Charakteryzowanie ruchu turystycznego 341[05].Z1 · − wyjaśnić rolę turystyki w gospodarce...

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zz

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Cezary Adam Nowek

Charakteryzowanie ruchu turystycznego 341[05].Z1.01 Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1

Recenzenci: mgr Barbara Stebnik-Wlaźlak mgr Barbara Cymańska-Garbowska Opracowanie redakcyjne: Cezary Adam Nowek

Konsultacja: mgr inż. Piotr Ziembicki Korekta: Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[05].Z1.01 ,,charakteryzowanie ruchu turystycznego” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik obsługi turystycznej.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006


SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7 4.1. Podstawowe pojęcia związane z turystyką 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 9 4.1.3. Ćwiczenia 9 4.1.4. Sprawdzian postępów 10 4.2. Formy turystyki 11 4.2.1. Materiał nauczania 11 4.2.2. Pytania sprawdzające 13 4.2.3. Ćwiczenia 13 4.2.4. Sprawdzian postępów 14 4.3. Rodzaje turystyki 15 4.3.1. Materiał nauczania 15 4.3.2. Pytania sprawdzające 16 4.3.3. Ćwiczenia 16 4.3.4. Sprawdzian postępów 17 4.4. Funkcje i dysfunkcje turystyki 18 4.4.1. Materiał nauczania 18 4.4.2. Pytania sprawdzające 23 4.4.3. Ćwiczenia 24 4.4.4. Sprawdzian postępów 25 4.5. Czynniki wpływające na rozwój turystyki 26 4.5.1. Materiał nauczania 26 4.5.2. Pytania sprawdzające 28 4.5.3. Ćwiczenia 28 4.5.4. Sprawdzian postępów 29 4.6. Usługi turystyczne 30 4.6.1. Materiał nauczania 30 4.6.2. Pytania sprawdzające 36 4.6.3. Ćwiczenia 36 4.6.4. Sprawdzian postępów 37 4.7 Potrzeby człowieka i ich klasyfikacja 38 4.7.1. Materiał nauczania 38 4.7.2. Pytania sprawdzające 41 4.7.3. Ćwiczenia 41 4.7.4. Sprawdzian postępów 42 5. Sprawdzian osiągnięć 43 6. Literatura 48


1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat podstawowych pojęć w turystyce, funkcji i dysfunkcji turystyki, rodzajów usług turystycznych, potrzeb człowieka i ich klasyfikacji. Szczególną uwagę zwróć na zalecaną przez Światową Organizację Turystyki (UNWTO) terminologię oraz czynniki wpływające na rozwój turystyki.

Poradnik zapozna Cię z podstawowymi definicjami i określeniami dotyczącymi turystyki i ruchu turystycznego. Technik obsługi turystycznej pragnący pracować zawodowo w turystyce musi rozumieć znaczenie poszczególnych definicji i określeń, rodzajów turystyki, form, funkcji i dysfunkcji turystyki. Rozpoznawanie potrzeb człowieka ich klasyfikacje zawarte w poradniku ułatwią Ci zrozumienie istoty turystyki i motywów podróżowania.

Poradnik wskaże Ci najbardziej istotne zagadnienia związane z charakteryzowanym ruchem turystycznym tak, aby ich opanowanie stanowiło solidne podstawy do rozumienia i praktycznego stosowania informacji zawartych w następnych modułach. Poradnik ten zawiera: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć

opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej. 2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wskazana literatura oraz inne źródła informacji będą pomocne w poszerzeniu wiedzy. Zaproponowane ćwiczenia zawierają: − wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do ich realizacji, − pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia, − sprawdzian teoretyczny, − sprawdzian umiejętności praktycznych.

4. Przykład zadania/ćwiczenia oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego ćwiczenia jest dowodem osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej. Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał albo nie.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po realizacji materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Jednostka modułowa: Charakteryzowanie ruchu turystycznego, której treść teraz poznasz jest jednym z modułów koniecznych do zapoznania się z treścią modułu - Podstawy Turystyki – schemat 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.


Schemat Układ jednostek modułowych

341[05].Z1.03 Podejmowanie działań stymulujących rozwój

turystyki przez instytucje centralne, samorządy i organizacje turystyczne

341[05].Z1.02 Rozpoznawanie polskich markowych

produktów turystycznych

341[05].Z1.04 Wykorzystanie języka obcego w realizacji zadań dotyczących organizacji turystyki

Moduł 341[05].Z1 Podstawy turystyki

341[05].Z1.01 Charakteryzowanie ruchu turystycznego


2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Charakteryzowanie ruchu turystycznego” powinieneś umieć: − rozróżniać podstawowe pojęcia prawne z kodeksu cywilnego, − charakteryzować potrzeby klienta, − stosować zasady turystycznego kodeksu etycznego, − rozróżniać podstawowe pojęcia marketingowe, − oceniać jakość usługi według określonych kryteriów, − stosować komputer w pracy biurowej, − stosować różne metody i środki w porozumiewaniu się, − organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii, − dobierać dokumenty niezbędne do sporządzenia umowy o świadczenie usług, − stosować zasady prezentacji, − korzystać z różnych źródeł informacji.


3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − określić podstawowe pojęcia z zakresu turystyki, − zastosować terminologię zalecaną przez Światową Organizację Turystyki, − wyjaśnić rolę turystyki w gospodarce państwa, − określić rożne formy turystki, − scharakteryzować rodzaje turystyki, − określić funkcje turystyki, − określić dysfunkcje turystyki, − zapobiec niekontrolowanemu szerzeniu się turystyki niszczącej środowisko, − sklasyfikować czynniki rozwoju turystyki, − rozpoznać potrzeby turysty, − scharakteryzować rodzaje usług turystycznych.


4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Podstawowe pojęcia związane z turystyką 4.1.1. Materiał nauczania

Słowo „turystyka” wzięło swój początek pod koniec XVIII wieku, kiedy to młodych Anglików wyjeżdżających na kontynent (Francja, Włochy, Niemcy) w celach poznawczych i rozrywkowych, Francuzi nazywali „turystami”. W języku francuskim słowo „tour” oznacza okrężną wędrówkę, podróż, wyścig z powrotem do miejsca, z którego się wyruszyło. Słowo to przekształciło się z czasem w słowo „tourisme”. W literaturze po raz pierwszy terminu „turystyka” użył Stendhal w książce „Memoires d`un touriste” (Pamiętnik turysty) w 1837 roku. Do języka polskiego słowo „turystyka” zostało wprowadzone przez Xawerego Łukaszewskiego w wydanym w Królewcu w 1847 roku „Słowniku podręcznych wyrazów obcych i rzadkich w języku polskim używanych”. Przez lata używano wielu definicji i określeń „turystyki” i „turysty”, które ewaluowały wraz z rozwojem ekonomicznym państw i aktywnością ich obywateli. Światowa Organizacja Turystyki (UNWTO), której jednym z zadań jest definiowanie pojęć w turystyce, podjęła się generalnego przeglądu tych pojęć (definicji) na międzynarodowej konferencji na temat statystyk w turystyce (1990). W 1993 roku komisja do Spraw Statystyki przy ONZ przyjęła „Zalecenia do statystyki turystyki” opracowane przez Światową Organizację Turystyki (UNWTO).

Główne definicje to : − turystyka – ogół działań ludzi, którzy podróżują i przebywają dla wypoczynku,

w interesach i innych celach (z wyłączeniem działalności zarobkowej) przez okres nie przekraczający 12 miesięcy w miejscach znajdujących się poza zwykłym otoczeniem. Termin „turystyka” obejmuje zarówno odwiedzających, którzy zatrzymują się co najmniej na jedną noc, jak i odwiedzających jednodniowych,

− odwiedzający – każda osoba podróżująca do miejsca znajdującego się poza jej „zwykłym otoczeniem” na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy, jeśli podstawowy cel podróży jest inny niż podjęcie działalności zarobkowej, wynagradzanej w odwiedzanej miejscowości. W praktyce liczbę przekroczeń granicy przez cudzoziemców traktuje się jako liczbę cudzoziemców odwiedzających Polskę. Oznacza to, że jedna osoba kilkakrotnie przekraczająca granicę jest traktowana jako kilka osób,

− odwiedzający jednodniowi – odwiedzający, którzy nie nocują w obiektach zakwaterowania zbiorowego ani w kwaterach i obiektach prywatnych w odwiedzanym kraju,

− turyści – odwiedzający, którzy przynajmniej przez jedną noc korzystają z obiektów zakwaterowania zbiorowego lub indywidualnego w odwiedzanym kraju, regionie, miejscowości. Dla zrozumienia i jednoznacznego stosowania przedstawiamy pojęcia związane z wyjazdami:

− uczestnictwo w turystyce – (uczestnictwo w wyjazdach turystycznych, aktywność turystyczna społeczeństwa) – procentowy udział osób wyjeżdżających poza miejsce swego zamieszkania przynajmniej jedna noc – w populacji ludności danego kraju, regionu, miejscowości,

− wyjazdy urlopowo-wakacyjne – wyjazdy poza miejsce zamieszkania, które trwają co najmniej 5 dni,

− wyjazdy weekendowe – wyjazdy z co najmniej jednym noclegiem trwające nie dłużej niż 4 dni,


− zagraniczna turystyka przyjazdowa – obejmuje przyjazdy do danego kraju osób mieszkających na stałe za granicą,

− zagraniczna turystyka wyjazdowa – obejmuje wyjazdy z danego kraju osób mieszkających w tym kraju. Kategoriami ekonomicznymi są pojęcia związane z turystyką a odnoszące się do jej sfery

ekonomicznej: − popyt turystyczny – do popytu na usługi i produkty zalicza się podróże indywidualne, podróże

służbowe, wydatki z budżetu państwa na turystykę, nakłady inwestycyjne, wpływy dewizowe z turystyki przyjazdowej oraz inne wpływy z eksportu związanego z turystyką,

− produkt turystyczny – dostępny na rynku pakiet materialnych i niematerialnych składników, umożliwiających realizację celu wyjazdu turystycznego. Produkt ten stanowią naturalne i stworzone przez człowieka dobra turystyczne, towary i usługi umożliwiające przybycie, pobyt i korzystanie z walorów turystycznych oraz atrakcyjne spędzanie czasu.

− przemysł turystyczny – obejmuje produkcję dóbr i usług ściśle związanych z turystyką, takich jak zakwaterowanie, wyżywienie, usługi rekreacyjne i transport turystów,

− przestrzeń turystyczna – jest to funkcjonalnie wyróżniająca się część przestrzeni geograficznej rozumianej w sensie largo, czyli jako przestrzeń, na którą składają się elementy przyrodnicze powłoki ziemskiej (środowisko naturalne), trwałe efekty działalności gospodarczej człowieka w tym środowisku (środowisko gospodarcze) a także środowisko społeczne będące wynikiem działalności terytorialnych zbiorowości społecznych (narody, zbiorowości regionalne i lokalne). Warunkiem powstania i rozwoju przestrzeni turystycznej są potrzeby wypoczynku, poznania i doznania przeżyć, które są głównymi atrybutami przemieszczeń turystycznych współczesnego człowieka,

− gospodarka turystyczna – obejmuje nie tylko dobra i usługi służące bezpośrednio konsumpcji turystycznej, ale także takie rodzaje aktywności gospodarczej, które są ściśle bądź częściowo uzależnione od ruchu podróżnych i których rozwój nie byłby możliwy (lub byłby znacznie ograniczony), gdyby nie turystyka. Do popytu na usługi i produkty gospodarki turystycznej zalicza się: podróże indywidualne, podróże służbowe, wydatki z budżetu państwa na turystykę, nakłady inwestycyjne, wpływy dewizowe z turystyki przyjazdowej oraz inne wpływy z eksportu związanego z turystyką,

− polityka turystyczna jest to działalność, która polega na kształtowaniu stosunków społeczno-ekonomicznych w sferze gospodarki turystycznej oraz na wyznaczeniu celów w dziedzinie kształtowania wielkości, struktur i dynamiki migracji turystycznych.

