Dorota i Robert: Polecamy mieszkanie w „bli�niaku”... wi�cej str. 34

Basia i Marcin: Jeste�my zadowoleni z wykonania du�ych przeszkle� na po�udniowej elewacji budynku… wi�cej str. 30

DOBRE RADY BUDUJ�CYCH – ZAWSZE W CENIE

Barbara: Posiadanie ogrodu w�sosnowym lesie ma wiele zalet –�specyficzny kojcy zapach oraz leczniczy mikroklimat… wi�cej str. 192

Ile si� p�aci wykonawcom? aktualne wyniki 2134 ankiet

Tu poczytasz sob

iei kup

isz ten nume

r

169

132

140

204

182

166 Jak po��czy� kocio� i�kominek w jednej instalacjiCyrkulacja wodylepiej nie wy��cza�Kolektory s�onecznep�askie czy pró�nioweWszystko o kot�ach na�paliwo sta�eAlternatywne systemybudowy domówPompa ciep�aw pytaniach i�odpowiedziach

118

�

PRAKTYKA PRAKTYKA EKSPLOATACYJNAEKSPLOATACYJNAbezcenne dowiadczenia u�ytkowników:

– kot�y gazowe

PRZEWODNIK DLA ROZPOCZYNAJCYCH BUDOW� DOMU

++

+

+

MAGAZYN BUDUJ�CYCH LUB REMONTUJ�CYCH DOM I WYKONAWCÓW 1–2/2014 9,95 z� w tym 8% VAT

ZBUDUJ DOMw nowym

roku!

Zadania na stycze�

i lutyPrzeczytaj ten numer

Przemy�l swoj� inwestycj�Wybierz dobre rozwi�zaniaZaplanuj prace na ca�y rok

okladka_BD1-2.indd 1 2013-12-19 21:56:58

okladka_BD1-2.indd 2 2013-12-20 12:26:41

reklamy.indd 3 2013-12-18 08:29:19

Odwiedzaj�c zadowolonych Czytelników mieszkaj�cych w swoich domach, cz�-sto pytamy – co zrobiliby inaczej, buduj�c raz jeszcze? W zasadzie ka�dy ma krót-sz� lub d�u�sz� list�, któr� wypowiada niemal na jednym wydechu!

Wybra�bym projekt indywidualny, wtedy dom by�by lepiej przystosowany do na-szych potrzeb – po przeprowadzce okaza�o si�, �e pokoje s� zbyt ma�e i przyda�oby si� dodatkowe pomieszczenie na sprz�t sportowy. Ociepli�bym po�a� dachu jeszcze grubsz� warstw� we�ny – zim� na poddaszu dzieci maj� za ch�odno, a latem za go-r�co. W trakcie wznoszenia �cian, zamontowa�bym skrzynki do rolet pod podnie-sionymi nadpro�ami – rolety zamontowane pó�niej, w �wietle otworu, zbytnio za-s�aniaj� okna. Z ka�dego pokoju poprowadzi�bym w �cianie peszel na strych, przez który mo�na pó�niej prowadzi� dowolne przewody techniczne – strasznie mnie de-nerwuj� przewody zamocowane na gotowej �cianie. W trakcie wylewania posadz-ki u�o�y�bym rury do przysz�ej instalacji centralnego odkurzania – wykonanie ta-kiej instalacji w urz�dzonym domu jest praktycznie niemo�liwe.

To tylko kilka przyk�adowych wypowiedzi inwestorów. Mnogo�� dost�pnych na rynku produktów i technologii oraz �wiadomo�� trudno�ci oceny ich przydat-no�ci – zainspirowa�y nas do przygotowania niezwyk�ego przewodnika dla osób rozpoczynaj�cych budow� domu. Znajd� w nim Pastwo wszystkie wa�ne infor-macje, potrzebne ka�demu inwestorowi. Potrzebne, bo pomog� m�drze i �wiado-mie okre�li� potrzeby i dostosowa� je do mo�liwo�ci finansowych. Przewodnik sk�ada si� z czterech cz��ci – od dzia�ki do wykonawcy, stan surowy zamkni�ty, instalacje i wykaczanie. Powsta� przy wspó�pracy z naszymi Czytelnikami oraz specjalistami z firm, b�d�cych liderami w swoich bran�ach.

Ten numer przyda si� równie� Czytelnikom, którzy s� w trakcie budowy albo planuj� remont.

Zapraszam do lektury.Ernest Jagodzi�ski

ernest.jagodzinski@budujemydom.pl

P.S. U�ytkownikom tabletów szczególnie polecam wydanie tabletowe Budujemy Dom. Jestono wzbogacone o wiele ciekawych materia�ów multimedialnych. Ma dodatkowe galerie produktów oraz inne przydatne funkcjonalno�ci. Systematycznie ro�nie licz-ba Czytelników pobieraj�cych wydanie z App Store i Google Play – na razie mo�napoczyta� BD za darmo.

Od Redakcji Redaktor naczelnyErnest Jagodzi�ski

Z-cy redaktora naczelnegoJaros�aw Antkiewicze-mail: jaroslaw.antkiewicz@budujemydom.plMarta Tomaszewska, tel. 22 257 84 72e-mail: marta@budujemydom.pl

Redaktor prowadz�cyJoanna Dbrowska, tel. 22 257 84 35e-mail: joanna.dabrowska@budujemydom.pl

KorektaMaria Chrzszcz

RedaktorzyCezary Jankowski, Lilianna Janus-Jampolska, Ma�gorzata Kolmus

Wspó�pracownicyPrzemys�aw Dbrowski, Grzegorz Fijewski, Anna Grziewicz-Kinsner, Krzysztof Kaperczak, Bart�omiej Kolmus, Adam Jamio�kowski,Norbert Skupi�ski, Ma�gorzata Szyma�ska, Arkadiusz W�glarz

Projekt graficznyKatarzyna Zawadka

Studio graficzneKrystian Grzenkowicz, Dorota Zieniewicz

RysunkiTomasz Doma�ski, Pawe� Kinsner, Piotr Kojro

Dzia� marketingu i reklamySzef dzia�uIza Konikowskatel. 22 257 84 75, faks 22 257 84 88e-mail: iza@budujemydom.pl

Iwona Fijewska, Katarzyna Rosa,Kamila W�grzyniak, Marta Zaczek, Ewa Zuchora

Pracownia Analiz Rynku BudowlanegoMarcin Szymanik, tel. 22 257 84 80 faks 22 257 84 88, marcin@budujemydom.pl Inga Frcz, inga.fracz@budujemydom.pl

PrenumerataHerman Grosbart, tel. 22 257 84 26e-mail: prenumerata@avt.com.pl

Kolporta�Bo�ena Konopska, bozena.konopska@avt.plMariola Barcikowska, mariola.barcikowska@avt.pltel. 22 257 84 07

Adres redakcji – WydawcaAVT – Korporacja Sp. z o.o.Redakcja „Budujemy Dom”ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawatel. 22 257 84 72, faks 22 257 84 88

Dyrektor Wydawnictwaprof. Wies�aw Marciniak

Druk i oprawaRR Donnelley Europe Sp. z o.o.

Zdj�cie na ok�adceViessmann

Wszyst kie na zwy pro duk tów s wy mie nio ne wy�cznie w ce lach iden tyfi ka cyj nych i mo g by za strze �o ny mi znaka mi od po wie d nich w�a �ci cie li. Re dak cja nie zwra ca ma te ria �ów nieza mó wio nych oraz za strze ga so bie pra wo do adiu sta cji, do bo ru ty tu �ów i do ko ny wa nia skró tów w nad sy�a nych materia�ach. Redakcja nie ponosi od po wie dzial no �ci za tre� re klam.

AVT Korporacja Sp. z o.o. nale�y do

Izby Wydawców Prasy

PRENUMERATA?NAPRAWD� WARTO!

Dylematy rozpoczynających budowę domu

bd1-2_wstepniak.indd 4 2013-12-20 12:24:11

reklamy.indd 5 2013-12-19 16:40:24

Spis tre�ci

AKTUALNO�CINowe produkty, wydarzenia

PROJEKTUJEMYPorady architektoniczne Projekty domów

PODPATRUJEMY I PYTAMYZ katedralnym sufitem iwysokimi przeszkleniamBli�niak na strze�onym osiedlu Dorota i Robert nie�chcieli budowa� jednorodzinnego domu.

S��bardzo zadowoleni, �e zamieszkali w bli�niaku posta-wionym przez dewelopera, po�o�onym blisko miasta i na ma�ym osiedlu.

Formalno�ci, wybór projektu i wykonawcyStan surowy zamkni�ty Po wyborze dzia�ki, projektu i�wykonawców wymarzonego

domu, czas na skoncentrowanie si na poszczególnych ele-mentach budynku – od fundamentów, po dach.

InstalacjeWykaczanie wn�trzKocio� i kominek w jednej instalacji Kominek sta� si ju� w nowo budowanych domach wyposa-

�eniem niemal standardowym. Coraz cz�ciej wybieranym rozwi�zaniem jest przy tym kominek z�p�aszczem wodnym, pozwalaj�cy nie tylko na�ogrzanie salonu, ale – za po�red-nictwem instalacji c.o. – ca�ego domu. Jednocze�nie g�ów-nym �ród�em ciep�a w budynku pozostaje zwykle kocio�

gazowy lub olejowy. Jak nale�y zainstalowa� oba urz�dzenia, by by�o to zgodne z przepisami, a tak�e nie powodowa�o problemów podczas eksploatacji?

Cyrkulacja ciep�ej wody u�ytkowejKot�y gazowe

BUDUJEMY I REMONTUJEMYFundamenty�ciany zewn�trzneStropy Stropy to jeden z najwa�niejszych elementów domu.

Maj� ogromne znaczenie konstrukcyjne dla ca�ego budynku, d�wigaj� �cianki dzia�owe, sprzty itd. Dlatego nie wolno ich samodzielnie zmienia�. Zwykle chcemy jeszcze, aby separuj�c kondygnacje, nie przenosi�y przy tym d�wików i chroni�y przed ucieczk� ciep�a.

Doprowadzenie wody do budynkuInstalacja wodnaKanalizacja, szambo, oczyszczalnia �ciekówWymiana okien Wybór nowych okien nie jest zadaniem, które mo�e

nas przerosn��, pod warunkiem, �e uzbroimy si w�niezbdn� wiedz. Co innego monta� – ten wymaga ju� sporych kompetencji i do�wiadczenia.

Porady instalacyjne

12

200211

3034

3846

5666

166

169182

748290

97104110174

198

DOPROWADZENIE WODY DO BUDYNKU

9797WYKA�CZANIE

WN�TRZ

6666

Ci�g dalszy spisu tre�ci na stronie 8

KOCIO� I KOMINEK W�JEDNEJ INSTALCJI

166166

6 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

BD1-2SpisTresci.indd 6 2013-12-20 14:59:45

http://veka.pl/

WYBIERAMY I KUPUJEMYAlternatywne technologie budowlane Domy jednorodzinne to nie tylko budynki murowane

w�tradycyjny sposób. Czym wyró�niaj� si alternatywne technologie? Dla jakiej grupy inwestorów – i dlaczego –�s� one atrakcyjne?

Kolektory s�oneczne – p�askie czy pró�niowe?Kot�y na paliwo sta�eOsprz�t elektroinstalacyjnyPodjazd na 5 sposobów Z czego najlepiej zrobi� podjazd do gara�u?

Budowa��go samemu czy wynaj�� firm? Lepszy bdzie beton czy klinkier? A mo�e wystarczy dobrze ubite kruszywo? Na te oraz inne pytania odpowiemy w�niniejszym artykule.

Centralny odkurzacz Wielu chcia�oby posiada� centralny odkurzacz, ale

ma�o kto wie, �e go na niego sta�. Modele tradycyjne bywaj� dro�sze od centralnych. To nie luksus (jak kiedy�), tylko praktyczne wyposa�enie domu. Oczywiste jest dla nas centralne odprowadzanie �cieków czy doprowadzanie wody pitnej. Podobnie powinno by� z usuwaniem kurzu.

Wy��czniki ró�nicowopr�dowe inadpr�dowe

URZDZAMY PODWÓRKO I OGRÓD Ogród w 7 krokach Aran�acja otoczenia domu jest równie wa�na, co

urz�dzenie jego wntrza. A pikny ogród to nie tylko wra�enia estetyczne – to tak�e inwestycja w nie-ruchomo�� (bo mo�e podnie�� jej warto�� nawet o 20%). By� mo�e warto wic skorzysta� z rad architekta krajobrazu? Kto� powie – to �adna filozofia zasia� traw i posadzi� krzaki. Ale czy to wystarczy, by stworzy� pikn� i funkcjonaln� przestrze?

Na le�nej skarpiePorady ogrodowe

ROBIMY KURSPompy ciep�a dla pocz�tkuj�cych

RUBRYKI STA�EAnkieta KBDPrenumerataStawki wykonawcówKarta Informacji Zwrotnej

118

132140145151

158

172 Masz problem?Zadaj pytanie na forum dyskusyjnym na naszej stronie www.forum.budujemydom.pl lub zadzwo pod nr tel. 22 257 84 78 (�roda w godz. 10.00–14.00)

99

NA LE�NEJSKARPIE

192192CENTRALNY ODKURZACZ

158158

OGRÓD W 7 KROKACH186186

8 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

186

192202

204

80191196218

BD1-2SpisTresci.indd 8 2013-12-20 16:28:13

10 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

We� udzia� w dyskusjach na www.forum.budujemydom.plFORUM ZAWSZE

RAZEM?

W kadej powanej yciowej inwestycji dobrze mie� patnera. Wiadomo, wspólne budowanie jest ta�sze. Cz sto te – o ile tylko inwestorzy mog� na sobie wzajemnie polega� – bywa �atwiejsze. Warto wszake zastanowi� si , w którym miejscu postawi� wspólnocie granic , kiedy powiedzie�: „to naley do mnie”. Jeden z go�ci naszego forum postanowi� taki w�a�nie dylemat odda� pod os�d internautom.

Kibic Mam nietypowy problem, a w�a�ciwie nie problem – tzw. za-

gwozdk�. Ko�czymy z przyjació�mi budow� bli�niaka, typowy projekt i dwa

typowe ma��e�stwa (jeszcze bezdzietne), czyli ja z �on, a obok mój przy-

jaciel jeszcze z podstawówki i jego po�owica, pe�na symetria. Nad wspól-

n budow nawet si� nie zastanawiali�my, wiadomo by�o, �e budujemy ko-

legialnie. System dobrze nam si� sprawdzi�, w hurtowniach dostawali�my

wi�ksze rabaty, budowy pilnowa� ten, kto akurat mia� czas albo lepiej si�

zna� na danym etapie robót, a do skarbonki wrzucali�my po równo. Ale te-

raz mamy dylemat. Nasze domy przylegaj do siebie gara�ami, a nad nimi,

na pi�trze s dwa du�e pokoje (po 35 m2). My chcieliby�my po�czy te po-

koje w jeden (technicznie to proste, �cian� zast�puje si� podcigiem i bel-

kami) i zorganizowa takie wspólne „piekie�ko” – pokój rodzinny, telewizyj-

ny, imprezowy, kawa�ek si�owni itp. Ale nasze �ony s przeciwne, uwa�aj,

�e to przesada i �e za rok b�dziemy od nowa stawia �cian�. Dodam, �e �ony

si� przyja�ni, mas� czasu sp�dzaj razem, wspólnie je�dzimy na wakacje

itd. Co o tym sdzicie?

kalafiorek_9 A jak b�dziecie p�aci za prd, ogrzewanie? Chcecie powie-

si wszystko „na jednym liczniku”, kot�ownia jedna czy dwie? Napisz co� wi�cej.

Kibic Nie, nie, a� takiej wspólnoty nie �akniemy �. Domy maj swoje ko-

t�ownie, ka�dy ma osobny system, w dodatku inny. U nas jest pod�ogówka na

ca�ym dole, a u nich tylko w �azienkach. Tak samo z prdem – ka�dy ma w�a-

sne obwody, skrzynk� i bezpieczniki. Ten wspólny pokój to tylko takie peryferia

i w dodatku wchodzi si� do niego z pó�pi�tra, wi�c �atwiej go traktowa jako

„ziemi� niczyj”, albo raczej jako teren spo�eczny.

kalafiorek_9 No, no, 70 m2 (bo tyle, jak rozumiem, b�dzie po po�-

czeniu pokoi) to nie takie sobie peryferia. Teraz wyobra� sobie, �e Was nie ma

prze 3 tygodnie, a ssiadka upodoba�a sobie siedzenie tam po ca�ych dniach,

jest trzaskajcy mróz, wi�c ona sobie grzeje na pe�ny regulator, a na noc zapo-

mina przykr�ci grzejniki. No i wietrzy na pot�g�, bo �wie�e powietrze lubi��.

A�drzwi do swojego mieszkania zostawia otwarte (do Waszego s zamkni�te,

bo przecie� Was nie ma), wi�c grzejniki „piekie�kowe” grzej te� jej klatk� scho-

dow i�pi�tro. A po miesicu przychodzi rachunek. I co, p�acicie pó� na pó�.

Kibic Ale my si� znamy prawie od 20 lat (z kumplem, z �on troch� kró-

cej �). I wierzymy sobie nawzajem, a zreszt takich g�upot nikt z nas nie robi,

nawet na stuprocentowo w�asnym terenie.

Viagen A po co taki �cis�y zwizek, jak si� mieszka przez �cian�? Zawsze

mo�na posiedzie w jednym albo drugim salonie, na tym czy tamtym tarasie.

Mnie si� koncepcja takiej komuny nie podoba.

Leokadia_76 Mi si� wydaje, �e to pomys� ma�o przysz�o�ciowy.

A�jak pojawi si� dzieci? W dodatku pewnie nie „na komend�”, tylko jedni

z Was b�d je mieli wcze�niej. I wtedy im pierwszym zacznie to przeszka-

dza. W piekie�ku impreza urzdzona przez ssiadów, a tu dzieciaka trze-

ba u�pi. I zapewniam, �e jak si� siedzi przy dziecku, to nawet cicha kul-

turalna impreza za �cian potrafi przeszkadza. A je�li podzielicie pokoje,

to macie akustyczn �luz�.

Grzes Ale wszyscy s poprawni! A mnie si� koncepcja Kibica podoba,

sam bym tak chcia�. Jest szansa na jak� przestrze� niestandardow, odcho-

dzc od bana�u, fajn, prze�amujc schemat codzienno�ci. Nie takie: sa-

lon, kuchnio-jadalnia, wucet, a na górze trzy sypialnie. Kibic, zerwij z nud!

Nie dajcie si� �onom, pomys� jest naprawd� super, tylko pozazdro�ci! Dom

z�pi�trem daje wystarczajco du�o mo�liwo�ci, �eby si� odseparowa, jak

cz�owiek potrzebuje oddechu od innych. Pozdrowienia �!

Kibic Te� pozdrawiam! Dzi�ki wszystkim za opinie, mnie ta Grzesa naj-

bardziej przypada do smaku. Bo w�a�nie o to nam chodzi: nie �eby wzi po-

czwórny �lub i wszystko od A do Z robi pod rczk�, tylko �eby „prze�ama

schemat”, jak to zgrabnie powiedzia�e�. �eby by�o inaczej. Dzieci planujemy

i pewnie, �e mo�e si� nie uda, �eby by�y w tym samym wieku, ale ró�nice

2–3 lat po jakim� czasie si� zacieraj i dzieciaki bawi si� razem. Pomy�lcie

tylko, jaki mia�yby �wietny teren, na przyk�ad jesieni, kiedy cigle leje.

Grzes A jak Wam si� znudzi albo oka�e si�, �e to �le funkcjonuje

w�praktyce, np. �e jest za g�o�no, to zawsze �cian� mo�ecie postawi. W�do-

datku tak, która lepiej izoluje d�wi�kowo, ni� jaki� tam pustak – wystar-

czy porzdny szkielet z grubym wype�nieniem we�n i p�ytami akustyczny-

mi (to takie troch� lepsze gips-katony – z prasowanych w�ókien drzewnych).

A w��cian� mo�ecie sobie wstawi drzwi i ju� macie rozsdny kompromis,

mo�na przej� do siebie such nog.

Lonko_gard: Co do tych p�yt, to „akustyki”, o których Grzes mówi,

s jakie� 4–5 razy dro�sze od zwyk�ych p�yt g-k. To si� uk�ada w salach

koncertowych, tam gdzie chodzi o naprawd� wy�rubowane parametry aku-

styczne. W domu bez sensu. Ale faktycznie, zwyk�a p�yta g-k i porzdnie

u�o�ona we�na ju� zrobi�yby swoje �.

Kibic Jeszcze raz dzi�ki za Wasze posty. Zanios� je �onie �. I chyba

tylko si� utwierdzi�em, warto walczy o nasze m�skie piekie�ko. Tym ba-

dziej, �e ma s�u�y wszystkim.

Forum1-2.indd 10 2013-12-19 17:35:57

reklamy.indd 11 2013-12-18 08:30:23

AKTUALNO�CI

PRODUKTY

Firma Aluprof S.A. wprowadzi�a do swojej oferty system okiennic alu-miniowych MB-Sunshades. Wykonane s� z wysokogatunkowego alumi-nium. Nowoczesne techniki barwienia umo�liwiaj� wykonanie trwa�ych kolorów z palety RAL oraz wzorów drewnopodobnych. Dost�pne s� w�wielu kszta�tach i rozmiarach, mog� by� mocowane przed elewacj�, zlicowane z ni� lub umieszczone wewn�trz otworu okiennego. Wzmocniona konstrukcja zapewnia odpowiedni� sztywno�� i wytrzyma�o��, co� po-zwala na tworzenie os�on o bardzo du�ych gabarytach. Wszystkie te cechy umo�liwiaj� maksymalne dostosowanie okiennic do charakteru i estetyki budynku. Okiennice pozwalaj� tak�e na regulowanie bilansu energetycznego budynku, co ma du�e znaczenie we wspó�czesnym, zorientowanym ekonomicznie i�ekologicznie budownictwie. Dzi�ki nim mo�emy ograniczy� nagrzewanie si� pomieszcze latem – hamuj� dost�p �wiat�a oraz gor�cego powietrza, zapewniaj�c przyjemny chód. Zim� z kolei przyczyniaj� si� do zmniejszenia ucieczki ciep�a.

Elementy te stanowi� dodatkow� ochron� przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, dlatego nasze okna d�u�ej pozostan� pi�kne i sprawne. Okiennice wyciszaj� pomieszczenia, dzi�ki czemu szalej�ca za oknami wichura, deszcz, czy grad b�d� dla nas mniej odczuwalne. Okiennice MB-Sunshades s� doskona�ym rozwi�zaniem dla wszystkich kochaj�cych klasyczny styl w nowoczesnym wydaniu. Lekko�� i wytrzyma�o�� id� w parze z tradycyjnym wygl�dem. W nowoczesnych do-mach okiennice MB-Sunshades mog� stanowi� kontrast urozmaicaj�cy bry�� lub delikatne dope�nia� konstrukcj� o stonowanych barwach.

PRAKTYCZNA I�ROMANTYCZNAOKIENNICA XXI W.

Najnowszy katalog „Domy Które Kochacie” Biura Projektów Archont+ prezentuje 200 najciekawszych pro-jektów z kolekcji ma�ych domów. Jest to oferta, ciesz�ca si� najwi�kszym powodzeniem w�ród Klientów pla-nuj�cych budow� w�asnego domu. Domy do 150 m2 wydaj� si� niepozor-ne z zewn�trz, natomiast zaskakuj� przemy�lanymi i funkcjonalnymi roz-wi�zaniami przestrzeni wewn�trznej. To zas�uga architektów, którzy po-trafi� optymalnie zaplanowa� uk�ad pomieszcze, wykorzystuj�c ka�dy centymetr powierzchni. Cz��� projektów prezentowanych na �amach katalogu kwalifikuje si� do dop�aty w rz�dowym programie „Mieszkanie Dla M�odych”, który startuje ju� 1�stycznia 2014 r.

Impresja Classy firmy ANWIS ��czy w sobie efektywno�� rolety i funkcjonalno�� �alu-zji. To�produkt, który pozwoli spojrze� na rolety z innej perspektywy. To�nie tylko u�y-teczne narz�dzie, chroni�ce przed nas�onecznieniem. Dzi�ki szerokiemu wyborowi tkanin, staje si� tak�e efektow-nym dodatkiem, który pozwoli

zaaran�owa� wn�trze wed�ug w�asnej wizji. Do klasycznego wystroju polecamy czarn� tkanin�; tym, którzy s� odwa�ni i lubi� ekstrawagancj� – fioletow�. Pokój z pewno�ci� ociepli tkanina we wzory drewnopodobne, a roleta w�kolorze bia�ym lub écru rozja�ni wn�trze. A mo�liwo�ci jest o wiele wi�cej!Rolet� umieszczono w pe�nej kasecie aluminiowej, dlatego mo�na j� �atwo i szybko zarówno zamontowa�, jak i zdemontowa�, na przyk�ad podczas mycia okien. Impresja Classy jest przeznaczona nie tylko do okien, ale i witryn oraz wn�k.Cena od 220,00 z�

IMPRESJA CLASSY– WI�CEJ NI� ROLETY!

www.anwis.pl tel. 12�372 19 00 www.archon.pl

12 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

tel. 33�819 53 00www.aluprof.eu

ZIMOWE WYDANIE KATALOGUARCHON +

BD1-2Aktualnosci.indd 12 2013-12-18 21:56:39

Odporno�� na wilgo�, mróz i… ci��ary. Klej BOLIX PE to rozwi�zanie przygotowane specjalnie do monta�u du�ych, ci��kich p�yt z gresu i klinkieru.Pó�elastyczna zaprawa klej�ca umo�liwia skutecz-ne, cienkowarstwowe przyklejanie p�yt, których ci��ar i�gabaryty wymagaj� bardzo silnego wi�-zania z pod�o�em. Dzi�ki wysokiej odporno�ci na oddzia�ywanie czynników mechanicznych, nadaje si� przy tym znakomicie do prac monta-�owych wsz�dzie tam, gdzie mog� wyst�powa� du�e obci��enia pokrytej powierzchni. Preparat przystosowany jest do u�ycia w pomieszczeniach nara�onych na czasowe zawilgocenie (jak kuchnie czy �azienki), tworz�c solidn� i�trwa�� podstaw� dla izolacji w postaci odpowiednio spoinowanych

p�ytek z gresu, klinkieru czy ceramiki.BOLIX PE stosuje si� na pod�o�ach nieodkszta�calnych z ceg�y, betonu oraz na powierzchni tynków cementowych i cementowo-wapiennych. Zaprawa jest wodo- i mrozoodporna. Mo�na j� wykorzysta� zarówno wewn�trz, jak i na zewn�trz budynków. Wsz�dzie za-pewnia wytrzyma�y, trwa�y efekt.

infolinia 801 650 222www.bolix.pl

Od stycznia 2014 r. zaczn� obowi�zywa� bardziej wygórowane wyma-gania w zakresie izolacyjno�ci termicznej, które b�d� zmienia�y si� a� do 2021�r. ciana z bloczka Termalica 350 o grubo�ci 48 cm spe�nia wymogi ustawodawcy przewidziane na najbli�sze siedem lat.ciany zewn�trzne budynków jednorodzinnych b�d� musia�y cha-rakteryzowa� si� maksymaln� warto�ci� wspó�czynnika przeni-kania ciep�a U = 0,25 W/(m2•K). W kolejnych latach warto�� ta b�dzie stopniowo mala�a. W styczniu 2017 r. wspó�czynnik wyno-si� b�dzie U = 0,23�W/(m2•K), a�od 2021 r. finalnie osi�gnie poziomU = 0,20 W/(m2•K). Rozwi�zanie to ma na celu ograniczenie kosztów zwi�zanych z utrat� energii budynków.System do budowy domu z betonu komórkowego Termalica ma w�swojej ofercie bloczek do wznoszenia �cian jednowarstwowych, który ce-chuje si� korzystnym wspó�czynnikiem przenikania ciep�a o warto�ci U�=�0,173�W/(m2•K). Ju� teraz pozwala on spe�nia� wymogi legislacyjne w ka�dym z okre�lonym przez prawodawc� etapów. Bloczek Termalica 350 o grubo�ci 48 cm wykorzystywany jest do murowania �cian w�tech-nologii jednowarstwowej, która nie wymaga docieplenia we�n� czy styropianem. Zosta� on wyprofilowany na pióro-wpust, dzi�ki czemu nie jest potrzebna zaprawa w spoinie pionowej, co znacznie przyspiesza i�u�atwia wznoszenie �cian.

Z TERMALIC�ENERGOOSZCZ�DNIE

13BUDUJEMY DOM 1–2/2014

BOLIX PEKLEJ DO P�YTEK I P�YT

www.termalica.pl

Okno dachowe o nowatorskiej konstrukcji, przeznaczone jest do budow-nictwa pasywnego. Trzykomorowy pakiet szybowy U8 o wspó�czynnikuUg = 0,3 W/(m2•K) osadzony jest w specjalnie zaprojektowanej ramie skrzy-d�a. Okno ma poszerzone drewniane profile, w porównaniu ze standar-dowym oknem, oraz wyposa�one jest w pi�� uszczelek. Taka konstrukcja minimalizuje zjawisko powstawania mostków cieplnych oraz zapewnia lepsz� izolacyjno�� okna. FTT U8 Thermo, dostarczane i montowane wrazz ko�nierzem uszczelniaj�cym EHV-AT Thermo, ma wspó�czynnikUw = 0,58 W/(m2•K), co sprawia, �e jest to najbardziej energooszcz�dne okno

dachowe na rynku. Ko�nierz EHV-AT Thermo umo�liwia docieplenie okna dachowego powy�ej drewnianej konstrukcji dachu. Ko�nierz ma przyklejony od wewn�trz elastyczny materia� dociepleniowy, który szczelnie przylega do o�cie�nicy okna tworz�c termoizolacyjn� ram�. Do okna do��czony jest równie� pakiet ko�nierzy izolacyjnych XDK, który s�u�y do szybkiego wykonania izolacji termicznej, paroszczelnej i�paroprzepuszczalnej wokó� okna. Zastosowanie kompleksowego rozwi�zania gwarantuje spe�nienie energooszcz�dnych funkcji okna i pozwala na ograniczenie strat ciep�a oraz zmniejszenie wydatków za ogrzewanie. Okno otwierane jest obrotowo, lecz o� obrotu skrzyd�a zosta�a podniesiona wzgl�dem geometrycznego �rodka okna. Dzi�ki temu nawet wysoka osoba mo�e wygodnie sta� przy otwartym oknie. Skrzyd�o zatrzymuje si� w�pozycji otwarcia w przedziale od 0° do 40°, poniewa� podtrzymywane jest przez innowacyjny mechanizm wspomagaj�cy.

infolinia 800�100 052www.fakro.pl

OKNA DACHOWE FTT U8 THERMODO BUDYNKÓWPASYWNYCH

BD1-2Aktualnosci.indd 13 2013-12-18 21:56:57

AKTUALNO�CI

PRODUKTY

Daikin Emura jest efektem wielu lat do�wiadcze w opracowywaniu innowacyjnych produktów, które zaowocowa�y pierwszym zaprojektowanym w Europie klimatyzatorem, zadowalaj�cym wyj�tkow� europejsk� estetyk� architektoniczn�. To nast�pna generacja domowego systemu klimatyzacyjnego oferuj�ca in-teligentn� technologi� otoczon� przez eleganckie, op�ywowe wzornictwo.Nowa seria Daikin Emura w sposób doskona�y ��czy for-m� z funkcjonalno�ci�, staj�c si� ikon� wspó�czesnego sterowania klimatem. Wykoczenie srebrno-antracy-towe lub matowo czysto bia�e oraz aerodynamiczny kszta�t Daikin Emura tworz� niezwykle cienki profil, stanowi�cy akcent nowoczesnego wzornictwa. W pe�nej prostoty obudowie umieszczono system o�wy-sokim poziomie inteligencji, którym mo�na sterowa� zdalnie poprzez ��cze Wi-Fi. Inteligentny czujnik obec-no�ci oraz system nawiewu powietrza 3D zapewniaj� oszcz�dno�� energii, kiedy pomieszczenie jest puste, i kieruj� strumie powietrza z dala od osób przeby-waj�cych w pomieszczeniu, aby unikn�� zimnych przeci�gów. Dzi�ki pracy cichej jak szept, o�g�o�no�ci obni�onej do 19 dB(A), i�sprawno�ci energetycznej si�gaj�cej poziomu A+++, efektywno�� i luksus mog� obecnie i�� w parze.Aby sprawi�, by �rodowisko domowe by�o jeszcze bardziej zdrowe, fotokatalityczny filtr oczyszczania powietrza jednostki Daikin Emura wy�apuje unosz�-ce si� w powietrzu cz�stki kurzu, poch�ania bakterie i wirusy oraz eliminuje zapachy.

B�D� GOTÓW ZAKOCHA� SI�...

Drzwiczki rewizyjne DWG firmy Darco umo�liwiaj� wygodne dotarcie do wn�trza okapu kominka, przy zapewnieniu�ci�g�o�ci izolacji, nie wp�ywaj�c na�es-tetyk� instalacji kominkowej.W wi�kszo�ci instalacji, dost�p do okapu kominkowego jest spraw� bardzo istotn�, pozwala na wykonywanie czynno�ci serwisowych i konserwacyjnych bez konieczno�ci demonta�u cz��ci obudowy. Jest to szczególnie wa�ne w przypadku kominków z p�aszczem wodnym, gdzie elementy hydrauliczne, zawory, czy�te� elektronika steruj�ca wymagaj� okresowych przegl�dów.Drzwiczki montowane s� za pomoc� kleju i wkr�tów (w zestawie z drzwiczkami s� specjalne w�sy monta�owe, pozwa-laj�ce na mocowanie ich w �cianach obudowy kominka grubo�ci 30, 40 lub 50 mm). Wype�nieniem drzwiczek jest p�yta wermikulitowa o grubo�ci 30 mm, która zapewnia dobr� izolacj�, jednocze�nie jej powierzchnia mo�e by� �atwo pokryta materia�em dekoracyjnym w kolorze obudowy, co sprawia, �e drzwiczki praktycznie s� niewidoczne. Kolejn� zalet� jest brak uchwytów, czy klamek, s�u��cych do otwierania, odbywa si� ono za pomoc� systemu „click” – nacisk na powierzchni� drzwiczek powoduje odblokowanie mechanizmu zamka i „odskoczenie” drzwiczek.Wymiary (cm): 30 x 30, 30 x 40, 60 x 80.

14 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

�ATWY DOSTP DO KOMINKA

www.daikin.eu

tel. 14�680 90 00www.darco.com.pl

Oferta drzwi wewn�trznych z Kolekcji Nowoczesnej firmy CAL wzbogaci�a si� o dwa nowe modele: Jaczno i Boksze. Oba skrzyd�a maj� innowacyjn� na polskim rynku konstrukcj� p�ytow�, do której wype�nienia, zamiast p�yty wiórowej wykorzystano ekologiczn� p�yt� Dendrolight®. Modele Jaczno i Boksze wykoczone s� wysokogatunkowym drewnem d�bowym pozyskiwanym zgodnie z zasadami Dobrej Gospodarki Le�nej. Dzi�ki zastosowaniu p�yty Dendrolight® w wype�nieniu skrzyde� oprócz drewna znajduje si� tylko 2% kleju stolarskiego, co sprawia, �e s� one przyjazne �rodowisku i zgodne ide� zrównowa�onego budownictwa. Metoda produkcji stosowana przez firm� CAL ��czy w sobie najnowsze osi�gni�cia technologiczne z wysok� dba�o�ci� o jako�� oferowanych produktów, któr� gwarantuje r�czne kompletowanie poszczególnych elementów skrzyd�a. Projekt modeli Jaczno i Boksze wspó�gra z nowoczesnymi wn�trzami, wykorzystuj�cymi rozwi�zania minimalistyczne. Drzwi Jaczno przecina w pionie satynowe przeszklenie, co nadaje im wytwornego charakteru. Ró�ne wersje szkle – proste lub w formie klepsydry – pozwalaj� dopasowa� wygl�d skrzyd�a do indywidualnych upodoba. Model Boksze z kolei jest kwintesencj� elegancji skrzyd�a pe�nego, które zdobi� poprzeczne lub pod�u�ne ��obienia. Drzwi te mog� zosta� wykoczone tak�e elementami ze stali szlachetnej. W ich standardowym wyposa�eniu znajduje si� cichy zamek magnetyczny, dzi�ki któremu drzwi samodzielnie si� zamykaj�, i funkcjonalne zawiasy regulowane

w trzech p�aszczyznach. Zalet� modeli Jaczno i Boksze jest tak�e rozbudowana paleta kolorów, zawieraj�ca a� 30 wybar-wie. Producent daje obu modelom drzwi trzy lata gwarancji.Jaczno, cena brutto 1894,20 z�(po lewej)Boksze, cena brutto 1894,20 z�

EKOLOGICZNEDRZWI PYTOWE

www.drzwi-cal.pl

BD1-2Aktualnosci.indd 14 2013-12-18 21:57:11

REKLAMA

W dziesi�tej, jubileuszowej edycji albumu Colour Futures™, zespó� ekspertów ds. kolorystyki marki Dulux wskaza� morski wiod�cym we wn�trzarstwie odcieniem przysz�ego roku. Wyrazisty i wszechstronny, otwiera nowe mo�liwo�ci dodawania kolorów we wn�trzach.Przewodni� my�l� jubileuszowej edycji albumu Colour Futures™ jest uwalnianie poten-cja�u, który kryje si� w nas samych, w naszych relacjach z lud�mi, oraz w�przedmiotach codziennego u�ytku lub w budynkach, które mijamy codziennie w drodze do pracy. wie�e spojrzenie na to, co nas otacza mo�e uwolni� potrzeb� zmian i otworzy� na nowe mo�liwo�ci. Otwarta i ekscytuj�ca paleta barw trendów kolorystycznych Dulux zainspiruje do odnowy wn�trz w�nadchodz�cym roku. Kolorem, który najpe�niej odzwierciedla ide� uwalniania potencja�u jest morski odcie zieleni o nazwie Morze Mo�liwo�ci – nr P0.20.40 w systemie mieszalnikowym Dulux Colour Mixing System. Zespó� Colour Futures™ jednocze�nie z Kolorem Roku, ju� po raz dziesi�ty, przedstawi� równie� pi�� trendów kolorystycznych, prezentuj�cych ró�ne tendencje w�stylach architektury wn�trz, których inspiracji nale�y doszukiwa� si� w aktualnych mega-trendach spo�ecznych.

MORZE MO�LIWO�CIZ KOLOREM ROKU 2014 DULUX

www.dulux.pl

BD1-2Aktualnosci.indd 15 2013-12-18 21:57:25

PRODUKTY

Zmieniaj�ca si� aura coraz cz��ciej daje o sobie zna�, a�po-ranne i nocne przymrozki skutecznie blokuj� prace budow-lane prowadzone na zewn�trz. Niekiedy jednak konieczno�� zamontowania drzwi lub okien zmusza do kontynuowania robót nawet w�niesprzyjaj�cych warunkach. Wymaga to jednak zastosowania produktów o specyficznych w�a�ciwo�ciach, takich jak piana GUNFOAM Winter marki Den Braven. Pozwala ona na osi�gni�cie doskona�ych rezultatów monta�owo-izo-lacyjnych równie� przy ujemnych temperaturach.GUNFOAM Winter to jednosk�adnikowa, pó�sztywna, pistole-towa piana zimowa na bazie poliuretanu. Dzi�ki specjalnym w�a�ciwo�ciom mo�na j� stosowa� w temperaturze od -10°C do +30°C. Nie kruszy si� i wykazuje bardzo dobr� przyczepno�� do ró�nych pod�o�y –�betonu, tynku, ceramiki budowlanej, drewna, stali, metali, PCW, nawet w�mro�ne dni. Doskonale nadaje si� wi�c do monta�u, uszczelnienia i ��czenia o�cie�nic okien-nych, drzwiowych, bram gara�owych, rolet i�progów, a�tak�e uszczelnienia z��czy dachowych lub wype�niania powsta�ych na �cianach, stropach i dachu p�kni�� czy prze�witów. Piana GUNFOAM Winter stanowi równie� doskona�� izolacj� aku-

styczn� i�termiczn�, a jej odporno�� na wilgo� zapobiega rozwojowi grzybów i ple�ni.Gunfoam winter, blaszana butla 750 ml, cena 29,00 z�

Ceg�y i p�ytki r�cznie formowane Vandersanden z kolekcji Wasserstrich stanowi� unikatowe po��czenie materia�u o bogatej historii z nowoczesnym designem. Dzi�ki specjalnemu procesowi wytwarzania, wykorzystuj�cemu wod�, ich struktura jest stosunkowo g�adka i niezbyt porowata. W przypadku niektórych kolorów, np. Kolding czy Herning wykorzystano dodatkowo pokrycie angobami, czyli p�ynnymi barwnikami z�o�onymi g�ównie z minera�ów ila-stych, które na licu ceg�y tworz� delikatnie po�yskuj�ce elementy, dodaj�c elewacji swoistego i niepowtarzalnego charakteru. Ceg�y Wasserstrich dost�pne s� w 15 unikatowych odcieniach.

AKTUALNO�CI

www.denbraven.pl

16 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Japoskie podgrzewacze wody Rinnai wykorzystuj� unikaln� technologi� opart� na dwóch wymiennikach ciep�a. Urz�dzenia mog� pracowa� samo-dzielnie i w�kaskadach. Szeroki zakres temperatur przygotowywanej wody (podgrzewanie nawet do 85°C), du�a wydajno�� (od 1,5 l/min do nawet 2000�l/h) i precyzja ustawienia temperatury +/- 1°C gwarantuj�, i� odbiorca zaraz po odkr�ceniu baterii otrzyma ��dan� ilo�� wody w danej temperaturze. Zalet� tych urz�dze jest mo�liwo�� wyboru modelu do monta�u wewn�trz lub na zewn�trz pomieszcze, bez inwestycji w rozwi�zania kominowe. Z pomoc� podgrzewaczy Rinnai mo�na ogrzewa� wod� na campingach, w domach ca�orocznych i letniskowych oraz w ka�dym obiekcie, gdzie jest potrzebna ciep�a woda. Urz�dzenie mo�e wspó�praco-wa� z�gazem ziemnym, p�ynnym ze zbiornika lub z butli.

�WIATOWEJ KLASYPODGRZEWACZE WODY RINNAI

infolinia 800�190�190www.gaspol.pl

DRUTEX S.A. wprowadzi� do swojej stolarki PVC lini� uszczelek EPDM renomowanej firmy Semperit. Nowa grafitowa uszczelka (kolor RAL 7024) to no-wo�� na europejskim rynku i�jest dost�pna wy��cz-nie w ofercie DRUTEX. Wprowadzenie grafitowej barwy do systemu uszczelnienia stanowi wyraz rosn�cych oczekiwa Klientów wobec wysokiej jako�ci i coraz bardziej zindywidualizowanej sto-larki. W zwi�zku z rosn�cym zapotrzebowaniem na szaro�ci w�oknach, DRUTEX postanowi� wyj�� naprzeciw potrzebom rynku. W�asno�ci uszczelki EPDM, produkowanych na bazie naturalnego kauczuku, w przeciwiestwie do uszczelek z�two-rzyw sztucznych (TPE), zapewniaj� ich wysok� trwa�o�� i szczelno��. Nowa uszczelka jest stoso-wana w systemach IGLO z PVC.

NOWA GRAFITOWAUSZCZELKA

infolinia 801 67 67 87www.drutex.eu

MONTA� DRZWI I OKIEN O KA�DEJ PORZE ROKU

GADKIE LICO...

www.vandersanden.com.pl

BD1-2Aktualnosci.indd 16 2013-12-18 21:57:41

Ci�gle rosn�ce koszty energii powoduj�, �e dla buduj�cych nowe czy mo-dernizuj�cych stare domy coraz wi�ksze znaczenie ma izolacyjno�� cieplna drzwi zewn�trznych. Prze�omem na rynku s� obecnie drzwi o wspó�czynniku przenikania ciep�a osi�gaj�cym nawet UD = 0,47 W/(m2•K). To oferowane przez firm� Hörmann aluminiowe drzwi ThermoCarbon. Mistrzowsk� klas� izolacyjno�ci cieplnej ��cz� one z ca�ym pakietem zabezpiecze przeciww�a-maniowych oraz nowoczesnym wzornictwem. Podobnym rozwi�zaniem s� te� aluminiowe drzwi ThermoSafe. Wspó�czynnik przenikania ciep�a U drzwi ThermoCarbon prawie dwukrotnie przekraczaj�cy poziom wymaga stawianych drzwiom w domach pasywnych, to efekt zastosowania najnowocze�niejszych technologii i materia�ów oraz unikatowej konstrukcji. Aluminiowa p�yta drzwiowa o grubo�ci 100�mm wype�niona jest tward� piank� poliuretanow� i wyposa�ona w wewn�trzny profil skrzyd�a. To w�a�nie ten profil – wykonany z kompozytów na bazie karbonu i w�ókna szklanego – oraz aluminiowa o�cie�nica o grubo�ci 111�mm z przegrod� termiczn� pozwalaj� stworzy� tak skuteczn� barier� ciepl-n�. Tworz� j� te� potrójne uszczelki, a w drzwiach z przeszkleniem tak�e 3- lub 4-szybowe szk�o termoizolacyjne. Podobnie skonstruowane zosta�y nowe drzwi ThermoSafe, które spe�niaj� wymogi stawiane drzwiom w domach energooszcz�dnych. Zawdzi�czaj� to masywnej p�ycie drzwiowej z aluminium o grubo�ci 73 mm, izolowanemu termicznie aluminiowemu profilowi skrzyd�a, izolowanej termicznie aluminiowej

o�cie�nicy o grubo�ci 80 mm oraz podwójnym uszczelkom. Taka konstrukcja pozwala na uzyskanie wspó�czynnika U na poziomie 0,8 W/(m2•K).Dzisiaj drzwi o najlepszej izolacyjno�ci cieplnej mog� by� te� bardzo bezpiecz-ne. Takie w�a�nie s� drzwi firmy Hörmann. ThermoCarbon maj� w standardzie 9-punktowe, a ThermoSafe 5-punktowe ryglowanie. W przeszkleniach stosuje si� bezodpryskowe zespolone przeszklenie bezpieczne od zewn�trz i wewn�trz. Od wiosny 2014 roku drzwi ThermoCarbon i ThemoSafe dost�pne b�d� te� w klasie RC 2 i RC 3. Energooszcz�dne i bezpieczne drzwi cechuje równie� ciekawe i ekskluzywne wzornictwo. Elegancj� wielu nowoczesnych wzorów podkre�laj� m.in. niewi-doczna rama skrzyd�a, ukryte zawiasy oraz aplikacje i uchwyty z aluminium i stali nierdzewnej. W kilku wzorach drzwi ThermoCarbon uchwyty te zag��-bione s� w p�ycie drzwiowej, z któr� tworz� jedn� zlicowan� p�aszczyzn�, co daje niepowtarzalny efekt estetyczny. Drzwi ThermoCarbon i�ThermoSafe oferowane s� w 15 ró�nych wzorach oraz w dowolnym kolorze z palety RAL. To pozwala na harmonijne dopasowanie ich do elementów architektury budynku, np. do bramy gara�owej.

