Wojciech Marlicz Klinika Gastroenterologii Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Łowcy mikrobów 2016 Cel: Gastroenterologia

1) Lanas A i wsp.: Time trends and impact of upper and lower gastrointestinal bleeding and perforation in clinical practice.

Am J Gastroenterol 2009; 104: 1633-1641

2) Wallace JL: Polypharmacy of Osteoarthritis. Perfect Intestinal Storm. Dig Dis Sci 2013

Choroby górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego w latach 1996 - 2005

„… z wielkim zdziwieniem zobaczyłem niewiarygodną liczbę tych stworzeń, było ich tak wiele,

że niesposób sobie tego wyobrazić, jeśli się tego nie widziało na własne oczy.”

Antoni Leeuwenhoek

Paul de Kruif „ Microbe Hunters” PZWL, Warszawa 1956

„Jedną z przyczyn starzenia się jest zatruwanie się naszymi własnymi bakteriami,

znajdującymi się w kiszkach – te dzikie bakterie żyją w jelicie grubym,

tam więc znajduje się źródło zła” – Ilja Miecznikow

Mietchnikoff E. The prolongation of life. Optimistic studies. London: Butterworth Heinemann, 1907

Pasteur L. et al.: Summary report of the experiments conducted at Pouilly-le-Fort, near Melun, on the anthrax vaccination, 1881.

„Bakterie są groźne !!!” – Robert Koch, Ludwik Pasteur

Smith JL: Sir Arbuthnot Lane, chronic intestinal stasis, and autointoxication.

Ann Intern Med. 1982 Mar;96(3):365-9.

Chen TS; Chen PS: Intestinal autointoxication: a medical leitmotif.

J Clin Gastroenterol. 1989 Aug;11(4):434-41.

Human Microbiome Project 2008-2016

Jama ustna

Żołądek

Dwunastnica

Jelito czcze

Jelito kręte

Jelito grube

Odbyt

Lactobacilli 1-100/g

Lactobacilli 1x102/g

Streptococci 1x104/g

Lactobacilli

Streptococci

Enterobacteria

Bifidobacteria

Yeasts

1x105/g

1x106 /g

Bifidobacteria

Lactobacilli

Streptococci

Bacteroides

Enterobacteria

1x105 /g

1x108 /g

Bacteroides

Eubacteria

Bifidobacteria

Anaerobic cocci

Clostridia

Lactobacilli

Enterobacteria

Streptococci

1x1010 /g

1x1011 /g

Mikroflora przewodu pokarmowego & rozrost flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO)

WZDĘCIE BIEGUNKA BÓL BRZUCHA SPADEK

MASY CIAŁA ANEMIA

Zoetendal E.1 , Vaughan E. 1,2 de Vos WM: Microbial world within us. Molecular Microbiology 2006 Vol. 59, 6 Pages: 1639-1650

MIKROBIOTA

JAKIE BAKTERIE?

KWASY NUKLEINOWE

16S RNA

JAKĄ PEŁNIĄ FUNKCJĘ

RNA BIAŁKA METABOLITY

METATRANS-KRYPTOMIKA

META- PROTEOMIKA

METABO-LOMIKA

POTENCJAŁ GENETYCZNY

DNA

METAGE-NOMIKA

Mikroflora przewodu pokarmowego & rozrost flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO)

OTYŁOŚĆ NIEDOŻYWIENIE

IBS 25-85%

Mikrobiom CHOROBA

UCHYŁKOWA

MARSKOŚĆ WĄTROBY

60%

IBD

PZT 50%

SM, Parkinson

CUKRZYCA T. 1 i 2 50%

NERD / GERD

MUKOWISCYDOZA

Quigley EM.: Small intestinal bacterial overgrowth: what it is and what it is not. Curr Opin Gastroenterol 2014

Celiakia

Depresja Enteropatie

Nowotwory

Insulinooporność

Rak jelita grubego

Rak prostaty Rak piersi

Hiperinsulinemia

Wolpin BM, Meyerhardt JA, Chan AT, Ng K, Chan JA, Wu K, Pollak MN, Giovannucci EL, Fuchs CS: Insulin, the Insulin-Like Growth Factor Axis, and Mortality in Patients With Nonmetastatic Colorectal Cancer. Journal of Clinical Oncology 2009, 27:176-185.

