CHI SKIMASA

I AKUPRESURA

DR KUAN HIN

CHINESISCHEMASSAGE UNDAKUPRESSUR

MITARBEIT VONBRIGITTE ZAUGG

COK KAN

HALLWAG VERLAG BERN UNDSTUTTGART

DR KUAN HIN

CHI SKIMASA

I AKUPRESURAWSPÓ PRACA BRIGITTE

ZAUGG, COK KAN

WARSZAWAWYDAWNICTWO LEKARSKIE PZWL

Tytu orygina u: Chinesische Massage und Akupressur

Wydawca orygina u: Hallwag AG, Berno, Szwajcaria IIwydanie 1989© 1988 Hallwag AG, Berno i Stuttgart Wszystkie prawaw j zyku niemieckim zastrze one

© Copyright for the Polish edition by Pa stwowy Zak ad Wydawnictw Lekarskich,Warszawa 1992© Copyright by Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1997

umaczy z j zyka niemieckiego lek.WIES AW SALACH

Autorzy rycin:

Dr Kuan Hin: wszystkie rysunki i znaki pisarskie na pocz tku rozdzia ów i rycina na s. 39Felicitas Prescher: ss. 49-56,64,66, 74-76 Eduard Rieben: ss. 26, 91,96 Brigitte Zaugg: ss.8,93

Projekt ok adki Andrzej Pilich

Redaktor Anna PlewaRedaktor techniczny Agnieszka JanowskaKorektor Ma gorzata Ko akowska

ISBN 83-200-2158-8

Wydawnictwo Lekarskie PZWLWarszawaWydanie IIRzeszowskie Zak ady GraficzneRzeszów, ul. p k. L. Lisa-Kuli 19Zam. 5894/97

Spis tre ci

Doktor Kuan Hin skromny wielki mistrz ................................................ 7Inhoa.......................................................................................................... 13Wprowadzenie w medycyn chi sk ........................................................... 21Praktyka chi skiej medycyny...................................................................... 29Osiem cudów chi skiego masa u ................................................................ 43Akupresura: leczenie r koma . .................................................................... 67Nerwowo ................................................................................................. 95Ko atanie serca ........................................................................................... 99Stany depresyjne....................................................................................... 103Zaburzenia snu ........................................................................................... 106Bóle g owy................................................................................................ 112Stany os abienia ....................................................................................... 120Uczucie zawrotów g owy.......................................................................... 124Odzwyczajanie od palenia .......................................................................... 128Bóle............................................................................................................ 131Trawienie ................................................................................................... 151Drogi oddechowe ....................................................................................... 165Dolegliwo ci ze strony uk adu moczowo-p ciowego ................................... 174Choroby skóry............................................................................................ 188

ylaki......................................................................................................... 194Zapalenie oczu ........................................................................................... 198Podwy szone ci nienie ............................................................................. 202Wspó praca mi dzy zachodni i wschodni medycyn ................................ 206

owniczek................................................................................................. 211Skorowidz rzeczowy .................................................................................. 213

Doktor Kuan HinSkromny wielki mistrz

Energia, inspiracja i wewn trzna równowaga s potrzebne do stworzenia takiego rysunku. Wykonanyzosta b yskawicznie jednym poci gni ciem. Pomimo to nie jest przypadkow kresk leczsymbolem.

Dr Kuan Hin przygotowuj cy si do zabiegu: ka de leczenie wymaga ogromnej koncentracji iwewn trznego spokoju.

Na wysoko ci 8000 metrów mi dzy Ziirichem a Pary em spotka am

go po raz pierwszy. Niski i pe en wdzi ku, azjatyckie oblicze, w osyczarne z niebieskim odcieniem, m dre oczy. Taki oto pasa er usiadobok mnie w samolocie szwajcarskich linii lotniczych. Zafascynowa ymnie pi kne r ce, przygl da am si im nadzwyczaj w skie, wra liwe,z niezwykle d ugimi paznokciami. Kto to mo e by ? Mia mo e czter-dzie ci, pi dziesi t lat, mo e nieco wi cej trudno by o mi ocenijego wiek. Dyskretnie zerka am na jego teczk z aktami, któr próbo-wa w nie otworzy . Jakie by o moje zdziwienie, gdy zobaczy amzwyk e ig y do iniekcji i nic wi cej! Zastanawia am si , kim mo e by :spekulant, handlarz narkotykami, szarlatan? Ró ne okre lenia przycho-dzi y mi do g owy. U miechaj c si , zgadywa moje my li. Hostessaprzenios a posi ek. Walcz c ze sob podzi kowa am. Przygl da misi bez skr powania. Problemy z figur ". Naturalnie! Przedstawisi , zaspokajaj c moj ciekawo . Zrozumia am akupunkturzysta,akupresurzysta! Co si dzia o dalej...! Krótko przed l dowaniem nalotnisku Charlesa de Gaulle'a niektórzy pasa erowie zaskoczeni bylidziwnym striptisem, skoncentrowany doktor masowa i uciska mojecia o. Mog am jednocze nie korzysta z praktycznej lekcji akupresury.Potem maj c jeszcze troch czasu, po wi ci go innym pacjentom. Takwi c dla doktora Kuana ani lotnisko, ani dworzec nie s miejscembezczynnego czekania tam gdzie s awki do siedzenia, mo narównie wk uwa ig y. Dwie ig y w obna on nog w poczekalni nadworcu, do czasu przyjazdu poci gu dalekobie nego... Czas jest dowykorzystania, a wi c ...! Kiedy doktor Kuan jest we w asnym ywiole,zapomina o otoczeniu. Zdziwione spojrzenia przechodniów nie robi nanim wra enia. wiat bez ig y jest dla doktora Kuana czym niewyob-ra alnym, poniewa akupunktura jest dla niego nie tylko zawodem, alerównie tre ci ycia.

Tak by o ju od najwcze niejszej m odo ci w Kantonie. Urodzi si22 stycznia 1922 roku pod znakiem psa w Kantonie w Chinach, jako

syn kupca i lekarki, u której w rodzinie zawód ten by uprawiany odwielu pokole . Ju jako ma y ch opiec pomaga swojej matce w pracy.Wyjmowa ig y, ale przede wszystkim uczy si szuka punktów. Wkrót-ce zauwa , e jego r ce s ród em du ej si y magnetycznej. Pomagazbiera i suszy zio a, przygotowywa leki. Z jego sze ciorga rodze -stwa i dziesi ciorga przyrodniego rodze stwa jest jeszcze dwoje czyn-nych zawodowo lekarzy. Siostra Sion Hong jest kierownikiem klinikiginekologii pierwszego ludowego szpitala w Kantonie. Za a pó -niej jeszcze dwa prywatne szpitale, gdy nie by o to wtedy zabronione.Dzia o si to bowiem na krótko przed powstaniem obecnego rz du.Dzi w klinice tej pracuj równie emerytowani lekarze na zasadachodp atno ci, a nie tak jak dawniej za op aty w naturze.

Kiedy Kuan mia 5 lat, rodzice przeprowadzili si do Haifonguw Pó nocnym Wietnamie. Tam ucz szcza do szko y do 16 roku ycia.Gdy wybuch a wojna japo sko-chi ska przeniós si do Yiinanu, któryby wzgl dnie nietkni ty dzia aniami wojennymi. Rozpocz tam studiamedyczne. Trzy lata pó niej zmieni miejsce, mianowicie na fakultetTong-Nann w Szanghaju. Jako m ody lekarz zosta przydzielony doarmii chi skiej i we wrze niu 1945 roku awansowa do rangi oficerskiej.By komendantem i prowadzi szpital wojskowy w Potchi w Hanoi.Tam w nie by wiadkiem niewyobra alnej brutalno ci wojny Indo-chi skiej, kiedy Wietnam sprzeciwi si francuskiej okupacji. Jako dy-rektor szpitala opiekowa si równie francuskimi je cami wojennymi.Pomaga im w kontakcie z ich rodzinami. Chocia by bardzo zaan-ga owany w walk o niepodleg Wietnamu, jako lekarz by wra liwyna los Francuzów, którzy doznawali równie wielu okrucie stw. Nióspomoc z nara eniem w asnego ycia, przechodz c mi dzy frontami.W tym burzliwym czasie o eni si z Pao Tschou, co znaczy Per a" nauczycielk z Hajfongu. Po powstaniu Chi skiej Republiki Ludowejw 1949 roku, sytuacja polityczna zmusi a go do opuszczenia ukochanejojczyzny. Rz d francuski uhonorowa jego dzia alno w Wietnamie,nadaj c tytu y i odznaczenia, zaofiarowano mu równie mieszkaniew Pary u. Na pocz tku pobytu we Francji doktor Kuan znalaz pracw firmie importowo-eksportowej, poniewa w tamtym czasie w Pary unie móg utrzyma siebie i swojej rodziny z wykonywania akupunktury.

Do ko ca lat sze dziesi tych chi ska medycyna na Zachodzie by aprawie nie znana. Doktor Kuan nawi za kontakt z europejskimi leka-rzami i zacz z nimi wspó pracowa . Na pocz tku leczy ostre i prze-wlek e bóle, depresje, a przede wszystkim migreny. Pacjenci zauwa yliwnet, e delikatny Chi czyk dokonywa ma ych cudów. Niebawempo wi ci szczególn uwag dzieciom upo ledzonym. Nieprawid owo

ukszta towane ko czyny po kuracji doktora Kuana uzyskiwa y nieocze-kiwan ruchomo . Bezp atn prac dla biednych, cz sto do pó nych

godzin nocnych, kompensowa sobie rachunkami od prominentnychpacjentów ze wiata polityki i showbiznesu.

Jego praktyka w 11 dzielnicy Pary a, gdzie mieszkaj ludzie wszyst-kich ras, umo liwia mu troszczenie si o swoj on , siostr i dwojedzieci (z o miorga). Kuan jest równie uzdolnionym malarzem. Kilkarazy w roku leczy równie upo ledzonych pacjentów w szpitalachw Danii, gdzie jest znany ze swej sztuki lekarskiej. Dobre wynikileczenia osi ga u ludzi ze wiata muzyki (których praca wymaga szcze-gólnej ruchomo ci") i u chorych na raka. Jednym z wa niejszychcelów doktora Kuana jest przezwyci enie strasznej choroby AIDS, a zarazem wspó praca z zespo em lekarzy francuskich, zwi zanaze zwalczaniem tej choroby. Pracy tej po wi ca wiele czasu. Ma dukolekcj listów i fotografii oraz uporz dkowan dokumentacjlekarsk z wynikami leczenia. Chi ska metoda inhoa robi du ewra enie.

Zachodni lekarze interesuj si tylko niektórymi aspektami leczeniadoktora Kuana, a nie ca jego wiedz . On sam nie jest fanatykiem lubguru, lecz cz owiekiem rozumiej cym swój kunszt lekarski, .przedewszystkim jako komplementarn medycyn . Jego celem jest wzmoc-nienie cia a, które tak cz sto i mocno jest obci one zachodnimi meto-dami leczenia. Wielkim pragnieniem doktora Kuana jest zbli enie me-dycyny chi skiej i zachodniej. Jego postawa i metoda, zarówno nau-czyciela samoleczenia, jak i lekarza, przynios a mu szczególn s aww Pary u. Dla doktora Kuana jest zrozumia e, e samodyscyplina,

asna walka z chorob i pozytywne my lenie ma lecz ce dzia anie.On yje akupunktur i nie wiczy samotnie. Porusza si w czwartym

wymiarze królestwa tradycyjnej chi skiej sztuki leczenia. Jest to sfera,której nikt sam za pomoc wiedzy szkolnej nie mo e naby . To spot-kanie w samolocie z cz owiekiem, który ca e swoje ycie po wi ci nabadanie prawid owo ci naszej wewn trznej alchemii, praktykuj c jakartysta starej wiedzy nak uwania, by o dla mnie zes aniem losu.

Je li zabierzecie t ksi w podró , by mo e równie dla Wasdzie zes aniem losu.

Yerena Burki

Inhoa

Oprócz w ciwego zna-czenia, chi skie znaki pi-sarskie mog wyra Yin lubYang: na poprzednie] s t roni eprzeds ta wiamy w górzeznak Yang (jest twardy,

ski, na adowany energi ),znak na dole to Yin(mi kki, agodny, p ynny).Widzimy to równie narysunku: Yin jako wygi takrzywa trawa, natomiastkrótka trawa Yang.

Pewien francuski genera do wiadczony w sztuce wojennej prosimnie kiedy o pomoc w delikatnej sprawie. Otó podczas ka dej uro-czystej rocznicy skoro tylko us ysza marsz wojskowy zaczyna

aka . zy dla niego by y czym przykrym, ale nawet przy dobrychch ciach nie móg si powstrzyma w nie tak na niego dzia ydziarskie d wi ki. Postanowi em na krótko przed nast pn oficjalnuroczysto ci wk mu pod skór w okre lone miejsce r ki ig doakupunktury. Efekt by nieoczekiwany: stary genera spokojnie przyjodznaczenie. Grzmi ce bicie werbli tym razem nie wycisn o ez ig apod r kawem jego munduru osi gn a swój cel. To by o przede wszyst-kim silne dzia anie nak utego punktu na psychik lub dostateczne przy-gotowanie pacjenta na dzia anie ig y w ko czynie. Oba te czynnikiwspó wp ywaj na wynik, gdy razem konieczne s do osi gni ciasukcesu.

Opisuj c tutaj histori genera a, chcia bym w tej ksi ce wyja ni , etakie problemy mog dotyczy dowolnego obszaru zdrowia: duch i cia-o s razem i mog wzajemnie na siebie wp ywa pozytywnie, ale

równie negatywnie. Zabiegi mog dzia zapobiegawczo, lub te lecz-niczo. Najlepsz gwarancj ich skuteczno ci jest zaufanie do tej meto-dy, ale równie zaufanie sobie. Do tego potrzeba si y ducha i równo-wagi wewn trznej. Wszystkie propozycje terapeutyczne tej ksi ki zmie-rzaj nie tylko do utrzymania zdrowia czy leczenia cia a, ale równiedo wzmocnienia ducha. Wkrótce przekonacie si o lym, je li zastosuje-cie ucisk okre lonych punktów na ciele (akupresura). Duch i cia o s zesob zwi zane energetycznym zwi zkiem sieciowym. Mog nadzwyczajczujnie reagowa na delikatny ucisk palca. Na tym za eniu zbudowa-na jest chi ska medycyna i to jest podstaw metody inhoa, któraopiera si na starej szkole chi skiej.

Najpierw zajmiemy si bli ej chi sk medycyn , a pó niej praktycz-nym zastosowaniem metody inhoa. Na kilka pyta dotycz cych inhoachcia bym odpowiedzie , szczególnie na te, które interesujczytelni-

ków. Co to jest inhoa? Jak dzia a ta metoda? Jakie choroby mo eleczy ? Czy mo na przy jej stosowaniu pope ni b d, czy jest niebez-pieczna?

Co to jest inhoa?

Inhoa znaczy srebrny kwiat". Jest to nazwa metody moich przod-ków. Zapobiega ona chorobom i leczy je. Wiedza o tej metodzie i jejmo liwo ciach oddzia ywania przekazywane s od stuleci nast pnympokoleniom. W ciwie musia bym powiedzie przodkiniom, poniewaw mojej rodzinie wiedza zawodowa wbrew zwyczajom ludowym przekazywana by a z matki na córk . Tak wi c moja siostra w Kan-tonie (w Chinach) podtrzymuje dotychczasow tradycj inhoa i ci gle

rozwija. Oczywi cie wiedza ta nigdy nie by a ukrywana przed syna-mi. Mimo to spo ród moich dzieci najbardziej zwi zana z metodinhoa jest moja córka Cok Kan. Poniewa ta zawodowa wiedza prze-kazywana by a przez kobiety, to pozosta o na niej równie pi tnokobiet. A wi c prosz Pa stwa, os cie sami!

Inhoa pozwala w sposób wypróbowany ustrzec ludzi zdrowych przedchorobami, a chorym przywróci zdrowie. Stosujemy wszystkie mo -liwe dost pne chi skie sposoby terapeutyczne. Pos ugujemy si wspólnwiedz , któr nam daje zarówno medycyna zachodnia, jak i medycynaalternatywna.

Naszym g ównym zakresem jest akupunktura, akupresura i masa ,do tego nale y do czy jeszcze dietetyk , chi skie zio a i jog . Ksi kata ogranicza si do opisania masa u chi skiego i akupresury. S to dwazagadnienia, które wprowadzaj w temat samopomocy i nie wymagajuprzedniej wiedzy podstawowej, jak i adnych rodków pomocniczych:bowiem tylko wasze w asne r ce mog przynie niewiarygodne efekty.

Inhoa mo e czyni prawdziwe cuda. Jak pojedyncze krople wodymog prowadzi do wylewu morza, tak delikatny ucisk pa stwa d oni,stymuluj cy przep yw energii cia a, mo e spowodowa rzeczywi cie spe-ktakularny efekt. To tak, jak ma a si a dzieci cej d oni mo e wprawiw ruch samochód ci arowy, podczas gdy silni m czy ni bezskuteczniepróbuj go pcha . W podobny sposób proste stymulacje punktu aku-punktury rozwi zuj czasami problemy medyczne, które dot d by ynierozwi zywalne.

Pewnego dnia przysz a do mojego gabinetu w Pary u kobieta po-chodz ca z Danii z upo ledzeniem chodu. Parali wymusza na niej

podj cie decyzji o ponownej operacji, z któr lekarze wi zali nadziejna popraw . Leczyli my j intensywnie podczas trzydniowego pobytu,szczególnie zwracaj c uwag na ko czyny dolne. Dobry wynik leczeniaokaza si trwa y i utrzymywa si po jej powrocie do Danii. Czy by tocud, przypadek, logiczne nast pstwo leczenia akupunktur ? Jak od-powiedzie na to pytanie: to nie by w adnym wypadku kolejnysukces, który mog em umie ci na moim koncie. By em tylko rdziecka, która prac du skich lekarzy doprowadzi a do szcz liwegozako czenia.

Inhoa jest metod delikatn . W Chinach okre lano j ogólnie deli-katn medycyn . Inhoa akupresura, a przede wszystkim masa .Je eli poj cie muskanie wzi to ze s ownika medycyny i b dzie mia ojasny cel przeznaczenia jak s owo masa , to trzeba rzeczywi cie wcze -niej mówi o muskaniu ni o masa u. D lizga si faktycznie poskórze jak p yn ca woda: nie bez powodu okre la si poj ciem sucha

piel poszczególne elementy ca kowitego masa u. Ucisk przy inhoa akupresurze wykonuje si opuszk palca troch silniej, ale jednak nietak mocno, aby wymaga o to zbyt du o si y. Równocze nie wyst pujedzia anie na przep yw energii, w mniejszym stopniu bezpo redni, oraznie tak gwa towny, jak to wyst puje przy u yciu igie w akupunkturze.Masa i akupresura wykonywane wed ug metody inhoa mog ka demupomóc, nawet osobom, które z okre lonych powodów nie znosz na-

uwa . U ci ko chorych, os abionych ludzi mamy mo liwo obser-wacji i dobroczynnego wzmacniaj cego dzia ania masa u inhoa. To jesttak, jakby g oduj cemu podano kilogram ry u. Ta ilo ry u dla g odu-

cego ma znaczenie yciowe. Dla sytego cz owieka ten sam dar mo eby ju czym zupe nie innym.

Co mo e inhoa?

Wiemy jak istotne znaczenie ma przep yw energii w ciele. Energiajest paliwem ycia, pokarm jest paliwem dla organizmu. Energiakr y w ca ym ciele i atwo zrozumie , dlaczego mo e wyst pichoroba jakiej cz ci cia a, je eli dop yw energii b dzie niedostateczny.Cz sto uszkodzenie jednej cz ci cia a powoduje utrudnienie przep ywu ima e zablokowanie, które mo e przyczyni si do zaburzenia ogólnejrównowagi energetycznej, co równie mo e przejawi si chorob cz cicia a bezpo rednio nie zwi zan z uszkodzeniem. Choroby zapowoduj ponownie nowe zablokowanie w przep ywie energii, a uk adimmunolo-

2 Chi ski masaigiczny staje si coraz s abszy, co w konsekwencji mo e prowadzi doregularnej lawiny objawów chorobowych. Kto nie chcia by temu zapo-biega ! Zapobieganie jest zasadniczym celem post powania w medycy-nie chi skiej. Oczywi cie zapobieganie w podwójnym znaczeniu: zdro-wy cz owiek powinien przez odpowiednie zapobiegaj ce post powaniechroni swoje zdrowie, chory natomiast powinien si leczy , ale nietylko ci le okre lone schorzenie, ale równocze nie chroni si przedmo liwymi nast pstwami chorobowymi. Inhoa spe nia te dwa wymaga-nia inhoa by a i b dzie odpowiedzi rozwijaj te zagadnienia:

Je eli przyjmiecie masa jako element codziennej higieny cia a, tow ten sposób wp yniecie na swobodny przep yw energii, przez co blokienergetyczne b mog y by usuni te ju w pocz tkowym stadium.Zasad tego post powania jest masowanie du powierzchni d oni,w krótkim czasie, ca ego cia a. Aktywizowane s wówczas wszystkiemeridiany i wszystkie drogi, po których kr y energia w ciele. Masamo e by stosowany jako leczenie; bezpo rednio wp ywa na ca powierzchni cia a, zwalczaj c zaburzenia kr enia krwi, chorobymi nii stany zapalne stawów. Jest tak e cudownym rodkiem w przypadkuleczenia nerwic uwarunkowanych stresami, a tak e szybko dzia aji skuteczn technik relaksuj u osób szczególnie obci onych zawodowo. Nawet ju krótki masa je li znajdziecie oczywi cie czasmi dzy dwoma posiedzeniami lub w przerwie w pracy mo e natychmiast przywróci zdolno koncentracji. Sam masa tego jednak niesprawi. Jest to osi galne równie dzi ki koncentracji my li w czasiemasa u, tzn. przez zatopienie my li, co wp ywa po powrocie do pracyna dobr koncentracj . Wszystkie informacje o poszczególnych rodzajach masa u i ich w ciwo ciach zapobiegawczych i leczniczychmo na znale w rozdziale Osiem cudów chi skiego masa u".

Celem akupresury jest leczenie skomplikowanych chorób i ró nychostrych i przewlek ych dolegliwo ci. Wynika to ju z techniki zabiegu.W tego rodzaju przypadkach zabieg wykonujemy nie ca r jakw masa u, ale tylko opuszkiem palca, który w ci le okre lonym,strategicznym miejscu (punkt akupunktury) musi by tak przy ony,e uciskaj c ten punkt aktywizujemy meridiany. Dobór punktów od

bywa si na tych samych zasadach co przy nak uwaniu ig ami w akupunkturze punkty zawsze s takie same, niezale nie od tego, czy jenak uwamy, czy uciskamy palcami. Wykonujemy akupresur tych punktów, które dzia aj na istniej ce obecnie symptomy chorobowe i równocze nie stale na takie punkty, które zapobiegaj chorobom i cier-

pieniu. Pod koniec zabiegu dzia a si na takie punkty, które sogólnemu wzmocnieniu ducha i cia a. Wzmocniony pacjent lepiej znosinie tylko chorob , ale i leczenie przebiega wówczas pomy lniej. Aku-presura jest predestynowana do bezpo redniego leczenia bólowychschorze aparatu ruchowego, bólów g owy, problemów zwi zanychz trawieniem, dolegliwo ci uk adu moczowo-p ciowego i oczywi ciew cierpieniach uwarunkowanych stanem psychicznym, jak zaburzeniasnu, na ogi, nerwice lub depresje. Akupresura powinna by stosowanajako terapia d ugotrwa a, w chronicznych zespo ach bólowych, gdzie zewzgl du na dzia anie uboczne leków przeciwbólowych, wcze niej czypó niej, dalsze ich stosowanie nie jest mo liwe. Poniewa wykonywanietej metody jest dziecinnie atwe, to samoterapia powinna by stosowa-na przede wszystkim w przezi bieniach, dolegliwo ciach dkowychi w innych codziennych niedomaganiach. W Chinach ju ma ym dzie-ciom pokazuje si , gdzie musz uciska skór w przypadku konkret-nego cierpienia. Jest jeszcze jedna korzy wynikaj ca ze stosowaniaakupresury: mianowicie jest ona w pe ni bezpieczna Lak d ugo, jak

ugo przestrzega si podstawowych zasad higieny, m.in. myje si r ceprzed jej rozpocz ciem.

Wprowadzenie w medycynchi sk

Wprowadzenie w tajnikichi skiej medycyny mo naprzestawi w ró ny sposób.Znaki pisarskie napoprzedniej stronie s tylkojedn z takich mo liwo ci.Cienkie, ostre ko cewybijaj si w rysunku stanowi symbol Yang.

W medycynie chi skiej oznak zdrowia cia a jest harmonijnarównowaga energii Yin i Yang i jej swobodny przep yw. Dlatego ka dachoroba jest symptomem nierównowagi energetycznej.

Historia

Ju w czasach prehistorycznych znana by a wiedza o tym, e masaokre lonych bolesnych miejsc cia a nie tylko agodzi ból, lecz ponadtoprzyczynia si do szybkiej poprawy stanu ogólnego. Spiczaste przed-mioty wykonane z kamienia s y w epoce kamiennej zarówno doleczenia chorób, jak i w codziennej pracy. Te kamienne przedmiotyby y pierwszymi ig ami stosowanymi w akupunkturze. Zdolno dorozpalania ognia i obserwacja, e okre lone bóle znikaj w cieple, któredaje ogie , stworzy y podstawy do rozwoju moxybusji drugiego Filaruchi skiej medycyny. W tej metodzie u ywa si arz cego, sproszkowa-nego materia u ro linnego do ogrzewania okre lonych miejsc cia a.

Tak jak udoskonalano narz dzia pracy staro ytnych Chi czyków,tak równie ulepszano narz dzia do akupunktury: po ostrzach kamien-nych by y ig y z ko ci i bambusa. W drugiej po owie drugiego tysi c-lecia przed Chrystusem produkowano ju ig y z metalu. Od tego czasucoraz bardziej poznawano zwi zek mi dzy nak utym punktem a jegodzia aniem, które przynosi o ulg . W ten sposób zosta odkryty zwi zekmeridianów i ich po cze . W Huangdi Nei Jing" klasycznej ksi -dze chi skiej medycyny, maj cej ponad 2000 lat opisano ca ów-czesn wiedz . W Huangdi Nei Jing" zawarty jest protokó rozmowymi dzy cesarzem Huangdi i jego lekarzem. Du a cz po wi cona jestmiejscu i funkcji akupunktury, chorobom meridianów oraz wskaza-niom i przeciwwskazaniom do nak uwa punktów.

Przez stulecia trudnym problemem do rozwi zania by a lokalizacja

poszczególnych punktów. Mianowicie jeden pacjent by szczup y, drugigruby, trzeci wysoki, a czwarty niski. Nasuwa o to pytanie, jak aku-punkturzysta powinien post powa , aby precyzyjnie lokalizowa na-

ucie? Jak je wykona , eby nie wyj poza punkty i zachowa w -ciwe odst py mi dzy nimi. Prawid owe trafienie w punkty by o zale -ne mniej lub bardziej od intuicji danego akupunkturzysty. Roz-wi zanie znaleziono za czasów dynastii Han (oko o 202 rok przed Chry-stusem do 220 roku po Chrystusie), przyj to wówczas jako wzgl dnmiar pomiaru cun, tzn. okre lony odcinek cia a pacjenta, np. szero-ko jego kciuka jako wielko proporcjonaln . Do dzi indywidual-na jednostka pomiarowa jest podstaw praktykuj cych lekarzy.

Za czasów dynastii Tang (618 907) stworzono specjalne katedryakupunktury i moxy oraz podniesiono je do poziomu uniwersyteckiego.Szkolenia dla lekarzy pocz tkuj cych by y obowi zkowe. Na dwóchbr zowych modelach wielko ci cz owieka zaznaczyli mistrzowie, znaneod tysi cleci, dok adne przebiegi meridianów z precyzyjn lokalizacjpunktów. Modele te by y niezwykle pomocne w nauczaniu i wykorzy-stywano je równie w egzaminach ko cowych studentów. Trójwymiaro-wy model by du ym sukcesem, poniewa pierwszy raz mo na by oprzedstawi i studiowa ca czn sie meridianów.

Kompendium lekarza o nazwisku Ki-tcheon i trzy modele z meridia-nami z okresu dynastii Ming (1368 1644) nale do ko cowego okre-su rozkwitu akupunktury, poniewa nast pna dynastia Tsing(1644 1911) nie ufa a tradycyjnej medycynie. Jedynie chi ski lud ni-gdy nie straci zaufania, dlatego akupunktura i moxa by y dalej prak-tykowane, chocia post p w tej dziedzinie nie mia adnego wsparcia zestrony w adz.

Dla tradycyjnej medycyny chi skiej zacz si pos pnyrozdzia z chwil nastania imperializmu kulturowego, wraz z wojnopiumow (1840 1842), a wreszcie osi gn najbardziejdramatyczny punkt w postaci dekretu zabraniaj cego praktykowaniatej sztuki leczenia. Dzia o si to w czasie, gdy w Japonii i w Europieakupunktura by a ju znana i praktykowana.

W komunistycznych Chinach akupunktura otrzyma a nowe poparcieod rz dz cej partii, a pó niejszy przewodnicz cy Mao w 1928 roku,bezpo rednio po za eniu Czerwonej Armii, szczególnie k ad naciskna wspó dzia anie obejmuj ce tradycyjn medycyn Wschodu i medycy-

zachodni .W czasie powstania przeciw Japonii i w ugim marszu" na Jenan

akupunktura i moxa odegra y istotn rol w opiece zdrowotnej -nierzy. Od czasu proklamowania Republiki Ludowej Chin mog a ona

ponownie zaj swoje miejsce w nauce i badaniach. Inaczej nie doko-na by si olbrzymi krok w przysz , jakiego dokona rozwój akupun-ktury lat pi dziesi tych w dziedzinie anestezjologii, jak równie post pw dziedzinie laseropunktury. Nale y podkre li , e nie nast pi oby to,gdyby tysi cletnie dziedzictwo chi skiej medycyny musia o istniew cieniu nieprzyjaznej jej nauki przyrodniczej i ograniczone jedynie do

tpliwej jako ci praktyk pok tnych.

Techniki akupunktury i moxy

Ksi ka ta w ca ci po wi cona jest zapobieganiu i samoleczeniu zapomoc masa u i akupresury. Bez w tpienia jednak samoleczenie mapewne granice i czasami wizyta u lekarza jest jednak konieczna. Natu-ralnie w pierwszej kolejno ci u lekarza dotychczas prowadz cego.Mog pojawi si w tpliwo ci dotycz ce zaufania akupunkturzy cie,jak równie inne, np.: czy to sprawia ból? czy ig y s rzeczywi cieczyste? czy wszystko przebiega prawid owo?