NOWE STANDARDY IZOLACYJNO�CI CIEPLNEJ

REKLAMA

infolinia 801�500�100www.hormann.pl

BD1-2Aktualnosci.indd 17 2013-12-18 21:57:54

AKTUALNO�CI

Grupa Armatura wzbogaci�a sw� ofert� artyku�ów instalacyjnych o�wzmocnione zawory kulowe QUADRO HIGH PRESSURE.Produkt wyró�nia zwi�kszone dopuszczalne ci�nienie robocze i� tem-peratura, uzyskane dzi�ki trwalszym materia�om, z których zosta� wykonany. Po��czenie wyprasek mosi��nych o�pogrubionych �ciankach i�wielozwojowych gwintów korpusu z� teflonowymi uszczelnieniami, pozwoli�o na�wzrost ci�nienia z 1,6 MPa do 4 MPa (40 Bar). Maksymalna temperatura robocza wzrasta z�95°C do 180°C. Minimalna temperatura robocza dla 50% roztworu wody z glikolem wynosi -20°C. Parametry zaworów QUADRO pozwalaj� wi�c na wykorzystanie ich w najbardziej wymagaj�cych instalacjach solarnych, gdzie wysokie ci�nienie i zró�ni-cowany poziom temperatury wymagaj� specjalnych rozwi�za. Istot� zaworów wzmocnionych QUADRO jest ich wytrzyma�o��. Wykorzystanie teflonu PTFE w�produkcji uszczelnie trzpienia i kuli, gwarantuje komfort ich pracy. Dodatkowo, umo�liwiaj�cy kompen-

sacj� luzów d�awik, zapewnia szczelno�� instalacji przez ca�y okreseksploatacji. Jednolity nacisk kuli na uszczelnienia wyeliminowa� na-tomiast wp�yw napr��e, powsta�ych przy monta�u lub wywo�anych zmianami temperatur – s� one bowiem przenoszone poprzez zewn�trzny korpus zaworu. Przeprowadzone w Instytucie Nafty i Gazu badania dopuszczaj� u�ycie w�zaworach, oprócz wody, równie� glikolu. Dzi�ki ich pe�nej przepusto-wo�ci, przep�yw medium nie jest zak�ócany, ani d�awiony. Seria QUADRO obejmuje zawory zarówno nakr�tno-nakr�tne, jak i wkr�tno-nakr�tne, obj�te 25-letni� gwarancj�.

ZAWORY WZMOCNIONE– KOMFORT INSTALACJI WODOCI�GOWEJ

PRODUKTY

infolinia 800 433 334www.grupa-armatura.pl

18 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Oferta firmy GDE rozszerzy�a si� o model monitora COMMAX CDV-70UM, który charakteryzuje si� szklanym przednim panelem na tle szarej obudowy. Oprócz standardowej funkcjonalno�ci modelu CDV-70U (7” ekran, sensoryczne przyciski, obs�uga dwóch wej��, funkcja interkomu) model ten ma tak�e dedykowane gniazda obs�ugi kamer CCTV, funkcj� PIP (obraz w obrazie) oraz modu� pami�ci umo�-liwiaj�cy zapis zdj�� i sekwencji wideo na karcie Micro SD. Dodatkow� funkcj� jest tzw. ramka cyfrowa, umo�liwiaj�ca sekwencyjne wy�wietlanie zapisanych na karcie zdj��. Monitor wspó�pracuje z�kamerami w�syste-mie 4-�y�owym.Specyfikacja:Model CDV-70UMRodzaj ekranu kolor LCD-LEDPrzek�tna ekranu 7”Rozdzielczo�� ekranu 800 x 480 pxIlo�� obs�ugiwanych wej�� 2Funkcja interkomu tak (monitor-monitor, monitor-unifon)Rodzaj monitora g�o�nomówi�cyModu� pami�ci tak (na karcie microSD)Standard sygna�u video PAL / NTSCRegulacja g�o�no�ci wywo�ania takRegulacja g�o�no�ci rozmowy takRegulacja kontrastu takRegulacja jaskrawo�ci obrazu takZasilanie 230 V ACPobór mocy (praca / czuwanie) 16 / 3,9 VAWymiary (szer. x wys. x g�.) 276 x 185 x 33 mm

NOWY MONITOR WIDEODOMOFONOWY

www.gde.pl

Kolekcja Karo marki Ospel stanowi kwintensencj� no-woczesno�ci i klasyki w jednym. Elementy wchodz�ce w sk�ad najnowszej serii Karo, dzi�ki swojej eleganckiej i�do�� oryginalnej linii, pe�ni� b�d� wyj�tkowy akcent dekoracyjny. Forma osprz�tu to po��czenie prostych, geometrycznych kszta�tów ramek z lekko wypuk�ym wn�trzem o zaokr�glonych rogach. Dodatkowym atutem kolekcji jest szeroka gama kolorystyczna, osprz�t dost�p-ny jest bowiem w kolorach: bia�ym, ecru per�owym, srebr-nym per�owym oraz czekoladowym metalik. Bogactwo barw, które dostarcza Karo, umo�liwia dopasowanie do ró�nych stylów – od minimalistycznej konwencji, przez tradycyjny wystrój, po bogato zdobione wn�trza.

NIEWIELKI ELEMENT– WIELKI EFEKT

tel. 32�673 71 06www.ospel.com.pl

BD1-2Aktualnosci.indd 18 2013-12-18 21:58:08

Color Inspiration to najnowsza linia barwionych d�bowych desek pod�ogowych firmy Jawor-Parkiet. Kolekcj� cechuje wyj�tkowe wzornictwo – pi�� nowych kolorów oraz wykoczenia odpowiadaj�ce �wiatowym trendom. Pi�� nowych barw FertigDeski to inspiracja s�oneczn� Itali�. Odcienie bieli, jakie znajdziemy w Bianco i Avorio, oddaj� rajski klimat piaszczystych pla� Sardynii. Szaro�� Grigio oraz ciep�y br�z Rosolare przywodz� na my�l wypalone s�ocem toskaskie gaje oliwne i winnice upalnej Kalabrii. Nero to czer wulkanicznego piasku. Lini� cechuje sporadycznie wyst�puj�ca biel i dowolny uk�ad w�ókien. Dopuszczalne niewielkie zró�nicowanie kolorystyczne oraz s�ki podkre�laj� naturalny charakter produktu. Oryginalny rysunek drewna zosta� dodatkowo wyeksponowany w procesie szczotkowania. Dynamiki dodaje pod�odze czterostronne fazowanie, które optycznie uwydatnia ka�dy element. Trwa�o�� nato-miast gwarantuj� trzy warstwy naturalnego olejowosku, którymi deski zostaj� pokryte jeszcze na etapie produkcji, dzi�ki czemu pod�oga jest gotowa do u�ytkowania zaraz po u�o�eniu. Wybór barw i wykoczenia oraz najwy�sza jako�� FertigDeski Color Inspiration sprawiaj�, �e ka�de wn�trze, w którym znajduje si� ta pod�oga, wygl�da elegancko, efektownie i ponadczasowo.FertigDeska Color Inspiration dost�pna w wymiarze: 140 mm x 1200 mm oraz dwóch wariantach grubo�ci 11 i 14 mm.Cena netto D�b Color Bianco, Avorio, Grigio, Rosolare i Nero to217 z�/m2 (14 mm) i 203 z�/m2 (11 mm grubo�ci).

www.jawor-parkiet.pl

19BUDUJEMY DOM 1–2/2014

W ofercie Nibe-Biawar pojawi�a si� nowa seria gruntowych pomp ciep�a NIBE F1155/1255 o modu-lowanej mocy grzewczej w zakresie od 4 do 16 kW. Urz�dzenie dopasowuje si� automatycznie do zmiennego zapotrzebo-wania na ciep�o w�ci�gu roku, bez skoków poboru energii, co skutkuje jeszcze ni�szymi rachunkami za ogrzewanie i ciep�� wod�.Spo�ród dost�pnych urz�dze na rynku pompy ciep�a NIBE F1155/1255 wyró�nia: wysoka �rednio-roczna sprawno�� SCOP dzi�ki inwerterowo sterowanej spr��arce; wysoka temperatura zasilania 650C (700C); wbudowane elektroniczne pompy obiegowe z p�ynn� re-gulacj� pr�dko�ci; programowanie czasowe ogrzewania, c.w.u. i wentylacji; sterowanie do 4 obiegów grzewczych.

INTELIGENTNEPOMPY CIEPA NIBE F1155, F1255

www.biawar.com.pl

Pompa ciep�a powietrze-woda IMMERWATER 300 v.2 INOX marki Immergas zosta�a nagrodzona w�konkursie „Produkt Przyjazny Dla Mojego Domu 2014”. Nagroda ta przyznawana jest corocznie produktom z bran�y wykoczeniowo-budowlanej, które wyró�niaj� si� optymalnym po��czeniem jako�ci, wysokich parametrów technicznych i�niezwyk�ych walorów estetycznych. Plebiscyt organi-zowany przez redakcj� Poradnika Budowlanego „Mój Dom” ma na celu stworzenie grupy materia�ów najwy�szej jako�ci i godnych zaufania konsumentów. Nagroda to kolejny dowód zaufania rynku i�u�ytkowników oraz wysokiej jako�ci produktów marki Immergas. Pompa ciep�a powietrze-woda IMMERWATER 300 v.2 INOX przeznaczona jest do przygotowywania ciep�ej wody u�ytkowej. Posiada wbudowany 300-litrowy zasobnik ze stali nierdzewnej, który wyposa�ony jest w dodatkow� w��ownic�, umo�liwiaj�c� wspó�prac� pompy z dodatkowym �ród�em ciep�a, np. kot�em grzewczym. Zastosowanie nowoczesnej technologii pozwala na programowanie pracy pompy w sze�ciu cyklach czasowych, co podnosi komfort u�ytkowania i ekonomiczno�� urz�dzenia. Jej atutem jest te� �atwa i szybka obs�uga – jednym przyciskiem mo�na uruchomi� grza�k� elektryczn� czy aktywowa� funkcj� podgrzewu antybakteryjnego. Model ten ma równie� funkcj� „wakacje”, która umo�liwia programowanie czasowe. Wizualizacja pracy pompy na ciek�okrystalicznym wy�wietlaczu LCD u�atwia kontrol� urz�dzenia zarówno przez domowników, jak i serwisanta.

POMPA CIEPA IMMERWATERNAGRODZONA

www.immergas.com.pl

COLOR INSPIRATION– D�BOWE POD�OGIINSPIROWANE ITALI�

BD1-2Aktualnosci.indd 19 2013-12-18 21:58:25

AKTUALNO�CI

Wk�ad kominkowy Blanka, tym razem w ods�onie bar-dziej retro, czyli w kaflach to pierwszy z linii pieców w�obudowie ceramicznej, który wprowadzi�a na rynek firma Kratki.pl.�To inne oblicze Blanki idealnie wpasowuje si� w stylizowane wn�trza. Jednocze�nie, dzi�ki prostej i zgrabnej budowie, odnajdzie si� tak�e w nowoczesnych pomieszczeniach.�Sam wk�ad, podobnie jak w wersji do zabudowy, charakteryzuje si� moc� 8 kW. Korpus paleniska wykonany jest ze stali kot�owej, a jego komora wy�o�ona zosta�a formatkami z�Acumotte, które zapewniaj� utrzymanie odpowiedniej temperatury spalania, co przek�ada si� na wy�sz� efektywno�� pieca. W standardzie wk�ad ma wbudowany króciec regulacji dop�ywu powietrza pierwotnego z zewn�trz, a tak�e regulacj� dop�ywu powietrza wtórnego, które ogranicza emisj� CO.�Ponadto Blanka wyposa�ona jest w kierownic� powietrza, nazywan� równie� system czystej szyby, oraz regulowany króciec spalin, który mo�e by� skierowany zarówno do góry, jak i do ty�u.

PRODUKTY

20 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Korzystaj�c z wieloletniego do�wiadczenia i wiedzy pracowników firma PGNiG przygotowa�a portal, dzi�ki któremu wyposa�enie domu lub mieszkania w insta-lacj� i urz�dzenia zasilane gazem ziemnym stanie si� �atwe, szybkie i przyjemne. e-pasa� PGNiG jest platform� internetow�, oferuj�c� u�ytkownikowi komplek-sow� pomoc przy doborze, projektowaniu oraz monta�u instalacji grzewczej zasilanej gazem ziemnym. Portal umo�liwia tak�e kontakt z producentami urz�dze grzewczych w celu z�o�enia zamówienia lub uzyskania szczegó�owych informacji technicznych. To niezb�dne porady, us�ugi i produkty dla Klientów PGNiG w jednym miejscu.Zale�nie od potrzeb mo�na skorzysta� z wiedzy uporz�dkowanej na nast�-

puj�ce strefy tematyczne: strefa doradcza, asystent doboru urz�dze, katalog produktów, �ród�o finansowania inwestycji, baza us�ugodawców.

KOMPLEKSOWOO GAZOWYCH INSTALACJACH GRZEWCZYCH

BLANKA W�ODS�ONIE RETRO

www.e-pasaz.pgnig.pl

Kocio� SAS SLIM odpowiada aktualnym potrzebom rynku nastawionego na uniwersalno��, mo�liwo�� szybkiej zmiany paliwa przy zastosowaniu odpowiedniego palnika do wybra-nego rodzaju paliwa. Opcja wyposa�enia kot�a w�dodatkowy palnik na pelety oprócz standardowej retorty do spalania eko-groszku to nie jedyna zaleta konstrukcji kot�a. Ten kompaktowy model �atwy do monta�u nawet w ma�ej kot�owni uzyska� dodatkowy atut. Wyj�cie do komina (czo-puch) wyprowadzone przez dekiel w górnej cz��ci kot�a pozwala na �atwiejsze pod��czenie do komina i ustawienie kot�a w niedu�ej kot�owni.Tak funkcjonalne, wielopaliwo-we rozwi�zanie grzewcze pozwala na �atwe dosto-sowanie si� do dost�pnych i�atrakcyjnych cenowo ro-dzajów opa�u, a tak�e na optymalne wykorzystanie urz�dzenia do zmiennych warunków pogodowych.

SAS SLIM– MAKSYMALNIE DOPASOWANY DO�POTRZEB

tel. 41 378 46 19 www.sas.busko.pl

tel. 48�384 44 88www.kratki.pl

BD1-2Aktualnosci.indd 20 2013-12-18 21:58:41

tel. 58�320 94 00www.satel.pl

Dzi�ki du�ej wydajno�ci, efektywnej i ekonomicznej pracy, pompy ciep�a aroSTOR maj� bardzo szerokie mo�liwo�ci zastosowania. Sprawdzaj� si� wsz�dzie tam, gdzie jest zapo-trzebowanie na ciep�� wod�, zapewniaj�c przy tym ekonomiczne jej przygotowanie. Pompy

powietrze-woda typu aroSTOR b�d� do-brym rozwi�zaniem w�domach, gdzie funkcjonuj� instalacje oparte o�kocio� w�glowy, olejowy, na gaz p�ynny LPG oraz w obiektach, takich jak stacje ben-zynowe, pola namiotowe, dacze, domki letniskowe, punkty gastronomiczne, szko�y, sale gimnastyczne, hale pro-dukcyjne, warsztaty, si�ownia, czy klub fitness.Wbudowany 300-litrowy zasobnik oraz temperatura podgrzewu wody za spraw� spr��arki nawet do 600C sprawiaj�, �e ilo�� ciep�ej wody dostarczana przez aroSTOR zapewni wysoki komfort nawet bardzo wymagaj�cym u�ytkownikom.Nowy produkt dost�pny b�dzie w sprze-da�y od po�owy stycznia 2014 r.

NOWE POMPY AROSTOR – DOSKONA�E ROZWI�ZANIE W PRZYGOTOWANIU C.W.U.

infolinia 801�804�444www.vaillant.pl

W nowoczesnej architekturze króluj� przestronne wn�trza z du�� ilo�ci� przeszkle si�gaj�cych kilku pi�ter. Ogrzanie takiej przestrzeni jest wielkim wyzwaniem i wymaga zastosowania specjalnie opracowanego dla tego typu konstruk-cji systemu grzewczego. W tego typu budynkach sprawdzi si� grzejnik fasadowy, nowo�� w�ród produktów firmy Verano. Mechanizm konwek-cji naturalnej zastosowany w tym grzejniku pozwala na zatrzymanie opadaj�cych w dó� mas zimnego powietrza. Opadaj�cy strumie zimnego powietrza miesza si� z napotkanym unoszonym do góry ciep�ym powietrzem, dzi�-ki czemu nie odczuwamy fal nieprzyjemnego ch�odu. Grzejnik fasadowy Verano dost�pny jest w wielu rozmiarach i kolorach, komponuje si� z obramowaniem fasady i�dyskretnie ogrzewa wn�trze. Innowacyjna technologia grzewcza, a�tak�e wysokiej jako�ci materia�y z jakich ten model zosta� wyprodukowany sprawiaj�, �e jest to idealny system grzewczy dla przeszklonych obiektów.

CIEP�A FASADAZ VERANO

tel. 81�440 83 30www.v-k.pl

CENTRUM STEROWANIA INTELIGENTNYM SYSTEMEM ALARMOWYMManipulator dotykowy INT-TSI firmy Satel pozwala na wygodne zarz�dzanie inteligent-nym systemem alarmowym. Za jego pomoc� mo�na nie tylko w��cza� i wy��cza� czu-wanie, ale równie� podnosi� i�opuszcza� rolety, sterowa� o�wietleniem wewn�trznym i zewn�trznym, ogrzewaniem, bram� wjazdow� i gara�ow� czy nawet podlewaniem ogrodu. Umo�liwia on zaprogramowanie scenariuszy realizuj�cych ca�� sekwencj� wybranych dzia�a wywo�ywanych pojedynczym dotkni�ciem dedykowanej ikony. Dzi�ki czytelnemu, panoramicznemu ekranowi o przek�tnej 7”, obs�uga systemu jest wygodna i przyjemna, a�mo�liwo�� wyboru koloru obudowy powoduje, �e urz�dzenie stanowi efektowny element ka�dego wn�trza.Wyj�tkowe cechy urz�dzenia:– intuicyjna obs�uga sterowania zaawansowanymi funkcjami automatyki domowej;– ekran dotykowy umo�liwiaj�cy komfortowe poruszanie si� po systemie;– mo�liwo�� podgl�du z kamer zewn�trznych;– personalizowane menu;– wygaszacz ekranu pe�ni�cy rol� fotoramki.

BD1-2Aktualnosci.indd 21 2013-12-18 21:58:57

AKTUALNO�CI

22 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

PRODUKTY

Kot�y gazowe kon-densacyjne Windsor, dost�pne w y ��cz-nie w ofercie Grupy SBS, to nowoczesne i�ekologiczne rozwi�-zanie w ogrzewaniu. Gwarantuj� oszcz�dne, czyste i pe�ne spalanie gazu. Kot�y te mog� wspó�pracowa� z�sys-temami solarnymi, wspomaga� prac� pomp ciep�a, a tak�e pracowa� w�uk�adach kaskadowych.Kocio� Windsor jest

przyk�adem rozwi�za-nia grzewczego, w którym zastosowano najnowocze-�niejsz� technologi� kondensacyjn�, wykorzystuj�c� ciep�o pary wodnej zawartej w spalinach. Pozwala to na podniesienie sprawno�ci u�ytkowej urz�dzenia do 107,7%. Komponenty u�yte do produkcji kot�ów pochodz� od renomowanych, �wiatowych producen-tów, co gwarantuje trwa�o��, niezawodno�� dzia�ania oraz bezpieczestwo urz�dze. Dodatkowo, dzi�ki wykorzystaniu zaawansowanych technologii, obs�uga kot�a jest niezwykle prosta dla u�ytkownika i instala-tora. Zastosowanie nowatorskiej konstrukcji dyfuzora zapewnia bardzo cich� prac� kot�a. Kocio� Windsor wyposa�ony zosta� w specjalnej kon-strukcji wymiennik ciep�a, wykorzystuj�cy najnowsze rozwi�zanie „cold door”. Wymiennik ten skonstruowany jest z t�oczonej blachy nierdzewnej. Nowa konstrukcja wymiennika pozwala obni�a� emisj� tlenków azotu oraz utrzymywa� sta�y poziom CO2, niezale�nie od d�ugo�ci systemu kominowego, co wp�ywa na bezpieczestwo u�ytkowania i chroni �rodowisko naturalne. Istotn� zalet� kot�a Windsor s� jego kompaktowe wymiary oraz nowoczesny panel sterowania z czytel-nym wy�wietlaczem elektronicznym. System steruj�cy posiada m.in. zintegrowany system autodiagnostyki, daj�cy mo�liwo�� sterowania np. przez laptopa, jak równie� mo�liwo�� odczytu b��dów na wy�wietlaczu.Kot�y Windsor dost�pne s� w wariantach jedno- i�dwu-funkcyjnych o mocy od 20 do 35 kW.Cena katalogowa: od 4849 z� netto

EKOLOGIA INOWOCZESNO��W TECHNICE GRZEWCZEJ

www.grupa-sbs.pl

Grupa Prefabet, wprowadza now� nazw� dla wszystkich swoich wyro-bów. Ca�a linia produktowa b�dzie dost�pna pod mark� TERMBLOQ. ��czy ona w sobie to, co dla firmy najwa�niejsze wysok� izolacyjno�� ciepln� (TERM) oraz najwy�szej ja-

ko�ci produkt w postaci bloczków z betonu komórkowego (BLOQ). Obecna oferta firmy to linia TERMBLOQ, w sk�ad której wchodz� p�ytki, bloczki, bloczki na pióro-wpust z bia�ego betonu komórkowego oraz TERMBLOQ ECO, bloczki z szarego betonu komórkowego, a tak�e klej do cienkich spoin.TERMBLOQ to produkty o grubo�ci od 60 mm do 180 mm, sta�ej d�ugo�ci 590�mm oraz wysoko�ci 240 mm. Dost�pne s� w klasie g�sto�ci 500 oraz 600. Bloczki TERMBLOQ oraz TERMBLOQ ECO to wysokiej jako�ci elementy o grubo�ci od 240�mm do 420 mm, d�ugo�ci 590 mm i wysoko�ci 240 mm. Oferowane s� w klasie g�sto�ci 400, 500 i 600, dzi�ki czemu z powodzeniem mog� by� wykorzystywane do budowy zarówno �cian zewn�trznych, jak i wewn�trznych. Wszystkie elementy TERMBLOQ cechuj� si� wysok� wytrzyma�o�ci� na �ciskanie, co sprawia, �e mog� by� stosowane w miejscach nara�onych na znaczne obci��enia konstrukcyjne.

TERMBLOQ – CIEP�A MARKA

Danfoss wprowadza pomp� ciep�a nowej generacji, przeznaczon� do zastosowa-nia w budynkach komercyjnych i u�yteczno�ci publicznej – DHP-R Eco. W nowym urz�dzeniu zwi�kszono roczny wspó�czynnik efektywno�ci a� o 24% w porównaniu do jej poprzednika, pompy DHP-R. Zwi�kszona wydajno�� pompy DHP-R Eco to przede wszystkim zmodernizowany uk�ad ch�odniczy z now� spr��ark� spiraln� Danfoss Performer serii SH, czynnik ch�odniczy nowej generacji, asymetryczny wymiennik ciep�a oraz elektroniczny zawór rozpr��ny. Pompa DHP-R Eco wyposa�ona zosta�a w zaawansowany sterownik umo�-liwiaj�cy sterowanie dziewi�cioma obiegami grzewczymi/ch�odniczymi oraz zaawansowan� kontrol� przygotowania ciep�ej wody u�ytkowej. Oznacza to, �e pompa ciep�a jest dostosowana do ró�nego rodzaju budownictwa, a tak-�e mo�e wspó�pracowa� z istniej�cymi systemami grzewczymi. DHP-R Eco to pompa ciep�a o mocy 22, 26, 33 i 42 kW, przystosowana do pracy w kaskadzie o ��cznej mocy 336 kW. Mo�na j� zintegrowa� tak�e z systemami kontroli i�komunikacji sieciowej BMS.Nowoczesne funkcje, najwy�szy poziom wydajno�ci i funkcjonal-no�ci sprawiaj�, �e DHP-R Eco mo�e konkurowa� z najlepszymi na �wiatowym rynku innowacyjnych rozwi�za grzewczych.

ENERGOOSZCZ�DNE ROZWI�ZANIE

www.danfoss.pl

www.grupa-prefabet.pl

BD1-2Aktualnosci.indd 22 2013-12-19 17:52:31

Vetrex Patio Light to okno uchylno-przesuwne o wielu zastosowaniach. Ergonomiczna konstrukcja zapewnia wygod� obs�ugi i oszcz�dno�� miejsca. Skrzyd�o czyn-ne, po otwarciu przesuwaj�c si� za bierne, wchodzi w�przestrze pomieszczenia jedynie na nieca�e 10 cm, pozostawiaj�c wi�cej swobody w zagospodarowaniu miejsca. W�a�nie z tego wzgl�du, system doskonale nadaje si� do wykonywania drzwi tarasowych, okien do kuchni oraz innych miejsc, w których cenny jest ka�dy centymetr. Dzi�ki wózkom jezdnym, zapewniaj�cym p�yn-ny �lizg skrzyd�a, okno o wadze 100 kg mo�na otworzy� jednym ruchem r�ki. Praktyczna konstrukcja pozwala umie�ci� okno w trudno dost�pnych miejscach – np. nad blatem roboczym, gdzie otwarcie na o�cie� tradycyjnego okna wi�za�oby si� z�konieczno�ci� uprz�tni�cia wszystkich przedmiotów, znajduj�cych si� w�bezpo�rednim s�siedztwie skrzyd�a lub nad zlewozmywakiem, gdzie skrzyd�o wchodzi�oby w kolizj� z kranem.

VETREX PATIO LIGHT – WYGODA WSZ�DZIE, GDZIE CHCESZ

tel. 58�692 24 00www.vetrex.eu

REKLAMA

BD1-2Aktualnosci.indd 23 2013-12-18 21:59:14

AKTUALNO�CI

24 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Stalowa ceg�a Cumulus oraz brunatna Naria to dwie nowo�ci z polskich zak�adów Wienerberger w Toruniu i Jankowej agaskiej, produkuj�cych klinkier Terca. Ceg�a Cumulus uzupe�ni�a kolekcj� Futura, wyró�niaj�c� si� nasyconymi, lekko po�yskuj�cymi barwami. Natomiast Naria poszerzy�a ofert� produktów strukturyzowanych o stonowanych kolorach ziemi.Cho� dwie nowe ceg�y klinkierowe Terca, Cumulus i Naria, zadebiutowa�y na rynku jednocze�nie, to s� one dedykowane na elewacje domów o odmiennych stylistykach. Angobowany Cumulus, o jednolitym, stalowym kolorze i subtelnej, „drapanej” fakturze, zaspokoi gusta inwestorów marz�cych o nowoczesnej, metalicznej elewacji. Strukturyzowana Naria, na której malowniczo przeplataj� si� odcienie koloru brunatnego to z kolei rozwi�zanie dla wielbicieli ceglanego, surowego muru.Cumulus, tak jak pozosta�e ceg�y z kolekcji Futura, poddawany jest procesowi angobowania. To w�a�nie ta technologia sprawia, �e kolo-ry s� bardziej nasycone i lekko po�yskuj�ce. Na powierzchni� cegie� w�trakcie produkcji, natryskiwana jest cienka warstwa uszlachetnionej gliny, co powoduje, �e podczas wypa�u warstwa angoby „spieka” si� z ceg��. Uzyskane w ten sposób barwy kolekcji Futura oscyluj� wokó� ró�norodnych odcieni: czerwieni, karmelu, br�zów, szaro�ci, czerni i�maj� g�adk� faktur�. Dopiero nowy Cumulus, wyró�nia si� na tle ca�ej kolekcji, gdy� lico jest delikatnie strukturyzowane, przez co na gotowym

murze, stalowa, jednolita kolorystycznie powierzchnia, prze�amana jest nieregularno�ciami.Naria, o brunatnym kolorze, wpisuje si� w stylistyk� ca�ej kolekcji Awangarda. Naturalne barwy cegie� z tej kolekcji uzyskuje si� mi�dzy innymi poprzez ste-rowanie temperatur� oraz ilo�ci� tlenu podczas wypa�u. Taki proces produkcji sprawia równie�, �e ceg�y nigdy nie s� jednakowe – gotowa klinkierowa �ciana sprawia wra�enie, jakby by�a wykonana z materia�u o wielu odcieniach danego koloru. Jednocze�nie niektóre ceg�y z kolekcji Awangarda maj� dodatkowo strukturyzowan� powierzchni�, która przywodzi na my�l faktur� naturalnej skóry, pooranej gleby czy ��obie kory. Nowa, brunatna Naria równie� zachwyca tak� nieregularn�, surow� faktur�.Oba modele s� odpowiedzi� na rosn�c� w polskim budownictwie popular-no�� cegie� klinkierowych o zró�nicowanej fakturze i�ciemnej kolorystyce. Elewacja ze stalowego Cumulusa najbardziej pasuje do modernistycznych obiektów, gdzie efektownie b�dzie ��czy� si� z ciemnoszarym lub czarnym dachem ceramicznym. Natomiast brunatna Naria idealnie skomponuje si� z drewnian� stolark� i postarzan� dachówk� ceramiczn� w�domach o�bardziej klasycznej architekturze.

www.wienerberger.pl

CUMULUS I NARIA – NOWEKOLORY CEGIE� TERCA

PRODUKTY

Z kocem roku debiutuje na rynku nowa marka wn�trzarska Morgan & Möller, której podstawowym surowcem aran�acyjnym jest beton archi-tektoniczny. Produkty marki tworzone s� z najwy�szej klasy surowców, w�oparciu o�starannie wyselekcjonowane naturalne komponenty.Morgan & Möller to polska marka p�yt oraz designerskich mebli i ak-cesoriów z betonu architektonicznego. Produkty charakteryzuje in-dywidualizm i wyj�tkowo��. Marka bazuje na subtelnym przenikaniu si� przeciwiestw. Beton architektoniczny to materia� stwarzaj�cy ogromne mo�liwo�ci projektowe, nie tylko pod wzgl�dem kszta�tówi rozmiarów, ale tak�e barw i faktur. W portfolio marki dost�pne s� p�yty betonowe w standardowych roz-miarach 60 x 60 cm, 90 x 60 cm oraz 120 x 60 cm. P�yty mog� by� g�adkie (Silk), z w�erami (Rough), lub z efektem marmuru (Marble).W podstawowej propozycji barw dost�pne s� jasnoszare (Mist) i ciemno-szare (Typhoon), a tak�e na specjalne zamówienie w antracycie, bieli oraz wszystkich barwach zbli�onych do palety RAL. Decyduj�c si� na widoczny system monta�u, mo�na tak�e wybra� materia� wykoczeniowy oraz kolor za�lepek w rogach p�yty. Te mog� by� ze stali szczotkowanej lub betonowe– i w dowolnym kolorze.

www.morgan-moller.com

DESIGN JUTRA – BETON ARCHITEKTONICZNYMORGAN & MÖLLER

BD1-2Aktualnosci.indd 24 2013-12-18 21:59:28

Trwa�y, uniwersalny i niezast�piony – to tylko cz��� zalet ke-ramzytu, który w tym roku obchodzi setn� rocznic� odkrycia. Przez ostatni wiek te gliniane kuleczki wykorzystywane by�y podczas remontów, upi�kszania ogrodów, budowania dróg, a�tak�e do wycierania d�insów i konstruowania kad�ubów statków. Ostatnio m�odzi i kreatywni mieszkacy Gniewu znale�li nowe zastosowanie dla tego produktu – keramzyt sta� si� materia�em do tworzenia dzie� sztuki! Keramzyt idealnie sprawdza si� podczas budowy i remontu budynków. –�Mo�na go stosowa� do izolacji stropów, stropodachów, �cian, piwnic, pod-�óg i instalacji w gruncie. Gliniane kruszywo doskonale chroni przed zimnem, wilgoci�, ha�asem, czy cho�by niepo��danymi gryzoniami – mówi Tadeusz Kaczmarek, doradca techniczny Weber z zak�adu produkcji Leca® KERAMZYTU w Gniewie. – Ale najcz��ciej to lekkie, ceramiczne kruszywo wykorzystuje si� do produkcji keramzytobetonowych elementów s�u��cych do budowy �cian, stropów, przewodów kominowych i wentylacyjnych. Powstaj� z nich ciep�e, oddychaj�ce, „termoaktywne” domy – dodaje. Niezawodno�� keramzytowej technologii potwierdzaj� u�ytkownicy, którzy stosuj� gniewski keramzyt ju� prawie od 40 lat. Ma�e granulki wykorzystuje si� podczas projektowania oraz budowy dróg, mostów i innych obiektów in�ynierskich, szczególnie w sytu-acjach nieno�nych, ci��kich. Inny sposób na wykorzystanie tego ceramicznego kruszywa w geotechnice, to tzw. safe stop, czyli pasy bezpieczestwa dla wytracania pr�dko�ci na torach wy�cigowych (w przypadku wypadni�cia

pojazdu poza tor). Keramzyt Leca® wykorzystywany jest m.in. na jednym z najszybszych torów wy�cigowym �wiata – Doha Drag Strip w Katarze. Ten ceramiczny kruszec ma inne zastosowania. Zim� mo�na wykorzysta� Leca®�KERAMZYT antypo�lizgowy. Stosuje si� go do podsypki na oblodzone drogi, chodniki, schody i�podjazdy. Lekkie granulki keramzytu s� niezwykle wydajne. Mog� by� u�yte równie� jako filtr w domowym akwarium albo w�wielkotowarowej hodowli ryb albo…

do wycierania d�insów. Wykorzystywanie keramzytu w ogrodnictwie jest jednym z najpopularniejszych zastosowa. Od lat u�ywa si� go zarówno przy upi�kszaniu skalniaków, przydo-mowych ogródków, ale tak�e w doniczkach ozdobnych, na balkonach i tarasach. Jak si� okaza�o, keramzyt mo�e by� wykorzystywany nie tylko w celach u�ytkowych, ale te� mo�e sta� si� �rodkiem wyrazu artystycznego. Z okazji Dnia Bociana Bia�ego, ponad 100 uczniów z Gniewu i okolic uczestniczy�o w�tworzeniu prac wykonanych z tych ceramicznych kuleczek. Mimo �e keramzyt zosta� wynaleziony w Kansas City sto lat temu, to jego nowe zastosowania s� stale odkrywane. Kto wie, jakie nowe pomys�y przynios� kolejne lata?

Z KERAMZYTEMPRZEZ WIEK

WYDARZENIA

www.netweber.pl

Zapraszamy inwestorów planuj�cych budow� domu energooszcz�d-nego do Punktów Edu-kacyjnych, które b�d� uruchamiane w ramach

projektu „Dom Energooszcz�dny – to si� op�aca”. Najbli�szy Punkt powstanie na Targach Budownictwa Interbud w �odzi, w dniach 14–16 lutego 2014 r. W Punktach b�dzie mo�na porozmawia� z ekspertami, wzi�� udzia� w specjalnych wyk�adach na temat programu dop�at do budowy domu energooszcz�dnego z Funduszu Ochrony rodowiska i�Gospodarki Wodnej oraz otrzyma� atrakcyjne materia�y edukacyjne, w tym Poradnik Inwestora „Buduj� z g�ow�, buduj� energooszcz�dnie”.Kampania dofinansowana jest przez NFOiGW. Projekt wspieraj� Partnerzy: Instytut Budynków Pasywnych, Politechnika wi�tokrzyska, Lipiscy Domy, Fakro, Rekuperatory.pl oraz Alpha InnoTec.

NAC jest wy��cznym dystrybutorem od�nie�arek Murray i�Canadiana z silnikami Briggs&Stratton. W�ofercie znajduj� si� zarówno od�nie�arki pchane, jak i z na-p�dem. Wszystkie wyposa�one w niezawodne silniki Briggs&Stratton. Maszyny posiadaj� szereg funkcji, które u�atwiaj� prac�.W zwi�zku z trwaj�cym sezonem zimowym, NAC oferuje klientom swojego sklepu internetowego a� 40% rabat na od�nie�arki Murray i�Canadiana.

PO WIEDZ DO �ODZI!

NAC OD�NIE�A CENY!

www.mieszkajenergooszczednie.pltel. 22 720 58 00www.nac.com.pl

25BUDUJEMY DOM 1–2/2014

BD1-2Aktualnosci.indd 25 2013-12-18 21:59:42

AKTUALNO�CI

26 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Firma JONIEC zmienia identyfikacj� wizualn� – nowy logotyp zyskuje na lekko�ci i nowoczesno�ci. W swo-jej stylizacji z�jednej strony jest odzwierciedleniem rozwoju firmy w�kierunku nowoczesnych trendów rynkowych, a�z�drugiej zachowuje tradycj� silnej i do-brze ugruntowanej na rynku polskim nazwy JONIEC.Nowy logotyp b�dzie widoczny na stronie interneto-wej przedsi�biorstwa, w materia�ach reklamowych, dokumentach i korespondencji. Firma wdra�a tak�e zmian� oznakowania u dystrybutorów i przedsta-wicieli w ca�ej Polsce. Proces rebrandingu ma by� zakoczony do po�owy roku.

JONIEC Z�NOWYM LOGO

tel. 18 332 55 38www.joniec.pl

WYDARZENIAOKNA DOPASOWANE DO�POTRZEBW siedzibie firmy Roto Frank Okucia Budowlane w Warszawie ju� po raz trzeci odby�y si� specjalne warsztaty przeznaczone dla dziennikarzy z bran�y budowalnej i okiennej. I tym razem cieszy�y si� one du�ym zainteresowaniem w�ród przedstawicieli mediów. Celem cyklicznych spotka jest promowanie wiedzy na temat rozwi�za okuciowych oraz mo�liwo�ci, jakie niesie za�sob� ich zastosowanie w oknach. Warsztaty ju� po raz kolejny odby�y si� w salonie wystawowym Roto, któ-ry doskonale prezentuje okno jako kompletny element wyposa�enie domu, dopasowany do potrzeb domowników i funkcjonalno�ci poszcze-gólnych pomieszcze. Nowoczesny sposób prezentacji oku� okiennych i drzwiowych, jaki proponuje firma Roto, daje mo�liwo�� przekucia teoretycznej wiedzy w praktyczne wizualizacje, a tym samym lepsze zobrazowanie potrzeb klientów.Roto Frank Okucia Budowlane Sp. z o.o. ze 100% udzia�em kapita�u Roto Frank AG jest jedn� z trzech spó�ek reprezentuj�cych niemiecki koncern w Polsce. Dywizja ta odpowiedzialna jest za dystrybucj� oku� do okien i drzwi na terenie Europy rodkowo-Wschodniej. O sukcesie i popularno�ci Roto decyduj� nie tylko innowacyjne i funk-cjonalne rozwi�zania, ale i sprawna obs�uga, czego przyk�adem jest magazyn Roto w Warszawie. Na�powierzchni magazynowej 2700 m2 znajduje si� ok. 5100 ró�nych artyku�ów umieszczonych na 6500 miejscach paletowych. redni czas realizacji dostaw to niespe�na 2 dni (1,8�dnia), a wi�kszo�� klientów zamawia w ci�gu roku a� 440–700 artyku�ów. Sprawna realizacja zamówie to efekt niezawodnego systemu zarz�dzania magazynem, w którym towar nieustannie „rotuje”, czyli produkty wchodz� i wychodz� 11 razy.

tel. 22 567 09 00 do 04www.roto-frank.com

Osoby planuj�ce budow� domu i maj�ce na uwadze jego energooszcz�dno��oraz niskie op�aty za u�ytkowanie zapraszamy do odwiedzenia nowego portaluwww.oszczednydom.pl. Znajduj� si� na nim m.in. najcz��ciej pope�niane b��dy i�wska-zówki specjalistów, jak ich unikn��.Pod adresem www.oszczednydom.pl mo�na:– zobaczy� wizualizacje 3D wraz ze wskazówkami, jak prawid�owo wykona� wa�ne elementy konstrukcyjne domu;– u�y� kalkulatora do oblicze energetycznych i zwi�zanych z nimi finansowych aspektów eksploatacyjnych budynków;– zapozna� si� z poradami specjalistów.

NOWY PORTALINFORMACYJNYOSZCZEDNYDOM.PL

www.oszczednydom.pl

BD1-2Aktualnosci.indd 26 2013-12-19 18:15:10

Pod�ogi Jean Marc Artisan otrzyma�y nagrod� Dobry Design 2014. Nagrod� t� przyzna�o jury, w�którego sk�ad we-sz�o a� 120 architektów i projektantów wn�trz. To w�a�nie oni zadecydowali, �e

w�kategorii „Pod�oga” r�cznie postarzane deski marki Jean Marc Artisan to najciekawszy produkt wn�trzarski roku.Cel, jaki przy�wieca� organizatorom, to wy�onienie najciekaw-szych produktów wn�trzarskich, a tym samym udowodnienie, �e przestrze, która nas otacza, mo�e by� nie tylko estetyczna, ale i funkcjonalna. �Marka Jean Marc Artisan to d�bowe pod�ogi pokryte naturalnymi olejami, które maj� celowo, r�cznie wykonane drobne uszkodze-nia mechaniczne: rysy, wgniecenia czy otwory przypominaj�ce �lady kornika! Pod p�aszczykiem „wiekowego” wygl�du kryje si� jednak bardzo zaawansowana technologicznie konstrukcja i�najwy�sza dba�o�� o�detale wykonania. Co�wa�ne, taka pod�oga nie wymaga renowacji. Idealnie sprawdza si� w�prywatnych domach i mieszkaniach, jak i we wn�trzach publicznych.

www.jeanmarcartisan.com

Firma SECURA B.C., producent filtrów i materia�ów filtracyjnych do oczyszczania cieczy oraz �rodków ochrony indywidualnej, obchodzi w tym roku XXX-lecie swojej dzia�alno�ci. SECURA B.C. to jedyny polski producent wk�adów filtracyjnych dysponuj�cy w�pe�ni wyposa�onym laboratorium pozwalaj�cym na prowadzenie prac badawczych w zakresie filtracji oraz gwarantuj�cym ci�g�y nadzór nad jako�ci� produkowanych wyrobów. To równie� jedyny polski producent tak szerokiej gamy �rodków ochrony indywidualnej. Dzi�kujemy wszystkim klientom za zaufanie i dotychczasow� wspó�prac�. Mamy nadziej� na kolejne 30�lat owocnej wspó�pracy tym bardziej, �e ca�y czas udoskonalamy produkowane przez

nas wyroby jak rów-nie� pracujemy nad wdro�eniem nowych.

PIKNATRZYDZIESTOLETNIA

tel. 22�813 45 69www.secura.com.pl

NAGRODZONE PODOGI

27BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Od maja do pa�dziernika 2013 r. trwa�a akcja spo�eczna „Lepszy dach nad g�ow�”, zorganizowana wspólnie przez firm� Ruukki Polska i Fundacj� Radia ZET. Dzi�ki niej zosta�o wymienione pokrycie na trzech dachach, wy�onionych w konkursie w�ród Rodzinnych Domów Dziecka i Rodzin Zast�pczych.Pierwsze prace ruszy�y 15 lipca, a ostatni gotowy dach odebrano 23�pa�dziernika. Jako pierwsze wymieniono stare pokrycie na dachu Rodzinnego Domu Dziecka „Ala” w Strzelinie. W drugiej kolejno�ci zosta� ukoczony dach Rodzinnego Domu Dziecka w Z�browie, a ostatni – domu Specjalistycznej Rodziny Zast�pczej z Zabierzowa Bocheskiego. Ka�dy z�nich zyska� nowe czekoladowobr�zowe pokrycie. Zazwyczaj przy remontach dachów wykorzystuje si� blach�. Wybór jej modelu nie by� jednak przypadkowy. Firma Ruukki Polska ufundowa�a pokrycie z oryginalnej blachodachówki Finnera wraz z monta�em. Nowy materia� jest na tyle lekki, �e nie jest du�ym obci��eniem dla nadwyr��onej up�ywem czasu wi��by dachowej. Dzi�ki temu nie by�o konieczne jej wzmacnianie, a�niewielki format blachy sprawi�, �e uk�adanie pokrycia przebiega�o szybko i sprawnie. Prace prowadzone by�y pod czujnym nadzorem nie tylko fachowców, ale tak�e zaciekawionych dzieci, które cieszy�y si� z ich post�pu. Nowe dachy nie tylko dobrze si� prezentuj�, ale przede wszystkim s� solidne i trwa�e. Z pewno�ci� pos�u�� wybranym placówkom d�ugie lata i kolejne dzieci znajd� w nich schronienie. W ci�gu najbli�szego roku w�dwóch domach zaplanowane jest wykoczenie poddaszy. Dla dzieci ma to bardzo du�e znaczenie, poniewa� pod ciep�ymi i suchymi dachami powstan� dla nich wymarzone pokoje oraz miejsca do zabaw i rehabilitacji. Dzi�ki firmie Ruukki Polska motto akcji „Lepszy dach nad g�ow�” nabra�o wi�c konkretnych kszta�tów.

Wi�cej informacji o akcji „Lepszy dach nad g�ow�” mo�na znale�� na stronie www.ruukkidachy.pl i www.radiozet.pl.

ZAKOCZENIEAKCJI SPO�ECZNEJLEPSZY DACHNAD GOW�

www.ruukkidachy.pl

BD1-2Aktualnosci.indd 27 2013-12-18 22:01:24

BUDUJEMY DOM 1–2/201428

Artyku� promocyjny

Opis systemuMEDITHERM® instalowany jest jako system ogrzewania �ciennego, ale mo�e by� te� uk�a-dany w pod�odze, na uko�nych po�aciach da-chowych lub na sufitach. Rurki grzewcze o �rednicy 6 mm, wykonane z polietylenu, uk�ada si� w ka�dym rodzaju tynku o grubo�ci od 10–15 mm lub bezpo�rednio pod p�ytkami ceramicznymi. System jest niewidoczny, nie zabiera miejsca w pomieszczeniach, pozwa-la na eleganckie urz�dzanie wn�trz. System MEDITHERM® mo�e by� zasilany wod� ogrze-wan� w dowolnych kot�ach, kominków z p�aszczem wodnym, wod� z elektrociep�ow-ni, a szczególnie z ekologicznych �róde� energii np. pomp ciep�a, baterii s�onecznych.

Charakterystyka systemuPrzy ogrzewaniu MEDITHERM® tempera-tura zasilania instalacji wynosi od 30––55°C, odpowiednio temperatura powierzch-ni grzewczych 25–40°C. Przy ogrzewaniu �ciennym osi�ga si� du�� wydajno�� ciepln� do 240 W z 1 m2 powierzchni grzewczej.

Ogrzewanie �cienne jest bardzo przyjazne dla cz�owieka. Ciep�o przekazywane jest przez �ciany na zasadzie promieniowania, tak jak w naturze grzeje s�oce. Subiektywne odczucie temperatury jest do 3°C wy�sze od rzeczywistej. Takie samo odczucie mamy wychodz�c z cienia na s�oce. Nie ma wi�c cyrkulacji powietrza i w ten sposób wyelimi-nowane jest unoszenie si� kurzu, co ma miej-

sce przy ogrzewaniu kaloryferami oraz w sy-stemach ogrzewania pod�ogowego. Jest to bardzo wa�ne ze wzgl�dów zdrowotnych, zw�aszcza dla alergików i astmatyków. U�a-t wia te� �ycie mieszkacom, bo mo�na rza-dziej odkurza�.

Mo�e by� wykorzystany do ch�odzeniaMa wówczas te same walory jak przy ogrze-waniu – nie ma cyrkulacji powietrza, odczu-cie temperatury jest do 3°C ni�sze od rze-czywistej. Przy systemie MEDITHERM® to samo orurowanie zim� grzeje a latem ch�o-dzi. Unika si� podwójnego wydatku.

Koszty eksploatacyjneSystem ogrzewania MEDITHERM® pracuje na niskich parametrach zasilania. W instala-cjach zrealizowanych, przy temperaturze ze-wn�trznej do -10°C, zasilanie instalacji nie przekracza�o 30°C. Tak niska temperatura za-silania w po��czeniu z bardzo ma�� bezw�ad-no�ci� systemu grzewczego, szybkim i rów-nomiernym nagrzewaniem pomieszcze oraz odczuciem temperatury, w wyniku dzia�ania promieniowania cieplnego, wy�szym do 3°C od rzeczywistej daje wysokie oszcz�dno�ci dochodz�ce do 25% w stosunku do syste-mów tradycyjnych. Zastosowanie automa-tyki powoduje dalsze zmniejszenie kosztów eksploatacji.