NASH

Zespół metaboliczny

Cukrzyca typu 2

LPS

NAFLD n=199

380 pacjentów 40-70 lat

NMR

Gruczolaki

Kolonoskopia Biopsja wątroby

Zdrowi n= 181

Nowotwory jelita grubego występują częściej w NAFLD

34.7% 21.5% P = 0.043

Dysplazja dużego stopnia 18.6% 5.5% P = 0.002

Wong VW i wsp.: High prevalence of colorectal neoplasm in patients with non-alcoholic steatohepatitis. Gut 2011; 60: 829-836

45% NAFLD

Nowotwory jelita grubego występują częściej w NASH

NASH n=49

Pacjenci z NAFLD

Gruczolaki

Biopsja wątroby

Stłuszczenie proste n=86

51.0% 25.6% P = 0.005

Kolonoskopia

Dysplazja dużego stopnia 34.7% 14.0% P = 0.011

Wong VW i wsp.: High prevalence of colorectal neoplasm in patients with non-alcoholic steatohepatitis. Gut 2011; 60: 829

Nowotwory jelita grubego występują wcześniej u osób z cukrzycą

Vu & Petrini: Type 2 diabetes raises adenoma risk in those 40 to 49 years of age. Abstract Tu 1185; DDW 2012

Cukrzyca typu 2

Adenoma Detection Rate (ADR)

Badanie retrospektywne Kolonoskopia 2005 - 2011

40-49 lat z cukrzycą n=125

40-49 lat bez cukrzycy 50-59 lat bez cukrzycy

3749 osób

30.4% 32.0% 14.4%

OR 15.5 Cl 95%

Clarke G i wsp.: Minireview: Gut microbiota: the neglected endocrine organ. Mol Endocrinol. 2014; 28(8):1221-38

Clarke G i wsp.: Minireview: Gut microbiota: the neglected endocrine organ. Mol Endocrinol. 2014; 28(8):1221-38

Mikroorganizmy jelitowe produkują hormony i neurotransmitery

Serotonina

Dopamina

Noradrenalina

GABA

Acetylocholina

Sandrini S i wsp: Microbial endocrinology: host-bacteria communication within the gut microbiome. J Endocrinol. 2015

Lactococcus lactis subsp lactis

Lactobacillus plantarum FI8595

Escherichia coli K-12

Klebsiella pneumoniae NCIMB

Bacteroides subtilis

Proteus vulgaris

Serratia marcescences

Staphyloccocus aureus

Bacteroides subtilis

Escherichia coli K-12

Bifidobacterium infantis

Lactobacillus plantarum

Lactobacillus brevis

Bifidobacterium infantis

Lactobacillus plantarum

Clarke G i wsp.: Minireview: Gut microbiota: the neglected endocrine organ. Mol Endocrinol. 2014; 28(8):1221-38

Rev Esp Enferm Dig 2015;107(11):686-696

Spadoni I i wsp.: A gut-vascular barrier controlsthe systemic dissemination of bacteria. Science 2015

Blood 2002, 100, 515 Stem Cells 2003, 21: 363-371 Leukemia 2004, 18: 29-40 Circulation 2004, 110:3213-3 Circulation Res. 2004, 95:1191-9 Biol. Cell 2005, 97:113-146.

SDF-1 gradient

CXCR4

SDF-1 gradient

SDF-1 gradient

SDF-1 gradient

SDF-1 gradient

Pula komórek macierzystych niezbędnych do regeneracji organizmu wskutek dysbiozy i nasilenia endotoksemii ulega zmniejszeniu

Dysbioza a regeneracja

NASH

Upośledzenie bariery jelitowej i endotoksemia są przyczyną nielakoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby ( NAFLD, NASH )

Llopis M i wsp.: Intestinal microbiota contributes to individual susceptibility to alcoholic liver disease. Gut. 2015 Dec 7

Chen P, Miyamoto Y, Mazagova M i wsp.: Microbiota Protects Mice Against Acute Alcohol-Induced Liver Injury. Alcohol Clin Exp Res. 2015; 39 (12): 2313-23

Cirrhosis dysbiosis ratio (CDR)

Lachnospiraceae, Ruminococcaceae, Clostridiales Cl XIV

Enterobacteriaceae, Bacteroidaceae

CDR = Cirrhosis (alc)

Bajaj JS i wsp.: Altered profile of human gut microbiome is associated with cirrhosis and its complications. J Hepatol 2014; 60: 940-947

