Zagrożenia zdrowotne wynikające z palenia tytoniu oraz sposoby walki z

nałogiem w świetle ,,Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw

Palenia Tytoniu w Polsce”autor prezentacji inż. Ewa Strzeszewska

Państwowa Inspekcja Sanitarna MSW

Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw

Palenia Tytoniu w Polsce, cele i zadania na lata 2010-2013

Cel programu

Zmniejszenie ekspozycji na dym tytoniowy

Programy określające politykę zdrowotną

– Narodowy Program Zdrowia– Program Ograniczania Zdrowotnych

Następstw Palenia Tytoniu w Polsce

Podstawowe zadania programu

• Ochrona zdrowia oraz rozwoju dzieci przed narażeniem na dym tytoniowy

• Upowszechnienie programów edukacyjnych• Zapewnienie środowiska wolnego od dymu

tytoniowego w miejscach wyznaczonych• Zapewnienie osobom uzależnionym pomocy

medycznej i psychologicznej

Upowszechnienie programów antytytoniowych wśród dzieci

Uzasadnienie celowości kontynuowania programu

• Ekspozycja na dym tytoniowy młodych kobiet

• Ekspozycja na dym kobiet ciężarnych

• Skutki ekspozycji na dym tytoniowy dzieci, młodzieży

Zarządzanie programem• Warunkiem skutecznego wdrażania i

upowszechniania programu, przy najbardziej efektywnym wykorzystaniu środków finansowych jest zapewnienie stabilnych źródeł i systemu finansowania, który umożliwia racjonalne planowanie zadań.

• Ustawa z dnia 09 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, która w art. 4 ust. 3 stanowi, że program finansowany jest z budżetu państwa, a kwota jego finansowania winna wynosić równowartość kwoty 0,5% wpływu z podatku akcyzowego od wyrobów tytoniowych.

Szansa na powodzenie programu leży w upowszechnieniu na terenie

całego kraju

Zadania na rok 2009 m.in. w zakresie ograniczania palenia

tytoniu w środowisku zawodowym i rodzinnym funkcjonariuszy

Realizacja

• Wprowadzenie problematyki do programów na uczelniach kształcących funkcjonariuszy

• Przeprowadzanie badań profilaktycznych wśród funkcjonariuszy

• Wprowadzenie interwencyjnej polityki zdrowotnej

Składniki dymu tytoniowego

Składniki dymu tytoniowego

Epidemiologia chorób wywołanych paleniem tytoniu

choroby wywołanych paleniem tytoniu

69 000 zgonów

57 tysięcy mężczyzn 12 tysięcy kobiet

W tym 43 tysiące to zgony przedwczesne czyli w wieku 35-69 latW populacji mężczyzn w wieku 35-69 lat zgony spowodowane schorzeniami odtytoniowymi stanowiły 38% wszystkich zgonów w tej kategorii wiekuW przypadku raka płuc- 95%Wszystkich nowotworów - 55%Nienowotworowych chorób układu oddechowego 63%Chorób układu krążenia - 37%Innych schorzeń - 21%

W 2000 roku palenie tytoniu było przyczyną w Polsce

22 lata życia to strata, którą poniosły osoby w średnim wieku palące papierosy Starsi Polacy tracili średnio 9 lat życia

Statystyka wśród palących mężczyzn w 2007r.

34%

2%

19%

45%

CodziennieOkazjonalnieEkspalaczeNigdy

Statystyka wśród palących kobiet w 2007r.

23%

3%

10%64%

CodzinnieOkazjonalnieOkazjonalnie

Ekspalacze

Nigdy

spadek częstości codziennego palenia wśród młodych 20-29 letnich kobiet w latach 80-tych to główna przyczyna

spadku zachorowalności na raka płucw tej grupie

Palenie przez kobiety-konsekwencje zdrowotne

Palenie tytoniu przez kobiety częściej niż u mężczyzn wywołuje nowotwory głowy i szyi

Wśród mężczyzn 45% przypadków tego rodzaju nowotworów było związane z paleniem, u kobiet aż 75% przypadków raka było pochodną nałogu.

Palenie tytoniu przez kobiety w ciąży

• Palenie papierosów przez ciężarne wiąże się ze wzrostem ryzyka powikłań przebiegu ciąży, wzrostem ryzyka urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową, urodzeń martwych, urodzeń z wadami rozwojowymi.