Koszty wykonania instalacjiKoszt wykonania instalacji w systemie MEDITHERM® jest porównywalny lub ni�-

szy od innych systemów centralnego ogrze-wania wodnego.

ZastosowaniePoza budownictwem mieszkaniowym i biu-rowym, system ten ma szerokie zastosowanie w obiektach o wymaganiach specjalnych oraz o podwy�szonych wymaganiach sanitarnych np. szpitalach, laboratoriach, zak�adach ga-stronomicznych, szko�ach, pomieszczeniach basenowych itp., a tak�e jako system przeciw-oblodzeniowy na podjazdach i chodnikach.

Grzeje jak s�o�ce w naturze

Przedstawiciel na Polsk�HADWAO

04-641 Warszawa, ul. Kosynierów 27tel./faks 22 815 32 67, tel. kom. 602 786 705

e-mail: meditherm@hadwao.comwww.hadwao.com, www.meditherm.pl

Opatentowany system MEDITHERM® jest instalacj� wodnego nisko-temperaturowego ogrzewania p�aszczyznowego. Jego zalet� s� niskie koszty eksploatacji oraz instalacji.

Pierwszy krok do energooszcz�dnego domuPisa�am ju�, �e zamierzam wybudowa� dom – 150 m² dla rodziny dwoje doros�ych i dwo-je dzieci. Mo�e inaczej powinnam przepro-wadzi� to dzia�anie i m��a przesun�� do obo-zu dzieci z zemsty, �e zostawi� mnie sam� na polu bitwy. Czy raczej placu budowy.

Jak ju� wspomina�am, dzia�ka jest, me-dia s�, z kredytu, oszcz�dno�ci i po�ycz-ki od rodziców uzbiera si� 500 tys. z�. Wspomina�am te�, �e przymierzam si� do budowy domu energooszcz�dnego. Po co? Troch� z przekonania, �e warto dba� o �ro-dowisko i i�� z duchem czasu, a troch� z wrodzonej gospodarno�ci, czyli by mniej p�aci� za utrzymanie domu. Bo je�li do�y-j� do emerytury, to chcia�abym mieszka� w mi�ym miejscu blisko natury i móc op�a-ci� rachunki. I b�d� si� stara� o dop�at� do kredytu z Narodowego Funduszu Ochrony �rodowiska i Gospodarki Wodnej na dom energooszcz�dny.

Potrzebuj� wsparcia przy projekcieNo có�, chyba nie nazwa�abym tego „wspar-ciem”, tylko „nadzorem”, ale dobra, b�d�my eleganccy. Rzecz w tym, �e nie ma tak, �e idziemy do projektanta, mówimy „dom ener-gooszcz�dny poprosz�”, on wyjmuje katalog, a my palcem wskazujemy na konkretny pro-jekt i z b�yskiem w oku krzyczymy: „oto on, mój wymarzony domek!”

Otó� nasz projektant musi �ci�gn�� so-bie np. ze strony Narodowego Funduszu Ochrony �rodowiska i Gospodarki Wodnej www.nfosigw.gov.pl plik dokumentów, wskazówek i porad, a potem wed�ug tego tworzy� projekt. No i potem jest tak, �e sie-dzimy razem z projektantem nad planem naszego wymarzonego domku i pokazuje-my palcem: „tu chc� mie� wielki salon z ca�� �cian� przeszklon� i widokiem na stare sosny”, a on �askawie nie popuka si� w czo�o, tylko powie, �e nic z tego, bo te so-sny rosn� na pó�nocnym wschodzie. No wi�c chcia� nie chcia�, salon, który ma naj-

wi�ksze przeszklenia musi by� od po�u-dnia i nawet, gdy ma to oznacza� widok na stodo�� s�siada. Albo mówimy, �e mate-ria�y budowlane kupimy u pana Kazia, bo pan Kazio jest mi�y, zna nas i obieca� du�y rabat. A projektant, �e si� nie da, bo pan Kazio ma materia�y, które nie spe�niaj� pa-rametrów! I nie da si� tego jako� zachach-m�ci� i ukry�, bo projekt musi trafi� do we-ryfikatora (ich list� znajdziemy na stronie Funduszu), który wszystkie takie drobia-zgi wykryje, a projekt odrzuci i z dofinan-sowania nici.

NF 15 czy NF 40 – który typ domu wybra�Tym razem nie da si� unikn�� rozszyfrowa-nia tych dziwnych symboli, cho� chcia�a-bym to od siebie odsun�� jak najdalej si� da.

Otó� NF 15 i NF 40 s� to dwa typy do-mów, do kredytów na budow� których Narodowy Fundusz Ochrony �rodowiska i Gospodarki Wodnej udziela dop�aty.

NF 15 oznacza wska�-• nik zapotrzebowania na energi� u�ytkow� do ogrzewania i wentylacji najwy�ej 15 kWh/m²w roku – mniej wi�cej dziesi�ciokrotnie ni�szy ni� w przypadku stan-dardowych domów. Tu dop�ata brutto wynosi 50 tys. z�.

NF 40 oznacza wska�nik zapotrzebowa-• nia na energi� u�ytkow� do 40 kWh/m² w roku. Czyli mniej wi�cej 2–3 razy ni�szy

ni� standardowy dom. Tu mo�na uzyska� dop�at� w wysoko�ci 30 tys. z�.

Powiedzmy sobie to wprost, postaram si� osi�gn�� jak najlepszy standard, ale je�li nie b�dzie to NF15, to zbudowanie domu w stan-dardzie NF40 te� b�dzie du�ym sukcesem.

Estetyka domu energooszcz�dnegoBrutalna prawda jest taka, �e �ródziemnomor-skiej willi, roz�o�ystej, z wieloma tarasami i wykuszami to my mie� nie b�dziemy. Je�li dom ma by� energooszcz�dny, jego bry�a musi by� prosta. Bo im wi�cej wn�k, wykuszy i in-nych takich, tym wi�ksze straty energii.

I to jest ten moment, w którym dopada mnie w�tpliwo��, czy aby nie by�oby lepiej rzuci� w diab�y te materia�y dotycz�ce domu energooszcz�dnego. Mo�e i�� za g�osem ma�-�onka, wybudowa� �adny dom, wstawi� do niego zwyk�y piec, a za zaoszcz�dzone pie-ni�dze kupi� dobry samochód... No nie, kto�

w tej rodzinie musi by� rozs�dny.

Przejrza�am strony in-ternetowe firm projek-towych – z t� estetyk� nie jest tak �le, cho� fak-tycznie domy maj� pro-st� konstrukcj�. Naj-bardziej podobaj� mi si� nowoczesne domy z wielkimi przeszklenia-mi. Finezyjne lukarny, gigantyczne drzwi bal-

konowe, szklane �ciany bez podzia�ów, prze-szklenia zakoczone �ukiem... Ciekawe, czy mi na to wystarczy pieni�dzy.

AUTOR PROJEKTU PARTNERZY MERYTORYCZNI PARTNERZY

Do� nansowano ze �rodków Narodowego Funduszu Ochrony �rodowiska i Gospodarki Wodnej

Pisz�c mojego bloga uczestnicz� w projekcie „Dom

energooszcz�dny – to si� op�aca”. Od autorów projektu

wiele dowiedzia�am si� na temat domów energooszcz�dnych.

Chcia�abym, by ci, którzy zastanawiaj� si� nad budow�

w�asnego domu, mogli skorzysta� z ich dobrych rad

i moich do�wiadcze�.

Wi�cej o tym: • co to s� domy energooszcz�dne,• jakie s� korzy�ci dla inwestora,• czym charakteryzuj� si� nowe standardy domów NF15 i NF40 – dowiesz si� na stronie projektu „Dom energooszcz�dny – to si� op�aca”: www.mieszkajenergooszczednie.pl. Sam sprawd�, czy budowa takiego domu si� op�aca.

WYBIERAM PROJEKT

Zapraszamy na stron� projektu www.mieszkajenergooszczednie.pl

DOFINANSOWANIE

POSESJONACI

Z katedralnym sufitem i�wysokimi przeszkleniami

POSESJONACI KLUBU BUDUJCYCH DOM

Klub Buduj�cych Dom (KBD) zrzesza Czytelników, którzy planuj�, projektuj�, buduj�, remontuj� b�d�urz�dzaj� swój dom. Wród ponad 10 000 obecnych cz�onków s� tacy, którzy uko�czyli ju� w�asneinwestycje i chc� swoimi dowiadczeniami podzieli� si� z Czytelnikami. Zapraszamy wi�c do lekturyopowieci o szukaniu dzia�ki, wyborze projektu, cz�sto mozolnych zmaganiach z�budow� oraz porównania kosz-tów inwestycyjnych i eksploatacyjnych ró�nych domów. Jest to bowiem bezcenna skarbnica wiedzy dla ka�dego buduj�cego.

W elewacji zachodniej równie� umieszczono du�e okna. Maj drewniane ramy, i�wspó�czynnik przenikania ciep�a U = 1,1. Budujc obecnie, w�a�ciciele u�yliby okien o lepszej termoizolacyjno�ci. Ciesz si� natomiast, �e zainwestowali w�bezpieczne szyby, bo s odporne na uderzenia

Dom dla rodziny 2 plus 2Dom murowany, parterowy z u�ytkowym poddaszem i ga-ra�em; dwuwarstwowe ciany z pustaków ceramicznych Porotherm i styropianu o podwy�szonym wspó�czynniku przenikania ciep�a (gr. 15 cm); dach pokryty blach� p�ask�.Powierzchnia dzia�ki: 4500 m2.Powierzchnia domu: 180 m2.Powierzchnia gara�y: 28 m2 (w bryle domu) i 36 m2 (wolno stoj�cy). Roczne koszty utrzymania budynku (z ubezpieczeniem): 10�632 z�.

Skierowany na po�udnie front domu ma du�e przeszklenia. Wkrótce zostan na nich zamontowane zewn�trzne �aluzje, by ochroni wn�trza przed s�o�cem i�zagldaniem przez przechodniów. Cz�� mieszkalna pokryta jest dwuspadowym dachem, za� gara�owa – p�askim dachem odwróconym

Basi i Marcinowi nie przeszka-dza�o s�abe uzbrojenie dzia�ki i jej trzydziestoczterokilometrowe od-dalenie od Warszawy. Kupili j�, po-niewa� znajduje si� nieopodal linii kolejowej, u�atwiaj�cej dojazdy do pracy. Z brakiem gazu ziemnego i�kanalizacji te� sobie umiej�tnie poradzili. Lilianna Jampolska

BD1-2_Posesjonaci_Bruzda.indd 30 2013-12-17 20:51:53

Dom Basi i Marcina stoi w miejscowo�ci bez sieci gazu ziemnego i kanalizacji. Zaopatrzyli go wi�c w system grzewczy oparty na kominku z p�aszczem wodnym, kotle na gaz p�ynny i kolektorach s�onecznych. Zbudowali równie� system wentylacji mechanicznej zodzyskiem ciep�a oraz przydomow� oczyszczalni� �cieków.

Projektowanie domu Na pocz�tku Marcin chcia� mie� dom o powierzchni 112 m2 zkatedralnym sufitem nad jadalni� i salonem. Basia nie potrafi�a sobie wyobrazi� wysokich pomieszcze dziennych, ale szybko przyj��a argumenty Marcina, �e w ma�ym domu s� bardzo wskazane. Jeden z gotowych projektów spe�nia� cz��� potrzeb ma��onków i jaki� czas rozwa�ali przystosowanie go dla siebie. Wkocu po namy�le, w obawie przed niedostatecznie udanym efektem kocowym, zdecydowali si� na zlecenie indywidualnego projektu. Punktem wyj�cia by�o za�o�enie, �e przestrze dzienna ma by� przestronna i wygodna, natomiast sypialna (na parterze ina poddaszu) – ma�a i przytulna.

– Zale�a�o mi na obszernej przestrzeni dziennej, poniewa� mamy du�� rodzin – opowiada Basia. – W �wita go�cimy nawet 20 osób, wic po��czyli�my jadalni i salon w jedno pomieszczenie. Kuchni odgrodzili�my jedynie wysokim bufetem. Taki uk�ad strefy dziennej bardzo dobrze si u nas sprawdza. Przy kuchni umie�cili�my, absolutnie niezbdn�, spi�arni. Nalega�am na rozdzielenie pry-watnych stref: naszej i dzieci. Na parterze mamy w�asn� sypialni, garderob, �azienk i pokój do pracy, natomiast na poddaszu dziew-czynki dysponuj� dwoma pokojami, garderob� i �azienk�. Jest tam

równie� antresola i wyj�cie na taras. Marcinowi zale�a�o na ograniczeniu traktów komunikacyjnych. Jego zdaniem zajmuj� za du�o miejsca i�niepotrzebnie powikszaj� prze-strze domu. Chcia� te� mie� du�e przeszklenia i co si z tym wi��e – dobrze o�wietlone wntrza. D�ugo dyskutowali�my, czy powikszy� przestrze mieszkaln� o�dodatko-wy pokój go�cinny. Jednak z niego zrezygnowali�my, po zliczeniu powierzchni reszty wntrz. Z wyj�ciowych 112 m2 budynek rozrós� si do 180 m2 i ju� nie mieli�my ochoty dalej go powiksza�.

Para od razu zorganizowa�a zaplecze gospodarcze i wypoczyn-kowe w ogrodzie. Poprosi�a architektk� o zaprojektowanie pod jednym dachem: wolno stoj�cego dwustanowiskowego gara�u (jednostanowiskowy w bryle budynku mieszkalnego ma tylko 28m2) oraz wiaty z drewutni�, grillem i miejscem do spo�ywania posi�ków. Podczas prac projektowych Basia wpad�a na pomys�, �eby pomi�dzy gara�em a wiat� umie�ci� jeszcze letni� kuchni�. Kiedy okaza�o si�, �e pod po�aciami dachu nad kuchni� pozostaje

Basia i Marcin: W ostatnim momencie, tu� przed wzrostem cen ziemi w 2007 r., za 170�000 z� kupili�my s�abo uzbrojon� ziemi�, oddalon� od Warszawy o�34�kilometry. Nie odczuwamy tej odleg�o�ci, dzi�ki dobrej komunikacji kolejowej z miastem. Dojazd do miejsca pracy zajmuje nam godzin�. Problem niedostatecznego uzbrojenia dzia�ki rozwi�zali�my, inwestuj�c w nowoczesne urz�dzenia grzewcze –�w�kocio� gazowy (zasilany gazem p�ynnym), kominek z�p�aszczem wodnym, kolektory s�oneczne, jak równie� w instalacj� wentylacji mechanicznej z�odzyskiem ciep�a. �wietnym krokiem by�o zamontowanie przydomowej oczyszczalni �cieków. Rachunki za eksploatacj� budynku s� niskie, poniewa� ju� wiemy, jak oszcz�dnie operowa paliwami nap�dzaj�cymi system grzewczy. Trudna budowa jest za nami! Teraz cieszymy si� z du�ej dzia�ki, wygodnego domu i dopracowanego zaplecza gospodarczego

ParterProjekt: na indywidualne zamówienie, Studio Architektury i Wn�trz „Sima”, arch. Ma�gorzata Landowska

Koszty niektórych przy�czy i�instalacji – Przy�cze wodocigowe (o d�. 100 m) – 5000 z�. – Budowa szamba – 4000 z�. – Przydomowa oczyszczalnia �cieków – 12�000 z�. – Instalacja solarna – 10�000 z�. – Instalacja wentylacji mechanicznej – 12�000 z�. – Dodatkowa instalacja klimatyzacyjna – 10�000 z�. – Wk�ad z p�aszczem wodnym – 4100 z�, obudowa – 3000 z�.

Na pocztku planowano wi�ksz kuchni�. Pó�niej podzielono j �cian dzia�ow (zmniejszono o�po�ow�), a mi�dzy ni i�kot�owni, urzdzono go�cinne WC o�powierzchni 3 m2

Naprzeciwko wiatro�apu, w miejscu, gdzie pierwotnie mia�o powsta go�cinne WC, ostatecznie znalaz�a si� oddzielona drzwiami garderoba (szatnia na buty i odzie�)

salon z jadalnisalon z jadalni

taras

kuchnia

kuchniaspi�arnia spi�arnia

sypialniasypialnia �azienka�azienka

WC

WC garderoba

garderobagarderoba kot�ownia kot�ownia

gabinetgabinet

wiatro�apwiatro�ap

gara�

BD1-2_Posesjonaci_Bruzda.indd 31 2013-12-17 20:52:04

sporo miejsca, powsta� tam równie� pokoik go�cinny z WC, który nie zmie�ci� si� w budynku mieszkalnym. Wiata gara�owo-go-spodarcza, wyposa�ona jak normalny dom, zosta�a wzniesiona pierwsza i s�u�y�a w�a�cicielom jako weekendowe schronienie podczas stawiania domu.

Przed�u�ona budowaRuszy�a w 2008 r. i trwa�a do kwietnia 2011 r. Przeci�gn��a si� ze wzgl�du na narodziny dzieci oraz trudno�ci z zatrudnianiem wyko-nawców i zakupem materia�ów. Razem z budynkiem gospodarczym kosztowa�a 1070000 z�.

– Najs�abszym ogniwem naszego przediwzicia byli wykonawcy –mówi Marcin. – Celowo zrezygnowa�em z technologii z bloczków z�betonu komórkowego, wymagaj�cej precyzji, a wybra�em typow� technologi i powszechnie u�ywane materia�y budowlane, czyli pustaki ceramiczne i�styropian. Wydawa�o mi si, �e nie sprawi� wikszych trudno�ci ekipie, ale si pomyli�em. Zatrudnieni murarze nawet zwyk�e �ciany stawiali krzywo. Ogromnym wyzwaniem dla nich okaza� si strop ze stali. Nie pomóg� nawet szczegó�owy projekt konstrukcji, w�któ-ry zaopatrzy�em ten g�ówny. Nasza budowa jest �wietnym przyk�adem na to, �e wspó�czesne domy z trudniejszymi rozwi�zaniami konstruk-

cyjnymi powinni wznosi� specjali�ci. Zatrudniona przeze mnie ekipa murarska poradzi�a sobie z prostym budynkiem gospodarczym, jednak nie sprawdzi�a si przy mieszkalnym. Musia�em poszuka� innych fachowców, bo zamiar budowania z�generalnym wykonawc� szybko leg� w gruzach. Ka�da nastpna grupa realizowa�a tylko w�ski zakres prac, ale wci�� by�o gorzej i gorzej. Szczyty niefachowo�ci pokazali pracow-nicy firmy, w której zamówili�my drewniane okna z bezpiecznymi szy-bami. Trzykrotnie sporz�dzali i bez powodzenia próbowali zamontowa�

Ty� domu. Dach pokryto p�ask blach i ocieplono dwoma warstwami we�ny mineralnej, które u�o�ono na krzy�. Na �cianach umocowano styropian (15�cm). Fundamenty ocieplono styropianem – w pionie o grubo�ci 10�cm, a pod posadzkami – 20 cm. W odwróconym stropodachu gara�u u�yto styroduru (15 cm)

W �czniku mi�dzy domem a gara�em znajduje si� wiatro�ap, szatnia, spi�arnia i wej�cie do gara�u. Nad nim rozciga si� taras z barierkami ze szk�a i stali nierdzewnej. Wej�cie do domu ochrania szklany daszek. �cie�k� utwardzono betonowymi p�ytami, opask� wokó� �cian budynku wysypano kamykami

Utrzymanie domu wraz z jego ubezpieczeniem kosztuje 10 632 z�.W�a�ciciele starannie przemy�leli system ogrzewania domu i c.w.u.,

biorc pod uwag� lokalizacj� w miejscowo�ci bez gazu z sieci. Budynek ogrzewany jest g�ównie kominkiem z p�aszczem wodnym, a dora�nie – gazem p�ynnym. Podczas pierwszej zimy 2010/11, nie majc jesz-cze do�wiadczenia w korzystaniu z wybranych paliw, zu�yli a� 550 m3

gazu i ma�e ilo�ci drewna. Wysokie koszty ogrzewania (przekraczaj-ce 10�000 z�) spowodowa�y, �e w drugim roku po przeprowadzce rady-kalnie zmienili proporcje u�ywania tych paliw. W zimie 2011/12 spa-lili 20 mp. drewna za 4000 z�, ale jedynie 93 m3 gazu p�ynnego za 2000 z�. W lecie c.w.u. podgrzewaj kolektory s�oneczne.

Op�aty za elektryczno�� si�gaj� miesi�cznie 140 z�. S niskie, poniewa� w�a�ciciele zaopatrzyli dom w energooszcz�dne urzdze-nia i��arówki. Segreguj� �mieci, wi�c ich wywóz jest tani i kosztuje 432 z�. Dom pod�czyli do miejscowej sieci wodocigowej i rachunki za korzystanie z wody wynosz rocznie 420 z�. Eksploatowanie w�a-snej oczyszczalni jest bezproblemowe i tanie. Raz w roku opró�niaj� osadnik gnilny za 150 z�. Raz w miesicu wrzucaj do toalet specjalny preparat z�bakteriami rozk�adajcymi nieczysto�ci i rocznie zu�ywaj go za oko�o 100�z�. Monitoring budynku to wydatek 61 z� miesi�cznie (czyli 732 z� rocznie). W�a�ciciele spróbuj wynegocjowa ni�sz cen� za t� us�ug�.

Inne op�aty: podatek od nieruchomo�ci 118 z�. Ubezpieczenie bu-dynku 1000 z�.

Koszty, czyli gdzie mo�na zaoszcz dzi� na eksploatacji

P�askie kolektory s�oneczne w�a�ciciele zamontowali g�ównie w celu obni�enia kosztów ogrzewania wody u�ytkowej. Wod� gromadz w buforze o�pojemno�ci 300 l. Panele o��cznej powierzchni 4 m2 celowo umie�cili na p�askim dachu gara�u, który dost�pny jest z tarasu nad �cznikiem. Chodzi�o im o mo�liwo� �atwego zakrycia kolektorów podczas najwi�kszych upa�ów

BD1-2_Posesjonaci_Bruzda.indd 32 2013-12-17 20:52:19

okna w wysokim przeszkleniu w salonie. Wci�� nie pasowa�y do przygo-towanych otworów. Wreszcie otwory zmierzy�em sam i… okna nareszcie znalaz�y si tam, gdzie by� powinny! Widz�c od samego startu, z jak� niekompetencj� mam do czynienia, celowo nie przyspiesza�em prac. Mieszkali�my w Warszawie i�nie mog�em codziennie nadzorowa� wyko-nawców. Budowa�em rzutami, pilnuj�c najwa�niejszych dla pó�niejszej eksploatacji domu etapów, np. ocieplenia budynku, osadzania okien i�drzwi, uk�adania instalacji. Licz�c na lepsze dla budownictwa czasy w przysz�o�ci, celowo od�o�y�em realizacj niektórych wntrzarskich szczegó�ów, np. monta� �aluzji przy wielkich oknach. Podczas budowy przygotowa�em dla nich zaczepy, �eby po przeprowadzce nie niszczy� tynków. Podobnie post�pi�em z instalacj� klimatyzacji i�innymi ele-mentami. �aluzje i klimatyzatory wprowadzamy dopiero teraz, kiedy kilkuletni „rynek wykonawcy” na powrót sta� si zdrowym „rynkiem klienta”. Cho� przedsiwzicie by�o trudne, wspólnie z �on� pozytywnie oceniamy wielko�� domu, uk�ad wntrz, izolacj termiczn� i�instalacj grzewcz�.

Domowe instalacje i urz�dzeniaMarcin, który zajmuje si� automatyk� budynków przemys�owych, swoje umiej�tno�ci zawodowe wykorzysta� g�ównie do tego, byekonomicznie zaplanowa� domowy system grzewczy oraz jak najefektywniej spo�ytkowa� wytworzone ciep�o. Co prawda na razie do regulacji tego systemu wykorzystuje sterowniki fabrycznie zamontowane na urz�dzeniach, ale wkrótce zamierza opracowa� w�asny inteligentny system ich regulacji. Wszystkie urz�dzenia grzewcze (czyli kocio� gazowy na gaz propan, komi-nek z p�aszczem wodnym, kolektory s�oneczne) wspó�pracuj� z wodnym ogrzewaniem pod�ogowym (u�o�onym w salonie, jadalni, kuchni, �azienkach) oraz grzejnikami na�ciennymi ikana�owymi. Kocio�gazowy, ze wzgl�du na wysok� cen� gazu p�ynnego, w�a�ciciele wykorzystuj� jedynie w najzimniejszych dniach roku i w okresie zimowych wyjazdów. Najcz��ciej pal� drewnem w kominku. P�askie kolektory s�oneczne zamontowali g�ównie w celu obni�enia kosztów ogrzewania wody u�ytkowej.

Wod� gromadz� w buforze opojemno�ci 300 l. System grzewczy w budynku wspiera wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciep�a (z central� wentylacyjn� z obrotowym wymiennikiem ciep�a). Marcin celowo zastosowa� wentylatory zu�ywaj�ce ma�o energii elektrycznej, wi�c nie nadwyr��aj� domowego bud�etu. Podczas budowy obie kondygnacje zaopatrzy� w instalacj� centralnego od-kurzania i instalacj� alarmow� (z czujkami gazu w kot�owni). Pod zlewozmywakiem w kuchni za�o�y� filtr (z odwrócon� osmoz�), a wkrótce na g�ównej rurze wodoci�gowej zamontuje zmi�kczacz wody.

Salon z jadalni s po�czone i maj wysoko� do 8,13 m. Posadzki wyposa�ono w�ogrzewanie pod�ogowe i wyko�czono p�ytami gresu. Wzd�u� wysokiego przeszklenia umieszczono grzejnik kana�owy, tworzcy kurtyn� ciepln. �ciany pomalowano farb w�kolorze czekolady i magnolii (ostatni kolor w�a�ciciele przetestowali w mieszkaniu)

Na antresol� i poddasze prowadz lekkie drewniane schody. Kuchnia jest oddzielona bufetem od jadalni i salonu. Pomieszczenia ogrzewane s kominkiem z p�aszczem wodnym. Przy kuchni znajduje si� pojemna spi�arnia, na�której zaprojektowanie naciska�a w�a�cicielka

Roczne koszty utrzymania domu o�powierzchni 180 m2 wynosz� 10 632 z�

Trafne decyzje i rady wa�cicieli– W trakcie budowy mieli�my k�opoty nie tylko z wykonawcami, ale

równie� z zakupem podstawowych materia�ów budowlanych. Pustaki ceramiczne sprowadzili�my z Niemiec, bo w Polsce ich brakowa�o. By�y tasze!

– Radzimy sporz�dzi szczegó�owe projekty wykonawcze. Warto w�nie zainwestowa, �eby unikn� b��dów. �adnych prac nie powinno si� wy-konywa intuicyjnie. Za projekt budynku ze szczegó�owym opisem jego konstrukcji zap�acili�my 8900 z�.

– Ze wzgl�du na brak sieci kanalizacyjnej, najpierw urz�dzili�my szczel-ne szambo, które niestety podczas budowy uszkodzi� samochód dostaw-czy. Wtedy za 1500 z� zlecili�my badanie gruntu, a potem rozpocz�li�my procedur� zwi�zan� z pozwoleniem i monta�em przydomowej oczysz-czalni �cieków. Planuj�c jej zastosowanie, jak te� kolektorów s�onecz-nych, zainteresowali�my si� dotacjami unijnymi. Dzi�ki nim obni�yli�my koszty tych instalacji i skrócili�my okres ich amortyzacji.

– Nie przewidzieli�my, �e wysoka strefa dzienna b�dzie a� tak bardzo akustyczna. Dlatego zawiesili�my d�wi�koch�onne zas�ony i zamierzamy u�o�y p�yty z korka na �cianie w jadalni. Nie mamy dywanów, bo pod posadzkami w strefie dziennej jest ogrzewanie pod�ogowe.

– Wszystkie urz�dzenia w naszym domu wymagaj� zasilania elektrycz-nego. Na wypadek awarii sieci kupili�my agregat pr�dotwórczy. Warto te� naby kuchenk� z palnikiem na gaz! My takiej nie posiadamy, ale w�awaryjnych sytuacjach mo�emy korzysta z kuchni w�glowej w�bu-dynku gospodarczym.

BD1-2_Posesjonaci_Bruzda.indd 33 2013-12-17 20:53:05

POSESJONACI

Bli�niak na strze�onym osiedluDorota i Robert nie�chcieli budowa�jednorodzinnego domu. S��bardzo zadowoleni, �e zamieszkaliw bli�niaku postawionym przez dewelopera, po�o�onym bliskomiasta i na ma�ymosiedlu.

POSESJONACI KLUBU BUDUJCYCH DOM

Lilianna Jampolska

W 2011 r. za domem powsta� naro�ny taras o powierzchni 50 m2. Zosta� utwardzony kostk betonow, imitujc granit. W�a�ciciele marz o zbudowaniu na cz��ci tarasu ogrodu zimowego, �eby powi�kszy przestrze� jadalni. W 2013 r. rozpocz�li montowanie na oknach zewn�trznych rolet. To��wietna izolacja termiczna

Dom dla rodziny 2 plus 2Dom bli�niak, murowany, trzykondygnacyjny, z gara�em; dwuwarstwowe ciany z pustaków ceramicznych Porotherm i styropianu o gruboci 15�cm; dach pokryty blachodachówk�.Powierzchnia dzia�ki: 552 m2.Powierzchnia domu: 132,24 m2 i adaptowany strych 40 m2.Powierzchnia gara�u: 16,34 m2.Roczne koszty utrzymania budynku: 10�650 z�.

W�a�ciciele nie mieli wp�ywu na zewn�trzny wygld budynku. Deweloper wzniós� �ciany domu z pustaków ceramicznych o gr. 30 cm i ociepli� je styropianem o�gr. 15 cm. Zamontowa� drewniane okna z szybami U= 1,1. Elewacje wyko�czy� mineralnymi tynkami w piaskowym kolorze i oblicówk z drewna sosnowego

BD1-2_Posesjonaci_Sztuka.indd 34 2013-12-17 20:45:25

Dorota i Robert obawiali si� nadmiaru obowi�zków zwi�zanych zutrzymywaniem domu w ogrodzie, dalekich dojazdów, ale przede wszystkim braku tu� za �cian� s�siadów. Przyzwyczaili si� do tego, mieszkaj�c w bloku. Z góry odrzucili wi�c budow�, jak równie� kupno gotowego jednorodzinnego domu. Znajomi, mieszkaj�cy w szeregowcu, namawiali ich na kupno po s�siedzku segmentu, jednak para wybra�a bli�niak w kameralnym osiedlu.

Z mieszkania do bli�niakaMa��onkowie najbardziej ciesz� si� z tego, �e obok mieszkaj� tacy sami, jak oni, m�odzi ludzie z ma�ymi dzie�mi, i �e maluchy wogrodzonym osiedlu s� bezpieczne. S�siedzi szybko zawi�zali przyja�nie i przez okr�g�y rok wspólnie mi�o sp�dzaj� czas. Zawielk� zalet� uwa�aj� lokalizacj� osiedla. Znajduje si� ono wodleg�o�ci zaledwie czternastu kilometrów od Warszawy, wi�c doro�li nie narzekaj� na dojazdy do pracy (wi�kszo�� z nich tam w�a�nie pracuje). Dzieci natomiast korzystaj� ze specjalnego auto-busu, który kursuje do lokalnej szko�y i staje przy bramie osiedla.

Para trafi�a na ma�e osiedle zupe�nie przypadkowo, zog�oszenia zauwa�onego na ulicy. Od razu spodoba�a si� jej ilokalizacja, ibudynki. Wn�trza bli�niaka, oferowane w stanie deweloperskim, jeszcze bardziej przypad�y jej do gustu, cho� by�y zaprojektowane pod potrzeby singielki.

– Kiedy weszli�my do budynku i zobaczyli�my wntrza, wiedzieli-�my, �e to jest dom dla nas – opowiada Dorota. – Kupili�my po�ow niewykoczonego bli�niaka, poniewa� to ciche kameralne osiedle jest zaopatrzone we wszystkie media, a uk�ad wntrz �atwo mogli-�my dopasowa� do naszych potrzeb. Na parterze, zaprojektowanym jako wspólna strefa rodzinno-go�cinna, znajduje si salon po��czony z�jadalni� i kuchni�. Takie scalenie by�o dla nas wa�ne, bo u�atwia przebywanie razem i wcze�niej polubili�my je w�mieszkaniu. Oprócz tego jest tu zamknita sie, WC, a w ��czniku prowadz�cym do gara�u – pomieszczenie gospodarcze z kot�owni�. Na pierwszym pitrze rozci�ga si strefa prywatna z�trzema sypialniami. Poniewa� garderoba przy ma��eskiej sypialni wydawa�a si nam za ma�a, powikszyli�my j� kosztem najwikszej sypialni. Zamurowali�my równie� niepotrzebne przej�cie pomidzy nasz� sypialni� a sypial-ni� córki. Poprzednia w�a�cicielka zrezygnowa�a ze strychu nad

pitrem, �eby mie� wy�sze sypialnie i widzie� belkowanie stropoda-chu. My�postanowili�my jednak zamkn�� sypialnie od góry p�askim stropem, a powsta�y pod skosami dwuspadowego dachu strych za-adaptowali�my na dodatkowy, nieprzewidziany w�projekcie, pokój go�cinny. To by� tak udany krok, �e kilku s�siadów, widz�c nasze rozwi�zanie, zainspirowa�o si nim. Dom kupili�my jako ostatni na osiedlu i od razu rozpoczli�my prace wykoczeniowe. Za po�ow bli�niaka w deweloperskim stanie zap�acili�my 797�000 z�. Na adaptacj strychu wydali�my kolejne 50�000 z�, a na wykoczenie reszty wntrz –�230�000 z�. Troch pó�niej utwardzili�my betonow�

Dorota i Robert z córkami. – Cudownie si� sta�o, �e wybrali�my kameralne osiedle blisko Warszawy. Dobrze si� nam tu mieszka, bo wsz�dzie mamy blisko. Pod bram� osiedla kursuje szkolny autobus, wi�c sze�ciokilometrowa odleg�o� do szko�y nie jest uci��liwa. Ciche i czyste otoczenie pozwala odpocz� po pracy. Nasze bli�niaki maj� wygodny uk�ad wn�trz, cho brakuje w�nich zaplecza gospodarczego i�wi�kszego gara�u, no i�trzeba chodzi po schodach. Jednak najwa�niejsze jest to, �e czujemy si� tu bezpiecznie i�poznali�my mi�ych m�odych s�siadów. Lubimy si� i�wzajemnie sobie pomagamy. Kupno bli�niaka oceniamy bardzo pozytywnie

salon z jadalni

salon z jadalni

Parter po�zmianach

kuchniakuchnia

wiatro�ap

gara�gara�

wiatro�ap�azienka

pom.gospodarcze

pom.gospodarcze

�azienka

– �eliwny wk�ad kominkowy z obudow (bez DGP) – 19�000 z�.– Instalacja centralnego odkurzania – 4500 z�.– Rolety zewn�trzne – 5000 z�.– Wanna z hydromasa�em – 3500 z� (przecena z 5900 z�).– Utwardzenie tarasu (50 m2) betonow kostk – 5000 z�.

Ceny niektórych prac remontowych

Nieopodal gara�u, w�ogrodzie, zbudowano domek na drewno, meble ogrodowe, narz�dzia i�sprz�t sportowy

Wzd�u� strefy dziennej powsta� naro�ny taras

ParterProjekt: Nasze Miasteczko Development, bli�niak na strze�onym osiedlu, zbudowanym przezdewelopera

BD1-2_Posesjonaci_Sztuka.indd 35 2013-12-17 20:48:31

POSESJONACI KLUBU BUDUJ�CYCH DOM

kostk� naro�ny taras, a�latem 2013�r. zamontowali�my na oknach rolety zewntrzne. Nowe inwestycje ��cznie z budow� drewutni i�za�o�eniem ogrodu kosztowa�y 30�000�z�.

Wyposa�enie domuW�a�ciciele nie mieli wp�ywu na zewn�trzny wygl�d budynku, po-niewa� zastali ju� ocieplone i otynkowane �ciany, jednak samodziel-nie decydowali o ostatecznym wykoczeniu wn�trz. Podstawowy system grzewczy zaprojektowa�a i wykona�a firma deweloperska (wkot�owni zainstalowa�a dwufunkcyjny kocio� na gaz z sieci i za-sobnik c.w.u. o pojemno�ci 140 l), ale wybór i monta� kominka odda�a w r�ce poszczególnych u�ytkowników. Do tego celu przygotowa�a kana� nawiewny pod posadzk� oraz komin z kana�em dymnym.

– Wybrali�my z �on� �eliwny wk�ad z naro�n� szyb� i os�onili�my go ram� ze stali nierdzewnej oraz prost� w formie obudow� – mówi Robert. – �azienki wyposa�yli�my w urz�dzenia do hydromasa�u: na parterze zamontowali�my prysznic z tak� funkcj�, a we wspólnej �azience przy sypialniach – du�� wann. Przeprowadzaj�c si pod miasto, dbali�my o takie wyposa�enie domu, �eby sta� si on dla nas mi�ym miejscem wypoczynku i „�adowania akumulatorów”, a�nie –�stwarzaj�cym wiele nowych uci��liwych obowi�zków i prac. Jedn� z pierwszych, w jak� dodatkowo wyposa�yli�my nowy dom, by�a instalacja centralnego odkurzania. W�trzykondygnacyjnym bli�niaku zale�a�o nam na wygodnym sprz�taniu, bez noszenia odkurzacza midzy pitrami. Czas leci, a�my wci�� jeszcze wyposa�amy dom w�u�atwiaj�ce �ycie urz�dzenia i instalacje. Pokój na strychu wkrótce

Do koloru posadzek Dorota i Robert dobrali farb� na �ciany w kolorze cafe latte. W strefie dziennej zbudowali kominek, starajc si� wywa�y proporcje wielko�ci jego obudowy i pomieszcze�. Zastosowali wk�ad z naro�n szyb, a prosty kszta�t kominka podkre�lili ram ze stali nierdzewnej

W�a�ciciele wybierali wysokiej jako�ci materia�y wyko�czeniowe, których nie trzeba b�dzie wymienia przez wiele lat i jednocze�nie takie, które �atwo mo�na dostosowa do aktualnej mody. Posadzki w strefie dziennej wyko�czyli trwa�ym thermo jesionem oraz p�ytami polerowanego gresu. Nastrój budowali o�wietleniem

Koszt utrzymania domu kszta�tuje si� na poziomie 10 650 z�.Wszystkie bli�niaki na osiedlu deweloper zaopatrzy� w instala-

cj� gazow (gaz z sieci). Koszty ogrzewania domu i�przygotowania c.w.u. si�gaj 4500 z�. W�a�ciciele spodziewaj si� obni�enia op�at za gaz, poniewa� w lecie 2013 r. zamontowali na wszystkich oknach ro-lety zewn�trzne (tworzce dodatkow przegrod� termiczn). Kiedy s w�domu, ch�tnie dla przyjemno�ci pal w kominku (bez DGP). W se-zonie grzewczym zu�ywaj 2,5 mp. drewna za 450 z�.

Mimo �e w budynku jest du�o punktów �wietlnych i urzdze� elek-trycznych, w tym wanna z hydromasa�em, rachunki za elektryczno�� nie przekraczaj� 2200 z� rocznie. Na wod� z miejscowego wodo-ci�gu oraz odprowadzanie �cieków do kanalizacji wydaj 1200 z�. Koszt wywozu �mieci wynosi 700 z� i tyle samo monitorowanie bu-dynku. Ka�dy w�a�ciciel na osiedlu p�aci za ochron� osobno, pomimo �e bli�niaki znajduj si� za automatycznie otwieran bram i ogrodze-niem. Choby dlatego, warto obni�y cen� us�ugi z�62�z� miesi�cznie o po�ow� (takie ceny oferuj konkurencyjne firmy).

Op�aty za ubezpieczenie domu i podatek od nieruchomo�ci (od-powiednio): 500 z� i 400 z�.

Koszty, czyli gdzie mo�na zaoszcz dzi� na eksploatacji?Kot�ownia.

W�pomieszczeniu gospodarczym, znajdujcym si� w �czniku mi�dzy pokojami mieszkalnymi i�gara�em, ulokowano dwufunkcyjny kocio� gazowy i zasobnik c.w.u. o poj. 140 l. Kocio� wspó�pracuje z grzejnikami oraz z�pod�ogówk, u�o�on w�wiatro�apie i��azienkach. System zaopatrzono w pomp� obiegow, dzi�ki której ciep�a woda od razu leci z ka�dego kranu. Wystarcza jej te� przy korzystaniu z domowego hydromasa�u: w wannie lub pod prysznicem

BD1-2_Posesjonaci_Sztuka.indd 36 2013-12-17 20:49:01

zaopatrzymy w okna dachowe, poniewa� robi�c to wcze�niej, naru-szyliby�my warunki trzyletniej gwarancji, której udzieli� deweloper. Szkoda, �e musieli�my czeka�! Sami ocieplali�my dach (we�n� mineraln� o gr. 25 cm) i�najlepiej by�o wstawi� okna przed u�o�eniem termoizolacji.

Jak sprawdzi� si� dom od dewelopera?Oto, co na temat swojego domu, po czteroletniej praktyce u�ytkowa-nia, powiedzieli Dorota i Robert:

– Kupuj�c dom, nie znali�my si na budownictwie i podczas ogldzin bli�niaka nie zauwa�yli�my �adnych b�dów wykonawcy. Przed podpisaniem aktu notarialnego zasignli�my jedynie jzyka u s�siadów z osiedla. Jedni z nich opowiedzieli, �e przed swoj� transakcj� �ci�gnli budowlaca z rodziny i na podstawie jego pozytywnej opinii dokonali zakupu. My równie� w pewnym stopniu oparli�my si na niej. Niskie rachunki za ogrzewanie domu s� dowodem na to, �e zosta� on prawid�owo zaizolowany termicznie. Jednak po przeprowadzce zdarzy�y si pewne incydenty, które wy-maga�y interwencji firmy deweloperskiej w ramach trzyletniej gwa-rancji na dach i dwuletniej na u�ytkowanie domu. Najpierw trzeba by�o uszczelni� obróbki dachu przy kominie i natychmiastowa na-prawa okaza�a si skuteczna. Trzy lata temu nasze osiedle zalewa�a woda podczas ulewnego lata, poniewa� znajduje si w�najni�szym punkcie terenu. Firma deweloperska wykona�a wtedy szereg prac zwi�zanych z odwodnieniem terenu wokó� osiedla i�poszczególnych domów. Wokó� naszego u�o�y�a opaski drenuj�ce, co wi�za�o si z�odkopaniem fundamentów na g�boko�� 1 m. Rok�pó�niej mieli-�my na pitrze powa�n� awari instalacji wodnej. Pod posadzk� rozszczelni�a si rura transportuj�ca wod do �azienki. Musieli�my skuwa� posadzki na pitrze i remontowa� nowiutkie sufity i �ciany na parterze. Awaria by�a tym bardziej uci��liwa, �e�jej usuwanie trwa�o 3 miesi�ce, a�Dorota by�a w kocówce ci��y. Nast�pi� te� nieprzyjemny moment ustalania, kto poniesie koszty zwi�zane z�napraw� awarii. Deweloper dowodzi�, �e uszkodzenie rury spowodowali monterzy systemu centralnego odkurzania. Nie�mia�

racji i w kocu cz�� kosztów poniós� on, a�cz�� sfinansowali�my z ubezpieczenia domu. Warto wic szczegó�owo ubezpiecza� domy! Na przyk�adzie dotychczasowych zdarze mo�emy powiedzie�, �e dom zbudowany przez dewelopera nie ma powa�niejszych wad, a kiedy si zdarzaj� losowe awarie, mo�emy liczy� na fachow� interwencj jego ekip.

Kuchnia jest zaopatrzona w granitowe blaty, indukcyjn kuchenk�, wydajny okap, lodówk� z podajnikiem wody, profesjonalny ekspres do kawy. W podwieszanych sufitach w�a�ciciele zaprojektowali o�wietlenie halogenowe, ale zamierzaj je zmieni na LED-owe, bardziej energooszcz�dne

Roczne koszty utrzymania domu o�powierzchni 132 m2 wynosz� 10 650 z�

Pokój go�cinny na zaadaptowanym poddaszu. Pod po�aciami dachu u�o�ono we�n� mineraln (25 cm). �ciany wyko�czono p�ytami g-k, a�posadzk� panelami imitujcymi db. Pod skosami dachu zbudowano szafy wn�kowe. Dzi�ki zagospodarowaniu strychu, powierzchnia u�ytkowa powi�kszy�a si� o 40 m2

Trafne decyzje i rady wa�cicieli– �a�ujemy, �e mamy tak ma�� powierzchni� wodnego ogrzewania

pod�ogowego. Znajduje si� tylko pod posadzkami w wiatro�apie i w �a-zienkach. Najbardziej brakuje go na ca�ym parterze, jednak przyda�oby si� w ca�ym budynku. Dzieci zwykle chodz� bez kapci, a ciep�a pod�o-ga to raj dla stóp.

– Szkoda, �e nie rozprowadzili�my od kominka systemu DGP. Polecamy wk�ad z�naro�n� szyb�, bo lepiej wida ogie (u nas od strony jadalni i�sa-lonu). Rok temu przenie�li�my czujnik temperatury z parteru na�pi�tro, wi�c promieniuj�ce z niego ciep�o nie wy��cza kot�a gazowego i�w�sy-pialniach jest ciep�o.

– Rolety zewn�trzne za�o�yli�my z my�l� o obni�eniu op�at za gaz z�sieci oraz zas�oni�ciu wn�trz przed nadmiarem s�oca w le-cie. Od�razu odczuli�my ró�nic� i komfort cieplny we wn�trzach. Znakomita inwestycja! Podobnie jak monta� centralnego odkurza-cza. Teraz zastanawiamy si� nad za�o�eniem klimatyzatorów (wyce-niono je na�7000 z�), ale najpierw�przetestujemy, czy przy roletach s� rzeczywi�cie potrzebne.

– Wi�kszo� czasu sp�dzamy w pomieszczeniach na parterze i od-czuwamy, �e s� troch� za ciasne. Szczególnie jadalnia, bo np. musimy odsuwa stó�, kiedy palimy w kominku.

– Po��czenie gara�u z domem sprawdza si� podczas mrozów i s�oty, jednak sam gara� jest zbyt ma�y. To, oprócz za ma�ego zaplecza gospo-darczego, g�ówna wada naszego domu. Niektórzy mieszkacy osiedla zli-kwidowali gara�, w celu zwi�kszenia powierzchni mieszkalnej. My�utrzy-mali�my funkcj� gara�owania pod dachem domu, a do przechowania sprz�tu ogrodowego i drewna postawili�my sk�adzik w ogrodzie. Lepiej by�oby, gdyby domy po��czone by�y gara�em, wtedy mniej by by�o s�y-cha s�siadów za �cian�.

BD1-2_Posesjonaci_Sztuka.indd 37 2013-12-19 18:11:47

38 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

PRZEWODNIK DLA ROZPOCZYNAJCYCH BUDOW� DOMU

Wybudowanie domu to powa�na inwestycja, wymagaj�ca podejmowania szeregu trudnych decyzji na ka�dym etapie prac. Pocz�wszy od wyboru dogodnej lokalizacji i konkretnej dzia�ki, po wykonanie projektu, za�atwienie wszystkich formalno�ci i wybranie wykonawców. Podpowiadamy na co zwróci� szczególn� uwag� podczas rozstrzygania tych dylematów.