Probiotic VSL#3 Reduces Liver Disease Severity and Hospitalization in Patients with Cirrhosis: a Randomized, Controlled Trial Radha K. Dhiman, Baldev Rana, Swastik Agrawal, Ashish Garg, Madhu Chopra, Kiran K. Thumburu, Amit Khattri, Samir Malhotra, Ajay Duseja, Yogesh K. Chawla

Gastroenterology. 2014 Dec;147(6):1327-1337.e3

Encefalopatia

VSL#3 (9x10 11 CFU )

Placebo

6 miesięcy

n = 130

Kuracja VSL#3 bez powikłań, Poprawa skali MELD

34% probiotyk VSL#3 51% placebo (p =0.12)

Encefalopatia:

19% probiotyk VSL#3 42% placebo (p =0.02)

Hospitlaizacja:

24% probiotyk VSL#3 45% placebo (p =0.12)

Powikłania:

Od 25% do 50% porad w Poradniach Gastroenterologicznych

Lekarze rodzinni 15%

Lekarze specjaliści 5 %

Radzę sobie sama / sam 80%

Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego

Whitehead WE et al.: Systematic review of the comorbidity of irritable bowel syndrome

with other disorders: what are the causes and implications? Gastroenterology 2002; 122:1140-1156

IBS1

Dyspepsja czynnościowa

GERD Choroba trzewna

13 – 80 % overlap

Mikroflora

Type I Microbiome Type II Microbiome

Mniej bakterii Gram + Więcej bakterii Gram -

Streptococcus

Alimentary Pharm Ther 2014

Cirillo C i wsp.: Evidence for Neuronal and Structural Changes in Submucous Ganglia of Patients With Functional Dyspepsia. Am J Gastroenterol 2015; 110 (8): 1205-15

Vanheel H i wsp. Impaired duodenal mucosal integrity and low-grade inflammation in functional dyspepsia. Gut. 2014 Feb;63(2):262-71

Oshima T i wsp.: Epidemiology of Functional Gastrointestinal Disorders in Japan and in the World. J Neurogastroenterol Motil, 2015

Epidemiologia dyspepsji (czynnościowej)

Przyczyna tylko u 9% na podstawie prostego badania endoskopowego

Rostami K i wsp.: Microscopic enteritis. Bucharest consensus. World J Gastroenterol 2015

ENTEROPATIA (MICROSCOPIC ENTERITIS) (mikroskopowe zapalenie jelita cienkiego)

ME

Rostami K i wsp.: Microscopic enteritis. Bucharest consensus. World J Gastroenterol 2015

mikroskopowe lub submikroskopowe zmiany w jelicie cienkim stwierdzone w badaniu histopatologicznym

objawy kliniczne zespół złego wchłaniania niedobór mikro i/lub makroelementów

Prawidłowy „histopatologicznie nabłonek” nie wyklucza obecności procesu chorobowego w jelicie cienkim

Rozpoznanie / nazwa „niespecyficzne”; „czynnościowe” jest błędne

Rostami K i wsp.: Microscopic enteritis. Bucharest consensus. World J Gastroenterol 2015

W większości przypadków istnieje czynnik etiologiczny

Patologiczna aktywacja limfocytów śródnabłonkowych

Aziz I i wsp.: A prospective study into the aetiology of lymphocytic duodenosis. Aliment Pharmacol Ther 2010; 32: 1392-1397

Enteropatie - przyczyny

U 66% pacjentów z „limfocytowym zapaleniem dwunastnicy” (limfocytic duodenitis) znaleziono przyczynę objawów i zmian histopatologicznych

Sugano K i wsp.: Kyoto global consensus report on Helicobacter pylori gastritis. Gut 2015;64:1353–1367

2B Classification of duodenitis at the foundation layer:

Helicobacter pylori-induced duodenitis

Stress-induced duodenitis

Duodenitis due to external causes

▸ Alcoholic duodenitis

▸ Chemical duodenitis

▸ Radiation duodenitis

▸ Duodenitis due to other external causes

▸ Drug-induced duodenitis

Special forms of duodenitis

▸ Allergic duodenitis

▸ Eosinophilic duodenitis

▸ Lymphocytic duodenitis

Czynniki wywołujące ME / dysbiozę

NLPZ PPI

Żelazo

Dieta Gluten / Białko / FODMAP

Stres fizyczny psychiczny

Infekcja H. pylori G. lamblia

Chemioterapia i radioterapia

Marlicz W i wsp. Polski Merkuriusz Lekarski 2012, XXXII, 187 Sugano K i wsp.: Kyoto global consensus report on Helicobacter pylori gastritis. Gut 2015;64:1353–1367

Choroby autoimmunologiczne

ME

EMA, tTGA, AgA + Celiakia

EMA, tTGA, AgA - NCGS

H. Pylori test +

H. Pylori test -

Eradykacja

Zakażenia / pasożyty ?

