodek stężenie Srodek stężenie Srodek stężenie

1 min

woda

2 1 0,1 0,05 0,01 H2O 1 min sok

ziemniaka

2 1 0,1 0,05 0,01 H2O 1 min sok

ziemniak

2 1 0,1 0,05 0,01 H2O

Timsen nb nb - - - +++ Timsen nb nb - - - +++ Timsen nb nb - - - +++

Virkon nb nb - - - +++ Virkon nb nb - - +++ +++ Virkon nb nb + + ++ +++

Sansept nb nb - - - +++ Sansept nb nb - - - +++ Sansept nb nb - - - +++

Chloral - - - - +++ +++ Chloral - - +++ +++ +++ +++ Chloral nb nb +++ +++ +++ +++

Quatosept nb nb - - - +++ Quatosept nb nb - - - +++ Quatosept nb nb - - + +++

Jodat nb nb - - - +++ Jodat nb nb - + +++ +++ Jodat nb nb + +++ +++ +++

Rapicid nb nb - - - +++ Rapicid nb nb - - +++ +++ Rapicid nb nb + ++ +++ +++

DM Cid - - - - ++ +++ DM Cid - - +++ +++ +++ +++ DM Cid nb nb +++ +++ +++ +++

Peroxat nb nb - + +++ +++ Peroxat - - + + ++ +++ Peroxat nb nb ++ +++ +++ +++

AgroDes nb nb - - +++ +++ AgroDes nb nb - - +++ +++ AgroDes nb nb - - +++ +++

HuwaSan ++ ++ +++ +++ +++ +++ HuwaSan + ++ +++ +++ +++ +++ HuwaSan nb nb +++ +++ +++ +++

Viropol nb nb - - - +++ Viropol nb nb - - - +++ Viropol nb nb - - - +++

Hysepta - - +++ +++ +++ +++ Hysepta - - +++ +++ +++ +++ Hysepta nb nb +++ +++ +++ +++

Licosil nb nb - - - +++ Licosil nb nb - - + +++ Licosil nb nb - - +++ +++

Srodek stężenie Srodek stężenie Srodek stężenie

15 min

woda

2 1 0,1 0,05 0,01 H2O 15 min sok

ziemniaka

2 1 0,1 0,05 0,01 H2O 15 min sok

ziemniak

2 1 0,1 0,05 0,01 H2O

Timsen nb nb - - - +++ Timsen nb nb - - - +++ Timsen nb nb - - - +++

Virkon nb nb - - - +++ Virkon nb nb - - ++ +++ Virkon nb nb - + ++ +++

Sansept nb nb - - - +++ Sansept nb nb - - - +++ Sansept nb nb - - - +++

Chloral - - - - + +++ Chloral - - +++ +++ +++ +++ Chloral nb nb +++ +++ +++ +++

Quatosept nb nb - - - +++ Quatosept nb nb - - - +++ Quatosept nb nb - - - +++

Jodat nb nb - - - +++ Jodat nb nb - - +++ +++ Jodat nb nb - + +++ +++

Rapicid nb nb - - - +++ Rapicid nb nb - - +++ +++ Rapicid nb nb - + +++ +++

DM Cid - - - - - +++ DM Cid - - ++ +++ +++ +++ DM Cid nb nb +++ +++ +++ +++

Peroxat nb nb - - - +++ Peroxat nb nb - - ++ +++ Peroxat nb nb - +++ +++ +++

AgroDes nb nb - - +++ +++ AgroDes nb nb - - +++ +++ AgroDes nb nb - - +++ +++

HuwaSan - - ++ +++ +++ +++ HuwaSan - - +++ +++ +++ +++ HuwaSan nb nb +++ +++ +++ +++

Viropol nb nb - - - +++ Viropol nb nb - - - +++ Viropol nb nb - - - +++

Hysepta - - - - +++ +++ Hysepta - - ++ +++ +++ +++ Hysepta nb nb +++ +++ +++ +++11

Licosil nb nb - - - +++ Licosil nb nb - - - +++ Licosil nb nb - - ++ +++

Wnioski

- Sok z ziemniaka w wyższym stężeniu (2x rozcieńczony) w większym stopniu ograniczył

działanie biobójcze środków.

- Środki na bazie czwartorządowych związków amoniowych i aldehydu glutarowego działały

skuteczne bakteriobójczo w obecności soku z ziemniaka w obu stężeniach (Timsen, Sansept,

Quatosept, Viropol, Licosil).