Formalno�ci,wybór projektui wykonawcy

Norbert Skupi�ski

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

DZIA�KAInwestycj� pod nazw� „budowa domu” nale�y zacz�� od poszukiwa-nia odpowiedniej dzia�ki budowlanej. To kluczowe dla ca�ego przed-si�wzi�cia. Nie jest to zadanie proste, mo�e ono bowiem trwa� nawet d�u�ej ni� sama budowa.

DZIAKA MARZEPowierzchnia idealnej dzia�ki przeznaczonej pod budow� domu jed-norodzinnego powinna wynosi� nie mniej ni� 800–1000 m². Inne po-��dane cechy to regularny, najlepiej zbli�ony do kwadratu kszta�t, p�a-skie ukszta�towanie terenu i w�a�ciwe warunki gruntowe. Pod uwag� nale�y te� wzi�� s�siedztwo: lokalizacj� uci��liwych sklepów czy ha-�a�liwych warsztatów samochodowych. Do posesji powinna prowa-dzi� dobra (utwardzona), ale niezbyt ruchliwa droga. Dobrze te�, gdy teren jest uzbrojony. W przeciwnym razie bardzo istotne b�dzie to, aby mo�liwe by�o bezproblemowe pod��czenie wszystkich mediów.

fot. Dreamstime

dylematy_wybor_dzialki_projektu.indd 38 2013-12-19 16:06:26

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 39

Tyle teorii, praktyka pokazuje bowiem, �e idealnych dzia�ek jest niewiele. Te najlepiej po�o�one i najlepsze pod budow� grunty ciesz� si� du�ym powodzeniem. Na szcz��cie na wi�kszo�� niedoskona�o�ci mo�na znale�� remedium.

W przypadku mniejszej dzia�ki (600 m²), warto rozwa�y� zabudo-w� bli�niacz� oraz wielokondygnacyjn�. Atutem mniejszej dzia�ki jest zpewno�ci� ni�sza cena.

Du�o wi�kszym problemem jest dzia�ka o nieregularnym kszta�-cie lub bardzo w�ska. W takiej sytuacji trudno b�dzie si� obej�� bez in-dywidualnego projektu domu, który jest dro�szy ni� projekt typowy. Bior�c pod uwag� wymagane w prawie odleg�o�ci pomi�dzy domem a granic� dzia�ki, w praktyce trudno b�dzie zagospodarowa� dzia�k� w��sz� ni� 15–16 m.

Indywidualny projekt b�dzie konieczny tak�e w przypadku terenu zeznacznym spadkiem. Jednym z rozwi�za jest zaplanowanie pod-piwniczenia od strony, gdzie opada grunt.

Kolejn� kwesti� jest stabilny grunt. Zawsze warto spyta� s�siadów ohistori� terenu. Mo�e si� bowiem okaza�, �e znajduje si� na nim za-sypany staw, przysypane �mieci lub grunt jest po prostu niestabil-ny. Warto zainwestowa� w przeprowadzenie bada gruntu. Lepiej po-nie�� taki wydatek, ni� kupi� ziemi�, na której nie da si� wybudowa� domu.

Co robi� w przypadku dzia�ki po�o�onej w pobli�u ruchliwej drogi? W kocu ch�� ucieczki przed ha�asem jest jedn� z najwa�niejszych mo-tywacji osób stawiaj�cych w�asny dom. Najlepszym wyj�ciem jest za-planowanie budowli jak najdalej od drogi i ograniczenie liczby okien od tej strony.

Dobrym rozwi�zaniem jest te� budowa solidnego, murowanego ogrodzenia lub nasypu ziemnego, które chroni� przed ha�asem i drga-niami. W przypadku bardzo ruchliwej arterii, najlepszym wyj�ciem b�dzie wybór domu parterowego, poniewa� na wy�szych kondygna-cjach ha�as okaza�by si� w wi�kszym stopniu uci��liwy.

PLAN ZAGOSPODAROWANIA LUB DECYZJA O WARUNKACH ZABUDOWYOgromnym u�atwieniem dla inwestora jest wybór dzia�ki na ob-szarze, dla którego przyj�to miejscowy plan zagospodarowa-nia przestrzennego. Formalno�ci zwi�zane z budow� b�d� wtedy du�o mniej uci��liwe, a procedury b�d� trwa�y znacznie kró-cej. Niestety, znaczna cz��� naszego kraju takimi planami obj�ta niejest. Plan zagospodarowania przestrzennego to dokument okre�laj�-cy, czy dopuszczalna jest zabudowa i jakie warunki musi spe�ni�. Najwa�niejsze kwestie, które reguluje, to:

przeznaczenie gruntów, na przyk�ad tylko pod zabudow� jednoro-dzinn� czy te� na potrzeby dzia�alno�ci przemys�owej, us�ugowej itp. – to determinuje nasze przysz�e s�siedztwo; minimaln� wielko�� dzia�ki budowlanej; jak du�a jej cz��� mo�e zosta� zabudowana; czy budynki musz� by� wolno stoj�ce czy dopuszcza si� tak�e za-

budow� bli�niacz� lub szeregow�; ile kondygnacji i jak� wysoko�� mog� mie� budynki; jaka ma by� szeroko�� elewacji frontowej; jak ma by� rozwi�zany problem mediów, np. zaopatrzenia w wod�

(wodoci�g czy studnia), kanalizacji itd. Miejscowe plany zagospodarowania trzeba dobrze analizowa�, po-niewa� nie stanowi� jednolitego wzorca. Ró�ni� si� szczegó�owo-�ci� regulacji, ale tak�e zakresem przedmiotowym. Na przyk�ad na Podhalu wymaga si�, by dachy by�y bardzo strome, a elewacji nie wy-kaczano sidingiem, uzasadniaj�c to ch�ci� zachowania architekto-nicznej tradycji tego regionu. Plan mo�e te� okre�la�, jakie paliwa wol-no stosowa�, cho� do�� cz�sto dopuszcza si� du�� swobod�, docelowo przewiduj�c np. gazyfikacj�, ale do tego czasu pozostawiaj�c pe�n� swobod� wyboru opa�u. Plany s� dost�pne w odpowiednim urz�dzie gminy, s� te� publi-kowane w dziennikach urz�dowych województw, a te ostatnie s� do-st�pne w formie elektronicznej w Internecie. Pomoc oferuj� te� komer-cyjne serwisy internetowe. Jak wspomniano, bardziej skomplikowana jest sytuacja, w któ-rej interesuj�cy nas teren nie jest obj�ty planem zagospodarowania przestrzennego. Musimy wtedy wyst�pi� do gminy o wydanie decy-zji o warunkach zabudowy, w której b�d� uj�te przedstawione powy-�ej wymagania. Niestety, taka procedura jest czasoch�onna – na wyda-nie decyzji mo�emy czeka� nawet kilka miesi�cy. Stosunkowo �atwiej mo�na uzyska� pozwolenie, je�li dzia�ka, któr� zamierzamy kupi�, s�-siaduje z inn�, ju� zabudowan�.

WASNO�� GRUNTUPodobnie jak w przypadku planów zagospodarowania przestrzenne-go, tak w odniesieniu do statusu prawnego dzia�ki najlepiej, gdy jest on uregulowany. Najprostsza jest wi�c sytuacja, gdy kupujemy ziemi� od osoby, która jest jej jedynym w�a�cicielem. Niestety nie zawsze tak jest. Cz�sto dzia�ki maj� kilku wspó�w�a�cicieli, co wynika z dziedzicze-nia inieuregulowanych do koca spraw spadkowych. W takiej sytu-

Od planów do wykonawcyfo

t. M

. Szy

man

ik

Idealna dzia�ka na dom jednorodzinny powinna by p�aska, mie przynajmniej 800–1000 m² i�regularny kszta�t

Dom bez pozwoleniaWkrótce procedury zwizane z budow domu maj zosta

znacznie uproszczone. Rzd skierowa� bowiem do dalszych prac projekt zmian Prawa budowlanego. Zak�ada on zniesienie wymogu uzyskiwania pozwolenia na budow� domów jednorodzin-nych, których obszar oddzia�ywania nie wykracza poza granice dzia�ki obj�tej inwestycj, oraz te, które nie oddzia�uj negatyw-nie na �rodowisko. Inwestor b�dzie tylko zobligowany zg�osi do starostwa budow� z�projektem budowlanym oraz przed rozpo-cz�ciem inwestycji poinformowa o niej ssiadów.

dylematy_wybor_dzialki_projektu.indd 39 2013-12-19 17:53:27

acji, aby sta� si� jedynym w�a�cicielem i móc swobodnie gospodarowa� ziemi�, musimy zaspokoi� roszczenia wszystkich dotychczasowych wspó�w�a�cicieli. Jednak ju� samo ich odnalezienie mo�e nastr�cza� pewne trudno�ci.

Kolejni w�a�ciciele powinni by� wpisani do ksi�gi wieczystej przypi-sanej danej dzia�ce, jednak zdarza si�, �e dla posesji takiej ksi�gi nie za-�o�ono. Je�li sprawy w�asno�ci s� mocno zagmatwane, lepiej zzakupu zrezygnowa�.

Inny problem mo�e stanowi� sytuacja, w której dzia�ka jest zabez-pieczeniem po�yczki lub jest obci��ona finansowo w inny sposób. Informacja o tym musi znale�� si� w ksi�dze wieczystej. Dlatego naby-waj�c ziemi�, zawsze ��dajmy aktualnego wypisu z ksi�g wieczystych. Dodatkowo do umowy powinno by� do��czone o�wiadczenie sprzeda-j�cego, �e dzia�ka od chwili sporz�dzenia wypisu nie zosta�a obci��ona wierzytelno�ciami. Dopilnowanie tego jest bardzo wa�ne, bo obci��enia hipoteczne s� przypisane do dzia�ki i przechodz� na nowego w�a�ciciela.

Obecnie znaczna cz��� ksi�g wieczystych jest dost�pna w formie elektronicznej, na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwo�ci (www.ekw.ms.gov.pl).

Uwag� nale�y zwróci� te� na status dzia�ki. Je�li w ewidencji grun-tów figuruje jako rolna lub le�na, musimy wyst�pi� o zmian� statu-su dzia�ki lub jej cz��ci – najcz��ciej to tzw. odrolnienie (wy��czenie z produkcji rolnej). Jednak taka procedura nierzadko ci�gnie si� lata-mi, mo�e te� zakoczy� si� niepowodzeniem (szczególnie w przypad-ku gruntów lepszej klasy). Ponadto chc�c kupi� ziemi� roln�, gdy nie jeste�my rolnikami – musimy liczy� si� z tym, �e prawo pierwoku-pu, za cen� okre�lon� w umowie przedwst�pnej, przys�uguje Agencji Nieruchomo�ci Rolnych. W praktyce Agencja nie korzysta jednak z tego prawa w przypadku ma�ych dzia�ek.

NIEZB DNA INFRASTRUKTURAPodstaw� infrastruktury jest droga dojazdowa, najlepiej publiczna. Je�li natomiast dojazd prowadzi przez cudzy grunt, nale�y ustanowi� tzw. s�u�ebno�� drogi koniecznej. Najlepiej porozumie� si� w tym celu z s�-siadem, któremu nale�y si� za to wynagrodzenie. Takie porozumie-nie stron musi mie� po�wiadczenie notarialne. Je�li nie uda si� porozu-mie�, niezb�dna b�dzie decyzja s�du. Informacja o s�u�ebno�ci drogi koniecznej jest umieszczana w ksi�dze wieczystej dzia�ki. Trzeba sprawdzi�, czy droga jest przejezdna przez ca�y rok. Pod uwa-g� nale�y wzi�� ewentualne korki, szczególnie w dni powszednie w po-rze dojazdu i powrotu z pracy, oraz to, czy jest regularnie od�nie�ana. Kolejn� kluczowa kwesti� w przypadku zakupu dzia�ki s� media.Ka�da dzia�ka musi by� zaopatrzona w wod�, pr�d i odprowadzenie�cieków. Podstaw� jest uzyskanie na pi�mie od w�a�ciwych zak�adów(energetycznego, wodoci�gowego) potwierdzenia tzw. gotowo�ci na przy��czenie i jego warunków technicznych. Sam fakt, �e w pobli�udzia�ki biegnie linia energetyczna lub wodoci�g nie znaczy jeszcze, �e bez trudu i w rozs�dnym czasie zostaniemy do nich przy��czeni. Najwa-�niejszy jest pr�d, bo przy��czenia do sieci energetycznej w praktyce nie da si� zast�pi�. Natomiast w razie problemów z przy��czeniem do wodo-ci�gu, mo�emy zdecydowa� si� na studni�, je�li za� nie mamy dost�pu do kanalizacji zbiorczej – na szambo, cho� mo�e si� zdarzy�, �e miejsco-wy plan zagospodarowania wymusza np. przy��czenie do kanalizacji.

Sama droga prowadz�ca do naszej wymarzonej, uzbrojonej dzia�ki to nie wszystko. Samochód mo�e by� zawodny, czasami b�dziemy wi�c zmuszeni skorzysta� z komunikacji publicznej. To szczególnie istot-ne dla rodzin z dzie�mi i m�odzie�� w wieku szkolnym. Dobrze wi�c, gdy w pobli�u znajduje si� przystanek autobusowy lub stacja kolejowa. Idealnie, gdy komunikacja publiczna kursuje z odpowiedni� cz�stotli-wo�ci�. Wspomnianych uci��liwych dojazdów do szko�y mo�na unikn��, gdy w pobli�u jest odpowiednia placówka dydaktyczna. Równie po��-dana jest blisko�� sklepów, przychodni czy innych miejsc us�ugowych.

PROJEKTPlanuj�c budow� domu, ka�dy inwestor ma pewne, mniej lub bardziej skrystalizowane, wyobra�enia na temat tego, jak b�dzie on wygl�-da�. Zadaniem projektanta jest nadanie tym marzeniom konkretnych kszta�tów.

POWIERZCHNIA Powierzchnia zale�y przede wszystkim od liczby pokoi. Ich ilo�� po-winna wynika� oczywi�cie z liczby domowników. Pod uwag� nale-�y te� wzi�� ewentualnych go�ci. Trzeba równie� przemy�le�, czy wprzysz�o�ci nie szykuje si� powi�kszenie rodziny. Pomieszczenia rzadziej u�ywane warto umie�ci� w wydzielonej cz��ci domu (np. na odr�bnej kondygnacji), by mo�na by�o utrzymywa� w nich ni�sz� tem-peratur�. Sypialnie nie powinny by� mniejsze ni� 9 m².

Je�li cz�sto pracujemy w domu, najlepiej wygospodarowa� osobne, ciche pomieszczenie, s�u��ce jako gabinet. Powinno si� wnim zmie-�ci� biurko, rega�y na ksi��ki, skoroszyty i segregatory, czy inne ma-teria�y zwi�zane z prac�. Je�li b�dziemy przyjmowa� interesantów, togabinet najlepiej zlokalizowa� w pobli�u wej�cia.

LICZBA KONDYGNACJI Powinna by� pochodn� przede wszystkim powierzchni dzia�ki. Naprzeci�tnej dzia�ce w kszta�cie niezbyt wyd�u�onego prostok�ta opowierzchni 800–1000 m² mo�na zazwyczaj bez trudu zmie�ci� za-równo pi�trowy, jak i parterowy dom o powierzchni ok. 150 m².

Najprostsze w budowie s� domy parterowe, pozbawione schodów (poza strychowymi, które mog� by� nawet sk�adane). Doceni� to zarów-no rodzice z ma�ymi dzie�mi, jak i osoby starsze czy niepe�nosprawne.

40 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domu

fot.

Dre

amst

ime

Projekt indywidualny czy z katalogu? – to jeden z podstawowych dylematów inwestora

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_wybor_dzialki_projektu.indd 40 2013-12-19 17:54:02

Od planów do wykonawcy

41BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Strop domu parterowego mo�e by� lekki, utworzony na przyk�ad przez dolny pas wi�zarów dachowych. Ocieplenie go jest bardzo �atwe, bo uk�ada si� je na stropie, a nie w po�aciach dachu. Wad� domów par-terowych jest stosunkowo du�a powierzchnia zabudowy i pod�ogi po-sadowionej na gruncie oraz wi�ksze fundamenty i znaczna powierzch-nia dachu.

Mniejsz� powierzchni� zabudowy ni� domy parterowe o takiej sa-mej powierzchni maj� domy z poddaszem u�ytkowym. �atwiej jest je wi�c zmie�ci� na ma�ych dzia�kach, jednak cz�sto s� dro�sze w budo-wie. Wynika to z kosztów wykonania stropu i schodów, na które trzeba te� przeznaczy� cz��� powierzchni obydwu kondygnacji. Strop pomi�-dzy kondygnacjami mieszkalnymi musi by� solidny i dobrze t�umi�cy d�wi�ki.

Zalet� domów pi�trowych jest brak na pi�trze skosów, które zmniej-szaj� ich u�yteczn� powierzchni� i przez to utrudniaj� zagospoda-rowanie. Cho� trzeba te� doda�, �e poddasza maj� wielu zwolenni-ków, poniewa� skosy nadaj� pomieszczeniom oryginalny charakter. Oddzielone od wp�ywów zewn�trznych nieu�ytkowym poddaszem, po-mieszczenia pi�tra s� natomiast mniej podatne na przegrzewanie latem i wych�adzanie zim�.

A co z piwnic�? Tradycyjnie w tej cz��ci domu umieszcza�o si� ko-t�owni�, spi�arni� na przetwory czy… sk�ad rupieci. To dobra loka-lizacja tak�e dla pracowni, warsztatu majsterkowicza czy magazy-nu opa�u do kominka. Niestety, domy podpiwniczone maj� te� wady. Najwa�niejsz� s� koszty. Skuteczna izolacja przeciwwodna – w przy-padku wysokiego poziomu wód gruntowych – jest bardzo trudna do wykonania i kosztowna (cho� nawet najkosztowniejsza hydroizolacja nie zagwarantuje, �e w przysz�o�ci nie pojawi� si� przecieki). Wzwi�z-ku z tym piwnica mo�e by� znacznie dro�sza ni� podobnej wielko-�ci pomieszczenia nadziemne. Dlatego te� jej budow� mo�na rozwa�a� wsytuacji, gdy dzia�ka jest bardzo ma�a lub w�ska, albo pochy�o�� tere-nu i tak zmusza nas do wykonania wysokiego fundamentu. Oczywi�cie o ile grunt jest suchy.

O wygodzie domu pi�trowego w du�ej mierze decyduj� schody. Dowyboru mamy dwa rozwi�zania. Tradycyjne zak�ada umiejscowie-nie ich w pobli�u wej�cia – w holu lub w wydzielonej klatce schodo-wej. Ogranicza to przenoszenie si� d�wi�ków pomi�dzy kondygnacja-mi i umo�liwia dobre odseparowanie wspólnej dla wszystkich dziennej cz��ci domu – z salonem i kuchni� na parterze – od sypialni na kolejnej kondygnacji. Drugie rozwi�zanie – szczególnie ostatnio popularne – za-k�ada usytuowanie schodów w salonie. Oszcz�dza to nieco miejsca, bo nie trzeba projektowa� du�ego holu ze schodami, ale – cho� �adne scho-dy zdobi� salon – mog� te� utrudnia� jego aran�acj�. Je�li z braku miej-sca lub dla ozdoby wybierzemy schody kr�te, prawdopodobnie b�d� po prostu niewygodne. Wad� schodów w salonie jest tak�e to, �e u�atwia-j� przenoszenie si� d�wi�ków, a wi�c go�cie bawi�cy si� w salonie mog� przeszkadza� dzieciom �pi�cym na pi�trze, a je�li kto� g�o�no s�ucha muzyki w pokoju na górze, to b�dzie j� s�ycha� i w salonie.

GARA�, WARSZTAT, MAGAZYN...Wielko�� gara�u determinuje oczywi�cie liczba samochodów, które b�d� w nim parkowa�. Ponadto gara� s�u�y cz�sto za magazyn dla ma-szyn ogrodniczych, rowerów czy narz�dzi. Je�li ogród jest nasz� pasj�

lub nie mo�emy si� oby� bez majsterkowania, pomy�lmy o wydziele-niu pomieszczenia na wszystkie niezb�dne sprz�ty. W przeciwnym ra-zie gara� b�dzie wielkim sk�adowiskiem. Najwygodniej, je�li z gara�u b�dziemy mogli wej�� bezpo�rednio do domu, ewentualnie doj�� do wej�cia chronieni szerokim okapem dachu. W zwi�zku z tym najwy-godniejszy jest gara� s�siaduj�cy z domem, ale dla ograniczenia strat ciep�a lepiej, by gara� nie by� cz��ci� bry�y domu, lecz by� tylko dosta-wiony do dobrze ocieplonej �ciany zewn�trznej.

Zlokalizowanie gara�u w piwnicy nale�y traktowa� jako ostatecz-no��. Zjazd do takiego gara�u jest niewygodny, zim� bywa oblodzony lub za�nie�ony (chyba �e zastosujemy instalacj� przeciwoblodzeniow�), a samo pomieszczenie b�dzie te� nara�one na zalanie w razie bardzo gwa�townych opadów, nawet gdy odwodnienie wykonano prawid�owo.

IM PROSTSZA BRYA, TYM LEPIEJZ praktycznego punktu widzenia, im prostsza bry�a budynku, tym lepiej. Najlepiej, je�li rzuty kondygnacji s� zbli�one do kwadratu lub niezbyt wyd�u�onego prostok�ta. Dzi�ki temu powierzchnia prze-gród zewn�trznych (�ciany, pod�oga, dach) jest niewielka wstosun-ku do kubatury oraz powierzchni budynku. To za� oznacza mniej-sze koszty budowy oraz ogrzewania w czasie eksploatacji.

Niewskazana jest budowa balkonów, które s� przyczyn� znacznych strat ciep�a, gdy� p�yta balkonu jest zwykle przed�u�eniem p�yty stro-powej. Cho� elementy te s� bardzo cenione w blokach mieszkalnych, gdzie stanowi� namiastk� ogrodu, w domach otoczonych zieleni� bal-kony s� zwykle bezu�yteczne.

K�opoty mog� sprawi� te� skomplikowane, wielopo�aciowe dachy, które zwi�kszaj� straty ciep�a. Dodatkowo podczas prac dekarskich �a-two o b��dy, a w konsekwencji – przecieki. Najbardziej godne polecenia s� proste dachy dwu- lub czterospadowe. Te pierwsze pozwalaj� po-nadto wygospodarowa� du�o miejsca na poddaszu.

Niepo��dane s� te� za�amania bry�y budynku, wykusze itp. Elementy te komplikuj� konstrukcj� stropów, a przy tym zwi�ksza-j� powierzchni� przegród zewn�trznych (a przez to straty ciep�a), cho� tylko nieznacznie zwi�kszaj� powierzchni� u�ytkow�.

Pomieszczenia budynku powinny by� zgrupowane, ze wzgl�du na funkcje oraz potrzebne w nich instalacje. Najlepiej, je�li �azienki umieszczone s� obok siebie lub jedna nad drug�, bo wtedy mo�naprzy��czy� je do wspólnego pionu kanalizacyjnego, wystarcza te� je-den komin z kana�ami wentylacyjnymi. Mo�liwie blisko �azienek ikuchni powinno si� równie� znale�� pomieszczenie z kot�em przy-gotowuj�cym ciep�� wod�. Dzi�ki temu woda b�dzie p�yn�� krótki-mi odcinkami rur i nie b�dzie si� wych�adza�, co w sprzyjaj�cych wa-runkach pozwoli nawet zrezygnowa� z cyrkulacji c.w.u. – ciep�a woda itak b�dzie p�yn�� zaraz po odkr�ceniu kranu. Warto grupowa� pomieszczenia o tym samym przeznaczeniu, gdy� zapewnia to racjonalny podzia� domu na strefy, s�u��ce podobnym po-trzebom (np. do pracy i odpoczynku, a wi�c takie, w których panuje ci-sza) lub takie, w których b�dzie utrzymywana jednakowa temperatura.

PO��DANE POUDNIENaj�atwiej zorientowa� pomieszczenia wzgl�dem stron �wiata na dzia�-ce, która ma kszta�t zbli�ony do kwadratu. Ograniczeniem mo�e by�

dylematy_wybor_dzialki_projektu.indd 41 2013-12-19 16:07:55

BUDUJEMY DOM 1–2/201442

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domu

gara�, do którego wjazd najlepiej umie�ci� od strony ulicy. Wej�cie do domu mo�e by� zarówno od frontu, jak i w �cianie bocznej bu-dynku.

Najwa�niejsza zasada dotyczy rozmieszczenia okien. Ich najwi�k-sza ilo�� powinna znajdowa� si� od po�udnia, najmniejsza od pó�nocy. Elewacja po�udniowa jest bowiem najbardziej nas�oneczniona, dlatego warto z tej strony zlokalizowa� salon/pokój dzienny. Takie rozmiesz-czenie zapewnia nie tylko komfort, ale ma te� wp�yw na ograniczenie strat ciep�a. Z ilo�ci� okien po tej stronie nie mo�na te� przesadzi�, po-niewa� w okresie letnim promienie s�oneczne mog� by� bardzo uci��-liwe. Dlatego nale�y pami�ta� o zieleni ogrodowej za oknem, a tak�e oroletach, �aluzjach itp.

Rozmieszczenie sypialni to kwestia indywidualnych upodoba. Je�li lubimy, by budzi�o nas poranne s�oce, umie��my sypialni� od wscho-du. Od tej strony warto te� zaplanowa� taras. Dobrze, je�li jego w��szy bok b�dzie skierowany na po�udnie. Latem b�dzie intensywnie nas�o-neczniony tylko rano, gdy upa� nie jest jeszcze tak dokuczliwy.

WIELKO�� KOTOWNIMinimalne wymagania co do rozmiarów kot�owni, sposobu wentyla-cji itp. wynikaj� z przepisów budowlanych i zale�� od tego, jak ma by� zasilany kocio�. Nigdy te� nie zapominajmy, �e przepisy okre�laj� tyl-ko pewne minimum – wielko�� kot�owni powinna te� zapewnia� wy-god� jej u�ytkowania. Kocio� gazowy jest w�a�ciwie bezobs�ugowy, nie musimy te� mar-twi� si� wydzieleniem miejsca na opa� ani na zasobnik ciep�ej wody (kocio� mo�e mie� wbudowany niewielki zbiornik lub by� go ca�kowi-cie pozbawionym, je�li pracuje jako dwufunkcyjny). Przepisowe wy-magania, co do minimalnej kubatury, s� bardzo �agodne: 8 m³ – w przypadku urz�dze pobieraj�cych powietrze do spalania

ztych pomieszcze, 6,5 m³ – w przypadku urz�dze z zamkni�t� komor� spalania, po-

bieraj�cych powietrze z zewn�trz.Dopuszczalne jest nawet zainstalowanie kot�a w kuchni, holu czy

�azience. Co wa�ne, wentylacja grawitacyjna jest wymagana tylko wprzypadku kot�ów z otwart� komor� spalania; gdy jest ona zamkni�-ta, to rodzaj wentylacji mo�e by� dowolny.

Trzeba jednak zaznaczy�, �e kot�ów zasilanych gazem p�ynnym (LPG) dotycz� pewne obostrzenia. Kot�ownia z takim kot�em nie mo�e: znajdowa� si� poni�ej poziomu terenu, na przyk�ad w piwnicy; mie� wpustów kanalizacyjnych w pod�odze.

Ponadto otwory wentylacyjne powinny znajdowa� si� przy pod�o-dze. Te obostrzenia wynikaj� z faktu, �e LPG jest ci��szy od powie-trza i w razie wycieku gromadzi si� w najni�ej po�o�onych miejscach. Najwi�cej wymaga b�dziemy musieli jednak spe�ni� chc�c wykorzy-sta� paliwa sta�e. Kot�ownia z kot�em na paliwo sta�e musi mie�: wielko�� zapewniaj�c� minimum odst�p 1 m pomi�dzy przodem ko-

t�a a �cian�, oraz wygodny dost�p do wyczystek kot�a i komina; sprawn� wentylacj� grawitacyjn� – otwór nawiewny o powierzch-

ni przekroju co najmniej 200 cm² oraz umieszczony pod sufi-tem wlot do kana�u wentylacyjnego wyprowadzonego ponad dach. Minimalny wymiar kana�u to 14 × 14 cm lub �rednica 15 cm;

wpust kanalizacyjny umieszczony w pod�odze.

Kocio� na paliwo sta�e wymaga wi�kszej kot�owni, cho�by ze wzgl�-du na wygod� obs�ugi, a ta mo�e by� konieczna nawet co kilka godzin. Ponadto w kot�owni niezb�dne jest miejsce na zapas paliwa lub zawie-raj�cy je zasobnik.

W kot�owni na paliwo sta�e potrzebne jest miejsce na du�y zasobnik na ciep�� wod� u�ytkow� (c.w.u.), zwykle dobrany wed�ug wska�nika: 50 l na osob�. W takiej kot�owni warto zaprojektowa� drzwi prowadz�-ce bezpo�rednio na zewn�trz, aby nie trzeba by�o przechodzi� do niej zopa�em ani popio�em przez inne pomieszczenia.

Je�li w domu planujemy instalacj� kolektorów s�onecznych, to nie-zale�nie od rodzaju kot�a, b�dziemy musieli wygospodarowa� miejsce na zasobnik c.w.u. o pojemno�ci 150–300 l. Jego rol� jest odbiór ciep�a zinstalacji pod��czonej do kolektorów i przekazanie go zimnej wodzie, a tak�e magazynowanie ciep�ej wody.

KUCHNIA – ODDZIELNIE CZY RAZEM?Pierwsze pytanie, które powinni�my sobie postawi� przy plano-waniu kuchni, dotyczy tego, czy potrzebujemy kuchni wydzie-lonej, czy te� aneksu b�d�cego cz��ci� pokoju. Obecnie mod-ne jest to drugie rozwi�zanie, ale nale�y pami�ta� o jego wadach. Najwa�niejsza to zapachy, które �atwo przenikaj� poza obszar goto-wania. K�opot mo�e te� stanowi� utrzymanie czysto�ci poza anek-sem. Garnki, talerze, produkty spo�ywcze, tak naturalne wkuchni, nie najlepiej wygl�daj� zpozycji salonu. Zatem aneks kuchenny po-lecany jest osobom, które gotuj� sporadycznie, a posi�ki i tak wol� spo�ywa� w pokoju dziennym. Po�rednim rozwi�zaniem jest po��-czenie kuchni i salonu szerokim, ok. 1,5-metrowym przej�ciem.

Je�li w kuchni nie przewidujemy ustawia� sto�u, to wystarczy na ni� przeznaczy� 10–15 m². Praktyczne jest zaprojektowanie przy kuchni pomieszczenia gospodarczego – spi�arni jednak by by�o wy-godne, powinno mie� co najmniej 3 m². Je�li mia�oby by� mniejsze, lepiej wstawi� do kuchni du�� szaf� wn�kow� na naczynia, przetwo-ry itp.

Z KATALOGU LUB NA MIAR Na temat wyboru rodzaju projektu zdania s� bardzo podzielone. Zwolennicy projektów indywidualnych podkre�laj�, �e tylko takie po-zwol� wybudowa� dom dopasowany do potrzeb. Oferty katalogowe mog� nie spe�ni� naszych oczekiwa. Poza tym projekt na miar� da mo�liwo�� wyboru unikalnej technologii, dzi�ki której koszty budowy b�d� ni�sze. Niestety – mówi� inni – projekt indywidualny jest du�o dro�szy, na dodatek nie mamy pewno�ci, �e architekt nie poszed� na �atwizn� i nie skopiowa� pomys�ów z innych rozwi�za. Dlatego cza-sem warto wybra� taszy projekt z katalogu, który na dodatek by� ju� gdzie� zrealizowany i efekt mo�na obejrze� w naturze, a w�a�ciciela ta-kiego domu wypyta� o do�wiadczenia zwi�zane z budow� i eksploata-cj�. Osoby realizuj�ce ten sam projekt wymieniaj� si� zreszt� do�wiad-czeniami podczas trwania budowy: takie grupy tworz� „klany” na forum internetowym Budujemy Dom.

Nawet je�li od pocz�tku sk�aniamy si� ku projektowi indywidualne-mu albo jego wykonanie wymuszaj� szczególne cechy dzia�ki, np. te-ren jest w�ski (15–16 m) lub dzia�ka ma znaczny spadek, to i tak warto przegl�da� projekty gotowe w katalogach lub Internecie: mog� by� one

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_wybor_dzialki_projektu.indd 42 2013-12-19 16:08:17

reklamy.indd 43 2013-12-18 08:31:25

BUDUJEMY DOM 1–2/201444

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domu

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

�ród�em inspiracji i pomys�ów, na które sami by�my nie wpadli. Poza tym przegl�danie prezentacji i porównywanie cech domów u�atwi nam rozmowy z projektantem: �atwiej nam b�dzie sprecyzowa� oczekiwa-nia, okre�li�, jakie rozwi�zania nam si� podobaj�, a jakich nie akcep-tujemy. Dzi�ki temu projektant b�dzie lepiej wiedzia�, jaki projekt spe�-ni nasze potrzeby.

Niezale�nie od tego, czy projekt b�dzie z katalogu czy indywidualny, zawsze mamy prawo ��da�, by by� odpowiednio szczegó�owy. Wpro-jekcie powinny by� wi�c dok�adnie opisane i narysowane jako deta-le, na przyk�ad w skali 1:20, wszystkie miejsca trudne dla wykonawcy – w�z�y konstrukcyjne, izolacje fundamentu, sposób wykonania tarasu czy szczegó�y konstrukcji dachu.

Cz�sto w projektach s�abo opracowana jest cz��� instalacyjna. Nie-dok�adno�ci i braki warto uzupe�ni�, by w trakcie budowy nie okaza�o si� na przyk�ad, �e w kot�owni nie zmie�ci si� kocio� z podajnikiem.

WYKONAWCYRola wykonawcy domu jest nie do przecenienia. To jemu powierzamy nasze �rodki i to efekty jego pracy b�d� decydowa�y przez lata o na-szym komforcie.

SYSTEM GOSPODARCZY LUB GENERALNY WYKONAWCA Ten dylemat nasuwa pewne analogie do sytuacji z wyborem projek-tu. Wybór jednej firmy jako generalnego wykonawcy jest rozwi�za-niem prostszym, zdejmuj�cym z nas cz��� odpowiedzialno�ci za pro-ces budowy. Podpisujemy wówczas tylko jedn� umow� i nie musimy martwi� si� stron� organizacyjn�. Co prawda w praktyce na budowie b�dzie pracowa�o wiele ekip jako podwykonawcy, ale ich dobór i nad-zorowanie nie b�dzie bezpo�rednio naszym problemem.

W umowie z generalnym wykonawc� powinien by� okre�lony spo-sób i termin przeprowadzenia poszczególnych etapów robót oraz zwi�zane ztym p�atno�ci. Najcz��ciej umowa jest konstruowana tak, �e ka�da ze stron p�aci kary, je�li nie wywi��e si� ze swoich zobowi�-za (terminu realizacji robót albo terminu p�atno�ci). Podpisuj�c tak� umow� najlepiej skorzysta� z pomocy prawnika, tym bardziej, �e tre�� umowy mo�e by� w zasadzie dowolna i prawnik du�o �atwiej wy-chwyci potencjalnie niekorzystne dla nas zapisy.

Drugi sposób, nazywany systemem gospodarczym, polega na sa-modzielnym anga�owaniu ekip, które wykonaj� poszczególne etapy budowy. Jest on w Polsce znacznie popularniejszy, bo zwykle ta-szy, jednak du�o bardziej obci��aj�cy dla inwestora. Wielo�� obo-wi�zków mo�e by� trudna do pogodzenia z codzienn� prac� za-wodow�, dlatego nale�y zastanowi� si�, czy mo�emy sobie na to pozwoli�.

EKIPA Z POLECENIAPowy�szy wybór wydaje si� b�ahostk� w porównaniu do wyboru sa-mej ekipy wykonawczej. O braku solidno�ci budowlaców kr��� ju� legendy. Najprostszym rozwi�zaniem b�dzie zatrudnienie ekipy „z po-lecenia”, która pracowa�a u kogo� ze znajomych i dobrze wywi�za�a si� ze swoich zada. Zreszt� wi�kszo�� dobrych ekip skontaktuje nas z inwestorami, dla których pracowali i którzy wystawi� im pozytyw-n� opini�.

Warto te� skorzysta� z dzia�u polecanych wykonawców na forum Budujemy Dom, na którym osoby z naszego Klubu Buduj�cych Dom re-komenduj� sprawdzonych przez siebie realizatorów.Buduj�c, przekonamy si� tak�e, �e je�li ju� na czym� oszcz�dza�, to lepiej na materiale, ni� na wykonawcach. Dobrzy fachowcy kosztu-j�, tym bardziej, �e w�a�ciwe zrealizowanie wielu prac wymaga czasu idok�adno�ci.

NIEZB DNY NADZÓRKa�da budowa wymaga nadzoru kierownika budowy. Niestety, zda-rza si�, �e na niektórych kierownik zjawia si� bardzo rzadko, za swo-j� funkcj� bierze niewiele, ale za to równocze�nie „prowadzi” wiele budów i dla �adnej w�a�ciwie nie ma czasu. Bywa i tak, �e praktycz-nie ca�y proces toczy si� bez jego udzia�u. Jego aktywno�� ogranicza si� do wype�nienia, za jednym zamachem, dziennika budowy, gdy ju� wszystko jest ukoczone.

Dlatego warto skorzysta� z rozwi�zania, które w Polsce nie jest jeszcze standardem. Chodzi o zatrudnienie dodatkowo inspektora nadzoru inwestorskiego.

Kierownik budowy i inspektor nadzoru pomog� nam nie tylko wkwestiach dotycz�cych technologii. Odpowiedniej wiedzy i do�wiad-czenia wymaga te� opracowanie harmonogramu prac i wspomnianych kosztorysów. Czas wykonania poszczególnych robót, wymagane prze-rwy technologiczne itp. to co�, czego sam inwestor nie b�dzie w stanie prawid�owo okre�li�. Tym bardziej, �e wybór materia�ów na rynku jest bardzo du�y, a charakterystyka ka�dego z nich nieco inna.

Niedo�wiadczonego inwestora nieuczciwy wykonawca �atwo oszu-ka, na przyk�ad zawy�aj�c zu�ycie materia�ów czy koszty robocizny. Jedn� ze sztuczek jest te� podanie niskiej stawki za godzin� pracy, ale równocze�nie znaczne zawy�enie czasu jej wykonania. Osoba bez do-�wiadczenia, nawet znaj�c �rednie stawki robocizny, takich nadu�y� nie wychwyci.

fot.

Xella

(Yt

ong)

Wybór sprawdzonej ekipy wykonawców jest jednym z�kluczowych momentów budowy domu

Rola inspektora nadzoru inwestorskiego

To specjalista z odpowiednimi uprawnieniami budowlanymi, który niezale�nie od kierownika budowy nadzoruje popraw-

no� prac na budowie, mo�e tak�e sprawdza przedstawiane kosz-torysy. Z za�o�enia reprezentuje interes inwestora – je�li zauwa-�y jakie� nieprawid�owo�ci, mo�e nakaza kierownikowi budowy ich usuni�cie, wpisujc informacj� o tym do dziennika budowy.

dylematy_wybor_dzialki_projektu.indd 44 2013-12-19 16:08:41

http://www.fakro.pl/

46 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

PRZEWODNIK DLA ROZPOCZYNAJCYCH BUDOW� DOMU

Po wyborze dzia�ki, projektu i�wykonawców wymarzonego domu, czas na skoncentrowanie si� na poszczególnych elementach budynku – od fundamentów, po dach.

fot. Dreamstime

Stan surowyzamkni ty

FUNDAMENTYNa tym etapie budowy domu do rozstrzygni�cia s� trzy najwa�niej-sze dylematy: jak g��boko posadowi� fundamenty, jaka powinna by� wysoko�� �cian fundamentowych, oraz jak zabezpieczy� ten element przed wilgoci�.

JAKA WYSOKO�� FUNDAMENTÓW?Trzeba wyra�nie rozdzieli� dwie kwestie: g��boko�� posadowienia �aw fundamentowych i wysoko�� �cian fundamentowych ponad pozio-mem terenu. G��boko�� posadowienia zale�y od typowej dla danego regionu g��-boko�ci przemarzania gruntu. W Polsce wynosi ona od -0,8 do -1,4 m (najmniejsza jest na zachodzie kraju, najwi�ksza w okolicach Suwa�k

iw Polsce po�udniowej). �awy umieszcza si� poni�ej tej granicy, po-niewa� zamarzaj�cy i odmarzaj�cy grunt zmienia swoja obj�to�� (to tzw. wysadziny mrozowe). W efekcie budynek mo�e nierównomiernie osiada�, co grozi p�kaniem �cian. Drugi czynnik to sam rodzaj gruntu. Je�li brak w nim drobnych, gliniastych cz�stek, to wysadziny mrozowe nie wyst�puj� i budynek mo�na posadowi� p�yciej, zwykle na g��boko�ci ok. 0,6 m. Grunty nie-wysadzinowe to przepuszczalne piaski, �wiry i pod�o�a skalne. Na pytanie, jaka jest najlepsza wysoko�� �cian fundamentowych ponad terenem, nie ma prostej odpowiedzi. Ich du�a wysoko�� jest bardzo po��dana, gdy �ciany s� wra�liwe na wilgo� z topniej�ce-go �niegu oraz rozbryzguj�cych si� kropel deszczu. Tak jest przede wszystkim w domach drewnianych.

ZABEZPIECZENIE PRZED WILGOCI�Ochrona fundamentów przed wod� gruntow� i wilgoci� jest zada-niem izolacji przeciwwilgociowej. Zapobiega ona przemarzaniu mu-rów i traceniu przez nie izolacyjno�ci termicznej. Pozwala unikn�� zagrzybienia, rozwijania si� ple�ni, wyst�powania wykwitów i prze-nikania wody opadowej do wn�trza budynku.

Ochrona przeciwwilgociowa sk�ada si� z dwóch elementów: izo-lacji pionowej i poziomej. Pierwsza z nich polega na pokryciu od ze-wn�trz odpowiednio przygotowanych �cian fundamentowych mas�

Norbert Skupi�ski

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_stan_surowy_zamkniety.indd 46 2013-12-19 17:32:04

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 47

bitumiczn� lub roztworem asfaltowym w postaci pó�p�ynnej. Izolacj� poziom� wykonuje si�, umieszczaj�c pap� na lepiku lub foli� PVC na styku �awy i �ciany fundamentowej oraz na styku �ciany fundamen-towej i �ciany parteru.

W�a�ciwie wykonana izolacja przeciwwilgociowa fundamentów za-pewni bezpieczestwo i komfort u�ytkowania domu.

�CIANYFundamenty s� podstaw� ka�dej budowli, ale o jej charakterze decydu-j� �ciany. Przy wyborze materia�ów �ciennych inwestorzy bardzo cz�-sto koncentruj� si� na ich cenie. Skrupulatnie porównuj� koszty cegie�, bloczków czy pustaków. Tymczasem, je�li dobrze si� zastanowi�, to nie one s� najwa�niejsze. Ostatecznie wybieraj�c konkretny budulec, inwestor niejako przes�dza o przysz�ych warunkach �ycia w domu. Wzale�no�ci od doboru w budynku b�dzie ch�odniej lub cieplej, ciszej lub g�o�niej, bardziej lub mniej sucho. I to w�a�nie owe ró�nice eksplo-atacyjne s� znacznie wa�niejsze, ni� ceny materia�ów. Teb�d� bowiem stanowi� podobn� pozycj� w bud�ecie ca�ego przedsi�wzi�cia –nieza-le�nie od wybranej technologii.

ROLA �CIAN ZEWN TRZNYCHW Polsce najpopularniejsze s� technologie murowane. Wielu spe-cjalistów uwa�a wr�cz, �e to one s� najbardziej dopasowane do kli-

matu naszej cz��ci Europy. Najcz��ciej spotykanymi materia�ami do wznoszenia �cian s�: beton komórkowy, ceramika zwyk�a i pory-zowana (tzw. ciep�a), silikaty (bloczki wapienno-piaskowe), keram-zytobeton oraz pustaki z wype�nieniem styropianowym. Wszystkie one s� obecnie �atwo dost�pne i dobrze znane wykonawcom. Poprawnie u�yte, bez k�opotu zapewni� wznoszonym �cianom para-metry zgodne z norm� budowlan�.

�ciana zewn�trzna ma wielorakie zadania. Ten element konstrukcji budynku musi charakteryzowa� si� przede wszystkim odpowiedni� wytrzyma�o�ci�. Drug� istotn� cech� jest stanowienie podstawowej bariery dla ciep�a (zim� uciekaj�cego z domu, latem – przenikaj�cego do jego wn�trza) oraz ha�asów pochodz�cych z otoczenia. Pewne ma-teria�y maj� te� niezwykle przydatn� zdolno�� regulowania mikro-klimatu w budynku. Jest to mo�liwe dzi�ki absorbowaniu przez nie nadmiaru wilgoci w swoim wn�trzu i oddawaniu jej, gdy w pomiesz-czeniach staje si� zbyt sucho. Materia�y ró�ni� si� tak�e mi�dzy sob� akumulacyjno�ci� ciepln�. W uproszczeniu jest to ró�na zdolno�� przechowywania ciep�a pozyskanego z otoczenia.

Kieruj�c si� wy��cznie cen�, mo�na oczywi�cie nieco zaoszcz�-dzi�, ale... ostatecznie najtasza �ciana trójwarstwowa wykoczo-

Stan surowy zamkni�tyfo

t. Le

gale

tt

W�a�ciwe zaizolowanie p�yty fundamentowej ma�szczególne znaczenie w przypadku budynków niepodpiwniczonych

Z salonu bezpo�rednio doogrodu

Poza ochron �cian fundamentowych przed zawilgoceniem, warto pomy�le równie� o powizaniu z otoczeniem wn�trz

na parterze domu. Trudno b�dzie osign ten efekt, je�li inwe-stor zdecyduje si� na podpiwniczenie lub wysokie posadowienie budynku. Tymczasem mo�liwo� wyj�cia z salonu bezpo�rednio do ogrodu to niewtpliwa atrakcja i przywilej, dost�pny jedynie mieszka�com domów jednorodzinnych.

Systemowe budowanie energooszcz�dnych domów – jakie parametry energetyczne ma dom budowany z Ytonga?

Bloczki przez nas produkowane od lat sprawdza-j� si� w energooszcz�dnych budynkach. W odpo-

wiedzi na zaostrzenie przepisów okre�laj�cych graniczne war-to�ci wspó�czynnika przewodzenia ciep�a, uzupe�nili�my nasz� ofert� o nowy produkt – bloczek o wspó�czynniku l10,dry = 0,0855 W/(m·K) iwytrzyma�o�ci na �ciskanie 2 N/mm2. Dzi�ki doskona-�ym w�a�ciwo�ciom cieplnym, bloczki o grubo�ci 48 cm umo�-liwiaj� budow� �cian bez ocieplenia o wspó�czynniku przeni-kania ciep�a U= 0,17 W/(m2·K)!

Planuj�c budow� �cian z ociepleniem, bloczki ogrubo�ci 24cm i l10,dry = 0,095 W/(m·K) lub bloczki o takiej samej grubo-�ci i l10,dry = 0,105 W/(m·K) w porównaniu do innych materia-�ów �ciennych pozwalaj� na zmniejszenie grubo�ci �ciany na-wet o 7 cm, jednocze�nie zachowuj�c ten sam wspó�czynnik przenikania ciep�a.