Nast puj ce krótkie dygresje nie s niczym innym, jak zwróceniemuwagi, w jaki sposób akupunkturzysta powinien post powa . W miarswoich mo liwo ci powinien on udzieli informacji podobnie jakchirurg, który informuje o teoretycznym przebiegu operacji wyrostkarobaczkowego. Powinni my wi c informowa równie lekarza prowa-dz cego o planowanym leczeniu akupunktur . Natomiast po zako -czeniu zabiegu trzeba powiedzie lekarzowi o przebiegu i o leczeniu.Równie wa ne jest przekazanie istotnych informacji akupunkturzy cieo wynikach: prosz opowiedzie o dotychczasowej terapii i lekarstwachprzyjmowanych lub o przewidzianym planowanym leczeniu.

W akupunkturze okre lone punkty, które w wi kszo ci przypad-ków stymulowane s punktami meridianów za pomoc igie , zarówno

otych, srebrnych, jak te z innych metali. Pos ugujemy si ig amio przekroju poni ej pó milimetra. G boko nak ucia w zale no ciod miejsca wynosi od kilku milimetrów do paru centymetrów. Ig awk uwana jest pod ci le okre lonym k tem w stosunku do powierzchnicia a. Jedynie przy nierozs dnym post powaniu lub w razie poruszeniasi chorego podczas zabiegu mo e wyst pi ból spowodowany doty-kiem cian t tnic lub zwi zany ze zranieniem ogranów wewn trznych.Istniej poza tym punkty wra liwe, które powinni nak uwa jedynie

ugo praktykuj cy lekarze specjali ci akupunktury. Dotyczy to naprzyk ad nak uwania punktu wewn trznego k ta oka. Ig a musi by

w tym przypadku bardzo ostra, a nast pnie wprowadzona o u amekmilimetra od k cika oka po wewn trznej cianie oczodo u tak, aby nieuszkodzi ga ki ocznej. Dlatego znajomo anatomii cz owieka w kszta -ceniu chi skich akupunkturzystow zajmuje centralne miejsce.

W nauczaniu du o miejsca zajmuj równie nak ucia wykonywanena sobie samym. Z jednej strony doskonali to prac palców i dajepoczucie bezpiecze stwa pocz tkuj cym akupunkturzystom. Z drugiejstrony po wcze niejszym do wiadczeniu wielu mo liwo ci na so-bie uczy wra liwo ci podczas nak ucia, przez co atwiejzrozumie im pacjenta w czasie zabiegu. Pacjent prawie nic nie czujeprzy wkhi-waniu ig y. Je eli wyst puje jaki lokalny ból przy wk uciu,to najcz ciej spowodowany jest manipulacj . To, co si czuje przyprawid owo wykonanej akupunkturze, nazwano de Qi to znaczyprzybycie energii". Charakterystycznym odczuciem de Qi jest uczucie

gor ca lub zimna, oci ci umys u, ucisku, mrowienia lub pr du.Bóle pojawia si mog w oddalonych miejscach cia a. Cz stochorzy informuj o uczuciu ci gni cia wzd danego meridianu.Je li chodzi o lokalne

bóle, to istnieje jedno ograniczenie: ka dy pacjent niezale nie od wra -liwo ci przy nak uwaniu punktów szczególnie wra liwych, jak opuszkipalców, czy te podeszwy stóp, mo e odczuwa lekkie bóle. Ogólniemówi c, pacjenci wra liwi, l kliwi, nerwowi, jak równie pierwszy razpoddani akupunkturze, którzy czuj si niepewnie, poniewa cz stomieli bóle, musz pozna akupunkturzyst i zaufa mu. Dobry aku-punkturzysta musi by nie tylko dobrze wyszkolony technicznie, lecztak e powinien by osob subteln , pe mi ci i przyjemn w kon-takcie z innymi. Nie zmusza on nigdy chorego do znoszenia bólu.Ch tnie w ka dej chwili przerywa terapi i w czasie rozmowy wzmacniazaufanie pacjenta do leczenia.

Po wk uciu ig y normalnie pozostaj w skórze na okres 15 20 minut.Co kilka minut akupunkturzysta kontroluje pozycj igie i porusza nimizale nie od celu terapii, tzn. obraca palcami lub wprawia je w wibracj .W nag ych wypadkach, lub przy intensywnym leczeniu ci kich choróbz silnymi bólami, ig y pozostaj czasami przez godzin i przez ca y tenczas manipuluje si nimi do chwili uzyskania poprawy.

Delikatne ig y z ostrzem i trzonem nie s jedynym instrumentemakupunkturzysty. Przy okre lonych schorzeniach mo na pod ciskontrol pobra kilka kropel krwi, wykonuj c ma y krwioupust, poma-gaj c w taki sposób choremu. W tym przypadku terapeuta u ywalancetu, jakim pos uguje si medycyna zachodnia przy pobraniu krwiz opuszki palca. Wa ne miejsce zajmuje równie kwiat liwy". Jest tocylindryczny m oteczek zbudowany z 5 7 ostrzy, równo osadzonychigie na d ugim trzonku, którym rytmicznie stuka si w leczone miejscana skórze. Zadrapaniom zapobiega si przez utrzymanie czubka igie najednym poziomie i nie zaginanie ich, a tak e przez precyzyjne uderzenieprostopad e do skóry. Najwy szym przykazaniem przy wszystkich tychtechnikach jest czysto i sterylno igie . To ka e nam jeszcze razzwróci uwag na choroby przenoszone przez krew, takie jak wirusowezapalenie w troby czy AIDS, i u wiadomi sobie konieczno prze-prowadzania sterylizacji narz dzi. S do tego celu sterylizatory dosuchej sterylizacji, w których ig y przebywaj odpowiednio ustalony czasw temperaturze 18O°C. W gabinetach zabiegowych mog znajdowa siurz dzenia o podobnym dzia aniu. Sama dezynfekcja w alkoholu lubgotowanie w wodzie jest niewystarczaj ce. Na yczenie pacjenta u y-wam zawsze nowych igie . Je eli pacjent przychodzi regularnie i znamgo dobrze, to daj choremu jego w asne ig y do domu. Wtedy w roz-tworze alkoholowym przechowuje je w domu do nast pnej wizyty.

Moxa by a zalecana w Huangdi Nd Jing" przede wszystkim doleczenia chorób, które by y spowodowane przez zimno i wilgo .Nato-

miast moxa, która wytwarza ciep o, nie jest wskazana przy gor czce,stanach zapalnych i nadci nieniu t tniczym. S to bowiem tak zwanesyndromy gor ca, które pod dzia aniem ciep a mog szybko ulec po-gorszeniu. W moxie okre lone punkty cia a podgrzewa si , nawet takie,których nak ucie jest zabronione jak p pek, który ogrzewany jestarz cym si sto kiem ubitych li ci pio unu. Poprzednio arz ce si

kulki moxy k adziono bezpo rednio na skór , obecnie k adzie si warst- izoluj w postaci kr ków wyci tych z czosnku lub korzenia

imbiru mi dzy skór a arz si kulk moxy. Najpewniejszmetod zapobiegaj oparzeniu jest agodna moxa wykonywana cyga-rem, akupunkturzysta zbli a roz arzony koniec cygara i oddala w regu-larnych odst pach od skóry, obserwuj c dok adnie nagrzewane miejsce.To pozwala na uchwycenie momentu pojawienia si zaczerwienieniaskóry w miejscu nagrzewania. G ównym wskazaniem do terapii ciep emz u yciem pio unu {Artemsia vulgaris) wszelkiego rodzaju stanyos abienia, jak równie zawroty spowodowane niskim ci nieniem t t-niczym. Równie jako rodek przeciw os abieniu pio un ma d ug tra-dycj w Europie. Rzymscy legioni ci wk adali do sanda ów pio un, abywytrzymywa m cz ce marsze i zapobiec stanom wyczerpania. W nie-mieckiej strefie j zykowej s on jako dodatek do k pieli stóp stoso-wany przeciw zm czeniu nóg i st d pochodzi niemiecka nazwa pio unu(Beifuss: fuss stopa, bei przy). W tradycyjnym ludowym lecznic-twie jest du a obfito receptur z udzia em pio unu, stosowanych w ró -nych dolegliwo ciach, np. w przewlek ych biegunkach, os abieniu spo-wodowanym paso ytami jelit. Pio un bowiem zawiera eteryczne olejki,

ównie cineol substancj przeciw robakom. Czy takie dzia aniepio unu by o znane, kiedy stosowano go jako przypraw kuchenn dosa at? Teraz trudno jest na to odpowiedzie . Pio un zadomowi sizarówno w Azji, jak i w Europie. Obie kultury niezale nie wcze nieodkry y w ciwo ci lecznicze tej ro liny. Zapewne jest to tylko poje-dynczy przyk ad opisuj cy wspóln wiedz . I mo e nie jest szczególnieszcz liwym przyk adem, poniewa pio un odgrywa wspó cze nie warol tylko w homeopatii. W medycynie akademickiej zosta dawnozast piony przez substancje chemiczne. Pomimo to pozosta my jednakprzy yczeniu, aby wspó praca mi dzy zachodni i wschodni medycy-

pog bia a si , w zgodnym poszukiwaniu tradycji, ale przede wszyst-kim we wspólnym posuwaniu do przodu bada nad rozwi zywaniemistniej cych problemów zdrowotnych.

Praktyka chi skiejmedycyny

Yin i Yang nie daj c; mi si rozdzielibiegun; mi. Luk symbolizuje Yi alewybiega on z Yang.

Pewien pacjent choruj cy na raka, po latach mozolnych terapii,kontroli lekarskich i nowych terapii, pewnego razu dowiedzia si odlekarza, e jest znowu zdrowy. Cieszy si tak bardzo, e podczasprzyj cia wydanego z tej okazji dla swoich przyjació zas ab . W tymsamym jeszcze dniu zmar z powodu niedomogi serca. Sam przyj cianie przygotowywa , zlecaj c innym organizacj i zakupy, aby uniknw ten sposób stresu. Z mojego punktu widzenia zosta by przy yciu,gdyby mniej si cieszy z dobrej wiadomo ci.

Co si sta o? Przez nadmiern rado dosz o do zaburzenia równo-wagi Yin i Yang tego cz owieka, wzajemna bowiem równowaga tychdwóch elementów jest podstaw ycia. Dlatego te niekontrolowaneuczucia, zarówno pozytywne, jak i negatywne, nale w medycyniechi skiej do pierwszych przyczyn chorobowych. W naszym wyobra e-niu cz owiek przychodzi na wiat jako ca kowicie nienaruszalna istota.W ci gu ycia na skutek chaosu w uczuciach, z ego od ywiania, jegoodporno s abnie. Je eli jest w stanie nierównowagi, to w ró nychsytuacjach ekstremalnych szybko zaczyna chorowa , atwiej ulega ró -nym wypadkom, jest bardziej podatny na infekcje. Utrata naturalnychsil obronnych zaburza przep yw energii, która we wschodnim rozumie-niu utrzymuje cia o cz owieka w aktywno ci i zdrowiu. Drogi, którymikr y energia w ciele, nazywamy meridianami. Maj one dok adnlokalizacj i na tym oparte jest moje leczenie. Je eli przep ywa za du oenergii, to przez odpowiednie leczenie zostaje ona rozpraszana w meri-dianach. Je eli przep ywa za ma o, mo na j stymulowa . Diagnostycz-ne i terapeutyczne metody chi skiej medycyny oparte s na regulepi ciu ywio ów, które nie tylko dotycz rodowiska naturalnego ko-smosu, ale równie cz ci cia a, organów, emocji i aktywno ci cz owie-ka. I tak na przyk ad ogie jest ywio em serca, równie rado nale ydo tego ywio u; natomiast nadmiar rado ci niszczy serce. Drzewo jestywio em dla w troby i z ci. Napady z ci uszkadzaj w trob .ledziona (i trzustka) oraz zmartwienie (troska) s podporz dkowane

ywio owi ziemi; p uca i smutek metalowi; nerki i strach wodzie. Je eli spojrzymy na przedstawion wy ej histori cz owiekaktóry odzyska zdrowie, a nast pnie z nadmiaru rado ci dozna zawa iserca, to lepiej zrozumiemy, dlaczego z punktu widzenia kultur)Wschodu by oby dla niego lepiej, eby swoj nadmiern radow por opanowa .

Regu a pi ciu ywio ów

Pod wp ywem zmieniaj cych si pór roku oraz ycia ludzi, uzalenionego przez wieki od pracy na polu, powsta obraz pi ciu ywio ówi ich energetycznego zmiennego dzia ania. Wiosna i lato, pó ne laUi jesie , tak e zima s to okresy, w których ywio y drzewa, ogniaziemi, metalu i wody ka dorazowo osi gaj najwy szy punkt swojeaktywno ci. Ka dy ywio od ywia nast puj cy po nim, tak jak ka dipora roku wydaje nast pn . Równocze nie ka dy ywio dzia a na inmhamuj co i rozpraszaj co, tak e ko cowa suma energii pozostaje be;zmiany. Za pomoc tych dwóch regu tworzenia i rozpraszania ludzi*w staro ytnych Chinach wyja niali sobie wspó dzia anie zmian i powtórze na przestrzeni czasu. Tak jak jest si pewnym, e po ka dynwieczorze nast puje nowy ranek, tak te ca y rok przebiega wedhijznanych odwiecznie zasad. Dlatego tak wielki wyst powa niepokójje eli jedna z pór roku by a nadzwyczaj gor ca i wilgotna. Gor apowietrze na wiosn oznacza o, e ywio ognia typowy dla lata jest zbyt wcze nie aktywny a przegrzanie nie jest wcale korzystnePorz dek wiata wed ug regu y pi ciu ywio ów przeniesiono na wielidziedzin ludzkiego ycia. Szczególnie za na obszar ochrony zdrowiaKa demu narz dowi {sercu, ledzionie, p ucu, nerce, w trobie) podporz dkowany jest od ywiaj cy tak zwany pusty narz d (jelito cienkie

dek, jelito grube, p cherz moczowy, p cherzyk ciowy). Odpowiadaj ce pary meridianów wp ywaj na siebie wzajemnie wed ug zasad;tworzenia i niszczenia. Dlatego obserwuj c chory narz d nigdy go nirozpatrujemy indywidualnie, lecz w po czeniu z innymi narz dami cz ciami cia a, poniewa cz si one przez meridiany oraz przesystem przep ywu energii na zasadzie pi ciu ywio ów. Dok adna znajomo wszystkich zale no ci jest szczególnie wa na w chi skiej profilaktyce medycznej. W ten sposób mo na na przyk ad zapobiega chorobom latem, wzmacniaj c wiosn okre lon energi . Mo na równieprzez odpowiednie leczenie meridianu wzmacnia narz d, gdy jest oi

Pi ywio ów i jego odpowiedniki w cz owieku, wnaturze, w kosmosie

Drzewo Ogie Ziemia Metal Woda

Narz dy troba serce ledziona uca nerki

Narz dypuste

woreczekciowy

jelitocienkie

dek jelitogrube

cherzmoczowy

Organyzmys u

oczy zyk wargi nos uszy

Tkanki wi zad aci gna

tnice mi nie skóra w osycia a

ko ci w osyowy

Wydzieliny zy pot lina plwocina mocz

Smak kwa ny gorzki odki ostry ony

Nastrój rado zmartwienie(troska)

smutek strach

Wyra enie krzyk miech piew acz czenie(skamlenie)

Pora dnia rano po udnie popo udnie wieczór noc

Rozwój urodziny wzrastanie prze om schodzenie mier

Kierunki wschód po udnie rodek zachód pó noc

Klimat wiatr gor co wilgo sucho zimno

Pory roku wiosna lato pó ne lato jesie zima

Planety Jupiter Mars Saturn Wenus Merkury

Kolor zielony czerwony ty bia y czarny

Pokarmro liny

yto ry kukurydza owies fasola

Pokarmzwierz cy

drób baranina wo owina konina wieprzowina

Metal cyna rt mied elazo ów

Symbole smok ce ptak tygrys ksi ycw

zagro ony przez chory s siedni narz d. Narz dy i tak zwane pustenarz dy s po czone w pary. Ka da para nale y do jednego z pi ciuywio ów, a przebieg energii narz du jest zgodny z okre lon por

roku. Regu a wzmacniania i hamowania utrzymuje obieg energii w rów-nowadze.

Yin i YangPoj cia Yin i Yang wesz y do j zyka niemieckiego wkrótce po tym,

jak chi ska sztuka leczenia sta a si popularna na zachodzie. Niestetytrzeba znowu stwierdzi , e nadal funkcjonuje nieprecyzyjne przedsta-wienie tre ci tych kluczowych poj . Nale y równie doda , i przed-stawienie uniwersalnego dzia ania dwóch si jest tak bardzo zwi zanez chi sk kultur , e Europejczykowi zrozumienie ich mo e sprawiapewne trudno ci. Z drugiej strony znajduje si równie w zachodnimmy leniu poj cia, które na wskro odpowiadaj chi skiej szkole my -lenia. To, e cz owiek powinien zachowywa wewn trzn równowag ,to e jego si y obronne b os abione przez gwa towne emocje i nie-prawid owe od ywianie1 stanowi wiedz , która od bardzo dawna by aznana w chi skiej nauce o zdrowiu, a oparta zosta a na staro ytnejteorii Yin i Yang.

ówne kierunki tej nauki (która ma naturalnie jeszcze s abszy sensi ró nokierunkowe uj cia) przedstawiamy w nast puj cym zarysie: Yini Yang przeciwstawnymi g ównymi zasadami starochi skiego my -lenia, wed ug których wszystkie rzeczy i zjawiska wiata s uporz d-kowane. W staro ytno ci Yang znaczy o wiat o, Yin jako biegunprzeciwny cie . Pó niej Yang pojawi o si w znaczeniu m skim,aktywnym, a Yin w skim, pasywnym. Ziemi identyfikowanoz Yin, niebo z Yang. Dlatego Yin umieszczono na dole, a Yang nagórze. I tak Yin i Yang sta y si ogólnym okre leniem dla przeciwie stww naturze, w kosmosie, ale i równie istniej cych w cz owieku. W chi -skim my leniu cz owiek stanowi cz organiczn wszech wiata. Jedno-cze nie jest on kompletn ca ci i sam jest ma ym wszech wiatem.Budowa cz owieka i procesy yciowe przebiegaj wed ug zasad si Yini Yang. Aktywno cz owieka to jest Yang, jego sen to Yin; górnapo owa cia a Yang, dolna Yin, ramiona Yang, nogi Yin.Tak zwane puste narz dy systemu trawienia s aktywnymi producen-tami energii i dlatego s Yang. Serce i osierdzie, p uca, w troba i le-dziona, a tak e nerki otrzymuj energi dlatego s Yin. Energiokre la si jako Yang. Krew i inne p yny cia a s Yin. Yin jest równiewn trzem cia a, gdy tymczasem powierzchnia cia a jest Yang. Chcia -bym jednak przestrzec przed pospiesznym szufladkowaniem.

Yin i Yang nie s sta ymi wielko ciami, poniewa Yin zawiera stalerównie Yang. Yang ma zawsze jak cz Yin. Ko czyny dolne w sto-

'Porównaj Mark P. Friedlander, prof. dr Terry M. Phillips Dla wzmocnienia systemuimmunologicznego", Berno 1987 r.

Yin to cie , a Yang to jasne wiat o;obie przenikaj ce si si y s nierozdzielnymibiegunami. W ka dym Yin jest równieYang i w ka dym Yang jest Yin.

sunku do tu owia s Yang. troba nale y do Yin, ale jej powierzchniado Yang. Ta sama choroba mo e mie charakter Yin albo Yang orazprzebieg post puj cy lub przewlek y. Yin i Yang nie s wielko ciamistatycznymi, ale znajduj si w p ynnej równowadze. Je eli teraz wyob-razimy sobie Yin i Yang jako niesko czenie rozga ziaj sie delikatnsie w ciele cz owieka, maj po czenia z umys em i duchem, zeswoim rodowiskiem oraz por roku, to atwo nam b dzie zrozumiedlaczego najwi ksz warto ci chi skiej medycyny jest zapobieganiechorobom. Tak skomplikowan równowag atwo jest utrzyma , aleodbudowa j znowu je eli zosta a zburzona jest bardzo trudno.Rozwa ne od ywianie i harmonia uczu , nienaruszone rodowisko na-turalne s tym wszystkim, co jest potrzebne do utrzymania doskona e-go zdrowia cia a i ducha. Dlatego wschodni akupunkturzy ci tak sobieceni prewencyjny codzienny masa i bardziej go polecaj ni trudnkuracj ig ami.

Wybitni lekarze lecz jeszcze nie ujawnione choroby, natomiast s abilekarze lecz widoczne choroby mówi chi skie przys owie. Dlategow staro ytnych Chinach p acono czasami lekarzom tak d ugo, jak

ugo ich podopieczni byli zdrowi; w innych wypadkach odmawianozap aty ... To wydaje si zbyt rygorystycznym pogl dem, ale mo naw tym znale ziarnko prawdy (a mo e wi cej). Ja równie przypisujedu warto zapobieganiu i wzmacnianiu cia a na co dzie . Chi skimasa wykonywany codziennie jest wy mienit tarcz obronn przeciwchorobom i obci eniom dnia codziennego. Akupresura pomaga prze-zwyci choroby, przywracaj c równowag przep ywu energii, zapo-biegaj c pogorszeniu.

Diagnoza

Tradycyjna chi ska medycyna nie zna ani bada radiologicznychi testów laboratoryjnych, ani endoskopii i biopsji, ani te precyzyjnychtechniczno-diagnostycznych zachodnich metod badania. Dlatego takistotne jest w przypadku lekarza chi skiego precyzyjne pos ugiwanie si

asnymi organami zmys u, gdy s one jako rodek do stawianiadiagnozy. Naturalnie równie lekarze zachodni zdani s cz sto nainformacj od chorych i na w asn intuicj . Na wynik leczenia mawp yw zarówno we wschodniej, jak i zachodniej medycynie wza-jemny stosunek pacjenta i lekarza. Czy pacjent ma zaufanie i mówiotwarcie o swoich problemach? Czy lekarz ma czas rozmawia zeswoimi pacjentami i dok adnie ich obserwowa ? Zarówno moim obo-wi zkiem, jak równie obowi zkiem zachodnich kolegów jest wyczer-pywanie wszystkich mo liwo ci diagnostycznych, jakie daje nam roz-mowa z pacjentami, ogl danie, s uchanie, pytanie, czucie, obmacywa-nie to znaczy bez pos ugiwania si dodatkowymi narz dziami.W chi skiej medycynie diagnoza jest czteroetapowa. Tworzy ona dlalekarza siatk pomocnicz do prowadzenia bie cych obserwacji.Oparta jest na zasadzie si Yin i Yang i regule pi ciu ywio ów. Prowa-dzenie takich obserwacji jest mo liwe wówczas, gdy lekarz ma od-powiednio wyszkolone narz dy zmys ów.

Akupunkturzysta musi oceni w pierwszej kolejno ci stan nalotuzyka chorego czy jest szary, br zowy lub tawy. Ocenia równie

si i intonacj g osu. Powinien si zainteresowa , czy pot pacjenta mawo s odk lub kwa . Jest to do trudne do wykonania, poniewawi kszo chorych jest po k pieli i u yciu wonnych kosmetyków. Aku-punkturzy cie wie o wyk pany pacjent utrudnia diagnoz , równiedlatego, e k piel wp ywa na temperatur cia a i skóry. Dwa nast pnestopnie czteroetapowej diagnozy to badanie pulsu i obmacywaniecia a chorego. W czterech etapach diagnozy lekarz chi ski patrz c,

uchaj c i w chaj c, pytaj c oraz czuj c stawia diagnoz wed ug zasa-dy Yin i Yang i regu y pi ciu ywio ów. Przy czym nie szukamychoroby w zachodnim rozumieniu, tzn. aby j zwalczy . Idziemy jed-nak dalej, szukamy przyczyn choroby lub te miejsca i rozmiaru nie-równowagi energetycznej, która le y u podstawy schorzenia. W tymuj ciu choroba b dzie objawem. Akupunkturzysta leczy te choroby,

mierza bóle, hamuje stany zapalne. Jednak e terapia ta na d szmet nie przyniesie efektu, je eli lekarz nie znajdzie przyczyny zaburzerównowagi energetycznej, a nast pnie jej nie usunie. Akupunkturzysta

leczy wi c nie tylko chorob , a le ca ego chorego. To znaczy, eu dwóch chorych z t sam diagnoz , lub uskar aj cych si na te samebóle leczenie niekoniecznie musi by takie samo. Rodzaj terapii zale yzreszt od pory roku i w zale no ci od pory roku podejmowane jestodpowiednie leczenie. Badanie kliniczne rozpoczyna si od dok adnejobserwacji. Lekarz ocenia typ konstytucji oraz aparat ruchowy pacjen-ta. Szczególn uwag zwraca na kolor twarzy, odcie ust, j zyka orazoczu. Zgodnie z nauk pi ciu ywio ów, kolor jest dla lekarza dodat-kow informacj o stanie narz dów wewn trznych. Równocze nie po-zwala mu ju bli ej okre li przyczyny zaburze równowagi energii.

Za pomoc s uchu, w chu lekarz dalej prowadzi badanie. Czy g ospacjenta brzmi s abo? Czy mówi szybko, g no, przerywanymi s owa-mi? Jaki jest zapach skóry chorego? Czy ma zapach z ust? Chocia teobjawy s trudne do uchwycenia i interpretacji, ale dla postawieniadiagnozy s równie wa ne jak w ciwe dolegliwo ci.

W trzecim etapie lekarz zadaje choremu pytania, które pozwalaj mupozna codzienny dzie pacjenta, jego na ogi, przesz , rodzin . Cho-ry powinien mówi o swojej chorobie, opisuj c w kolejnych fazach jejprzebieg. Wa ne jest, aby dok adnie lokalizowa swoje bóle. Ból g owymo e by spowodowany na przyk ad zaburzeniami przep ywu energiiw meridianach. Tstnieje bowiem zwi zek mi dzy meridianem dkaa bólami okolicy czo owej, mi dzy meridianem woreczka ciowegoa bólami okolicy ciemieniowej, mi dzy meridianem p cherza moczo-wego a bólami ty u g owy i karku, mi dzy meridianem w troby a bó-lem szczytu g owy.

Diagnostyka pulsu i obmacywanie zamykaj kliniczne badanie. Ob-macujemy bolesne miejsca cia a, obrzmia e i wra liwe na ucisk, jedno-cze nie kontrolujemy temperatur cia a i skóry.

W medycynie chi skiej podwy szona temperatura jest z onym ob-jawem sk adaj cym si z tak zwanej pustki" i gor ca". Natomiastzimny pot przeciwnie, oznacza pustk " i zimno".

Nadmiernie gor ce r ce i stopy wskazuj na niedobór Yin, natomiastzimne na niedobór Yang. Doskona ego zmys u dotyku i du egodo wiadczenia wymaga chi ska diagnostyka pulsu. Lekarz bada puls,przyk adaj c swoje rodkowe palce w okre lonym miejscu przedramie-nia. Zmieniaj c intensywno ucisku palców ocenia si puls na trzechpoziomach: powierzchownym, po rednim i g bokim. Nast pnie porów-nuje si z pulsem na drugiej r ce i okre la si jego charakter. Je elinatomiast w poszczególnych miejscach puls jest zgodny, wtedy okre lasi go jako prawid owy.

Takie metody diagnostyczne mog si wydawa kolegom zachodnim

Wa pomoc i wsparciemdla wyobra ni jest ta figura:meridiany i punktyakupunktury mo na tuznale bardzo szybko.

bardzo proste, ale w codziennej praktyce s bardzo trudne do wykona-nia. Stawiaj bowiem przed lekarzami wysokie wymagania dotycz ceumiej tno ci obserwacji i wczuwania si . Te w ciwo ci wed ugmojego mniemania przewy szaj bardzo skomplikowane metodyi w dalszym ci gu pozostaj podstaw diagnozy.

Osiem kluczowych objawów

W czterech etapach diagnozy chi ski lekarz powoli i dyskretnie czyje w ca . Lekarz najpierw obserwuje pacjenta, s ucha i ocenia jegozapach. Potem zadaje pytania, przede wszystkim takie, które psychicz-nie nie obci aj chorego. Pod koniec wizyty dotyka i obmacujepacjenta oraz bada puls. Ko cowe rozstrzygni cia terapeutyczneuwzgl dniaj nie tylko chorob , ale ca osob chorego. Nast pnielekarz porz dkuje wyniki bada klinicznych wed ug o miu kluczowychobjawów chi skiej medycyny, którymi s :

boko powierzchownozimno gor copustka pe niaYin Yang

Po zró nicowaniu objawów mo na zlokalizowa zaburzenie energiii zaszeregowa chorob wed ug jej przebiegu i ci ko ci. Schorzenia,w których przewa aj objawy pustki, maj raczej przebieg przewlek y.Pustka wskazuje na deficyt energii. Objawami pustki" s : brak apety-tu, nocne poty, s aby g os, m czliwo . Objawami pe ni" s : luzowaplwocina, zaparcia i wzd cia, ale równie czerwonkowe biegunki wska-zuj ce na ostry przebieg. W syndromie zimna nie mamy pragnienia lubochoty na zimne napoje. W syndromie gor ca wyst puje ochota nazimne napoje, pacjent ma suche usta, zaczerwienione oczy oraz wy-st puje ogólny niepokój. Bóle ramion i ko czyn dolnych zaliczane sdo syndromu powierzchownego, a bóle brzucha i klatki piersiowejnale do g bokich zaburze przep ywu energii. Yin i Yang to pod-stawowa zasada, wed ug której organizm funkcjonuje jako ca .A wi c schorzenia maj charakter typu Yin lub Yang. Schorzenia typuYin maj charakter: g boki, zimna, pustki; natomiast choroby typuYang: powierzchowny, gor ca i pe ni. Chi ski lekarz bada pacjenta nietylko pod k tem danej choroby, ale ocenia ca ego pacjenta wed ugzasady o miu symptomów. To ca ciowe badanie prowadzi do in-

41

dywidualnie dopasowanej ko cowej terapii. Wa nym punktem leczeniajest poradnictwo dotycz ce ywienia oraz stosowanie leków zio owych.Lekarz mo e masowa pacjenta lub prowadzi zabiegi akupresury.Mo e stosowa mox lub wykonywa akupunktur . Ig y do akupunk-tury s wykonane z ró nych metali, które w zale no ci od pacjentamog by stosowane dodatkowo. To ma wp yw na stan ogólny chore-go, chocia nie ma bezpo redniego wp ywu na chorob . Dzi ki delikat-nym manipulacjom ig ami mo na w zale no ci od wskaza prze-

ywu energii stymulowa j lub hamowa .Te wszystkie i ró norodnie z one mo liwo ci terapeutyczne nie

zamykaj dalszych poszukiwa . Czy mo emy pomóc choremu naszymiskromnymi rodkami? Czy s choroby, które tylko kwalifikuje si doleczenia klasycznego? Je eli nawet medycyna zachodnia ma potbro przeciw ró norodnym schorzeniom, to my mo emy wtedy zaofia-rowa towarzysz terapi u mierzaj ból i ogólnie wzmacniajbez adnych dzia ubocznych.