• Choroby odtytoniowe: rak jelita grubego, szyjki macicy, nerek, pęcherza moczowego, przełyku, krtani, jamy ustnej, gardła, żołądka, ostrej białaczki szpikowej, choroby układu krążenia, choroby układu oddechowego tj. astma, obniżona wydolność płucna, zapalenie płuc, zaćma, paradentoza, wrzody żołądka

Spadek odporności to główna przyczyna wszystkich chorób osoby

palącej, między innymi tocznia rumieniowatego, który powoduje

owrzodzenia, utratę włosów-niszczy organizm

Pozytywny skutek palenia

Pozytywne skutki palenia tytoniu

• Rak błony śluzowej macicy – palenie tytoniu zmniejsza ryzyko zachorowania na ten nowotwór o 50 % prawdopodobnie jest to związane z zaburzeniami układu hormonalnego u kobiet palących.

• Rzadziej występują gładkokomórkowe mięśniaki macicy i zatrucie ciążowe.

cd.

• Choroba Parkinsona – palenie redukuje o 20 % umieralność z powodu tej choroby

• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego występuje rzadziej u osób palących niż u niepalących.

Tylko co trzecia kobieta w

Polsce

rzuca palenie w czasie ciąży.

Uzależnienie od tytoniu- definicje

• Uzależnienie od tytoniu to przewlekła, nawracająca choroba, wymieniona w międzynarodowej klasyfikacji chorób jako zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane paleniem

• Zespół Uzależnienia od tytoniu obejmuje objawy behawioralne, fizjologiczne i zmiany procesów poznawczych, które są wynikiem wielokrotnego stosowania tytoniu

Uzależnienie od tytoniu-definicje

Zespół uzależnienia od tytoniu to postępująca, przewlekła i

nawracająca choroba, stan medyczny wymagający rozpoznania, rzetelnej

diagnozy i leczenia

Mechanizmy uzależnienia od nikotyny

Nikotyna jako czynnik uzależniający

Uzależnienia od palenia jako choroba

• Uzależnienie od tytoniu jest uwzględnione jako jednostka chorobowa w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób

• Jest to choroba przewlekła występująca w stanie remisji i nawrotów, dlatego mówi się o leczeniu uzależnienia chociaż świadomość tego ciągle nie jest powszechna.

Rzucanie palenia• Problemy z rzucaniem palenia wiążą się

najczęściej nie z brakiem motywacji, lecz z trudnościami wynikającymi z poradzeniem sobie z nałogiem.

• Częściej rzucają palenie palacze okazjonalni.• Rzucanie palenia wiąże się bowiem często z

wystąpieniem objawów zespołu abstynencyjnego

Postawy dotyczące rezygnacji z palenia

• 2/3 regularnie palących deklaruje, że chciałoby rzucić palenie

• 55% palących próbowało już to robić

• ¼ palących nie chce rezygnować z palenia

cd.

Osoby, które rzuciły palenie wyjaśniają, że dokonały tego dzięki:

• własnej decyzji, silnej woli 96%• ograniczeniu liczby wypalanych papierosów -

25%• podjęciu aktywności fizycznej, sportowej -10%• środkom farmaceutycznym – 7%

Zespół abstynencyjny

• Przykładowe objawy - nerwowość - pobudzenie - irytacja

cd.

- wahania nastroju - kłopoty ze snem - zmęczenie - obstrukcja - nadmierny apetyt

Zespół abstynencyjny

• Istnieją możliwości redukcji dolegliwości abstynencyjnych przez np. odpowiedni tryb życia tj. odżywianie, sport, a także wsparcie farmakologiczne

Czy warto próbować

• Redukcja ryzyka wystąpienia chorób odtytoniowych

• W Polsce palenie papierosów jest przyczyną prawie połowy przedwczesnych zgonów mężczyzn w średnim wieku

• palenie jest czynnikiem związanym ze stylem życia i daje się modyfikować.

Leczenie zespołu uzależnienia od tytoniu obowiązkiem lekarza

• W leczeniu zespołu uzależnienia od tytoniu należy stosować metody diagnostyczne i terapeutyczne o naukowo potwierdzonej skuteczności.

• Rzetelne metody diagnostyczne i efektywne metody leczenia prowadzące do długotrwałej lub stałej abstynencji są powszechnie dostępne i powinny być stosowane w codziennej praktyce lekarskiej

Minimalna interwencja

Metoda 5 razy PPytaj

PoradźPamiętaj, Pomagaj, Planuj

Zaprzestanie palenia (stosowania tytoniu) to złożony, wieloetapowy, często cykliczny

proces, do którego należy ściśle dostosować sposób leczenia.