Systemowe budowanie uwzgl�dnia ofert� elementów dodatko-wych, które niweluj� wyst�powanie mostków termicznych. Wjego sk�ad wchodzi systemowa zaprawa do cienkich spoin, elementy docieplenia wieca, p�yty do ocieplenia o�cie�y okiennych, cie-p�e nadpro�a z betonu komórkowego, kszta�tki U s�u��ce jako deskowanie tracone do elementów �elbetowych oraz narz�dzia u�atwiaj�ce poprawne wymurowanie �cian. Uzupe�nieniem sys-temu s� tak�e p�yty stropowe, które mo�na wysuwa� poza obrys budynku tworz�c ciep�� p�yt� balkonow�.

Wojciech RogalaJunior Product ManagerXella Polska Sp. z o.o.

dylematy_stan_surowy_zamkniety.indd 47 2013-12-20 11:18:15

na klinkierem b�dzie kosztowa�a wi�cej, ni� najdro�szy nawet mur jednowarstwowy. Trzeba jednak pami�ta�, �e ca�o�� wydatków po-niesionych na budulec �cienny nie powinna przekroczy� kilkuna-stu procent kosztów budowy. Natomiast oszcz�dno�ci poczynione wczasie wznoszenia �cian prawie zawsze skutkuj� dro�sz� eksplo-atacj� budynku. Zyski mog� si� zatem okaza� iluzoryczne, nato-miast pó�niejsze poprawienie komfortu �ycia w domu zca�� pewno-�ci� b�dzie trudne i kosztowne.

OD JEDNEJ DO TRZECH WARSTWDo wyboru s� �ciany jedno-, dwu- i trójwarstwowe. Ka�de z tych rozwi�za ma swoje zalety i wady.

�ciany jednowarstwowe wymagaj� najwi�cej staranno�ci od wy-konawców. Ich wad� s� trudno�ci z ociepleniem miejsc, w których materia� �cienny, ze wzgl�dów konstrukcyjnych, musi by� zast�pio-ny betonem (wieniec stropowy, nadpro�a okien i drzwi, mocowa-nia balkonów). W obszarach tych termoizolacyjno�� �ciany b�dzie powa�nie obni�ona (wi�ksze ucieczki ciep�a), dlatego warto stoso-wa� tu rozwi�zania systemowe, oferowane przez du�ych producen-tów, np. systemowe nadpro�a. Podobne k�opoty b�d� efektem wszel-kich niedoróbek: bruzd, ukrusze i od�upków. Dlatego te�, decyduj�c

si� na ten rodzaj �ciany, nale�y szczególnie dok�adnie pilnowa� ekipy wykonawczej.

Stawiaj�c mur jednowarstwowy mo�na rozwa�y� wykorzystanie ele-mentów hybrydowych. S� to pustaki, których szczeliny wype�nione s� styropianem. Materia� ten jest nieco dro�szy od tradycyjnych, u�y-wanych na �ciany jednowarstwowe, ale zapewnia lepsz� izolacyjno�� ciepln� przy zachowaniu niek�opotliwej jednowarstwowej technologii wznoszenia.

Najcz��ciej spotykanym w Polsce rozwi�zaniem s� �ciany dwuwar-stwowe. Dzi�ki nim mo�na uzyska� równomiern� termoizolacyjno�� przegród zewn�trznych. Funkcje konstrukcji i izolacji cieplnej s� tu rozdzielone pomi�dzy mur i warstw� ocieplenia. Z tego powodu war-stwa konstrukcyjna (no�na) mo�e by� ciesza, ni� w �cianie jedno-warstwowej. Najwi�ksz� zalet� takiej �ciany jest ci�g�o�� termoizolacji otulaj�cej szczeln� warstw� ca�y budynek. Je�li b�dzie ona starannie wykonana, to zapobiegnie ucieczkom ciep�a nawet we wspomnianych ju� „czu�ych punktach” �cian.

W odró�nieniu od �cian jednowarstwowych, przy dwuwarstwowych istnieje niezwykle du�y wybór materia�ów. �cian� (zw�aszcza ocieplo-n� styropianem) stawia si� niemal równie �atwo, jak mur jednorodny. Dodatkow� zalet� jest szansa roz�o�enia prac na etapy i ocieplenia bu-dynku w kolejnym sezonie budowlanym.

Najmniej zwolenników ma w naszym kraju �ciana trójwarstwowa. Wed�ug ankiet, na takie rozwi�zanie decyduje si� oko�o 20% buduj�-cych. Wielka szkoda, gdy� jest to sposób ze wszech miar godny polece-nia. Wariant prostszy – z warstw� styropianu pomi�dzy �cian� no�n� a zewn�trzn� elewacyjn� – nie powinien nastr�czy� problemów nawet �rednio wykwalifikowanej ekipie murarskiej, azapewnia niema�e ko-rzy�ci. Komfort cieplny wn�trza b�dzie naprawd� wysoki, a trwa�o�� i uroda elewacji z ceg�y klinkierowej czy �upanych bloczków silikato-wych stanie si� atutem domu na d�ugie dziesi�ciolecia. Znacznie wi�-cej umiej�tno�ci wymaga wzniesienie �ciany trójwarstwowej z izolacj� z we�ny mineralnej. Budow� mo�na podzieli� na dwa etapy (najpierw warstwa no�na, potem ocieplenie), co pozwala unikn�� b��dów.

�cianka elewacyjna nie poprawia wprawdzie w znacz�cy sposób w�asno�ci cieplnych �ciany, ale mo�e by� wyj�tkowo trwa�� ozdob� domu. Chroni ponadto termoizolacj� przed dzia�aniem czynników po-godowych i uszkodzeniami mechanicznymi znacznie skuteczniej, ni� tynk cienkowarstwowy, którym pokrywa si� przewa�nie �ciany dwu-warstwowe.

STROPStrop – element niewidoczny z zewn�trz domu – pe�ni niezwykle wa�-n� rol�, zw�aszcza w przypadku budynków pi�trowych. Przenosi ob-ci��enia sta�e i u�ytkowe oraz stanowi barier� pomi�dzy kondygna-cjami.

Wykonanie tej konstrukcji nie jest zadaniem prostym, dlatego warto ten etap podda� wyj�tkowo starannemu nadzorowi.

ZGODNIE Z PROJEKTEMStrop trzeba wykona� zgodnie z projektem, poniewa� ka�da zmiana b�-dzie wymaga�a zatrudnienia uprawnionego konstruktora. Nawet nie-wielkie (z pozoru) zmiany, jak np. dodanie wykuszu czy usuni�cie

48 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domufo

t. Xe

lla (

Yton

g)

Cena materia�ów �ciennych nie powinna by g�ównym wyznacznikiem ich wyboru. Ostatecznie b�dzie stanowi niewielkpozycj� w kosztach ca�ej budowy

fot.

Xella

(Silk

a)

Systemy murowania z bloczków konstrukcyjnych pozwalaj skróci

czas budowy

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_stan_surowy_zamkniety.indd 48 2013-12-20 11:15:57

Stan surowy zamkni�ty

49BUDUJEMY DOM 1–2/2014

fragmentu �ciany konstrukcyjnej na parterze, poci�gaj� za sob� prze-projektowanie konstrukcji stropowej.

Najcz��ciej rodzaj stropu okre�lony jest w projekcie katalogowym ijest �ci�le zwi�zany z konstrukcj� oraz form� budynku. Stropy maj� zró�nicowan� rozpi�to�� (mo�liwo�� przekrycia przestrzeni bez podpór po�rednich), grubo�� oraz izolacyjno�� akustyczn�. Odmienna jest te� ich „podatno�� na kszta�towanie”, co jest szczególnie wa�ne przy pla-nowaniu zmian w obrysie budynku. Wszystkie te aspekty musz� by� koniecznie przedyskutowane z projektantem konstrukcji.

POPRAWNO�� WYKONANIAPoprawno�� wykonania stropu nale�y sprawdzi� w odpowiednim mo-mencie – dla najpowszechniej stosowanych stropów g�sto�ebrowych jest to etap tu� po u�o�eniu belek konstrukcyjnych i pustaków stropo-wych, ale przed ich zabetonowaniem. Inspektor mo�e wówczas oce-ni� zgodno�� wykonania stropu z projektem, a wi�c np. solidno�� za-kotwienia poszczególnych elementów w murze oraz jego wysoko�� wstosunku do pod�ogi.

W przypadku nieco rzadziej wybieranych stropów monolitycznych najistotniejsza jest kontrola deskowania, podparcia oraz poprawno�ci u�o�enia zbrojenia. To ostatnie decyduje o no�no�ci i bezpieczestwie ca�ej konstrukcji. Ogl�dziny musz� mie� zatem miejsce przed zalaniem zbrojenia betonem.

Mniej dzi� popularne stropy prefabrykowane z p�yt kana�owych kontroluje si� w trakcie uk�adania. Szczególn� uwag� nale�y zwróci� na miejsca oparcia p�yt na �cianach no�nych oraz na ich równe u�o�e-nie wpoziomie. Jak wida�, na tym etapie budowy inspektor ma sporo pracy.

Zdarza si�, �e rozwi�zania przyj�te w projekcie domu nie do ko-ca nam odpowiadaj�. Chcieliby�my przesun�� �azienk�, powi�kszy� sypialni� itp. W takich przypadkach pami�tajmy, �e ka�de przesu-ni�cie �cian lub zastosowanie innego materia�u wymaga zgody kon-struktora.

OCIEPLENIEOcieplenie to kolejny strategiczny element budowy. Dobrze dobrana izolacja cieplna pozwoli znacz�co zmniejszy� przysz�e koszty ogrze-wania domu i zapewni komfort jego mieszkacom. Podobnie jak wprzypadku stropu, tak i tu bardzo istotny jest �cis�y nadzór nad eki-p� wykonawcz�. ROLA OCIEPLENIAW�a�ciwa termoizolacja pozwoli znacznie obni�y� wydatki na ogrzewa-nie. Do jej stosowania obliguje inwestorów norma budowlana, która dla wszystkich zewn�trznych przegród budynku (�cian, pod�ogi na grun-cie i dachu) przewiduje okre�lon� maksymaln� przenikalno�� ciepln�. Je�li nawet dom ma �ciany jednowarstwowe, to i tak ocieplenia wyma-ga� b�d� pod�ogi oraz po�acie dachowe. Do ka�dego z wymienionych elementów pasuje materia� izolacyjny o nieco innych w�a�ciwo�ciach. Wybór jest na szcz��cie bardzo du�y. Na rynku dost�pne s� ca�e „rodzi-ny” materia�ów i systemów ociepleniowych o sprecyzowanym przezna-czeniu.

Nale�y ponadto pami�ta�, �e normy okre�laj� poziom minimum, dla-tego te� ociepla� mo�na znacznie solidniej ni� nakazuj� to przepisy (cho� bez przesady, o czym poni�ej). Trzeba jednak zawsze uwzgl�d-nia� rachunek ekonomiczny. Tylko dzi�ki niemu mo�na wyznaczy� op�acalny pu�ap inwestycji (przy którym pieni�dze wydane na izolacj� ciepln� wróc� do nas w stosunkowo krótkim czasie wpostaci oszcz�d-no�ci).

A co ze �cian� jednowarstwow�? Jak sama nazwa wskazuje, powin-na ona pozosta� bez ocieplenia. Dlatego trzeba wybra� materia�, który ma odpowiedni� termoizolacyjno��. Je�li i tak chcemy dom ociepla�, od razu zdecydujmy si� na �ciany dwuwarstwowe. B�dzie taniej i pro�ciej.

POGRUBIANIE OCIEPLENIAInwestorzy miewaj� pokus�, aby ociepli� �cian� „na zapas”. Nie jest to takie �atwe. Oprócz kosztów, pod uwag� nale�y wzi�� te� ogranicze-nia technologiczne. W przypadku �ciany dwuwarstwowej zaizolowa-nej styropianem, barier� b�dzie 20–25 cm. Grubsz� warstw� po prostu trudno jest umocowa�, cho� jest to teoretycznie mo�liwe.

fot.

Rec

tor

Strop powinien by wykonany zgodnie z�projektem, pod �cis�ym nadzorem

fot.

Xella

(Yt

ong)

Dociepleniewie�ca stropowego

dylematy_stan_surowy_zamkniety.indd 49 2013-12-19 17:32:43

BUDUJEMY DOM 1–2/201450

Przyj�ta grubo�� ocieplenia powinna mie� przede wszystkim uza-sadnienie ekonomiczne – ile musimy dop�aci� na etapie inwestycji oraz ile zaoszcz�dzimy podczas eksploatacji. Rachunek b�dzie inny w domu ogrzewanym w�glem, ni� w budynku z kot�em na LPG.

Uwaga! Od 1 stycznia 2014 r. wspó�czynnik U dla �cian nie mo�e przekracza� 0,25 W/(m²•K). Dotyczy to oczywi�cie tylko nowych po-zwole na budow�.

DACHDoszli�my do elementu wiecz�cego ca�� budowl�, czyli do dachu. Pe�ni on funkcj� os�ony, ale jest te� istotnym elementem architekto-nicznym. Dlatego jego wybór nie mo�e by� dzie�em przypadku.

PASKI CZY SPADZISTY?Do wyboru mamy dwa rodzaje dachów: p�aski lub spadzisty. Na je-den znich musimy si� zdecydowa� jeszcze w trakcie opracowywa-nia projektu, kiedy to planowana jest ca�a konstrukcja domu, stropy, najwy�sze kondygnacje, izolacje, odwodnienia itp. Nazmian� kon-cepcji w trakcie budowy b�dzie ju� za pó�no. Ponadto trzeba wie-dzie�, �e kszta�t i k�t nachylenia dachu to jeden z podstawowych parametrów okre�lonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, do którego wytycznych musimy si� dostosowa�.

Dachy p�askie, charakterystyczne dla architektury modernistycz-nej, kojarz� si� w Polsce g�ównie z domami-kostkami, które zdomi-nowa�y krajobraz naszych wsi i miasteczek. W latach 70. ubieg�ego wieku zosta�y jednak wyparte przez domy z dachami spadzistymi, pokrytymi dachówkami i blach� najcz��ciej w odcieniach szaro�ci, br�zu, pomaraczu czy czerwieni.

Wybór rodzaju dachu to kwestia gustu, poniewa� spe�nia on m.in. rol� ozdoby domu. Dach spadzisty, jako integralna cz��� elewacji, od razu rzuca si� w oczy. P�aski jest natomiast niewidoczny, bardziej wy-eksponowana jest za to górna kondygnacja. Pami�tajmy jednak, �e domy osadzone s� w pewnym kontek�cie. Budynek ze stromym da-chem b�dzie wygl�da� co najmniej dziwnie w jednym szeregu z doma-mi o p�askich dachach.

W kwestii kszta�tu dachu najbardziej zalecana jest maksymalna pro-stota. Oczywi�cie, bior�c pod uwag� nie kwestie estetyczne (bote s� spraw� gustu), ale �atwo�� wykonania i zwi�zane z tym koszty. Je�li kto� jednak decyduje si� na bardziej skomplikowane kszta�ty, powinien za-trudni� ekip� do�wiadczon� w trudnych pracach dekarskich. Przekrycia o wyszukanej formie, pe�nej prze�ama po�aci, uskoków, lukarn czy

fot.

Atla

s

Wed�ug obowizujcych przepisów, wspó�czynnik U �cian nie mo�e przekracza

0,25 W/(m²•K)

fot.

Ruu

kki

Stromy dach lepiej poradzi sobie z�zalegajcym �niegiem

fot.

Dre

amst

ime

Im prostszy jest kszta�t dachu, tym mniejsze ryzyko pope�nienia b��du na

etapie uk�adania izolacji

Czy kszta�t dachu mo�e spowodowa� brak mo�liwo�ci lub ograniczenia w zakresie monta�u dachu stalowego?

Wi�kszo�� kszta�tów dachu nie stanowi ograni-czenia w przypadku monta�u dachu stalowego.

Barier� mo�e by� jednak wyj�tkowo skomplikowana konstrukcja dachu, np. obecno�� �uków, wolich oczek itp. Mog� one utrudni� monta�, a nawet ca�kowicie uniemo�liwi� zastosowanie pokry-cia stalowego. Ponadto dachy stalowe nie nadaj� si� do monta�u na dachu p�askim i prawie p�askim. W przypadku dachów o ma-�ym spadku lub o bardzo skomplikowanej konstrukcji bardziej odpowiedni b�dzie dach z r�bkiem wykonanym bezpo�rednio na placu budowy. Najbardziej newralgicznymi miejscami s� rynny koszowe, naro�a oraz obróbki okien po�aciowych i kominów i na te miejsca nale�y zwróci� szczególn� uwag� podczas monta�u. Wprzypadku w�tpliwo�ci, czy dany materia� b�dzie si� nadawa� do pokrycia naszego domu, najlepiej jest si� skonsultowa� z pro-jektantem lub dzia�em technicznym producenta.

Micha� Jab�onkowski doradca techniczny ds. pokry dachowychRuukki Polska Sp. z o.o.

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_stan_surowy_zamkniety.indd 50 2013-12-19 17:32:57

Stan surowy zamkni�ty

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 51

daszków nad wykuszami, zwi�kszaj� bowiem ryzyko usterek na etapie budowy, a w efekcie – przecieków i ucieczek ciep�a. Nie warto oszcz�-dza� na wykonaniu, bo mo�e si� to zem�ci� na etapie u�ytkowania.

IZOLACJA DACHUDach, zabezpieczaj�cy budynek od najwra�liwszej strony – najbardziej nara�onej na dzia�anie ulewy, silnego za�nie�enia i nas�onecznienia – pe�ni te� funkcj� izolacji cieplnej i przeciwwilgociowej.

Nawet najbardziej do�wiadczonej ekipie mog� si� zdarza� b��dy. Nale�y zatem zwróci� szczególn� uwag� na uk�adanie folii, pokrycia oraz izolacji cieplnej. Po u�o�eniu kolejnych warstw, które przes�oni� istotne miejsca, b�dzie ju� za pó�no.

POKRYCIA DACHOWEDach, jako bardzo wa�ny element architektoniczno-dekoracyjny, musi pasowa� do bry�y ca�ego budynku. Dlatego zdefiniowanie przekrycia odbywa si� ju� na etapie projektowania domu. Wybór zale�y od wielu czynników, a najwa�niejsze z nich to: rodzaj dachu i k�t nachylenia po�aci – generalnie im mniej stromy,

tym bardziej szczelnym materia�em musi by� przykryty. Niedroga papa dobrze sprawdzi si� na dachu p�askim, ale ju� na stromym nie spe�ni swojej roli, a dodatkowo b�dzie si� prezentowa�a ma�o estetycznie; konstrukcja wi��by – im mniej wytrzyma�a, tym l�ejsze musi by�

przekrycie. Na lekkie konstrukcje zaleca si� lekk� blach� czy dachówki bitumiczne, ale ju� niekoniecznie stosunkowo ci��kie dachówki cera-miczne; mikroklimat wokó� domu – dach budynku po�o�onego nad mo-

rzem czy jeziorem b�dzie nara�ony na korozj�, dlatego lepiej nie wybiera� tam na przekrycie zwyk�ej blachy. Renomowani produ-cenci oferuj� blachy z pow�okami chroni�cymi przed ró�nymi nie-korzystnymi warunkami zewn�trznymi. W zacienionym, lesistym miejscu, na dachówkach mo�e pojawi� si� mech iporosty, w zwi�z-ku zczym lepiej zast�pi� je innym materia�em.

Wydawa�oby si�, �e kolor dachu jest wy��cznie kwesti� gustu. Niezupe�nie. Warto dopasowa� kolorystyk� do s�siednich budyn-ków, aju� na pewno do elewacji oraz stolarki okiennej i drzwiowej. Podobnie jak w przypadku farb do �cian, tak itu mo�emy skorzy-sta� z wzorników kolorów, aby trafi� z odcieniem.

Poszczególne rodzaje pokry� dachowych ró�ni� si� cen� i trwa-�o�ci�. Szacuje si�, �e blacha miedziana zachowa w�a�ciwo�ci na-wet przez 150 lat, podczas gdy gont bitumiczny tylko przez 20. Sporz�dzaj�c kosztorys, nale�y zestawi� ich koszt z kosztami poszy-cia irobocizny i porównywa� dopiero t� sum�. W przypadku gon-tów niezb�dne b�dzie pe�ne deskowanie, OSB lub MFP, przy pokry-ciu dachówk� wystarczy tasze o�atowanie. Pod uwag� trzeba te� wzi�� odpadki materia�owe, dlatego dla dachów o skomplikowa-nych kszta�tach warto wybra� materia�y o mniejszych gabarytach.

OKNAWi�kszo�� osób preferuje pomieszczenia widne, dobrze o�wietlone. Czuje si� w nich lepiej, ni� tam, gdzie panuje pó�mrok i bardziej m�-cz� si� oczy. Oczywi�cie najzdrowsze jest �wiat�o naturalne, dzien-ne, a to do domu dostaje si� przez okna. Ich rola jest niezwykle istot-

na, nie tylko zreszt� z tego powodu. Dobrze dobrane okna, jako ozdoba ka�dej elewacji, pe�ni� te� wa�n� funkcj� architektoniczn�. Niestety, przepuszczaj�c ciep�o, bywaj� �ród�em k�opotów. Dlatego kwestia ich rozmieszczenia i doboru nie powinna by� bagatelizowana.

JAK NAJWI CEJ SOCAZacznijmy od wspomnianych k�opotów. Specyfik� okien jest to, �e wypuszczaj� z domu o wiele wi�cej ciep�a, ni� �ciana. Dotyczy to niestety równie� okien o podwy�szonej termoizolacyjno�ci. Z dru-giej strony, ws�oneczne dni, dzi�ki oknom mo�na pozyska� sporo ciep�a. Pod warunkiem, �e b�d� one na nas�onecznionej �cianie.

Wspominali�my o tym przy okazji opisywania po��danej orientacji pomieszcze wzgl�dem stron �wiata. I tak dzienne, z najwi�ksz� licz-b� okien, w których sp�dzamy najwi�cej czasu, powinny by� zlokali-zowane od po�udnia. Dzi�ki temu zapewnimy im najwi�kszy dop�yw �wiat�a dziennego. Mniej okien wymagaj� pomieszczenia z tak zwa-nej strefy wej�ciowej: przedpokój, klatka schodowa, a nawet kuch-nia. Osobn� kwesti� jest �azienka. Zamontowane w niej okno mo�e by� �wietnym elementem dekoracyjnym i �ród�em �wiat�a dziennego. Przyda si� te� do wietrzenia tego wilgotnego miejsca. Mo�e si� z ko-lei nie spodoba� osobom, które bardzo ceni� swoj� intymno��, a okno

Jakie parametry powinno mie� dobre okno energooszcz�dne?

Wbrew pozorom, odpowied� na to pytanie nie jest jednoznaczna. Energooszcz�dno�� polega bowiem

nie tylko na dobrej izolacyjno�ci, pozwalaj�cej zapobiega� utracie energii, ale te� na pozyskiwaniu energii z promieniowania s�onecz-nego. Wspó�czynnikiem opisuj�cym straty ciep�a przez okno jest Uw, którego warto�� im jest ni�sza, tym lepiej. Na Uw maj� wp�yw trzy sk�adniki Uf – opisuj�cy ram� okna, Ug – szyb� i –ramk� w szy-bie. Wspó�czynnik g okre�la, jaka cz��� energii s�onecznej jest prze-puszczana przez szyb� i im jest on wy�szy, tym lepiej. Niestety, im lepsze g, tym gorsze Ug i na odwrót. Na przyk�ad szyba dwukomo-rowa ma Ug < 0,6 i g < 50%, a jednokomorowa Ug > 1,0 i g > 70%. Oczywi�cie o zyskach z nas�onecznienia mo�emy mówi� w przy-padku okna na elewacji po�udniowej ipo�udniowo-zachodniej i tu decyzja o wyborze szyby b�dzie zale�a�a od warunków klimatycz-nych w danej lokalizacji. Na pozosta�ych elewacjach kluczowe jest jak najni�sze Ug. Bez wzgl�du na szyb�, wspó�czynniki Uf i powin-ny by� jak najmniejsze, co gwarantuje zastosowanie szerokich pro-fili z ciep�ymi wzmocnieniami i ciep�ych ramek mi�dzyszybowych.

Bior�c pod uwag� budynek ogrzewany zim� i ch�odzony latem, energia s�oneczna pozyskana w okresie grzewczym jest zyskiem, a ta sama energia w okresie, gdy korzystamy z klimatyzacji, jest ewidentn� strat�, dlatego w energooszcz�dnym domu nie mo�e za-brakn�� systemów ograniczaj�cych latem nas�onecznienie okien, czyli rolet, markiz, �aluzji.

Artur G�uszczdyrektor ds. produkcjiM&S Wi�cej ni� Okna

dylematy_stan_surowy_zamkniety.indd 51 2013-12-19 17:33:10

BUDUJEMY DOM 1–2/201452

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domu

wychodzi wprost na posesj� s�siadów. Rozwi�zaniem tego problemu mo�e by� okno z nieprzezroczyst� szyb�.

WYBÓR OKIENWybór rodzaju profilu okiennego jest spraw� indywidualn�. Na ryn-ku dominuj� trzy rozwi�zania: okna drewniane, z PVC i aluminio-we. Mog� si� ró�ni� klas�, ilo�ci� komór itp. Ka�de z nich ma swoich zwolenników i przeciwników, ale najpopularniejsze obecnie s� okna plastikowe, wykonane z profili imituj�cych ró�ne odcienie naturalne-go drewna oraz drewniane; aluminowe stosowane s� sporadycznie.

Du�o istotniejsze od samych profili s� w�a�ciwo�ci ca�ego okna. Pod uwag� nale�y bra� nie tylko estetyk�. Najwa�niejsza jest ter-moizolacyjno�� (okre�la j� wspó�czynnik przenikania ciep�a przez oknoU), oraz trwa�o�� i jako�� wykonania, izolacyjno�� akustycz-na, rozwi�zania antyw�amaniowe i nawiewniki wspieraj�ce wenty-lacj� pomieszcze.

Na oknach zdecydowanie nie warto oszcz�dza�, bo przez nie ucie-ka najwi�cej ciep�a, co zim� w sposób znacz�cy wp�ynie na wyso-ko�� rachunków za ogrzewanie. Przemy�lana inwestycja w dobrej ja-ko�ci stolark� z pewno�ci� si� zwróci. OKNA DACHOWE Okna po�aciowe s� obecnie bardzo modne, a do�wietlenie poddasza nie jest ju� �adnym problemem. Wybór jest bardzo szeroki, co daje mo�liwo�ci niemal dowolnej adaptacji poddasza. Takie okna do-st�pne s� w ró�nych wersjach. Obrotowe, kolankowe czy balkoni-ki dachowe to tylko niektóre z nich. Bardzo efektownie wygl�daj� wparach isekwencjach. Dzi�ki nim pokoje poddasza oraz ca�y bu-dynek mog� zyska� bardzo atrakcyjny wygl�d.

Idealnie, gdy takie okna zaplanujemy na etapie powstawania pro-jektu, cho� decyzj� o ich zamontowaniu mo�na podj�� nawet po wykonaniu wi��by dachowej.

Na rynku dost�pne s� te� okna do dachów ca�kowicie p�askich. Mog� stanowi� du�� atrakcj� i by� dodatkowym �ród�em �wiat�a dziennego. �wietnie sprawdzaj� si� w pomieszczeniach mniej do�wietlonych, jak

korytarze czy �azienki. Poniewa� s� wyj�tkowo nara�one na dzia�anie trudnych warunków pogodowych, musz� spe�nia� ostrzejsze standar-dy izolacyjne i bezpieczestwa. Okna dachowe trudno wyobrazi� sobie bez rolet czy �aluzji. W s�oneczne dni promienie s�oneczne mog� by� bardzo uci��liwe i nadmiernie nagrzewa� wn�trza.

Wad� okien dachowych jest ich cena. Zazwyczaj s� dro�sze od okien fasadowych o porównywalnej powierzchni. Drugi minus: nie mo�na ich otwiera� w czasie deszczu.

Jakiej klasy profile powinny mie� dobre okna?

Profile powinny cechowa� si� odpowiedni� sztyw-no�ci�, zw�aszcza, gdy planujemy monta� okna

wielkogabarytowego lub gdy inwestycja zlokalizowana jest na otwartej przestrzeni. Wówczas najkorzystniejszym rozwi�za-niem jest stolarka oparta na profilach w klasie A, odpowiednio usztywnionych stalowym wzmocnieniem. Oznaczenie systemu najwy�sz� klas� – A, wed�ug PN-EN 12608:2004 potwierdza, �e zewn�trzne �cianki no�ne profili okiennych maj� grubo�� mini-mum 2,8mm, co pozwala na wykonywanie bezpiecznej stolar-ki okiennej, o wysokiej odporno�ci na obci��enia u�ytkowe oraz na czynniki atmosferyczne takie jak np. wiatr i zmiany tempe-ratury. No�no�� naro�ników w przypadku profili w klasie A jest zdecydowanie wy�sza w porównaniu z kszta�townikami w kla-sie B. Co wi�cej, renomowani producenci oku�, uzale�niaj� no-�no�� zawiasów od klasy profili, dla których dopuszczalne obci�-�enia wklasie A s� ponad 30% wy�sze ni� w profilach klasy B.

Zalecam wybór okien z co najmniej 5-komorowym profilem, lecz jednocze�nie nie w��szych ni� 70 mm. Ciesze, wielokomo-rowe profile nie spe�ni� oczekiwa w zakresie izolacji termicz-nej i akustycznej. Warto zwróci� te� uwag� na profile z klinem izolacyjnym pozwalaj�cym uzyska� jeszcze korzystniejsze para-metry u�ytkowe.

Krzysztof Smolnikdyrektor ds. technicznych i rozwoju Vetrex

fot.

Alu

plas

t

Okna o najwi�kszej powierzchni najlepiej sprawdz si� na po�udniowej, najbardziej nas�onecznionej elewacji

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

fot.

Velu

x

Roletami zewn�trznymi mo�na sterowa za pomoc wygodnego

panelu

dylematy_stan_surowy_zamkniety.indd 52 2013-12-19 17:33:24

reklamy.indd 53 2013-12-18 08:32:36

BUDUJEMY DOM 1–2/201454

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domu

Poddasza do�wietlone naturalnym �wiat�em maj liczne grono zwolenników

Jaki jest sposób na idealn� wn�k�? Jakie s� zalety i wady rolet do okien dachowych?

Prawid�owy kszta�t wn�ki okiennej to nie tylko wzgl�dy estetyczne, ale tak�e w�a�ciwe ocieple-nie i cyrkulacja powietrza wokó� okna dachowego.

Wykonanie jej bywa czasoch�onne i niekiedy, z braku czasu lub staranno�ci, nie jest perfekcyjne. Polecam zastosowanie specjal-nego stela�a wn�ki okna dachowego z paroizolacj�. To prefabry-kowana stalowa konstrukcja do zamontowania p�yty kartonowo--gipsowej. Umo�liwia szybkie i proste przygotowanie konstrukcji pod p�yty z zachowaniem wszystkich w�a�ciwych k�tów nachy-lenia p�aszczyzn wn�ki. Wn�ka okienna powinna by� na górze równoleg�a do pod�ogi, za� na dole prostopad�a do niej, bo to zapobiega kondensa-cji pary wodnej na szybach. Dzi�ki zastosowaniu stela�a powstaje dodatkowe miejsce na we�n� mineraln� ociepla-j�c� okno, co zmniejsza ry-zyko powstania mostków termicznych. Stela� jest wy-konany ze wysokiej jako�ci stali o du�ej sztywno�ci, co na etapie u�ytkowania pod-dasza zabezpiecza przed p�-kaniem naro�ników.

Roleta zewn�trzna zamontowana na oknach da-chowych zapewnia pe�en komfort u�ytkowania

poddasza. Zbudowana jest z aluminiowych lameli, stanowi�-cych jej pancerz. Umieszczone s� one w solidnej aluminiowej kasecie ipo��czone specjalnym gumowym ��cznikiem zwi�k-szaj�cym odporno�� pancerza na czynniki atmosferyczne. Roleta zamontowana na zewn�trz okna dachowego, pomaga utrzyma� odpowiedni� temperatur� wewn�trz pomieszczenia (bez wzgl�-du na por� roku). Dobrze chroni przed nagrzewaniem wn�trza latem i stratami ciep�a w zimie (nawet o 15%). Ponadto roleta stanowi ochron� przed ha�asem z zewn�trz i zapewnia poczu-cie prywatno�ci. Dodatkow� zalet� jest fakt, �e zaci�gni�ta ro-leta to element utrudniaj�cy w�amanie przez okno dachowe. W�amywacz najpierw musi sforsowa� rolet�, aby dosta� si� do okna. Na pewno utrudnia to i spowalnia dzia�anie intruza. Tego typu przes�ony dost�pne s� w trzech wersjach sterowania: – obs�ugiwane r�cznie przy u�yciu korby (wkomplecie);– elektryczne, sterowane pilotem lub sterownikiem na�ciennym;– solarne, sterowane pilotem (zalecane tam, gdzie brak jest mo�-

liwo�ci doprowadzenia zasilania 230 V). Trzeba pami�ta�, �e zastosowanie rolety zewn�trznej wi��e

si� jednak z dodatkowym kosztem na poziomie dobrych okien dachowych.

S�awomir yskawkadyrektor techniczny Velux Polska Janusz Komurkiewicz

dyrektor marketingu Fakro

fot.

Fakr

oPA

TR

ON

I PO

RA

DN

IKA

dylematy_stan_surowy_zamkniety.indd 54 2013-12-19 17:33:35

reklamy.indd 55 2013-12-18 08:33:11

56 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

PRZEWODNIK DLA ROZPOCZYNAJCYCH BUDOW� DOMU

Czy domowe instalacje da si� zrobi� dobrze i�tanio? Tak, ale pod warunkiem, �e niska cena b�dzie wynika� z�ich przemy�lanego, nieskomplikowanego uk�adu. Próby oszcz�dzania na materia�ach i�poszukiwanie jak najta�szych wykonawców zwykle ko�cz� si� �le.

fot. Rehau

Instalacje

Wybieraj�c projekt, wi�kszo�� ludzi zwraca uwag� na wygl�d budyn-ku, liczb�, wielko�� iuk�ad pomieszcze. Instalacjami wtym momen-cie ma�o kto si� interesuje – maj� wybitnie u�ytkowy itechniczny charakter, a wgotowym domu s� praktycznie niewidoczne. Poma-coszemu instalacje traktuje te� znakomita wi�kszo�� architektów. Wka�dej �azience potrzebna jest wentylacja, to dodajemy komin. Zkot�owni do kuchni trzeba doprowadzi� ciep�� wod�, niech wi�c au-tor projektu bran�owego (wodno-kanalizacyjnego) martwi si�, gdzie j� ukry�.

W efekcie przeci�tny inwestor zdaje sobie spraw� zistnienia instala-cji dopiero na etapie stanu surowego, gdy wreszcie trzeba je wykona�. Wysoko�� kosztów materia�ów irobocizny potrafi wówczas bardzo nieprzyjemnie zaskoczy�. Aró�nice mog� by� znacz�ce wdomach oporównywalnej powierzchni. Na forach internetowych mnóstwo jest pyta wrodzaju: ile zap�ac� za kanalizacj� wdomu 150m2? Jednak wielko�� budynku nie mówi prawie nic okosztach niezb�dnych insta-lacji. Mo�e zwyj�tkiem ogrzewania pod�ogowego, wycenianego g�ów-nie od metra kwadratowego. Decyduje rozleg�o�� istopie komplikacji ruroci�gów, kana�ów wentylacyjnych itp.

PRO�CIEJ ZNACZY LEPIEJKiedy powinni�my planowa� instalacje? Najlepiej ju� na etapie two-rzenia koncepcji budynku albo wybierania go zkatalogu. Wówczas za-pada decyzja oliczbie, wielko�ci iwzajemnym uk�adzie pomieszcze. Te najistotniejsze dla instalacji, s� jednak postrzegane jako najmniej atrakcyjne – kot�ownia, kuchnia, �azienki, nieu�ytkowa cz��� podda-sza. W�a�nie one s� najwa�niejsze, bo tam trzeba zmie�ci� kocio�, za-sobnik ciep�ej wody, central� wentylacyjn�. Ponadto trzeba rozpro-wadzi� ruroci�gi, postawi� komin, wyprowadzi� ponad dach piony kanalizacyjne.

Je�li na tym etapie nie wyka�emy odpowiedniej zapobiegliwo�ci, mo�e si� okaza�, �e kot�ownia jest np. zbyt ma�a dla kot�a w�glowe-

Jaros�aw Antkiewicz

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_instalacje.indd 56 2013-12-20 19:07:45

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 57

go zpodajnikiem albo nie ma gdzie umie�ci� centrali wentylacyjnej. Ponadto jako podstawow� zasad� nale�y zaleci� grupowanie wszelkich pomieszcze sanitarnych itechnicznych – kot�owni, kuchni, �azienek, pralni. Je�li b�d� s�siadowa� przez �cian� lub znajd� si� jedno nad dru-gim, to powstanie nam w�ze� sanitarny zkrótkimi i�atwymi do u�o�e-nia ruroci�gami, jednym pionem kanalizacyjnym, zamiast kilku ipo-jedynczym kominem zwieloma kana�ami. Wefekcie instalatorzy b�d� mieli mniej pracy izu�yj� znacznie mniej materia�ów. Ponadto proste iniezbyt rozleg�e instalacje s� mniej awaryjne. Aje�li ju� zdarz� si� ja-kie� problemy, �atwiej jest zlokalizowa� iwyeliminowa� ich przyczyn�.

Ka�de rozwi�zanie instalacyjne wymaga spe�nienia pewnych warunków wst�pnych. Wkonsekwencji za� wymusza zastosowa-nia okre�lonych rozwi�za. Przyk�adowo, kocio� na paliwo sta-�e wymaga przy��czenia do komina wyprowadzonego ponad dach, wyrzut spalin zkot�a gazowego mo�emy za� zrobi� przez �cian� zewn�trzn�. Dodatkowo kocio� na paliwo sta�e musimy umie�ci� wodr�bnej kot�owni. Gazowy za� mo�na równie dobrze mo�e za-wisn�� wkuchni. Ato wcale nie koniec ró�nic. Dlatego postara-my si� pokaza�, jakie s� rzeczywiste konsekwencje tego, co wybie-ramy.

Instalacje

Nie wszystko na razStopie� trudno�ci oraz koszt wykonania poszczególnych in-

stalacji w�znacznym stopniu zale�y od tego, czy kolejno� prac zosta�a w�a�ciwie zaplanowana. Na najwcze�niejszym etapie budowy, gdy wykonuje si� dopiero fundamenty i�pod�og� na gruncie, nale�y zrobi:– odprowadzenie �cieków poza budynek (przepust w��cianie fun-damentowej); – rozprowadzenie rur kanalizacyjnych, które maj si� znale� w�gruncie pod pod�og;– doprowadzenie wody do budynku (na g��boko�ci ok. 1,5�m, czy-li pod �aw fundamentow);– doprowadzenie powietrza do spalania dla kominka i�kot�a (rury pod lub w�pod�odze);– doprowadzenie do budynku kabla elektroenergetycznego od z�cza oraz kabla domofonowego, u�o�enie kabli na potrzeby o�wietlenia bramy itp. Do tych prac najlepiej wykorzysta ko-park�, a�i�tak j wynajmujemy, robic wykopy fundamentowe. W nast�pnej kolejno�ci radzimy zaplanowa elementy wymaga-jce bruzd w��cianach:– rury kanalizacyjne prowadzce do przyborów sanitarnych;– rury wodocigowe;– rury instalacji centralnego odkurzacza;– prowadzone pomi�dzy kondygnacjami kana�y instalacyjne (szachty) na potrzeby przewodów teletechnicznych (antenowych, sieci komputerowej, domofonowych). Taki pion najlepiej wyko-na z�rury o�do� du�ej �rednicy, np. kanalizacyjnej 75�mm, a�nie zwyk�ego peszla. Gwarantuje to zapas miejsca na nowe przewo-dy w�przysz�o�ci.Potem przychodzi czas na przewody przeznaczone do pokrycia tynkiem:– elektryczne;– teletechniczne (domofon, telefon, antena, sie komputerowa itd.);– instalacji alarmowej.Kolejny etap to rury ogrzewania pod�ogowego. Zaraz po u�o�eniu i�przeprowadzeniu ci�nieniowej próby szczelno�ci, nale�y je po-kry jastrychem. Inaczej mog �atwo zosta uszkodzone.Ostatni etap obejmuje monta� urzdze�, np. kot�a i�odkurzacza centralnego. Lepiej si� z�tym zanadto nie spieszy, bo �atwo o�ich uszkodzenie w�czasie rozmaitych prac wyko�czeniowych.

Niewielki dom parterowy z�dobrze przemy�lanym uk�adem pomieszcze� sanitarnych. Po�o�one obok siebie kuchnia, kot�ownia i��azienka to naj�atwiejszy w�realizacji i�najta�szy wariant

rys.

Arc

hon

Po pierwsze projektPowszechna praktyka na polskich budowach wyglda tak, �e

wykonawcy nie bardzo stosuj si� do projektu. Wielu zmian dokonuje si� na �yczenie niezdecydowanego inwestora, ale nie bra-kuje te� samowoli „fachowców”, którzy chc u�atwi sobie prac�.Bardzo cz�sto instalacje powstaj w�ogóle bez projektu. To po-wa�ny b�d. Od wykonawców wymagajmy przynajmniej sporz-dzenia mo�liwie dok�adnych schematów instalacji. Sami róbmy te� zdj�cia, póki jej elementy s widoczne (przed na�o�eniem tynków i�wykonaniem wylewek pod�ogowych). Taka dokumen-tacja okazuje si� wprost bezcenna, je�li zechcemy dokona ja-kich� zmian po kilku latach albo przydarzy si� awaria. Najlepiej zreszt, by przygotowane plany instalacji stanowi�y za�cznik do umowy z�wykonawcami – wówczas mamy jasno okre�lone, za co konkretnie p�acimy i� jak ma wyglda gotowa instalacja. Je�li dojdzie do konfliktu z�nimi, zdecydowanie �atwiej mo�emy wyeg-zekwowa swoje prawa.

dylematy_instalacje.indd 57 2013-12-20 19:07:58

OGRZEWANIEOgrzewanie to chyba najcz��ciej analizowany element domowych in-stalacji. Nic wtym dziwnego – wsz�dzie jest niezb�dne izwykle stano-wi lwi� cz��� rachunków za utrzymanie domu. Tak naprawd� podej-mujemy kilka decyzji.

JAKIE PALIWO?Mo�liwo�ci wyboru zale�� od zapisów wmiejscowym planie zagospo-darowania przestrzennego oraz dost�pu do sieci gazowej lub jej bra-ku. Wymogom planu musimy si� podporz�dkowa�, dlatego najlepiej sprawdzi� go, zanim jeszcze kupimy dzia�k�. Najcz��ciej spotykane ograniczenie to zakaz u�ywania kot�ów na paliwa sta�e.

W przypadku gazu ziemnego, mo�liwo�� przy��czenia oraz jego koszty, sprawd�my weksploatuj�cym sie� lokalnym przedsi�biorstwie gazoci�gowym. Pami�tajmy równie�, �e je�li przy��cze b�dzie przebie-ga� przez cudze dzia�ki, to musimy uzyska� zgod� ich w�a�cicieli na prowadzenie prac.

Z punktu widzenia u�ytkownika, najbardziej k�opotliwe s� paliwa sta�e, czyli w�giel, drewno, pellety. Przede wszystkim trzeba mie� je gdzie przechowywa�. Kocio� trzeba co kilka dni czy�ci�, wynosi� po-pió� iuzupe�nia� paliwo. Nawet najnowocze�niejszy kocio� zpodaj-nikiem jest nieporównywalnie bardzie absorbuj�cy, ni� urz�dzenia gazowe, olejowe lub elektryczne (kot�y lub pompy ciep�a). Jednak ró�-nica wkosztach eksploatacji tak�e jest bardzo du�a. Koszt 1kWh cie-p�a zgazu p�ynnego lub oleju jest oko�o trzykrotnie wy�szy ni� zw�-gla. Mamy wi�c albo k�opotliw� obs�ug� itanie ciep�o, albo obs�ug� ograniczon� do przegl�dów serwisowych raz wroku iwy�sze koszty ogrzewania.

JAKA KOTOWNIA?Kocio� gazowy mo�na umie�ci� nie tylko wodr�bnej kot�owni, ale tak�e wkuchni, �azience, korytarzu. To tzw. pomieszczenia nieprze-znaczone na sta�y pobyt ludzi. Kot�y zzamkni�t� komor� spalania, atakie obecnie dominuj� na rynku, czerpi� powietrze bezpo�rednio

58 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domufo

t. Vi

essm

ann

Kot�y na biomas�, np. drewno lub pellety, wymagaj najwi�cej miejsca na sk�adowanie paliwa. Je�li chcemy

pali drewnem, to powinni�my wygospodarowa na nie obszern,

przewiewn wiat�

Na co nale�y zwróci� uwag� wybieraj�c kocio�?

Przede wszystkim bardzo wa�ne jest, aby usta-li� potrzeby u�ytkownika oraz funkcj�, jak� ma pe�ni� urz�dze-nie. My�l�c owyborze kot�a, nale�y przemy�le� szereg czynni-ków, które b�d� mia�y wp�yw na jego pó�niejsze u�ytkowanie.

Zarówno kocio� ozbyt ma�ej, jak izbyt du�ej mocy nie jest do-brym rozwi�zaniem.

W pierwszym przypadku, urz�dzenie b�dzie zu�ywa� wi�cej paliwa, a budynek dalej b�dzie niedogrzany. W przypadku kot�a zbyt du�ego jego praca nie b�dzie optymalna, a co za tym idzie, b�dzie poch�ania� wi�cej paliwa. W obu sytuacjach mo�e doj�� do szybszego zu�ywania si� sprz�tu grzewczego.

To, jaka moc kot�a b�dzie potrzebna zale�y od nast�puj�cych czynników: 1. Bry�y budynku, poniewa� mo�e mie� ona spory wp�yw na stra-ty ciep�a. Wa�ny jest zatem wspó�czynnik A/V, odzwierciedlaj�cy stosunek powierzchni przegród zewn�trznych budynku (�ciany, okna, powierzchnia dachu, pod�ogi na gruncie) do kubatury po-mieszcze ogrzewanych. Im mniejsza jest jego warto��, tym le-piej. Najwi�ksza ilo�� energii potrzebna b�dzie do ogrzania do-mów, które s� mocno rozcz�onkowane (np. na planie krzy�a).

Najcz��ciej wyst�puj�ce warto�ci: – dla budynków jednorodzinnych z u�ytkowym poddaszem, A/V

= 0,8 ÷ 1,1; – dla budynków parterowych zwykle A/V > 1,2;– dla domów niskoenergetycznych i pasywnych najcz��ciej A/V

< 0,7. 2. Izolacji cieplnej przegród zewn�trznych – im lepiej i dok�adniej ocieplone s� �ciany oraz dach, tym mniejsze b�d� straty ciep�a, ja-kie przez nie nast�puj�, dlatego bardzo wa�ne jest, aby ocieplenie budynku by�o zrobione profesjonalnie i z nale�yt� staranno�ci�. 3. Temperatury powietrza w pomieszczeniach – nale�y si� za-stanowi�, jak� temperatur� preferujemy w domu. Trzeba pami�-ta�, �e im wy�sz� lubimy, tym wi�cej energii b�dzie potrzeba do jej wytworzenia. Wa�ne jest te�, aby podczas d�u�szej nie-obecno�ci ludzi w budynku ogrzewanie nie by�o w��czone na poziomie maksymalnym, poniewa� jest to zb�dna strata ener-gii i pieni�dzy. 4. Wentylacji – wymiana powietrza z domu na �wie�e z zewn�trz jest nieodzowna w ka�dym budynku, w którym przebywaj� lu-dzie. Obecnie nale�y stosowa� nowoczesne systemy mechanicz-ne z odzyskiwaniem ciep�a. 5. Powierzchni budynku – jest bardzo wa�na, poniewa� kocio� ookre�lonej mo�liwo�ci grzewczej nie b�dzie w stanie ogrza� po-wierzchni wi�kszej ni� ta, do której jest przystosowany. Mo�na przyj��, �e do ogrzania budynku potrzeba ok. 70 W/m2.