NLPZ, PPI, Żelazo Olmesartan

Odstawienie leku, probiotyki + prebiotyki

Wywiad negatywny IBD, EGE, CGE, MVID, CVID

Rostami K i wsp.: Microscopic enteritis. Bucharest consensus. World J Gastroenterol 2015

Sugano K i wsp.: Kyoto global consensus report on Helicobacter pylori gastritis. Gut 2015;64:1353–1367

Eradykacja H. pylori

Szczepy antybiotykooporne • klarytromycyna 17.5% • levofloksacyna 14.1 % • metronidazol 34.9%

SIBO

Błędne koło leczenia „zaburzeń czynnościowych” przewodu pokarmowego ?

*

*

Zespół jelita nadwrażliwego Dyspepsja

FODMAPS Krótkołańcuchowe podlegające fermentacji węglowowadany: oligosacharydy (fruktany i galaktany) - galaktoza disacharydy - laktoza monosacharydy – fruktoza poliole, czyli

alkohole, które źle wchłaniają się z jelit np.: - Sorbitol

-Mannitol - Xylitol - Matitol

produkty duża zawartość FODMAP mała zawartość FODMAP

warzywa

cebula, szparagi, karczochy, brokuły, kalafior, patisony, brukselka, soczewica, groszek zielony, pory, buraki ćwikłowe, kapusta, grzyby, koper włoski, czosnek

marchew, pomidory, ogórki, papryka o wydłużonych strąkach, kapusta chińska, kiełki bambusa, seler, kukurydza, bakłażan, sałata, dynia, kabaczek, słodkie ziemniaki, szczypior

owoce

jabłko, gruszka, mango, gruszka chińska, arbuz, nektarynka, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce suszone, owoce z puszki

banany, winogrona, kiwi, mandarynki, pomarańcze, ananasy, grejpfruty, cytryny, jagody, truskawki

mleko i produkty mleczne

twaróg, delikatne sery (mascarpone, ricotta), mleko skondensowane, jogurty, maślanka, mleko (krowie, owcze, kozie), kwaśna śmietana, bita śmietana, mleko sojowe

ser (szwajcarski, cheddar, parmezan, mozzarella), ser brie, ser camembert, mleko migdałowe, mleko ryżowe, masło, masło orzechowe, margaryna

Leczenie zespołu jelita nadwrażliwego

Leczenie – w zależności od dominującego objawu Przy kilku objawach terapie można łączyć

Ból

Leki rozkurczowe (A) Probiotyki (A)

Leki ziołowe (A) Błonnik rozpuszczalny Leki p/depresyjne (A)

Rifaxmina

Wzdęcie

Probiotyki (B) Rifaximina (A) Simeticone (C) Leki ziołowe (B) Dieta Ćwieczenia fizyczne Normalizacja rytmu wypróżnień

Biegunka

Loperamid (A) Cholestyramina (C) Probiotyki (A) Ryfaximina Błonnik Zioła Leki rozkurczowe Trójcykliczne leki p/depresyjne

Zaparcie

Polietyloglikole Błonnik (A) Lewatywy Prucalopride Probiotyki (A) Zioła (A) Leki rozkurczowe Ćwiczenia Trójcykliczne leki p/depresyjne (B) SSRI (B) Analogi prostaglandyn * Layer P i wsp.: Irritable bowel syndrome: German consensus guidelines on definition,

pathophysiology and management. Z Gastroenterol 2011; 49:237-93

Czynniki wywołujące ME / dysbiozę

NLPZ PPI

Żelazo

Dieta Gluten / Białko / FODMAP

Stres fizyczny psychiczny

Infekcja H. pylori G. lamblia

Chemioterapia i radioterapia

Marlicz W i wsp. Polski Merkuriusz Lekarski 2012, XXXII, 187 Sugano K i wsp.: Kyoto global consensus report on Helicobacter pylori gastritis. Gut 2015;64:1353–1367

Choroby autoimmunologiczne

NLPZ i aspiryna (ASA) wywołują liczne uszkodzenia błony śluzowej w jelicie cienkim – badania z użyciem kapsułki endoskopowej (CE)

Digestion 2009;79:44-5

Uszkodzenie jelita cienkiego

• 68% osób 75mg Diclofenac przez 2 tyg (Maiden i wsp, Gastroenterology 2005, J Gastroenterol 2009)