Odrębną grupę pojęć stanowią określenia odnoszące się do usług turystycznych w ich

merkantylnym wymiarze: − impreza turystyczna – co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program

i objęte wspólną ceną, jeżeli usługi te obejmują nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo jeżeli program przewiduje zmianę miejsca pobytu,

− wycieczka – rodzaj imprezy turystycznej, której program obejmuje zmianę miejsca pobytu jej uczestników,

− organizator turystyki – przedsiębiorca organizujący imprezę turystyczną, − pośrednik turystyczny – przedsiębiorca, którego działalność polega na wykonywaniu, na

zlecenie klienta czynności faktycznych i prawnych związanych z zawieraniem umów o świadczenie usług turystycznych,

− agent turystyczny – przedsiębiorca, którego działalności polega na stałym pośredniczeniu w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych na rzecz organizatorów lub innych usługodawców posiadających siedzibę w kraju,

− przewodnik turystyczny – osobę zawodowo oprowadzającą grupy wycieczkowe po wybranych obszarach, miejscowościach i obiektach oraz udzielającą o nich informacji,


− pilot wycieczek – osoba towarzysząca, w imieniu organizatora turystyki, uczestnikom imprezy turystycznej, sprawująca opiekę nad nimi i czuwająca nad sposobem wykonania na ich rzecz usług,

− usługi hotelarskie – krótkotrwałe, ogólnie dostępne wynajmowanie domów, mieszkań, pokoi, miejsc noclegowych, a także miejsc na ustawienie namiotów lub przyczep samochodowych oraz świadczenie, w obrębie obiektu, usług z tym związanych,

− klient – osoba, która zamierza zawrzeć lub zawarła umowę o świadczenie usług turystycznych na swoją rzecz lub na rzecz innej osoby, a zawarcie tej umowy nie stanowi przedmiotu jej działalności gospodarczej, jak i osobę, na rzecz której umowa została zawarta, a także osobę, której przekazano prawo do korzystania z usług turystycznych objętych uprzednio zawartą umową.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie zdarzenia przyczyniły się do używania słowa „turystyka”? 2. Jaka międzynarodowa organizacja turystyczna odpowiada za definiowanie pojęć w turystyce? 3. Wymień, jakie elementy zawiera definicja turystyki? 4. Jakie warunki powinien spełnić odwiedzający jednodniowy, aby być turystą? 5. Kogo nazywamy turystą? 6. Na czym polega różnica między odwiedzającym a turystą? 7. Z jakich elementów składa się produkt turystyczny? 8. Na czym polega działalność pośrednika turystycznego? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przygotuj prezentację na temat: „Podstawowe pojęcia z zakresu turystyki – na podstawie przykładów z obszaru Twojego regionu turystycznego”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt.4.1.1, 2) zapoznać się z inną literaturą, 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) sprawdzić poprawność przygotowanej prezentacji (w razie trudności możesz skorzystać

z pomocy nauczyciela), 5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do internetu, − drukarka, − rzutnik multimedialny, − kartka papieru, − długopis, − literatura z rozdziału 6.


Ćwiczenie 2 Wymień publikacje, dokumenty (akty prawne), w których są podane definicje (określenia)

podstawowych pojęć z zakresu turystyki.


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt. 4.1.1 oraz dostępną literaturą, 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do internetu, − drukarka, − kartka papieru, − długopis, − literatura z rozdziału 6. 4.1.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wymienić główne definicje opracowane przez Światową

Organizację Turystyki. 2) powiedzieć , na czym polega różnica między

odwiedzającym a odwiedzającym jednodniowym. 3) dokonać podziału biur podróży. 4) podać, z jakich elementów składa się produkt turystyczny. 5) wskazać umiejętności jakie powinien posiadać

przewodnik turystyczny. 6) wskazać różnice między pilotem wycieczek

a przewodnikiem turystycznym.

7) scharakteryzować określenie klient.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.2. Formy turystyki

4.2.1. Materiał nauczania

Działalność turystyczna przybiera różnorodne formy. Spotykamy się z nimi na co dzień, poznając oferty (propozycje) organizatorów turystyki. Nie są to katalogi zamknięte, ewaluując zaspokajają powtarzające się nowe potrzeby turystów Biorąc pod uwagę kryterium „cechy charakteru turystyki”, wyróżniamy następujące formy turystyki: 1. ze względu na liczbę uczestników:

− turystykę indywidualną, − turystykę zbiorową (klubową, masową, rodzinną, grupową) – przykładem może być

pielgrzymka, wyjazd rodzinny na wczasy, obóz lub kolonia, 2. ze względu na wiek uczestników:

− turystykę młodzieżową – obozy, kolonie, zielone szkoły, − turystykę seniorów,

3. ze względu na czas pobytu: − turystykę krótkopobytową (1 dzień, weekend, delegacje), − turystykę długoterminową - wczasy,

4. ze względu na pory roku: − turystykę letnią, − turystykę zimową, − turystykę sezonową, − turystykę posezonową,

5. ze względu na rodzaj zakwaterowania: − turystykę hotelową – zakwaterowanie w hotelu, motelu, − turystykę parahotelową – camping, drugie mieszkanie,

6. ze względu na środek transportu − turystykę autokarową, − turystykę kolejową, − turystykę lotniczą, − turystykę morską – obejmuje zarówno rejsy przybrzeżne, jak i pełnomorskie odbywane

statkami, promami i jachtami, − turystykę rowerową i pieszą,

7. ze względu na rodzaj finansowania: − turystykę socjalną, − turystykę kredytową, − turystykę finansowaną przedpłatami,

8. ze względu na aspekt socjologiczny: − turystykę luksusową, − turystykę tradycyjną,


− turystykę seniorów i młodzieżową, 9. ze względu na zorganizowanie podróży:

− turystykę indywidualną, − turystykę ryczałtową,

10. ze względu na zachowanie w podróży: − turystykę poznawczą – tzw. krajoznawczą, ściśle związaną ze środowiskiem geograficznym, − turystykę oświatową, − turystykę religijną i pielgrzymkową – celem może być odwiedzanie miejsc świętych, udział

w obrzędach religijnych, a także podróż podejmowaną wyłącznie z pobudek religijnych. Turysta podejmując decyzje o wyjeździe turystycznym kieruje się określonym jednym lub

wieloma motywami, powiązanymi ze sobą. Jeżeli weźmiemy za podstawę analizy kryterium motywów możemy poszczególnym motywacjom przypisać odpowiadające im formy turystyki.

Motywacje Odpowiadające motywacjom formy turystyki I. Motywacje odnowy sił fizycznych:

1. wypoczynek (fizyczna regeneracja sił, 2. leczenie (powrót do zdrowia) 3. sport (aktywność fizyczna)

II. Motywacje odnowy sił psychicznych, duchowych:

1. wyłamanie się z izolacji dnia powszedniego

2. rozrywka, relaks 3. poszukiwanie przygody, wrażeń

duchowych III. Motywacje interpersonalne:

1. odwiedziny przyjaciół i znajomych, 2. poszukiwanie towarzystwa i kontaktów

międzyludzkich IV. Ucieczka od cywilizacji i powrót do natury V. Motywacje kulturowe:

1. chęć poznania nowych miejsc, krajów, zwyczajów, folkloru i języka

2. zainteresowanie sztuką 3. motywy religijne

VI. Motywacje związane z prestiżem i statusem społecznym:

1. własny rozwój, podnoszenie kwalifikacji zawodowych

2. chęć zdobycia uznania, poważania, wzrostu autorytetu

Turystyka wypoczynkowa Turystyka zdrowotna Sport, rekreacja, turystyka kwalifikowana Turystyka poznawcza, edukacyjna , turystyka klubowa, w kręgu osób o wspólnych zainteresowaniach. Odwiedziny, turystyka klubowa, turystyka w celach poznawczych i kształcenia, turystyka kongresowa i biznesowa Turystyka wędrowna, campingowa, Turystyka krajoznawcza, wychowawcza, edukacyjna, Turystyka pątnicza, Turystyka pielgrzymkowa Turystyka kongresowa, wyjazdy w interesach, turystyka przygodowa, wyjazdy do renomowanych ośrodków turystycznych czy kurortów.



Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie kryterium przyjęto przy wyróżnianiu form turystyki? 2. Jakie formy turystyki występują przy podziale ze względu na wiek uczestników? 3. Jaki podział turystyki dokonywany jest ze względu na realizację w różnych porach roku? 4. Jakie formy turystyki są realizowane przy kryterium „zachowanie w podróży”? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

W czasie wycieczki po Twoim mieście (dzielnicy) odwiedź biuro podróży, zapoznaj się z informacjami o realizowanych formach turystyki (z przykładami). Przygotuj dwie prezentacje odnoszące się do dwóch różnych kryteriów „cechy charakteru turystyki’ i zaprezentuj je przed innymi członkami grupy.


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt.4.2.1, 2) zorganizować wizytę w biurze podróży, 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer wraz z niezbędnym Oprogramowaniem i podłączeniem do internetu, − drukarka, − oferty biura podróży, − rzutnik multimedialny, − kartka papieru, − długopis, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2

Przygotuj informacje o formie turystyki, która nie jest realizowana w Twoim mieście (dzielnicy) i zaprezentuj je. Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt. 4.2.1, 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) zebrać i przygotować niezbędne informacje, 4) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do internetu, − drukarka, − kartka papieru,


− długopis, − literatura z rozdziału 6. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie

1) dokonać podziału turystyki ze względu na rodzaj zakwaterowania.

2) wymienić cele podróży w turystyce poznawczej (krajoznawczej).

3) dokonać podziału form turystyki ze względu na aspekt socjologiczny.

4) przygotować charakterystykę turystyki religijnej i pielgrzymkowej.

5) powiedzieć, na czym polega turystyka socjalna.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.3. Rodzaje turystyki 4.3.1. Materiał nauczania

Fenomenem turystyki jest bogactwo różnorodności, których poznanie udostępniają wyjazdy turystyczne. Turystów przyciąga ogromne zróżnicowanie każdego zakątka ziemi, odmienność ludzi i przyrody oraz świata nieożywionego. Człowiek podróżuje zaspokajając swoje potrzeby poznania, wypoczynku, uduchowienia. Dla uporządkowania wiedzy o różnorodnych formach uczestnictwa w turystyce, została ona podzielona na rodzaje i formy. Według Światowej Organizacji Turystyki (UNWTO) wyróżniamy trzy główne rodzaje turystyki: 1. turystykę krajową – podróże mieszkańców po własnym kraju, 2. turystykę przyjazdową – przyjazdy do kraju osób zamieszkałych na stałe gdzie indziej, 3. turystykę wyjazdową – wyjazdy mieszkańców danego kraju za granicę. A te z kolei dzielimy na: − turystykę wewnątrz krajową (krajowa + przyjazdowa) – podróże po kraju rodzimych turystów i

osób przyjezdnych z zagranicy, − turystykę narodową (krajowa + wyjazdowa) – podróże za granicę i po własnym kraju

mieszkańców tego kraju, − turystykę międzynarodową (przyjazdowa + wyjazdowa) – podróże do kraju osób z zagranicy

i podróże za granicę mieszkańców tego kraju.

Jeżeli za kryterium podziału wybierze się stopień aktywności ruchowej turysty, opanowanie technik turystycznych oraz uprawianie turystyki w sposób nie wywołujący dysfunkcji, to z ogółu kilkudziesięciu form (dyscyplin) uprawiania turystyki samoistnie wyłoni się pięć rodzajów: − turystyka masowa – wyjazdy turystów na wielkie imprezy sportowe, na festiwale, na targi, dla

odwiedzenia wielkich miast, na wczasy wypoczynkowe, do miejsc kultu religijnego, − turystyka alternatywna- ekoturystyka (turystyka proekologiczna, przyjazna, dostosowana,

odpowiedzialna, zielona, łagodna, zrównoważona, wspierająca), agroturystyka, turystyka etniczna, ekologiczna,

− turystyka aktywna – wyjazdy turystów na „wczasy aktywne”, dla podejmowania działalności rekreacyjnej w plenerze (sporty zimowe, wodne, lotnicze, jeździectwo, strzelectwo, łucznictwo, jazda na rowerze, gry),

− turystyka kwalifikowana – wyjazdy turystów na obozy stałe i wędrowne, wycieczki i wędrówki turystyki pieszej nizinnej i górskiej, jeździeckiej, kajakowej, kolarskiej, motorowej, narciarskiej, żeglarskiej, podwodnej, orientacyjnej,

− turystyka ekstremalna i przygodowa – narciarstwo ekstremalne, rafting (spływ bystrym nurtem strumieni górskich), kanioning (wąwozizm), ski-alpinizm, paralotnie, moutain bike (kolarstwo górskie), turystyka kosmiczna. Biorąc pod uwagę kryterium motywacji wyjazdów, mamy do czynienia z takimi rodzajami

turystyki jak: − turystyka wypoczynkowa – realizowana dla regeneracji sił fizycznych i psychicznych, − turystyka weekendowa – krótkotrwały wypoczynek realizowany w pobliżu miejsca

zamieszkania, − turystyka urlopowa – wypoczynek zwykle na terenie kraju lub za granicą, trwającą zwykle

powyżej tygodnia, − turystyka wiejska, w tym szczególna jej forma agroturystyka – wiąże się ze spędzeniem

wolnego czasu w środowisku wiejskim,


− turystyka lecznicza lub uzdrowiskowa – wypoczynkowe wyjazdy do uzdrowisk, gdzie wykorzystywane są do regeneracji organizmu czynniki naturalne, takie ja woda, klimat itp.