Ro

k 2

01

9 s

ok

2x

Ro

k 2

01

8 s

ok

10

x

1 m

in

15

min

Ro

k 2

01

8 s

ok

10

x

Ro

k 2

01

9 s

ok

2x

drewno stal pp papier guma

0,5 0,1 kontrola 0,5 0,1 kontrola 0,5 0,1 kontrola 0,5 0,1 kontrola 0,5 0,1 kontrola

Timsen + + ++ - +/- +++ +/- + +++ + ++ +++ +/- + +++

Virkon +/- ++ ++ - + +++ + ++ +++ + ++ +++ + +++ +++

Sansept +/- ++ ++ + +++ +++ ++ +++ +++ +++ +++ +++ + +++ +++

Chloral + ++ ++ ++ +++ +++ ++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++

Quatosept + ++ ++ - - +++ - +/- +++ + ++ +++ +/- +/- +++

Jodat + ++ ++ - +++ +++ ++ +++ +++ ++ +++ +++ ++ +++ +++

Rapicid +/- +/- ++ - - +++ - - +++ + +++ +++ +/- ++ +++

DM Cid + + ++ + +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++

Peroxat + + ++ - +/- +++ - ++ +++ - +/- +++ - + +++

AgroDes +/- +/- ++ - + +++ +/- + +++ ++ +++ +++ + + +++

HuwaSan ++ ++ ++ ++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++

Viropol +/- +/- ++ +/- + +++ +/- ++ +++ +++ +++ +++ ++ +++ +++

Hysepta + + ++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ +++ +++

Licosil +/- ++ ++ +/- ++ +++ +/- ++ +++ - +++ +++ - ++ +++

Etap II przeprowadzenie badań skuteczności działania bakteriobójczego środków dezynfekcyjnych w

warunkach laboratoryjnych, na przygotowanych nośnikach imitujących powierzchnie materiałów, z jakimi w

procesie produkcji ziemniaka mają kontakt bulwy

- brak wzrostu bakterii- działanie biobójcze środka;

+/- wzrost pojedynczych kolonii- wyraźne działanie środka ograniczające wzrost bakterii;

+ wzrost 11-50 kolonii- działanie ograniczające;

++ lekkie działanie środka ograniczające wzrost kolonii

+++ wzrost nieograniczony bakterii-brak działania środka

Ro

k 2

01

8

1 min

drewno stal pp papier guma

0,5 0,1 kontrola 0,5 0,1 kontrola 0,5 0,1 kontrola 0,5 0,1 kontrola 0,5 0,1 kontrola

Timsen - +/- ++ - - +++ - - +++ - +++ +++ - - +++

Virkon - +/- ++ - - +++ - +/- +++ - ++ +++ - - +++

Sansept - +/- ++ - - +++ - - +++ - +++ +++ - - +++

Chloral ++ +++ ++ +/- +++ +++ + +++ +++ ++ +++ +++ + +++ +++

Quatosept - +/- ++ - - +++ - - +++ - ++ +++ - - +++

Jodat - +/- ++ - - +++ - - +++ - +++ +++ - - +++

Rapicid - - ++ - - +++ - - +++ - + +++ - - +++

DM Cid - ++ ++ - - +++ - - +++ - ++ +++ - +/- +++

Peroxat - - ++ - - +++ - - +++ - - +++ - - +++

AgroDes - ++ ++ - - +++ - - +++ - ++ +++ - - +++

HuwaSan ++ +++ ++ - + +++ - ++ +++ + +++ +++ - ++ +++

Viropol + +++ ++ - - +++ - - +++ - +++ +++ - + +++

Hysepta - ++ ++ - + +++ - +++ +++ + +++ +++ - ++ +++

Licosil - + ++ - - +++ - - +++ - - +++ - - +++

15 min

Ro

k 2

01

9

• Najlepszą skuteczność biobójczą stwierdzono dla środków zawierających czwartorzędowe związki amoniowe

czyli Timsen, Virkon, Quatosept, Agro-Des, Licosil oraz na bazie aktywnego jodu: Jodat i Rapicid. Skuteczny

okazał się również środek Peroxat.

• Powierzchnie gładkie typu stal, polipropylen są łatwiejsze do dezynfekcji.

• Wydłużenie działania środków do 15 min znacznie zwiększyło skuteczność inaktywacji bakterii Cms

naniesionej na badane powierzchnie.