Leczenie Zespołu Uzależnień od Tytoniu

• Porada lekarska wstępem do leczenia metodami farmakologicznymi i niefarmakologicznymi

• Metody farmakologiczne: - preparaty nikotynowej terapii zastępczej

(guma do żucia, plaster, inhalator, tabletki) ∙

Nikotynowa Terapia Zastępcza

• NTZ polega na podawaniu osobom palącym rzucającym palenie nikotyny w innej formie niż palenie papierosów. Cel- zmniejszenie następstwa głodu nikotynowego. Inny jest czas dotarcia nikotyny do mózgu.

Bupropion i Champix

• Oba leki dostępne tylko na receptę• E papieros

metody niefarmakologiczne: - terapia awersyjna - hipnoza - akupunktura - ćwiczenia fizyczne - tzw. biorezonans

Bierne palenie

• Lista chorób spowodowanych biernym paleniem

• Skala biernego narażenia na dym tytoniowy w Polsce

• Koncentracja dymu tytoniowego w miejscach publicznych

Bierne wdychanie dymu tytoniowego zabija w Polsce

rocznie 2000 osób

Palenie tytoniu przez kierowców w autobusie podlega karze

48% dorosłych w Polsce przyznaje

się, że pali w obecności dzieci

Aktualne trendy w zakresie realizacji programów

antytytoniowych w zakładach pracy w Polsce

Stopień zainteresowania firm problemem palenia tytoniu dane z

2006r.

• tylko 5% firm analizowało skutki, jakie zjawisko palenia wywołuje w firmie

• niespełna 7% spośród firm, które wprowadziły regulacje dotyczące palenia, oceniało skutki podjętych przedsięwzięć

tylko 17% firm posiada jakiekolwiek dane nt. liczby

palących pracowników

Ograniczenia dotyczące swobody palenia w czasie pracy

10% całkowity zakaz palenia w czasie pracy

20% palenie dozwolone tylko w czasie przerw

70% brak jakichkolwiek uregulowań dotyczących czasu, w którym wolno palić

tytoń

Stosunek kadry zarządzającej do wprowadzonych uregulowań:

54% kadra stara się w konsekwentny sposób egzekwować realizację wprowadzonych

uregulowań

31% różnie bywa z ich egzekwowaniem

15% kadra zazwyczaj nie kontroluje stosowania wprowadzonych przepisów

Sposoby rozwiązań problemu palenia tytoniu

- 23% upomnienia i nagany za łamanie reguł i przepisów- 15% kolportaż ulotek, informatorów, plakatów o

szkodliwości palenia- 11% zachęcanie pracowników do udziału w akcjach

typu ,,Rzuć palenie razem z nami”- 8% preferencje dla niepalących przy zatrudnianiu

nowych pracowników

Opinie o zakazie palenia w miejscach publicznych

• zdecydowanie nie popiera – 6%

• zdecydowanie popiera - 47%

• Pozostali nie mają zdania na ten temat

Palenie tytoniu jest w opinii społecznej problemem powszechnie uznawanym za bardzo rozpowszechniony oraz groźny lecz nie jest uznawane za problem wymagający działań dla jego pilnego rozwiązania

Ustanowione prawo jednym ze

sposobów walki z paleniem tytoniu

Konstytucja RP z dn. 02.04.1997r. Dz.Uz. dn. 16.07.1997r.

,,Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy”

Kodeks Pracy Ust. Z dn. 26.06.1974r. (dz. U. 98.21.94.z zm.)

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higieniczno-sanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków w jakich tan praca jest wykonywana.

Planowane zaostrzenie przepisów ustawy kolejnym krokiem do

ograniczenia skutków zdrowotnych wynikających z palenia tytoniu

Nieprzestrzeganie przez pracodawcę przepisów

znowelizowanej Ustawy będzie skutkować karą w wysokości

20.000 złotych

Nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów

znowelizowanej Ustawy będzie skutkować karą w wysokości do

100 złotych

Przykłady europejskich rozwiązań respektowania znowelizowanej

Ustawy

Rząd oraz agencje odpowiedzialne za zdrowie publiczne to liderzy

antynikotynowych działań

Warto żyć

Dziękuję za spotkanie

Literatura-Wykład pt. ,, Metodyka realizacji programów rozwiązywania problemów palenia tytoniu w zakładach pracy” WSSE w Łodzi- Program ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu w Polsce na lata 2010-2013. Cele i zadania- Gazeta Lekarska XII 2008r.. ,,Konsensus dotyczący rozpoznawania i leczenia zespołu uzależnienia od tytoniu”- ,,Stan zagrożenia epidemią palenia tytoniu w Polsce” praca zbiorowa