− turystyka kulturalna –poznawcza, alternatywna, pielgrzymkowa, − turystyka sportowa – aktywna (uprawianie sportu), pasywna (wyjazdy na imprezy sportowe,

nieuczestniczenie jako zawodnik), − turystyka towarzyska – rodzinna, klubowa, grup nieformalnych, − turystyka związana z aktywnością zawodową,

− motywacyjna – wyjazd jako premia za dobre wyniki w pracy otrzymana od przedsiębiorstwa. Stanowi ona sposób dowartościowania pracownika i rodzaj wyróżnienia,

− biznesowa – wyjazdy o charakterze zawodowym, w czasie których osoby wyjeżdżające korzystają z podstawowych usług turystycznych, a w czasie wolnym zaspokajają potrzeby wypoczynku, poznania, rozrywki itp. korzystając z bazy turystycznej,

− kongresowa – wyjazdy krajowe i międzynarodowe osób uczestniczących w konferencjach, zjazdach, kongresach, seminariach.

Przytoczone podziały turystyki na rodzaje nie wyczerpują wszystkich możliwości, które występują w praktyce. Zmiany w motywach uprawiania turystyki oraz zmiany uwarunkowań zewnętrznych turystyki, prowadzące do powstawania nowych turystycznych wariantów, sprzyjają zastępowaniu oferty typowej ofertą specyficzną dla określonej grupy. 4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są rodzaje turystyki według UNWTO? 2. Wymień rodzaje turystyki we względu na kryterium motywacji wyjazdów. 3. Czemu służy turystyka lecznicza? 4. Jakie dyscypliny sportu zaliczane są do turystyki ekstremalnej? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z ofertą lokalnych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Określ, jakie rodzaje turystyki są realizowane przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych.


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z wiadomościami z omawianego materiału (Materiał nauczania pkt. 4.3.1), 2) zapoznać się z ofertą lokalnych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − stanowisko komputerowe wraz z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do internetu, − drukarka, − kartka papieru, − długopis, − foldery biur podróży, − literatura z rozdziału 6.


Ćwiczenie 2 Wymień i scharakteryzuj rodzaje turystyki, występujące na Twoim lokalnym rynku, biorąc pod

uwagę kryterium motywacji wyjazdów.


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z wiadomościami z omawianego materiału (Materiał nauczania pkt. 4.3.1), 2) zapoznać się z inną literaturą tematu, 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do Internetu, − drukarka, − zeszyt przedmiotowy, − materiały piśmiennicze, − literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz:

1) wymienić trzy główne rodzaje turystyki według kryteriów UNWTO.

2) omówić cechy turystyki uzdrowiskowej. 3) wymienić rodzaje turystyki związane z aktywnością

zawodową. 4) powiedzieć, jak można podzielić turystykę kulturalną,

biorąc pod uwagę kryterium motywacji wyjazdów.

¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨


4.4. Funkcje i dysfunkcje turystyki 4.4.1.Materiał nauczania

Turystyka, jako wielowymiarowe i dynamiczne zjawisko znajduje odzwierciedlenie

w różnych sferach życia: społecznej, psychologicznej, kulturowej, przestrzennej i ekonomicznej. Dzięki temu spełnia ona określone funkcje, pojmowane jest jako skutki rozwoju dla licznych sfer współczesnego życia.

Specjaliści wyróżniają funkcje turystyki, gdy wywiera ona korzystny wpływ na turystów, otoczenie lub gospodarkę. W przeciwnym przypadku mówimy o dysfunkcjach turystyki.

W literaturze opisywane są najczęściej takie funkcje turystyki jak: zdrowotna, łączona czasami z funkcją profilaktyczną i rehabilitacyjną, wypoczynkowa, kształceniowa zwana też poznawczą lub edukacyjną, ekonomiczna, miastotwórcza, etniczna, edukacji kulturowej i kształtowania świadomości ekologicznej. Funkcja wypoczynkowa

Aktywność turystyczna realizowana jest w czasie wolnym oraz spełnia wszystkie podstawowe jego funkcje – wypoczynek, rozrywkę i rozwój osobowości. Analizując wypoczynkową funkcję turystyki należy podkreślić fakt, iż zaspokaja potrzeby związane z odnową sił fizycznych i psychicznych poza miejscem stałego zamieszkania, co dla człowieka przebywającego stale w tym samym środowisku i pogrążonego w codziennych obowiązkach ma podstawowe znaczenie. Wypoczynkowa funkcja turystyki jest ważna nie tylko z punktu widzenia pojedynczego człowieka. Brak właściwie zorganizowanego wypoczynku, zmniejsza wydajność i efektywność pracy, powodując starty zarówno w pojedynczych przedsiębiorstwach, jak i całej gospodarce. W tym znaczeniu, funkcja wypoczynkowa okazuje się być także stymulatorem ogólnie pojmowanego rozwoju. Stwierdzenie to jest tym bardziej ważne, że między rozwojem społeczno-gospodarczym, a wypoczynkową funkcją turystyki zachodzi dodatnie sprzężenie zwrotne. Im wyższy jest poziom rozwoju danego kraju, tym lepiej realizowana jest wypoczynkowa funkcja turystyki. Dysfunkcja wypoczynkowa turystyki

Niekiedy mamy do czynienia ze zjawiskami, które można określić dysfunkcjami wypoczynkowymi turystyki. Przede wszystkim może ona ograniczać możliwości poznawcze turystów. Dzieje się tak wówczas, gdy program jest skoncentrowany wyłącznie na biernym wypoczynku. Zdarza się również sytuacja odwrotna, kiedy programy wyjazdów i pobytów wypoczynkowych są przeładowane i niedostosowane do danej grupy turystów, powodując u nich dodatkowe zmęczenie. Organizatorzy turystyki nie zawsze biorą pod uwagę charakter pracy, wiek, zainteresowania, czy stan zdrowia turystów, preferując uniwersalne modele wypoczynku. Funkcja zdrowotna

Funkcja ta jest bardzo blisko związana z funkcją omówioną wyżej. Obejmuje zarówno profilaktykę zdrowotną jak i rehabilitacyjną. Profilaktyczne funkcje turystyki łączą się z warunkami egzystencji współczesnego człowieka oraz dążeniem do ograniczenia negatywnych skutków rozwoju cywilizacji. Skutki te tworzą bowiem układ wielu agresywnych czynników wywołujących zagrożenia warunków zdrowotnych współczesnych społeczeństw, zwłaszcza w regionach uprzemysłowionych. Rozwój cywilizacji coraz bardziej oddala człowieka od natury,


powoduje wiele tzw. chorób cywilizacyjnych oraz stresy, które stanowią realne i coraz większe zagrożenie dla jego zdrowia. Należy pamiętać o tym, że zdrowie to nie tylko brak choroby, ale także ogólnie dobre samopoczucie. Do turystyki zdrowotnej należy zaliczyć te formy wyjazdów, w których cele zdrowotne są dominujące lub przynajmniej równorzędne z pozostałymi. Aby można było mówić o zdrowotnych funkcjach turystyki, miejsce wypoczynku musi posiadać odpowiednie walory środowiska przyrodniczego: czyste powietrze, dobry klimat, wody mineralne itp. Dysfunkcja zdrowotna turystyki

Klasycznym przykładem dysfunkcji zdrowotnej turystyki jest zjawisko określane mianem „choroby pourlopowej”. Występuje ona, gdy wyjazdy wypoczynkowe są źle zorganizowane. O dysfunkcjach zdrowotnych turystyki można mówić tez w przypadku aktywnych form jej uprawiania. Ma to miejsce, gdy próbują w niej uczestniczyć osoby, które nie są przygotowane do zwiększonego wysiłku, nie znają odpowiednich technik oraz nie posiadają właściwego sprzętu. Wielu turystów ginie lub traci zdrowie w górach, tonie w morzu i innych zbiornikach wodnych. Szczególna urazowość towarzyszy uprawianiu niektórych form turystyki kwalifikowanej. Funkcja wychowawcza

Wśród funkcji społecznych turystyki, najważniejszą rolę odgrywa funkcja wychowawcza. W całym procesie wychowania, rozumianym jako całokształt wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka oraz przygotowującego go do życia w społeczeństwie - jedną z kluczowych kwestii jest kształtowanie osobowości. W miarę dorastania, człowiek wkracza w kolejne grupy społeczne oraz przyswaja sobie określone role społeczne, które w tych grupach musi pełnić. Turystyka już ze swej istoty, stwarza wiele możliwości oddziaływania na osobowość człowieka. Z jej uprawianiem łączą się bowiem takie cechy jak: aktywność, wspólnota przeżyć, więzy koleżeństwa, odpowiedzialność, odwaga, zaradność itp. Kształtują one osobowości i postawy społecznie pożądane, czyniąc z turystyki ważny element w bardzo skomplikowanym procesie wychowania oraz przygotowania człowieka do życia w społeczeństwie. Wychowawcza funkcja turystyki nie ogranicza się tylko do rozwoju osobowości samych turystów. Dotyczy także osób zamieszkujących odwiedzane przez nich tereny. Pod wpływem kontaktów z turystami poglądy, sposoby zachowań oraz zainteresowania ludności miejscowej ulegają istotnym przemianom. Dysfunkcja wychowawcza turystyki

Turystyka stwarza także pewne niebezpieczeństwa w procesie wychowania. Zdarza się bowiem, że jedna z podstawowych wartości turystyki, jaką jest wolność, wkracza w czasie wyjazdów poza ramy ogólnie respektowane. Może wówczas dojść do lekceważenia norm współżycia społecznego oraz zachowań patologicznych. Dotyczy to zwłaszcza ludzi młodych. Turystyka często bywa traktowana przez nich jako okazja do wyrwania się spod kontroli rodziców. Wśród młodzieży już dawno upowszechnił się stereotyp wycieczek, połączonych z piciem alkoholu. Obecnie coraz częściej sięga się po narkotyki. Z turystyką łączona jest także postawa niechęci i lekceważenia wobec ludności terenów odwiedzanych. Opaczne rozumienie wolności w czasie wyjazdów oraz relatywizm w sferze etyki, powodują, iż niektórzy turyści czują się zwolnieni z obowiązku przestrzegania norm moralnych, lokalnych zwyczajów oraz szacunku dla wartości, które dla mieszkańców mają szczególne znaczenie.. Widać to na przykładzie turystów wchodzących w „półnegliżu” do świątyni buddyjskiej, w butach do meczetu, czy z papierosem w ustach do kaplicy na Jasnej Górze. Świątynie te dla nich są jedynie atrakcją turystyczną nie zawsze chcą oni zrozumieć, że powinni zachowywać się w sposób właściwy dla danego miejsca.