Osiem cudów chi skiegomasa u

Masa jest mi kki, posuwisty izharmonizowany próbujemy pokaza to narysunku.

Kan znaczy obszerna woda. W I Ging"1, w Ksi dze Przemian,

czytamy pod znakiem kan: woda osi ga swój cel nieustannym p yni -ciem. Wype nia ka de zag bienie, zanim dalej pop ynie. Obraz wodyz ksi ki I Ging" z jej dynamicznego opisu przep ywu: Niech sipojawia przed oczyma podczas masa u. Tak jak energia w naszym ciele

ynie bez przerwy i równomiernie, tak te powinna posuwa si r kapo skórze", wp ywaj c na przep yw energii. R ka nie podskakuje nawetna ma ych zag bieniach, lecz przesuwa sie wsz dzie z tym samymnaciskiem. Jak silny powinien by ucisk, ka dy musi rozstrzygn tosam. Delikatne g askanie mo e dzia cuda, poniewa nie intensyw-no a równomierno jest odpowiedzialna za wynik masa u. Chi skimasa w adnym wypadku nie jest aktem przemocy. Nie mamy tutajdo czynienia z silnym gnieceniem mi ni. Poniewa nasze cia o jestczym wi cej ni kawa kiem ciasta, które trzeba rozwa kowa . Chi skimasa wzmacnia równocze nie i cia o, i ducha. Pobudza on bowiemklasyczne meridiany i wa ne punkty z systemu pozameridianowego,

ywia ca y organizm, dzia a zapobiegawczo i lecz co. Masa jest bar-dziej ca ciowy ni akupunktura czy akupresura, której celem jestpojedyncze schorzenie. Jest on dziecinnie atwy, poniewa nie jest wy-magana wiedza o dok adnym po eniu meridianów i punktów. Pozatym mo na stosowa go w ka dym miejscu i bez niczyjej pomocy.Je eli masa chi ski stosuje si regularnie, to wkrótce stanie si onrytua em w codziennej higienie cia a. Na pocz tku stosowania masa ukoncentracja na ciele "jest s aba, a je eli przejdziecie osiem etapówmasa u i do wiadczycie je jako osiem cudów, to znajdziecie równiedziewi ty lad. Cia o wasze b dzie wówczas ma ym, lecz jednocze niedoskona ym, wszech wiatem.

W wersji angloj zycznej: 1 Cing lub I Ching (przyp. t um.)

Czy ma pan zatkany nos? To by o pierwsze pytanie, jakie zada miDoktor Kuan Hin, gdy przyszed em do jego gabinetu. Co za pytanie?Naturalnie nie mam zatkanego nosa. Ja nie z tego powodu przyszed emaby podda si akupunkturze, ale z powodu bólów g owy. Teraz zacz emjeszcze bardziej w tpi , czy mi ten znawca rzeczywi cie pomo e.

By em zreszt nieszczególnie przekonany o tym, e akupunktura mo emi pomóc. Ju od d szego czasu poszukiwa em rodków do walki z bó-lem g owy bez stosowania leków, mog em i tym razem wej i spróbowaPoniewa cz sto s bowo bywa em w Pary u, to gdyby ig y zadzia ymóg bym regularnie chodzi na wizyty do doktora Kuana. Teraz przyszed em z moim bólem g owy, a doktor chcia koniecznie, ebym masowaswój nos, poniewa stwierdzi , e jest zatkany. Oci gaj c si robi emmasa nosa, jak mi wcze niej pokaza . Jakie zaskakuj ce by o dzia amtego masa u. Z pocz tku w moj g ow uderzy strumie powietrzaMia em zatkany nos, o czym w ogóle nie wiedzia em. U miechaj c sizapyta mnie, czy jest teraz lepiej! By em jeszcze tak oszo omiony, e niemog em odpowiedzie . Pó niej pokaza mi zasady ca ego masa u inhoapoleci , abym w ci gu dnia masowa g ow i twarz, a tak e w tym czasiegdy zaczynaj si bóle g owy. Miejsca, w których wykonywana byakupunktura, mia em masowa , gdyby pojawi y si bóle g owy. To nieby o potrzebne, poniewa bóle g owy nie by y tak silne, od czasu, kiedypozna em masa inhoa i codziennie go stosowa em.

K. W., handlowiecFrankfurt

Przygotowanie

Przygotowanie do masa u sk ada si z trzech faz. Na pocz tkunale y przyj w ciw pozycj cia a; nast pnie koncentrujemy siOstatni etap to sta a kontrola oddechu podczas wicze .

Pozycja. Prosz uwa , aby podczas masa u nikt nie przeszkadzaNajlepiej jest wykonywa masa rano po obudzeniu (zw aszcza gdy

opoty ze wstawaniem), lub te wieczorem przed spaniem, wówczasjest lepsze samopoczucie. Je eli stan zdrowia pozwala, to podczas ma-sa u mo na by rozebranym. Mamy wówczas okazj do skorzystaniaz dobroczynnej k pieli powietrznej. Nie mo na jednak e przebywa

w przeci gu, bo jak mówi chi ska zasada zdrowotna wiatru nale yunika jak strza y. Je eli ch ód uniemo liwia masa , to mo na gowykona pod kocem. Najwa niejsze, aby r ce przesuwa y si po skórzetak jak gdyby woda p yn a po ciele. Cz masa u mo na przeprowa-dzi w pozycji le cej, cz w pozycji siedz cej. Za ka dym razemmo na dobiera sobie pozycj wed ug w asnego upodobania. Na pe nymasa potrzeba oko o pó godziny.

Koncentracja: po przyj ciu w ciwej pozycji uwolnijcie wasz wia-domo od wszystkich waszych trosk, od ka dej my li. Zapominacie0 wszystkim, o tym, co was otacza, nic nie widzicie i nic nie s yszycie,wasze mi nie s ca kowicie rozlu nione. Koncentrujecie si na zmianna dwóch punktach cia a. Pierwszy specjalny punkt akupunktury YIN-TANG, który znajduje si powy ej nasady nosa, dok adnie po rodkumi dzy brwiami oraz drugi w okolicy p pka, gdzie znajduje si kilkawa nych punktów mi dzy innymi: Qihai to znaczy morze energii",(meridian przedniego regulatora nr 6) i Guanyuan to znaczy punktobrotu ycia" (g ówny regulator przedni nr 4). Starzy mistrzowie mówili rzeczywi cie o tych dwóch punktach punktach g ównego regulatora w nich mieszka Tan Tlen. W tradycyjnej medycynie chi skiejTan Tien znaczy morze energii" ycia, to brama oddechu" i korzenarz dów", tak zwanych pustych narz dów i meridianów. Prosz prowadzi koncentracj na Yintang i na p pku w nast puj cy sposób: je elimacie niedoci nienie (hipotoni ), to prosz si koncentrowa przedewszystkim na punkcie Yintang. Je eli ci nienie t tnicze jest raczej wysokie, prosz si koncentrowa przede wszystkim na p pku. Silna koncentracja na punkcie Yintang mo e spowodowa zwi kszenie ci nienia

tniczego.

Oddech: w rozumieniu wschodnim cz owiek oddychaj c pobiera nietylko tlen, ale równie energi kosmiczn . Oddech ma ogromny wp ywna wynik masa u. Dwa proste wiczenia przynosz spokój i regular-no oddechu, które podczas ca ego masa u powinny by zachowane.Rozró niamy dwa rodzaje oddychania: brzuszne (przepon ) naturalne,1 przeciwne do oddychania brzusznego, które jest rozpowszechnione nazachodzie. Prosz powtarza dwa rodzaje oddychania po trzy razyi stopniowo zwi kszaj c w kolejnych dniach do oko o 20 lub 30 oddechów.

Naturalne oddychanie brzuszne (przepon ): przy wdechu powi kszasi obwód brzucha, klatka piersiowa unosi si tylko minimalnie. Przy

wydechu brzuch si wci ga. W razie nag ej niedyspozycji przerywamywiczenia. Pocieramy d onie o siebie, a nast pnie masujemy nimi twarz.

Podnosimy si powoli, wykonuj c par kroków i wypijamy trochciep ej wody.

Przeciwne oddychanie do oddychania brzusznego; przy wdechu wci gasi brzuch, klatka piersiowa unosi si . Przy wydechu powi ksza siobwód brzucha i równocze nie klatka piersiowa si obni a. Wdechwykonuje si przez nos; podczas wdechu koniuszek j zyka lekko uci-skaj c dotyka podniebienia z ty u za siekaczami. Podczas wydechu

zyk wraca do swojej pozycji spoczynkowej.Do masa u wybiera si ten rodzaj oddechu, który ka demu bardziej

odpowiada i atwiej si go wykonuje. Przy chorobowym podra nieniudróg oddechowych czy dka oraz w czasie ci y nale y si wstrzy-ma z wiczeniami oddechowymi. Pozwólcie si spokojnie prowadziswoim wewn trznym odczuciom, które pozwol na odpowiedni dobórpoziomu wicze .

Pierwszy cud: sucha k piel

Pierwszy cud sk ada si z o miu energetycznych masa y, które nazy-wamy such k piel . Stosowana jest na podstawie 800-letniego przeka-zu, jakim jest stare dzie o pod tytu em Osiem cudów wiata". Sucha

piel wzmacnia ca y organizm. Z jednej strony usprawnia kr eniekrwi i w ten sposób zapewnia dobre ukrwienie organów. Z drugiej:strony aktywizuj c przep yw energii wspiera prac narz dów trawien-nych i uk adu limfatycznego. To podwójne dzia anie na krew (Yiri) i naenergi (Yang) pomaga cia u w utrzymaniu lub przywróceniu ener-getycznej równowagi- Skóra i mi nie pozostan elastyczne, a wy b -dziecie si czuli wie o i zrównowa eni. Podczas regularnie powtarzanejsuchej k pieli wzmacnia si system obronny i w ten sposób prak-tykujecie najwy sz sztuk medyczn zapobieganie.

piel r k. ce s miejscem, gdzie zaczyna si i ma swój koniecsze z dwunastu meridianów powi zanych z narz dami. Trzy Yangmeridiany r ki biegn od koniuszków palców1. K piel r k wzmacnia

1 Porównaj str. 74.

ruchomo stawów palcowych i uwra liwia si zmys dotyku i zapo-biega p kaniu skóry. Równocze nie masowane s punkty meridianówmaj ce liczne w ciwo ci terapeutyczne. Wprawdzie nie tylko djednej r ki masuje grzbiet d oni drugiej r ki, ale stale s masowa-ne równocze nie meridiany Yin jednej r ki i meridiany Yang dru-giej r ki.

Prosz pociera d onie o siebie a do rozgrzania. Obejmijcie terazoni grzbiet drugiej r ki na wysoko ci stawu nadgarstkowego. Masuje

si 16 razy grzbiet d oni, do ko ca palców tam i z powrotem. Ten sammasa powtarza si 16 razy na drugiej r ce.

piel ramienia. Meridiany r ki przechodz przez rami . Banalneinfekcje mog si st d przenie na ca e cia o. K piel ramienia zapobie-ga stanom zapalnym, wzmacnia naczynia i czyni bardziej elastycznestawy nadgarstka, okcia i barku. Je eli wyst puje infekcja na jednejko czynie, to ograniczamy leczenie tylko do drugiego zdrowego ramie-nia. Bóle ramienia mo na ponadto leczy wykonuj c masa odpowied-niego miejsca na ko czynie dolnej, i tak: bark odpowiada biodru,okie kolanu, staw nadgarstkowy stawom stopy.

4 Masa chi ski

Prosz po d na wewn trznej powierzchni przeciwleg ego stawunadgarstka. Przesuwamy d do góry po wewn trznej stronie ramieniaprzez bark do jego zewn trznej strony i dalej z powrotem do stawunadgarstka. Ka de rami masuje si w ten sposób 16 razy.

piel owy. G owa jest wra liw cz ci cia a, gdzie znajduje simózg, narz dy zmys ów i bardzo drobno rozga ziona sie naczykrwiono nych. Jest to miejsce, w którym spotyka si wszystkie meridia-ny Yang. Znajduje si tutaj równie bardzo du o punktów z systemupozameridianowego. Podczas nieoczekiwanych reakcji, jak: zawroty czy

bóle g owy, nale y wykonywa szczególnie delikatny masa . W przy-padku nasilania si dolegliwo ci przerywamy masa . Ta k piel cia awzmacnia kr enie, a przez to zwi ksza dowóz tlenu. Poprawia zatemzdolno koncentracji, pami , wzrok, wp ywa na o rodki mowy i za-pobiega objawom parali u.

Prosz po z czone d onie pionowo na czole i przesuwa je przezoczy, policzki, usta do do u brody. Przesuwamy je po obu stronach szyido ty u karku i st d przez ty g owy do góry z powrotem do czo a.Powtarzamy te ruchy 16 razy. W ci gu dnia, eby nie psu uczesania,mo na zrezygnowa z masa u ty u g owy i zamiast tego od brody przezskronie powraca si bezpo rednio do czo a. Je eli kto ma makija , tomo na zrezygnowa z masa u w ci gu dnia, a masuje si tylko rano przedtoalet porann , albo te wieczorem przed spaniem.

Na koniec masujemy skronie od do u do szczytu g owy, a si palceobu r k lekko skrzy uj . Naciskaj c mocno skrzy owanymi palcami ra-zem przesuwamy wzd rodkowej linii g owy do ty u, powoli, tak g bo-ko, jak tylko jest to mo liwe. Masa powtarzamy 16 razy.

Po masa u twarzy i ty u g owy, leczymy ow osion skór g owy: roz-stawionymi palcami masujemy, uderzaj c lekko 40 razy jednocze niewszystkimi opuszkami palców. Uwa amy, aby tych czterdzie ci delikat-nych uderze rozdzieli równo na ca g ow .

piel nosa. Zatkany nos jest jak zamkni te okno. Lubili tak mó-

wi starzy mistrzowie, gdy mówili o znaczeniu tego organu zmys u.W rzeczywisto ci nos jest bram wej ciow dla powietrza i kosmicznejenergii wa nego czynnika naszego zdrowia. Wielu moich pacjentówma zatkany nos, nie wiedz c o tym. Cz sto s mocno zdumieni, e pomasa u nosa nagle swobodnie oddychaj jak nigdy dot d. Zatkany nosjest nie tylko dyskomfortem, ale atwo prowadzi do infekcji zatok,oskrzeli i p uc. P uca wed ug naszego wyobra enia pe ni równie kon-troln funkcj nad skór 1. Dlatego równie pewne zmiany skórne mogby spowodowane przez zatkany nos.

Poprzez k piel nosa walczymy nie tylko ze schorzeniami dróg od-dechowych, ale i ze stanami zapalnymi skóry. Nos z po onymi nanim punktami reprezentuje ca e cia o cz owieka. Odrobina wyobra nipozwoli nawet zewn trzny kszta t nosa porówna z niemowl ciem: g o-wa usytuowana jest u podstawy nosa mi dzy brwiami, grzbiet nosa totu ów, koniuszek nosa to podbrzusze, natomiast skrzyde ka nosa toroz one uda.

adziemy swoje wskazuj ce palce lub grzbiety kciuka na skrzyde ka no-sa i przesuwamy przez nasad nosa do czo a tam i z powrotem. Powtarza-my masa 40 razy.(porównaj str 72)

piel klatki piersiowej. piel klatki piersiowej wzmacnia nietylko serce i p uca, ale mo e uwolni od uczucia ucisku w klatcepiersiowej spowodowanego prze yciem psychicznym. Mo na dzi ki niejprzezwyci stany l ku.

adziemy lew d na prawym barku. Przesuwamy d do prawejpiersi i okr amy brodawk sutka 3 razy, a dalej po przek tnej do lewegouda. Z tego miejsca przesuwamy d z powrotem do punktu wyj cia naprawym barku. Przy okazji staramy si wyobrazi sobie p yn wod ,która nie przeskakuje przez zag bienia, a e najpierw je wype nia, zanim dalejpop ynie. Masujemy obie strony po 40 razy.

piel ko czyny dolnej. Ko czyny dolne s miejscem przej ciatrzech Yin i trzech Yang meridianów stopy. K piel nóg wzmacniakr enie krwi i aktywizuje przep yw energii przez te meridiany. Masapozwala zachowa ruchomo stawów stopy, kolan i bioder. Równo-cze nie wzmacnia mi nie ko czyn dolnych i zapobiega stanom przem -czenia naczy ( ylaki podudzi, obrz ki stóp). W tym przypadku rów-nie du e znaczenie ma zasada, e przy stanach zapalnych jednej ko -czyny wykonuje si masa tylko drugiej zdrowej ko czyny lub ewen-tualnie odpowiadaj ce miejsce na ramieniu.

Przesuwamy d od pachwiny przez wewn trzn cz nogi do stawuskokowego stopy i st d po zewn trznej stronie z powrotem do biodra.W ten sposób masujemy ka nog 16 razy próbuj c wsz dzie utrzymaten sam ucisk.

piel kolan. aden ze stawów nie jest tak obci ony jak stawkolanowy. Bolesne objawy starcia stawów mog pojawi si ju w m o-dzie czym wieku. Kolano jest ubogie w naczynia krwiono ne, szczegól-nie wra liwie reaguje na zimno, cz sto wyst puj stany zapalne. Masapozwala utrzyma ruchomo stawów i chroni przed zimnem. Je elimasa sprawia ból, mo na zamiast tego opuka kolana pi ci .

Rozgrzewamy r ceprzez tarcie d oni.Masujemy oba kolanajednocze nie ruchemokr nym. Wykonujemymasa okr ny wobu k ierunkach 16razy.

piel oczu. pie] oczu reguluje kr enie krwi i energii i zapobie-1ga w ten sposób ró nym cierpieniom oczu. Utrzymuje stan elastyczny!mi niówki oczu i zwalcza wczesne zmarszczki powodowane miechemI i trosk . Na s siednich stronach opisy ilustracji dotycz cych k pieli!oczu i technik masa u.

Masujemy równocze nie obie gaiki oczne. Pos uguj c si przy tym\wed ug w asnego uznania albo palcem wskazuj cym, albo kciukiem. Wy-\konujemy ruchy okr ne ko o oka w obie strony po 16 razy. Zaczynamyod wewn trznego k cika oka, nast pnie do em na zewn trz. Zachowuje-my kolejno masa u, poniewa na koniec g adzimy specjalny punktYintang znajduj cy si u nasady nosa mi dzy brwiami i w ten sposóbotwieramy go. Na koniec przesuwamy palce obok wewn trznego k cikaoka powy ej górnej i dolnej powieki na zewn trz.

Dwa masa e, które równie stosujemy w zwalczaniu bólów g owy,uzupe niaj k piel oczu.

Masujemy skronie kciukiem wykonuj c 16 okre lonych ruchów w jednstron i 16 ruchów w drug stron .

Chwytamy skór palcem wskazuj cym i kciukiem prawej r ki w punk-cie Yintang mi dzy brwiami, a nast pnie przesuwamy kciuk przez nos dogórnej wargi. W tym czasie lewa r ka przesuwa si od lewej skroni przezczo o, szczyt g owy, ty g owy do do u karku. Te troch skomplikowanewiczenia wykonujemy 16 razy, a nast pnie zmieniaj c r ce powtarzamy 16

razy (patrz str. 58).

Drugi cud: b ben nieba

Zarówno ucho, jak i nos reprezentuj ca e cia o cz owieka. Dzi kiaurikuloterapii, ograniczaj c si do ucha, mo na leczy ca y organizm.Jest na nim odpowiednio du a liczba punktów akupunktury; opisanoich ju ponad 200. Masa tych punktów zwalcza problemy zwi zanez uchem i zapobiega stanom zapalnym ucha.

Zatykamy uszy d mi, natomiast pa ce: wskazuj cy, rodkowy i ser-deczny uderzaj 40 razy rytmicznie w ty g owy. Rytm uderze powinienby podobny do tempa w asnego chodzenia. Po wykonaniu wicze od-suwamy d onie od uszu. Wk adamy pa ec wskazuj cy do ucha. Obracamytrzykrotnie tam i z powrotem, a nast pnie wyjmujemy. wiczenie topowtarzamy trzykrotnie. Je eli posiadamy d ugie paznokcie, rezygnujemyz tych wicze , poniewa mo na uszkodzi narz d s uchu.

W aurikuloterapii nak uwane s tylko punktyucha, poniewa ucho symbolizuje ca ego cz o-

wieka. Wszystkie wa ne punkty akupunktury tu g sto zlokalizowane.

Trzeci cud: wiczenie oczu

Chi scy lekarze mog oceni stan poszczególnych narz dów na pod-stawie oznak zewn trznych. W osy s ród em informacji o nerkach,skóra zwi zana jest z p ucami, serce oceniamy na podstawie j zyka,

ka

Nerki------ / - -

Oko-

a oczy zdradzaj stan w troby. Przy dolegliwo ciach ze strony oczichi ski lekarz b dzie my la o problemach w troby i równocze nl

dzie leczy oczy i w trob .wiczenia oczu wzmacniaj mi nie oczu i nerw wzrokowy. Stosuj

my je szczególnie przy zaburzeniach wzroku.

Utrzymujemy plecy i g ow prosto, zarówno w pozycji siedz cej, jak ile cej. Obracamy oczyma 3 razy i zatrzymujemy wzrok na krótki czas naprawo. Nast pnie patrzymy prosto. Obracamy oczy w drugim kierunku ipatrzymy na lewo. Powtarzamy te wiczenia, z tym, e wzrokkierowany jest po kolei: do góry, do do u, a na koniec po przek tnej.

Czwarty cud: wiczenia z bów

by wed ug medycyny chi skiej, to nie tylko ko ci i wi zad a. Sone równie bezpo rednio powi zane z nerkami, ledzion , w trobi dkiem. wiczenia z bów wzmacniaj uchw i z by orazpiel gnuj równocze nie uk ad trawienny. Do tego dostarczajdelikatnych uderze pobudzaj cych mózg i rozja niaj cych my li.

Zamykamy usta, rozlu niaj c si w pe ni. Stukamy z bami w równymtempie 40 razy.

Pi ty cud: p ukanie ust

ciwo ci dezynfekuj ce oraz odtruwaj ce liny wykorzystujeka de dziecko skaleczone w palec. Szybko bierze go do ust, niezale nieczy mieszka w Delcie Nilu, w dolinie Odry czy nad rzek Yangcy.Wiedza o sile liny, która zabija zarazki, nale y do staro ytnej wiedzymedycznej cz owieka. W Chinach lina jest nawet równoznaczna zyciem.

Chi ski znak pisarski ycie" sk ada si z dwóch cz onów yn"I zyk".

ukanie jamy ustnej u atwia trawienie i chroni przed infekcjami.Razem z wiczeniami z bów zwalcza próchnic i wzmacnia mi nieuchwy. I tak zaczynamy!

Zamykamy usta, z by s równo z czone. Poruszamy j zykiem tak jakpodczas p ukania ust wod . Powtarzamy te czynno ci 40 razy. Nast pniepowsta lin ykamy w trzech porcjach. Wyobra amy sobie przy tym, elina staje si sta substancj i w takiej postaci przesuwa si na dó do

dka.

Nie ma na wiecie nic bardziej s abego i mi kkiego od wody, a jed-nak w pokonywaniu twardego i mocnego nic nie mo e jej dorów-na " mówi Lao-tsy. Nasz masa jest mi kki, harmonijny, chcestwardnia ci zmi kczy , wyrówna zaburzenia równowagi. Czym gor-sze cierpienie, tym wcze niej powinno si stosowa te delikatne zabiegi.

Szósty cud: masa nerki

Celem masa u nerek jest ochrona oczu nerek" przed zimnem, O-czy nerek" le na meridianie DA/ MAI tak zwanym cudownymmeridianie, który jak pasek opasuje tali na wysoko ci nerek. Jest onwra liwy na wahania temperatury, nie lubi zimna, woli ciep o. Masanerek harmonizuje kr enie krwi i energii, wp ywa tak e na sta tem-peratur cia a. agodzi przy tym bóle pleców i zapobiega schorzeniomreumatycznym. Z harmonijnego dzia ania korzystaj równie narz dy

ciowe. Mo e doj do uregulowania nieregularnych cyklów miesi cz-

kowych. Bóle miesi czkowe mog si zmniejszy lub te ca kowicieust pi . W zaburzeniach potencji mo e by stosowany przynajmniejjako terapia towarzysz ca. Kobiety w ci y powinny si wstrzymaz masa em nerek, a szczególnie z ich rozgrzewaniem. W stanach zapal-nych okolicy nerek odst puje si od masa u, poniewa rozgrzanie mo epogorszy istniej cy stan.

Pocieramy d onie o siebie do chwili uzyskania odpowiedniej temperatiry. Przyk adamy r ce w okolicy nerek. Wyobra amy sobie, e przyjemtciep o z r k przechodzi na plecy i lekko rozgrzewa oczy nerek". Pozistajemy w tej pozycji przez dwie minuty, do czasu oddania ca ej energiNast pnie k adziemy r ce w okolicy ko ci ogonowej i przesuwamy je tawysoko jak tylko jest to mo liwe w gór wzd kr gos upa. Mascpowtarzamy 40 razy.

Siódmy cud: masa brzucha

Podczas masa u brzucha jest stymulowanych jednocze nie pi merdianów: dka, ledziony, nerki, w troby i g ówny regulator przednMeridian dka i ledziony wzmacnia prac uk adu trawienia i uspr;

wnia prac jelit. Stymulacja mo e uchroni uk ad trawienny od ró -nych schorze , jak wrzód dka, biegunka, zaparcia, kolka brzuszna.Linia rodkowa cia a jest miejscem przebiegu meridianu g ównegoregulatora przedniego, zarz dcy wszystkich Yin meridianów. Kon-troluje on p yny cia a i zaopatruje w nie wszystkie narz dy. Stymu-luj c ten meridian wzmacniamy narz dy p ciowe i uk ad immunolo-giczny. Je eli stymulujemy meridian nerki i w troby, to regulujemyprac p cherza moczowego i zapobiegamy dolegliwo ciom okolicy pod-brzusza.

Meridian jest wtedy poddany stymulacji, gdy przesuwamy po nim. Jak prosty wydaje si masa brzucha dla osób przygl daj cych si

z boku, a przecie tak wielostronnie oddzia uje na osoby stosuj ce go.

Ze wzgl du na zró nicowanie w budowie cia a, m czyzn masujemydu ym ruchem kolistym, a u kobiet stosujemy masa podbrzusza i oko-licy dka. Zwi zane jest to z wysok wra liwo ci narz dów rozrod-czych.

Uwaga! Masa brzucha mo e wprawdzie zapobiega wrzodom o-dka, ale je eli ju je mamy, to wtedy jest zabroniony. Nie wykonuje-

my masa u brzucha w stanach zapalnych wyrostka robaczkowego,w zapaleniu otrzewnej, jak i we wszystkich rodzajach nowotworówokolicy brzucha. Rezygnujemy z niego równie w stanach du ego g oduspowodowanego d ugim niejedzeniem oraz bezpo rednio po obfitymjedzeniu. Je eli chcemy d ugo cieszy si yciem, to powinni my unikaekstremalnych sytuacji zwi zanych z nadmiernym jedzeniem lub g odo-waniem.

Masa brzucha dla kobiet. adziemy praw r pod lew piersi .W tym miejscu zaczyna si masa okr ny okolicy dka. Wykonujemy40 okr zgodnie ze wskazówkami zegara. Najni szy punkt tego ko ale y powy ej p pka. Nast pnie k adziemy lew r poni ej p pka i wy-konujemy 40 ruchów okr nych w okolicy podbrzusza w kierunku prze-ciwnym do wskazówek zegara. Masa powinien by wykonywany agod-nie i prawie bez ucisku. Dotyczy to szczególnie kobiet w ci y i w star-szym wieku.

Masa brzucha dla m czyzn. adziemy praw r pod lew pier-si . Zgodnie ze wskazówkami zegara wykonujemy 40 du ych ruchówokr nych na ca ym brzuchu. Nast pnie k adziemy lew r pod pra-

piersi i powtarzamy masa 40-krotnie przeciwnie do wskazówekzegara.

Je eli masujemy si w pozycji le cej, woln r rozlu niamy. Gdywykonujemy w pozycji siedz cej lub stoj cej, to wówczas d k adzie-my w okolicy nerek w ten sposób, e kciuk skierowany jest do przodu,a pozosta e palce do ty u. Taka postawa powoduje, e górna cz cia asi rozci ga i optymalnie powi ksza si powierzchnia masa u.

Ósmy cud: masa wytryskuj cego ród a

Tryskaj ce ród o" (Yongguan) jest to nazwa pierwszego punktumeridianu nerki. Biegnie on od podeszwy przez wewn trzn powierzch-ni ko czyny dolnej, nast pnie przez brzuch do obojczyka. Dzia anietego punktu odpowiada jego nazwie. Punkt znajduje si po rodkuprzedniej jednej trzeciej cz ci stopy. Ze wzgl du na pomocne dzia anietego punktu w nag ych wypadkach, akupunkturzy ci u ywaj go w sta-nach nieprzytomno ci, zapa ci, równie w atakach padaczki.

Stopy s najbardziej oddalon cz ci cia a od serca i objawy zabu-rzenia kr enia wyst puj w tym miejscu cz sto. Chi ski masa ak-tywizuj c punkt tryskaj ce ród o" wp ywa na kr enie krwi. W ten

sposób zapobiega obrz kom stóp, s abo ci naczy , ylakom i innymnieprzyjemnym nast pstwom zaburze kr enia krwi. Punkt na sto-pie tak jak wszystkie inne poni ej kolana ma rzeczywi cie poten-cja zapobiegawczy, jak i terapeutyczny, i dzia a równie na dalejpo one obszary. Zapobiega stanom zapalnym nerek, wzmacnia w t-rob , a dzi ki temu zgodnie z zasad pi ciu ywio ów oddzia ujena oczy. Poza tym agodzi bóle brzucha, zwalcza kaszel, chrypk i bólegard a, dzia a uspokajaj co przy ko ataniu serca oraz w stanach l ko-wych.