Maciej Piórokierownik dzia�u marketingu produktowego i analiz rynku Departament Handlu Detalicznego PGNiG S.A.

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_instalacje.indd 58 2013-12-20 19:35:31

Instalacje

59BUDUJEMY DOM 1–2/2014

zzewn�trz, nie zaburzaj�c dzia�ania wentylacji inie wych�adzaj�c pomieszczenia, wktórym je umieszczono. To du�y atut, gdy planuje-my wentylacj� mechaniczn�.

Ponadto, je�li kocio� gazowy ma komor� zamkni�t�, budynek jest wolno stoj�cy, amoc kot�a nie przekracza 21kW, komin mo�na zast�-pi� przewodem powietrzno-spalinowym wyprowadzonym przez �cia-n�. Nie jest to rozwi�zanie bez wad (np. spaliny niszcz� elewacj�), ale niejednokrotnie znacznie prostsze itasze, aponadto komin nie psu-je ustawno�ci wn�trz na górnej kondygnacji.

Dla odmiany kot�y na paliwo sta�e wymagaj� wydzielonej ko-t�owni, wentylacji grawitacyjnej ikomina wyprowadzonego ponad dach. Powinno to by� do�� du�e pomieszczenie, cho� przepisy mó-wi� tylko, �e dost�p do wyczystek kot�a ikomina musi by� wygod-ny, aodst�p pomi�dzy �cian� iprzodem kot�a to minimum 1m. Wpraktyce trzeba jeszcze wygospodarowa� miejsce na zasobnik ciep�ej wody u�ytkowej (c.w.u.), bo wszystkie kot�y na paliwo sta-�e s� tzw. jednofunkcyjne – wymagaj� zasobnika. Typowa pojem-no�� zasobnika to 50l/osob�, dla czteroosobowej rodziny b�dzie on mia� wi�c 200l.

Je�li kocio� jest wyposa�ony wzasobnik paliwa lub zbiornik aku-mulacyjny gromadz�cy wod� grzewcz�, to miejsce na nie tak�e trze-ba przewidzie�.

Dobrze, je�li zkot�owni mo�emy wyj�� albo bezpo�rednio na ze-wn�trz, albo np. do gara�u – wnosz�c opa� lub wynosz�c popió�, nie zabrudzimy pomieszcze mieszkalnych.

Nie �ud�my si�, �e wmalutkiej kot�owni przewidzianej dla kot�a gazowego zmie�cimy w�glowy zpodajnikiem.

GRZEJNIKI CZY „PODOGÓWKA”?Dyskusje, czy lepsze jest ogrzewanie pod�ogowe czy grzejniki �cienne bardzo cz�sto przypominaj� spór owy�szo�� �wi�t Bo�ego Narodzenia nad Wielkanoc� (lub odwrotnie, wzale�no�ci od preferencji). Oba roz-wi�zania pozwalaj� osi�gn�� ten sam cel, czyli skutecznie ogrzewa� wn�trza. Prawid�owo wykonane nie przysparzaj� te� problemów eks-ploatacyjnych ani zdrowotnych (s� ludzie g��boko przekonani oszko-dliwo�ci konkurencyjnego rozwi�zania). Nie znaczy to jednak, �e te rozwi�zania s� technicznie podobne. Wr�cz przeciwnie, funkcjonuj� one zupe�nie inaczej, stawiaj�c odmienne wymogi wobec �ród�a ciep�a isposobu sterowania ogrzewaniem.

fot.

Dai

kin

Pompa ciep�a nie potrzebujeodr�bnej kot�owni. Niepotrzebny

jest te� komin i�dop�yw powietrza do�spalania

Kiedy warto rozwa�y� ogrzewanie domu pomp� ciep�a?

Pierwsza odpowied�, która si� nasuwa to „za-wsze”, cho� nie zawsze wynik rozwa�a musi by�

pozytywny. Z punktu widzenia rozwi�zania grzewczego, na pewno wsz�-

dzie tam, gdzie poszukujemy taniego eksploatacyjnie ca�kowicie bezobs�ugowego systemu. Gdzie mamy ograniczony lub kosztow-ny dost�p do innych no�ników energii, jak gaz ziemny, olej opa�o-wy czy LPGaz, lub stosowanie innego opa�u wi��e si� zuci��li-w� obs�ug�, zanieczyszczeniami iemisj� szkodliwych substancji, jak np. wwypadku w�gla.

Z punktu widzenia kosztów, na pewno wsz�dzie tam, gdzie poszukujemy technologicznie dro�szych rozwi�za, na przyk�ad finansowanych zpreferencyjnych kredytów, ale daj�cych d�ugo-terminowe oszcz�dno�ci eksploatacyjne, na poziomie pozwalaj�-cym na szybki zwrot inwestycji wzgl�dem tradycyjnych �róde� ciep�a. Zatem pompa ciep�a, poza ogrzewaniem domu, pracuje wpewnym sensie jak do�� atrakcyjna inwestycja. Oraz wsz�-dzie tam, gdzie mamy do dyspozycji tasz� energi� elektryczn�, na przyk�ad zodnawialnych �róde� lub nawet zwyczajne dwu-taryfowe rozliczanie.

Z punktu widzenia dodatkowych korzy�ci natomiast, wsz�-dzie tam gdzie przewidujemy ch�odzenie latem, gdy� pompa cie-p�a mo�e nam je da� bez konieczno�ci zakupu systemu klimaty-zacji, oraz tam gdzie poszukujemy nowoczesnego, inteligentnego, zaawansowanego technologicznie, ajednocze�nie bardzo przyja-znego dla �rodowiska – �ród�a ciep�a.

mgr in�. Erwin Szczurekkonsultant ds. technicznych systemów grzewczych Daikin Altherma

fot.

Clim

a K

omfo

rt

Ogrzewanie pod�ogowe to najlepszy wybór do�domu z�pomp ciep�a

dylematy_instalacje.indd 59 2013-12-20 19:08:23

BUDUJEMY DOM 1–2/201460

Ogrzewanie pod�ogowe lub inne p�aszczyznowe (sufitowe lub �cien-ne) powinno by� pierwszym wyborem, je�li planujemy pomp� ciep�a. Typowa temperatura wody na zasilaniu wtakiej instalacji to 35°C, dla grzejników za� rozs�dne minimum to 55°C. Dla sprawno�ci pracy pom-py ikosztów jej eksploatacji to ogromna ró�nica.

W przypadku kot�ów kondensacyjnych niska temperatura wody tak�e jest po��dana, ale ró�nice nie s� a� tak wyra�ne. Nawet kocio� wspó�pracuj�cy zgrzejnikami przez wi�kszo�� sezonu itak b�dzie wstanie wykorzysta� efekt kondensacji.

Co wa�ne, pompy ciep�a ikot�y kondensacyjne mog� zasila� „pod-�ogówk�” bezpo�rednio, nie potrzeba �adnych zaworów mieszaj�cych. Toistotne u�atwienie.

Z kolei wprzypadku kot�ów na paliwa sta�e oraz gazowych iolejo-wych niekondensacyjnych zastosowanie ogrzewania pod�ogowego nie przynosi oszcz�dno�ci eksploatacyjnych. Za to nieco komplikuje insta-lacj�. Takie kot�y nie s� przystosowane do pracy przy niskiej temperatu-rze wody wobiegu. Woda na wyj�ciu zkot�a w�glowego powinna mie� 80–90°C, na powrocie za� nie mniej ni� 60°C. Inaczej spada sprawno��, wkotle ikominie odk�ada si� du�o smolistej sadzy, ablacha kot�owa koroduje.

Wysoka temperatura wody jest odpowiednia dla grzejników �cien-nych. Jednak dla ogrzewania pod�ogowego jest niemal dwa razy za wy-soka (dopuszczalne jest do 55°C na zasilaniu). Dlatego trzeba stosowa� uk�ady mieszaj�ce zzaworami trój- lub czterodrogowymi. Mieszaj� one wod� wychodz�c� zkot�a (na zasilaniu) zju� powracaj�c� zinstalacji grzewczej, dzi�ki czemu ogrzewanie jest zasilane ch�odniejsz� wod�. Zkolei do kot�a nie wraca sama wych�odzona woda zinstalacji, ale jest ona mieszana zgor�c� wod�, podgrzan� w�a�nie przez kocio�. Podnosi to jej temperatur�, dzi�ki czemu kocio� ma zapewnion� wysok� tempe-ratur� na powrocie.

Odmiennie wygl�da sterowanie instalacjami grzejnikowymi iogrze-waniem pod�ogowym. Grzejniki szybko si� nagrzewaj� ido�� szybko stygn�. Dzia�aj� wi�c wsposób dynamiczny i wkrótkim czasie mog� podnie�� temperatur� wpomieszczeniach. Wporównaniu znim ogrze-wanie pod�ogowe dzia�a „ospale” – pod�oga rozgrzewa si� istygnie po-woli. Bezw�adno�� jest tym wi�ksza, im wi�ksza jest masa wylewki.

Du�a lub ma�a bezw�adno�� cieplna sama wsobie nie jest ani zale-t�, ani wad�. Je�li itak planujemy utrzymywa� sta�� temperatur� przez ca�� dob�, to gruba wylewka b�dzie doskona�ym wyborem. Je�li za� chcemy czasowo obni�a� temperatur�, np. gdy jeste�my wpracy oraz wnocy, to lepiej zdecydowa� si� na grzejniki.

WENTYLACJAWymiana powietrza jest niezb�dna wka�dym domu. Cel dzia�ania ka�dej instalacji wentylacyjnej jest ostatecznie ten sam – usun�� zu-�yte powietrze, zawieraj�ce zbyt du�o wilgoci, dwutlenku w�gla iza-nieczyszcze oraz zast�pi� je �wie�ym zzewn�trz. Mo�na to zrealizowa� na kilka sposobów, ale wdomach jednorodzin-nych popularne s� dwa.

Wentylacja grawitacyjna. To najd�u�ej znane iwci�� dominuj�ce rozwi�zanie. Do dzia�ania potrzebuje kominów zpionowymi kana�a-mi wentylacyjnymi, wyprowadzonymi ponad dach, oraz doprowadze-nia powietrza zzewn�trz nawiewnikami okiennymi lub �ciennymi. Generalnie im kominy wy�sze, tym lepiej. Wysoko�� czynna kana�u powinna wynosi� przynajmniej 3–4m. To wysoko�� mierzona pomi�-dzy kratk� wlotow� pod sufitem wpomieszczeniu awylotem nad da-chem. Domy jednorodzinne s� jednak stosunkowo niskie iszczególnie na poddaszach u�ytkowych kana�y s� po prostu zbyt krótkie.

Kolejny k�opot to nieprzewidywalno�� tego sposobu wentylacji, bo jej intensywno�� zale�y od ró�nicy temperatury pomi�dzy wn�trzem domu ijego otoczeniem, si�y wiatru ici�nienia.

Wentylacja grawitacyjna ma jednak istotne zalety: nie potrzebuje zasilania (pr�du);

Jakie s� zalety zastosowania kana�owych grzejników konwektorowych?

W pomieszczeniu, w którym udzia� przegród prze-szklonych jest bardzo du�y, doskona�ym �ród�em ciep�a jest grzejnik kana�owy konwektorowy. Jest

on stosowany zarówno do ogrzewania eleganckich, przestronnych wn�trz w budownictwie mieszkalnym, u�yteczno�ci publicznej, jak równie� tam, gdzie zale�y nam na zapewnieniu optymalnej temperatury, zachowaniu charakteru oraz estetyki wn�trza i jego funkcjonalno�ci. Jest to bardzo dyskretny sposób ogrzewania po-mieszczenia, gdy� jedynym widocznym elementem jest estetycz-na kratka wkomponowana w pod�og�.

Argumentem przemawiaj�cym za grzejnikami kana�owymi, jest przede wszystkim, ich bardzo ma�a bezw�adno�� cieplna oraz szybka reakcja na zmian� temperatury w pomieszczeniu. Dzi�ki temu, �e dostarczaj� one do pomieszczenia tyle ciep�a, ile nie-zb�dne jest do utrzymania sta�ej temperatury, mo�liwe jest zredu-kowanie kosztów ogrzewania w sezonie grzewczym nawet o po-nad 12%. Redukcj� kosztów umo�liwia równie� ma�a pojemno�� wodna grzejników i uk�adów grzejnych z nimi wspó�pracuj�cych. Zastosowanie grzejników kana�owych pozwala wyeliminowa� zjawiska kondensacji pary wodnej na powierzchni przeszklonej przegrody budowlanej. Warto te� pami�ta� o tym, �e w przypad-ku systemów niskotemperaturowych, doskonale sprawdzaj� si� grzejniki kana�owe z wentylatorem, które przy swoich niewiel-kich rozmiarach uzyskuj� du�e moce cieplne.

Eliza Mrzyg�ódVerano

fot.

Vera

no

Grzejnik wcale nie musi rzuca si� w�oczy. Odmiany kana�owe

s prawie niewidoczne

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_instalacje.indd 60 2013-12-20 19:08:37

Instalacje

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 61

jest bezg�o�na; jej wykonanie jest tanie, je�li uda si� zgrupowa� kilka kana�ów

wjednym kominie.Obecnie, wczasach wci�� dro�ej�cych paliw, znaczenia nabiera

fakt, �e wraz zusuwanym powietrzem wentylacyjnym zdomu ucieka ciep�o, za które zap�acili�my.

Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna. Wtym systemie powietrze nap�ywa do wn�trz ijest znich usuwane kana�ami, ajego ruch wymuszaj� wentylatory. Pozwala to wpe�ni kontrolowa� inten-sywno�� wentylacji iuniezale�ni� j� od warunków zewn�trznych.

Wa�ne jest równie� to, �e mo�na obni�y� straty energii. Powietrze usuwane inawiewane przep�ywa przez wymiennik ciep�a wcentra-li wentylacyjnej (nie mieszaj�c si�). Powietrze nawiewane ogrzewa si� wówczas od nawiewanego. Wpraktyce �rednia sezonowa sprawno�� odzysku ciep�a na poziomie 70% to dobry wynik. Bardzo ostro�nie traktujmy za� materia�y reklamowe, wktórych producenci deklaru-j� np. sprawno�� do 95%. Wtym przypadku dopisek „do” robi wielk� ró�nic�. Aco najwa�niejsze, je�li producent nie okre�li wjakich wa-runkach (przep�yw, temperatura, wilgotno�� itp.), osi�gni�to wyniki, to tak naprawd� nie poda� �adnej warto�ciowej informacji.

Upowszechnienie wentylacji mechanicznej zodzyskiem ciep�anapotyka na kilka barier. Zasadnicz� jest cena. Orientacyjniemo�na przyj��, �e instalacja jest dro�sza od grawitacyjnej o10000––20000z�. Ponadto rury rozprowadzaj�ce powietrze trzeba gdzie� ukry� iwygospodarowa� miejsce na central� wentylacyjn�. Powinna by� tak umieszczona, aby szum wentylatorów nam nie przeszkadza�. Niebagatelne znaczenie ma równie� wci�� do�� s�aba znajomo�� tego rozwi�zania. Niestety, nie tylko w�ród inwestorów, ale iwykonawców. Anierzetelni instalatorzy iich wadliwe „dzie�a” psuj� opinie wszyst-kim.

WODA IKANALIZACJAInstalacja wodno-kanalizacyjna uwi�kszo�ci inwestorów nie wzbudza �adnego zainteresowania. Ma po prostu by�. Wrzeczywisto�ci musi-my podj�� dwie bardzo wa�ne decyzje – jakie b�dzie �ród�o wody oraz wjaki sposób pozbywa� si� �cieków. Powinni�my otym zadecydowa� ju� na etapie wyboru dzia�ki, bo to od dost�pno�ci mediów zale�y, czy b�dziemy mogli skorzysta� zwodoci�gu oraz sieci kanalizacyjnej. Je�li tylko media s� wpobli�u ikoszt przy��czy nie jest zbyt wysoki, nie warto si� zastanawia�.

Bardzo cz�sto tylko zpozoru woda zw�asnej studni jest za darmo. Wpraktyce zwykle trzeba j� uzdatnia�. Stacja uzdatniania to wydatek nawet kilkunastu tysi�cy z�otych, ajej eksploatacja równie� kosztuje. Ico najwa�niejsze, nigdy nie mo�emy by� pewni, czy woda zw�asne-go uj�cia si� nie zmieni. Czerpi�c wod� zsieci wodoci�gowej, p�acimy za jej czerpanie, ale za to nie musimy si� martwi� jej jako�ci�, uzdat-nianiem, regularnym badaniem sk�adu.

Je�eli za� chodzi o�cieki, to najbardziej k�opotliwym inajdro�szym weksploatacji rozwi�zaniem jest szambo. Powinno by� traktowane jako z�o konieczne, je�li nie mo�emy przy��czy� domu do sieci, albo wybudowa� oczyszczalni. Zreszt�, gdy sie� kanalizacyjna jest wpo-bli�u, to miejscowy plan zagospodarowania zwykle nie zezwala na inne rozwi�zania.

Je�li obszar jest nieskanalizowany, warto powa�nie zastanowi� si� nad budow� przydomowej oczyszczalni. Ich typów jest bardzo du�o iwprzeciwiestwie do najpopularniejszych inajtaszych oczysz-czalni zdrena�em rozs�czaj�cym, nie wszystkie wymagaj� du�ej po-wierzchni dzia�ki.

Uwaga! Na ma�ych dzia�kach wykonanie drena�u jest cz�sto nie-mo�liwe tak�e ztego wzgl�du, �e odleg�o�� pomi�dzy drenami anaj-bli�sz� studni� musi wynosi� przynajmniej 30m.

RUROCI�GI W�DOMUMy�l�c orurach instalacji wodno-kanalizacyjnej wewn�trz domu, wi�kszo�� ludzi zastanawia si� g�ównie nad tym, jakie rury wodoci�-gowe wybra� – miedziane czy plastikowe. Wrzeczywisto�ci to drugo-rz�dny problem. Wwi�kszo�ci przypadków sprawdz� si� one tak samo dobrze. Wyj�tkiem s� dwie sytuacje, wktórych nie nale�y stosowa� miedzi: woda ma kwa�ny odczyn (pH poni�ej 7). Dzia�a ona korozyjnie na

mied�, ponadto wtakiej sytuacji st��enie jonów miedzi przekracza warto�ci dopuszczalne dla wody pitnej; woda nie mo�e najpierw przep�ywa� przez rury miedziane, anast�p-

nie przez elementy ze stali zwyk�ej, np. zasobnik c.w.u. Stal wtakim uk�adzie szybko koroduje. Po��czenie odwrotne – najpierw stal, potem mied� jest dopuszczalne. Trzeba pami�ta�, �e takie po��czenia s� nie-dopuszczalne wuk�adach zcyrkulacj� c.w.u., bo tam woda kr��y.

Wbrew powszechnemu przekonaniu, ró�nica wkosztach wykonania instalacji zrur miedzianych i ztworzyw sztucznych wcale nie musi by� du�a. Rury plastikowe zwykle s� tasze, ale za to kszta�tki kosztu-j� wi�cej. Zanim podejmiemy decyzj� popro�my hydraulika okomplek-sow� wycen� wobu wariantach, wraz ze wszystkimi materia�ami iro-bocizn�.

Nieporównywalnie wi�kszy wp�yw na koszty wyko-nania instalacji ma wzajemny uk�ad pomieszcze sanitarnych. Je�li s�sia-duj� ze sob�, to wystarczy wykona� mniej pionów kanalizacyjnych, aru-roci�gi s� znacznie krótsze i�atwiej-sze do u�o�enia.

fot.

Istp

ol

fot.

Pro

-Ven

t

Wbrew pozorom wybór centrali wentylacyjnej (a) jest zwykle znacznie

�atwiejszy, ni� ukrycie przewodów wentylacyjnych (b)

b

a

dylematy_instalacje.indd 61 2013-12-20 19:08:50

BUDUJEMY DOM 1–2/201462

ODKURZACZ CENTRALNYOdkurzacz centralny itradycyjny przeno�ny tak samo s�u�� do sprz�-tania, aich zasadnicze elementy sk�adowe s� podobne. Jednak dzieli je bardzo du�o, bo przy projektowaniu tych urz�dze priorytety s� zu-pe�nie inne.

Odkurzacz przeno�ny powinien by� lekki, ma�y, cichy oraz skutecz-ny wfiltrowaniu powietrza, bo trafia ono zpowrotem do pomieszcze-nia.

Z kolei odkurzacz centralny mo�e powy�szych warunków wogó-le nie spe�nia�. Nie musi by� lekki, bo wisi na �cianie inikt go nie nosi. Dla urz�dzenia stacjonarnego wymiary te� nie s� spraw� zasad-nicz�. Ha�asem wogóle nie trzeba si� przejmowa�, bo us�yszymy go tylko przy wpomieszczeniu gospodarczym lub gara�u, anie wsprz�-tanym pokoju. Je�li za� chodzi odok�adno�� filtracji, to wodkurza-czu centralnym ma ona na celu jedynie ochron� silnika urz�dzenia. Dok�adno�� filtrów wogóle nie wp�ywa za� na jako�� sprz�tania.

Z tych wzgl�dów nie mo�na wprost porównywa� parametrów od-kurzaczy centralnych iprzeno�nych, np. ich mocy. To moc elektrycz-na pobierana zsieci inie przek�ada si� wprost na si�� ssania iprze-p�yw powietrza. Wodkurzaczu przeno�nym wi�kszo�� wytworzonego ci�nienia t�umi� w�a�nie filtry. Ale zkolei bez nich sprz�tanie nic by nie da�o.

Odkurzacz centralny nie jest wdomu niezb�dny, ale za to bardzo u�yteczny. Podobnie jak pralka – automatyczna lub zmywarka. Bez nich da si� przecie� �y�, tyle �e mniej wygodnie.

Jest jednak pewna grupa osób, którym nale�y szczególnie poleci� odkurzacz centralny. To ludzie uczuleni na kurz. Wprzypadku odku-rzacza centralnego, raz wci�gni�ty kurz na pewno nie trafi znów do pomieszczenia.

Uwaga! Zaleca si� u�o�y� rury odkurzacza wmomencie wykonywa-nia pozosta�ych instalacji. Sam� jednostk� centraln� lepiej jednak za-�o�y� pó�niej, dopiero po wykoczeniu domu. Dzi�ki temu gruz ipy� zbudowy jej nie uszkodz�.

ELEKTRYCZNO� W przypadku instalacji elektrycznej najwa�niejsze jest podj�cie de-cyzji, czy chcemy mie� urz�dzenia elektryczne du�ej mocy – prze-p�ywowy podgrzewacz wody, kuchni� elektryczn�, piec akumulacyj-ny. Wymagaj� one du�ego przydzia�u mocy itrzeba przede wszystkim sprawdzi� wlokalnym zak�adzie energetycznym, czy taki przydzia� do-staniemy. Nierzadko, ze wzgl�du na du�e obci��enie starych linii ni-skiego napi�cia, maksymalny przydzia� to 12–15kW, apodgrzewacz przep�ywowy zapewniaj�cy wygodne korzystanie zprysznica powi-nien mie� co najmniej 20kW. Wniesprzyjaj�cych warunkach plany trzeba niestety zmieni�.

Na szcz��cie wplanowaniu wewn�trznej instalacji elektrycznej mamy bardzo du�a swobod�. Na liczbie gniazd i�róde� �wiat�a nie war-to oszcz�dza�. Nie spotyka si� ludzi, którzy uwa�aliby, �e maj� ich wdomu zbyt wiele. Za to narzekaj�cych na niedobór nie brakuje.

Nawet dzi�, chyba si�� bezw�adu uprojektantów iwykonawców, spo-tyka si� nowe domy, wktórych liczb� gniazd dostosowano do dawnego minimalnego standardu (normatywu), czyli 1gniazdo na 6m2 pomiesz-

czenia. Ponadto cz�sto zczterech �cian pokoju gniazda s� tylko na dwóch. Wobec wci�� rosn�cej liczby urz�dze elektrycznych to owiele za ma�o, wefekcie domownicy zaczynaj� korzysta� zrozmaitych prze-d�u�aczy irozga��ziaczy. Lepiej pomy�le� otym zawczasu, ipoprosi� elektryka, by nawet tam gdzie na razie nie przewidujemy �adnych urz�-dze elektrycznych, wykona� kilka dodatkowych gniazd lub kilka za-�lepionych puszek elektrycznych pod gniazda.

Najcz��ciej braki odczuwamy przede wszystkim wkuchni, gdzie bra-kuje gniazd na ekspres do kawy lub mikser. Pami�tajmy, �e wdomach pomieszczenia s� zregu�y wi�ksze ni� wmieszkaniach, amy stop-niowo kupujemy coraz wi�cej urz�dze elektrycznych. Liczba gniazd ilamp wystarczaj�ca wmieszkaniu, wdomu okazuje si� wi�c zbyt ma�a.

INSTALACJE ZEWN TRZNEJednym znajcz��ciej pope�nianych b��dów przy budowie pierwszego domu jest zapominanie, �e instalacja elektryczna, domofonowa ialar-mowa powinny obejmowa� nie tylko budynek, ale ca�� posesj�. Brama, furtka, podjazd iogród wymagaj� o�wietlenia. Na tarasie waltanie, anawet w�rodku ogrodu przydaj� si� gniazda elektryczne (oczywi�cie wszczelnych oprawach). Nawet je�li u�ywamy spalinowej kosiarki do trawy, to przydaje si� mo�liwo�� wygodnego przy��czenia pi�y, podka-szarki, no�yc do �ywop�otu, elektrycznego grilla.

Przy furtce zak�ada si� domofon lub wideodomofon, zamek elektro-magnetyczny, anierzadko kamer�. Wszystkie te urz�dzenia wymagaj� zasilania elektrycznego oraz u�o�enia przewodów sygna�owych dopro-wadzonych do domu. Niestety wiele osób przypomina sobie otym do-piero po utwardzeniu podjazdu, awówczas robienie wykopów to du�y problem. Najlepiej otakich elementach pomy�le� na bardzo wczesnym etapie budowy, przy wykopach pod fundamenty. Wówczas itak zwykle zamawiamy kopark�, awykonanie ni� dodatkowego p�ytkiego, w�skie-go wykopu nie jest problemem. Wjednym wykopie mo�na u�o�y� kilka kabli, np. energetyczny od skrzynki z��cza do domu idomofonowy.

Uwaga! Wziemi nale�y uk�ada� tylko specjalne, przeznaczone dotego przewody osolidniejszej izolacji. Maj� one oznaczenie YKY.

ALARMY IDOMOFONYSystem alarmowy to praktycznie standard wnowych domach jednoro-dzinnych. Najlepiej instalacj� wewn�trzn� u�o�y� przed wykonaniem tynków. Wówczas bez trudu ukryjemy pod nimi cienkie przewody ��-cz�ce czujki zcentral�. Mo�na wprawdzie zdecydowa� si� na system bezprzewodowy, ale b�dzie on dro�szy, akonieczno�� wymiany baterii

fot.

Osp

el

Bez urzdze� elektrycznych i�o�wietlenia nie da si� funkcjonowa. Dlatego dobrze przemy�lmy, gdzie rozmie�ci lampy, gniazda i��czniki

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domu

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_instalacje.indd 62 2013-12-20 19:09:04

BUDUJEMY DOM 1–2/201464

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domu

co kilka lat zawsze stanowi pewn� niedogodno��. Wpraktyce ��czy si� te� elementy przewodowe ibezprzewodowe wjeden system. Tobardzo cz�sto najbardziej uzasadnione zarówno technicznie, jak iekonomicz-nie. Przyk�adowo, sama czujka kontaktronowa (otwarcia okna) kosztu-je zaledwie kilkana�cie z�otych. Jednak za doprowadzenie przewodu zokna na nieu�ytkowym strychu do central na parterze zap�acimy kil-kakrotnie wi�cej. Wtakiej sytuacji taniej b�dzie zastosowa� czujk� bez-przewodow�. Decyduj�c si� za� na rozwi�zanie kablowe zyskamy wi�k-sza niezawodno��.

Dla skuteczno�ci instalacji alarmowej najwa�niejszy jest fachowy, przemy�lany projekt. Liczba irodzaj czujników to sprawa wtórna – �le dobrane lub umieszczone mog� by� np. przyczyn� fa�szywych alar-mów. Projekt instalacji zawsze jest indywidualny. Trzeba dostosowa� si� nie tylko do architektury budynku, ale te� jego po�o�enia, ukszta�to-wania dzia�ki, przewidywanego ryzyka kradzie�y itp.

Coraz cz��ciej stosuje si� tak�e elementy zewn�trznej instalacji alar-mowej, g�ównie bariery podczerwieni iczujniki ruchu, wykrywaj�ce intruza na posesji, jeszcze przed w�amaniem do budynku. Du�� zale-t� takiego rozwi�zania jest fakt, �e jeste�my chronieni, mog�c bez prze-szkód porusza� si� wewn�trz domu. Zewn�trzn� instalacj� alarmow�, aw�a�ciwie niezb�dne dla niej okablowanie, nale�y u�o�y� przed zago-spodarowaniem ogrodu.

DOMOFONYDomofony iwideodomofony wnowych budynkach jednorodzinnych zaj��y miejsce tradycyjnych dzwonków. Nic dziwnego – s� od nich du�o lepsze, bo umo�liwiaj� rozmow� iobserwowanie (wideodomofo-ny) osoby stoj�cej przy furtce.

Wideodomofony, czyli domofony wyposa�one wkamer�, przydaj� si�, je�li dom stoi wg��bi du�ej dzia�ki albo gdy furtka ibrama wjazdo-wa s� zniego niewidoczne. Mo�e je zas�ania� ziele albo samo ogrodze-nie (np. mur).

Wdomach jednorodzinnych stosuje si� zwykle proste urz�dzenia analogowe. Cyfrowe przeznaczone s� przede wszystkim dobudynków wielolokalowych, bo umo�liwiaj� przesy�anie wielu sygna�ów jednym przewodem, co u�atwia u�o�enie okablowania, ale wdomu jednoro-dzinnym nie jest potrzebne.

Je�li jednak chcemy u�ywa� domofonu jako zamka szyfrowego przy furtce, zamiast otwiera� j� zzewn�trz przy pomocy klucza, to potrzeb-ne jest urz�dzenie cyfrowe.

Najcz��ciej jednostk� zewn�trzn� iwewn�trzn� (s�uchawk�, ewen-tualnie monitor) domofonu ��czy si� kablem wielo�y�owym zakopa-nym wziemi pod trawnikiem lub podjazdem. Musi to by� specjalny przewód, przeznaczony do uk�adania wziemi. Ma on oznaczenie YKY. Zwyk�e przewody nie maj� wystarczaj�co odpornej izolacji. Nikt nie za-gwarantuje jej dobrego stanu zakilka czy kilkana�cie lat. Awymiana przewodu u�o�onego pod podjazdem lub trawnikiem to spory k�opot.

S� te� urz�dzenia bezprzewodowe, nie wymagaj�ce uk�adania kabli pomi�dzy domem ifurtk�. Jednak jednostka zewn�trzna itak wymaga doprowadzenia zasilania elektrycznego – np. bezpo�rednio ze skrzyn-ki zlicznikiem umieszczonej wlinii ogrodzenia. Prowadzenia przewo-dów do koca wi�c nie unikniemy, dlatego lepiej pomy�le� ookablowa-niu jeszcze przed utwardzeniem terenu iza�o�eniem trawnika. fo

t. S

atel

Instalacja alarmowa powinna by �atwa w�obs�udze oraz zapewnia mo�liwo� rozbudowy. Dopiero po pewnym czasie oka�e si�, czy do systemu warto doda jakie� nowe elementy

Jak rozplanowa� rozmieszczenie poszczególnych rodzajów czujek wpomieszczeniach?

W�a�ciwe rozmieszczenie czujek ma kluczowe zna-czenie dla skuteczno�ci i niezawodno�ci systemu

alarmowego. Czujki ruchu b�d� dzia�a�y najskuteczniej, je�eli zo-stan� zamontowane w taki sposób aby potencjalny intruz porusza� si� prostopadle do ich osi. Nale�y przy tym unika� ich monta�u na-przeciw okien, poniewa� bezpo�rednio padaj�ce �wiat�o s�oneczne mog�oby by� �ród�em fa�szywych alarmów. W pomieszczeniach, wktórych pojawi� si� mog� przeci�gi, lub w których znajduj� si� �ród�a ciep�a (np. kominek), w�a�ciwym wyborem b�d� czujki du-alne – ��cz�ce technologi� podczerwieni (PIR) oraz mikrofalow�.

Czujki otwarcia drzwi i okien pozwalaj� zrealizowa� ochron� ob-wodow�, która umo�liwia domownikom swobodne poruszanie si� wewn�trz obszaru chronionego, jednocze�nie umo�liwiaj�c syste-mowi reakcj� na wtargni�cie z zewn�trz. Najcz��ciej w roli tych czujek stosuje si� tzw. kontaktrony, sk�adaj�ce si� z magnesu trwa-�ego ikontaktronowego sensora. W przypadku czujek magnetycz-nych, nale�y zadba� o precyzyjny monta�, zapewniaj�cy utrzymanie odpowiedniej odleg�o�ci pomi�dzy elementami czujki. Nale�y te� unika� monta�u takich czujek bezpo�rednio na pod�o�ach magne-tycznych, np. na stalowej ramie – w takim przypadku nale�y u�y� odpowiednich podk�adek dystansowych.

System alarmowy mo�e by� uzupe�niony dodatkowymi czujka-mi. Czujki dymu trzeba umiejscowi� mo�liwie blisko potencjalne-go �ród�a po�aru – np. w kuchni, w pomieszczeniu z kominkiem. Dodatkowe zabezpieczenie mog� da� czujki gazu, wykrywaj�ce nie-bezpieczne substancje. Ich monta� powinien uwzgl�dnia� w�a�ci-wo�ci fizyczne wykrywanego gazu – np. czujki gazu ziemnego po-winny by� umieszczone wysoko poniewa� gaz ziemny jako l�ejszy od powietrza unosi si�, a czujki LPG nisko w pomieszczeniu ponie-wa� ta substancja jest ci��sza od powietrza.

Micha� Konarskikierownik dzia�u bada�Satel

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_instalacje.indd 64 2013-12-20 19:35:56

reklamy.indd 65 2013-12-19 16:38:32

66 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

PRZEWODNIK DLA ROZPOCZYNAJCYCH BUDOW� DOMU

Budowa domu w stanie surowym to przedsi�wzi�cie nie�atwe. Wielu inwestorów po zako�czeniu tego etapu jest wi�c przekonana, �e pó�niej b�dzie ju� z górki. W praktyce wyka�czanie równie� mo�e by� k�opotliwe, ale jednocze�nie bardzo satysfakcjonuj�ce, bo daje szans� na stworzenie wyj�tkowej przestrzeni.

fot. Ceresit

Wyka�czaniewn trz

Wykaczanie domu pozwala inwestorowi rozwin�� skrzyd�a, a kolej-ne prace daj� szybkie i konkretne efekty. Ten etap jest �atwiejszy, je-�li na pocz�tku budowy dok�adnie obmy�lono wszystkie elementy wy-koczenia. Spor� komplikacj� jest mnogo�� dost�pnych rozwi�za. O ile tech-nologii wykonania stropu czy �cian jest zaledwie kilka, to ju� w przy-padku pokrycia �cian czy urz�dzenia �azienki wybór jest ogromny. Jak zorientowa� si� w tym g�szczu propozycji? Oto mini-poradnik.

PODZIA� PRZESTRZENIWszystkie elementy konstrukcyjne domu musz� by� zaplanowane na etapie tworzenia projektu. Po ukoczeniu stanu surowego, mo�emy jednak jeszcze wp�ywa� na podzia� otwartej przestrzeni za pomoc� od-powiedniego rozstawienia �cian dzia�owych. Ich parametry powinny by� dopasowane do funkcji pomieszcze. Wybiera� mo�emy spo�ród dwóch technologii. Pierwsz� s� murowane �ciany dzia�owe, a drug� lekkie �cianki szkieletowe. Jakie s� zalety i wady obu rozwi�za?

SOLIDNO�� KONTRA LEKKO��Najwi�ksz� zalet� �cian murowanych jest ich solidno��. Takie prze-grody bez problemu utrzymaj� zamocowane meble (np. szafki wisz�-ce), co da wi�ksz� swobod� w aran�acji wn�trz. Zapewni� te� kom-fort akustyczny.

Niestety, ta solidno�� ma te� swoj� cen�. Materia�y u�ywane do wzniesienia �cian, takie jak ceg�a czy bloczki betonowe, s� ci��kie, dlatego mog� stanowi� dla stropu du�e obci��enie. W zwi�zku z tym ich postawienie w miejscu innym, ni� pierwotnie planowane, nale-�y uzgodni� z architektem, szczególnie je�li dotyczy to wy�szych kon-dygnacji. W przeciwnym razie mo�e si� skoczy� katastrof� budowla-n� lub, w najlepszym przypadku, odkszta�ceniem stropu. Minusem tej technologii jest te� czasoch�onno�� realizacji. Spoiwo musi zwi�za�,

Norbert Skupi�ski

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_wykanczanie.indd 66 2013-12-19 16:33:34

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 67

cowyd�u�a ca�y proces. �ciana wymaga te� wykoczenia, co dodat-kowo odsunie moment, w którym b�dziemy mogli zacz�� u�ytkowa� wymarzone wn�trza.

Pod tym wzgl�dem du�� przewag� ma system zabudowy lekkiej, wktórym przegrody powstaj� szybciej. Najwi�ksz� popularno�� zy-ska�y te z p�yt gipsowo-kartonowych, zamontowanych na szkielecie stalowym. Nie stanowi� znacznego obci��enia dla konstrukcji domu, nie wymagaj� te� pracoch�onnego wykaczania – wystarczy wype�-nienie spoin mas� gipsow�, na�o�enie ta�my na z��czeniach i wyrów-nanie mas� szpachlow�.

Có� z tego – mówi� przeciwnicy tej technologii – skoro na takiej �cianie nie da si� praktycznie niczego powiesi�. Rzeczywi�cie, prze-grody z p�yt gipsowo-kartonowych, pozbawione wzmocnie szkiele-tu, nie s� przystosowane do przenoszenia obci��e o wadze wi�kszej ni� 30 kg. Tyle mo�e wa�y� zwyk�a pó�ka z ksi��kami. Ale ju� p�y-ta gipsowo-w�óknowa ma ponad trzykrotnie wi�ksz� wytrzyma�o��. Jest te� odporniejsza na uszkodzenia mechaniczne. A zastosowanie podwójnego poszycia pozwala jeszcze zwi�kszy� no�no�� utworzonej wten sposób przegrody nawet do 120 kg. Nowoczesne systemy suchej zabudowy nie s� te� ju� na bakier z wysok� izolacyjno�ci� akustycz-n�. Mo�na j� uzyska�, stosuj�c szersze profile szkieletu, grubsze p�yty, aprzede wszystkim dobry materia� izolacyjny (np. we�n� mineraln�), który wype�ni przestrze pomi�dzy p�ytami.

WYKA�CZANIE �CIANDecyzje dotycz�ce wykaczania �cian b�d� mia�y ogromny wp�yw nanasze samopoczucie po wprowadzeniu si� do domu. Ostatecznie to �ciany stanowi� najwi�ksze powierzchnie w nim i to na nich na d�u�ej zatrzymuje si� wzrok mieszkaców.

Na tym etapie trzeba rozstrzygn�� kilka dylematów. Na bia�o czy wkolorze? g�adko czy z faktur�? farba czy tapeta? – to tylko niektó-re znich. Ale sposób, w jaki pokryte b�d� �ciany, nie jest wy��cznie kwesti� gustu. Jak wspomniano wy�ej, wiele zale�y tak�e od technolo-gii ich wzniesienia. Niektóre sposoby wymuszaj� pewne rozwi�zania. Img�adszych materia�ów u�yjemy w trakcie budowy, tym mniej na-pracujemy si� pó�niej. Znaczenie ma te� jako�� i równo�� wykonania. Cz��� technologii wykoczeniowych pozwala na szcz��cie ukry� nie-dostatki lub zniwelowa� odchylenia od pionu.

Dobieraj�c ok�adzin�, powinni�my mie� na uwadze, �e nie wszyst-kie s� bezobs�ugowe. Jedne brudz� si� szybciej, inne wolniej; jedne przyci�gaj� kurz, inne nie.

WYBÓR KOLORUKiedy� wybór koloru �cian by� prosty. W pomieszczeniach domi-nowa�a biel i ma�o kto robi� od tego odst�pstwa. Dzi� jest zupe�nie inaczej, cho� zapewne do czasu, poniewa� kwestia koloru we wn�-trzach podlega modzie. Po bia�ym przyszed� czas na kolory �ywe, ciep�e. Teraz na topie s� z kolei barwy zimniejsze.Furor� robi koloroterapia, która – z ró�nym skutkiem – t�umaczy wp�yw poszczególnych barw na nasze samopoczucie. I tak te inten-sywne pobudzaj�, stonowane – uspokajaj�. Niektóre maj� podobno wp�yw na poziom ci�nienia krwi, a nawet na... apetyt. Udane zestawienia kolorystyczne mog� skorygowa� proporcje niezbyt kszta�tnego wn�trza. Ja�niejsze odcienie optycznie je po-wi�kszaj�, ciemniejsze – odwrotnie. Sufit pomalowany na bia�o wtowarzystwie barwnych �cian sprawi, �e pomieszczenie wyda si� wy�sze. Ciekawym rozwi�zaniem jest wydzielenie ró�nych cz��ci pomieszczenia odr�bnymi kolorami. Dobrze, gdy na tym etapie mamy wyobra�enie na temat plano-wanego wyposa�enia wn�trz. P�aszczyzny powinny by� bowiem

Wykaczanie wn�trzfo

t. K

nauf

Systemy lekkiej zabudowy nie wymagajpracoch�onnego wyka�czania

fot.

Dre

amst

ime

G�adkie �ciany s idealnympod�o�em dla farb i tapet

dylematy_wykanczanie.indd 67 2013-12-19 16:33:55

dopasowane barw� do mebli. Ciemne sprz�ty b�d� bardziej wyeks-ponowane na tle jasnych �cian, ja�niejsze – na odwrót. Wybór kolorystyki dobrze poprzedzi� lektur� czasopism wn�-trzarskich (polecamy Czas na Wntrze), a potem – koniecznie –wst�pn� wizyt� w sklepie z farbami. Dost�pne s� tam setki próbek kolorów i rodzajów farb (akrylowe polecane s� do salonu i sypialni, lateksowe do kuchni i �azienki). Trzeba jednak pami�ta�, �e barwy wygl�daj� zupe�nie inaczej w ró�nych miejscach, co wynika z roz-bie�no�ci ich o�wietlenia. Do wyboru mamy te� tapety, które nie przypominaj� ju� nie-ciekawych p�acht papieru znanych z minionych epok. Najprostsze –papierowe – maj� g�adk� powierzchni� i nadaj� si� do wszyst-kich pomieszcze, cho� w tych, które wyj�tkowo nara�one s� na za-brudzenia (pokoje dzieci�ce) lepiej sprawdz� si� tapety winylowe. S� �atwo zmywalne i odporne na wilgo�. Ciekaw� dekoracj� mog� stanowi� tapety tekstylne, które imituj� rozmaite materia�y, lub fo-totapety, na których mo�emy zleci� naniesienie dowolnego motywu, nawet naszego ulubionego zdj�cia. Tapetowanie jest bardziej pra-coch�onne i dro�sze od malowania, poza tym trudniej powróci� do g�adkich �cian. Atutem jest jednak mo�liwo�� wi�kszego zró�nico-wania wygl�du wn�trza.

�CIANY GADKIE LUB Z FAKTUR�Jak zdecydowa� si� na które� z rozwi�za? Wybór zale�y to nie tyl-ko od naszego gustu, ale równie� – jak wspomniano – od jako�ci itechniki wykonania �cian.

Idealnym pod�o�em dla farb i tapet s� przegrody bardzo g�ad-kie, np. z p�yt gipsowo-kartonowych, pokryte tynkiem gipso-wym lub g�adzi. Wykaczanie �cian sam� farb� polecane jest tym, którzy lubi� cz�sto, i za niewielkie pieni�dze, zmienia� wystrój. Przemalowanie b�dzie znacznie prostsze, ni� zmiana faktury �ciany. To rozwi�zanie nie jest wskazane w pokojach, w których przebywa-j� dzieci i zwierz�ta, poniewa� na idealnie g�adkich �cianach bar-dzo odznaczaj� si� zabrudzenia.

W ostatnim czasie wci�� popularne s� �ciany z faktur (tynki lub farby strukturalne). Taka technika pozwala na wykreowanie bar-dziej indywidualnego wn�trza, a przy okazji u�atwia maskowanie

wszelkich nierówno�ci: drobnych ubytków, grudek tynku, nawet niewielkich krzywizn samej �ciany.

Wybór rozwi�za jest bardzo szeroki. Du�� popularno�ci� ciesz� si� tapety przeznaczone do malowania (raufaza), np. z wiórkami drewna pomi�dzy warstwami papieru.

W przypadku tynków i farb strukturalnych, efekt w postaci rozma-itych motywów geometrycznych czy ro�linnych uzyskamy dzi�ki za-stosowaniu specjalnych narz�dzi do fakturowania, np. pac z�batych, wa�ków czy g�bek. Ciekawie prezentuj� si� �ciany pokryte natrysko-wymi tynkami bawe�nianymi (japoskimi). S� one wzbogacone taki-mi dodatkami, jak bawe�na, jedwab czy brokat. Poprawiaj� akustyk� wn�trza, nadaj� mu te� elegancji. Podobny wynik zapewniaj� ok�adzi-ny imitujce kamie�. Wykonuje si� je z barwionych mieszanek gip-su ibetonu. �wietnie upi�kszaj� salon z kominkiem czy klatk� scho-dow�. Na drugim biegunie znajduje si� natomiast masa dekoracyjna owygldzie surowego betonu. Efekt z pewno�ci� przypadnie do gustu zwolennikom industrialnych przestrzeni.

�ciany z faktur� odradza si� osobom uczulonym na kurz i roztocza, poniewa� bardzo trudno utrzyma� je w czysto�ci. Osiadaniu kurzu szczególnie sprzyjaj� matowe pow�oki z g��bokimi wyt�oczeniami.

SCHODYSchody s� niezb�dnym elementem ka�dego domu pi�trowego lub zpoddaszem. Nie tylko umo�liwiaj� komunikacj� pomi�dzy pozioma-mi, ale mog� by� ciekawym elementem ozdobnym. Dlatego te� prze-strzeni, któr� zajmuj�, nie nale�y uznawa� za stracon�.

Schody powinny by� wystarczaj�co szerokie, jak najmniej strome, nie�liskie i �atwe do sprz�tania. Im bardziej s� wyeksponowane, tym wi�cej warto zainwestowa� w jako�� ich wykonania i estetyk�.

LOKALIZACJA SCHODÓWTradycyjnie schody sytuowano blisko g�ównego wej�cia. Wynika to zwieloletniej tradycji, kiedy nieodzown� cz��ci� domu by�a sie lub przedpokój, w którym zaczyna�y si� schody. Zalety takiej lokalizacji do-ceni� przede wszystkim mieszkacy budynków zajmowanych przez wi�cej ni� jedn� rodzin�. W innym razie zaleca si�, aby by�y odsuni�te od wej�cia. Dlaczego? Otó� ��cz� one najcz��ciej stref� dzienn�, ogólno-

68 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domufo

t. Je

dynk

a

Pomalowanie sufitu na ciemny kolor to prosty zabieg, pozwalajcy optycznie obni�y wysokiepomieszczenie

fot.