Negatywnym zjawiskiem jest także zanikanie tradycyjnej gościnności w dużych ośrodkach turystycznych, gdzie stosunki międzyludzkie nierzadko zamieniane są na towar do sprzedaży. Funkcja kształceniowa

Jedną z ważniejszych funkcji współczesnej turystyki jest funkcja kształceniowa, często nazywana także poznawczą. Pozwala ona zaspokoić potrzebę człowieka, jaką jest nigdy do końca nie zaspokojona ciekawość świata. Istotę tej funkcji najlepiej oddaje powiedzenie „podróże kształcą”, które ma w Polsce kilkuset-letnią tradycję. Turystyka uczy (poszerza wiedzę) oraz przysparza wielu umiejętności praktycznych. W procesie poznania świata szczególne znaczenie ma doświadczenie osobiste. Człowiek zawsze miał największe zaufanie do tego co sam zobaczył, dotknął, przeżył. W programach wielu szkół organizowane są wycieczki dydaktyczne, służące realizacji takich przedmiotów jak: geografia, historia, biologia. Podobne znaczenie mają także wyjazdy zagraniczne mające na celu naukę lub doskonalenie znajomości języków obcych. Turystyka może stanowić ważny element w procesie samokształcenia oraz koncepcji kształcenia ustawicznego, a także być bodźcem do poznawania języków obcych. Funkcję kształceniową turystyki można także odnieść do ludności terenów odwiedzanych, która uczy się od turystów wielu nowych rzeczy. Pod wpływem ruchu turystycznego wśród mieszkańców wzrasta świadomość znaczenia wykształcenia, rodzi się motywacja do podnoszenia swoich kwalifikacji oraz uczenia się języków obcych. Dysfunkcja kształceniowa turystyki

Dysfunkcja kształceniowa turystyki przejawia się m.in. tym, iż wyjazdy turystyczne często ograniczają się do powierzchownego poznania rzeczywistości zastanej w miejscu pobytu. Programy wycieczek są przeładowane, dominuje w nich pośpiech, co powoduje zmęczenie i niechęć do dalszego zwiedzania. Ponadto turyści często nie zwiedzają tego, co chcieliby zwiedzić, lecz to, co wypada. Turysta napotyka różne ograniczenia wynikające z faktu przygotowania tzw. typowych tras i miejsc zwiedzania. Funkcja miastotwórcza

Aktywność turystyczna ludności miejskiej jest kilka razy wyższa niż mieszkańców wsi. Napływ turystów powoduje, iż małe wioski przekształcają się w miasta., zaś istniejące już ośrodki miejskie rozrastają się. Między turystyką a urbanizacją występuje więc silna dwustronna zależność: turystyka wpływa na procesy urbanizacyjne, zaś urbanizacja wpływa na tempo i kierunki rozwoju turystyki. Funkcja miastotwórcza ściśle łączy się z innymi funkcjami turystycznymi, w tym zwłaszcza z funkcją ekonomiczną. Dotyczy głównie obszarów posiadających przyrodniczo-kulturowe podstawy do rozwoju turystyki (walory turystyczne). Przyczynia się do rozwoju obszarów emisyjnych, w których powstają różnorodne instytucje ułatwiające dostęp do turystyki – biura podróży, kantory wymiany walut, instytucje reklamowe propagujące walory turystyczne swojego regionu, firmy transportowe. Ruch turystyczny pobudza do rozwoju gospodarczego, czyniąc regiony i miejscowości sprawniejszymi przestrzennie oraz chłonniejszymi, przez co staja się one atrakcyjniejsze dla turystów. Rozwija się nie tylko infrastruktura , ale także budownictwo mieszkaniowe, handel, komunikacja, zagęszcza się siec zakładów gastronomicznych, rozrywkowych. Rozwija się szkolnictwo, nauka, powstają urządzenia rekreacyjne, baseny, boiska itp. Wszystko to wpływa na poziom życia mieszkańców, znacznie go podwyższając.


Dysfunkcja miastotwórcza turystyki Zjawiska niekorzystne występują zwłaszcza wówczas, gdy mamy do czynienia z nadmierną

koncentracją ruchu turystycznego. Może ona spowodować nie tylko degradację środowiska, ale także wiele niedogodności i ograniczeń w życiu codziennym ludności miejscowej. Do najważniejszych należy zaliczyć: przeciążenie komunikacji miejskiej, kolejki w sklepach, punktach usługowych, zaśmiecanie plaż, ulic, zatłoczenie dróg, zwiększoną liczbę wypadków i kolizji na drogach itd. W wielu opracowaniach zwraca się uwagę na to, iż turystyka zabija indywidualizm, koloryt i specyficzny charakter wsi. Niszczy jej unikalną kulturę i obrzędowość, w zamian przynosząc „nijakość” kultury masowej. Funkcja edukacji kulturowej

W przypadku tej funkcji mamy do czynienia z sytuacją, w której oba zjawiska tj. kultura i turystyka cechuje silna wzajemna zależność. Turystyka stwarza możliwości promowania wartości kulturowych i kultywowania dziedzictwa przeszłości, popularyzuje dobra kultury, chroni je i wzbogaca. Z drugiej strony również kultura – inspiruje i promuje rozwój turystyki. Turystyka jest swoistym „oknem na świat”. Poprzez podróże możemy poznać różne formy kultów religijnych, rozmaite style architektoniczne, malarstwo, rzeźbę, literaturę, muzykę i wiele innych elementów kultury. Funkcja edukacji kulturowej nie dotyczy tylko turystów. Nawet ci, którzy nie uczestniczą w wyjazdach, dzięki powracającym z nich turystom, mają możliwość zapoznania się z kulturami innych społeczeństw, nie tylko w obrębie swojego kraju ale i poza jego granicą. Człowiek współczesny staje się dziś bardziej niż kiedykolwiek „obywatelem świata”, a jednocześnie świat staje się „ojczyzną każdego człowieka”. Dysfunkcja edukacji kulturowej turystyki

Często dochodzi do sytuacji, w której regionalna kultura staje się kulturą na sprzedaż, jest kulturą sztuczną, skomercjalizowaną, bez autentycznych wartości. Zachłanność i natarczywość turystów oraz pieniądze, jakimi dysponują powodują, iż jest ona jakby przystosowywana do ich stylu życia. Komercjalizacja kultury lokalnej prowadzi do zaniku autentycznych jej przejawów, zmiany tradycyjnych wartości, obyczajów, poglądów moralnych, religijnych itp. Turystyka przyczynia się też do niszczenia zabytków poprzez zbyt wielkie nasilenie zwiedzających, Niestety zdarza się też, że turyści świadomie wyrządzają szkody zabytkom, wandalizm tzw. łowców pamiątek jest powszechnie znany. Funkcja ekonomiczna

Podróże i turystyka oraz wydatki z nimi związane, stanowią istotny element życia współczesnego człowieka . Turyści są nośnikami popytu na różnorodne dobra i usługi. Uczestnicy ruchu turystycznego przenoszą wraz ze sobą wszystkie tzw. stałe elementy popytu turystycznego -potrzeby bytowe oraz wiele specyficznych potrzeb tzw. turystycznych. Łączny wolumen dóbr i usług zaspokajających potrzeby bytowe turysty w zasadzie się nie zmienia, to fakt przemieszczenia spożycia wywołuje wiele skutków ekonomicznych. Turystyka nie tylko przemieszcza stałe potrzeby bytowe, ale również rodzi nowe potrzeby, wynikające z motywów wyjazdu oraz osiągania celów turystycznych. Stanowią one dużo ważniejszą część popytu turystycznego, bowiem wymuszają transfer podaży, który decyduje o jej lokalizacji, zakresie oraz charakterze. Turystyka aktywizuje gospodarczo regiony, powoduje, że napływa do nich kapitał, powstają nowe miejsca pracy, lokalne firmy notują wyższe obroty, ludność miejscowa bogaci się, a do budżetu napływają wyższe podatki. Ponadto turystyka kreuje dodatkową działalność


gospodarczą oraz zatrudnienie, napędzając koniunkturę w innych dziedzinach gospodarki (budownictwie, przemyśle, rolnictwie itp.). Ekonomiczna funkcja turystyki ma bardzo istotne znaczenie dla szeroko rozumianej polityki społeczno-gospodarczej. Pieniądze zarobione przez turystę w miejscu zamieszkania, są wydawane przez niego w zupełnie innym miejscu, stanowiąc źródło dochodów ludności miejscowości recepcyjnych. W ten sposób dochodzi do zmniejszania dysproporcji regionalnych w zakresie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego, a tym samym poziomu życia ludności. Dysfunkcja ekonomiczna turystyki

Rozwój turystyki, tak jak każdy rodzaj działalności gospodarczej , musi łączyć się z pewnymi kosztami. Szczególnie niekorzystnym skutkiem rozwoju turystyki w obszarach recepcyjnych jest wzrost inflacji, czyli wyższe ceny wielu dóbr i usług, co pośrednio obniża standard życia miejscowej ludności. Rozwojowi turystyki zwykle towarzyszy także wzrost cen ziemi i spekulacja gruntami. Niekorzystne skutki ma także zbytnie uzależnienie obszarów recepcyjnych od turystyki oraz sytuacji gospodarczej w krajach emisyjnych. Zjawisko to określane jest mianem „monokultury turystycznej”. Kraje i regiony, w których to zjawisko występuje (Jamajka, Tunezja, Karaiby), cechuje zwiększona podatność na kryzysy i trudności ekonomiczne. Okazuje się bowiem, iż w wielu przypadkach tylko pewna część dochodów płynących z obsługi turystów zagranicznych pozostaje w odwiedzanych przez nich krajach, a większa część odpływa z powrotem do krajów emisyjnych np. na zakup urządzeń niezbędnych do obsługi. Funkcja etniczna

Dotyczy ona głównie podróży zagranicznych, wyraża tendencję do poszukiwania przez turystów własnych korzeni. Odwiedzenie kraju ojczystego, kontakt z rodziną i przyjaciółmi, stanowi okazję do wielu wzruszeń i są zawsze niezapomnianym przeżyciem. Turystyka etniczna spełnia niezwykle ważną rolę wychowawczą oraz przyczynia się do zwiększenia świadomości narodowej jej uczestników, gdyż to nie tylko odwiedziny rodzinnych stron, poznawanie kultury, języka , to także obserwacja przemian politycznych, społecznych, ekonomicznych. Dysfunkcja etniczna turystyki

Polska jest krajem, w którym pewne zagrożenia i negatywne zjawiska towarzyszą także turystyce etnicznej. Historia nie szczędziła nam różnego rodzaju tragedii, którym wielokrotnie towarzyszyły zmiany granic. Dlatego też, mieszkańcy niektórych terenów Polski do dzisiaj z niepokojem spoglądają na przyjazdy turystów etnicznych z Niemiec. Z drugiej jednak strony chętnie odwiedzają tereny za naszą wschodnią granicą. Urzeczywistnienie etnicznej funkcji turystyki powinno przejawiać się w tworzeniu organizacji chroniących kulturę narodową oraz ich współpracy z mniejszościami narodowymi z jednej strony , z drugiej zaś we współpracy z organizacjami emigracyjnymi. Funkcja kształtowania świadomości ekologicznej

Dla przemysłu turystycznego środowisko stanowi podstawowy obszar funkcjonowania. Funkcja kształtowania świadomości ekologicznej współczesnej turystyki sprowadza się do uświadomienia trzech spraw: 1. problem środowiska przyrodniczego i społecznego należy do najważniejszych zagadnień

współczesnego życia,


2. turyści, organizatorzy i świadczący usługi turystyczne powinni mieć właściwy stosunek do narastających problemów środowiska,

3. trzeba zmniejszyć różnice między świadomością ekologiczną a postępowaniem ekologicznym podmiotów turystycznych. Turystyka w znacznym stopniu przyczyniła się do rozwoju całego ruchu ochrony środowiska,

bowiem to prekursorzy turystyki należeli do inicjatorów tworzenia pierwszych parków narodowych, rezerwatów i stref chronionego krajobrazu. Dysfunkcje kształtowania świadomości ekologicznej turystyki

Dysfunkcje turystyki wobec środowiska przyrodniczego i kulturowego należą do najczęściej występujących. Jest to pożeracz środowiska. Rozwój turystyki wymaga inwestycji, które z jednej strony umożliwiają turystom korzystanie z walorów turystycznych, z drugiej zaś ograniczają ich potencjał (niektóre inwestycje wymagają szczególnie dużych powierzchni). Największe zagrożenie dla środowiska przyrodniczego stanowi turystyka masowa, jeśli mamy do czynienia z jej nie zaplanowanym rozwojem oraz źle zorganizowaną obsługą. Wtedy powoduje ona spustoszenia w krajobrazie i degradacje wielu walorów turystycznych. Powszechne wykorzystanie samochodów powoduje zanieczyszczenie powietrza. Negatywny wpływ na środowisko ma turystyka narciarska (konieczność karczowania lasów), turystyka nadwodna (łodzie motorowe naruszają spokój ptactwa wodnego, turyści kajakowi zaśmiecają brzegi rzek i niszczą roślinność). Turystyka jako źródło przestępstw i patologii społecznych

Turystyka może być także źródłem zachowań niepożądanych społecznie, czy wręcz sprzecznych z prawem. Z racji napływu turystów i powiększenia ogólnej liczby osób na danym terenie, wystąpi z pewnością wzrost przestępczości. Największe znaczenie ma jednak to, iż koncentracja ruchu turystycznego ściąga wielu pospolitych przestępców, zwłaszcza tych. którzy trudnią się różnymi postaciami kradzieży. Turystyka wykorzystywana jest także jako narzędzie działalności grup przestępczych o charakterze mafijnym, dotyczy to zwłaszcza prostytucji oraz przemytu narkotyków i kradzieży samochodów. Warto zaznaczyć, iż oszustwa i przestępstwa popełniają także firmy turystyczne. Co roku zdarza się kilka afer, w których biura turystyczne oszukują swoich klientów. Zdarza się również, że klienci próbują oszukiwać firmy turystyczne. W ostatnim okresie turyści stanowią także coraz częściej obiekt ataków terrorystycznych. 4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są cechy funkcji wypoczynkowej i zdrowotnej? 2. Na czym polega realizacja funkcji wychowawczej turystyki w szkole? 3. Jakie zaobserwowałeś, na wycieczkach szkolnych, dysfunkcje wychowawczej funkcji

turystyki? 4. Wymień i przedstaw znane Ci przykłady miastotwórczej funkcji turystyki. 5. Wytłumacz zdanie „Turystyka aktywizuje gospodarczo regiony”. 6. Wymień przypadki patologii społecznych, których źródłem jest turystyka.