• 80% osób 75 mg ASA przez 2 tygodnie (Endo H i wsp, J Gastroenterol 2009)

• 90% osób ASA przez 1 tydzień (Shiotani A i wsp, Scand J Gastroenterol. 2010)

NLPZ i aspiryna (ASA) wywołują liczne uszkodzenia błony śluzowej w jelicie cienkim – badania z użyciem dwubalonowego enteroskopu

Matsumoto T i wsp.: Prevelance of non-steroidal anti-inflammatory drug-induced enteropathy determined by double-balloon endoscopt: a Japanase multicenter study. Scand J Gastroenterol. 2008; 43: 490-6

Japanase Study Group for Double-Balloon Endoscopy (JSG-DBE)

Uszkodzenia błony śluzowej po ASA mniejsze niż po NLPZ

Zmiany w jelicie cienkim stwierdzono u 30% pacjentów przyjmujących ASA

• 81% osób 75 mg Diclofenac + PPI 10 mg 14 dni

Inhibitory pompy protonowej nasilają toksyczne działanie NLPZ i ASA w jelicie cienkim – badania z użyciem kapsułki endoskopowej (CE)

Kuramoto T i wsp, BMC Gastroenterol 2013

• 100% osób 75 mg ASA + PPI 8 tygodni

Uszkodzenie jelita cienkiego

Inhibitory pompy protonowej nasilają toksyczne działanie NLPZ i ASA w jelicie cienkim – badania z użyciem kapsułki endoskopowej (CE)

Watanabe i wsp. Clin Gastroenterol Hepatol 2008

Wskazania do leczenia inhibitorami pompy protonowej we współczesnej medycynie – czy zgodne z EBM ?

Najczęściej wymieniane wskazania do stosowania IPP to profilaktyka przy stosowaniu innych leków

- ASA (31%) - Glukokortykosteroidów (22%) - Warfaryny (21%)

- H. pylori (2%) - Dyspepsja (2%) - GERD (2%)

vs

Ksiadzyna D i wsp.: Overuse of proton pump inhibitors. Pol Arch Int Med. 2015

Inhibitory pompy protonowej nasilają toksyczne działanie NLPZ i ASA w jelicie cienkim – badania z użyciem kapsułki endoskopowej (CE)

Aspiryna buforowana (n= 24) Aspiryna – tabletki powlekane (n= 174)

+ inhibitor pompy protonowej (n= 72) > 1 miesiąc w dawce 10 – 30 mg/d

Czynniki ryzyka uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego i anemii:

Inhibitor pompy protonowej ( OR 2.04 95% CI 1.05-3.97)

Tabletki powlekane ( OR 4.05 95% CI 1.49 – 11.0)

Endo H i wsp.: Risk factors for small-bowel mucosal breaks in chronic low dose aspirin users: data from a prospective multicenter capsule endoscopy registry. Gastrointest Endosc 2014

Ryzyko związane z IPP niezależne od dawki

IPP ( OD 5.81) vs tabletki powlekane ASA (OD 3.28) (CE Lewis Score)

Inhibitory pompy protonowej nasilają toksyczne działanie NLPZ i ASA w jelicie cienkim – badania z użyciem kapsułki endoskopowej (CE)

100 pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS)

Czynniki ryzyka ciężkiego uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego:

Starszy wiek ( OD 4.16)

Przyjmowanie inhibitorów pompy protonowej (OD 5.22)

Watanabe T i wsp.: Risk factors for severe nonsteroidal anti-inflammatory drug-induced small intestinal damage. Dig Liver Dis 2013; 45:390-5

Stosowanie H2 blokerów (OD 3.95)

Clooney AG i wsp.: A comparison of the gut microbiome between long-term users and non-users of proton pump inhibitors. Aliment Pharmacol Ther; 2016

Jackson MA i wsp.: Proton pump inhibitor alter the composition of the gut microbiota. Gut. 2015

Imhann F i wsp.: Proton pump inhibitor affect the gut microbiome. Gut. 2015

Freedberg DE i wsp.: Proton Pump Inhibitors Alter Specific Taxa in the Human Gastrointestinal Microbiome: A Crosover Trial. Gastroenterology. 2015 ; 149 (4) :883-5

Tsuda A i wsp.: Infuence of Proton-Pump Inhibitors on the Luminal Microbiota in the Gastrointestinal Tract. Clin Transl Gastroenterol. 2015; 6: e89