5 Masa chi ski

adziemy praw stop na ewym kolanie. Ten punkt najwygodniejmasowa prawym kciukiem, w taki sposób, aby d obejmowa a stop .Teraz k adziemy kciuk na punkcie tryskaj ce ród o" i wykonujemy 40okr nych ruchów na zmian raz zgodnie ze wskazówkami zegara,a nast pnie przeciwnie do wskazówek zegara. Powtarzamy masa nalewej stopie ewym kciukiem.

Akupresura: leczenie r koma

,,Palec ig a, która leczy" w nie to oznaczaj

znaki chi skie z lewejstrony {na poprzedniejstronie). Sztuka palców"

akupresura wed ug meto-dy inhoa znaki chi skieumieszczone z prawejstrony {poprzednia strona).Chi skie pismo jest pismemca ych wyrazów. Ka dy znakpisarski przedstawia ca ywyraz.

Przegl daj c nast pn cz ksi ki, w której s ilustracje, mo nazapyta , dlaczego cz sto u ywa si tych samych punktów przy ró nychchorobach i dolegliwo ciach. Czy nie jest to dziwne, e ten sam punktraz jest u ywany jako g ówny, innym razem jako pomocniczy. Wkrótceprzekonamy si , e pocz tkowy nie ad jest dobrany zgodnie z celemterapeutycznym. Jest to optymalna próba kombinacji pojedynczychmeridianów i punktów, gdzie meridiany i narz dy s podporz dkowanewed ug zasady pi ciu ywio ów i mog wzajemnie si wspiera i leczylub ewentualnie sobie szkodzi . Ta zasada umo liwia leczenie chorobyu jej korzeni, a zarazem zmniejsza mo liwo wyst pienia zaka eniawewn trznego. Tak wi c ka dy punkt ma inne specyficzne zadanie dowykonania: leczy lub zapobiega. Chi scy lekarze wiedz c o tym, ewi kszo punktów ma wi cej ni jedno pole dzia ania, mogli ró nezadania przypisywa punktom w ró nych chorobach. Podobnie jakfigury na szachownicy w stale zmieniaj cej si sytuacji maj ró nemo liwo ci ataku lub obrony.

Chi skie dzieci ju od wczesnych lat s wprowadzane w sztukmasa u i akupresury. Ka dy wcze nie poznaje swoje cia o i przep ywa-

w nim energi . Pozwala to na szybkie rozpoznawanie znakówalarmuj cych o zaburzeniu równowagi energetycznej. Ucz si one po-st powania w dolegliwo ciach dnia codziennego, jak bóle g owy, katar.Wiedza o od ywianiu, higiena cia a, codzienne masa e i podstawowewiadomo ci o wa nych punktach akupresury s fundamentem zapobie-gania w chi skiej medycynie.

Wiedza o wewn trznych zale no ciach, o licznychbezpo rednich i po rednich zmiennych dzia aniach mi dzy ró nymimeridianami i narz dziami jest równie zastrze ona w Chinach tylkodla specjalistów. Dla ludzi Wschodu, a przede wszystkim dla tych,którzy nie znaj kryteriów leczenia ludzi Zachodu, dobór punktów donak uwania jest g bok tajemnic . Tak, ale te akupunkturzysta ca eycie si uczy, a oceniaj c na bie co swoje sukcesy terapeutyczne, a

tak e niepowo-

dzenia, odkrywa zawsze nowe mo liwo ci kombinacji punktów. Natu-ralnie s te podr czniki, w których opisane s w ciwo ci leczniczesetek punktów. Je eli nawet mamy dobre efekty leczenia okre lonymipunktami akupunktury, to by mo e s jeszcze nie odkryte inne mo -liwo ci kombinacji punktów bardziej skutecznych w leczeniu. Znowupos ymy si porównaniem z gr w szachy. Wysokiej klasy szachistama zarejestrowane w pami ci tysi ce rozegranych partii. W decyduj cejjednak partii ze swoim przeciwnikiem zwyci a przez wykonanie ruchu,którego dotychczas nie wykorzysta . Tak te nale y rozumie przed-stawione w nast pnym rozdziale propozycje. Wiedza ta jest oparta natysi cletniej literaturze medycznej, na przekazywanych do wiadczeniachmoich przodków, a tak e na d ugoletnich obserwacjach medycznych.Pomimo to proponowana terapia nie jest czym wyj tkowym. Chcia -bym, aby akupresura nie by a konkurencj lub rodkiem zast pczymmedycyny zachodniej. Akupunkturzysta b dzie prowadzi indywidualneleczenie chorego, którego podstawy oparte s na chi skiej diagnozie.Pewne punkty z okre lonym dzia aniem terapeutycznym stanowi g ów-

konstrukcj . Pojedyncze punkty b uzupe nione lub te zmienionew zale no ci od stanu chorego. Leczenie choroby nie b dzie si ograni-cza o jedynie do losowo wybranego objawu, ale ca ci: mianowiciecz owieka, u którego nast pi o zaburzenie energii w tej czy innej for-mie. Nasuwa si wi c pytanie: dla kogo przeznaczona jest ksi ka doakupresury nie mówi ca o indywidualnych problemach i potrzebachczytelnika? Nasze propozycje s w nie takie. Dla jednych b wy-starczaj ce do wyleczenia, u innych trzeba b dzie indywidualnie roz-budowa dalsz terapi . Indywidualne rozbudowanie dalszej terapii niemusi koniecznie znaczy zmiany punktu akupunktury. Mo e to byzmiana zwyczajów ywieniowych, zmiana sposobu codziennej pracy,warunków ycia, które mog by przyczyn chorób. To jest terapiawolna, któr sobie sam ka dy mo e przepisa ' Trzeba jednak znaleczas, aby móc us ysze swoje cia o i dusz . Mo e spotka si to z mil-cz cym protestem.

Akupunktura i akupresura s tak sam wiedz i nauk , bowiempunkty do leczenia s te same. Akupunktura jest bez w tpienia pe niej-sza i g bsza, gdy pozwala na uruchomienie energii i jej swobodnyprzep yw. To jest to pod e, które nie ogranicza mo liwo ci pomocywielu ludziom. Z akupresury równie wynikaj korzy ci. Chory bowiemmo e j wykonywa , kiedy chce powtarza w jakimkolwiek miejscu.Te wszystkie czynniki mog by dla chorego uzupe nieniem leczenia.

Po ci kim wypadku samochodowym z powa nym uszkodzeniem stawukolanowego uda am si na rekonwalescencj do miejscowo ci Bad Schmz-nach w Szwajcarii. Po udanej operacji nie mog am przez wie e tygodniobci kolana. Chodzi am tylko o kulach, ostro ne próby poruszaniasi bez wózka ko czy y si nie. Spowodowane to by o znacznymzanikiem mi ni. W tym samym czasie, w tym e w nie szpitalu, eczydoktor Kuan Hin i czyni jak twierdzono prawdziwe cuda. By am dosceptyczna w stosunku do tych metod leczenia i nie widzia am powodu,dla którego mia abym si u niego leczy . Pewnego dnia mia am mo -liwo rozmowy z doktorem i spontanicznie przedstawi am mój przypa-dek. Natychmiast powiedzia mi: pani teraz leczy , a pó niej

dzie pani mog a chodzi tak jak przed wypadkiem". Zgodzi am siz mieszanymi uczuciami. Zaraz po wk uciu igie w ró nych miejscachcia a, poczu am si ny przep yw fa owania w uszkodzonej nodze. Leczenieby o dla mnie bolesne i nieprzyjemne. W najlepszym przypadku uwa a-am, e b dzie bezskuteczne, ale da o jednak efekt. Do wiadczy am si y,

której poprzednio nie mia am. Po kilku minutach doktor Kuan Hin wyjig y i powiedzia : prosz i ", bez pomocy. Zrozumia am wówczas, echodzenie z kulami sko czy o si . Bez najmniejszego bólu sz am przezpark do szpitalnego kiosku. Tam spotka am lecz cego mnie lekarza,który patrzy na mnie zdumiony. Zaleci mi ponowne le enie w ku,uwa bowiem, e ryzyko ponownego uszkodzenia jest bardzo du e.

HG., aktorka, Bern

Meridiany

Si a yciowa sk ada si z trzech energii:

Energia wrodzona ma j ju cz owiek w momencie narodzenia,dziedziczona jest po przodkach, a wyposa ona w pewne predyspozycjecielesne, duchowe i psychiczne.

Energia po ywienia jest to produkt uzyskany z pracy uk adutrawiennego.Energia kosmiczna uzyskiwana z atmosfery.

Przez system meridianów i po cze obocznych przep ywa ta trzy-cz ciowa energia przez cale cia o w rytmie 24-godzinnym i jest od-powiedzialna za dobow prac ca ego organizmu. W chi skiej medycy-nie meridiany s podzielone na dwie grupy. Do pierwszej grupy nale ydwana cie regularnych meridianów ki" i nogi". Przebieg w praweji lewej po owie cia a jest jak okre la nazwa taki sam jak w lustrzanymodbiciu. Poszczególnym meridanom podporz dkowane s odpowiednienarz dy st d bior si ich nazwy i nale do systemu meridianówtypu Yin lub Yang. W drugiej grupie znajduje si osiem specjalnychmeridianów, które nie s bezpo rednio zwi zane z okre lonymi or-ganami. Dwa z nich maj szczególne znaczenie kontroluj pozos-ta ych dwana cie. Znajduje si na nich du a liczba punktów akupunk-tury maj cych znaczenie terapeutyczne w codziennej praktyce. Razemz dwunastoma regularnymi meridianami tworz ,,14 klasycznych meri-dianów medycyny chi skiej".

Dwana cie regularnych meridianów

Powtarzane jest zawsze interesuj ce do wiadczenie staro ytnychChi czyków, e leczenie wewn trznych chorób odbywa si przez uciskci le okre lonego miejsca na powierzchni cia a. Sami mo emy stwier-

dzi , e okre lone kombinacje punktów mog leczy schorzenia okre -lonych narz dów. Z zale no ci narz dów mi dzy funkcj narz du,a tym samym miejscem cia a Xue" punkt", tworzy si system, na

Kiorym opana jcsi icuna mcnuianow.Dwana cie organów ma regularne meridiany, od których pochodz

nazwy. Sze z nich jest Yin: to meridiany tak zwane pe ne",gromadz i rozdzielaj energi . Pozosta ych sze to meridiany typuYang s puste i produkuj energi . W kolejno ci nazywamy pierwszenarz dami", drugie pustymi narz dami".

Narz dy (Yin) Puste narz dy (Yang)uco jelito grube

serce jelito cienkieosierdzie potrójny ogrzewaczledziona dek

nerki cherz moczowytroba cherzyk ciowy

Teoria meridianów nie jest oparta na samych narz dach i pustychnarz dach, lecz równie na ich funkcji. Z powy szej listy nie jest znanymedycynie zachodniej pusty organ potrójny ogrzewacz". Jest to przy-

ad na to jak bardzo jest ró ne rozumienie pewnych poj w medycy-nie wschodniej i zachodniej. Przegl d g ównych funkcji narz dów i pus-tych narz dów w rozumieniu chi skiej medycyny pozwoli lepiej poznameridiany i ich w ciwo ci.

uco jest po czone przez drogi oddechowe i nos z otaczaj cymrodowiskiem. Dobry stan skóry i w osów cia a w znacznym stopniu

zale y od stanu p uc. P uca kontroluj oddychanie i stopie przemianymaterii. Natur p uca jest opadanie. Kontroluje ono wszystkie narz dyoddechowe, reguluje p yny cia a i kr enie krwi. Schorzenia z tegozakresu nale do p uca (w kategoriach chi skich).

Jelito grube transportuje pozosta ci pokarmowe, które przekszta -cane s w stolec, a nast pnie wydalane przez odbyt.

Serce wed ug starych koncepcji jest siedzib ducha, krwii meridianu. Stan serca rozpoznaje si po j zyku. Wed ug medycynyzachodniej serce jest powi zane z mózgiem i systemem sercowo-naczy-niowym. Schorzenia te zaliczane s do schorze serca.

Jelito cienkie trawi drugi raz wszystko to, co otrzymuje z dka.Oddziela przy tym substancj od ywcz od odpadów pokarmowych.Nast pnie substancj pokarmow asymiluje i od ywia ca y organizmprzez ledzion , w ten sposób, e podnosi substancje od ywcze do sercai p uc. Odpady kierowane s do jelita grubego do ostatecznego ufor-mowania. Jelito cienkie ma funkcje oddzielania tzw. czystych elemen-tów od nieczystych.

Osierdzie jest tarcz serca. Wszelkie ataki na serce dochodz naj-pierw tutaj. Osierdzie musi zast powa choroby serca. Jako pe nomoc-nik generalny serce wydaje rozkazy. Równocze nie funkcjonuje osier-dzie jako brama wej ciowa i wyj ciowa dla ducha, który mieszka w ser-cu. Psychiczne objawy chorobowe nale nie tylko do serca, ale rów-nie do osierdzia.

Potrójny ogrzewacz nie jest uchwytnym materialnie narz dem. Usy-tuowany jest w trzech jamach cia a i jest jak gdyby stacj przeka -nikow ludzkiego cia a. Ca a aktywno narz dów w nim przekszta ca

GR meridian g óvnego regulattra przednieg

P meridian p u2 meridian t

dkaS meridian se

ca0 meridian osii

rdziaW meridian WJ

troby

Ka dy akupunkturzysta maumieszczone na cianie takie

nie tablice, na którychzaznaczone s punkty.

GRT PM PM GRT

JC meridiancienkiego

PO meridian potrój-nego ogrzewacza

PM meridian p che-rza moczowego

GRT meridian g ówne-go regulatora tyl-nego

PMP2 meridian p che-

rzyka ciowegoJG meridian jelita

grubego meridian ledzio-

nyN meridian nerek

energi . Tylko wtedy, gdy funkcjonuje potrójny ogrzewacz, narz dymog prawid owo wykonywa swoje zadania w nast puj cym zakresie;transport i rozdzia energii i krwi, p ynów, asymilacjapo ywienia,rozdzia odpadów i tak dalej...

ledziona kontroluje po ywienie, wzmacnia p yny cia a i zwalczawilgo . Choroby systemu trawienia i kr enia s przyczynowo zwi zaneze ledzion . W ciwo ci ledziony jest niech do wilgoci, natomiastlubi sucho .

dek przyjmuje pokarm, rozdziela i trawi. ledziona dozorujetransport substancji od ywczych, natomiast dek troszczy si o jegoprzekszta cenie i centralny rozdzia . W przeciwie stwie do ledzionylubi wilgo i trzyma si " mo liwie daleko od sucho ci.

Nerki magazynem esencji i energii. Maj one wp yw na roz-mna anie, uk ad nerwowy i wydzielania wewn trznego. Nerki s matkszpiku kostnego, kontroluj ko ci i s zwi zane z mózgiem. Przez uszy

cz si ze rodowiskiem zewn trznym. Stan nerek ocenia si na pod-stawie w osów.

Objawy chorobowe wymienionych cz ci cia a zwi zane s z ner-kami.

cherz moczowy jest zbiornikiem i miejscem wydalania moczu.Przekszta ca on energi i zajmuje si nadmiarem wody w organizmie.

cherz moczowy zwi zany jest z nerkami, choroby ka dego z tychorganów wp ywaj na siebie.

troba jest magazynem krwi. Kontroluje ci gna i kr enie ener-gii. Stan w troby mo na pozna po oczach. Wed ug nauki chi skiej dosystemu tego narz du zalicza si równie uk ad nerwowy i wydzielaniawewn trznego. Przyczyny pierwotne chorób cz sto zale ne s od w tro-by. Równie choroby oczu cz sto poprzedzaj wcze niej zaburzeniafunkcji w troby.

cherzyk ciowy jest podporz dkowany w trobie. Dlatego nie-które choroby wyst puj razem. Jako cz aparatu trawiennego tenpusty organ jest rezerwuarem ci i centralnym jej dyspozytorem.Je eli wilgo i gor co wzajemnie dzia aj na organizm, to mo e dojdo zaburzenia równowagi w p cherzyku ciowym i mo e wyst pi

taczka.

Opisane tu g ówne funkcje dwunastu narz dów i narz dów pustychpodkre laj , e meridiany nie zaczynaj si w okre lonych narz dach,a gdzie na powierzchni cia a si ko cz , ale jest to sie wzajemnychwp ywów i zale no ci razem sprz onych. Przebieg meridianów potrze-buje ka dorazowo organu lub pustego organu, który nadaje mu nazw .Musimy zrozumie , e meridiany s czynno ciowym obrazem narz dówi pustych narz dów, wyst puj tak e na powierzchni cia a. Dlatego nanarz dy g boko le ce mo emy wp ywa za pomoc akupunkturyi masa u. Dwana cie meridianów ma swoje zewn trzne punkty nako czynach. Dlatego dla niektórych osób palce u r k lub nóg bcelem, natomiast dla innych ród em (pocz tkiem).Sze Yin meridianów narz dów przebiega po wewn trznej stronieramienia i ko czyny dolnej. Sze Yang meridianów narz dów pustychprzebiega po stronie zewn trznej. Ka dy Yin meridian jest po czonyz Yang meridianem za pomoc odga zienia. Dlatego choroby mogprzechodzi z jednego meridianu na drugi. Schemat na stronie 89obrazuje wzajemn zale no

Meridiany typu Yin i Yang po czone w pary przez odga zienia. Wten sposób powstaje zrównowa ony obieg energii z koniecznymidodatkowymi po czeniami mi dzy meridianem r ki a meridianem no-gi. Ka dy Yin meridian r ki ma swojego Yang partnera, czy si on

z meridianem Yin stopy. I odwrotnie jest w przypadku ka dego Yangmeridianu. Powstaje wi c nast puj cy obieg:

1. Meridian p uca r ki Taiyin2. Meridian jelita grubego r ki Yangming3. Meridian dka stopy Yangming4. Meridian ledziony stopy Taiyin5. Meridian serca r ki Shaoyin6. Meridian jelita cienkiego r ki Taiyang7. Meridian p cherza moczowego stopy Taiyang8. Meridian nerki stopy Shaoyin9. Meridian osierdzia r ki Jueyin

10. Meridian potrójnego ogrzewacza r ki Shaoyang11. Meridian p cherzyka ciowego stopy Shaoyang12. Meridian w troby stopy Jueyin

Obieg chorobydwunastu regularnych

meridianów

Je eli meridiany nie spe niaj swoich fizjologicznych zada kr eniaenergii i krwi, mog powodowa szkody w nale cych do nich or-ganach lub te w pustych organach. Mog pojawi si objawy chorobo-we wzd przebiegu meridianu. Na przyk ad w zaburzeniu funkcjimeridianu jelita grubego. Oprócz tego wyst powa mog bóle z bów,poniewa meridian ten przebiega przez dzi a i szcz doln . Zabu-rzenie funkcji meridianu ma przyczyny na zewn trz i wewn trz. Mówi-my wtedy o chorobach endogennych (wewn trznych) i egzogennych(zewn trznych).

Choroby endogenne spowodowane s dysharmoni emocji, jak:, rado , troska, smutek i l k, które prowadz do zaburze równo-

wagi. Choroby endogenne dotycz najpierw narz dów lub pustych na-rz dów, nast pnie nale cych do nich meridianów. S trudniejsze doleczenia ni choroby egzogenne.

Choroby egzogenne przyczynami tych chorób s czynniki klima-tyczne, jak: wiatr, gor co, wilgo , sucho lub zimno. We wczesnymstadium choroba egzogenna przejawia si wzd meridianu. Je eli niejest leczona, mo e przechodzi na organy i puste organy.

Na podstawie obiegu energii i po cze otrzymujemy objawy choro-bowe pojedynczego meridianu.

Meridian p uca r ki Talyln

Meridian p uca zaczyna si w rodkowej cz ci jamy brzusznej po-trójnego ogrzewacza. Nast pnie kieruje si w dó do jelita grubego.St d wst puje do dka i przechodzi przez przepon jamy brzusznej.Rozdziela si do obu p uc, nast pnie przechodzi przez tchawic , a ko-niec jest na powierzchni cia a w okolicy podobojczykowej. Tu znajdujesi pierwszy punkt akupunktury meridianu p uca. Przechodzi po we-wn trznej powierzchni ramienia jako jeden z pierwszych z trzech Yinmeridianów r ki, nast pnie przez kciuk do koniuszka kciuka. Od barkudo koniuszka kciuka znajduje si jednocze nie jedena cie punktów aku-punktury, na które mo na bezpo rednio oddzia ywa . Ga oboczna

czy si na d oni z palcem wskazuj cym, a wi c meridianem jelitagrubego, to znaczy jego Yang partnerem.

Objawy chorobowe: uczucie ciskania, kaszel, duszno , kaszelz krwi , bóle gard a, katar, zimno i bóle okolicy opatki, a tak e bólewzd meridianu.

Meridian jelita grubegoki Yangming

Meridian jelita grubego biegnie od koniuszka palca wskazuj cegoprzez ko ci ródr cza jako pierwszy meridian Yang ki przez zewn trz-

stron ramienia do barku. Po skr ceniu w okolicy siódmego kr guszyjnego, gdzie spotykaj si wszystkie meridiany Yang, wchodzi w za-

bienie znajduj ce si nad obojczykiem. St d schodzi w dó do p uci ko czy bieg w jelicie grubym. Boczna ga z wa nymi punktamiakupunktury wst puje w gór zag bienia nadobojczykowego przez szyji policzek. Mi dzy górn warg a nosem przekracza lini rodkowcia a i ko czy si bocznie od skrzyde ek nosa. W tym miejscu czy siz meridianem dka. Jelito grube ma mi dzy palcem wskazuj cyma nosem 20 punktów akupunktury.

Objawy chorobowe: bóle brzucha, biegunka, zaparcie, bóle gard a,bóle z bów, krwawienie z nosa, bóle w obszarze meridianu.

Meridian dka stopy Yangming

Meridian dka swój pierwszy punkt ma pod okiem. St d przecho-dzi przez dzi a, szcz ki, k cik ust, brod do stawu uchwowego. Ko o

ucha wst puje nast pnie w gór do czo a, podczas gdy ga boczna oduchwy biegnie bezpo rednio do obojczyka i st d wchodzi do wewn trz

cia a osi gaj c dek. G ówna ga prostopadle schodzi w dó przezbrodawk sutka i okolic brzucha, zbli aj c si do linii rodkowej cia ai przez podbrzusze schodzi na udo. czy si tam z ga zi boczn ,która zaczyna si w dku i przechodzi przez przedni cz bocznejpowierzchni nogi, grzbiet stopy i dochodzi do drugiego palca nogi.Dalsza ga boczna odchodzi poni ej kolana i dochodzi do trzeciegopalca. Ostatnia odchodzi od grzbietu stopy i idzie do pierwszego palca,gdzie ma po czenie z meridianem ledziony.

Meridian dka przebiega jako jedyny meridian Yang stopy przezprzedni cz cia a i ma 45 punktów.

Objawy chorobowe: wzd cia, bóle brzucha obrz ki, wymioty,obrzmienia: bóle szyi i krwawienia z nosa, choroby gor czkowe, na ogi,bóle okolicy meridianu.

Meridian ledziony stopy Taiyin

Meridian ledziony zaczyna si od du ego palca i biegnie wzdgranicy stopy i grzbietu stopy. Przez kostk wst puje w gór na we-wn trzn stron ko ci piszczelowej i uda do podbrzusza. Z tego miejscadochodzi do ledziony. Bocznie od brodawki sutka wst puje do "do upachowego i pó niej schodzi na bok. W szóstej przestrzeni mi dzy e-browej poni ej do u pachowego jest ostatni punkt. Ga boczna idziedo prze yku i pod j zyk i powierzchownie si rozdziela. Druga przecho-dzi przez dek i przepon do serca i czy si z meridianem serca.Meridian ledziony ma 21 punktów.

Objawy chorobowe: bolesne dr twienie j zyka, bóle dka, wzd cia,wymioty, taczka, ogólne os abienie, bóle w obszarze meridianu.

Meridian serca r ki Shaoyin

Meridian serca zaczyna si w sercu, przekracza p uca i wychodziw rodku do u pachowego jako pierwszy punkt na powierzchni cia a.Jako ostatni z trzech meridianów Yin przechodzi do r ki wzd we-wn trznej powierzchni ramienia do stawu nadgarstkowego, sk d przez

w prostej linii biegnie do koniuszka ma ego palca. czy si tamze swoim partnerem Yang meridianem jelita cienkiego. Jedna gaidzie z serca przez przepon w dó do jelita cienkiego. Druga ga

6 Masa chi ski

prowadzi do g owy i ko czy si w oku. Meridian serca mo na stymulo-wa w dziewi ciu punktach.

Objawy chorobowe: sucho gard a, bóle okolicy serca, uczucie gor -ca w d oniach, bóle w obszarze serca.

Meridian jelita cienkiego r ki Taiyang

Meridian jelita cienkiego zaczyna si od ma ego palca i prowadziprzez grzbiet r ki do nadgarstka. St d jako ostatni z trzech meridia-nów typu Yang ki przechodzi do okcia i przez zewn trzn stronramienia przez staw barkowy. Nast pnie w druje przez opatk dosiódmego kr gu szyjnego, gdzie spotyka si z innymi meridianami typuYang. Pó niej przekracza kark i osi ga zag bienie nadobojczykowei bezpo rednio zd a do serca. Wzd prze yku idzie dalej do dkai jelita cienkiego. Ga boczna wst puje od obojczyka bocznie przezszyj do policzka. Od zewn trznego k ta idzie do ty u i dochodzi doucha. Dalsza ga rozga zia si na policzku i prowadzi pod okiem dowewn trznego k ta oka i czy si z meridianem p cherza moczowego.

Objawy chorobowe: bóle podbrzusza, g uchota, taczka, obrz k po-liczków, bóle gard a, bóle wzd meridianu.

Meridian p cherza moczowego stopy Taiyang

Meridian p cherza moczowego zaczyna si w wewn trznym k cieoka, biegnie przez czo o do szczytu g owy. Ga boczna idzie odszczytu g owy do skroni, podczas gdy meridian wchodzi do mózgu,a nast pnie przez ty g owy zst puje na kark. Meridian p cherza biegnierównolegle do kr gos upa, tylko w okolicy krzy a jest droga obocznaprzez nerki do p cherza moczowego. Ga od krzy a prowadzi przezpo ladki i tyln powierzchni uda do do ów podkolanowych. Tamspotka si z drug ga zi g ównego meridianu, która wychodzi z obszaru karku i biegnie w nieco dalszej odleg ci od kr gos upa i dochodzi do po ladka. Ga ta ko czy si w meridianie p cherza moczowego, który dalej biegnie przez ydk z ty u za kostk zewn trzn ,grzbiet stopy i po zewn trznej stronie do ma ego palca. Tam czy siz meridianem nerki. *

Na meridianie p cherza moczowego znajduje si 67 punktów.Objawy chorobowe: zatrzymanie moczu, moczenie nocne, delirium,

bóle g owy, bóle w obszarze meridianu.

Meridian nerki stopy Shaoyin

Meridian nerki biegnie od palca ma ego stopy do pierwszego punktuakupunktury na podeszwie. Z tylu za kostk wewn trzn osi ga pi ,okr a i wst puje w gór przez koniec fa du wewn trznego zgi ciakolanowego, przechodzi nast pnie przez udo do ko ci guzicznej (ogo-nowej). St d prowadzi do nerek oraz kieruje ga boczn do p cherza.Przez w trob , przepon , p uca dochodzi do gard a i podstawy j zyka.Swój ostatni punkt ma w obszarze podobojczykowym. Ga bocznarozga ziaj ca si na poziomie p uca prowadzi do serca, gdzie meridiannerki czy si z meridianem osierdzia. Meridian nerki ma 27 punktów.

Objawy chorobowe: kaszel z krwi , zaparcia, biegunki, s abe ko -czyny, uczucie gor ca w stopach, bóle w obszarze meridianu.

Meridian osierdzia r ki Jueyin

Meridian osierdzia zaczyna si w klatce piersiowej i na pocz tkuprzechodzi przez worek osierdziowy, który jest mu podporz dkowany.St d zst puje przez przepon w dó do jamy brzusznej i przechodziprzez 3 pi tra potrójnego ogrzewacza. Ga boczna opuszcza klatkpiersiow w pobli u do u pachowego. Tam le y pierwszy punkt meri-dianu osierdzia. ukiem okr a dó pachowy i idzie dalej przez we-wn trzn stron ramienia do zgi cia okciowego Jako rodkowyz trzech meridianów Yin ki ko czy si na opuszce palca rodkowego.Ga boczna idzie od d oni do palca serdecznego, gdzie meridianosierdzia czy si z meridianem potrójnego ogrzewacza.

Meridian osierdzia ma dziewi punktów.Objawy chorobowe: Angina pectoris, uczucie ciskania, ko atanie ser-

ca, pobudzenie, uczucie gor ca po wewn trznej stronie d oni, bólew obszarze meridianu.

Meridian potrójnego ogrzewacza r ki Shaoyang

Meridian potrójnego ogrzewacza zaczyna si w okolicy paznokciapalca serdecznego i przechodzi mi dzy dwoma meridianami Yang ki.Dalej przez grzbiet d oni po zewn trznej stronie ramienia z ty u barku,gdzie krzy uje si z meridianem p cherzyka ciowego. W zag bieniunadobojczykowym wchodzi do klatki piersiowej. czy si z osierdziemi zst puje st d przez przepon do potrójnego ogrzewacza, którego

nazw nosi. Ga boczna idzie z klatki piersiowej z powrotem dowg bienia nadobojczykowego i dalej przez kark, potem okr a z ty uucho i ko czy si w oczodole. Inna ga wchodzi do ucha i wychodziznowu na powierzchni . Na policzku krzy uje si z pierwsz ga zii zaraz osi ga swój cel w zewn trznym k cie oka gdzie czy siz p cherzykiem ciowym.

Na tym meridianie le 23 punkty.Objawy chorobowe: wzd cia, moczenie nocne, bóle przy oddawaniu

moczu, g uchota, szum w uszach, obrz ki i bóle gard a, bóle w okolicymeridianu.

Meridian p cherzyka ciowego stopy Shaoyang

Meridian p cherzyka ciowego biegnie od zewn trznego k ta okaprzez ucho, skronie do karku. Przez barki wchodzi do zag bienianadobojczykowego. Jedna ga boczna odchodzi od k cika oka, wcho-dzi do oczodo u z meridianem potrójnego ogrzewacza. Pó niej wst pujedo klatki piersiowej w zag bieniu nadobojczykowym. Przezprzepon i jam brzuszn czy si z w trob , a nast pnie ko czy si w

cherzyku ciowym. W stawach biodrowych ta ga wst pujeznowu do g ównego meridianu, który biegnie od obojczyka bocznieprzez klatk piersiow , brzuch do stawów biodrowych. Po zewn trznejpowierzchni nóg biegnie meridian p cherzyka ciowego dalej iprzechodzi z przodu kostki zewn trznej, nast pnie przez staw skokowy iko czy si na czwartym palcu. Ga boczna rozdziela si na grzbieciestopy i biegnie do palucha, osi gaj c meridian w troby.