4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Na podstawie swojego miasta (gminy, regionu) określ cechy turystyki i ich wpływ na rozwój gospodarczy miasta (gminy, regionu).

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1., 2) zapoznać się z dodatkową literaturą tematu, 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy − komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do internetu, − drukarka, − literatura tematu, − zeszyt przedmiotowy, − materiały piśmiennicze. Ćwiczenie 2

Dokonaj prezentacji na temat: „Dysfunkcje turystyki i ich przejawy na obszarze Twojego miasta (gminy, regionu).


1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1., 2) zapoznać się z inną literaturą tematu (lokalna prasa), 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − stanowisko komputerowe z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do internetu, − drukarka, − rzutnik multimedialny, − literatura tematu, − zeszyt przedmiotowy, − materiały piśmiennicze.



1) wymienić funkcje turystyki, z którymi możesz się zetknąć (stykasz się) w swojej szkole.

2) opisać funkcję ekonomiczną turystyki na przykładzie wybranej gminy wiejskiej z Twojego regionu.

3) scharakteryzować funkcję etniczną w aspekcie działalności Towarzystwa Przyjaciół Lwowa.

4) wymienić dysfunkcje turystyki w odniesieniu do środowiska przyrodniczego i kulturowego Twojego regionu.

¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨


4.5. Czynniki wpływające na rozwój turystyki 4.5.1. Materiał nauczania

Współczesny człowiek stale poszukuje możliwości poszerzenia swoich wiadomości, pragnie

przebywać w coraz to nowych miejscach, odczuwa potrzebę ruchu, kontaktu z przyrodą, to wszystko stanowi o jego zadowoleniu, stosunku do rzeczywistości. Turystyka jest takim zjawiskiem, takim rodzajem aktywności człowieka, która ma zdolności jednoczesnego zaspokojenia ludzkich potrzeb, zarówno podstawowych (biologicznych) jak i tych, które decydują o rozwoju ludzkiej osobowości.

Rozwój turystyki jest wypadkową wielu współwystępujących procesów rozwoju: technicznego, ekonomicznego, organizacyjnego, politycznego i kulturowego.

Najważniejsze znaczenie dla rozwoju (przyszłości turystyki) ma kilkadziesiąt czynników, które można sklasyfikować w sześciu podstawowych grupach:

Czynniki demograficzne, w tym zwłaszcza: − postępujący proces starzenia się społeczeństw, − tendencje do zakładania rodziny w późniejszym okresie, − mniejsza liczebność gospodarstw domowych, − dominujący model rodziny 2+1, − wzrost liczby małżeństw bezdzietnych, − wzrost ilości pracujących kobiet.

Czynniki socjalne i społeczno-kulturowe, w tym zwłaszcza: − skracanie podstawowego wymiaru czasu pracy oraz ogólny wzrost ilości czasu wolnego, − wydłużanie urlopów wypoczynkowych, − wzrost ilości czasu przeznaczonego na dodatkową pracę, − wcześniejsze emerytury, − wzrost liczby „dwudochodowych” gospodarstw domowych, − zwrot w kierunku zdrowego trybu życia, − kryzys tradycyjnego gospodarstwa domowego, − konflikty pomiędzy tożsamością a modernizacją, szczególnie w krajach rozwijających się, − wzrost znaczenia regionalizmu, poszukiwanie lokalnej tożsamości.

Czynniki ekonomiczne, w tym zwłaszcza: − umiarkowany wzrost gospodarczy w skali świata (pomimo mniejszej dynamiki w latach

dziewięćdziesiątych, w porównaniu do poprzedniej dekady), − powstanie jednolitego rynku na obszarze unii Europejskiej, − wprowadzenie jednolitej waluty (euro) w krajach UE, − pogłębienie się dysproporcji pomiędzy krajami bogatymi a biednymi, − liberalizacja i rozwój światowego handlu, − globalizacja działalności gospodarczej, − koncentracja kapitału, rozrastanie się firm oraz wzrost znaczenia przedsiębiorstw

ponadnarodowych, − członkostwo Polski w Unii Europejskiej.

Czynniki polityczne, w tym zwłaszcza: − zmiany w Europie Środkowo - Wschodzniej, − postępująca integracja Unii Europejskiej, − liberyzacja migracji międzynarodowych, w tym przepływu siły roboczej,


− ułatwienia paszportowe, celne, dewizowe, − niestabilna sytuacja polityczna w wielu regionach świata, − terroryzm międzynarodowy oraz wzrost przestępczości, − wzrost wymagań w zakresie bezpieczeństwa podróży.

Czynniki technologiczne, w tym zwłaszcza: − automatyzacja i komputeryzacja wszystkich sektorów gospodarki, − rozwój technologii w zakresie przepływu informacji, w tym zwłaszcza rozwój systemów

informatycznych, − rozwój środków transportu (lotnictwa, szybkich kolei), − rozwój infrastruktury transportowej (autostrady, lotniska, punkty usługowe), − wykorzystanie nowoczesnych technologii w codziennym życiu (artykuły gospodarstwa

domowego, wyposażenie wnętrz, sprzęt audio-video, sprzęt sportowo-turystyczny), − rozwój tzw. technologii miękkich (np. franchising).

Czynniki ekologiczne, w tym zwłaszcza: − kurczące się zasoby środowiska (np. zmniejszanie się zasobów wody, lasów), − wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, − troska rządów poszczególnych państw o stan środowiska, − konflikty wywołane rozwojem wielkomiejskich aglomeracji, zarówno w krajach rozwiniętych,

jak i rozwijających się, − rozwój ruchu ekologicznego oraz współpraca międzynarodowa w tym względzie.

Rozwój turystyki jest przedmiotem analiz na szczeblu państwa, regionu (województwa) oraz powiatu i gminy. W roku 2001 Rada Ministrów przyjęła dokument rządowy „Strategia rozwoju turystyki w latach 2001-2006”. Strategie rozwoju turystyki powstały w wielu województwach oraz gminach i powiatach rercepcji turystycznej. 21 czerwca 2005r. Rada Ministrów przyjęła kolejny dokument rządowy „Projekt strategii rozwoju turystyki na lata 2007-2013”.

W dokumencie przedstawiono misję turystyki polskiej: „Wykorzystanie dziedzictwa kultury, tradycyjnej gościnności i bogactwa przyrody do wzrostu

znaczenia turystyki w tworzeniu dochodu narodowego oraz budowania pozytywnego obrazu Polski w kraju i na świecie”[15].

Turystyka daje możliwość dynamicznego rozwoju gospodarczego i społecznego kraju, przyczyniając się do generowania nowych miejsc pracy, podnoszenia poziomu życia społeczeństwa i zwiększania konkurencyjności regionów przy zachowaniu tradycyjnych wartości polskiego społeczeństwa i w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

Sformułowany został cel nadrzędny do realizacji strategii 2007-2013 „Tworzenie warunków prawnych, instytucjonalnych, finansowych i kadrowych rozwoju

turystyki, sprzyjających rozwojowi społeczno - gospodarczemu Polski oraz podniesieniu konkurencyjności regionów i kraju, przy jednoczesnym zachowaniu walorów kulturowych i przyrodniczych”[15]

Obszary priorytetowe, cele i działanie zaprezentowane w strategii pozwalają pozytywnie rokować dla polskiej turystyki, przy założeniu, że będzie ona wspólnie realizowana przez administrację centralną i jednostki samorządu terytorialnego (województwa, powiaty, gminy), prywatne podmioty gospodarcze , organizacje i stowarzyszenia społeczne.

Członkostwo Polski w Unii Europejskiej stwarza ogromną szansę rozwoju turystyki w kraju i uczynienia z niej liczącej się gałęzi gospodarki narodowej.



Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Wymień podstawowe grupy warunków mające wpływ na rozwój (przyszłość) turystyki. 2. Jakie dokumenty rządowe określają strategię rozwoju turystyki? 3. Wymień czynniki ekonomiczne mające wpływ na rozwój turystyki. 4. Jakie czynniki ekologiczne decydują o rozwoju turystyki? 5. Wymień czynniki zagrażające rozwojowi turystyki. 6. Określ, jak członkostwo Polski w UE wpływa na rozwój turystyki? 4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przeprowadź analizę głównych kierunków rozwoju turystyki w strategii rozwoju turystyki w Polsce do 2013 roku na podstawie dokumentów rządowych.


1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.5.1., 2) zapoznać się z dokumentem rządowym ”Strategia rozwoju turystyki na lata 2007-2013”, 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − stanowisko komputerowe z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do internetu, − drukarka, − dokument rządowy, − materiały piśmiennicze, − literatura tematu. Ćwiczenie 2

Przedstaw kierunki rozwoju turystyki w Twoim województwie na podstawie strategii rozwoju województwa i innych dokumentów.


1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.5.1., 2) zapoznać się ze strategia rozwoju Twojego województwa, 3) zorganizować stanowisko pracy, 4) dokonać oceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do Internetu, − drukarka, − literatura tematu, − zeszyt przedmiotowy, − materiały piśmiennicze.


Ćwiczenie 3 Zaprezentuj kierunki rozwoju turystyki w Twojej gminie (powiecie) na podstawie planu

rozwoju lokalnego lub strategii rozwoju gminy (powiatu).


1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.5.1., 2) zapoznać się z niezbędnymi materiałami planistycznymi gminy (powiatu), 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − stanowisko komputerowe z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do internetu, − drukarka, − dokumenty planistyczne gminy (powiatu), − literatura tematu, − zeszyt przedmiotowy, − materiały piśmiennicze.


1) wymienić dokumenty planistyczne określające kierunki rozwoju turystyki na szczeblu rządowym, wojewódzkim, gminnym.

2) wymienić, jakie grupy czynników mają wpływ na rozwój turystyki.

3) określić, jak środki finansowe Unii Europejskiej wpływają na rozwój turystyki w Twoim województwie?

4) wymienić kierunki rozwoju turystyki w Twojej gminie (mieście).

5) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktyce.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.6. Usługi turystyczne 4.6.1. Materiał nauczania

Przez usługi turystyczne należy rozumieć wszystkie społeczne czynności służące zaspokajaniu potrzeb turystycznych materialnych (np. komunikacyjnych, noclegowych) i niematerialnych czyli duchowych (np. kulturalno-rozrywkowych) człowieka.

Usługi posiadają następujące cechy: − nietrwałość – nie ma możliwości magazynowania usług. Jeśli oferta turystyczna nie jest

sprzedana do konkretnego dnia, potencjalny przychód jaki ona prezentuje jest stracony i nie może być odzyskany,

− nierozdzielność – usługi są świadczone przez usługodawcę i jednocześnie konsumowane przez klienta,

− niematerialność – usługi są w większości przypadków nie związane z wytwarzaniem dóbr materialnych. Usługa turystyczna nie może być dotykalna lub sprawdzona w miejscu sprzedaży przed jej wyświadczeniem, w zasadzie to „idea” (wyobrażenie) w świadomości potencjalnych nabywców,

− różnorodność – usługi są niejednolite, niestandardowe i bardzo urozmaicone. Każda świadczona usługa turystyczna dla klienta może być unikalna.

Z cechami wspólnymi dla wszystkich usług związane są trzy cechy, które odnoszą się

w szczególności do usług turystycznych. Są to: − sezonowość w określonych okresach przedsiębiorstwa turystyczne notują różny poziom

sprzedaży swojej oferty usługowej (wakacje – wysoka sprzedaż, listopad – bardzo niska sprzedaż),

− współzależność miedzy produktami turystycznymi – w odwiedzanych miejscach turyści wybierają atrakcje turystyczne w kombinacjach z zakwaterowaniem, transportem, wyżywieniem i innymi usługami,

− wysokie koszty stałe działalności usługowej. Analizując rachunki zysków i strat firm branży turystycznej, stwierdzić można, iż w większości z nich występują stosunkowo wysokie koszty stałe utrzymywania oferowanej pojemności usług i stosunkowo niskie koszty zmienne.