Pra

ktik

er

Tapeta z efektownym nadrukiem to dobry pomys� wyeksponowania jednej ze �cian, np. w sypialni

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_wykanczanie.indd 68 2013-12-19 16:34:13

Wykaczanie wn�trz

69BUDUJEMY DOM 1–2/2014

dost�pn�, z prywatn�, rozlokowan� na górnej kondygnacji. Du�o przy-jemniej jest porusza� si� pomi�dzy nimi bez konieczno�ci zachodzenia do (z regu�y ch�odniejszego) holu.

Cz��� inwestorów wznosi schody w salonie. Najwi�ksz� zalet� ta-kiego rozwi�zania jest oszcz�dno�� przestrzeni. W ten sposób mo�na zyska� kilka dodatkowych metrów kwadratowych. Ma to wyj�tkowe znaczenie w przypadku mniejszych metra�y. Wi�kszy salon kosztem dodatkowego elementu komunikacyjnego ma coraz wi�cej zwolenni-ków.

No w�a�nie, czy „koszt” to aby na pewno najbardziej adekwatne okre-�lenie? Nowoczesne schody mog� nada� pomieszczeniu niepowtarzalny charakter. Materia�y u�yte do ich budowy, takie jak drewno, szk�o czy stal, mog� z powodzeniem pe�ni� funkcj� ozdobn�.

Do wyboru mamy schody b�d�ce oddzielnym sk�adnikiem wn�-trza, jak i przytwierdzone do �ciany. Je�li chcemy, aby mniej rzuca�y si� woczy, powinni�my zdecydowa� si� na drugi wariant. Przestrze mniej zdominuj� tak�e schody a�urowe. Pe�ne, szczególnie z �elbe-tu, polecane s� wwi�kszych pomieszczeniach. Pod nimi znajdzie si� �wietne miejsce na schowek, szafk� czy bibliotek�.

Schody w salonie maj� te� wady. Najwa�niejsz� z nich jest pomiesza-nie funkcji. Komunikacja w salonie sprawia, �e staje si� on mniej przy-tulny, a odpoczynek trudniejszy. Niekiedy wr�cz niemo�liwy, ponie-wa� zanika bariera akustyczna pomi�dzy poziomami. Tak usytuowane

schody mog� powodowa� te� k�opoty z ustawno�ci� mebli. Dotyczy to mniejszych wn�trz, w których zajmuj� one np. jedyn� zdatn� do zago-spodarowania �cian�.

Pozostaje jeszcze kwestia najm�odszych i najstarszych oraz ewentu-alnie mniej sprawnych cz�onków rodziny. Niektóre bardziej wymy�lne wzory przeznaczone do salonu pozbawione s� balustrad. Z oczywistych wzgl�dów takie rozwi�zanie nale�y dobrze przemy�le�.

ZNACZNA POZYCJA W KOSZTORYSIESchody mog� stanowi� znaczn� pozycj� w kosztorysie wykoczenia domu. Je�li chcemy zaoszcz�dzi�, wybierzmy modele o mo�liwie pro-stym uk�adzie.

Wiele zale�y od materia�u, z jakiego wykonane s� te elementy –rozpi�to�� cenowa w tym segmencie rynku jest ogromna. Za naj-tasze uchodz� schody �elbetowe wylewane na budowie. Nale�y jednak pami�ta�, �e samo ich wylanie nie stanowi jeszcze ostatecz-nego kosztu. Takie stopnie wymagaj� wykoczenia oraz monta�u ba-lustrady. Najtasza b�dzie wyk�adzina dywanowa, znacznie dro�-sze drewno egzotyczne czy granit. Natomiast schody o konstrukcji drewnianej, których cena jest znacznie wy�sza ni� surowego bie-

fot.

Mer

a

Zaplanowanie schodów w salonie, a nie w oddzielnej klatce schodowej, zwi�kszy powierzchni� u�ytkow domu o ok. 4–7 m²

Rodzaje schodów: jednobiegowe (a), dwubiegowe (b), trójbiegowe (c), �amane (d), zabiegowe (e), spiralne (f)

a

c

e

b

d

f

dylematy_wykanczanie.indd 69 2013-12-19 16:34:27

BUDUJEMY DOM 1–2/201470

gu betonowego, oferowane s� zazwyczaj jako produkt skoczony – zbalustrad�, a nawet z listwami dekoracyjnymi. Koszt modeli okon-strukcji stalowej jest z kolei uzale�niony od materia�u, z jakiego wykonane s� stopnie. Mo�liwo�ci jest bardzo du�o: od drewna (egzo-tyczne b�dzie oczywi�cie dro�sze od sosnowego), poprzez szk�o, a� do kamienia naturalnego.

POSADZKIPosadzka jest jednym z najwa�niejszych elementów decyduj�cych owystroju wn�trza. Ma by� przede wszystkim trwa�a, estetyczna, praktyczna i �atwa w konserwacji. Wybór nie jest zadaniem prostym, poniewa� ró�norodno�� produktów, podobnie jak rozpi�to�� cenowa, jest bardzo du�a. �ADNE ROZWI�ZANIE NIE DZIWICzasy, gdy w salonach i sypialniach królowa�a tzw. drewniana klep-ka, w kuchni linoleum, a w �azience p�ytki ceramiczne, odesz�y w za-pomnienie. Obecnie, urz�dzaj�c ka�de pomieszczenie, mo�na wybiera� spo�ród co najmniej kilku rodzajów posadzek.

Dost�pne na rynku materia�y cechuj� si� du�o wi�ksz� ni� dawniej wytrzyma�o�ci� i d�ugowieczno�ci�, dlatego nie powinna ju� dziwi� pod�oga drewniana w �azience czy posadzka korkowa w kuchni, ani p�ytki ceramiczne w salonie. Mimo tak bogatej oferty, warto kierowa� si� rozs�dkiem i ostro�nie dobiera� tworzywo. Pod uwag� trzeba bra� intensywno�� u�ytkowania danego wn�trza, stopie jego zawilgocenia, nara�enie na uszkodzenia mechaniczne czy wyj�tkowe obci��enia.

DREWNO I CAA RESZTAOd lat nies�abn�c� popularno�ci� ciesz� si� pod�ogi z drewna. Materia� ten ceniony jest za naturalno��, elegancj� i trwa�o�� – drewnian� pod-�og� mo�na wielokrotnie odnawia�. Drewno jest bardzo dobrym izo-latorem termicznym i akustycznym. Wyboru posadzki z tego tworzy-wa nale�y dokona�, zwracaj�c uwag� na gatunek, twardo��, wilgotno�� i klasa. Pod�ogi takie nie s� polecane na ogrzewanie pod�ogowe, ponie-wa� drewno �le przewodzi ciep�o. Mi�kkie gatunki drewna (jod�a, so-sna czy �wierk) nie sprawdz� si� w miejscach intensywnie eksploato-wanych, takich jak korytarze, kuchnia czy pokój dzieci�cy.

Ro�nie grono zwolenników paneli pod�ogowych z PVC, które jeszcze do niedawna uznawane by�y za marn� imitacj� drewna. Teraz ich postrzeganie znacznie si� zmieni�o. Oferowane pane-le s� trwa�e, efektowne, �atwe w monta�u i konserwacji, ca�kiem t�umi� d�wi�ki. Mnogo�� wzorów i kolorów sprawia, �e mo�na je dopasowa� do ka�dego wystroju wn�trza i umeblowania. Panele nadaj� si� nie tylko do salonów. Do bardziej ucz�szczanych po-mieszcze przeznaczone s� odmiany z najwi�ksz� odporno�ci� na�cieranie. Równie szeroki jest asortyment wyk�adzin pod�ogowych. Dywanowe dodaj� wn�trzom przytulno�ci i ciep�a. Te grubsze nie sprawdz� si� jednak nad ogrzewaniem pod�ogowym. Nie s� te� po-lecane w�a�cicielom zwierz�t, poniewa� trudno utrzyma� je w czy-sto�ci. Du�o �atwiejsze pod tym wzgl�dem s� wyk�adziny elastycz-ne. Z racji bogactwa wzornictwa oraz udoskonalonych w�a�ciwo�ci technicznych, w niczym nie przypominaj� ju� nies�awnego lino-leum. Mimo to najlepiej sprawdz� si� w pomieszczeniach mniej re-prezentacyjnych. I wyk�adziny dywanowe, i elastyczne nale�y uk�a-da� na równym pod�o�u.

W niezliczonej ilo�ci odmian wzorów, kolorów i kszta�tów dost�pne s� p�ytki ceramiczne. Ta tradycyjna ok�adzina najlepiej nadaje si� do fo

t. B

auw

erk

Par

kett

Drewniany parkiet

wcale nie musi by

nudny

Jaka posadzka na ogrzewanie pod�ogowe?

Nie ka�dy sposób wyko�czenia pod�ogi nadaje si� w przy-padku instalacji ogrzewania pod�ogowego. Materia� na po-

sadzk� musi przede wszystkim dobrze przewodzi ciep�o, by nie utrudnia� jego przekazania do pomieszczenia. Ponadto przy ogrze-waniu elektrycznym utrudniony odbiór ciep�a mo�e spowodowa przegrzanie jastrychu i przewodów.

Zdolno� do hamowania przep�ywu ciep�a okre�la si� mianem oporu cieplnego R, który dla posadzki nad ogrzewaniem pod�o-gowym powinien by mniejszy ni� 0,15 (m2·K)/W.

Zwi�kszenie oporu cieplnego powoduje, �e niepotrzebnie na-grzewaj si� g��bsze warstwy pod�ogi, za� temperatura jej po-wierzchni spada (ogrzewanie dzia�a s�abiej), pomimo �e tempe-ratura wody zasilajcej si� nie zmienia. Przyk�adowo: je�li woda grzewcza ma parametry 45/35°C, to zwi�kszenie oporu cieplnego z 0,05 do 0,15 spowoduje spadek temperatury powierzchni pod-�ogi z 28 do 26°C.

A oto warto�ci oporu cieplnego typowych materia�ów posadz-kowych: 0,02 (m2·K)/W – p�ytki ceramiczne grubo�ci 10 mm na zapra-

wie klejowej; 0,06 (m2·K)/W – parkiet 12 mm; 0,12 (m2·K)/W – parkiet 24 mm; 0,15 (m2·K)/W – dywan/wyk�adzina 15 mm.

Uwaga! Wybierajc materia� na posadzk�, trzeba koniecznie sprawdzi, czy producent dopuszcza stosowanie go na pod�o-gi ogrzewane.

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domu

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_wykanczanie.indd 70 2013-12-19 16:34:41

Wykaczanie wn�trz

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 71

miejsc nara�onych na zawilgocenie i wymagaj�cych cz�stego sprz�ta-nia, cho� nierzadko spotykany jest te� w salonach.

Wyj�tkowo �atwe w utrzymaniu czysto�ci s� te� posadzki z �ywi-cy. Do niedawna wykorzystywane by�y g�ównie w halach przemys�o-wych, obecnie stanowi� ciekaw� alternatyw� dla najbardziej popu-larnych materia�ów stosowanych w domach jednoordzinnych. Dzi�ki dowolnie skomponowanym domieszkom, mo�na nada� im bardzo ory-ginalny wygl�d: tafli wody, kamiennej p�yty czy pla�y. Wykonanie ta-kiej posadzki jest do�� skomplikowane, dlatego jest to zadanie dla wy-specjalizowanej ekipy.

NA CZYM OSZCZ DZA�?Ta mnogo�� wyboru mo�e wywo�a� zawrót g�owy. Podobniejak koszt zakupu materia�ów i robocizny. Zaoszcz�dzi� mo�na g�ównie na wykonawstwie. O ile u�o�enie parkietu drewnianego czy posadzki z �ywicy wymaga znacznej wprawy, to panele pod-�ogowe mo�na z powodzeniem u�o�y� samemu. A wi�c ju� podej-muj�c decyzj� w sprawie posadzki, nale�y skalkulowa� koszt ro-bocizny.

W przypadku pod�ogi drewnianej, koszty ró�ni� si� znacznie w za-le�no�ci od klasy i gatunku drewna. Zastanówmy si� wi�c, czy ko-niecznie potrzebujemy drewna najwy�szej próby, dodatkowo egzo-tycznych odmian, jak iroko, jatoba czy tek. Zdecydowanie taszy jest materia� krajowy. Sama posadzka to nie wszystko. Sporo mo�na zaosz-cz�dzi� tak�e na chemii parkietowej oraz listwach i akcesoriach wy-koczeniowych.

Podobnie jak przy innych zakupach, warto polowa� na promocje. Sprzedawcy p�ytek ceramicznych czy wyk�adzin do�� cz�sto zmie-niaj� asortyment, lansuj�c modne w danym sezonie rozwi�zania. Pe�nowarto�ciowe kocówki serii mog� stanowi� bardzo dobr� oka-zj�.

DRZWIDrzwi to jeden z najcz��ciej ogl�danych i u�ywanych elemen-tów domu. Z regu�y wybiera si� je pod koniec wykaczania budyn-ku. Wskazane jest jednak wcze�niej, jeszcze na etapie projektowa-nia, przyjrze� si�, czy wszystkie drzwi zosta�y odpowiednio dobrane iumiejscowione.

BARIERA I OZDOBADrzwi powinny by� przede wszystkim solidne, bezpieczne i este-tyczne. Musz� te� dobrze harmonizowa� z danym wn�trzem. Ichza-danie polega bowiem nie tylko na oddzielaniu, izolowaniu akustycz-nym i do�wietleniu wn�trz – pe�ni� te� wa�n� funkcj� dekoracyjn�. Ceny modeli znacznie ró�ni� si� od siebie, podobnie akcesoria. Dokonuj�c zakupu, sprawd�my, czy koszt, oprócz skrzyd�a, obejmuje te� o�cie�nic�, klamki, zawiasy, zamki, progi, uszczelki itp. Dodatki te nie nale�� do tanich. Minimalne rozmiary drzwi wewn�trznych to 80 × 200 cm.

W KTÓR� STRON ?Czasami zdarza si�, �e projekt domu zawiera b��dy w rozmieszcze-niu czy kierunkach otwierania drzwi. Dlatego warto uwa�nie za-pozna� si� z planami i w razie potrzeby poprosi� o wprowadzenie korekt. Zewzgl�dów bezpieczestwa, drzwi w �azienkach, toa-letach, kuchniach i kot�owniach musz� otwiera� si� na zewn�trz (alternatyw� jest monta� drzwi przesuwnych lub wahad�owych). Pozosta�e mog� otwiera� si� w dowolny sposób i w dowolnym kie-runku. Nie znaczy to, �e wybór mamy pozostawi� przypadkowi. Istotne jest, aby skrzyd�a nie kolidowa�y ze sob� przy otwieraniu. Nale�y te� unika� otwierania drzwi na zewn�trz w pobli�u cia-snych ci�gów komunikacyjnych – otwarte nagle skrzyd�o mo�e stanowi� zagro�enie dla przechodz�cej osoby. Najlepiej, gdy otwie-raj� si� na �cian�. Nie zas�aniaj� wówczas wn�trza, do którego prowadz�, nie utrudniaj� te� meblowania. Wemniej ustawnych pomieszczeniach mo�na wstawi� drzwi rozsuwane lub harmonij-kowe, co u�atwi aran�acj�.

fot.

Tub�

dzin P�ytki w salonie? Takie rozwizanie ju�

nie dziwi i wynika z upowszechnienia si� ogrzewania pod�ogowego

fot.

Ger

da

Wybierajc drzwi, zwrómy uwag� nie tylko na koszt samego skrzyd�a, ale i�wszystkich niezb�dnych akcesoriów

dylematy_wykanczanie.indd 71 2013-12-19 17:55:02

BUDUJEMY DOM 1–2/201472

Przewodnik dla rozpoczynaj�cych budow� domu

KUCHNIAKuchnia jest jednym z najwa�niejszych miejsc w domu, szczególnie dla tych, którzy lubi� gotowa�. Decyzj� o tym, czy b�dzie ona oddziel-nym pomieszczeniem czy cz��ci� salonu, inwestor podejmuje zwykle jeszcze w trakcie projektowania. Ale ju� jej urz�dzenie to jeden z klu-czowych etapów wykaczania domu.

PRZEDE WSZYSTKIM ERGONOMIAZaleca si�, aby kuchni�, niezale�nie od kszta�tu i wielko�ci, podzie-li� na kilka stref. Wynika to z zasad ergonomii i pozwala usprawni� proces przygotowywania posi�ków.

Pierwsza strefa, zlokalizowana najbli�ej wej�cia, to miejsce przecho-wywania �ywno�ci. Tu nale�y zaplanowa� spi�arni� lub wydzielon� cz��� na produkty �ywieniowe, a tak�e lodówk� i zamra�ark�. Kolejna to strefa zmywania, wyposa�ona w zlewozmywak ikosz na odpadki. Nast�pna – przygotowywania posi�ków – zaopatrzona g�ównie w wy-godny blat, na którym b�dziemy poddawa� obróbce produkty spo�yw-cze. Wreszcie strefa gotowania i pieczenia, której sercem jest kuchen-ka. Tu powinien znale�� si� tak�e piekarnik, mikrofalówka czy toster. Najlepiej, gdy meble kuchenne ustawione s� w kszta�cie litery L lub U. U�atwia to dost�p do wszystkich urz�dze, akcesoriów i produktów.

Modnym rozwi�zaniem, wymagaj�cym jednak wi�kszego metra-�u, jest kuchnia wyspowa. Usytuowana na jej �rodku wyspa, sk�a-

daj�ca si� z blatu i kuchenki, to szansa na integracj� wi�kszej grupy osób przy wspólnym gotowaniu.

KUCHNIA W DOBRYM �WIETLEPrawid�owe o�wietlenie kuchni, ze wzgl�du na specyfik� wykony-wanych czynno�ci, ma bardzo du�e znaczenie. Co najmniej kilka �róde� �wiat�a nie b�dzie wi�c �adn� przesad�.

Wyj�tkowo istotne jest odpowiednie o�wietlenie przestrze-ni roboczej – blatu, kuchenki i zlewozmywaka. Przydatne b�dzie zamontowanie opraw pod wisz�cymi szafkami. Wa�ne, aby �wia-t�o by�o jasne i mia�o odcie mo�liwie zbli�ony donaturalnego. Wkuchni dobrze sprawdz� si� te� energooszcz�dne ta�my LED, które maj� równie� doskona�e walory dekoracyjne.

A co z o�wietleniem ogólnym? Zdania na ten temat s� podzielo-ne, niektórzy uwa�aj�, �e wystarczy o�wietlenie punktowe. Je�li jednak pe�ni równie� funkcj� jadalni, warto pomy�le� o tradycyj-nej lampie sufitowej lub halogenach. Kuchni� wyspow� mo�na na-tomiast o�wietli� �wiat�em punktowym, osadzonym wokapie lub wpodwieszanym suficie.

�AZIENKAUrz�dzenie �azienki jest stosunkowo proste, gdy pomieszczenie jest wystarczaj�co du�e. Przys�owiowe schody zaczynaj� si� w przypadku metra�y, na których trudno zmie�ci� wszystkie wymarzone sprz�ty.

fot.

Pfle

ider

er

Je�li marzy nam si� kuchnia z wysp, powinni�my przeznaczy na to pomieszczenie co najmniej 15 m²

PAT

RO

NI

POR

AD

NIK

A

dylematy_wykanczanie.indd 72 2013-12-19 16:35:07

Wykaczanie wn�trz

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 73

MAY KOPOT Najpopularniejszym rozwi�zaniem racjonalizatorskim w ma�ej �a-zience jest rezygnacja z wanny na rzecz kabiny prysznicowej. Zajmuje ona znacznie mniej przestrzeni, a nowoczesne kabiny szklane bez brodzika dodaj� jeszcze temu wn�trzu lekko�ci. Te zaopatrzone w dy-sze do hydromasa�u mog� stanowi� nawet namiastk� jacuzzi.

W ma�ym pomieszczeniu �azienkowym, ma�e musz� by� te� wszyst-kie elementy wyposa�enia: umywalka, pralka, a w miar� mo�liwo-

�ci tak�e sedes. Aby nie tworzy� wra�enia chaosu, kosmetyki i przybo-ry k�pielowe nale�y poukrywa� w pojemnych szafkach, które powinny by� dobrze rozlokowane, np. pod umywalk� czy nad sp�uczk�.

Sporo mo�e zdzia�a� lustro na ca�� �cian�, które optycznie powi�kszy wn�trze. Podobne efekty da jasna kolorystyka, l�ni�ce, odbijaj�ce �wia-t�o powierzchnie pod�ogi lub sufitu, du�e formaty p�ytek oraz kilka �ró-de� rozproszonego �wiat�a.

DU�E POLE DO POPISU Du�a �azienka daje szerokie pole do popisu podczas urz�dzania. Podstaw� jest najcz��ciej obszerna wanna, np. wzbogacona o funk-cj� hydromasa�u. Je�li pozwala na to miejsce, mo�na zaplanowa� j� na �rodku. Dodatkowy komfort zapewni kabina prysznicowa, dru-ga umywalka, a obok kompaktu bidet. Dobrze b�d� wygl�da�y nawet mniejsze meble czy ro�liny. Wa�ne, aby najelegantsze elementy by�y w�a�ciwie wyeksponowane.

Ciekawym pomys�em jest podzia� tego wn�trza na dwie strefy: sa-nitarno-k�pielow� oraz such�, relaksacyjn�, wyposa�on� w podsta-wowe sprz�ty do �wicze. W du�ej �azience �wietnie sprawdzi si� te� ma�a sauna. Potrzeba na ni� ok. 4 m².

Podobnie jak przy aran�acji innych pomieszcze, tak�e i tutaj nale�y zachowa� umiar. Chaotyczne rozlokowanie zbyt du�ej liczby sprz�tów sprawi, �e �azienka, zamiast przestronna i elegancka, wyda si� po pro-stu zagracona.

fot.

Wie

nerb

erge

r W du�ej �azience zmieszcz si� wszystkie niezb�dne sprz�ty:

dwie umywalki, wygodna wanna i�podwójny prysznic

fot.

Ada

m S

auny

Przestronn �azienk� mo�na podzieli na strefy sanitarno-kpielow

i�relaksacyjn

dylematy_wykanczanie.indd 73 2013-12-19 16:35:20

BUDUJEMY DOM 1–2/201474

Fundamenty s� najwa�niejsz� cz�ci� domu. Na nich spoczywa ci��ar cian, stropów i dachu. To niema�e obci��enie musz� przekaza� na grunt. Równoczenie fundament ma za zadanie oddzieli� reszt� budynku od pod�o�a – uniemo�liwi� podci�ganie wilgoci gruntowej oraz ograniczy� straty ciep�a.

ABC MDREGO BUDOWANIA

� FundamentyFundament to bez w�tpienia najwa�niejszy element no�ny – na nim opiera si� ca�a reszta domu. Zawsze trzeba go dostosowa� je do dwóch podstawowych czynników:� przewidywanych obci��e;� charakteru gruntu na dzia�ce.

Obci��enia zale�� od wielko�ci budynku, szczególnie liczby kon-dygnacji, oraz technologii budowy. Identycznej wielko�ci dom szkieletowy b�dzie kilkakrotnie l�ejszy, ni� wymurowany z pe�nej ceg�y ceramicznej lub silikatowej.

Stabilne i no�ne pod�o�a to zwarte ska�y, �wiry i piaski. Fundamentowanie w takich warunkach nie przysparza problemów. Z kolei pod�o�a niestabilne i o bardzo s�abej no�no�ci, np. grunty nasypowe i organiczne (torf) albo w ogóle nie nadaj� si� pod budo-w�, albo wymagaj� specjalnych sposobów posadowienia. A to k�o-poty i wysokie koszty. Dlatego badanie gruntu jest nieodzowne, je�li mamy jakiekolwiek w�tpliwo�ci.

Z tych wzgl�dów fundamenty zawsze s� elementem projektowa-nym indywidualnie, bo nawet je�li kupujemy projekt z katalogu, to dostosowanie go do warunków gruntowych jest obowi�zkowym ele-mentem adaptacji. Ponadto dokumentacja musi obecnie zawiera� opini� geotechniczn�, okre�laj�c� warunki posadowienia.

G��boko�� posadowieniaPowszechne jest przekonanie, �e budynek zawsze musi by� posado-wiony poni�ej tzw. strefy przemarzania, czyli oko�o 1 m poni�ej po-ziomu terenu. To jednak nieprawda. Takie fundamentowanie jest ko-

Jaros�aw Antkiewicz

fot. Legalett

Fundament to bez w�tpienia najwa�niejszy element no�ny – na nim

fot. Legalett

Mocne podstawyMocne podstawy

Fundamenty

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 75

nieczne tylko na tzw. gruntach wysadzino-wych, czyli takich, które zwi�kszaj� swoj� ob-j�to�� w wyniku zamarzania. Wysadzinowe s� wszystkie grunty zawieraj�ce du�e ilo-�ci drobnych cz�stek – g�ównie gliniaste oraz z domieszkami organicznymi (np. torf). Jednak w Polsce bardzo powszechnie wyst�-puj� grunty niewysadzinowe, np. grube pia-ski i �wiry. Na takim pod�o�u budynek mo�na posadowi� p�ytko – zwykle 60 cm poni�ej po-ziomu terenu.

Jednak takie p�ytkie posadowienie nie jest zbyt popularne. Po pierwsze, dlatego �e wi�k-szo�� osób w ogóle nie wie o takiej mo�liwo�ci. Po drugie, na potrzeby p�ytkich fundamentów nale�a�oby zrobi� wiele próbnych wykopów, bo grunt mo�e by� inny nawet w odleg�o�ci kilku metrów, pomi�dzy kracami budowli. Po trze-cie, w przypadku ma�ych budynków ró�nica w kosztach wykonania p�ytszego lub g��bszego fundamentu jest niezbyt du�a (oko�o 0,5 m wy-soko�ci �cian fundamentowych).

Jednak w puj� gruntski i �wiryposadowi�ziomu tere

Jednak tzbyt popuszo�� osóbPo drugie,nale�a�obygrunt mo�

Mocne podstawy

� G��boko� przemarzania gruntu w zale�no�ci od regionu

� Budowa typowego fundamentu

� Niektóre fragmenty �awy s �ciskane, a inne rozcigane. awa fundamentowa pracuje wi�c jako nierównomiernie obci�ona belka z wieloma punktami podparcia. Dlatego potrzebne jest zbrojenie przejmujce si�y rozcigajce, bo sam beton jest odporny tylko na �ciskanie

�aw� zbroi si� pod�u�nie przynajmniej 4 pr�tami o �rednicy 12 mm. Zbrojenie powinno by� otulone warstw� betonu (ok. 5 cm), tak by nie uleg�o korozji

Je�li poziom wód gruntowych jest wysoki mo�na wokó� fundamentów u�o�y� drena� opaskowy. Konieczne jest wówczas zapewnienie odp�ywu wody, np. do studni ch�onnej

Kilkucentymetrowa warstwa „chudego” betonu (np. klasy C 8/10) stabilizuje pod�o�e i poprawia rozk�ad napr��e na grunt

Humus, czyli �yzn� warstw� ziemi wymienia si� na zag�szczony piasek, pospó�k� lub �wir

Na gruncie uk�ada si� 10 cm s�abego betonu stabilizuj�cego (zwykle C 8/10). Popularnie nazywa si� go „chudziakiem”. Na nim uk�ada sie izolacj� przeciwwilgociow� z papy lub folii

Izolacja cieplna pod�ogi z twardego styropianu lub we�ny mineralnej

Wylewka pod�ogowa czyli jastrych

Posadzka (warstwa wykoczeniowa), np. parkiet lub p�ytki ceramiczne

ciany nadziemia

ciany fundamentowe wznosi sie najcz��ciej z bloczków betonowych lub jako betonowe wylewane

Pozioma izolacja pomi�dzy �cian� fundamentu oraz nadziemia to najwa�niejsza izolacja przeciwwilgociowa w domach bez piwnic. Je�li jest skuteczna to ewentualne zawilgocenie cz��ci podziemnej budynku nie przenosi si� na reszt� domu

Najlepiej je�li termoizolacja �cian fundamentu oraz nadziemia tworzy ci�g�� warstw�. Dzi�ki temu straty ciep�a zostaj� zminimalizowane

Termoizolacja poni�ej poziomu gruntu wymaga os�oni�cia (zabezpieczenia). W �cianach trójwarstwowych zapewnia to mur, w dwuwarstwowych za� g�ównie folia

Na �awie fundamentowej spoczywa ca�y ci��ar budynku. Wykonuje si� j� ze zbrojonego betonu konstrukcyjnego

Od góry na �awy fundamentowe dzia�a si�a wynikaj�ca z ci��aru budynku. ciany s� jednak obci��one w ró�nym stopniu, a wi�c i nacisk na grunt te� nie jest wsz�dzie taki sam

Reakcja gruntu zale�y np. od jego spoisto�ci w poszczególnych miejscach. Wcale nie jest jednolita pod ca�ym fundamentem

BUDUJEMY DOM 1–2/201476

ABC m�drego budowania

Dlatego p�ytkie fundamentowanie spotyka si� przede wszystkim w konstrukcjach, w których niewielkie ruchy gruntu nie powoduj� szkód i których posadowienie poni�ej strefy przemarzania znacznie podnios�oby koszty budowy. To przede wszystkim drewniane bu-dynki gospodarcze i tarasy ch�tnie posadawiane na fundamentach punktowych, czyli tzw. stopach oddalonych od siebie o 1–2 m. Tak

samo osadza si� w gruncie murowane lub �elbetowe s�upy ogrodze-niowe, gdy prz�s�a pomi�dzy nimi tworz� deski lub metalowe pa-nele. Taka konstrukcja mo�e si� bez szkody nieco odkszta�ca�, pod-czas gdy mur by pop�ka�.

fot.

Lega

lett

� Szersza �awa nie musi wcale by lepsza (a). W��sza – ale równomiernie obci�ona – jest korzystniejsza (b). Poszerzenie �awy fundamentowej powi�ksza jeszcze nierównomierno� obci�enia

� Budowa p�yty fundamentowej

� P�yta fundamentowa to nie tylko sposób na posadowienie. Uzyskujemy od razu p�yt� pod�ogow parteru, w której mo�na rozprowadzi instalacje

Termoizolacj� �cian nadziemia wykonuje si� tak samo, jak w budynkach na tradycyjnych fundamentach

Izolacja cieplna strefy coko�owej jest równocze�nie izolacj� brzegu p�yty

Strefa o szeroko�ci ok. 1 m wokó� budynku równie� powinna by� izolowana cieplnie. Dzi�ki temu grunt w s�siedztwie p�yty nie przemarza

Jastrych

Posadzka

Przed wykonaniem p�yty nale�y u�o�y� instalacje, które maj� si� znale�� w gruncie poni�ej niej. To przede wszystkim woda i kanalizacja

Wierzchni�, �yzn� warstw� gruntu trzeba usun�� i zast�pi� �wirem, t�uczniem lub zag�szczonym piaskiem. wir pe�ni równie� rol� warstwy drenuj�cej

Jako termoizolacj� najlepiej zastosowa� polistyren ekstrudowany, bo ma bardzo du�� wytrzyma�o�� i bardzo ma�� nasi�kliwo��

Na p�ycie bardzo cz�sto uk�ada si� ogrzewanie pod�ogowe. Jej gruba �elbetowa konstrukcja jest �wietnym akumulatorem ciep�a

elbetow� p�yt� no�n� zbroi si� wed�ug indywidualnego projektu, uwzgl�dniaj�c w szczególno�ci przebieg �cian no�nych

ba

Fundamenty

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 77

Fundament typowyW przypadku wi�kszo�ci domów, fundament sk�ada si� z dwóch zasad-niczych elementów – �awy oraz �ciany fundamentowej. �awa to pozio-ma belka spoczywaj�ca na gruncie, zwykle wykonana ze zbrojonego be-tonu. Dlaczego zbrojonego? Grunt pod budynkiem nigdy nie jest absolut-nie jednolity – w jednym miejscu ust�puje pod naciskiem nieco mniej, w innym nieco wi�cej. A i nacisk wywierany przez nadziemn� cz��� bu-dowli nie jest jednolity. W efekcie �awa pracuje niczym belka spoczywa-j�ca na wielu podporach, w niektórych miejscach �ciskana, w innych rozci�gana. A beton bez zbrojenia jest odporny tylko na �ciskanie. Bez zbrojenia �awa by pop�ka�a. P�ka�yby te� mury na niej spoczywaj�ce.

�ciany fundamentowe to mury cz��ciowo zag��bione w ziemi. Na nich, oddzielone izolacj� przeciwwilgociow�, spoczywaj� �ciany nad-ziemia. Zasadnicza ró�nica w budowie �cian fundamentowych wynika z tego, czy budynek jest bez piwnicy, czy jest podpiwniczony. W tym drugim przypadku �ciany s� oczywi�cie znacznie wy�sze (o przynaj-mniej 1 m), ale to nie wszystko. W wersji bez piwnicy �ciany funda-mentowe s� obustronnie obsypane ziemi�. Napór gruntu si� wi�c rów-nowa�y. Z kolei na �ciany piwnic ziemia napiera tylko z jednej strony – od zewn�trz. Dlatego takie przegrody zwykle wymagaj� wzmocnie-nia w postaci zbrojenia.

P�yta no�naZamiast tradycyjnego fundamentu, mo�na zastosowa� p�yt� wyko-nan� ze zbrojonego betonu. Posadowienie jest wówczas bardzo p�yt-kie, co ogranicza zakres prac ziemnych. Dla domu posadowionego na p�ycie, zamiast na tradycyjnym fundamencie, mniej gro�ne s� ruchy gruntu lub jego nierównomierne osiadanie. P�yta u�atwia te� posa-dowienie domu na gruncie o s�abej no�no�ci. Cz�sto jest wi�c najlep-szym rozwi�zaniem w niesprzyjaj�cych warunkach.

Odpowiednio ocieplona p�yta fundamentowa jest te� zarazem go-tow� pod�og� na gruncie. P�yt� fundamentow� mo�na wykorzysta�

tak�e do zrobienia ogrzewania pod�ogowego – �elbetowa p�yta o du-�ej masie, oddzielona od gruntu grub� warstw� izolacji jest �wiet-nym akumulatorem ciep�a.

P�yta fundamentowa musi by� indywidualnie zaprojektowana, z uwzgl�dnieniem no�no�ci gruntu, a tak�e uk�adu �cian wewn�trz-

� Gdy poziom wód gruntowych jest wysoki, izolacja piwnicy musi tworzy szczeln „wann�”

� Drena� ma za zadanie obni�y poziom wód poni�ej poziomu �aw

Izolacja �cian oraz pod�ogi w piwnicy musi by� ci�g�a. Inaczej nie uzyskamy szczelno�ci

� Prawid�owa izolacje �ciany piwnicznej

Ci�g�a izolacja pod�ogi piwnicy oraz �awy fundamentowej

Izolacja przeciwwilgociowa �ciany piwnicy. Jej dobór jest indywidualny, w zale�no�ci od poziomu wód gruntowych i stopnia ich agresywno�ci

Dzi�ki skosowi z zaprawy lub twardego styropianu izolacji nie trzeba zagina� pod ostrym k�tem. Na takim za�amaniu mog�aby p�kn��

Siatka z w�ókna szklanego zatopiona w warstwie zaprawy klejowej zabezpiecza termoizolacj�

Tynkuje si� tylko cz��� nadziemn�. Poni�ej poziomu gruntu tynk i tak ulega szybko zniszczeniu

Aluminiowa listwa startowa zabezpiecza od do�u p�yty ocieplenia

Dren odwadniaj�cy stref� w pobli�u fundamentu

Warstwa przepuszczalna – najlepiej ze �wiru lub t�ucznia

BUDUJEMY DOM 1–2/201478

ABC m�drego budowania

nych i innych elementów budynku (s�upy, kominy), które b�d� si� na niej opiera�, gdy� w miejscu ich oparcia konieczne jest dodatko-we zbrojenie.

Przeciw wilgoci i stratom ciep�aW domach bez piwnicy najwa�niejsza jest przeciwwilgociowa izo-lacja pozioma. Oddziela ona �cian� nadziemia od maj�cej kontakt z gruntem �ciany fundamentowej. Chroni w ten sposób przed pod-ci�ganiem wilgoci z gruntu. Po wyrównaniu górnej powierzchni �ciany fundamentowej, izolacj� t� uk�ada si� z dwóch warstw papy na lepiku lub z folii izolacyjnej.

Izolacja pionowa chroni przed przenikaniem wilgoci przez �cia-n� fundamentow�. W domu bez piwnicy, o ile u�yto izolacji cieplnej o znikomej nasi�kliwo�ci, np. polistyrenu ekstrudowanego (XPS), jej wykonanie w zasadzie nie jest potrzebne. Najcz��ciej pokrywa si� jedynie �cian� fundamentow� dwiema warstwami preparatu bi-tumicznego, by zmniejszy� jej nasi�kliwo��. Je�li u�yto dobrej jako-�ci szczelnego betonu, nawet to nie jest konieczne. Natomiast os�a-niaj�ca izolacj� ciepln� folia t�oczona (kube�kowa) pe�ni raczej rol� zabezpieczenia przed uszkodzeniami mechanicznymi.

W budynkach podpiwniczonych potrzebna jest za to szczelna izolacja �cian. W zale�no�ci od poziomu wód gruntowych, wykonu-je si� ró�nej grubo�ci izolacje z papy bitumicznej, specjalnych mas uszczelniaj�cych, uk�ada drena� itd.

Taka izolacja powinna by� wykonana wed�ug indywidualnego pro-jektu. Jej realizacja musi by� bardzo staranna, bo z pozoru drobne za-niedbanie mo�e by� przyczyn� nieszczelno�ci i zniweczy� ca�y trud.

Z kolei izolacja cieplna powinna tworzy� ci�g�� warstw� na �cia-nie fundamentowej oraz opartej na niej �cianie zewn�trznej. Dlatego najlepiej, je�li �ciana fundamentowa jest izolowana po stronie ze-wn�trznej (warstw� polistyrenu ekstrudowanego lub twardego sty-ropianu o obni�onej nasi�kliwo�ci), a jej izolacja ��czy si� z izolacj� �ciany nadziemia.

W domach z piwnic� nale�y ociepli� ca�� �cian� fundamento-w�. Je�li piwnicy nie ma, wystarczy ocieplenie samej strefy coko�o-wej – �ciany fundamentowej nad ziemi� i do 20 cm poni�ej pozio-mu gruntu.

� Dlaczego izolacja termiczna fundamentu od zewntrz jest mniej skuteczna ni� od �rodka? Poniewa� przez brak cig�o�ci ocieplenia powstaje du�y mostek termiczny

� Kszta�tki styropianowe jako szalunek tracony to prosty i szybki sposób wykonania ocieplonych �cian fundamentowych

Ocieplenie fundamentu u�o�one od �rodka

Ciep�o przenika przez warstw� konstrukcyjn� �ciany nadziemia, fundament oraz p�yt� pod�ogi. Powstaje mostek termiczny. ciana nadziemia na styku z fundamentem b�dzie przemarza�

fot.

Ther

mod

om

� W budynkach bez piwnic izolacj� pionow wykonuje si� najcz��ciej z 2–3 warstw lepiku lub innej masy bitumicznej

fot.

Bot

amen

t

Artyku� promocyjny

BUDUJEMY DOM 1–12/2015 79

Rozpoczynaj�c budow� domu warto wiedzie�, �e niew�a�ciwe, niedo-k�adne wykonanie, z�a grubo��, nieci�g�o�� izolacji pomieszcze nad piwnicami nieogrzewanymi, a przede wszystkim zamkni�cie wody tech-nologicznej powoduje penetracj� ujemnych temperatur i wilgoci do cz�-�ci pod ociepleniem.

Niestety problem ten jest bardzo powa�ny, gdy� stosuj�c kolejn� izolacj� na stropie, pod warstw� posadzki, a niejednokrotnie równie� paroizolacj� nie mamy mo�liwo�ci, by wilgo� ta samoistnie si� uwolni�a – dlatego te� do�� szybko zawilgocenie mo�e pojawi� si� na �cianach wy�szej kondy-gnacji. Z kolei zupe�ny brak ocieplenia od strony zimnej powoduje pene-tracj� niskich temperatur i wilgoci poprzez strop i �ciany tyle, �e wolniej.

Niestety oba warianty w konsekwencji prowadz do pojawienia si� wykwitów wilgoci na �cianach wewn�trznych, powstawania za-rodników ple�ni i grzybów, a ostatecznie do przyspieszania i znacz-nego poszerzenia prac remontowo-naprawczych. Naprawy nie pole-gaj� wówczas na naprawie samej izolacji, ale równie� na remoncie in-nych elementów uszkodzonych przez jej brak – w zakres tych prac mo�e wchodzi� np. osuszenie przegród budynku, czasami skucie tynku i od-grzybianie �ciany przy zaawansowanym rozwoju korozji biologicznej itd. Mo�esz unikn� tych problemów i polepszy� komfort u�ytkowa-nia, stosujc zasady i dobre praktyki opracowane przez specjalistów zwizanych z portalem Oszcz�dny Dom.

Przygotowujc si� do wykonania izolacji pomieszcze� nad nieogrze-wan piwnic pami�taj o tym, �e:

� izolacja termiczna powinna znale�� si� od strony ch�odniejszej – czyli na podniebieniu, suficie piwnic;

� izolacja musi by� wykonana w sposób ci�g�y i szczelny na ca�ej po-wierzchni przegrody;

� wa�ne jest, by ograniczy� do minimum przebicia izolacji (o ile nie jest to wymagane w ST systemu docieplenia) – najlepiej przez zastosowa-nie klejów, które dopuszczaj� eliminacj� ��czników czyli ko�ków – ka�-de punktowe przebicie izolacji powoduje bowiem lokalne os�abienie ocieplenia;

� prace powinny by� wykonywane w taki sposób i w takim czasie, by nie dopu�ci� do zamkni�cia wody technologicznej – nie wolno uk�ada� izolacji termicznej (szczególnie styropianu) na mokry strop lub tynk, dotyczy to równie� wykroplenia pary wodnej na tynku w przypadku wykonywania izolacji np. w okresie zimowym przy s�abo ogrzewanym budynku.

W�a�ciwa kolejno�� wykonywania prac oraz ich opis i porady eks-pertów mo�na znale�� na portalu www.oszczednydom.pl. Osoby pla-nuj�ce budow� domu znajd� w nim równie� wizualizacj� 3D elementów konstrukcyjnych, zestawienie b��dnych i prawid�owych rozwi�za oraz nowatorski kalkulator do oblicze energetycznych i zwi�zanych z nimi finansowych aspektów eksploatacyjnych budynków.

Portal Oszcz�dny Domwww.oszczednydom.pl

Instytut Ekonomii �rodowiska

Czy wiesz jak prawidowo wykona� izolacj pomieszcze� nad piwnicami nieogrzewanymi, by nie traci� ciepa?

Dofinansowano ze �rodków Na ro do wego Funduszu Ochrony �ro do wi ska i Gospodarki Wodnej

� Najcz�stsze b��dy:1. Zamkni�cie wody technologicznej w stropie 2. Zbyt ma�a grubo� izolacji termicznej stropu od strony zimnej

(lub brak jakiejkolwiek izolacji) 3. Brak izolacji termicznej

� Najwa�niejsze sk�adowe elementu budowlanego:1. Izolacja termiczna 2. Wk�adka izolacyjna 3. Izolacja przeciwwilgociowa 4. Izolacja termiczna 5. Izolacja przeciwwilgociowa 6. Izolacja termiczna 7. Strop betonowy nad piwnic 8. Materia� konstrukcyjny �ciany zewn�trznej 9. Izolacja termiczna �ciany zewn�trznej

ankieta_KBD.indd 80 2013-12-18 12:01:49

Klinkier Płyta climowoolKD3/V 032, KD2/V 034, KD1/V 037

� Płyty z mineralnej wełny szklanej pokryte welonem z włókna szklanego.� Doskonała izolacja bez kompromisów do ścian trójwarstwowych

z elewacją klinkierową lub kamienną.� Najszersza oferta �

D do jednej aplikacji – od

super ciepłych do optymalnych.

� Najszersza gama grubości płyt od 50 aż do 200 mm.� Dobre parametry ściany: akustyka, izolacja termiczna, ognioodporność,

super wytrzymałość w czasie.

Zastosowanie:Do izolacji cieplnej:� ścian trójwarstwowych;� płyta z mineralnej wełny szklanej pokryta jasnym welonem z włókna

szklanego climowool;� szczególnie polecana do murów trójwarstwowych ze ścianą osłonową

z cegły klinkierowej.

Właściwości:� materiał niepalny, klasa reakcji na ogień A1 wg EN 13501-1

Certyfi kat CE:� K1-0751-CPD-008.0-02-03/12 (D)

Płyta Fasadowa climowoolFD3/V 032, FD2/V 034, FD1/V 037

� Płyty z mineralnej wełny szklanej pokryte czarnym welonem z włókna szklanego.

� Doskonała izolacja bez kompromisów do fasad wentylowanych z okładziną aluminiową, szklaną lub kamienną

� Płyty fasadowe climowool to aż 3 lambdy – 0,032; 0,034; 0,037.� Bardzo szeroka gama grubości płyt od 40 aż do 200 mm.� Wełna z pełną gamą certyfi katów ekologicznych.

Zastosowanie:Do izolacji cieplnej:� fasad wentylowanych;� szczególnie polecana do fasad pokrytych płytami szklanymi lub kamien-

nymi.

Właściwości:� materiał niepalny, klasa reakcji na ogień A1 wg EN 13501-1

Certyfi kat CE:� K1-0751-CPD-008.0-02-03/12 (D)

climowool sp. z o.o.ul. Kościuszki 5, 66-008 Świdnicae-mail: biuro@climowool.pl

www.climowool.plDział Obsługi Klientatel.: +48 68 323 99 42-44fax: +48 68 323 99 49e-mail: dok@climowool.pl

Produkty climowool zostały wyróżnione już czterokrotnie! Oznaczenie produktu „Der Blaue Engel”,

certyfikat Eurofins Indoor Air Comfort, deklaracja środowiskowa EPD przyznana przez stowarzyszenie

„Institut Bauen und Umwelt e.V.” oraz znak jakości RAL dla produktów z wełny mineralnej są niezbitymi

dowodami na pozytywny wkład produktów climowool w ekorozwój.

BUDUJEMY DOM 1–2/201482

Nie ma cian idealnych – doskonale nadaj�cych si� dla ka�dego budynku. Gdyby istnia�y nie trzeba by niczego wybiera�. Przegrody mog� by� jedynie lepiej lub gorzej dopasowane do konkretnej sytuacji. I tu trzeba sobie odpowiedzie� na pytanie, na czym nam najbardziej zale�y. Czy ciana ma mie� przede wszystkim jak najlepsz� izolacyjno� ciepln�, czy mo�e dobrze chroni� przed ha�asem? A mo�e priorytetem jest krótki czas budowy?

ABC MDREGO BUDOWANIA

� �ciany zewn trzne Po��dane cechy�ciany odgradzaj� nas od �rodowiska zewn�trznego. Chroni� wi�c przed deszczem, wiatrem, ch�odem czy ha�asem. Równocze�nie �ciany s� bardzo wa�nym elementem konstrukcyjnym. Obci��aj� je przecie� stropy i dach, parcie wiatru, a ci��ar w�asny tak�e jest niema�y.

W efekcie �ciany musz� spe�ni� wiele warunków, a cz��� z nich jest wzajemnie sprzeczna.