Mo na wp ywa na meridian w troby przez 44 punkty.Objawy chorobowe: gorzki smak w ustach, zamroczenie, gor czka,

bóle g owy, bóle szcz ki, stany zapalne zewn trznego k cika oka, g u-chota, szumy w uszach, bóle w ca ym otoczeniu meridianu.

Meridian w troby stopy Jueyin

Meridian w troby ma swoje ród o w paluchu stopy. Przebiega onnajpierw przez grzbiet stopy i przechodzi z przodu kostki wewn trznej.Na wewn trznej stronie podudzia krzy uje si z meridianem ledziony.St d dalej przechodzi z ty u meridianu ledziony. Po okr eniu zewn -trznych narz dów p ciowych z okolicy pachwinowej wst puje na pod-brzusze zbli aj c si do linii rodkowej cia a. Dalej biegnie ukiemw kierunku w troby. czy si z w trob , od której bierze nazw , oraz

czy si z p cherzykiem ciowym pustym narz dem, partneremYang. Od przepony meridian pozbawiony jest bezpo rednich punktówakupunktury, dalej wst puje do g owy i czy si z oczami, a ko czy sina szczycie g owy. Jedna ga boczna kieruje si od oka w dó i okr -a usta. Druga ga boczna wychodzi z w troby, przechodzi przez

przepon i czy si w p ucach z meridianem p uc; w ten sposóbzamyka si obieg regularnych dwunastu meridianów.

Meridian w troby ma 14 punktów.Objawy chorobowe: lumbago, przeczulica uciskowa klatki piersiowej,

wymioty, moczenie, zatrzymanie moczu, przepuklina, bóle podbrzusza,bóle w obszarze meridianu.

Dwa specjalne meridlany:ówny regulator przedni I tylny

Regularne meridiany r ki i nogi s symetryczne i maj swój obrazzwierciadlany na drugiej po owie cia a. Osiem meridianów specjalnychnie ma tych cech charakterystycznych. Sze z nich nie ma swoich

asnych punktów. Z innymi meridianami s w czno ci i krzy uj si .Spe niaj one funkcje nadzorcze i koordynuj ce. Tak zwany meridianDai Mai opasuje tali i wi e pary meridianów Yin i Yang w central-nym miejscu. Specjalista nie mo e dzia bez dok adnej znajomo cispecjalnych meridianów. Dobór punktów i rozwój terapii stale jestzwi zany z ró nymi po czeniami mi dzy regularnymi i specjalnymimeridianami. Dwa ze specjalnych meridianów odgrywaj centraln ro-

. Centraln w znaczeniu dos ownym, poniewa g ówny regulatorprzedni i tylny biegn po linii rodkowej cia a przedniej i tylnej.Tworz osiowo symetryczn sie , na której znajduje si ca y rz dpe nowarto ciowych punktów.

ówny regulator tylny

ówny regulator tylny przechodzi wzd tylnej linii rodkowej cia-a. Grzbiet w chi skim poj ciu jest typu Yang, dlatego te meridian

ównego regulatora tylnego ma charakter Yang. Cz sto okre lany jestjako morze Yang meridian. Na poziomie siódmego kr gu szyjnegoznajduje si punkt spotkania wszystkich meridianów Yang. Chi skanazwa brzmi Du Mai, przy czym Du znaczy zarz dca, a Mainaczynia. W tej nazwie okre lona jest g ówna funkcja: zarz dza wszy-

stkimi meridianami Yang. ówny regulator tylny zaczyna si wkroczu i przechodzi przez ko guziczn , przez kr gi l wiowe, okolickrzy ow . czy si najpierw z nerkami, dalej biegnie przezkr gos up prosto do g owy. Wchodzi do mózgu, a nast pniepojawia si na szczycie g owy i dalej biegnie wzd linii rodkowejcia a i nosa do górnej wargi. Ko czy si w dzi ach powy ej siekaczy.Przez 28 punktów mo na bezpo rednio wp ywa na meridian g ównegoregulatora tylnego.

Objawy chorobowe: choroby gor czkowe, nadmierna pobudliwo ,sztywno kr gos upa, toniczne skurcze mi ni grzbietu. Objawy choro-bowe o rodkowego uk adu nerwowego.

ówny regulator przedni

ówny regulator przedni jest Yin partnerem g ównego regulatoratylnego. Chi czycy nazywaj go cz sto morze Yin meridian, poniewatu cz si wszystkie meridiany Yin. Oficjalne okre lenie tego meridia-nu jest Ren Mai. Mai znaczy naczynia"; ren odpowiedzialny lubdyrektor. G ówny regulator przedni jest odpowiedzialny za meridianyYin. Zaczyna si równie w kroczu, wst puje dalej przez ko onow ,

pek, mostek, przez bruzd mi dzy brod a warg doln ; ko czy siwykonuj c okr g ko o ust.

ówny regulator przedni ma 24 punkty.Objawy chorobowe: przepukliny, kaszel, astma, choroby uk adu mo-

czowo-p ci owego.ówny regulator przedni i tylny tworz razem z regularnymi meri-

dianami system 14 klasycznych meridianów. Ta sie energetyczna maw ka dej po owie cia a po 309 punktów i na linii rodkowej cia a razem52 klasyczne punkty akupunktury.

Punkty akupunktury

System meridianów cia a cz owieka jest sieci energetyczn , co mo -na porówna do pewnego regionu zaopatrywanego w energi . Je lidop yw energii w sieci nie dochodzi do pewnego miejsca, to trzebawykona prace w okre lonej stacji rozdzielczej przeka nika. Tak te jestz meridianami, gdzie oddzia ywanie odbywa si tylko w specjalnychpunktach. Te stacje przeka nikowe (rozdzielcze) systemu meridianów

nazywamy punktami akupunktury. Tutaj koncentruje si energia, tutajwi c mo emy za pomoc akupresury, akupunktury i moxy (terapiiciep em) aktywowa lub tamowa i regulowa rozdzielanie energii.

W ci gu stuleci opisano razem 361 punktów akupunktury. 28 z nichle y na meridianie g ównego regulatora tylnego i 24 na g ównymregulatorze przednim.

W zwi zku z tym, e meridiany te przebiegaj prostopadle w liniirodkowej grzbietu i brzucha, i klatki piersiowej, to nie maj lus-

trzanych bli niaczych punktów. Natomiast pozosta e meridiany typuYin i Yang stopy i r ki maj podwójny bieg i s do dyspozycji naprawej i lewej po owie cia a. W praktyce nie ma adnego znaczenia, czyakupresur wykonujemy po prawej czy po lewej stronie. Wi kszopunktów mo emy bez problemów leczy nawet po obu stronach rów-nocze nie. Nie masujemy adnego punktu w otoczeniu wyst puj cegostanu zapalnego. Wykonujemy wówczas akupresur tego samego punk-tu, ale po drugiej stronie. Nie wszystkie z 361 punktów akupunkturymaj takie samo znaczenie. Niektóre z nich u ywane s rzadko, gdy

tylko do usuwania bardzo specyficznych objawów chorobowych.Inne nak uwane s stale, poniewa maj reguluj ce dzia anie i s dale-ko od obszaru oddzia ywania. W akupunkturze szczególne punkty srozmieszczone od pachy do okcia i poni ej kolana. Im wi ksza odle-

od centrum cia a, tym nieregularniej p ynie energia, ale tetym atwiej i dalekosi niej mo na manipulowa przep ywem energii.Chcia bym to przedstawi na prostym przyk adzie. Najszybciej i naj-wra liwiej reaguj na zimno nasze r ce i stopy. Je eli je masujemy,uzyskujemy ciep o, które wkrótce jako przyjemne odczucie ogarnie ca ecia o.

Szerokie terapeutyczne dzia anie punktu na ko czynach by o dowcze nie odkryte. Podczas wielu stuleci mistrzowie akupunktury mówi-li, e tylko czterema punktami akupunktury mo na leczy wszystkiechoroby. Przy czym mieli na my li 4 punkt meridianu jelita grubego,le cy przy ko ci ródr cza palca wskazuj cego; punkt 36 meridia-nu dka poni ej kolana; 40 punkt meridianu p cherza moczo-wego le cy w dole podkolanowym oraz punkt 7 meridianu p uc powy ej stawu nadgarstkowego. Punkty te nazwano kluczowymi punk-tami akupunktury. Niektórzy lekarze do czaj 6 punkt meridianu osie-rdzia i punkty Ashi to znaczy lokalne, bólowe punkty wra liwe naucisk. Inni natomiast zast puj punkty Ashi punktem 26 g ównegoregulatora tylnego.

Dwana cie punktów mistrza Ma

Za czasów dynastii Sing oko o 960 roku mistrz Ma Tan Yan zalecido stosowania dwana cie punktów. Zawarta jest w nich si a dzia aniawszystkich wówczas znanych 357 punktów. Obok czterech kluczowychpunktów na swojej li cie umie ci jeszcze nast puj ce: punkt 44 meri-dianu dka, punkt 3 meridianu w troby, punkt 11 jelita grubego,punkt 30 i 34 p cherzyka ciowego, punkt 5 meridianu serca, punkt57 i 60 p cherza moczowego. Mo liwo ci terapeutyczne, jakie dajetuzin punktów, s w praktyce bardzo du e, jak przedstawia to na-st puj ce zestawienie terapeutycznych wskaza .

Punkt 36 meridianu dka (Zusanli): chorobliwe podra nienieuk adu trawienia, skurcze dka, wymioty, wzd cia, zaparcia, zapale-nie jelit.

Punkt ten jest punktem tonizuj cym ca e cia o.

Punkt 4 meridianu jelita grubego (Hegu): bóle g owy, bóle z bów,stany zapalne migda ków podniebiennych, katar, stany zapalne zatoki gard a, bóle oczu, pora enie mi ni twarzy, wole, bóle i niedow adygórnych ko czyn, nadmierne i nieprawid owe wydzielanie potu, przezi -bienie, gor czka.

Punkt 40 meridianu p cherza moczowego (Weizhong): rwa kul-szowa, bóle krzy a, pora enia ko czyny dolnej, oparzenie s oneczne,choroby kolana.

Punkt 7 meridianu p uca {Lie ue): bóle g owy, sztywno karku,astma, pora enia mi ni twarzy, neuralgia nerwu trójdzielnego.

Punkt 11 meridianu jelita grubego (Guchi): bóle barku i ramienia,niedow ady ko czyn górnych, choroby stawu okciowego, gor czka,nadci nienie t tnicze, egzemy.

Punkt 44 meridianu dka (Neiting): bóle dka, bóle g owy,stan zapalny migda ków, czerwonka.

Punkt 30 meridianu p cherzyka ciowego (Huantiao): rwa kul-szowa, pora enie ko czyn dolnych, choroby stawów biodrowych.

Meridiany i ich powi zania: Meridian p uca jest zwi zany z w trob i meridianemjelita grubego. Dwa meridiany jeden meridian stopy i jeden r ki majwspólne chi skie okre lenie; np. Taiyin okre la zarówno meridian p uca iledziony. Meridiany p uca, serca i osierdzia s trzema meridianami Yin r ki, które

zaczynaj si wewn trz, a biegn na zewn trz, a wi c biegn od tu owia doko czyn.

P meridian p uca r ki TaiyinJG meridian jelita grubego r ki Yangming

meridian dka stopy Yangming meridian ledziony stopy Taiyin

O meridian serca r ki ShaoyinJG meridian jelita cienkiego r ki TaiyangPM - meridian p cherza moczowego stopy TaiyangN - meridian nerki stopy ShaoyinO - meridian osierdzia r ki JueyinPO - meridian potrójnego ogrzewacza r ki ShaoyangPZ - meridian p cherzyka ciowego stopy ShaoyangW - meridian w troby stopy Jueyin

Punkt 34 meridianu p cherzyka ciowego (Yanglingguan): pora-enia po owicze, schorzenia dróg ciowych, bóle okolicy

krzy owej i bóle nóg.

Punkt 5 meridianu serca (Tongli): bóle g owy, ostra chrypka, sztyw-no j zyka, zaburzenia mowy, zaburzenia snu, ko atanie serca, bóleramienia i stawu nadgarstkowego.

Punkt 3 meridianu w troby (Taichong): bóle g owy, zawrotyowy, padaczka, drgawki gor czkowe u dzieci, choroby oczu, prze-

puklina, krwawienia z macicy wy czaj c menstruacj , stany zapalnesutka.

Punkt 60 meridianu p cherza moczowego (Kunlun): niedow adyko czyn dolnych, bóle krzy a, rwa kulszowa, wypadanie odbytu, bólestóp.

Punkt 57 meridianu p cherza moczowego (Chengshan): rwa kul-szowa, wypadanie odbytu, ylaki i bóle podeszwy, niedow ady ko czyndolnych.

Cun indywidualna jednostka pomiarowa

W zwi zku z ró wielko ci cia a pacjentów oraz ze stale po-wtarzanymi b dami w lokalizacji punktów, lekarze yj cy oko o dwatysi ce lat temu za czasów dynastii Han, ustalili w asn dla pacjentajednostk pomiarow . W ten sposób odmierzane s odleg ci mi dzypunktami. Dzieli ona cia o ludzkie na proporcjonalne odcinki i nazywasi cun. Cun pozosta do dzisiaj najwa niejsz jednostk pomiarowakupunktury.

1 cun odpowiada szeroko ci kciuka. Je eli z ymy 4 palce razem, tootrzymamy szeroko 3 cunów. Dwa palce z czone razem daj szero-ko 1,5 cuna.

Pomiary szeroko ci palca s proste i porównywalne, i s pewnmetod lokalizacji punktów w akupresurze wykonywanej na sobie sa-mym. Szeroko palca mo e zmieni si jednak e pod wp ywem ci -kiej, codziennej pracy. Na nast puj cym zestawieniu znajduj si wa -niejsze, proporcjonalne pomiary, tak e mo na sprawdzi , czy w asnaszeroko palca zgadza si z podanymi pomiarami.

owa12 cunów: od linii w osów powy ej czo a do linii w osów karku3 cuny: od rodkowego punktu mi dzy brwiami do linii w osów3 cuny: od linii w osów karku do siódmego kr gu szyjnego, atwo

mo na go znale , poniewa jego wyrostek jest bardziejwystaj cy od poprzedzaj cych

6 cunów: mi dzy dwoma skroniowymi liniami w osów

Tu ów8 cunów: mi dzy dwoma brodawkami sutkowymi8 cunów: mi dzy p pkiem a mostkiem5 cunów: mi dzy p pkiem a ko ci onow6 cunów: mi dzy dwoma wewn trznymi brzegami opatki

Rami9 cunów: od przedniego ko ca fa dy pachowej do fa dy okciowej

12 cunów: od fa dy zgi cia okciowego do fa dy zgi cia nadgarstka

Nogi19 cunów: od kr tarza wi kszego, wyczuwalnego guza ko ci udowej

przy miednicy, do rodka rzepki kolana 16 cunów:od rodkowego punktu rzepki do kostki zewn trznej

Mamy dwie ró ne mo liwo ci lokalizacji punktów akupunktury. Jednametoda pomiaru za pomoc szeroko ci palca, przy czym szerokokciuka wynosi 1 cun. W drugiej metodzie proporcjonalnego pomiaruodleg ci mi dzy dwoma okre lonymi miejscami cia a s podzielone najednostki cunowe. Punkt znajduj cy si 2 cuny powy ej zgi cia stawunadgarstkowego mo na znale odmierzaj c dwie szeroko ci kciukaw gór od linii zgi cia stawu nadgarstkowego. Mo emy równie zloka-lizowa punkt za pomoc ta my pomiarowej. Odleg mi dzy linizgi cia stawu nadgarstka a lini zgi cia okcia mierzymy, a nast pniedzielimy na 12 odcinków. Przy ko cu drugiego odcinka wykonujemyakupresur . Druga metoda jest wprawdzie bardziej precyzyjna, ale za-razem bardziej skomplikowana od pierwszej. Aby wykona akupresurna sobie, mo na stosowa pomiary za pomoc szeroko ci palców, gdy

wygodniejsze. Jednak e lokalizacja nawet pomiaru proporcjonalnegojest ostatecznie miejscem przybli onym, w którym znajduje si punkt.Czy rzeczywi cie zosta odnaleziony poszukiwany punkt, wskazuje popierwsze specyficzna wra liwo na ucisk. Na ten sam ucisk punktakupunktury reaguje o wiele czulej od dowolnego miejsca w pobli u.Dlatego ci gle trzeba szuka wra liwego miejsca. Po drugie jest toidentyfikator, który jest w ciwo ci punktu akupunktury. Wi kszopunktów le y w zag bieniu, którego wzrokiem nie mo na dostrzec,jednak e przy ucisku palcem mo na go dok adnie wyczu .

Praktyczne zastosowanie

Niezale nie od tego, czy na punkty akupunktury b dziemy dzia alitradycyjnymi rodkami, jak ig y z ote czy srebrne, czy bardzo nowo-czesn technik laserow , czy te go ymi r koma, cel terapii pozostanieci gle ten sam, tzn. regulacja przep ywu energii oraz ponowne do-prowadzenie do stanu równowagi Yin i Yang. Wymienione w pierwszejkolejno ci techniki s bardziej precyzyjne i dlatego bardziej efektywneod akupresury. Stanowi one jednak pewne niebezpiecze stwo, je li nie

perfekcyjnie opanowane. Stosowanie akupresury niesie bowiem rów-nie pewne ryzyko. Je eli kto na przyk ad wykonuje akupresur paz-nokciami, to zwi ksza jej precyzj , ale równocze nie wzrasta niebez-piecze stwo infekcji spowodowane ma ymi zranieniami skóry i obec-no ci zarazków na paznokciach. Zalecamy wykonywanie masa u pun-któw akupunktury opuszkami palców, najlepiej opuszkami kciuka lubpalca wskazuj cego, ewentualnie k bem kciuka. W ten sposób nie

pope niamy b du i zarazem akupresura nie stanowi ryzyka. Praktycznakorzy jest równie dla akupunktury, gdy punkt jest precyzyjnie trafia-ny. Przy masa u palcem lub d oni powierzchnia jest wi ksza i w zwi -zku z tym mamy mo liwo pe nego trafienia. Nie strzelajcie strzelbw ziarno, nawet je li nie ma natychmiastowego efektu z akupresurywykonywanej wed ug propozycji przedstawionych dla pewnych scho-rze w tej ksi ce. Niezliczone przyk ady z mojej kilkunastoletniejpraktyki wskazuj , e wi kszo ludzi mo e si uczy akupresury.Z biegiem czasu punkty s coraz bardziej precyzyjnie odnajdywane.Tym samym b dzie mo liwe szybsze ró nicowanie ucisku na punktyakupunktury od innego miejsca na powierzchni cia a.

Profesjonalny akupunkturzysta stosuje ró ne kombinacje masa u.Rozró nia on na przyk ad ci gni cie", skrobanie", stukanie", ude-rzanie", ucisk w miejscu", ucisk podczas okr nego ruchu". Dlawykonywania akupresury na sobie samym szczególnie dobra jest taostatnia technika, zw aszcza je eli przy tym wykonujemy akupresur nazmian raz w kierunku zgodnym ze wskazówkami zegara, a nast pnieprzeciwnym. Post pujemy równie wed ug zasady równowagi Yangi Yin. Zgodnie ze wskazówkami zegara dajemy Yang, a przeciwnie do

Masa wykonywany przez wielkiego mistrza. Delikatnie lizgaj ce sionie po ciele, znika napi cie, p yny cia a p yn swobodnie, dochodzi

do równowagi energetycznej.

wskazówek zegara wyrównujemy Yin. Cia o bierze automatycznie ener-gi wtedy, kiedy jej potrzebuje. Ucisk powinien by przynajmniej taksilny, e tkanki znajduj ce si pod palcem powinny si przy ruchuokr nym porusza .

dzie te wskazany g ówny punkt i wspomagaj cy O. Nie ma towprawdzie adnego znaczenia jako ciowego. Polega to na tym, e pun-kly wspomagaj ce s mniej wa ne i mog by pomini te. Masujemywszystkie punkty, które s wskazane do stosowania przy danej choro-bie. G ówne punkty powinny by cz ciej i d ej masowane od punk-tów wspomagaj cych, tak aby ich specyficzne dzia anie mog o si w pe-ni ujawni . Punkty mog by masowane w dowolnej kolejno ci do

czasu u mierzenia bólu. Zbiorczy czas akupresury powinien wynosinajwy ej od 20 do 25 minut. Mo na leczenie w ci gu dnia kilka razypowtarza .

Je eli nie pojawia si poprawa, to trzeba zg osi si do lekarza.Mo emy jednak w ka dym rodzaju bólu stosowa akupresur , jakoprzej ciow terapi , je eli mamy ju ustalon wizyt u lekarza. Niemusimy czeka bezczynnie do terminu wizyty z za onymi r koma, alemo emy podj w miar mo liwo ci samemu co przeciw bólowi.

Jeszcze kilka s ów na temat chorób wymienionych w ksi ce. Próbo-wa em ograniczy opracowanie do pojawiaj cych si dolegliwo ci dniacodziennego. Cz chorób okre la si jako lekkie, jak np. przezi bie-nie, które mo e leczy ka dy cz owiek bez wizyty u lekarza, je li pozatym jest zdrowy. Cz ciowo równie w chronicznych dolegliwo ciach,jak np. reumatyzm, je eli chory nie stosuje nic innego jak tylko tabletkii ma ci przeciwbólowe.

W sytuacjach przedstawionych poni ej nale y przed wykonaniemakupresury najpierw zapyta lekarza:

pacjent z powodu choroby jest w trakcie leczenia lekarskiego,w razie bardzo podwy szonego ci nienia,podczas ci y.

Wielcy mistrzowie w staro ytnych Chinach mogli chorych leczy tylkoich dotykaj c. Kierowali swoj koncentracj na punktakupunktury i pozwalali na p yni cie ich energii. Do takiej perfekcjiprawie nikt ju dzi nie dochodzi, inne s bowiem czasy. W ka dymrazie uda o mi si przeprowadzi masa u siebie w moich w asnychmy lach, z takim samym dok adnie dobroczynnym skutkiem.

Nerwowo

Czasami dok adnie znamy przyczyn naszej nerwowo ci:czekaj ce nas egzaminy, zmiana stanowiska pracy, podró , wielkiewi to wymagaj ce intensywnego przygotowania. Mo e wówczas

pojawi si niespokojny sen, mo e pogorszy si apetyt oraz ko atanieserca, kiedy jeste my sami ze swoimi my lami. L k, niepewno iprzedwczesna rado nale do cz stych przyczyn nerwowo ci.Nerwowo jest problemem zdrowotnym wtedy, kiedy pojawia si bezprzyczyny. Je eli jest sta ym go ciem, to pojawia si równieniezadowolenie, które uruchamia diabelski kr g. Mo e to bysytuacja podobna do tej, jaka dzieje si w ma stwie, kiedy to jedenz partnerów z ci si ka dorazowo, gdy dziecko p acze, a potemtrudno jest sp dzi razem przyjemny wieczór. Mo e nawet doj do

ótni mi dzy rodzicami, która jednocze nie mo e oddzia ywa nadziecko. Dziecko ponownie b dzie reagowa o p aczem. Rozwi zaniaproblemu nie nale y szuka w dziecku, ale w rodzicach. Je eli bdzia ali przeciwko swojej nadmiernej dra liwo- ci, to krzyk dziecka nie

dzie doprowadza ich do z ci. Mo e przyczyni si do tego, edziecko b dzie p aka o mniej i ciszej ni poprzednio. Cz sto b dzie

aka o tak samo g no jak poprzednio, ale b dzie p aka o rzadziej,je eli poczuje, e jego rodzice prowadz harmonijne ycie.

Dotyczy to równie innych obszarów ycia. Wówczas, tak jak w po-wy szym przyk adzie, nie nale y doprowadza dziecka do milczenia, aletrzeba wzmocni naszego ducha, tak aby nie traci równowagi przyjakiejkolwiek zmianie w naszym otoczeniu. W tym mo e pomóc aku-presura. Nerwowo rzadko ma przyczyny organiczne. Pomocne swówczas przede wszystkim punkty na ko czynach. Punkty te majwi c dza anie lecznicze, chocia s daleko po one od miejsca docelo-wego dzia ania.

3 cuny powy ej kostkiwewn trznej znajduje sipunkt 6 meridianuledziony Sanyinjiao

(spotkanie trzech Yin).Tutaj spotykaj si trzymeridiany Yin stopy,

ad c stop na drugiekolano u atwiamy sobiepomiary i akupresur .

Trzeci punkt meridianutroby (W3) le y 2

cuny powy ej pierwszejprzestrzenimi dzypalcowej stopy

Punkt 4 meridianu jelita grubego jest jednym z najstarszych punktów medycynychi skiej. Znajduje si z boku rodka ko ci ródr cza palca wskazuj cego.Przyciskamy kciuk do wyprostowanych palców d oni tak, e na grzbiecie d onitworzy si wzgórze. Drugi kciuk k adziemy na szczycie tego wzgórza irozlu niamy d . Po znalezieniu tego punktu mo emy go masowa ,

Odmierzamy od dolnego bieguna rzepki 3 cuny w dó i 1 cun w bok od ko cipiszczelowej. Tak znajdujemy 36, czyli trzydziesty szósty punkt me-ridianu dka.

Punkt 26 meridianu g ównegoregulatora tylnego (GRT 26) le y wgórnym ko cu drugiej z trzech cz cimi dzy górn warg a nosem.

Poni ej pierwszego wyrostkakolczystcgo pierwszego kr gupiersiowego znajduje si punkt 13meridianu g ównego regulatora tylnego.Poni ej siódmego kr gu szyjnego znajdujesi 14 punkt tego samego meridianu. Przypochylonej do przodu g owie siódmywyrostek kolczysty kr gos upa szyjnegojest jeszcze bardziej wystaj cy od innych idlatego atwo go znale . Punkt 20meridianu p cherzyka ciowego le ymi dzy mi niami. atwo mo na gookre li , je eli g ow pochylimy i

dziemy ni porusza do tylu i do przodu

Ko atanie serca

WChinach uwa a si , e serce jest siedzib ducha. Na nasze

zdrowie wp yw ma nastrój. Musimy chroni ducha i jego siedzib .W ka dej terapii chi skiej medycyny wzmocnienie ducha ma podstawo-we znaczenie, poniewa jest on najwa niejszym warunkiem szybkiegoleczenia. To samo dotyczy nawet malej, nieszkodliwej, ci tej rany. Jestto szczególnie istotne na Zachodzie, gdzie dla wielu ludzi szybkie tem-po i napi te terminy w pracy s nie tylko w ci gu tygodnia, ale równiedominuj w wolnym czasie i odpoczynku. Dochodzi do silnego zm cze-nia ducha i serca. Tym bardziej, e coraz wi cej ludzi da za wiele, niechc c si przyzna do tego. To wszystko przyczynia si do powstawa-nia sytuacji stresowych, których przyczyn s oczekiwania spo eczne,a tak e w asne, ograniczone mo liwo ci. Skutkiem tego mog by stany

kowe, mog si pojawi depresje, w najgorszym przypadku sercemo e odmówi pos usze stwa. Ko atania serca i stany l kowe s zesob mocno zwi zane. Je eli wzmocnimy serce, to wzmocnimy teducha, który by os abiony przez strach. Nasza terapia obejmowa

dzie przede wszystkim punkty meridianu serca i osierdzia z ich od-powiednim dzia aniem terapeutycznym. Przez odleg y punkt stymuluje-my meridian p cherza moczowego, który wed ug chi skiej zasady y-wio ów jako woda zwi zany jest z l kiem. Ko atania serca mog bypowodowane l kiem, ale mo na równie uczucie l ku usuwa . Spróbuj-my jednak spojrze na przyczyny i dzia anie oddzielnie. Ko atanie sercamo e by rzeczywi cie symptomem choroby i powinni my o tym zg osilekarzowi.

Na dalszych stronach zamieszczone s fotografie dotycz ce tego za-gadnienia.

Punkt Shanzhongrodek klatki

piersiowej) le ydok adnie mi dzybrodawkami namostku. Punkt GRP17 lokalizuje si w

eniu naplecach, poniewabrodawki sutkamaj wtedyprawid owlokalizacj wczwartym

Punkt 7 mendianuserca le y w fa dziestawu nadgarstka,jednak pozaci gnem, któreczy ko okciow

i stawnadgarstkowy.Je eli od rodkafa dy przesuniemysi o 2 cuny, totrafimy na punkt 6meridianu osierdziaNeiguan(wewn trznepo czenie).

PM 15 pi tnasty punkt meridianu p cherza moczowego; ka dy mo e sam znaleten punkt i masowa go. U atwi to mo e druga osoba, je li mamy zgi te plecy. Punktle y 1,5 cuna w bok od 5 wyrostka kolczystego kr gu piersiowego. atwo mo na goznale , je li zaczniemy liczenie od wystaj cego ostatniego kr gu szyjnego. Ostatni kr gszyjny przy pochylonej g owie do przodu bardziej wystaje od pozosta ych.

Je eli zegniemy ramido k ta prostego, to znajdziemy punkt 3 meridianuserca, w wewn trznymko cu bruzdy zgi cia okciowego. Punkt 4 meridianu osierdzia (O 4) mo naatwo znale ; le y na we

wn trznej powierzchniprzedramienia dok adnie 5 cunów powy ej pierwszej bruzdy zgi cia stawuokciowego

Stany depresyjne

Któ nie zna takiego dnia, ju od momentu pos pnego wstania, jak

mg a listopadowa. Otwierasz oczy i ju wiesz, e dzie b dzie szary.Tak opisuje si dni z okresu ni u w asnego biorytmu. Ludzie widz wtym w asne id, swoje ego i swoje super-ego uwik ane w nierównwalk . Jedni chwytaj najpierw papierosa, nast pnie przy porannejkawie si gaj po pude ko pigu ek. Drudzy znajduj usprawiedliwieniedla swojego pracodawcy w bezsennej nocy lub w zaburzeniach d-kowych i zwyczajnie zostaj w ku. Jedno jest wspólne dla wszy-stkich: czuj si zm czeni, rozbici, bez jakiejkolwiek ch ci zaczynajnowy dzie . Depresyjne zaburzenia nie maj cz sto adnej uchwytnejprzyczyny. Wyja nienie przyczyn wed ug chi skiej medycyny mo e czy-telnikom z kr gu kultury zachodniej tak e si podoba . Mianowicie

dzie to dla wszystkich zrozumia e, je eli rzeczywi cie b dziemy cia oi ducha pojmowa jako jedno . Siedzib ducha jest serce. Je eli sercejest le lub niedostatecznie od ywione, mo e si zdarzy , e duch siwyprowadzi: pozostanie pustka, któr czujemy wyra nie jako brakochoty i s abo motywacji. Trzeba zlikwidowa charakterystycznysymptom Yin. Stymulujemy wówczas z jednej strony punkty na meri-dianie serca, s siaduj cym meridianie osierdzia i meridianie ledziony,bezpo rednio zwi zanej z sercem. Z drugiej strony masujemy ca y rz dsilnych punktów na Yang meridianach dka, p cherzyka

ciowego i g ównego regulatora tylnego.