Zakres usług turystycznych jest szeroki i zróżnicowany. Zależy on przede wszystkim od

zróżnicowania potrzeb turystów. W miarę rozwoju turystyki jedne usługi zanikają, a pojawiają się nowe.

Możemy wymienić następujące grupy usług turystycznych: usługi transportowe, hotelarskie, informacyjne, gastronomiczne, bankowe, usługi pośrednictwa i organizacji, przewodnickie i pilotażu wycieczek, usługi wypoczynkowe i kultury fizycznej, handlowe, ubezpieczeniowe i rzemieślnicze. Usługi transportowe

Należą do podstawowych usług turystycznych. Warunkują dostępność do miejsc docelowych odwiedzanych przez turystów. Przedmiotem świadczeń jest przewóz pasażerów i ładunków (bagaży). Z usług transportowych korzystają osoby zarówno w celach turystycznych jak i pozaturystycznych. Usługi transportowe (transport osobowy) można klasyfikować z uwagi na różne środki transportu. Wybór środka transportu jest zindywidualizowany i zależy od celu podróży, kosztów podróży, bezpieczeństwa, wygody, czasu podróżowania i wielu innych czynników.


Transport kolejowy W ujęciu historycznym, kolej miała ogromne znaczenie dla rozwoju turystyki i przez długie lata

była uniwersalnym środkiem podróżowania. Wraz z rozwojem innych środków transportu (samochód, samolot) kolej utraciła prymat w przewozach pasażerskich, w tym turystycznych. Obecnie kolej wprowadza do swoich usług szybkie pociągi (250km/h) oraz dodatkowe usługi (noclegi, wyżywienie, telefon, wynajem samochodów w miejscach docelowych). Popularne staje się hasło „Koleją dwa razy szybciej niż samochodem oraz dwa razy taniej niż samolotem”. Duże znaczenie turystyczne posiadają koleje specjalne. Są to środki transportu obejmujące koleje zębate, linowe oraz wyciągi niezastąpione w uprawianiu turystyki zimowej (narciarstwo) w górach. Transport samochodowy

Samochód osobowy stał się doskonałym środkiem do realizacji indywidualnych zainteresowań, odwiedzin odległych (często leżących na uboczu) miejsc, nie ograniczający turysty czasem, trasą, ustalonym porządkiem, dający poczucie niezależności i swobody wyboru. . Indywidualny transport samochodowy wpływa w sposób oczywisty na rozwój sieci dróg, przydrożnej bazy hotelowej i gastronomicznej, innej infrastruktury (np. stacje benzynowe, obsługi samochodów). Istotne znaczenie w rozwoju usług transportu samochodowego ma autokar. Turyści korzystający z tego środka transportu są motywowani takimi korzyściami jak: przyjemność podróżowania(panoramiczne widoki, możliwość odpoczynku, swobodnej dyskusji) i większy komfort (kuchnia pokładowa, video, toaleta) Autokar jako środek transportu wybierają turyści, którzy m.in. wolą realizację turystycznego celu w grupie za rozsądną cenę. Lotnictwo cywilne

Samolot jako środek transportu turystycznego stanowi podstawę rozwoju turystyki. Mimo różnych trudności (korytarze powietrzne, bezpieczeństwo podróżujących, ochrona środowiska) rozwój tej formy usług jest bardzo dynamiczny. Na rynku polskich przewozów, znaczące zmiany zaszły z chwilą rozpoczęcia realizacji usług przez tzw. tanie linie lotnicze. Niższa cena biletu (kosztem pewnych niedogodności w podróżowaniu), większa liczba połączeń i lotnisk, to atuty, dzięki którym Polacy częściej podróżują samolotami. Żegluga pasażerska

Pierwszą regulowaną linią podróży transatlantyckich wprowadziło angielskie towarzystwo Cunard. Żegluga pasażerska rozwijała się dzięki emigracji, a od lat dwudziestych XX wieku również dzięki turystyce. Szybki rozwój komunikacji lotniczej zahamował tendencje rozwojowe w żegludze morskiej pasażerskiej. Obecnie w międzynarodowej żegludze pasażerskiej popularne są rejsy turystyczne o wysokim standardzie usług z możliwością zwiedzania atrakcji turystycznych danego regionu. Zdecydowanie mniejszą rolę w obsłudze ruchu turystycznego odgrywa żegluga po rzekach, jeziorach i akwenach przybrzeżnych. W wielu państwach rozwinął się transport promowy jako eliminacja barier komunikacyjnych dla turystyki samochodowej i autokarowej.

Bez usług transportowych nie byłoby turystyki w dzisiejszym globalnym wymiarze. Usługi transportowe dają możliwość potencjalnemu turyście zrealizowania swoich marzeń w najbardziej odległych zakątkach ziemi. Postęp techniczny i poznawanie kosmosu zwróciło uwagę na możliwość nowej usługi : turystyki kosmicznej. Pierwsze turystyczne wyprawy w kosmos mamy za sobą. Lista chętnych i oczekujących na podróż kosmiczną jest znacznie dłuższa od aktualnych możliwości technicznych państw penetrujących kosmos.


Usługi hotelarskie W świetle ustawy o usługach turystycznych usługa hotelarska może być świadczona

w obiektach spełniających określone wymagania dotyczące wielkości, wyposażenia, kwalifikacji personelu oraz zakresu świadczonych usług, rodzaju i kategorii, a także zaleceń sanitarnych, przeciwpożarowych itp.

W ustawie wymienia się osiem rodzajów obiektów hotelarskich: hotele, motele, pensjonaty, kempingi, domy wycieczkowe, schroniska, młodzieżowe, schroniska i pola biwakowe. Należy dodać, iż dla hoteli, moteli i pensjonatów ustalono w ustawie pięć kategorii oznaczonych gwiazdkami, dla kempingów – cztery kategorie oznaczone również gwiazdkami, natomiast dla domów wycieczkowych i schronisk młodzieżowych – trzy kategorie oznaczone cyframi rzymskimi. Nadawanie kategorii oraz prowadzenie ewidencji poszczególnych rodzajów obiektów hotelarskich należy do kompetencji marszałka województwa, natomiast ewidencję pól biwakowych prowadzi wójt, burmistrz lub prezydent miejscowości. Usługa hotelarska składa się z wielu usług, które można podzielić według różnych kryteriów.

Kryterium zakresu świadczenia wyodrębnia trzy grupy usług: − noclegowe − gastronomiczne − dodatkowe

Usługi noclegowe stanowią pierwotną funkcję obiektów hotelarskich, polegają na odpłatnym udzielaniu gościom noclegów oraz zapewnieniu im bezpieczeństwa i higieny.

Usługi gastronomiczne są związane z prowadzeniem w obiektach hotelowych restauracji (barów, kawiarni) i obsługą gości w pokojach w zakresie podawania posiłków.

Usługi dodatkowe uzupełniają noclegi i gastronomię o odpłatne świadczenia na rzecz gości. Należą do nich m.in. usługi fryzjersko-kosmetyczne, fitnes kluby, sprzedaż pamiątek, gazet. Konkurencja usług hotelarskich doprowadziła do specjalizacji i koncentracji we współczesnym hotelarstwie na świecie. Wyrazem tego jest powstawanie sieci hotelowych, funkcjonujących pod jedną marką, stosujących takie same rozwiązania techniczno-organizacyjne, eksploatacji obiektów, standardów obsługi, systemów rezerwacyjnych, szkolenia kadr itd. Tendencja ta dotyczy również rynku polskiego. Obecne są na nim sieci Holiday Inn, Novotel, Accor, Sheraton, Radisson SAS, Mariott, które budują nowe obiekty lub na drodze ekonomicznej (wykup) przejmują już funkcjonujące hotele.

Obok hoteli z grupy sieci międzynarodowych rozwijają się hotele o średnim standardzie, zlokalizowane w większych miastach i rejonach atrakcyjnych turystycznie oraz pensjonaty prowadzone w systemie rodzinnym. Rozwój hotelarstwa we wszystkich jego odmianach warunkuje aktywność współczesnego społeczeństwa. Jednocześnie rozwój ruchu turystycznego w naszym kraju wywołany przemianami społeczno-gospodarczymi i politycznymi, pobudza popyt na coraz bardziej różnorodne usługi hotelarskie. Współzależność rozwoju turystyki i hotelarstwa staje się coraz większa, co przynosi korzyści i turystom, i gospodarce. Usługi informacyjne

Usługi informacyjne dostarczają odbiorcy usługi (turyście) wiedzy z zakresu m.in. podróży, regionu, kraju docelowego, atrakcji turystycznych. Informacja turystyczna to jedno z podstawowych narzędzi służących rozwojowi turystyki. Poprzez gromadzenie i dystrybucję informacji turystycznej można sobie zapewnić aktywny udział w kształtowaniu podaży i popytu na rynku turystycznym.


Pod pojęciem informacji turystycznej należy rozumieć: 1) uporządkowany zbiór danych służących organizatorom i konsumentom usług turystycznych, 2) system obejmujący sieć centrów i punktów informacji turystycznej, 3) metodologię gromadzenia, przetwarzania, weryfikowania i udostępniania danych.

Ustawa o Polskiej Organizacji Turystycznej z dnia 25 czerwca 1999r. wskazała POT jako organizację odpowiedzialną za zapewnienie funkcjonowania i rozwijania polskiego systemu informacji turystycznej w kraju i na świecie. Polska Organizacja turystyczna stworzyła System Informacji Turystycznej i Promocji Polski (ISIT). Prezentuje on polskie regiony i interesujące miejscowości, ciekawe miejsca i szlaki. Można uzyskać w nim przydatne informacje dotyczące różnych dziedzin turystyki. Odbiorcami są internauci krajowi i zagraniczni.

Formy organizacyjne informacji turystycznej : − samoobsługowe punkty informacyjne (elektroniczne punkty informacyjne, informacja na ulicy

bezpośrednia, terminale informacyjne, tablice informacyjne, stelaże z materiałami informacyjnymi),

− punkty informacji turystycznej (przejścia graniczne, dworce, hotele, kempingi, parkingi, stacje benzynowe, centra handlowe, ośrodki sportu i rekreacji, regionalne pracownie krajoznawcze PTTK, muzea),

− Centra Informacji Turystycznej (informacje bezpośrednie, gromadzenie informacji, dostęp do sieci elektronicznych - internet, dodatkowe usługi, koordynacja pracy punktów „it”),

− Lokalne i Regionalne Organizacje Turystyczne (prowadzenie i planowanie działalności „it” w powiązaniu i współpracy z innymi jednostkami zajmującymi się turystyką.

Usługi gastronomiczne

Usługi gastronomiczne obok usług hotelarskich i transportowych stanowią podstawę usług turystycznych. Zapotrzebowanie na usługi gastronomiczne ukształtowało rodzajową sieć zakładów gastronomicznych w sposób następujący: − zakłady żywieniowe (restauracje i bary uniwersalne, jadłodajnie i bary szybkiej obsługi oraz

bistra i bary przekąskowe), − zakłady uzupełniające (kawiarnie i herbaciarnie, cukiernie i bary cukiernicze, winiarnie

i bary winne, piwiarnie i bary piwne, bary rozrywkowe i aperitif), − punkty gastronomiczne (bufety, smażalnie, pijalnie i lodziarnie). Usługi gastronomiczne muszą być dostosowane do gustów i oczekiwań gości. Atmosfera ułatwiająca poczucie swobody i radości w biesiadowaniu decyduje o ekonomicznym sukcesie gastronomii. Na rynku usług gastronomicznych obserwuje się proces zmian związanych z wdrażaniem określonych koncepcji marketingowych (rodzaj kuchni, styl i wyposażenie, określony odbiorca itd.), jak również obecnością sieci międzynarodowych wyspecjalizowanych w szybkim żywieniu (Mc Donalds, KFC, Pizza Hut). Z punktu widzenia potrzeb ruchu turystycznego istotne znaczenie ma odpowiednie ukształtowanie zagospodarowania gastronomicznego w miejscowości turystycznej. Winno ono uwzględniać sezonowość, natężenie ruchu turystycznego oraz występujące formy turystyki. W gospodarce rynkowej w każdej miejscowości rercepcji turystycznej będzie to wyglądało odmiennie.


Usługi bankowe Wraz z rozwojem ruchu turystycznego, znaczenia nabrały usługi bankowe mogące

wyeliminować zagrożenie i niedogodności, które dotykały podróżującego turystę jak i organizatora jego podróży. Powszechny na rynku turystycznym i w stosunkach gospodarczych jest obrót bezgotówkowy. Istotnym i bezpiecznym staje się wirtualny pieniądz w postaci zapisu elektronicznego informującego o stanie konta bankowego.