Marlicz W i wsp.: Nonsteroidal Anti-inflammatory Drugs, Proton Pump Inhibitors, and Gastrointestinal Injury: Contrasting Interactions in the Stomach and Small Intestine. Mayo Clinic Proceesings Dec 2014

Melgar S i Nieuwdorp M: Are Proton Pump Inhibitors Affecting Intestinal Microbiota Health? Gastroenterology 2015;149:848–863

Lichtenberger LM i wsp.: Suppression of contractile activity in the small intestine by indomethacin and omeprazole. Am J Physiol Gastrointest Liver Physiol Feb 2015

Indometacyna + Omeprazol

Zwolnienie perystaltyki w końcowym odcinku jelita krętego

Wzrost markerów uszkodzenia błony śluzowej

Zwiększenie liczby bakterii Gram (-)

Mechanizm powstawania zmian zapalnych błony śluzowej jelita cienkiego pod wpływem NLPZ i IPP

OBJAWY

Freeman R i wsp.: Association between use of proton pump inhibitors and non-typhoidal salmonellosis identified following investigation into an outbreak of Salmonella Mikawasima in the UK, 2013; Epidemiol Infect 2016; 144 (5): 968-75

— Flora? What frickin' flora ?

Simren M i wsp.: Intestinal microbiota in functional bowel disorders: a Rome foundation report. GUT 2012

35 pacjentów z ciężką anemią o nieustalonej etiologii

L. casei lub placebo

aspiryna 100 mg/d + omeprazol 20 mg/d

+

Ocena jelita cienkiego w endoskopii kapsułkowej

3 miesiące 0 m-c

Probiotyki zapobiegają uszkodzeniu błony śluzowej jelita

cienkiego u osób przewlekle przyjmujących ASA + PPI

Kapsułka

endoskopowa

t [czas]

Ind

ek

s u

szk

od

ze

nia

bło

ny ś

luzo

we

j [

CE

sc

ore

]

Przed leczeniem Po leczeniu (3 miesiące )

400

800

PPI + NLPZ + Probiotyk ( p = 0.004 )

PPI + NLPZ + Placebo

Probiotyki zapobiegają uszkodzeniu błony śluzowej jelita

cienkiego u osób przewlekle przyjmujących ASA + PPI

Endo H i wsp. J Gastroenterol 2011; 46: 894-905

t [czas]

Hem

og

lob

ina [

g/d

l]

Przed leczeniem Po leczeniu (3 miesiące )

2

4

6

8

10

12

14

16

PPI + NLPZ + Probiotyk ( p = 0.0002 )

PPI + NLPZ + Placebo

Probiotyki zapobiegają uszkodzeniu błony śluzowej jelita

cienkiego u osób przewlekle przyjmujących ASA + PPI

Endo H i wsp. J Gastroenterol 2011; 46: 894-905

Pusztaszeri MP et al. (2007) Drug-induced injury in the gastrointestinal tract: clinical and pathologic considerations Nat Clin Pract Gastroenterol Hepatol 4: 442–453 doi:10.1038/ncpgasthep0896

Jaeggi Ti wsp.: Iron fortification adversely affects the gut microbiome, increases pathogen abundance and induces intestinal inflammation in Kenyan infants. 2015;64: 731–742.

Suplementacja żelaza a enteropatia & mikroflora

Marlicz W, Łoniewski I, Grimes D, Quigley EM: Nonsteroidal Anti-inflammatory Drugs, Proton Pump Inhibitors, and Gastrointestinal Injury: Contrasting Interactions in the Stomach and Small Intestine. Mayo Clinic Proceesings Dec 2014

.

.

.

.

.

.

.

83

No gut – no problem !

Adapted from: Konstantin Monastyrsky www.gutsense.org

Lactobacillus plantarum 299v / WFCS 1*

Białka adhezyjne wiążące mannozę

GAPDH Dehydrogenaza aldehydu 3 - fosfoglicerynowego

ENO Enolaza

PGK Kinaza

fosfoglicerynianowa

Bsh 1-4 Hydroksylazy

soli kwasów

żółciowych NO tlenek azotu

Mechanizm działania Lactobacillus plantarum 299v

* Lactobacillus plantarum WFCS1 – referencyjny szczep probiotyczny, którego sekwencja genetyczna wykazuje wysokie podobieństwo do szczepu Lactobacillus plantarum 299v

Msa-1 Kolonizacja nabłonka jelitowego