Poni ej pierwszego kr gupiersiowego le y punkt 13meridianu g ównego re-gulatora tylnego. Poni ejsiódmego kr gu szyjnego(przy pochyleniu g owy doprzodu wyra nie wystaje)le y punkt 14 meridianu

ównego regulatora tylnego.Je eli na linii w osówprzekroczymy pierwszymi sie , to znajdziemypunkt Fengchi (wiatr staw), czyli punkt 20 me-ridianu p cherzyka cio-wego.

Odmierzamy od punkturodkowego mi dzy brwiami

8 cunów, dwie szeroko cioni i dwie kciuka przez

czo o do ty u na liniirodkowej cia a. W ten

sposób Miniemy 20punkt meridianu g ównegoregulatora tylnego Baihui(miejsce stu zgód).

Punkt 36 meridianudka atwo jest znale .

Odmierzamy od rzepkikolana 3 cuny do do u i 1cun na zewn trz. Punkt 36 dzia a na ca y organizmwzmacniaj co. Dlategowykonuje si tuakupresur w wieluorganicznych cierpieniach.3 cuny powy ej szczytuwewn trznej kostki le ypunkt 6 meridianuledziony. Tu spotykaj

si z meridianemledziony równie oba

meridiany Yin stopy:meridianu w troby i nerki.Nazwano go San-yinjiao

jest to miejsce, wktórym spotykaj si 3meridiany typu Yin.

Punkt 5 meridianu sercaTongli (wewn trzna ugoda) le y w odleg ciszeroko ci kciuka od bramy ducha" (Shen-men S 7). S to dwa g ówne punkty w terapii depresji.Dwie szeroko ci kciuka od fa dy, na której le y S 7i w rodku wewn trznej powierzchniprzedramienia, jest punkt 6 meridianu osierdzia.

Zaburzenia snu

Orodki nasenne nale wraz ze rodkami przeciwbólowymi, pobu-dzaj cymi i uspokajaj cymi, do grupy leków zmieniaj cych nastrój.Mog one powodowa niebezpieczne dzia ania uboczne na cia o i psy-chik . Nadu ycie ich mo e prowadzi do mierci. D ugo trwaj ce,regularne przyjmowanie tych leków prowadzi do uzale nienia. Starzyludzie maj cz sto ró norodne dolegliwo ci spowodowane organiczny-mi zmianami, które prowadz do przewlek ych zaburze snu. Problemypsychiczne dodatkowo powoduj powstanie takich sytuacji, jak naprzyk ad: samotno , bezczynno zawodowa, brak samowystarczalno-ci w yciu codziennym. Zw tpienie w sens ycia, l k przed mierci

nasila zaburzenia snu i powoduje, e dla wielu starszych osób wieczor-na konsumpcja rodków nasennych staje si rytua em. W nie dlastarszych osób akupresura mo e stanowi pe nowarto ciow pomocw zasypianiu bez niebezpiecznych dla zdrowia dzia ubocznych. G ó-wnym punktem jest 7 punkt meridianu serca i 6 meridianu osierdzia.Dwa punkty na ko czynie górnej mo na bez problemu masowa , na-wet przy ograniczonej ruchomo ci. Zaburzenia snu nale y traktowapowa nie. Mog to by objawy organicznych lub psychicznych chorób,wówczas mog by leczone tylko przez lekarzy. Nale y te samemuszuka przyczyn i sposobów rozwi zania bezsenno ci. Czy w sypialninie jest za gor co, czy z ulicy nie dochodzi ha as, wiat o? Czy niepijemy za du o alkoholu, kawy, herbaty? Czy nie bierzemy leków, czyte rodków leczniczych mog cych zaburzy sen? Czy w pracy, w rodzi-nie nie oczekujemy zbyt wiele? Czy nie ogl damy za du o i d ugotelewizji? To mo e by równie przyczyn bezsenno ci. Je eli b dziemyregularnie i agodnie wykonywa akupresur podanych punktów, b -dzie to pomocne w zasypianiu, nawet je eli przyczyna zaburze snu nie

dzie usuni ta.Na kolejnej stronie znajduj si fotografie ilustruj ce, w jaki sposób

mo na rozwi za ten problem.

Siódmy punktmeridianu serca (S7) nazywa siShenmen (bramaducha). Znajduje sion na zewn trznejstronie ci gna

cz cego kookciow ze stawem

nadgarstka. Punkt 6meridianu osierdziale y 2" cunypowy ej fa duzgi cia stawunadgarstka.

Punkt 6 meridianuledziony znajduje

si 3 cuny powy ejszczytu kostki wewn trznej. W zag bieniu mi dzykostk wewn trzn a ci gnem pi towym (Achillesa)le y punkt 3 meridianu nerki. Przesuwamy palec od kostkiwewn trznej poziomo do ty u. Uwa amy przy tym, aby niepope ni b du i nic masowa punktu N 4, który le y tylko o0,5 cuna w dó od naszego punktu.

Pierwszy punkt meridianu nerki N 1 atwo mo na znale ,poniewa znajduje si w zag bieniu, w jednej trzeciej cz cistopy.

[Winili l mii imMm ta

dzi rzepkido dohi i 1 cunna zewn trz, wten sposóbznajdujemypunkt 36meridianu

dka.Taichong(najwy szyprzyp ywmorza) nazywasi punkt 3meridianu

troby.Znajdziemy go2 cunypowy ejpierwszej przestrzeni mi dzypalco-wej stopy.Punkt 4 meridianu jelita grubego nazywa siHegu (zamkni ta dolina). Ten stary punktznajdujemy w ten sposób, e przyciskamykciuk do pozosta ych palców d oni tak, etworzy si wzgórze. Nast pnie k adziemypalec na szczyt tego wzgórza, rozlu niamy

i masujemy

Dzielimy zag bienie mi dzynosem a górn warg na trzyrówne odcinki. Punkt 26meridianu g ównego regulatoratylnego le y mi dzy górnym arodkowym odcinkiem.

W odleg ci o pó szeroko cikciuka powy ej linii w osów,znajduje si punkt 24 meridianu

ównego regulatora tylnego.Mo na równie znale ten punktodmierzaj c 3,5 cu-na powy ejpunktu rodkowego mi dzybrwiami. Je eli z tego samegomiejsca odmierzymy 9 cunów, toirafimy na punkt 20 tego samegomeridianu

Punkt S 7 (siódmy punkt meridianu serca) le yna zewn trznej stronie ci gna cz cego kookciow ze stawem nadgarstka. Nazywa si

Shenmen (brama ducha).2 cuny powy ej pierwszej przestrzenimi dzypalcowej stopy le y punkt W 3(meridian w troby), czyli Takhong (najwy szyprzyp yw morza). 0,5 cuna powy ej drugiejprzestrzeni mi dzypalcowej stopy le y Neiting(wewn trzny dziedziniec), czyli 44 punktmeridianu dka. Ostatni, czyli 45 punktmeridianu dka ( 45), znajduje si nazewn trznej stronie k ta paznokcia drugiegopalca.Natomiast punkt 4 meridianu jelita grubegoznajdujemy w nast puj cy sposób:przyciskamy kciuk do pozosta ych palców r kitak, e tworzy si wzgórek. Nast pnie

adziemy drugi kciuk na szczycie wzgórka iwykonujemy akupresur , rozlu niaj c znowu

.

Najlepiej, je eli w tym punkcie kto inny wykonuje akupresure. PM 15, czyli pi tnastypunkt meridianu p cherza moczowego, znajduje si o dwie szeroko ci palca (1,5cuna) z boku wyrostka kolczystego pi tego kr gu piersiowego.

Bóle g owy

Mog by one przeszywaj ce, ci gn ce, pal ce lub pulsuj ce. Rów-

nie mog by jak mocne uderzenie, jak uczucie ci aru lub uczuciepego ucisku. Inne dolegliwo ci nie maj takiej ilo ci i ró norodno ci

okre le jak bóle g owy. Bóle g owy s przecie zawsze tylko objawem.Przyczyn tych dolegliwo ci mog by zaburzenia neurologiczne lubguzy mózgu, a tak e schorzenia twarzy, a przede wszystkim oczu.Wiele kobiet uskar a si na ból g owy podczas miesi czkowania i przyzmianie pór roku. Bóle g owy mog mie pod e psychiczne. Równienadci nienie t tnicze, spaliny samochodów, opary trucizn w zak adachpracy oraz nieprawid owa postawa cia a mog si do tego przyczynia .Medycyna chi ska czy bóle g owy z zaburzeniami przep ywu energiiw okre lonych meridianach. Do czo a odnosi si meridian dka, doskroni meridian woreczka ciowego, do karku meridian p cherzamoczowego oraz do szczytu g owy meridian w troby.Akupresura nale y do bezpo rednich form terapii w bólach g owy.Nie ma ona w przeciwie stwie do tabletek adnych nieprzyjemnychdzia ubocznych. Nale y zaznaczy , e ju rozlu niona postawa, którprzyjmujemy przy akupresurze, powoduje ust pienie bólów. Obokpunktów lokalnych na g owie wykonujemy na koniec akupresur takzwanych punktów odleg ych. Punkty za okciem i poni ej kolana w od-dalonych cz ciach cia a s przeznaczone specjalnie do leczenia bólów.Spróbujmy w pe ni rozlu ni si fizycznie i psychicznie, zanim zacznie-my akupresur . Gdy b dziemy rozlu nieni, to szybciej uzyskamy efekt.

Ca a g owaPunkt 20 meridianu

cherzyka ciowego le ypowy ej linii w osów wzag bieniu obok mi niatrapezowego, który si ci gnieod grzbietu do ty u g owy.Fengchi (wiatr staw) jest to

ówny punkt stosowany wbólach ca ej g owyCzo o

Dok adnie mi dzybrwiami znajduje sispecjalny punkt Yintang. Le yco prawda na linii meridianu

ównego regulatora tylnego,ale pomimo to nie jest doniego zaliczany

Je eli odmierzymy od rodkami dzy zewn trznym k tem okaa brwi 1 cun na zewn trz, totrafimy na punkt Taiyang. Jest tojeden z licznych, specjalnychpunktów, który nie nale y doadnego z meri-dianów. Punkt

GRT 20 (meridian g ównegoregulatora tylnego) znajdujemywyznaczaj c 8 cunów oj punktuznajduj cego si dok adniemi dzy brwiami, przez czo o doty u szczytu

Czwarty punkt meridia-nu jelita grubegoznajduje si na zewn trz od rodka ko ciródr cza palca wskazuj cego. Znajdujemy

go w nast puj cy sposób; przyciskamy kciukmocno do ródr cza, tak e obok tworzy siwzgórek. K adziemy palec na szczytwzgórka i rozlu niamy d .

2 cuny powy ejpoprzecznej fa dy stawunadgarstka le y, porodku wewn trznej

powierzchniprzedramienia, punkt 6mcridianu osierdzia.Siódmy punkt meridianu

uca atwo znajdziemy,je eli skrzy ujemy kciukiobu r k w ten sposób, edwa palce wskazuj ceznajd si na górnymbrzegu drugiej ko ciprzedramienia. P 7 jeslpunktem, który wskazujena koniuszek palcawskazuj cego. Le y on1,5 cuna od zgi cia stawunadgarstka.3 cuny powy ejzewn trznej kostkiznajduje si punktXuanzhong (wisz cedzwony), czyli 39 punkimeridianu p cherzyka

ciowego.Punkt 44 meridianu

dka tezy 0,5 cuna nadszczelin miedzypalco-

stopy.

Specjalny punkt nazwany Taiyang nic nale y do adnego meridianu. Nie pope nimydu przy szukaniu, je eli od rodka mi dzy zewn trznym k tem oka a brwi od-

mierzymy 1 cun na zewn trz.

Je eli popatrzymy na d , to od strony ma ego palca mo emy zauwa granic zmianykoloru mi dzy mocno ukrwion czerwon powierzchni d oni a normalnym koloremskóry grzbietu d oni. Punkt 3 mendianu jelita cienkiego le y dok adnie na tej granicy.

Punkt 60 meridianu p cherza moczowego le y we wg bieniu mi dzy kostk zewn trzn aci gnem pi towym (Achillesa).

ównym punktem w leczeniubólów g owy okolicy szczytujest GRT 20 (meridian

ównego regulatora tylnego),czyli Baihui (sto zgód).Znajdziemy go, je eli odpunktu rodkowego mi dzybrwiami odmierzymy 8 cunóww gór przez czo o i szczyt doty u.

Punkt 20 meridianu p cherzykaciowego, czyli Fengchi

(wiatr staw), le y tu nadlini w osów w zag bieniuobok mi nia trapczowatego,który le y po nhn strnnariikr gos upa i ci gnie si odgrzbietu do ty u g owy. Mi sietra-pezowaty mo na atwowyczu , je eli g owpochylimy i zaczniemy niporusza tam i z powrotem

0cuny powy ej pierwszej szczeliny mi dzypalcowej stopy le y punkt Tai-chong(najwy sza fala morska), czyli me-ridian w troby 3. Mo e niektórym osobomwydawa si dziwne, e punktem na stopie leczymy ból g owy. Dawno justwierdzono, e punkty na ko czynach (poni ej okcia, ewentualnie poni ejkolana) lecz dolegliwo ci w oddalonych miejscach cia a.

W jednej trzeciej przedniej cz ci stopy znajduje si Yong uan (ukryte ród o), czylipierwszy punkt meridianu nerki.

Stany os abienia

O eden z dwóch g ównych punktów w leczeniu stanów os abienianazywa si Guanyuan (punkt zwrotny ycia). Jest to 4 punkt meridianu

ównego regulatora przedniego. W podr cznikach opisywany jest jakopunkt tonizuj cy dla ca ego cia a. Drugi g ówny punkt ma równieogólnowzmacniaj ce dzia anie. Jest nim 36 punkt meridianu dka,za pomoc którego wzmacniano nierzy w staro ytnych* Chinachpodczas uci liwych marszów. Zm czenie i uczucie os abienia nale yw chi skiej diagnostyce do objawów pustki. Wi kszo osób ma niskieci nienie. Ludzie z niskim ci nieniem cz sto uskar aj si , e majgwiazdki w oczach jak si pochyl lub robi si im czarno przed oczy-ma, gdy podnosz du y ci ar. Czuj si bezsilni, bez krwi, a niektórzyw ostrych stanach os abienia s nawet omdlali. Akupresura mo e ci -nienie krwi stabilizowa i nie dopu ci w okre lonych sytuacjach donag ego zas abni cia.

Nale y zaznaczy , e niskie ci nienie nie jest ogólnie niebezpiecznedla zdrowia. Cz sto jednak chcemy co z tym zrobi , poniewa niskieci nienie cz sto nie tylko prowadzi do stanu os abienia, ale mo e os a-bi ducha: jeste my wówczas zdekoncentrowani, gubimy w tek podczasczytania artyku u w gazecie, a podczas dyskusji czujemy si zm czeni.Akupresura mo e równie usun te objawy. Rozwa ne od ywianie,bogate w witaminy, mo e wspiera leczenie akupresura. Tak e znanebiologiczne produkty, jak py ek kwiatowy, mog okaza si wspaniapomoc przy niskim ci nieniu.

Punkt czwarty i szósty meridianu g ównego regulatora przedniego le y na linii rod-kowej brzucha. GRP 6, czyli Qihai (morze energii), znajduje si 1,5 cuna poni ej p pka.Je eli przesuniemy si w dó , to trafimy na GRP 4 Guanyuan (punkt zwrotny ycia).

Je eli wyobrazimy sobie ko o otaczaj ce tali i biegn ce na wysoko ci p pka, toznajdziemy z ty u mi dzy wyrostkami kolczystymi drugiego oraz trzeciego kr gu

wiowego punkt Mingmen (brama ycia).Punkt 23 meridianu p cherza moczowego le y 1,5 cuna obok.

Punkt 4 meridianu jelita grubego nazywa si Hegu (zamkni ta dolina). Nale y ondo najstarszych punktów akupunktury. Przyciskamy kciuk do ródr cza, tak abyutworzy o si wzgórze na grzbiecie r ki. K adziemy palec na szczycie wzgórza irozlu niamy d . Teraz palec le y dok adnie w punkcie JG 4, obok rodka ko ciródr cza palca wskazuj cego.

Nie pomylimy lokalizacji ogólnie wzmacniaj cego punktu 36 meridianu dka,je eli od dolnej kraw dzi rzepki odmierzymy 3 cuny w kierunku stopy i potem 1cun w bok.

Uczucie zawrotów g owy

Kiedy odwiedzi mój gabinet zamo ny Libanczyk i uskar si na

cz ste napady zawrotów g owy. Ju na pocz tku badania czu em, ejest to cz owiek o nerwowym i chwiejnym usposobieniu. Pocz tkowopozwoli em mu wszystkie cierpienia opisa i zapyta em ostro nie o jegozawód, sytuacj rodzinn , sytuacj yciow . By handlowcem. Opowie-dzia , e jest onaty, ma czworo doros ych dzieci, studiuj cych w Pary-u. On i jego ona s prawie bez przerwy w drodze, obowi zki zawo-

dowe powoduj , e s oddzielnie. Ponadto ona prowadzi sklep z ar-tyku ami biurowymi na Wybrze u Ko ci S oniowej. Po d ugim wyja -nieniu by em coraz bardziej pewien e Libanczyk powinien by leczonynie z powodu zawrotów g owy, ale z powodu nerwowo ci. Tak wi cwk em ig y w odpowiednie miejsca. Po kilku dniach przyszed znowuz promieniej cym obliczem, tym razem w towarzystwie ma onki. Byniezmiernie szcz liwy i chcia si upewni , czy napady zawrotów g owyju ust pi . Leczy em go znowu z powodu nerwowo ci. Podczas uspo-kajaj cego dzia ania igie w rozmowie z on potwierdzi em w pe niswoj diagnoz . Jej m by zawsze nerwowy, tak e przed spaniem niemog a czyta , poniewa nawet szelest kartek doprowadza go do w cie-

ci. Napady zawrotów g owy u Libanczyka by y najpewniej uwarun-kowane psychicznie. Takie przypadki rzeczywi cie cz sto si zdarzaj .Jednak e zawroty g owy mog mie przyczyn organiczn . Szczególniecz sto przyczyniaj si do nich zaburzenia wzroku i podra nienia uchawewn trznego, siedziby zmys u naszej równowagi.

W punkcie Baihui (sto zgód) znajdujesi 20 punkt meridianu g ównegoregulatora tylnego. Aby go okre li ,trzeba dokona nast puj cychczynno ci. Najpierw trzeba znalepunkt dok adnie po rodku obu ukówbrwiowych. Nast pnie, wzdhi liniirodkowej g owy, odmierzamy 8 cunów

do ty u i ju jest Baihui

Punkt 20 meridianu p cherzykaciowego le y w zag bieniu z boku

mi nia trapezowatego, który ci gniesi od grzbietu do ty u g owy.

Punkt Neiguan (wewn trznepo czenie), czyli punkt 6 meridianuosierdzia, znajduje si 2 cunypowy ej pierwszej linii zgi ciastawu nadgarstka po rodkuwewn trznej powierzchniprzedramienia.

W zag bieniu mi dzy kostkwewn trzn a ci gnem pi towym(Achillesa) znajduje si 3 punktmeridianu nerki. Dok adnie na liniibiegn cej poziomo od szczytu kostkido tyhi.

2 cuny powy ej pierwszej szczelinymi dzypalcowej stopy le y trzecipunkt meridianu w troby (W 3).

Specjalny punkt Yintang le y mi dzy wewn trznymi ko cami brwi.

Odzwyczajanie od palenia

w alenie papierosów podwy sza znacznie ryzyko wyst pienia cho-rób. W latach sze dziesi tych naukowcy okre lili i przekazali dok adnedane o wielko ci ryzyka zachorowalno ci pal cych i niepal cych. Ryzy-ko zachorowania i zgonu z powodu raka plu wed ug tych bada jest10,8 razy wy sze dla pal cych ni niepal cych. W przypadku zapaleniaoskrzeli i rozedmy p uc wielko ta jest 6,1 razy wi ksza, a w przypad-ku raka krtani jest wi ksza 5,4 razy. Najcz ciej nie reagujemy nawszelkie wiadomo ci o zagro eniu zdrowotnym. Musi by bowiemch , bez której nie jest mo liwe odzwyczajanie si od palenia. Jednichc rzuci palenie z dnia na dzie bez niczyjej pomocy. Drudzyrównie chc , ale nie udaje si im, mimo najlepszych ch ci, pomimo

ywania antynikotynowej gumy, stosowania pinezek w uchu i terapiistopniowej z filtrami. Leczy em liczn grup ludzi z uzale nieniemnikotynowym i mam w tym zakresie interesuj ce do wiadczenia.

Pacjenci z siln cz ci Yin, którzy w przesz ci mieli niskie ci -nienie, preferowali ciep e pokarmy i napnje, tak e mieli UCZUCJC Zimna tym pacjentom okazuj szczególn trosk przy rzucaniu palenia. Pa-cjenci ci pod wiadomie szukaj w papierosie Yang ywio u ognia i tegoaktywizuj cego ciep a.

Akupresura pomaga oddali ochot na zapalenie papierosa. Jest toszczególnie wa ne w pierwszych dniach po zaprzestaniu palenia, wów-czas cz sto prze laduje nas ch zapalenia. Wykonujemy akupresurew tych momentach, przez co wzmacnia si wola. W ten sposób zapo-biegamy objawom psychicznym odstawienia, zalecamy dodatkowo pun-kty przeciw stanom depresyjnym (patrz str. 104) i nerwowo ci (patrzstr. 96).

Specjalny punkt Yintang zostapó niej odkryty ni punkty klasycznemeridia-nu. Le y on dok adniemi dzy brwiami. Mi dzyskrzyde kiem nosa a bruzd nosa,która tworzy k t w kierunku ust,znajduje si punkt 20 meridianu jelitagrubego (witamy powietrze).

Szukamy punktu 4 meridianu jelitagrubego. Przyciskaj c kciuk do bokuródrccza, tak e obok tworzy si

wzgórek, k adziemy palec,wykonujemy akupresur szczytuwzgórka i rozlu niamy d . Terazpalec le y dok adnie przy rodkowejcz ci ród-r cza palca wskazuj cegow miejscu poszukiwanego punktu.

Po rodku mi dzy brodawkami znajduje si 17 punkt meridianu g ównego regulatoraprzedniego (GRP 17). Punki len najlepiej lokalizuje si w u eniu na plecach, brodawkiznajduj si na anatomicznie prawid owej wysoko ci czwartego mi dzy ebrza.

Bóle

I radycyjna medycyna i farmacja chi ska s bogatym dziedzictwem.Musimy jej post p wzmocni i rozwija na coraz wy szym poziomie.Ju w pó nych latach pi dziesi tych chi scy lekarze mogli przedstawidalsze spektakularne rezultaty. Na bazie tysi cletniej wiedzy o dzia aniu

mierzaj cym ból rozwin a si wówczas anestezja akupunkturowa.Dwadzie cia lat pó niej mo na ju by o oceni wyniki ponad stu opera-cji na otwartym sercu, podczas których pacjenci byli w pe ni przyto-mni, unikn li tym samym skutków d ugotrwa ej narkozy. Korzy ciz akupunktury w anestezjologii s przecie tak widoczne. Nie istniejeryzyko zwi zane ze rodkami usypiaj cymi. Pacjent podczas operacjijest przytomny i sam mo e wnosi swój wk ad w udan operacj .Szybko wraca do si , poniewa podczas operacji jego funkcje fizjo-logiczne by y zaledwie ograniczone.

W ten sposób chcia bym podkre li dzia anie przeciwbólowe akupun-ktury oraz zach ci do stosowania jej w ekstremalnych wypadkach.Najbardziej powszechne uznanie uzyska a chi ska medycyna w walcez bólem.

Równie akupresura jako mi kki" wariant akupunktury mo eagodzi skutecznie bóle, niezale nie od tego, czy dotycz one zmian

zwyrodnieniowych stawów, czy zranie w uciskach na nerwy. Je eliwyst puj bóle stawowe mo na stosowa punkty w zapaleniu stawóworaz punkty lokalne. Trzeba zawsze uwa , aby nie wybiera punktówna stawach z procesem zapalnym, lecz odpowiadaj cy mu punkt, lubz drugiej strony cia a.

Yanglingguan ( ród a przy wzgórzu Yang) tak si nazywa punkt 34 meridianucherzyka ciowego. Le y w zag bieniu mi dzy ko ci piszczelow a

strza kow , 2 cuny poni ej kolana. Je eli wyci gniemy stop , lo utworzy si namna mi niu brzuchatym ydki wg bienie w kszta cie odwróconej litery V. Punkt 57meridianu p cherza moczowego le y w szczycie litery V.Przy bólach barku jest wykonywana akupresura punktu JG 4 (patrz nast pnastrona).

Pi tnasty punkt meridianu jelita grubego (JG 15) jest stosowany w akupresurzeprzy bólach barku i ramienia. Znajdujemy ten punkt podnosz c rami , tak emi dzy zewn trznym ko cem obojczyka a ko ci ramienn wytworzy siwidoczne wg bienie, w którym le y ten punkt.Je eli zegniemy rami pod k tem, tak e utworzy si fa da w okolicy stawuokciowego, to przy ko cu zewn trznej fa dy znajduje si Quchi (staw na

zakr cie), czyli 11 punkt tego samego meridianu.

Jednym z najstarszych i zarazem wielostronnych punktów chi skiej medycyny jest 4punkt meridianu jelita grubego, czyli Hegu (zamkni ta dolina). Le y on przy ko ci ród-

cza palca wskazuj cego. Przyciskamy palec do ródr cza, tak e obok na grzbiecie d oniutworzy si wzgórze. K adziemy palec na szczycie wzgórza, rozlu niamy d . Teraz palecle y dok adnie w tym punkcie. W tym punkcie mo na równie wykonywa akupresurprzy bólach barku.

Bóle biodra

Aby znale punkt P 31, trzebarozlu nione ramiona przyswobodnie do boków cia a.Poszukiwany punkt znajduje sidok adnie w miejscu przyleganiaopuszki palca rodkowego r ki, Punkt34 {P 34) mendianu p cherza

ciowego znajdujemy pod górnówk ko ci strza kowej. 3 cu-ny

powy ej szczytu kostki zewn trznej zty u strza ki trafiamy na punkt P 39,czyli Xuanzhong (wisz ce dzwony).

Punkt 30 mendianu p cherzykaciowego nazywa si Huantiao

(skacz ce ko o). Znajdujemy go nagórnym ko cu szyjki ko ci udowej,najlepiej jest go lokalizowa sprzy

eniu na boku, przy wyprostowaniudolnej cz ci nogi i zgi ciu cz cigórnej. W tej pozycji atwo siwyczuwa guz ko ci udowej, tak zwanykr tarz wi kszy. Nast pnie dzieli siodcinek mi dzy kr ta-rzem a ko ciguziczn (ogonow ) na trzy równecz ci. Punkt P 30 le y mi dzyrodkow a zewn trzn trzeci cz ci .

Stajemy pionowo, ramiona zwisaj swobodnie i dotykajbocznych powierzchni uda. Opuszka palca rodkowego dotykadok adnie punktu 31 meridianu p cherzyka ciowego. Punkt40 meridianu p cherza moczowego le y po rodku fa dy zgi ciapodkolanowego. 3 cuny powy ej szczytu kostki zewn trznej zty u ko ci strza kowej znajduje si 39 punkt meridianu

cherzyka ciowego (P 39). Je eli od szczytu kostkizewn trznej przesuniemy si poziomo do ty u, to trafimy przedci gnem pi towym (Achillesa) na PM 60. Nazywany jest on

Kunlun, podobnie jak chi skie góry.

Mi dzy rodkowym a zewn trznym odcinkiem odleg cimi dzy ko ci guziczn (ogonow ) a kr tarzem wi kszym ko ciudowej, na kraw dzi szyjki ko ci udowej, le y punkt P 30.Kr tarz wi kszy wyczuwa si najlepiej w pozycji le cej.Wyczuwalny jest on atwo jako guz, je eli le ymy na boku przyzgi tej górnej cz ci ko czyny dolnej, podczas gdy cz dolnajest wyprostowana.

W rodku fa dy zgi cia podkolanowe-go le y punkt 40 meridianu p cherzamoczowego. Punkt 34 meridianu p cherzyka ciowego Yanglingquan, czyli

ród o przy wzgórzu Yang" znajdujemy w zag bieniu z przodu brzegu g ówkiko ci strza kowej.

Je eli odmierzymy od dolnego ko ca rzepki 3 cuny w dó , a nast pnie 1 cun wbok, to trafimy w 36 punkt meridianu dka. Jest to ogólnie wzmacniaj cy punkt

stosowany jako dodatkowy punkt w ró nych terapiach.

Punkt Kun un (meridian p cherza moczowego 60) znajduje si w zag bieniumi dzy kostk zewn trzn a ci gnem pi towym (Achillesa)

Punkt 3 meridianu nerki znajdujemy. miedzy kostk wewn trzn a ci gnempi towym (Achillesa). Je li przesuniemy palec poziomo od kostki do ty u, niepope nimy b du i nie b dziemy wykonywa akupre-sury punktu N 4, któryznajduje si o szeroko kciuka w dó .

Trzeci punkt mendianu jelita cienkiego (JC 3} lokalizujemy najlepiej, gdy rzaci niemy w pi . Le y on na ko cu poprzecznej fa dy, prowadz cej odwewn trznej fa dy powierzchni d oni do brzegu d oni

Punkt 60 meridianu p cherza moczowego le y we wg bieniu mi dzy szczytemkostki a ci gnem pi towym (Achillesa).

Bóle karku

W zag bieniu obok mi nia Irapezowatego poni ej linii w osów znajdziemy punkt20 meridianu p cherzyka ciowego. Na zewn trznej stronie tego samegomi nia, sko nie poni ej P 20, le y punkt 10 meridianu p cherza moczowego. Wzag bieniu pod siódmym kr giem szyjnym (który znacznie wystaje przypochylonej g owie), trafiamy na punkt 14 meridianu g ównego regulatora tylnego.1,5 cuna po obu stronach wyrostka kolczystego nast pnego kr gu le y punkt 11meridianu p cherza moczowego.