W obrocie płatniczym popularne jest stosowanie kart płatniczych jako plastikowego pieniądza i dokumentu, dzięki któremu możemy uzyskać gotówkę. Najpopularniejsze na rynku to karty kredytowe i debetowe. Użytkownik karty kredytowej posiada określoną kwotę kredytu. W ramach kredytu może dokonywać zakupów bezgotówkowych. Na podstawie umowy z bankiem posiada limit zadłużenia (debet). Operacje płatnicze są wykonywane w sposób bezgotówkowy, możliwe jest również uzyskanie gotówki. Każda operacja (płatność, pobranie pieniędzy) obciąża automatycznie konto właściciela rachunku.

Światowy Voucher Podróżniczy – World Travel Voucher (WTV) jest traktowany jako najlepszy instrument płatniczy na rynku turystycznym zarówno dla biura podróży, hotelarza jak i klienta. Dokument ten powstał z inicjatywy Światowej Federacji Stowarzyszeń Biur Podróży (UFTAA, Uiversal Federation of Travel Agents Associations) i porozumienia zawartego przez nią z jedną z największych instytucji kredytowych na świecie (CITICORP). Światowy Voucher Podróżniczy jest rekomendowany jako optymalny środek regulowania należności za usługi hotelowe, transportowe, wynajmu samochodów oraz podobnych świadczeń na rzecz turysty. Zaletą tego nowoczesnego środka płatniczego jest to, że jest gwarantowany w skali światowej, w związku z czym zbędna się staje potrzeba negocjowania indywidualnych porozumień kredytowych. Usługi pośrednictwa i organizacji

Organizacją podróży zajmuje się biuro podróży, które kupuje pojedyncze usługi, zestawia je w pakiety i sprzedaje klientowi na rynku w punktach sprzedaży – własnych i pośredników. Przedmiotem usług pośrednictwa są: − informacja o możliwościach osiągnięcia celów podróży turystycznej, − sprzedaż biletów na środki transportu, rezerwacja miejsc w tych środkach, wynajem

samochodów, itp, − sprzedaż noclegów i dokonywanie ich rezerwacji, − sprzedaż usług gastronomicznych, − sprzedaż usług wypoczynkowych (kulturalnych, sportowych, rozrywkowych), − sprzedaż usług instytucji ubezpieczeniowych, załatwiania formalności paszportowo-wizowych, − sprzedaż zestawów (pakietów) usług turystycznych, − skup i sprzedaż walut obcych oraz dokumentów płatniczych.

Działalność gospodarcza w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i wymaga uzyskania wpisu do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Przedsiębiorca wykonujący w/w działalność w myśl ustawy z 29 sierpnia 1997r. o usługach turystycznych jest obowiązany spełnić następujące warunki: 1) zapewnić kierowanie działalnością przedsiębiorstwa oraz działalnością jego jednostek

organizacyjnych przez osoby niekarane z odpowiednim wykształceniem i praktyką 2) posiadać odpowiednie zabezpieczenia finansowe w postaci:

a) umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo b) umowy ubezpieczenia na rzecz klientów


Działalnością regulowaną nie jest działalności gospodarcza agentów turystycznych, polegająca na stałym pośredniczeniu w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych na rzecz organizatorów turystyki posiadających wpis do rejestru, lub na rzecz innych usługodawców posiadających siedziby w kraju.

Wszelkie informacje o organizatorach turystyki i pośrednikach turystycznych można uzyskać w Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych. Usługi przewodnickie i pilotaż wycieczek

Przewodnik turystyczny i pilot wycieczek świadczą usługi na rzecz turystów. Ustawa o usługach turystycznych określa zadania i zakres uprawnień oraz tryb uzyskiwania, okoliczności zawieszania uprawnień przewodnika i pilota. Do zadań przewodnika należy: − oprowadzanie wycieczek, fachowe udzielanie ich uczestnikom informacji o kraju,

odwiedzanych miejscowościach, obszarach i obiektach oraz sprawowanie opieki nad uczestnikami wycieczki. Do zadań pilota wycieczek należy:

− sprawowanie w imieniu organizatora turystyki opieki nad uczestnikami imprezy turystycznej w niezbędnym zakresie, wynikającym z charakteru imprezy oraz czuwanie nad sposobem wykonywania usług świadczonych na rzecz uczestników podczas imprezy, a także reprezentowanie organizatora turystyki wobec kontrahentów świadczących usługi w trakcie trwania imprezy.

Właściwa jakość usług przewodnickich i pilotażu wycieczek określa w dużym stopniu jakość imprezy turystycznej, decyduje o jej elementach poznawczych, zachęca do uprawiania turystyki. Usługi wypoczynkowe i usługi w zakresie kultury fizycznej

Usługi wypoczynkowe i usługi w zakresie kultury fizycznej są jednymi z wielu usług uzupełniających imprezę turystyczną, stwarzają możliwości do uprawiania sportu i aktywnego wypoczynku. Realizacja tych usług jest możliwa w miejscowościach recepcji turystycznej pod warunkiem funkcjonujących obiektów i urządzeń technicznych takich jak: baseny lub aqua-parki, boiska, korty tenisowe, kręgielnie, ścieżki zdrowia, trasy narciarskie, wyciągi, lodowiska, przystanie żeglarskie itd. Istnienie stosownej bazy warunkuje poziom usług i w zdecydowany sposób wpływa na wielkość ruchu turystycznego w danej miejscowości. Usługi handlowe

Usługi handlowe w znaczeniu turystycznym obejmują sprzedaż artykułów żywnościowych, sprzętu turystycznego i odzieży, pamiątek, wydawnictw turystycznych, materiałów reklamowych, fotograficznych i innych towarów o praktycznym znaczeniu dla turysty. Popyt turystyczny na usługi handlowe wzrasta wraz z liczbą turystów przebywających w danej miejscowości, regionie. Właściwe zagospodarowanie przestrzeni handlowych z uwzględnieniem różnorodnego asortymentu gwarantuje zaspokajanie potrzeb turystów, a tym samym rozwój gospodarczy miejscowości turystycznej. Usługi rzemieślnicze

Usługi rzemieślnicze są jednymi z wielu usług realizowanych .na rzecz turystów w miejscowościach turystycznych. Obejmują one usługi osobiste oraz naprawę sprzętu turystycznego. Do usług osobistych można zaliczyć: − usługi fryzjerskie i kosmetyczne, − fotograficzne, − motoryzacyjne.


Wraz z rozwojem rynku pojawiają się propozycje zaspokajające gusta i potrzeby turystów np. artystyczne (szkicowanie portretów, wykonywanie tatuaży), astrologiczne (przepowiadanie zdarzeń osobistych). 4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest usługa? 2. Wymień cechy usług. 3. Na czym polega niematerialność usługi. 4. Jakie usługi zaliczamy do usług transportowych? 5. Czy w Twoim środowisku lokalnym występują usługi informacyjne. Jakie? 4.6.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wybierz jedną z usług gastronomicznych realizowanych w Twoim lokalnym środowisku. Na jej przykładzie dokonaj analizy wszystkich cech, jakimi charakteryzuje się usługa.


1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.6.1., 2) poznać wybrane usługi gastronomiczne w lokalnym środowisku, 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − stanowisko komputerowe z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do internetu, − literatura tematu, − drukarka, − zeszyt przedmiotowy, − materiały piśmiennicze. Ćwiczenie 2

W wybranym hotelu, na rzeczywistym przykładzie dokonaj analizy usługi hotelowej.


1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.6.1., 2) przeanalizować usługę hotelową, 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.


− materiały piśmiennicze, − literatura tematu, − zeszyt przedmiotowy.


Ćwiczenie 3 Sporządź indeks usług, których według Ciebie brak w lokalnym środowisku (mieście, gminie),

a ich obecność podniosłaby atrakcyjność turystyczną miasta (gminy).


1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.6.1., 2) zebrać informacje z lokalnych publikatorów, 3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.


− stanowisko komputerowe z niezbędnym oprogramowaniem i podłączeniem do Internetu, − drukarka, − materiały piśmiennicze, − literatura tematu, − zeszyt przedmiotowy. 4.6.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz:

1) podać definicję usługi. 2) określić, jaką cechą usługi jest nierozdzielność. 3) opisać usługi informacyjne. 4) wymienić usługi transportowe realizowane na rynku

lokalnym. 5) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktyce.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.7. Potrzeby człowieka i ich klasyfikacja 4.7.1. Materiał nauczania

Potrzebę ludzką określa się jako – wynikające ze stanu braku – pożądanie czegoś niezbędnego do zapewnienia warunków rozwoju i funkcjonowania człowieka. To pożądanie może dotyczyć przedmiotów materialnych, pewnych stanów emocjonalnych, wyników jakiegoś działania oraz określonych stosunków między ludźmi.

W ekonomii potrzeby są traktowane jako potrzeby o charakterze konsumpcyjnym. Zaspokojenie tych potrzeb odbywa się bezpośrednio w trakcie spożycia dóbr materialnych i usług. Mogą być one kupione na rynku, wykonane we własnym gospodarstwie domowym, czy tez otrzymane w ramach świadczeń.

W naukach społecznych została powszechnie przyjęta hierarchia potrzeb według klasyfikacji psychologa amerykańskiego A.H. Maslowa. Przyjął on założenie, że potrzeba niższa w hierarchii (i jednocześnie ważniejsza) to ta, której całkowite lub przynajmniej częściowe zaspokojenie jest koniecznym warunkiem pojawienia się innej potrzeby, wyższej w hierarchii i o stosunkowo mniejszym znaczeniu dla człowieka. Maslow wyróżnił siedem grup potrzeb, od podstawowych (fizjologicznych) do najwyższych, takich jak potrzeba wiedzy i zrozumienia oraz potrzeba doznań estetycznych.

Według teorii Maslowa, w miarę psychologicznego rozwoju człowieka coraz to inne potrzeby decydują o ludzkim zachowaniu. Hierarchię potrzeb można przedstawić w formie piramidy. Im potrzeba znajduje się na wyższym piętrze, tym bardziej można ja uznać za potrzebę wyższego rzędu.

7. Estetyki 6. Wiedzy i zrozumienia

5. Samorealizacji 4. Szacunku i uznania 3. Przynależności i miłości 2. Bezpieczeństwa

1. Fizjologiczne

Rys.1. Hierarchia potrzeb według klasyfikacji A.H. Maslowa [3 str. 22] 1. Potrzeby fizjologiczne: potrzeby wyżywienia, powietrza do oddychania, schronienia itp. 2. Potrzeby bezpieczeństwa: potrzeba ochrony przed uszkodzeniem ciała, potrzeba porządku,

stabilności, unikania rzeczy nieprzewidzianych i nieznanych. 3. Potrzeba przynależności i miłości: potrzeba akceptacji przez przyjaciół, rodzinę i inne jednostki

lub grupy społeczne, potrzeba utrzymywania satysfakcjonujących stosunków międzyludzkich. 4. Potrzeba szacunku i uznania: związane ze statusem, prestiżem, potrzeby sukcesu oraz respektu

ze strony innych ludzi.


5. Potrzeby samorealizacji: realizacja talentu i zdolności, spełnianie indywidualnych zainteresowań.

6. Potrzeby wiedzy i zrozumienia. 7. Potrzeby doznań estetycznych.

Od zasady „piramidy” odbiega wiele wyjątków. Jako przykład może służyć m.in. zachowanie się znanych w historii wielu twórców i artystów, którzy cierpieli biedę materialną (brak zaspokojenia podstawowych potrzeb fizjologicznych), ale mimo to zajmowali się działalnością z najwyższych pięter piramidy potrzeb. Koncepcja Maslowa jest jednak powszechnie uznawana jako użyteczna do wyjaśnienia motywacji postępowania ludzi. W tym przypadku chodzi o postępowanie ludzi w normalnych warunkach życia, postępowanie masowych konsumentów, którymi w większości są tzw. zwykli zjadacze chleba, a takimi zazwyczaj są uczestnicy masowego ruchu turystycznego.