Bóle grzbietu

Punkt 40 meridianu p cherzamoczowego le y w rodku fa dy zgi ciado u podkola-nowego. Punkt PM 57znajdziemy naj atwiej, gdywyprostujemy stop , tak e podmi niem brzuchatym ydki utworzy sizag bienie w kszta cie odwróconejlitery V. Punkt ten le y na szczycie literyV. Wreszcie PM 60: punkt Kunlun le ymi dzy szczytem kostki zewn trznej, aci gnem pi towym (Achillesa).

Dzielimy wg bienie mi dzy warggórn a nosem na trzy równe odcinki.Punkt 26 meridianu g ównegoregulatora tylnego

Bóle grzbietu

Punkt 14 meridianu g ównego regulatora tylnego znajduje si w zag bieniu podwyrostkiem kolczystym siódmego kr gu szyjnego. Punkt Mingmen (brama ycia)(GRT 4) le y mi dzy wyrostkiem kolczystym drugiego i trzeciego kr gu

wiowego.

Je eli od rodka fa du poprzecznego zgi cia fa du stawu nadgarstka,mi dzy tymi samymi ci gnami, gdzie równie znajduje si O 7 i O6, odmierzamy 5 cu-nów wzd ramienia, to trafiamy na 4 punktmeridianu osierdzia.Punkt 15 meridianu p cherza moczowego (PM 15) by mo e udasi nam znale i masowa bez pomocy osób drugich. U atwi namto mo e jednak inna osoba, licz c kr gi przy zgi tych plecach.PM 15 le y 1,5 cuna obok pi tego kr gu piersiowego. Punkty 12 i17 meridianu g ównego regulatora przedniego, jak równie punkt14 meridianu w troby, najlepiej lokalizowa w pozycji le cej.Wtedy górna po owa cia a jest wyprostowana i równocze nierozlu niona, tak e mo na bez problemu wymaca mostek i ebra.GRP 17 le y dok adnie na mostku mi dzy brodawkami sutków.GRP 12 le y w po owic drogi mi dzy p pkiem i dolnym brzegiemwyrostka mostka. Prostopadle pod brodawk znajduje si wewg bieniu, w miejscu po czenia szóstego ebra punkt W 14.

Bóle zeber

3 cuny od stawu nadgarstka znajduje si zag bienie mi dzy ko ci okciow iramieniow , w którym znajduje si punkt PO 6 (potrójnego ogrzewacza). Najlepiejwyczu to zag bienie, je eli rami jest w takiej pozycji, w jakiej nosi si je pozranieniu na temblaku. W tej pozycji ko promieniowa i okciowa le równolegledo siebie i odleg mi dzy mmi jest najwi ksza.

Punkt Zhaohai (promieniuj ce morze), czyli meridian nerki 6, znajduje si oszeroko kciuka poni ej szczytu wewn trznej kostki

Bóle eberPunkt 34 meridianu

cherzyka ciowego(P 34) znajduje si nadolnej, przedniejkraw dzi g owy strza ki.Qiuxu (wielka grobla)(P 40) szukamy wzag bieniu sko nieponi ej kostkizewn trznej.

2 cuny poni ej rodkapierwszego fa du zgi cianadgarstka le y Neiguan(wewn trzne po czenie),punkt 6 meridianuosierdzia.

148 Bóle ydek, kurcze

W dole podkolanowym wrodku fa du zgi cia

znajduje si punkt 40meridianu p cherzamoczowego. Punkt PM 57znajdujemy w nast puj cysposób: prostujemy stoptak, e pod mi niembrzuchatym ydki tworzysi zag bienie w formieodwróconej litery V. Punktle y na szczycie tej litery.Punkt 60 meridianu

cherza moczowego le yw zag bieniu mi dzyszczytem kostkizewn trznej a ci gnempi towym (Achillesa).

Przesuwaj c si od kostkiwewn trznej poziomonatrafiamy na zag bienieprzed ci gnem pi towym.Znajduje si lu punkt 3 meridianu nerki, czyli punkt Taixi {wielki pr d).

Zapalenie stawów

RT14

W zag bieniu tworz cym si po pochyleniu g owy do przodu mi dzy siódmym kr giemszyjnym a pierwszym piersiowym znajduje si punkt 14 meridianu g ównego regulatoratylnego. Punktów PM 15, PM 17, PM 18 nie mo na zlokalizowa i wykonywaakupresury bez pomocy drugiej osoby. Drugiej osobie u atwimy liczenie kr gów, je elizegniemy kr gos up. Wszystkie te trzy punkty meridianu p cherza moczowego le1,5 cuna od linii rodkowej: PM 15 obok pi tego kr gu piersiowego, PM 17 oboksiódmego i PM 18 obok dziewi tego wyrostka kolczystego kr gu piersiowego.

Zapalenie stawów

Punkt Guanyuan (zwrotny ycia) znajduje si 3 cuny poni ej p pka. Ten punktmeridianu g ównego regulatora przedniego nale y do ogólnie wzmacniaj cego punktuca ego cia a (GRP4).

Trawienie

U ak wielka jest sztuka lekarska wschodnia czy zachodnia, mo emyteraz oceni sami. Lekarstwo, jakie mo emy sami bra codziennie z po-karmem, ma niesko czenie wi ksz warto . Z jednej strony niedobórywno ci, jaki jest w krajach Trzeciego wiata,- otwiera zarazkom drzwi

i bramy. W bogatych zachodnich krajach jest swoboda w od ywianiu,ale cz sto nie najlepiej wp ywa na trawienie. Podczas gdy w Trzecim

wiecie wyst puje g ód, w bogatych krajach rozwin a si nadmiernai niekontrolowana konsumpcja. Problemy zdrowotne spowodowanenadmiernym jedzeniem nie s jako ciowe, ale ilo ciowe. Za du o spo y-wa si cukru, t uszczu, soli, bia ka, ale za ma o substancji balastowych,które oczyszczaj i aktywizuj jelita. Wielu chorobom narz dów trawie-nia, serca i kr enia mo na zapobiec stosuj c rozs dne i ró norodneod ywianie. Równowaga energetyczna jest wówczas mo liwa, je li niema nadmiaru lub niedoboru po ywienia. Chi skie wyobra enie prawid-owego od ywiania jest zgodne w gruncie rzeczy z my reformatorsk

lekarza i filozofa Paracelsusa, który ju w XVI stuleciu pisa : wewszystkich rzeczach jest trucizna, i nic nie ma bez trucizny, ale towszystko zale y od samej dawki, czy jest trucizn czy nie".

Przez po ywienie wprowadzamy do cia a energi pochodz z po y-wienia, trzeci sk adnik si y ycia obok energii kosmicznej pochodz cejz powietrza i energii wrodzonej otrzymanej od rodziców. Dobre trawie-nie nie tylko jest zale ne od dostarczonej ywno ci, ale równie odnaszego nastroju psychicznego. Nie nale y nigdy my le o pracy pod-czas jedzenia. Jak równie , gdy odpoczywamy po jedzeniu np. natrawie.

Rozstrój dka

Odmierzamy od dolnej kraw dzirzepki 3 cu-ny w dó i nast pnie 1cun w bok na zewn trz. W tensposób znajdujemy ogólniewzmacniaj cy punkt 36 meridianu

dka ( 36).

Rozstrój dka

W rodku mi dzy wyrostkiem mieczykowatym mostka i p pkiem znajduje si punkt 12meridianu g ównego regulatora przedniego, czyli Zhongwan rodek dka).

Bóle brzucha (trawienie)

Lokalizujemy punkt 12 meridianu g ównego regulatora przedniego (GRP 12) w u e-niu na plecach i przy wyprostowanej górnej cz ci cia a, wtedy mo emy dok adnieodmierza . GRP 12 le y w po owie drogi mi dzy wyrostkiem mieczykowatym mostkaa p pkiem. 2 cuny bocznie od p pka znajduje si punkt zwrotny nieba", czyli Tianshu(meridian dka 25).

Wzd cia

Punkt Zhongwan rodek dka) meridianu g ównego regulatora przedniego 12 le y wpo owie drogi mi dzy wyrostkiem mieczykowatym mostka a p pkiem. 2 cuny bocznie od

pka le y punkt 25 meridianu dka punkt zwrotny nieba" (Tianshu). Je eli odpka przesuniemy si o 1,5 cuna w dó , to znajdziemy Qihai (morze energii), czyli 6

punkt meridianu g ównego regulatora przedniego. Lokalizacja tych punktów powinnaodbywa si w u eniu na plecach, wtedy górna po owa cia a jest prawid owo rozci g-ni ta i mo na dokonywa prawid owych pomiarów

Wzd cia

Odmierzamy od dolnejkraw dzi rzepki 3 cuny dodo u i st d 1 cun nazewn trz. Tak znajdujemypunkt ogólnie wzmacniaj cy

36) meridianu dka.

Punkt 9 i 6 meridianu nerkiznajduje si na wewn trznejpowierzchni nogi. Zhubin N9 (dom go ci) odnajdujemy wnast puj cy sposób.Wyobra amy sobie linipoziom mi dzy szczytem kostkiwewn trznej i ci gnempi towym (Achillesa).Odmierzamy st d 5 cunów dogóry. Teraz k adziemy palec 1cun z ty u za ko ci piszczeloww punkcie N 9. W jednejszeroko ci kciuka poni ejszczytu kostki wewn trznejmo na odnale Zhaohai N 6 (promieniuj ce morze).

Biegunka

2 cuny obok p pka le y punkt 25 meridianu dka, czyli Tianshu (zwrotny punktnieba). Meridian g ównego regulatora przedniego 6, czyli Qihai (morze energii), znaj-dujemy 1,5 cuna poni ej p pka.,

Biegunka i zaparcia

BiegunkaPunkt 36 meridianu

dka lokalizujemyodmierzaj c od dolnejkraw dzi rzepki 3 cu-ny wdól i st d 1 cun nazewn trz.

ZaparciaPunkt Zhaohai(promieniuj ce morze),czyli meridian nerki 6,le y w zag bieniu, 1 cunponi ej szczytu kostki.

Zaparcia

We wg bieniuponi ej przedniejkraw dzi g owystrza ki znajdujesi punkt 34meridianu

cherzykaciowego

Yangling uanród o przy

wzgórzu Yang).

1cuny powy ejstawu nadgarstkaznajduje sizag bieniemi dzy ko cipromieniow aokciow , w

którym jest punktPO 6 (potrójnegoogrzewacza) meridianu Yang

ki. Aby zag bienie wyra nie wyczu , trzeba ko promieniow i okciowrównolegle ustawi , tak e odst p mi dzy obiema ko mi przedramienia jestnajwi kszy. Pozycj t osi gamy, je eli uk adamy rami jak na temblaku pozranieniu

Zaparcia

1,5 cuna obok wyrostka kolczystego czwartego kr gu l wiowego znajduje si punkt 25meridianu p cherza moczowego. Le y on na wysoko ci górnej kraw dzi miednicy

Zaparcia

Odmierzamy od p pka 2cuny w bok. Takznajdujemy si wpunkcie zwrotnym nieba(Tianshu), czyli 25punkcie meridianu

dka.

WymiotyPunkt 6 meridianuosierdzia le y 2 cu-ny powy ejpierwszego fa duzgi cia stawunadgarstka wrodku

powierzchniwewn trznejprzedramienia

Punkt tonizuj cy36 meridianu

dkaznajdujemyodmierzaj c oddolnej kraw dzirzepki 3 cuny wdó , a st d t cun nazewn trz.

Wymioty

Je eli naasn stop

popatrzymy odstronywewn trznej, tozauwa ymy grani-

barwn mi dzyró owpowierzchnistopy, mocnoukrwion , agrzbietem stopy onormalnej barwiecia a. Dok adniena tej granicy le ypunkt 4 meridianuledziony ( 4)

w zag bieniu upodstawy ko ciródstopia palucha.

2 cuny powy ej stawu nadgarstka pomi -dzy ko ci promieniow i okciow znajdujesi punkt 5 potrójnego ogrzewacza Waiguan(zewn trzne po czenie).

Drogi oddechowe

Niarz dy trawienne uzyskuj energi Ziemi z pokarmów, podczas

gdy drogi oddechowe cz nas z kosmosem i otrzymujemy z powie-trzem energi kosmiczn . Dlatego czynniki klimatyczne, jak wiatr lubzimno, nie oddzia uj na nas tak szybko. Mamy bowiem wykszta coneznakomite systemy filtracyjne w nosie. Reguluj one temperatur wdy-chanego powietrza, zatrzymuj kurz i zarazki przed dostaniem si dogard a i szyi. Gard o w pierwszej kolejno ci jest atakowane przy prze-zi bieniu. Dlatego powinni my wówczas wszystko czyni , aby oddychaprzez nos. Mówi c inaczej, nie mo emy dopu ci , aby nos by zupe niezatkany. Poniewa , kiedy zaczniemy oddycha przez usta, szybko do-chodzi do znanego zespo u przezi bieniowego.

Je eli w odpowiednim czasie b dziemy wykonywali akupresur punk-tów w celu oswobodzenia dróg oddechowych, to zadzia amyleczniczo i zapobiegaj ce Usuwamy wówczas nieprzyjemny objawobrz kni tych b on luzowych i chronimy jednocze nie gard o i szyjprzed now infekcj , ale równie przed chorobami spowodowanymisucho ci , wiatrem i zimnem. Chi ski zwrot unikaj wiatru jak strza y"dotyczy zdecydowanie dróg oddechowych. W nim kryje si spostrze enie,e ju ma y przeci g powoduje drapanie w gardle. Niektórzy ludzie

maj przewlekle zablokowany nos bez przezi bienia, a nawet o tymnie wiedz . Przyczyn mo e by przewlek e, mniej lub bardziej ci kie,zapalenie zatok. Cz sto skar si na os abienie w chu i na uczucieci aru, a tak e na m cz ce uczucie ucisku w g owie. W tych wypad-kach akupresura dzia a szczególnie szybko. Najcz ciej zaczyna siju podczas pierwszego zabiegu, pojawia si wówczas uczucie prze-

ywu powietrza, nos staje si wolny i przez to agodzi uczucie uciskuw g owie.

Zatkany nos, przezi bienieZatkany nosSpecjalny punkt Yintang nie nale cy do adnegomeridianu le y dok adniepo rodku mi dzy brwiami.Mi dzy skrzyde kami nosa abruzd nosa, która biegniesko nie do do u do k cikówust, znajduje si równiepunkt 20 meridianu jelitagrubego (JG 20). Na górnyJG 20 trafiamy przesuwaj csi wzd bruzdy do jejko ca.JG 4 poddajemy aku-presurze zarówno przyprzezi bieniu, jak i przyzatkanym nosie. Znajdujemygo po rodku ko ci ródr -cza palca wskazuj cego.Przezi bieniePunkt 20 meridianu

cherzyka ciowegoznajdujemy w zag bieniumi dzy mi niem, którybiegnie od przedniego ko caobojczyka z ty u za uchemna ca ej szeroko ci barku doty u g owy. Mi sienajlepiej wyczujemy, je eli

ow pochylimy i b dziemyni porusza tam i zpowrotem. Punkt 14meridianu g ównegoregulatora tylnego le y wzag bieniu poni ejsiódmego kr gu szyjnego.Naj atwiej jest go wyczu ,je eli g ow pochylimy,gdy wtedy wyrostekkolczysty bardziej wystajeod pozosta ych.

Przezi bieniePrzesuwamy si poziomo odszczytu kostki wewn trznej dozag bienia przed ci gnempi towym (Achillesa) i st dodmierzamy 2 cuny prostopadledo góry. W ten sposób si niepomylimy przy szukaniu punktuN 7 meridia-nu nerki Fuliu(powracaj cy pr d).

Quchi staw na zakr cie", czyli me-ridian jelita grubego 11,lokalizujemy przy zgi tym okciu.Punkt ten le y mi dzyzewn trznym ko cem bruzdy a

ówk stawow ko ci ramiennej.

ChrypkaPunkt 23 meridianu g ównegoregulatora przedniego le y wpo owie wysoko ci mi dzyszczytem tzw. jab ka Adama adoln kraw dzi uchwy.

Je eli odmierzymy od jab kaAdama 3 cuny poziomo, to wten sposób trafimy na punkt 18meridianu jelita grubego.

Chrypka

Punkt 5 meridianu serca Tongli(wewn trzne zrozumienie) le y pozewn trznej stronie ci gna cz cegoko fokciow ze stawem nadgarstka iprawie 1 cun od bruzdy zgi ciastawowego.Punkt JG 4 znajdujemy w nast puj cysposób. Prostujemy dfo i przyciskamykciuk do ródr cza, tak e obok niegowytworzy si wzgórze. K adziemy palecna szczycie tego wzgórza, rozlu niamy

. Teraz palec znajduje si po rodkuko ci ródr cza palca wskazuj cego naszukanym punkcie meridianu jelitagrubego

Kaszel

Pó szeroko ci kciuka powy ej mostka na szyi znajduje si punkt 22 meridianuównego regulatora przedniego. Punkt GRP 17 lokalizujemy w u eniu naplecach, wtedy bowiem brodawki sutkowe znajduj si anatomicznie na

prawid owej wysoko ci na czwartym mi dzy ebrzu. Punkt GRP 17 le ydok adnie w rodku linii cz cej obie brodawki sutkowe.

KASZELPunkt 5 meridianu p ucaznajduje si obok przyczepuci gna mi nia dwug owego

ramienia, w bru dzie zgi ciaokciowego. Najdok adniej

lokalizuje si ten punkt wtedy,gdy rami lekko si zegnie.

Kaszel

Siódmy punkt meridianu phica (P 7) wyznaczamy w nast puj cy sposób.Obejmujemy jedn r drug r krzy uj c kciuki i palce wskazuj ce, tak epalec wskazuj cy dotyka do kraw dzi górnej drugiego przedramienia.Poszukiwany punkt le y dok adnie w miejscu dotyku opuszki palca wskazuj cego

1,5 cuna nad bruzd zgi cia stawu nadgarstka we wg bieniu na górnejkraw dzi ko ci promieniowej.

Odmierzamy 3 cuny od szczytu wewn trznej kostki do góry. Tam trafiamy natylnej powierzchni ko ci piszczelowej na punkt 6 meridianu ledziony.

Kaszel

1,5 cuna obok wyrostka kolczystego trzeciego kr gu piersiowego le y punkt 13meri-dianu p cherza moczowego. Je eli sami tego punktu nie lokalizujemy i niewykonujemy akupresury, to u atwiamy liczenie kr gów i akupresur drugiejosobie. Mianowicie lekko pochylamy g ow i zginamy kr gos up. Wtedy to bezproblemu znajdujemy siódmy kr g szyjny, który przy pochylonej g owie znaczniewystaje, a pod spodem znajduje si pierwszy kr g piersiowy.

Dolegliwo ci ze stronyuk adu moczowo-p ciowego

Wchi skim wyobra eniu ca y uk ad moczowo-p ciowy nale y

funkcjonalnie do obszaru nerek. Je eli nerki s os abione, mo e toatwo prowadzi do chorób p cherza moczowego, dróg moczowych, ale

równie do os abienia funkcji seksualnych i wyst pienia dolegliwo cinarz dów p ciowych. Narz dy z obszaru moczowo-p ciowego s pozatym stosunkowo wra liwe, cz sto reaguj jako pierwsze na problemypsychiczne. Na przyk ad stres u niektórych kobiet prowadzi do ca -kowitego zaburzenia cyklu miesi czkowego. Wi kszo m czyzn z za-burzeniami potencji bardziej kwalifikuje si do leczenia psychologicz-nego ni do lekarskiego. L k mo e nie tylko u dzieci powodowa niekontrolowane oddawanie moczu. Równie psychika reaguje bardzowra liwie na dolegliwo ci uk adu moczowo-p ciowego. Cz ste uczucieparcia na p cherz spowodowane zapaleniem p cherza moczowego lubchorobami gruczo u krokowego (prostaty) jest dla ludzi tak bolesne, enie mog mówi na ten temat.

Kobiety mog mie zaburzenia psychiczne spowodowane zmianamihormonalnymi w okresie przej ciowym (klimakterium). Niektóre z nichprze ywaj w czasie silnie bolesnych krwawie miesi cznych ni e de-presyjne. Je eli natomiast chodzi o problemy i trudno ci seksualne, towi kszo osób, których dotycz te problemy, pisze anonimowo listydo k cików poradnictwa seksualnego, udzielaj cych odpowiedzi w ro-dkach masowego przekazu.

W leczeniu akupresur dolegliwo ci uk adu moczowo-p ciowego sto-suje si kombinacj przede wszystkim punktów meridianów nerki, p -cherza moczowego i bliskich punktów meridianu g ównego regulatoraprzedniego, którego zaburzenie przep ywu energii mo e wywo ywaobjawy z obszaru moczowo-p ciowego. Do tego dochodz ogólniewzmacniaj ce punkty, jak 36 punkt meridianu dka, i dystalne pun-kty innych meridianów.

Zatrzymanie moczu

Yinling uan ( ródto u wzgórza Yin), czyli meridian ledziony 9, le y wzag bieniu na tylno-dolnej kraw dzi g owy ko ci piszczelowej; wyczuwalne jestwyra ne wyniesienie na wewn trznej stronie kolana. Przy szukaniu 6 punktumeridianu ledziony nie pomylimy si , je eli dok adnie odmierzymy 3 cunypowy ej szczytu kostki wewn trznej przy grzbietowej, stronie ko ci piszczelowej.

W zag bieniu przedniej kraw dzi g owy strza ki znajduje si punkt 34 meridianucherzyka ciowego Yang ing uan ( ród o przy wzgórzu Yang).

Parcie na moczPunkty 3 i 2 meridianu

ównego regulatoraprzedniego le na liniirodkowej brzucha. GRP

3 znajduje si 4 cunyponi ej p pka. Dlapunktu GRP 2 dodajemyjeszcze 1 cun, le y onbezpo rednio nad ko cionow .

Punkt 6 meridianuledziony znajduje si 3

cuny powy ej kostkiwewn trznej nagrzbietowej kraw dziko ci piszczelowej.Nazywa si on Sanyinjiao(spotkanie trzech Yin).Punkt 3 meridianu nerkile y w zag bieniumi dzy szczytem kostki aci gnem pi towym

(Achillesa).

Zaburzenia erekcji

Najwygodniej mo na lokalizowa punkty 4 i 2 meridianu g ównego regulatoraprzedniego w u eniu na plecach, wtedy nasze wyprostowane cia o odpowiadaproporcjonalnym pomiarom w omach. Guanyuan (zwrotny punkt ycia), czyliGRP 4, znajduje si 3 cuny poni ej p pka, bezpo rednio nad ko ci onowtrafiamy na punkt GRP 2 Qu-gu (wykrzywiona ko ).Punki 6 znajdujemy tak jak na poprzedniej stronie.

Zaburzenia erekcji

Je eli w wyobra ni zakre limy ko o od p pka obejmuj ce tali , to na grzbiecietrafimy na punkt GRT 4, czyli Mingmen (brama ycia). Ten punkt meridianu

ównego regulatora tylnego le y mi dzy wyrostkami kolczystymi drugiego itrzeciego kr gu l wiowego. 1,5 cuna obok wyrostka kolczystego drugiego kr gu

wiowego znajduje si punkt PM 23 meridianu p cherza moczowego.

Dolegliwo ci okresu przekwitania

3 cuny powy ej szczytukoslki wewn trznej natylnej kraw dzi ko cipiszczelowej jest punkt 6. W tym punkcie meri-dian ledziony spotykasi z dwoma innymimeridianami Yin stopy

meridianem nerki itroby. Dlatego punkt

nazywa si Sanyinjiao(spotkanie trzech Yin).

Je eli od dolnej kraw dzirzepki odmierzymy 3cuny w dó , a nast pnie1cun na zewn trz, totrafimy na punkt

36 meridianu dka.

Punkt 7 meridianu serca(S 7) le y na zewn trznejstronie ci gna cz cegoko okciow ze stawemnadgarstka. Je eli wwyobra niprzeprowadzimy lini odprzestrzeni mi dzyma ym palcem a palcemserdecznym do pierwszejbruzdy zgi cia stawunadgarstka, to niepomylimy si przyposzukiwaniu tegopunktu. Punkt 6 meridianu osierdzia (O 6) znajduje si po rodku wewn trznejpowierzchni przedramienia w odleg ci2 cunów od pierwszej bruzdy zgi cia stawowego.

Bóle miesi czkowe

2 cuny powy ejwewn trznej górnejkraw dzi r/epki znajdujesi na wypuk ci udapunkt 10 meridianuledziony Xuehai

(morze krwi).Sanyinjiao 6{spotkanie trzech Yiri)le y 3 cuny powy ejszczytu kostkiwewn trznej nagrzbietowej stronieko ci piszczelowej. Anast pnie, je eli odszczytu kostki poziomoprzesuniemy si do ty u,to w zag bieniu przedci gnem pi towym

(Achillesa) trafimy napunkt 3 meridianu nerki(N 3).

Untitled 173

Bóle miesi czkowe

Je eli w wyobra ni przeprowadzimy ko o od p pka ci gn ce si przez tali , totrafimy w odleg ci 1,5 cuna od wyrostka kolczystego drugiego kr gu

wiowego na punkt 23 meridianu p cherza moczowego (PM 23).

Obfite krwawienia miesi czne

Punkty 6 i 4 meridianu g ównego regulatora przedniego le 1,5 cuna oraz 3 cunyponi ej p pka.

Obfite krwawienia miesi czne

2 cuny powy ejwewn trznej górnejkraw dzi rzepkiznajduje si punkt 10meridianu ledziony

Xuehai (morzekrwi). Punkt 6meridianu ledziony (6) znajduje si 3 cunypowy ej kostkiwewn trznej na tylnejpowierzchni ko cipiszczelowej.Pierwszy punktmeridianu nerkinazywa si Yang uan(tryskaj ce ród o).Z tylu przek tnej k tapaznokcia wielkiegopalca mi dzy palcamiznajduje si 1 punktmeridianu w troby (W1). Bezpo rednionaprzeciw drugiego

ta paznokcia le ypunkt 1 meridianuledziony ( 1).

Choroby skóry

Zaledwie jedna ga przemys u zachodniego, taka jak przemyskosmetyczny, oferuje bogaty asortyment produktów pod ró nymi, cza-sem mniej lub bardziej fantazyjnymi, nazwami. rodki jak si okre -la s przetestowane derma to logicznie, klinicznie oraz alergicznie prawie e uwierzy em w to w pierwszych latach pobytu w Europie! To,co znajdujemy w prospektach i na opakowaniach, jest przede wszy-stkim oparte na takich okre leniach jak: intensywne", upi kszaj ce",stymuluj ce" lub relaksuj ce"; kremy i p yny stosowane na wra liw ,

zm czon skór s co najmniej aktywuj ce komórki i opó niaj ce"proces starzenia.

W chi skim wyobra eniu zdrowia pi kna skóra zale y nie od na-adanych preparatów, ale od po ywienia, od powietrza i stanu p uc. one rzeczywi cie organem kontroluj cym skór i cz sto nieprawi-

owa skóra wskazuje na s abo funkcji p uc. Skóra jest leczona lubchroniona przed wypryskami, uszczyc i innymi zmianami ci gle odwewn trz.

Je eli proponowane punkty znajd si w ognisku chorobowym, toich nie masujemy, ale masujemy bli niaczy punkt na przeciwleg ej stro-nie cia a. Akupresura dotycz ca wyprysków sk ada si z dwóch serii,z dowiedzionym pe nym dzia aniem w nast puj cej kolejno ci.

Pierwsza seria: meridian g ównego regulatora tylnego 14, meridianjelita grubego 11, meridian potrójnego ogrzewacza 8, meridian ledzio-ny 10, meridian dka 36.

Druga seria: meridian g ównego regulatora tylnego 20, meridian jelitagrubego 4, meridian ledziony 6, meridian p cherza moczowego 12, 13,40. Przy uszczycy uciskamy najpierw takie punkty jak przy wyprys-kach, a na koniec grup trzech punktów: meridian jelita grubego 4,meridian w troby 3, meridian serca 7.

Wypryski i uszczyca

Punkt 14 meridianu g ównego regulatora tylnego le y bezpo rednio podwyrostkiem siódmego kr gu szyjnego. Kr g ten jest atwy do lokalizacji przypochylonej g owie, poniewa wyrostek bardziej wystaje od pozosta ych, Dlategopunkt GRT 14 nazywany jest równie wielkim ko kiem" (Dazhui). 12 i 13 punktmeridianu p cherza moczowego znajduje si 1,5 cuna obok linii rodkowej: PM 12obok drugiego wyrostka kolczystego, PM 13 obok trzeciego wyrostka kolczystegokr gu piersiowego. Je eli druga osoba wykonuje akupresur , to u atwiamyszukanie punktów zginaj c kr gos up.

Wypryski i uszczyca

Przy zgi tym ramieniu punkt 11 meri-dianu jelita grubego (JG II) le y przyzewn trznym ko cu bruzdy zgi cia okciowego.

Ósmy punkt potrójnego ogrzewacza (PO 8) znajduje si w zag bieniu mi dzyko ci okciow a promieniow , 4 cuny powy ej bruzdy zgi cia stawu nadgarstka.Aby lepiej wyczu zag bienie, uk adamy rami tak jak po zranieniu natemblaku, wtedy ko okciowa i promieniowa s wzgl dem siebie równoleg e.

Wypryski i uszczyca

2 cuny powy ej wewn trznej górnej kraw dzi rzepki trafiamy na punkt 10meridianu ledziony ( 10). Le y on na wypuk ci mi ni uda, która nad kolanemjest atwa do rozpoznania. 6 punkt tego samego meridianu znajduje si 3 cunypowy ej szczytu kostki wewn trznej po tylnej stronie ko ci piszczelowej.

Odmierzamy od dolnej kraw dzi rzepki 3 cuny w dó i nast pnie 1 cun nazewn trz. Tak dochodzimy do punktu 36 meridianu dka ( 36).

Wypryski iuszczyca

Je eli od punktu rodkowego mi dzybrwiami odmierzymy 8 cunów dotylu przez czo o i szczyt g owy, totrafimy na punkt 20 GRT Baihui(sto zgód).

Punkt Hegu (zamkni ta dolina), czylimeridian jelita grubego 4, znajdujemyw nast puj cy sposób. Przyciskamykciuk bocznie do ródr -cza, tak eobok na grzbiecie d oni wytwarza siwzgórek. K adziemy palec, którymwykonujemy akupresur naszczycie wzgórka i znowurozlu niamy d . Teraz palecznajduje si w miejscuposzukiwanego punktu przy ko ciródr cza palca wskazuj cego.