Syntetycznie potrzeby turystyczne i ich strukturę można rozpatrzyć również na schemacie piramidy potrzeb Maslowa. Przez analogię – za potrzebę podstawową , bez której nie ma w ogóle turystyki, należy uznać potrzebę zmiany środowiska, tj. czasowej zmiany miejsca stałego zamieszkania. Formy tej zmiany mogą być rozmaite (np. dojazd własny do wybranej miejscowości lub wyjazd zorganizowany). Różne też mogą być środki lokomocji. Z definicji turysty dla potrzeb statystyki i ekonomii turystyki wynika, iż turystą jest odwiedzający przynajmniej z jednym noclegiem w zakładach zakwaterowania zbiorowego albo w kwaterach prywatnych. Dlatego też na mdrugi piętrze piramidy potrzeb turystycznych znajdzie się zakwaterowanie. Tu również istnieje wiele wariantów. Mogą być hotele o różnym standardzie, motele, schroniska, pensjonaty, sanatoria, domy wczasowe, zakwaterowanie u znajomych i przyjaciół, na kempingach, u rolników itp. Jest logiczne, że na trzecim piętrze piramidy znajdzie się wyżywienia (jedzenie i picie). Mamy zatem restauracje tradycyjne, bary samoobsługowe, gospody, tawerny, kuchnię międzynarodową i lokalną, piwiarnie, winiarnie, a także przyrządzanie posiłków we własnym zakresie. Na kolejnym znajda się niezbędne walory turystyczne naturalne i stworzone przez człowieka, regeneracja oraz wzbogacanie sił fizycznych i duchowych, wreszcie przeżycia i marzenia.

Marzenia

Przeżycia

Regeneracja oraz wzbogacanie sił

fizycznych i duchowych

Niezbędne walory turystyczne

Jedzenie i picie

Zakwaterowanie i ubezpieczenie

Zmiana środowiska – przejazd

Rys. 2. Piramida potrzeb turystycznych [3 str. 25] Na ogól uważa się, że turystyka znajduje się na wyższych piętrach piramidy potrzeb Maslowa,

jako potrzeba wyższego rzędu, co wynika z „przyjemnościowych” definicji turystyki. Sprawa


wygląda jednak inaczej, jeżeli weźmiemy pod uwagę definicję turystyki i turysty dla potrzeb statystyki i ekonomii oraz „Zalecenia Światowej Organizacji Turystyki” w sprawie klasyfikacji wizyt turystycznych. Parter piramidy potrzeb człowieka stanowią podstawowe potrzeby fizjologiczne. Właściwym ich odpowiednikiem w turystyce będą podróże w celu zapewnienia potrzeb podstawowych.

potrzeby wiedzy,

zrozumienia, szczęścia,

samorealizacji, przeżyć duchowych

Podróże jako sama przyjemność, radość, rozkosz słońca (lub deszczu), pielgrzymki, wyjazdy poznawcze

Potrzeby szacunku, uznania i wolności`

Podróże jako dowód uznania społecznego, odbywane dla prestiżu

Potrzeby miłości, przynależności,

solidarności

Podróże w odwiedziny do krewnych, przyjaciół, znajomych.

Potrzeby bezpieczeństwa (troska o przyszłość)

Wyjazdy w celu regeneracji sił fizycznych. Wyjazdy lecznicze i handlowe

Podstawowe potrzeby fizjologiczne Podróże w celu zapewnienia potrzeb podstawowych np. turystyka handlowa

Piramida potrzeb Rodzaje turystyki

Rys.3. Piramida potrzeb i rodzaje turystyki [3 str. 26]

Na drugim piętrze piramidy potrzeb znajdują się potrzeby bezpieczeństwa (troska o przyszłość). Tym potrzebom będą odpowiadać wyjazdy w celu regeneracji sil fizycznych – wyjazdy lecznicze, ale także wyjazdy handlowe. Jeżeli uznamy, iż potrzeby bezpieczeństwa dotyczą także „życia na tamtym świecie”, na pierwszym piętrze piramidy potrzeb znajda się również wyjazdy pielgrzymkowe.

Na trzecim piętrze piramidy potrzeb znajdują się potrzeby miłości, przynależności i solidarności. Tym potrzebom odpowiadają podróże w odwiedziny do krewnych, przyjaciół i znajomych.

Na czwartym piętrze piramidy potrzeb znajdują się potrzeby szacunku, uznania i wolności. Tym potrzebom odpowiadają podróże jako dowód uznania społecznego, odbywane dla prestiżu.

I wreszcie na najwyższym piętrze możemy połączyć potrzeby wiedzy, zrozumienia, szczęścia, samorealizacji i przeżyć duchowych. Tym potrzebom będą odpowiadać podróże podejmowane dla samej przyjemności podróżowania, dla radości życia, rozkoszy słońca czy deszczu – w zależności od regionu geograficznego stałego zamieszkania turystów – oraz szeroko rozumiane wyjazdy poznawcze.

Z przyporządkowania różnych rodzajów turystyki do wszystkich kategorii potrzeb Maslowa wynika, że turystyka zaspokaja potrzeby zarówno wyższego jak i niższego rzędu. Dzieje się tak przy przyjęciu za podstawę definicji turystyki dla potrzeb statystyki i ekonomii turystyki. Należy


pamiętać, że inaczej zachowują się uczestnicy wyjazdów turystycznych z wyższego rzędu piramidy (potrzeby turystyczno-wypoczynkowe), a inaczej z niższego rzędu potrzeb podstawowych. 4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia. 1. Co to jest potrzeba ludzka? 2. Wymień potrzeby ułożone w hierarchii według klasyfikacji Maslowa. 3. Jakie potrzeby turystyczne można rozpatrywać na schemacie piramidy potrzeb Maslowa?

4.7.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wymień i scharakteryzuj potrzeby człowieka.

Sposób wykonania ćwiczenia: Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:


Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt przedmiotowy, − materiały piśmiennicze, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2.

Określ potrzeby turystyczne, które występują lub nie w lokalnym środowisku. Zaprojektuj rodzaje turystyki, które rozwijać się mogą w Twoim mieście (regionie).

Sposób wykonania ćwiczenia: Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:


Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt przedmiotowy, − materiały piśmiennicze, − literatura tematu.



1) wymienić potrzeby człowieka zgodnie z hierarchią potrzeb w/g Maslowa.

2) przygotować porównanie potrzeb człowieka z rodzajami turystyki zaspokajającymi potrzeby.

3) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu.

¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨


5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to pytania: otwarte, z luką i wielokrotnego

wyboru. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X lub wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. 8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia


ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Według Maslowa potrzeby ludzkie to

a) wyjątkowość. b) przynależność. c) posiadanie. d) szacunek.

2. Odwiedzający to: a) turysta. b) wczasowicz. c) odwiedzający jednodniowy. d) osoba będąca w odwiedzinach.

3. Krótko scharakteryzuj definicję turystyki.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… .

4. Ze względu na środek transportu wyróżniamy następujące formy turystyki a) turystykę autokarową. b) turystykę przewozową. c) turystykę wędrowniczą. d) turystykę transportową.

5. Wymień motywy wyjazdów turystycznych.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… .

6. Czynniki demograficzne wpływające na rozwój turystyki to: a) starzenie się społeczeństwa. b) wzrost ilości kobiet niepracujących. c) wzrost liczby małżeństw wielodzietnych. d) większa liczba gospodarstw domowych.

7. Dysfunkcja wychowawcza turystyki szkolnej to:

........................................................................................................................................................………...…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… .

8. Funkcja kształceniowa turystyki to: a) poszerzanie wiedzy o kraju i świecie. b) zdobywanie umiejętności niepraktycznych. c) uzyskanie dyplomu uczelni turystycznej. d) rozwój szlaków turystycznych.


9. Aktywizacja gospodarcza regionu , dzięki turystyce to przejaw występowania a) funkcji ekonomicznej turystyki. b) funkcji etnicznej turystyki. c) funkcji edukacji kulturalnej. d) funkcji kształceniowej turystyki.

10. Dysfunkcja turystyki wobec środowiska przyrodniczego to

a) ochrona walorów turystycznych. b) zanieczyszczenie powietrza przez samochody. c) karczowanie lasów pod infrastrukturę. d) ochrona rezerwatów.

11. Funkcja turystyki wyrażająca tendencje do poszukiwania przez turystów dawnych korzeni to

a) funkcja wypoczynkowa. b) funkcja miastotwórcza. c) funkcja etniczna. d) funkcja zdrowotna.

12. Dysfunkcja ekonomiczna turystyki objawia się na obszarach recepcyjnych poprzez

a) obniżke cen ziemi. b) wyższe ceny na dobra i usługi. c) zmiany kadrowe w urzędach turystycznych. d) brak pieniędzy na oczyszczalnie ścieków.

13. Czynniki ekonomiczne wpływające na rozwój turystyki to:

a) cła i opłaty graniczne. b) jednolity rynek na obszarze UE. c) koncentracja produkcji. d) ceny regulowane.

14. Czynniki technologiczne wpływające na rozwój turystyki to:

a) automatyzacja i komputeryzacja produkcji. b) rozwój systemów informatycznych. c) badania nad rozwojem regionalnym. d) rozwój środków sprzedaży.

15. Które wydarzenia i okoliczności wpłynęły na rozwój turystyki w Polsce ?

a) członkostwo w RWPG. b) połączenia lotnicze tzw. tanich linii lotniczych. c) duża stopa bezrobocia. d) zmiana prezydenta RP.

16. Usługi rzemieślnicze realizowane na rzecz turystów obejmują:

a) usługi fryzjerskie i kosmetyczne. b) Usługi przewodnickie. c) usługi wymiany walut. d) usługi sprzedaży runa leśnego.


17. Wymień cechy usług. ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .

18. Jaki akt prawny (ustawa) reguluje funkcjonowanie biur podróży w Polsce?

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................... . 19. Określ misję turystyki polskiej przedstawioną w strategii rozwoju na lata 2007-2013.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… .

20. Zadaniem przewodnika turystycznego jest …………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… .


KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………….. Charakteryzowanie ruchu turystycznego Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania. Numer pytania

Odpowiedź

Punktacja

1. a b c d

2. a b c d

3.

4. a b c d

5.

6. a b c d

7.

8. a b c d

9. a b c d

10. a b c d

11. a b c d

12. a b c d

13. a b c d

14. a b c d

15. a b c d

16. a b c d

17.

18.

19.

20.

Razem


6. LITERATURA 1. Alejziak W., Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, Albis, Kraków 2000. 2. Gaworecki W., Turystyka, PWE, Warszawa 2003. 3. Łazarek R., Ekonomika turystyki, WSE, Warszawa 1999. 4. Łobożewicz T. Bieńczyk G., Podstawy Turystyki, WSE, Warszawa 2001. 5. Middleton V.,Marketing w turystyce, PAPT, Warszawa 1996. 6. Naumowicz K., Turystyka, Wybrane zagadnienia ekonomiczne, Szczecin 1986. 7. Payne A., Marketing usług, PNE, Warszawa 1999. 8. Terminologia turystyczna, Zalecenia WTO,ONZ-WTO, UKFiT, Warszawa 1995. 9. Ustawa „O usługach turystycznych” z 29 sierpnia 1997r. Dz.U. z 2001r. Nr 55, poz. 578. 10. Ustawa „O Polskiej Organizacji Turystycznej” z 25 czerwca 1999r. Dz.U. z 1999r. Nr 62,

poz. 689. 11. Rozporządzenie Ministra Gospodarki „w sprawie Centralnej Ewidencji Organizatorów

Turystyki i Pośredników Turystycznych” z 30 grudnia 2005r. Dz.U. z 2006r. Nr 5, poz. 28. 12. Rozporządzenie Ministra Gospodarki „w sprawie przewodników turystycznych i pilotów

wycieczek” 17 stycznia 2006r. Dz.U. z 2006r. Nr 15, poz. 104. 13. Rozporządzenie Ministra Gospodarki „w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów,

w których są świadczone usługi hotelarskie” z 30 grudnia 2005r. Dz.U. z 2006r. Nr 5, poz. 29. 14. Strategia Rozwoju Turystyki w latach 2001-2006. Rządowy Program Wsparcia Rozwoju

Turystyki w latach 2001-2006. Dokument Rządowy, Rada Ministrów 10 wrzesień 2002. 15. Projekt Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2007-2013. Dokument Rządowy. Rada Ministrów

21 czerwiec 2005r.

Rządowe strony internetowe: − www.kprm.gov.pl - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów − www.mg.gov.pl - Ministerstwo Gospodarki − www.pot.gov.pl – Polska Organizacja Turystyczna

http://www.kprm.gov.pl

http://www.mg.gov.pl

http://www.pot.gov.pl

Charakteryzowanie ruchu turystycznego 341[05].Z1 · − wyjaśnić rolę turystyki w gospodarce...

Documents

Transcript of Charakteryzowanie ruchu turystycznego 341[05].Z1 · − wyjaśnić rolę turystyki w gospodarce...