Wypryski i uszczyca

W rodku bruzdyzgi cia do ukolanowego le y punkt40 meridianu p cherzamoczowego (PM 40).Nazwa punktu podkre lajego po enie, tzn.

rodek do u kolana"{Weizhong).Punkt Taichong (wysokiprzyp yw), czylimeridian w troby 3,znajduje si 2 cunypowy ej pierwszejszczeliny mi -dzypalcowej stopy,Shenmen meridianserca 7 (brama ducha)le y w bru dzie stawunadgarstka, pozewn trznej stronieci gna cz cego kookciow ze stawem

nadgarstka.

ylaki

Ue eli y s os abione, mo e to doprowadzi do nieprawid owegotransportu powrotnego zu ytej krwi z komórek. Dochodzi wówczas dozmian, ciany naczy s os abione, a to prowadzi do zastoju krwi.Zastój mo e powodowa wykrzepienie i czasem doprowadza do niebez-piecznych dla ycia zakrzepów i zatorów. Niebezpiecze stwo jest prze-de wszystkim wtedy, gdy nie jest rozpoznane i leczone. Niektórzyludzie przychodz w sytuacji rzeczywistego ci kiego zaawansowaniachoroby naczy , tzn. gdy wyst puj w owe zgrubienia , szczególnieylaki podudzi dla wi kszo ci w pierwszej kolejno ci s to problemy

kosmetyczne. Towarzysz temu cz sto nieprzyjemne objawy w postacici ko ci bolesnej nóg. Jest wystarczaj co du o powodów, aby roz-pocz walk z ylakami. Celem wielu zalece jest zapobieganie cier-pieniom, poniewa ten, kto ju ma ylaki, nie mo e si ich pozby .Równie akupresura nie leczy ylaków, jednak e przynosi z agodzenieobjawów towarzysz cych i zapobiega pogorszeniu. Dzia anie akupresu-ry mo e by skuteczne, je eli b dzie wykonywana codziennie.

ylaki

Punkt 14 meridianu g ównego regulatora tylnego (GRT 14) le y pod wyrostkiemkolczystym siódmego kr gu szyjnego, wyczujemy go najlepiej, je eli g owpochylimy, wtedy wyrostek wystaje znacznie bardziej od pozosta ych. Punkty 15,17 i 18 meridianu p cherza moczowego le 1,5 cuna obok linii rodkowej cia a.PM 15 le y obok wyrostka kolczystego pi tego kr gu piersiowego; PM 17 oboksiódmego kr gu piersiowego i PM 18 obok 9 kr gu piersiowego. Je eli sami niemo emy wykona akupresury, u atwimy drugiej osobie liczenie kr gów zginaj cplecy.

ylaki dolnej po owy cia a

Punkt Sanyinjian (S 6) le y 3cuny powy ej szczytu kostkiwewn trznej. Sanyinjiaoznaczy spotkanie trzech Yin".

Ogólnie wzmacniaj cy punkt36 mendianu dkaznajdujemy w nast puj cysposób: od dolnej kraw dzirzepki odmierzamy 3 cuny dodo u i nast pnie cun nazewn trz.

Na grzbiecie stopywyczuwamy t tno. Tu le ypunkt 42 meridianu dkaChongyang (szemrz cy Yang).1 cuny powy ej pierwszejprzestrzeni mi -dzypalcowej znajduje siwysoki przyp yw"

(Taichong meridian watro-by 3).

ylaki górnej po owy cia a

Je eli d odwrócimy, to znajdziemyobok pulsu t tnicy promieniowejzag bienie w bru dzie nadgarstka. Wzag bieniu tym le y punkt 9 meri-dianu

uca Taiyuan (g boka przepa ). Punkt 6 meridianu osierdzia znajduje si wrodku wewn trznej powierzchni przedramienia, 2 cuny powy ej pierwszej bruzdy

zgi cia stawu nadgarstka.

Ósmy punkt potrójnego ogrzewacza (PO 8) lokalizujemy w nast puj cy sposób:trzymamy rami jak przy zranieniu na temblaku, wtedy rzeczywi cie odlegmi dzy obiema ko mi przedramienia okciow i promieniow jestnajwi ksza. Znajduje si on wówczas w zag bieniu mi dzy ko mi i mo emywykonywa akupresur . Odleg od stawu nadgarstka wynosi 4 cuny.

Zapalenie oczu

W,ciwie powinno si mówi nie o zapaleniu oczu, lecz o zapale-

niu spojówek. Je eli jest stan zapalny oczu, to nale y zwróci si0 pomoc do lekarza. Zapalenie t czówki, infekcje wewn trz oka mogprowadzi do jaskry lub za my, je eli nie s szybko leczone. Stanyzapalne rogówki pozostawiaj blizny, które mog pogarsza ostrowzroku. Te stany zapalne s cz sto bolesne, je eli ju zosta y stwierdzone, nie musimy ci gle szuka potwierdzienia u lekarza. Je li kto bykiedy o lepiony blaskiem niegu, nie musi tego potwierdza . Z zapaleniem oczu wi kszo ludzi czy nie tylko choroby ga ki ocznej, alerównie sw dz ce obrz ki i zaczerwienienia spojówek i powiek. Przyczyny zapalenia spojówek s ró norodne. Jedn z nich mo e by to, epy ki kurzu silnie podra niaj nasze oczy, a my trzemy je i w tensposób doprowadzamy do stanu zapalnego. W niektórychrestauracjach1 barach powietrze jest tak zanieczyszczone zapachami, e go cie z wraliwymi oczyma po prostu nie wytrzymuj . Równie wirusy i bakterie

mog powodowa stany zapalne spojówek. Sezonowo wyst puj przedewszystkim alergiczne zapalenia spojówek, np. wczesnym latem oczyreaguj na py ki kwiatów. Do przewlek ych stanów zapalnych mo eprzyczynia si niedok adny makija , np. nieostro nie nak adany ciena powieki lub tusz na rz sy. Przewlek ym zagro eniem mog by niemyte r ce. Szczególnie dotyczy to okolicy oka, bardziej nawet niinnych miejsc. Akupresur wykonujemy zawsze czystymi palcami. Trzeba równie uwa , aby paznokcie nie by y za d ugie, poniewa atwomog skaleczy oko.

Zapalenie oczu

Bezpo rednio nad wewn trznymtem oka znajduje si punkt

pierwszy meridianu p cherzamoczowego (PM 1).Prostopadle powy ej trafiamy nawewn trzny koniec brwi wzag bieniu. Znajduje si tam 2punkt tego samego meridianu.Taiyang jest jednym z licznychspecjalnych punktów spoza systemumeridianów. Znajdujemy go w tensposób, e ze rodka mi dzy k temzewn trznym oka a ko cem brwiprzesuwamy si do zag bienia zty u ko ci jarzmowej.

Zapalenie oczu

adziemy palec powy ej liniiosów na kr gos upie i

przekraczamy mi sie tra-pezowaty,który od ty u g owy ci gnie si dogrzbietu. W zag bieniu, które tuznajdujemy, le y punkt 20 meri-dianu

cherzyka ciowego. atwiej jestwyczuwa mi nie karku, je eliporuszamy g ow tam i z powrotem.Punkt Hegu (zamkni ta dolina), czylimeridian jelita grubego 4, znajdujemyw nast puj cy sposób. Przyciskamykciuk bocznie do ródr -cza, tak eobok tworzy si na grzbiecie d oniwzgórze. K adziemy palec naszczycie tego wzgórza i rozlu niamy

. Teraz palec znajduje si ko oko ci ródr cza palca wskazuj cegona szukanym punkcie meridianu jelitagrubego.

Zapalenie oczu

Punkt 3 meridianu w troby,czyli Taichong (wysokiprzyp yw), le y 2 cunypowy ej pierwszej szparymi dzypalcowej stopy.

Podwy szone ci nienie

Vri nienie jest podwy szone wówczas, gdy t tnice z okre lonychpowodów s w sze, a wi c transport krwi z serca do ró nych miejsccia a jest utrudniony. U ludzi starszych najcz stsz przyczyn s zwap-nienia na wewn trznej cianie t tnic, prowadz ce do mia ycowegonadci nienia t tniczego. Dawniej na podwy szone ci nienie cierpieli naj-cz ciej starsi ludzie, obecnie cz sto zdarza si nawet u czterdziesto-,trzydziesto-, dwudziestolatko w. Przyczyn tego mo e by na przyk adstres, obci enia psychiczne, powoduj ce z kolei zw enie t tnic.

Podczas gdy wobec ci nienia mia ycowego jeste my bezbronni, tomo emy jednak wp ywa na uwarunkowania psychiczne przez silnedzia anie akupresury. Je eli ci nienie t tnicze jest znacznie podwy szonei z tego powodu jeste my pod opiek lekarsk , to nie powinni mywykonywa akupresury do chwili, a skontaktujemy si w tej sprawiez lekarzem prowadz cym. Ci nienie t tnicze reaguje bowiem cz stosilnie na stymulacje punktów akupunktury. Najwa niejsze przykazaniew nadci nieniu t tniczym zale nym od stresu brzmi: stres niszczy, przyczym w adnym wypadku nie mo e przychodzi z naszego utoczenia.Jedn z cz stych przyczyn wysokiego ci nienia jest rzeczywi cie nad-waga. Naczynia cz owieka z nadwag maj du o wi ksze obci enia,tak e i w tym przypadku mo na spokojnie mówi o prawdziwychobjawach stresu.

Zbli amy si znowu do podstaw chi skiej medycyny to znaczy dozdrowego, ró norodnego i rozs dnego w ilo ci od ywiania. Trzebao tym my le , je eli chcemy ci nienie krwi zredukowa gdynie uwzgl dniaj c tego mo emy przyczyni si do pogorszenia stanuzdrowia.

Podwy szone ci nienie

Quchi meridianjelita grubego 1 \(staw na zakr cie)le y mi dzyzewn trznymko cem bruzdyzgi cia okciowego awyrostkiemokciowym ramienia.

Odmierzamy poni ejrzepki 3 cuny wzdko ci piszczelowej, ast d 1 cun nazewn trz. Taktrafiamy w punkt 36meri-dianu dka

36).

Podwy szone ci nienie

- W 3 3 punkt meridianutroby le y 2 cuny

powy ej pierwszejszczeliny mi dzypalcowejstopy. 0,5 cuna powy ej tejszczeliny znajduje sipunkt W 2.Je eli powy ej linii

osów przekroczymypierwszy mi sie karkuprzesuwaj c si odkr gos upa, to dochodzimydo Fengchi punktu 20meridianu p cherzyka

ciowego (wiatr staw).Punkt P 14 Yangbei(bia y Yang) znajduje sidok adnie nad renic ,je eli patrzymy prosto przed siebie. Le y on wodleg ci 1 cuna nad brwi .

Stosunek mi dzy medycynwschodni (wy ej) a medycynzachodni (ni ej) w widzeniu draKuan Hin. Znaki pisarskie nanast pnej stronie znacz : chi skamedycyna wzmacnia cia o, atakujechorob , ale ma o dzia a,natomiast medycyna zachodniazwalcza chorob bardzoefektywnie, ale za ma o wzmacniacia o. Jedno okre lenie mo na porówna zestrza , a drugie z armat .

Wspó praca mi dzy zachodni iwschodni medycyn

Wlatach dwudziestych w Chinach Mao nawo ywa do wspó -

pracy mi dzy medycyn zachodni a tradycyjn medycyn chi sk .W tym samym czasie w Europie twórca leczenia antropozoficznegopróbowa po czy ró ne kierunki medycyny z duchowymi praktykamileczenia. W ten sposób w nowym miejscu ustawi homeopatie. We-zwanie do wspó pracy przynios o ju znacz ce efekty. W niektórychzachodnich klinikach ci le wspó pracuje ze sob medycyna zachodnia,homeopatia i akupunktura. Leczenie antropozoficzne jest oficjalnie wy-dzielon nauk medyczn przygotowan do kszta cenia.

Istnieje jednak jeszcze wiele do zrobienia. Nie wierz , by wspó pracaponad wszystkimi granicami mia a du o mniej zada ni w latachdwudziestych. My , e mo na to wyrazi w taki sam sposób jakw masa u Inhoa Kana, gdzie obraz wody wzi to z Ksi gi M dro ci IGing": Woda osi ga swój ce! przez nieprzerwane p yni cie. Wype niaka de zag bienie, zanim dalej pop ynie. Tak czyni szlachetni. Pod-staw ich warto ci jest dobro, które jest mocn podstaw charakteru,a nie czym odosobnionym i przypadkowym. Równie w nauce wszyst-ko przychodzi przy konsekwentnej postawie. Poniewa tylko przezpowtarzanie materia stanie si w asno ci ucz cych si ".

Wspó praca na przyk adziechorób nowotworowych i AIDS

Co maj wspólnego rak i AIDS (zespó nabytego upo ledzenia od-porno ci), e wymieni je jednym tchem? Nie mo na zaprzeczy temu,e AIDS jest chorob zaka , która mo e si przenosi przez krew,

sperm , wydzielin pochwy. Czynnikiem chorobotwórczym jest wirusHIV. Nowotwór mo e by wprawdzie wywo any przez wirusy, na przy-

ad równie przez wirus HIV. Do tej pory jednak nie zosta o udowod-

nione, e nowotwory z liwe s zaka ne. Chocia w wielu przypad-kach guzów nie wiadomo, w jaki sposób dochodzi do chaosu infor-macyjnego w komórkach, a wreszcie do niekontrolowanego dzikiegorozrostu. Istnieje równie ma e podobie stwo w objawach nowotworówi AIDS, a dodatkowo jest wiele ró nego rodzaju nowotworów. Wspól-na s abo systemu immunologicznego nie jest tak jasna. Je li chodzi0 AIDS, to obronno cia a s abnie, spowodowana czynnikiem chorobotwórczym. W wi kszo ci guzów paradoksalne jest to, e terapiapowoduje niekorzystny wp yw na system immunologiczny, jak np.w przypadku zastosowania radioterapii czy chemioterapii niszcz cej czciowo chore komórki, ale równie zdrowe. Tak wi c zarówno pacjencichorzy na AIDS i z nowotworami powinni by przede wszystkimwzmocnieni, eby przeciwstawi si opornym infekcjom i ubocznymskutkom leczenia. To znaczy, aby organizm móg si przeciwstawichorym komórkom i atwiej móg znie chemioterapi cytostatykami1 w ten sposób nowotwór postawi w szachu".

Jak medycyna chi ska mo e tu pomóc?

Nowotwór

Jestem przekonany, e medycyna zachodnia znajdzie bro , którapomo e zwyci nowotwór. Obecnie ma ju tak bro , ale jeszcze nietak doskona , aby osi gn swój cel. Podobnie jest z wybudowanymsamolotem super Concorde, do którego nie ma jeszcze pilota, którymóg by nim kierowa .

W chemioterapii przeciw nowotworom jeszcze niestety nie ma leków,które by zdecydowanie niszczy y jedynie komórki nowotworowe. Trze-ba wi c w miar mo liwo ci szuka sposobu chronienia zdrowych ko-mórek przed agresywnymi lekami. Delikatna medycyna mo e przyjtutaj z pomoc , daj c naturalne rodki i akupunktur , która wzmocnisystem immunologiczny i ochroni zdrowe komórki. Wspó praca mo eobejmowa dwa punkty:

Przed zastosowaniem chemioterapii i podczas chemioterapii cia oi duch pacjenta b wzmacniane przez rodki delikatnej medycyny.W ten sposób chory b dzie móg atwiej znie leczenie. Równocze nie

dzie aktywowana specyficzna obrona przeciw komórkom nowotwo-rowym.

Gdy tylko dzia anie cytostatyków nie b dzie skuteczne, chemiote-rapia b dzie zast powana przez metody delikatnej medycyny. Dobrewyniki uzyskujemy z po czenia akupunktury i leczenia substancjamiuzyskiwanymi z jemio y.

W Chinach nowotwory próbuje si leczy tylko za pomoc tradycyj-nej medycyny. Si y obronne przeciw komórkom nowotworowym mogby znacznie wzmocnione, ale do zniszczenia tych komórek rodki te szbyt s abe. W Chinach najlepsze rezultaty osi gane s przy stosowaniumedycyny zachodniej i wschodniej. Wspó praca ta poparta dodatkowoprzez pacjenta uprawianiem chi skiej Yogi Qi Gong, z odpowiedniodopasowanym od ywianiem i stosowaniem filozofii Tao, daje najlepszerezultaty.

AIDS

owo zapobieganie w chi skiej medycynie ma podwójne znaczenie.Szczególnie wyra one jest to w os abieniu immunologicznym AIDS chronienie zdrowych i chronienie chorych. Cz owiek przychodzi nawiat jako istota nienaruszona z nienaruszonym systemem immunologi-

cznym. Niestety nie utrzymuje tej nienaruszalno ci, nie ad ycia emo-cjonalnego powoduje os abienie cia a, a to z kolei sprawia, e cz owieknie mo e si broni przed zewn trznymi czynnikami chorobowymi. Naprzyk ad stres os abia si y obronne cia a. Dlatego dzieci nale y chroniprzed stresem, a w dalszym wychowaniu pokazywa , jak utrzymywaw równowadze swoje uczucia. Jak u ywa swoich si harmonijnie i eko-nomicznie. Jak przestrzega prawid owego od ywiania, aby wzmocnicia o i ducha. Jest to pierwsze znaczenie zapobiegania. Drugie znacze-nie chroni chorego, aby jak najlepiej móg znie leczenie choroby.Przy ka dym leczeniu powinni my próbowa równocze nie chroni pa-cjenta przed dalszymi chorobami.

Terapia w przypadku AIDS obecnie jest niemo liwa. Dlatego tew centrum zainteresowania znajduje si zapobieganie.

W celu ochrony zdrowych prowadzona jest kampania u wiadamiaj -ca, zach caj ca do bezpiecznego seksu", u ywania prezerwatyw, od-st powania od niepewnych praktyk seksualnych. Stara chi ska zasadazdrowotna radzi a nie bezpo rednio odst powa od seksu, ale zaleca arozs dne gospodarowanie sokami" cia a. Za du o seksu os abia cia o,poniewa cenna substancja jest tracona i nast pnie musi by odbudo-

wywana. Krwawi ca rana jest dla Chi czyka ziem, poniewa ubytekkrwi oznacza utrat si y.

Ochrona zainfekowanych osobników przed zagra aj cymi licznymichorobami jest g ówn lini poradnictwa w AIDS. B dzie ona prawid-owa, je eli oporne infekcje i guzy b rzeczywi cie zniszczone. Ochrona

osób zainfekowanych obok ochrony zdrowych jest g ównym celemmojej terapii. Lecz , wspieraj c medycyn zachodni , HIV-zainfekowa-nych, którzy maj w pe ni rzeczywisty zespó chorobowy AIDS. Cz stojednak przychodz HIV-pozytywni pacjenci, bez objawów chorobo-wych, którzy chc leczy si zapobiegawczo, aby zapobiec ujawnieniusi objawów chorobowych. Takich jednak gwarancji nie mog nigdyda . Medycyna chi ska mo e jednak e ducha i cia o wzmocni w takisposób, e b dzie to korzystniejsze dla zdrowia.

Wspieram ich akupunktur w nikotynizmie, poniewa jest to wysokieryzyko nawet dla ludzi bez wirusa HIV. Alkohol, z e od ywianie, stresypsychiczne i fizyczne s to czynniki, które os abiaj system immunolo-giczny. Musz ci gle z nimi rozmawia , poniewa niektórzy ludzie niemaj adnego wyobra enia o tym, e ich cia o ma równie okre lonepotrzeby.

Na zako czenie tej ksi ki chcia bym czytelnikom szukaj cym radpoleci masa inhoa jako codzienn higien . Tak wi c mog swoje cia oi ducha wzmocni bez pomocy innych i w ten sposób równie sileczy . Wzrasta tak e zaufanie do samego siebie. Masa inhoa pozwalana eliminowanie emocji zwi zanych z obaw pojawienia si objawówchorobowych, które najcz ciej wyst puj , je eli stwierdzono pozytyw-ny wynik badania testu HIV.

owniczek

Anestezja znieczulenie ogólne lub cz ciowa niewra liwo na ból(przy operacjach).

Angina pectoris dusznica bolesna; schorzenie naczy wie cowychserca, napadowy charakter bólów zamoslkowych jako nast pstwozmian naczyniowych.

Aurikuloterapia wszystkie punkty akupunktury s nie tylko roz-mieszczone na ca ym ciele, ale równie ciasno zlokalizowane na uchu.Aurikuloterapia jest to metoda leczenia pos uguj ca si tylko punktamina uchu.

Biopsja badanie tkanek, które zosta y pobrane z ywego orga-nizmu.

Dietetyka nauka o ywieniu.Embolia zatkanie naczynia krwiono nego przez substancje w asne

organizmu lub obce, które dosta y si do krwiobiegu i zosta y z pr demkrwi przeniesione do tego naczynia.

Endoskopia wziernikowanie pustych narz dów lub jam cia a przypomocy endoskopu.

Enteritis stan zapalny jelita cienkiego.Fizjologia nauka o normalnych (nie chorych) narz dach i ich

funkcji w organizmie cz owieka.Moxibustion chi ska metoda leczenia, obok akupunktury i aku-

presury bardzo cz sto stosowana. Ogrzanie punktów akupunktury, cz -sto przy pomocy moxy z pio unu.

Neuralgia bolesno nerwu", napadowe wyst powanie bólóww miejscu rozprzestrzeniania si nerwu.

Obrz k przesycenie tkanek p ynami (wod ).Podra nienie chorobowe zaj cie przez chorob danego

organu.Przeciwwskazania okoliczno , w której zastosowanie okre lonej

terapii jest niemo liwe.

Przepuklina szczególnie przepuklina trzewna. Najcz ciej wydo-stawanie si trzewi jamy brzusznej lub ich cz ci poza jam zawierajje normalnie.

Rozedma nagromadzenie powietrza w tkance p ucnej, rozd cietkanki p ucnej.

Rwa kulszowa dolegliwo ci w dole miednicy i bóle bioder. Okre-sowo napadowo nasilaj ca si lub utrzymuj ca si d szy czas neural-gia nerwu kulszowego.

Zmiany sercowo-naczyniowe dotycz ce serca i naczy krwiono -nych.

Sinusitis zapalenie zatok obocznych nosa lub zatoki oponytwardej.

Thrombosis zakrzep (czasami tylko cz ciowy) naczynia, przezpowstaj cy lokalnie skrzep krwi.

Trigeminus nerw trójdzielny. Neuralgie nerwu trójdzielnego sszczególnie bolesne.

Wskazania warunki lub objawy, z powodu których stosuje siokre lone rodki lecznicze lub mo liwo stosowania okre lonej terapii.

YIN i YANG dwie przeciwstawne zasady chi skiej filozofii,które ca y widziany wiat przenikaj (wspó dzia aj ). Yin pierwotnieznaczy o cie , Yang wiat o. Yin jako element równie ski, pasy-wny, p ynny oraz ziemia. Yang odpowiada cechom m skim, aktywnym,energii oraz niebu. Cz owiek jako obraz wszech wiata równie zawieraYin i Yang. W ka dym Yin znajduje si Yang i na odwrót.

Skorowidzrzeczowy

AIDS 27, 207, 209 Akupresura18, 36, 67, 131

bóle g owy 19depresja 19dolegliwo ci uk adu moczowo-p ciowego

19na ogi 19nerwica 19schorzenie aparatu ruchowego 19zaburzenia snu 19

Akupunktura 25, 70punkty 39, 86

------ mistrza Ma 88Anestezja 211

akupunkturowa 131Angina pectoris 83, 211Artemisia vulgaris zob. Pio unAstma 86Aurikuloterapia 59, 211

Biegunka 63, 80, 157, 158przewlek a 28

Ból(e) 131barku 132biodra 134brzucha 65, 80, 81, 154gard a 65, 80, 82, 84

owy 82, 84, 112, 113------- migrena 115, 116------- skronie 114------- szczyt i ty 117 119

grzbietu 142,143 - karku 140,141

klatki piersiowej 144, 145kolan 138ydek 148miesi czkowe 183 185okolicy opatki 80okolicy serca 82pleców 61podbrzusza 82, 85przy oddawaniu moczu 84ramienia 133stawów skokowych stopy 134szcz ki 84szyi 81

bów 79, 80

Ból(e)eber 147

dka 81

Choroba(y), egzogenne 79endogenne 79gor czkowe 81, 86gruczo u krokowego 174nowotworowe 207uk adu moczowo-p ciowego 86

Chrypka 65, 168, 169Ci a, przeciwwskazanie do wicze

oddechowych 48------- do masa u nerki 61Ci nienie podwy szone 202, 203

niskie 47wysokie 47 Cun

90 Cytostatyki 208,209

Dai Mai 61Delirium 82Depresja zob. Stany l kowede Qi 26Diagnoza 37Dietetyka 211Dolegliwo ci uk adu moczowo-p ciowego 174Dr twienie j zyka 81Drogi oddechowe 165------- k piel nosa 53Duszno 80

Embolia 211Erekcja zoft.Zaburzenia erekcji

uchota 82,84 Guanyuan47

Hangdi Nei Jing 23Homeopatia 207

I Ging 45 Inhoa 13,16, 18

Jaskra 198 Jelito,cienkie 73 grube 73 Jemio a209

Kaszel 65, 80, 86, 170 173z krwi 80, 83

Katar 80 K piel,owy 50

klatki piersiowej 54kolan 55ko czyny dolnej 55nosa 53oczu 56ramienia 49

k 48sucha 48

Klimakterium zob. Przekwitanie,dolegliwo ciKolka brzuszna 63Ko atanie serca 99, 102Krew, kr enie, k piel ko czyny dolnej 55Krwawienia, miesi czne obfite 186, 187

z nosa 80, 81Kurcze ydek 148

J-eczenie antropozoficzne 207k 54, 65, 147 zob. te Stany l kowe

Lumbago 85

uszczyca 189 193

Masa , brzucha 62------- przeciwwskazania 63

chi ski 43, 44, 46owy 52

inhoa 210koncentracja 18leczenie nerwic 18nerki 61nosa 46punktów akupunkturowych 92

Meridian(y) 31, 39, 71, 77, 78jelita cienkiego r ki 82

grubego r ki 80nerki stopy 83

w troby 63osierdzia r ki 83

cherza moczowego stopy 82cherzyka ciowego stopy 84uca r ki 80

potrójnego ogrzewacza 83serca r ki 81ledziony stopy 81

troby stopy 84Yang (puste) 72

Meridian(y)Yin (pe ne) 72

Yin i Yang 78, 79dka stopy 80 Miesi czki nieregularne

61 Miesi czkowanie zob. Bóle miesi czkowe.Krwawienia miesi czne obfiteMigrena zob. Bóle g owy migrena Mocz, zatrzymanie 175,176 Moczenie 85

nocne 82, 84Moxa 27

techniki 25Moxibustion 211Moxybusja 23

Nadci nienie mia ycowe t tnicze202 Nadwaga 202 Na ogi 81

akupresura19 Narz d(y)32

puste 32Yang 72Yin 72

Nerki 77masa 61stany zapalne 65

Nerwice, akupresura19 Nerwowo 95, 96Nos zatkany 166, 167Nowotwór 207

Objawy kluczowe40 Obrz ki 81

gard a 84policzków

82 Obrzmienia81 Oczy 65

choroby 77wiczenia 60

piel 56zapalenie zob. Zapalenie(a) oczu

Oddech, kontrola 46 Oddychaniebrzuszne 47

przeciwne 48przepon 47 Odzwyczajanie

od palenia 128 Od ywianie 202prawid owe 209

Ogrzewacz potrójny 73, 77Osierdzie 73Os abienie 120-123

ogólne 81

Padaczka 65Palenie papierosów a rak p uc 128Paso yty jelit, pio un 28

cherz moczowy 63, 77cherzyk ciowy 77

Pio un 28

uco 73ukanie ust 60

Pobudliwo nadmierna 86Prostata zob. Choroby gruczo u krokowegoPrzeczulica uciskowa klatki piersiowej 85Przekwitanie, dolegliwo ci 180 182Przepukliny 85, 86Przezi bienie 166

Qui Gong 209Quihai 47

Rak p uc, palenie 128Regulator g ówny przedni 63, 85, 86

tylny 85Regu a pi ciu ywio ów 31, 32Ren Mai 86Reumatyzm 61Rozedma p uc 128Rozstrój dka 152, 153Rwa kulszowa 136, 137, 212

Samoterapia akupresur19 Seks bezpieczny 209Sen, niespokojny 110

zaburzenia zob. Zaburzenia snuSerce 73

ko atanie 65,83 Shaoyang 83,84 Shaoyin 81,83Si y obronne zob. Uk ad (system)immunologiczny Skóra, stany zapalne 189Skurcze mi ni grzbietu toniczne 86 Smakgorzki w ustach 84 Stany l kowe 100Stany zapalne zewn trznego k cika oka 84Stawy, bóle 131

piel kolan 55zapalenia 131, 149, 150zmiany zwyrodnieniowe

131 Stres 174, 202, 209Sucho gard a 82 Szpikkostny 77 Sztywnokr gos upa 86 Szum wuszach 84

ledziona 78

Taiyang 82Taiyin 80, 81Tan Tien 47Trawienie 151

zaburzenia 19Trudno ci w zasypianiu 107 109

Ucho, stan zapalny59 Uczucie, gor ca82, 83Uczucie

ciskania 80, 83ucisku w g owie 165

Uk ad (system) immunologiczny 63, 208, 210------- a masa inhoa 17

moczowo-p ciowy, dolegliwo ci 174trawienny 60, 63

Utrata przytomno ci 65Uzale nienie nikotynowe zob. Odzwyczajanie

od paleniatroba 65, 77ch, os abienie 165

Wirus HIV 207Wrzód dka 63Wymioty 81, 85, 162, 163, 164Wypryski 189, 190 193Wzd cia 81, 84, 155, 156

Yang 23Yangming 80Yin i Yang 23, 29, 30, 31, 35Yintang 47, 56, 57Yong uan 65Yueyin 83, 84

Zaburzenie(a), cyklu miesi czkowego 174depresyjne 103, 104, 105erekcji 178, 179potencji 174snu 19, 106, 107 109trawienia 19 Za ma 198

Zamroczenie 84 Zanik mi ni71 Zapalenie(a), oczu 198,199, 200

oskrzeli 128cherza moczowego 174

spojówek 198 alergiczne 198

stawów 131, 149, 150czówki 198troby wirusowe 27

zatok 165Zaparcia 63, 80, 83, 158 161Zapa 65Zatrzymanie moczu 82, 85Zawroty g owy 124 127Zespó nabytego upo ledzenia odporno cizob.

AIDS Z by,wiczenie 60

Zimno 80

dek 77rozstrój 152,

153 taczka 77,81, 82 ylaki,194, 195

dolnej cz ci cia a 196

górnej cz ci cia a197