Wytrzyma�o�� Na szcz��cie domy jednorodzinne to stosunkowo ma�e obiekty, a wi�c i wyst�puj�ce obci��enia s� wielokrotnie mniejsze, ni� w bu-dynku wysokim na kilkana�cie pi�ter. Dzi�ki temu �ciany konstruk-cyjne mo�na wznosi� np. z betonu komórkowego, którego wytrzy-ma�o�� na �ciskanie wynosi zaledwie oko�o 5 MPa (5 N/mm2). Dla porównania, wytrzyma�o�� betonu zwyk�ego wynosi zwykle ok. 20 MPa. W �cianach s� jednak miejsca szczególnie mocno obci��o-ne – w�skie filary mi�dzyokienne, nadpro�a i wiece. Tam potrze-ba du�ej wytrzyma�o�ci i dlatego wykonuje si� je powszechnie z be-tonu zbrojonego.

Jest jeszcze inny aspekt wytrzyma�o�ci materia�ów �ciennych, o którym zwykle nie my�limy na etapie budowy. Nie na ka�dej �cia-nie bez trudu powiesimy ci��k� szafk� lub karnisz. Je�li b�dzie wzniesiona z silikatów, pe�nej ceg�y lub betonu (materia�y pe�ne o du�ej wytrzyma�o�ci) wystarcz� standardowe ko�ki rozporowe. Za� do betonu komórkowego oraz ceramiki poryzowanej potrzebne s� specjalne ko�ki albo kotwy chemiczne.

Jaros�aw Antkiewicz

fot. ZCB Owczary

Najwa�niejszeNajwa�niejszeprzegrodyprzegrody

ciany zewn�trzne

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 83

Trwa�o��Niekorzystne czynniki dzia�aj� na �ciany domu g�ównie od strony zewn�trznej. To deszcz, �nieg, mróz, wiatr upa�. Materia�y u�yte do wykoczenia elewacji musz� by� wi�c nienasi�kliwe, mrozoodporne i odpor-ne na p�owienie koloru spowodowane dzia�a-niem s�oca. Za najlepsze pod tym wzgl�dem uchodz� �ciany trójwarstwowe, zw�aszcza te wykonane z ceg�y klinkierowej. Elewacja to w tym przypadku 12 cm muru z materia-�u, który bez odnawiania wytrzymuje kilka-dziesi�t lat. Istotn� zalet� �cian trójwarstwo-wych jest te� ich odporno�� na uszkodzenia mechaniczne. Ponadto nawet je�li taki mur nieco si� po latach przebarwi, to i tak wygl�-da szlachetnie.

Najpopularniejsze obecnie tynki cienko-warstwowe nak�adane na styropian lub we�-n� mineraln�, cho� trwa�e, nie s� ju� tak d�ugowieczne. Zwykle co kilka do kilkuna-stu lat trzeba je odmalowa�. Ponadto nale�y dba� o mo�liwie szybk� napraw� uszkodze (p�kni�cia, ukruszenia). A tynki cienkowar-stwowe s� niestety podatne na uszkodzenia mechaniczne – nawet dzieci graj�ce w pi�k� mog� narobi� szkód.

Tradycyjne tynki cementowo-wapien-ne jako zewn�trzne najcz��ciej stosuje si� obecnie na �cianach jednowarstwowych. Zaprawa tynkarska nie ma wprawdzie ta-kiej odporno�ci na czynniki atmosferyczne, jak nowoczesne tynki cienkowarstwowe, jednak rekompensuje to jej kilkakrotnie grubsza warstwa. Fachowo przygotowa-ny i na�o�ony tradycyjny tynk jest w efek-cie trwa�y. Szczególnie je�li pomalujemy go dobr� farb�. Tradycyjny tynk na jednowar-

stwowej �cianie jest odporny na uszkodze-nia mechaniczne.

Estetyka�eby �ciany wygl�da�y dobrze, musz� by� przede wszystkim starannie wykonane i w do-brym stanie technicznym. Nierówno wymu-rowana i poznaczona zaciekami zaprawy albo wykwitami elewacja z klinkieru b�dzie wy-gl�da� o wiele gorzej, ni� najzwyklejszy bia-�y tynk.

Nieodzowna jest te� dba�o�� o elewacje. Je�li np. �cian� zalewa woda z uszkodzonej rynny, to jej z�y stan i wygl�d jest nieunikniony.

Je�li cz��� �cian pokryto drewnem, to pa-mi�tajmy, �e jego impregnacja co kilka lat jest nieodzowna.

Ciep�ochronno��Ciep�ochronno�� przegród zewn�trznych, to cecha, do której wi�kszo�� inwestorów przy-wi�zuj� ogromn� wag�. Nic w tym dziwne-

� Silikaty to jedne z najwytrzymalszych materia�ów do wznoszenia �cian

fot.

Xella

(Silk

a)

� Budowa �ciany trójwarstwowej z wentylowan szczelin powietrzn

Kotwy ��cz� warstwy �ciany. Powinny by� wykonane ze stali zabezpieczonej przed korozj�. W �cianach ze szczelin� wentylacyjn� najlepiej zastosowa� stal nierdzewn�

Talerzyki dociskaj� we�n� mineraln� do warstwy no�nej zapewniaj�c utrzymanie dro�nej szczeliny powietrznej

Warstw� elewacyjn� wznosi si� zwykle z odpornych na czynniki atmosferyczne materia�ów niewymagaj�cych tynkowania – cegie� klinkierowych, silikatowych lub dekoracyjnych bloczków betonowych

Pomi�dzy termoizolacj�i warstw� elewacyjn� pozostawia si� wentylowan� szczelin� powietrzn� szeroko�ci 3–4 cm. Dzi�ki niej wilgo� mo�e odparowa� z we�ny

� Prawid�owy sposób izolacji nadpro�y i wie�ców w �cianach dwu- i trójwarstwowych

Kotwy ��cz� warstwy �ciany

Szczelina wentylacyjno--odp�ywowa

Fartuch z papy lub grubej folii PVC zbiera ewentualn� wilgo� ze szczeliny

Ci�g�a warstwa termoizolacji po zewn�trznej stronie �ciany praktycznie niweluje wp�yw nadpro�a na ciep�ochronno��

Dzi�ki zastosowaniu kszta�tki nadpro�owej z tego samego materia�u co reszta �ciany przyczepno�� tynku i termoizolacji jest taka sama na ca�ej powierzchni

elbetowe nadpro�a i wiece bardzo dobrze przewodz�ciep�o. Bez izolacji by�yby pot��nymi mostkami termicznymi

BUDUJEMY DOM 1–2/201484

ABC m�drego budowania

go, bo ma�e straty ciep�a to niskie rachun-ki za ogrzewanie. Nie zawsze jednak podj�te decyzje daj� efekt zgodny z oczekiwaniami.

Bardzo dobr� izolacyjno�� ciepln� naj-�atwiej uzyska� w �cianach wielowarstwo-wych. Wykonanie warstwy izolacji ze sty-ropianu lub z we�ny mineralnej grubo�ci 15–20 cm, nie powoduje problemów tech-nologicznych, a zapewnia uzyskanie wspó�-czynnika przenikania ciep�a U, wynosz�ce-go nie wi�cej ni� 0,19–0,24 W/(m2·K), nawet je�li warstw� no�n� jest zaledwie 18-cen-tymetrowy mur z bloczków wapienno-pia-skowych o znikomej termoizolacyjno�ci.

�ciana jednowarstwowa z betonu komór-kowego lub ceramiki poryzowanej b�dzie nieco grubsza, ni� mur no�ny wraz z termo-izolacj�, a pomimo to jej ciep�ochronno�� nie b�dzie tak dobra.

Rozwa�aj�c ciep�ochronno�� nie zapomi-najmy te� o mostkach termicznych. To pod wzgl�dem ciep�ochronno�ci s�abe miejsca �cian, przez które ucieka szczególnie du�o cie-p�a. Naj�atwiej unikn�� mostków termicznych w �cianach dwuwarstwowych, a najtrudniej w jednowarstwowych. Dlaczego tak si� dzieje? Najcz��ciej wyst�puj�ce mostki cieplne to �el-betowe wiece stropowe oraz nadpro�a okien i drzwi. S� elementem warstwy no�nej, któ-

r� w przypadku �cian dwu- i trójwarstwowych otula izolacja cieplna. Ich wp�yw na ciep�o-chronno�� jest wi�c marginalny. Z kolei w �cia-nach jednowarstwowych takie elementy trzeba izolowa� specjalnymi systemowymi kszta�tka-mi, docieplonymi we�n� lub styropianem.

Dlaczego z kolei �ciany trójwarstwowe s� pod wzgl�dem mostków cieplnych gor-sze od dwuwarstwowych? To konsekwen-cja zastosowania stalowych kotew do po��-czenia �ciany no�nej i os�onowej. A stal to bardzo dobry przewodnik ciep�a. Jedna ko-twa to oczywi�cie niewiele, ale jest przy-najmniej 4 szt./m2, w naro�nikach i wzd�u� okien i drzwi wi�cej.

Szczelno��Zgodnie z obowi�zuj�cymi przepisami, �ciany i inne przegrody zewn�trzne powin-ny by� wznoszone w sposób zapewniaj�cy ich jak najlepsz� szczelno�� na przenikanie powietrza. Ma to bardzo du�e znaczenie dla wentylacji, bo je�li powietrze przechodzi w niekontrolowany sposób przez przegrody, to nie sposób zaprojektowa� i wykona� do-brze dzia�aj�c� wentylacj�. Za� mechanicz-na wentylacja nawiewno-wywiewna z odzy-skiem ciep�a w ogóle traci sens. Co z tego, �e kupimy central� o bardzo wysokiej spraw-

no�ci, je�li po�owa powietrza i tak przejdzie poza ni�?

Niekontrolowany przep�yw powietrza oznacza tak�e wi�ksze straty ciep�a. Dom jest po prostu przewiewany. Szczelno�� lub jej brak zale�y przede wszystkim od sta-ranno�ci wykonawców. Uzyskaniu szczel-nych murów sprzyja dok�adne wype�nienie wszystkich spoin zapraw�. Co w takim ra-zie zrobi�, gdy pustaki lub bloczki muruje si� na pióro i wpust, bez wype�niania spoin pionowych? Najlepiej zastosowa� tradycyjny grubowarstwowy tynk wewn�trzny.

Paroprzepuszczalno��W powszechnym przekonaniu, �ciany ze-wn�trzne powinny przepuszcza� par� wod-na, co ma zapewni� korzystny mikroklimat we wn�trzach. To jednak nieprawda. Nie chodzi wcale o to, aby przez �ciany przecho-dzi�o jak najwi�cej pary wodnej. Celem jest takie zaprojektowanie wszystkich warstw tej przegrody, aby para nie skrapla�a si� we wn�trzu �ciany. A je�li ju� nie da si� tego unikn��, to skroplona wilgo� powinna od-parowa� w sezonie letnim.

Projektant musi uwzgl�dni� opór, jaki przep�ywowi pary wodnej stawiaj� ró�-ne materia�y. To, �e przez we�n� mineral-

� Ocieplenie metod lekk mokr (a) oraz lekk such (b)

ba

Warstwa no�na muru z dowolnego materia�u murowego o wystarczaj�cych parametrach wytrzyma�o�ciowych

Przyklejona do muru warstwa termoizolacji ze styropianu lub we�ny mineralnej

We�na mineralna uk�adana dwuwarstwowo w polach rusztu

Listwy dystansowe dzi�ki którym powstaje szczelina wentylacyjna

Folia wiatroizolacyjna zabezpieczaj�ca we�n� przed przewiewaniem

Poszycie z desek sidingu itp.

Drewniany lub stalowy ruszt no�ny

Tynk cienkowarstwowy

Siatka z w�ókna szklanego zatopiona w zaprawie klejowej

ciany zewn�trzne

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 85RE

KL

AM

A

n� przechodzi ona �atwo, przez styropian za� bardzo s�abo wi�k-szo�� inwestorów wie. Ale ilu orientuje si�, jaki opór dyfuzyjny maj� ró�ne rodzaje tynków i farb, albo jak na dyfuzj� wp�ynie zmiana grubo�ci termoizolacji? Dlatego w�a�nie analiza cieplno-wilgotno�ciowa budowy przegród jest wa�nym zadaniem projek-tanta. Wpisanych do projektu materia�ów nie wolno zmienia� bez konsultacji z nim.

�atwo�� wznoszeniaNajszybciej muruje si� �ciany jednowarstwowe. Nie tylko dlate-go, �e nie maj� odr�bnej warstwy ocieplaj�cej, ale tak�e dlatego, �e elementy na takie �ciany s� do�� du�e, a przy tym stosunkowo lekkie i �atwe w obróbce.

Równocze�nie to rodzaj �ciany wymagaj�cy od murarzy du�ej sta-ranno�ci, dlatego wcale nie�atwo o fachowców, którzy chc� i potra-fi� stawia� takie �ciany – zw�aszcza u�ywaj�c zaprawy klejowej do cienkich spoin.

Najbardziej pracoch�onne s� natomiast �ciany trójwarstwowe. Najcz��ciej nie ma raczej k�opotu ze znalezieniem murarzy znaj�-cych t� technologi�, bo jest ona do�� rozpowszechniona. Wbrew pozorom nie jest to te� szczególnie trudny sposób wznoszenia �cian, jednak fachowy nadzór jest konieczny, bo w tym przypadku ewentualne b��dy bardzo trudno jest naprawi�, jako �e dost�p do warstwy izolacyjnej jest utrudniony.

�ciany dwuwarstwowe s� w tej kategorii niezupe�nie jedno-znaczne – nie s� ani szczególnie pracoch�onne, ani trudne. S� te� bardzo popularne (zw�aszcza ocieplane metod� lekk� mokr� z u�yciem styropianu), a to znaczy, �e nietrudno o dobrych wy-konawców.

Warto tak�e wiedzie�, �e metod� lekk� such� (z izolacj� na rusz-cie) mo�na ociepla� domy nawet podczas mrozów. Jest to na tyle proste, �e w�a�ciciele niekiedy sami wykonuj� takie ocieplenia.

Wznoszenie �cian dwuwarstwowych jest cz�sto rozk�adane na dwa etapy – w jednym sezonie warstwa no�na, w kolejnym – izo-lacja i wykoczenie.

Materia�y na �cianyWarstwa no�naWarstwa no�na �cian dwu- i trójwarstwowych musi spe�nia� przede wszystkim wymagania wytrzyma�o�ciowe. Przewa�nie to ceramika, beton komórkowy lub silikaty.

Elementy warstwy no�nej muruje si� na zwyk�ej zaprawie ce-mentowo-wapiennej. Nie op�aca si� u�ywa� do tego zaprawy cie-p�ochronnej, bo w znikomym stopniu poprawi�aby ona izolacyj-no�� �ciany, za to znacznie zwi�kszy�a jej koszt.

Od kilku lat stosuje si� powszechnie nie tylko tradycyjne pu-staki ceramiczne, ale i ceramik� poryzowan�. Po prostu kosztuje niewiele wi�cej.

Z kolei warstwa no�na �cian jednowarstwowych decyduje rów-nie� o jej termoizolacyjno�ci. Trzeba wi�c szuka� kompromisu mi�-dzy tymi cechami. �ciany jednowarstwowe to spojone zapraw� kle-jow� lub ciep�ochronn� bloczki lub pustaki, obustronnie pokryte tynkiem. �ciana mo�e by� wykonana z nast�puj�cych materia�ów:� betonu komórkowego;� ceramiki poryzowanej;� bloczków z termoizolacyjnymi wk�adkami (najcz��ciej ze sty-ropianu).

BUDUJEMY DOM 1–2/201486

ABC m�drego budowania

TermoizolacjaNa naszym rynku ocieplenie �cian to przede wszystkim zastosowanie styropianu i we�ny mineralnej.

�ciany dwuwarstwowe ociepla si�, wyko-rzystuj�c jedn� z dwóch metod – lekk� mo-kr� lub lekk� such�.

Metoda lekka mokra – do warstwy no-�nej mocuje si� p�yty ze styropianu lub twardej we�ny mineralnej, wykorzystuj�c klej i ko�ki. Zewn�trzn� powierzchni� �cia-ny najcz��ciej wykacza si�, nak�adaj�c tynk cienkowarstwowy na siatce z w�ókna szklanego.

Metoda lekka sucha – do �ciany konstruk-cyjnej przytwierdza si� ruszt drewniany (rza-dziej metalowy), którego pola wype�nia si� we�n� mineraln� (mo�e by� bardziej mi�kka, ni� w poprzednim wariancie). Nast�pnie po-wsta�� konstrukcj� os�ania si� paroprzepusz-czaln� foli� wiatroizolacyjn�, a do rusztu mocuje oblicówk�, zwykle wykonan� z desek lub tzw. siding z tworzywa sztucznego.

Z kolei w �cianach trójwarstwowych sto-suje si� jedno z dwóch rozwi�za.

W ocieplonych we�n� mineraln� pozosta-wia si� szczelin� wentylacyjn� pomi�dzy we�n� a murem os�onowy. Dzi�ki temu ter-

moizolacja jest doskonale chroniona przed deszczem i wiatrem, a równocze�nie mo�e z niej swobodnie odparowa� wilgo�, pocho-dz�ca z wn�trza domu.

W �cianach ocieplonych styropianem zwy-kle nie zostawia si� szczeliny wentylacyjnej, bo styropian i tak jest barier� dla pary wod-nej. Jednak o tym, czy szczelina jest potrzeb-na czy nie decyduje projektant, na podstawie oblicze cieplno-wilgotno�ciowych.

Warstwa wyko�czeniowaOstatni�, elewacyjn� warstw� mog� stano-wi� bardzo ró�ne materia�y.

Tynk cienkowarstwowy jest obecnie naj-cz��ciej stosowany, z powodu popularno�ci

�cian dwuwarstwowych ocieplanych meto-da lekka mokr�. Wyst�puje w wielu odmia-nach – ró�ni�cych si� paroprzepuszczal-no�ci�, podatno�ci� na zabrudzenia, palet� barw czy cen�. Jego rodzaju nie wolno zmie-nia� bez zgody projektanta.

Tynk cementowo-wapienny stosuje si� g�ównie na �cianach jednowarstwowych, czasem na ma�o popularnych �cianach trój-warstwowych wykaczanych tynkiem.

Mur z cegie� elewacyjnych mo�e by� wy-konany z cegie� klinkierowych, silikato-wych (g�adkich lub �upanych). To materia-�y bardzo trwa�e i estetyczne, ale dro�sze od tynku. Nie zapominajmy te�, �e mur trój-warstwowy trzeba oprze� na fundamentach. A to wymaga np. szerszych �aw.

Drewno w postaci oblicówki zwykle po-krywa tylko fragment �cian zewn�trznych. W przypadku metody lekkiej suchej oraz w �cianach szkieletowych jest bardzo wa�ne dla zabezpieczenia termoizolacji. Na pozo-sta�ych typach �cian ma tylko funkcj� deko-racyjn�. Drewno wymaga co kilka lat pokry-cia impregnatem.

P�ytki kamienne, betonowe, klinkiero-we albo mocuje si� na specjalnym stela�u (konstrukcji no�nej), albo przykleja do �cia-ny. Cienkie p�ytki, przede wszystkim klin-kierowe mo�na przykleja� do termoizolacji w �cianach dwuwarstwowych.

P�ytki wygl�daj� bardzo dekoracyjnie, a te wykonane z betonu mog� dobrze udawa� na-turalny kamie.

ZDANIEM EKSPERTAJakie s� zalety zastosowania mineralnej we�ny szklanej przy budo-wie �cian trójwarstwowych?

Z my�l o izolacji �cian trójwarstwowych ze �cian os�onow z ceg�y klin-kierowej stworzony zosta� innowacyjny i zaawansowany technologicznie produkt – p�yty z mineralnej we�ny szklanej pokryte welonem z w�ókna szklanego, charakteryzujce si� najszersz ofert wspó�czynnika przeni-kania ciep�a � – od super ciep�ych 0,032 i 0,034 do optymalnej 0,037.Stosowanie p�yt z mineralnej we�ny szklanej pokrytych welonem z w�ókna szklanego zapewnia odpowiedni, przyjemny mikroklimat w pomieszcze-niach, co zostaje osigni�te dzi�ki paroprzepuszczalnej przegrodzie.We�na pozwala na swobodn dyfuzj� pary wodnej, a ewentualnemu zawil-goceniu termoizolacji zapobiega wentylowana szczelina powietrzna w �cia-nie trójwarstwowej. A tylko sucha termoizolacja zachowuje swoje katalogowe parametry. Tak zbudowana �ciana – z ci��k warstw elewacyjn, szczelin powietrzn oraz elastyczn warstw termoizolacji ma najlepsz zdolno� do t�umienia ha�asu. Oprócz doskona�ych parametrów izolacyjnych i akustycznych, p�yty pokryte jasnym welonem z w�ókna szklanego s równie� �atwe w monta�u. Dzi�ki temu, �e s sztywne uk�adaj si� le-piej. P�yty s te� bardziej odporne na rozerwanie. Ponadto zgodnie z klasyfikacj ogniow maj klas� A1 – czyli s ca�kowicie niepalne.

El�bieta apkinCustomer Service Department Specialist, Climowool sp. z o.o.

� Drewnem najcz��ciej wyka�cza si� tylko fragmenty �cian, tak aby o�ywi elewacj�

fot.

DQ

M

� We�na mineralna jest elastyczna, dzi�ki czemu poprawia równie� izolacyjno� akustyczn przegród

fot. Climowool

reklamy.indd 87 2013-12-18 08:35:21

BUDUJEMY DOM 1–2/201488

Nowoczesne trendy budowy domów miesz-kalnych i obiektów u�yteczno�ci publicznej koncentruj� si� wokó� optymalnego wykorzy-stania w�a�ciwo�ci materia�ów u�ywanych do ich wznoszenia. Umo�liwia to znacz�c� redukcj� kosztów eksploatacji. Doskona�ym przyk�adem jest �ciana trójwarstwowa zbu-dowana przy zastosowaniu materia�ów ce-ramicznych i/lub betonowych. Ten rodzaj

konstrukcji ju� od kilkudziesi�ciu lat jest w Europie jedn� z najpopularniejszych me-tod wznoszenia �cian zewn�trznych.

�ciana trójwarstwowa sk�ada si� z trzech warstw zbudowanych z materia�ów ró�nego rodzaju. Ka�da warstwa �ciany ma do spe�-nienia inn� funkcj�: cz��� wewn�trzna jest �cian� no�n�, cz��� �rodkowa to izolacja ter-miczna. Warstwa zewn�trzna to warstwa elewacyjna, która z jednej strony jest ochro-n� wewn�trznej konstrukcji przed uszko-dzeniami i warunkami atmosferycznymi a z drugiej strony stanowi o wygl�dzie i charakterze budynku.

Bloczki elewacyjne TOM firmy JONIEC doskonale sprawdzaj� si� jako ostatnia war-stwa �ciany trójwarstwowej. S� one solid-ne i trwa�e a jednocze�nie estetyczne i sty-lowe. �upana struktura powierzchni umo�-liwia uzyskanie niepowtarzalnego wygl�-du elewacji. Wieloletnia trwa�o�� bloczków TOM pozwala unikn�� kosztów zwi�zanych z konieczno�ci� regularnego malowania i re-nowacji �cian zewn�trznych. W klimacie, w którym zanieczyszczenie powietrza i wa-runki klimatyczne powoduj� ci�g�e bru-dzenie �cian – ma to kolosalne znaczenie. Elewacj� TOM mo�na szybko i skutecznie wy-czy�ci� za pomoc� zwyk�ej myjki ci�nienio-wej. Ta metoda b�yskawicznie przywróci jej pierwotn� �wie�o��. Odporno�� na uszkodze-nia mechaniczne to dodatkowa zaleta, któr� trudno przeceni� w codziennej eksploatacji.

Bloczki TOM mo�na równie� wykorzy-sta� do budowy �cian gara�u lub innych ele-mentów przydomowej aran�acji. �atwo�� ich uk�adania znacz�co upraszcza i przyspiesza czas budowy. Elementy nadpro�owe i blocz-ki naro�ne u�atwiaj� wykoczenie trudnych za�ama i wg��bie. Rozmaite kolory (piasko-wy, stalowy oraz Multi-color: piryt, vera i cy-tryn) doskonale wpasuj� si� w ka�de otocze-nie, które chcemy zaaran�owa�. Atrakcyjna cena dodatkowo zach�ca do ich zakupu.

Do wyboru mamy dwie grubo�ci bloczków TOM. Te o grubo�ci 20 cm �wietnie spraw-dzaj� si� w przypadku elewacji budynków u�yteczno�ci publicznej, natomiast te o gru-bo�ci 10 cm mo�na zastosowa� w sytuacji, gdzie nie chcemy straci� powierzchni u�yt-kowej oraz gdy wa�ne jest dla nas mniejsze obci��enie �cian.

Jedn� z dodatkowych mo�liwo�ci wyko-rzystania bloczków TOM s� wn�trza domów i lokali. Bloczki te �wietnie sprawdzaj� si� jako element dekoracyjny. Zbudowana przy ich pomocy �cianka dzia�owa jest ju� z jed-nej strony wykoczona, co znacznie obni-�a koszty remontu. Urozmaicona struktura bloczków nadaje wn�trzu charakteru i stylu. Niepowtarzalna powierzchnia �upania spra-wia, �e osi�gni�ty efekt i wygl�d �ciany jest jedyny w swoim rodzaju.

Artyku� promocyjny

Bloczki elewacyjne i dekoracyjne TOM

FIRMA „JONIEC” Mieczys�aw Joniec34-650 Tymbark 109tel./faks 18 332 55 38tel.kom. 602 539 182

www.joniec.pl

Artyku� promocyjny

BUDUJEMY DOM 1–12/2015 89

Przygotowuj�c si� do wykonania stropu nad ostatni� kondygnacj� bu-dynku (stropodach, inaczej dach p�aski) nale�y mie� �wiadomo�� �e pe�-ni on z�o�on� funkcj�. Po pierwsze, jest stropem pomieszcze mieszkal-nych po�o�onych poni�ej, po drugie stanowi dach, czyli chroni budynek przed wp�ywami atmosferycznymi a ponadto ukszta�towany jest pozio-mo. Dlatego te�, jest to jeden z najwra�liwszych elementów, które musz� zosta� precyzyjnie wykonane w obiekcie.

Niew�a�ciwe, niedok�adne wykonanie, z�a grubo��, niecig�o�� izo-lacji, a przede wszystkim zamkni�cie wody technologicznej powodu-je penetracj� wody, a co za tym idzie ujemnych temperatur i wilgoci do cz��ci pod ociepleniem.

Niestety, problem ten jest bardzo powa�ny, gdy� stosuj�c hydroizolacj� stropodachu oraz paroizolacj� nie mamy mo�liwo�ci, by wilgo� ta samoist-nie si� uwolni�a. Dlatego te�, do�� szybko zawilgocenie mo�e pojawi� si� na �cianach ni�szej kondygnacji, a tak�e na stropie – ma�o tego, w dowol-nym miejscu niekoniecznie w tym, w którym wyst�puje nieszczelno��.

Mo�esz unikn� tych problemów i zabezpieczy� swój dom na lata stosujc zasady opracowane przez specjalistów zwizanych z porta-lem Oszcz�dny dom.

Aby w�a�ciwie wykona� stropodach nad pomieszczeniami miesz-kalnymi nale�y przestrzega� nast�puj�cych zasad:

Zasada podstawowa – wszelkie prace powinny by� wykonywane w okre-1. sie suchym, ponadto nie wolno dopu�ci� do zamkni�cia jakiejkolwiek wody technologicznej – stropodach ten stanowi tzw. przegrod� pe�n�, a ponadto podwójnie izolowan� przeciw wodzie – od strony pomiesz-czenia nie mo�na dopu�ci� do penetracji wilgoci do warstw wewn�trz-nych, a od strony zewn�trznej do penetracji wody pochodz�cej z opa-

dów. Tak wi�c, je�eli jakakolwiek woda znajdzie si� wewn�trz warstw stropodachu, praktycznie nie ma mo�liwo�ci si� wydosta�. Wszelkie prace izolacyjne i warstwy musz� by� wykonane 2. zgod-nie z instrukcj� techniczn� produktu i w sposób ci�g�y. Aby w�a-�ciwie wykona� hydroizolacj� nale�y zapozna� si� ze specyfikacj� produktu oraz w�a�ciwym sposobem ich monta�u, a nie zak�ada�, �e wszystkie montowane s� w taki sam sposób.

3. W ka�dej warstwie nale�y zapewni� w�a�ciwe odprowadzenie ewen-tualnej wody (powsta�ej z drobnych b��dów wykonawczych) po-przez zastosowanie spadków na warstwach, przek�adek drena�o-wych itp. Zaleca si�, aby wszystkie warstwy zosta�y wykonane zgodnie z przebadanym i sprawdzonym systemem wykonywania stropodachów bez wprowadzania w�asnych innowacji i redukcji. Izolacja termiczna powinna zosta� tak dobrana, by przenie�� do-4. datkowe obci��enia pionowe – warstwy hydroizolacyjne, �nieg itp. – najlepiej do tego celu nadaj� si� styropiany XPS.Aby izolacja termiczna spe�nia�a swoj� funkcj� musi zosta� po��-5. czona z ka�dej strony do izolacji �cian. Zabronione jest wykonywanie jakichkolwiek prac podczas desz-6. czu (chyba �e przy specjalnym zabezpieczeniu), a ponadto w okre-sie wzmo�onej wilgotno�ci i w niskich temperaturach – na elemen-tach zimnych mo�e pojawi� si� wyszronienie, a sztuczne, najcz��ciej bardzo intensywne, osuszanie usunie tylko wilgo� powierzchniow�.

Wi�cej informacji i wizualizacji 3D prawid�owych rozwiza� mo�na znale�� na portalu www.oszczednydom.pl. Na portalu istnieje równie� mo�liwo�� skorzystania z forum, na którym na pytania u�ytkowników do-tycz�ce w�a�ciwego wykonania izolacji elementów konstrukcyjnych budyn-ku odpowiadaj� specjali�ci. Osoby planuj�ce budow� domu znajd� w Portalu Oszcz�dny dom równie� porady ekspertów budowlanych oraz nowatorski kalkulator do oblicze energetycznych i zwi�zanych z nimi finansowych aspektów eksploatacyjnych budynków.

Portal Oszcz�dny Domwww.oszczednydom.pl

Instytut Ekonomii �rodowiska

Czy wiesz jak prawidowo wykona� dach paski, by zminimalizowa� utrat ciepa i przenikanie wilgoci?

Dofinansowano ze �rodków Na ro do wego Funduszu Ochrony �ro do wi ska i Gospodarki Wodnej

� Dach p�aski – stropodach odwrócony-zielonyNajwa�niejsze sk�adowe elementu budowlanego:1. P�yta konstrukcyjna 2. Warstwa spadkowa 3. Hydroizolacja 4. Izolacja termiczna np. p�yty XPS 5. Geow�óknina 6. Warstwa balastowa min. 5 cm ze �wiru p�ukanego 16/32 mm lub p�ytki

kamienne 4 cm 7. Geow�óknina 8. Warstwa ziemi uprawnej

� Dach p�aski – stropodach tradycyjny. Najwa�niejsze sk�adowe elementu budowlanego:1. P�yta konstrukcyjna 2. Warstwa spadkowa 3. Paraizolacja 4. Termoizolacja – np. p�yty XPS 5. Pokrycie dachu

BUDUJEMY DOM 1–2/201490

Stropy to jeden z najwa�niejszych elementów domu. Maj� ogromne znaczenie konstrukcyjne dla ca�ego budynku, d�wigaj� cianki dzia�owe, sprz�ty itd. Dlatego nie wolno ich samodzielnie zmienia�. Zwykle chcemy jeszcze, aby separuj�c kondygnacje, nie przenosi�y przy tym d�wi�ków i chroni�y przed ucieczk� ciep�a.

ABC MDREGO BUDOWANIA

� Stropy

Ró�ne funkcjeStrop to nie tylko pozioma przegroda, dzie-l�ca budynek na kondygnacje. Strop jest zwykle równie� tarcz� usztywniaj�c� ca�� konstrukcj�, bo spina wszystkie �ciany no-�ne i przenosi cz��� si� wywieranych przez dach (np. rozpór krokwi). Dlatego jego ro-dzaju, rozpi�to�ci czy sposobu zbrojenia nie wolno zmienia� bez zgody konstruktora.

Strop musi sprosta� odmiennym wymo-gom, zale�nie od tego, jakie kondygnacje rozdziela.

Strop pomi�dzy kondygnacjami miesz-kalnymi musi mie� odpowiedni� no�no��.

Przenosi rozmaite obci��enia, wynikaj�ce z masy materia�ów zastosowanych do jego budowy, rodzaju i grubo�ci wylewki, ci�-�aru opartych na nim �cianek dzia�owych, mebli, poruszaj�cych si� osób itd. Za typo-we obci��enie u�ytkowe (ludzie, sprz�ty) uznaje si� 1,5 kN/m2, czyli oko�o 150 kg/m2.

Ponadto strop powinien dobrze t�umi� d�wi�ki. Chodzi zarówno o d�wi�ki uderze-niowe, np. odg�os kroków lub upuszczonej zabawki, jak i d�wi�ki powietrzne – muzy-ka, rozmowa itp.

Strop rozdzielaj�cy wn�trza mieszkalne nie musi natomiast mie� dobrej izolacyjno-

Jaros�aw Antkiewiczfot. Wienerberger

gow�

Podnogamii nad

Stropy

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 91

�ci cieplnej. Temperatura po jego obu stro-nach jest taka sama lub bardzo zbli�ona, wi�c nie ma ucieczki ciep�a.

Strop pomi�dzy piwnic i kondygnacj mieszkaln tak�e powinna cechowa� du�a no�no��.

Ponadto po��dana jest dobra ciep�ochron-no��, bo piwnice s� przewa�nie ogrzewa-ne znacznie s�abiej lub wcale. Najlepiej je�li izolacja cieplna znajdzie si� po ch�odniejszej stronie (od piwnicy). Wówczas ca�y przekrój stropu nie jest nara�ony na przemarzanie.

Tak umieszczony strop nie musi za to za-pewnia� izolacji akustycznej – odg�os kro-ków nie b�dzie przecie� nikomu prze-szkadza�. Wyj�tkiem jest sytuacja, gdy w piwnicy pracuje jakie� g�o�ne urz�dzenie, np. zestaw hydroforowy. Wystarczy jednak zapewni� izolacj� tylko jednego pomiesz-czenia piwnicznego z g�o�no dzia�aj�cym sprz�tem. Mo�na np. zrobi� sufit podwiesza-ny izolowany we�n� mineraln�.

Strop pomi�dzy nieu�ytkowym podda-szem i kondygnacj mieszkaln mo�e mie� znacznie mniejsz� no�no��. Chyba �e do-puszczamy adaptacj� strychu w przysz�o�ci. Nie dotyczy to z pewno�ci� domów z dacha-mi o bardzo ma�ym spadku (np. 20°C) i ta-kich, których wykorzystanie uniemo�liwia-j� wi�zary kratownicowe wi��by.

Izolacyjno�� termiczna stropu oddziela-j�cego nieogrzewany strych jest niezwy-

kle wa�na. Ruch ciep�a ku górze, czyli w�a-�nie przez strop, jest bardziej intensywny ni� przez �ciany, a tym bardziej pod�og� na gruncie. Ciep�ochronnych w�a�ciwo�ci nie musi mie� jednak sama konstrukcja tej po-ziomej przegrody. Od zimnej strony, czyli od poddasza, na stropie mo�na �atwo i szyb-ko u�o�y� we�n� mineraln� rozwijan� z rol-ki lub inny materia� izolacyjny.

Z kolei izolacyjno�� akustyczna jest w przypadku takiego stropu nieistotna. Wyj�tkiem jest oczywi�cie sytuacja, gdy na strychu lokujemy jakie� g�o�ne urz�dze-nie, np. central� wentylacyjn�. Rol� izolacji d�wi�koch�onnej bardzo dobrze pe�ni wów-czas warstwa we�ny mineralnej.

� Strop g�sto�ebrowy

� Wymian wokó� otworu w stropie

komin

podwójne belki stropowe wzd�u� kraw�dzi otworu – to one przejmuj zwi�kszone obci�enia

zbrojenie wokó� otworu

Pustaki s jedynie wype�nieniem i nie maj znaczenia konstrukcyjnego. Produkuje si� je z betonu, ceramiki, keramzytobetonu, a nawet styropianu

G�ówny element no�ny to zbrojone, �elbetowe belki prefabrykowane. Przede wszystkim od ich wytrzyma�o�ci zale�y dopuszczalna rozpi�to� stropu oraz jego no�no�

�ebro rozdzielcze to �elbetowa belka le�ca w poprzek belek stropowych. Bez niego ka�da belka ugina�aby si� niezale�nie od innych, powodujc p�kanie tynku na suficie. Takie zjawisko nazywa si� klawiszowaniem

Ten sam materia� na dolnej stopce belek i pustaków zapewnia równomiern przyczepno� tynku

Wierzchnia warstwa betonu konstrukcyjnego nazywana jest nadbetonem. Wi�e ona poszczególne belki stropu i tworzy p�yt� no�n

Do monta�u p�yt kana�owych o szeroko�ci 60 cm wystarczy lekki d�wig samochodowy (HDS)

fot.

Kon

bet

BUDUJEMY DOM 1–2/201492

ABC m�drego budowania

Wielko�� i kszta�tPowierzchnia wcale nie jest najistotniej-sz� cech� stropu. Pod wzgl�dem konstruk-cyjnym, liczy si� przede wszystkim rozpi�-to�� pomi�dzy podporami (�cianami no�ny-mi lub podci�gami). Z tego wzgl�du �atwiej wykona� strop w�ski i d�ugi (np. 4 × 10 m), ni� zbli�ony do kwadratu (np. 7 × 7 m). Dlatego elementy no�ne (belki, zbrojenie) bywaj� uk�adane w ró�nych kierunkach, tak aby odleg�o�� pomi�dzy punktami pod-parcia by�a mo�liwie ma�a. To bardzo wa�-ne, bo wymagania wytrzyma�o�ciowe ro-sn� proporcjonalnie do kwadratu rozpi�to-�ci (dwukrotne zwi�kszenie odleg�o�ci po-mi�dzy podporami powoduje a� czterokrot-ny wzrost obci��enia).

Najpopularniejsze w domach jednorodzin-nych stropy pozwalaj� osi�gn�� rozpi�to��:� 7,5 m – g�sto�ebrowe (np. teriva);

Ile to kosztuje?

Jednak ró�nice mog by du�e, ze wzgl�du na koszty transportu oraz rozpi�to� stropu. Wzrost rozpi�to�ci oznacza konieczno� znacznego wzmocnienia konstrukcji, w efekcie zu�ywamy np. wi�cej drogiej stali zbrojeniowej.

Rodzaj stropu Materia�y [z�/m2] Robocizna [z�/m2] UwagiG�sto�ebrowy 120–150 20–30

Monolityczny 100–140 40–50 + koszt deskowania

Typu filigran 150–200 20–30 + koszt d�wigu 100 z�/h

Z p�yt kana�owych 100–130 5–6 + koszt d�wigu 100 z�/h

Drewniany 60–80 10–15 bez poszycia z p�yt g-k

� P�yta stropowa

Zbrojenie zawsze projektuje si� indywidualnie. Wykonawca za� musi �ci�le trzyma si� projektu okre�lajcego gatunek u�ytej stali, �rednic� i rozstaw pr�tów

Wieniec stropowy to �elbetowa opaska wszystkich �cian no�nych. Wieniec usztywnia konstrukcj� budynku. Pr�ty zbrojeniowe stropu s w nim zakotwione, w efekcie strop staje si� tarcz �ci�le wspó�pracujc ze �cianami

Beton konstrukcyjny i zbrojenie z pr�tów stalowych tworz razem sztywn tarcz� o du�ej wytrzyma�o�ci. Jednak wbrew powszechnemu przekonaniu na takim stropie nie mo�na dowolnie zmienia po�o�enia ci��kich (murowanych) �cian dzia�owych

� Strop �elbetowy monolitycznyW górnej strefie p�yty stropowej beton jest poddany napr��eniom �ciskajcym. Na takie obci�enia beton jest bardzo odporny i nie wymaga zbrojenia

W dolnej cz��ci na p�yt� stropow dzia�aj si�y rozcigajce. A wytrzyma�o� betonu na rozciganie jest wielokrotnie mniejsza ni� na �ciskanie. Dlatego w�a�nie beton w tym miejscu wymaga wzmocnienia stalowym zbrojeniem

� Staranne u�o�enie nadbetonu to jeszcze nie koniec prac. Przynajmniej przez tydzie� beton powinien by stale wilgotny (zrasza si� go i/lub nakrywa foli). Inaczej nie osignie wymaganej wytrzyma�o�ci i pop�ka

fot.

Rec

tor

Stropy

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 93

� 12 m – z p�yt kana�owych oraz monoli-tyczne �elbetowe;� 6 m – drewniane (wi�ksze rozpi�to�ci do-puszczalne przy specjalnych konstrukcjach, np. z belek kratowych).

Oczywi�cie im wi�ksza rozpi�to��, tym wy�sza cena, bo trzeba g��ciej uk�ada� belki no�ne, zu�y� wi�cej stali zbrojeniowej itd.

W wi�kszo�ci domów wystarcza niewiel-ka rozpi�to�� oko�o 6 m. Zdarzaj� si� jednak projekty z du�ymi, jednoprzestrzennymi

wn�trzami. Jednak nawet wówczas warto w pierwszym rz�dzie pomy�le� o zastosowa-niu podci�gów.

Naj�atwiejsze do wykonania i najpopular-niejsze s� stropy na rzucie prostok�ta. A co je�li musimy przykry� np. pó�okr�g�y wy-kusz? �elbetowe p�yty monolityczne i tak projektuje si� indywidualnie, a kszta�t nada-je im deskowanie. Belki no�ne innych stro-pów mo�na odpowiednio przyci��. A co je�li zdecydowali�my si� na strop z prefa-

� Przekrój wie�ca stropowego

zbrojenie pod�u�ne

strzemiona co 20–30 cm

belka stropowa

� P�yta stropu typu filigran jest szalunkiem traconym. Dzi�ki niej nie potrzeba deskowania

Zbrojenie prefabrykowanej p�yty wykonuje si� ju� w fabryce. Zwykle jest to g�ówne zbrojenie no�ne

Zbrojenie uzupe�niajce (dodatkowe) najcz��ciej s�u�y jedynie po�czeniu ze sob poszczególnych fragmentów p�yty stropowej

Zbrojona p�yta stropu filigran jest elementem konstrukcyjnym, a równocze�nie szalunkiem traconym, dzi�ki czemu nie jest potrzebne deskowanie

Beton wi�e zbrojenie i ma bardzo du�e znaczenie konstrukcyjne. Jego klasa wytrzyma�o�ci zawsze jest okre�lana w projekcie

� Strop z p�yt kana�owych � Oparcie p�yt kana�owych

W miejscach pomi�dzy kana�ami p�yta stropowa jest zbrojona. Ten obszar odgrywa tak sam rol� co belka no�na

Dzi�ki kana�om p�yta jest znacznie l�ejsza ni� zwyk�y strop �elbetowy o tej samej grubo�ci

�ci�ta kraw�d� p�yty u�atwia wykonanie wie�ca stropowego. Kana�y trzeba zasklepi, aby mieszanka betonowa nie wnika�a niepotrzebnie do �rodka

Minimalna wielko� oparcia p�yt na murze to 8 cm

Z powodu �ci�cia kraw�dzi p�yt wieniec na wewn�trznych �cianach no�nych ma kszta�t klina

Zbrojenie wie�ca to przynajmniej 4 pr�ty pod�u�ne powizane strzemionami co ok. 25 cm

Spojenia p�yt to newralgiczne miejsce. Staranne wype�nienie betonem o du�ej wytrzyma�o�ci gwarantuje, �e w tych miejscach nie pojawi si� rysy

BUDUJEMY DOM 1–2/201494

ABC m�drego budowania

brykowanych p�yt? Wyprodukowanie spe-cjalnych p�yt na wymiar jest wprawdzie mo�liwe, ale popularniejsze jest po prostu wykonanie tego fragmentu w innej techno-logii, np. jako p�yty �elbetowej betonowanej w deskowaniu.

Wymagania monta�oweWybieraj�c strop, przede wszystkim nale�y uwzgl�dni� mo�liwo�ci transportu i jego koszt. Je�eli droga dojazdowa jest w�ska i kr�ta, to du�y samochód ci��arowy z 12 m p�ytami prefabrykowanymi po prostu nie do-jedzie na posesj�. O odrzuceniu jakiego� roz-wi�zania mo�e zadecydowa� równie� du�a odleg�o�� pomi�dzy zak�adem produkcyjnym a dzia�k�. Konsekwencj� tego s� wysokie koszty dowozu. Dotyczy to np. prefabryko-wanych p�yt typu filigran. Wytwarzaj�cych je zak�adów jest niestety ma�o.

Do monta�u p�yt filigran oraz kana�owych potrzebny jest d�wig. Taki sprz�t nie wsz�-dzie da si� go wynaj�� w pobli�u, ewen-tualnie droga dojazdowa mo�e by� nieod-powiednia. Jako osobn� kategori� nale�y potraktowa� stropy z w�skich (60 cm) i l�ej-

We�na mineralna pe�ni funkcj� izolacji cieplnej i akustycznej

Listwy maskuj po�czenie boazerii lub szalówki z belkami stropowymi Deski uk�adane na pod�odze maj zwykle

grubo� od 25 do 40 mm, w zale�no�ci od rozstawu legarów. Zwyk�e deski zostawia si� jako ostatni warstw� g�ównie na strychach. W pozosta�ych pomieszczeniach uk�ada si� jeszcze bardziej dekoracyjn warstwe posadzki

� Strop drewniany

Legary u�o�one poprzecznie do belek stropowych poprawiaj izolacyjno� akustyczn i termiczn, bo mi�dzy nimi mo�na u�o�y kolejn warstw� we�ny, a powierzchnia styku z belkami stropowymi jest niewielka

Sufit wyka�cza si� drewnem lub p�ytami gipsowo-kartonowymi

W miejscu oparcia legarów na belkach warto u�o�y elastyczne przek�adki z gumy lub filcu. Wstrzsy i odg�os kroków nie b�d si� przenosi na konstrukcj� stropu

Od strony pomieszcze� na dolnej kondygnacji uk�ada si� foli� paroizolacyjn. Zapobiega ona zawilgoceniu we�ny

ZDANIEM EKSPERTADlaczego warto stosowa� keramzytobetonowe pustaki stropowe?

Leca® KERAMZYT to lekkie kruszywo u�ywane g�ównie do produkcji lek-kiego betonu, z którego wytwarzane s bloczki i pustaki �cienne, wenty-lacyjne, obudowy kominów, pustaki stropowe. Wszystkie te elementy s ponad dwukrotnie l�ejsze ni� ich odpowiedniki z betonu kruszywowego. Strop Teriva to obecnie najpopularniejszy strop g�sto�ebrowy, czyli taki, w którym elementem no�nym s prefabrykowane belki �elbetowe po-mi�dzy którymi uk�ada si� pustaki z keramzytobetonu. Po u�o�eniu belek i pustaków oraz zbrojenia wie�ców i belek rozdzielczych na stropie uk�a-da si� warstw� betonu, która scala ca� konstrukcj� i �czc si� z belka-mi tworzy „�ebrow” konstrukcj� no�n. Pustaki stanowi element wype�niajcy i kszta�-tujcy „teowy” przekrój �ebra. Lekkie pustaki z keramzytobetonu nie obci�aj nadmiernie konstrukcji stropu. L�ejszy ci��ar konstrukcji w�asnej stropu to mniejsze obci�enie prze-kazywane na �ciany i fundamenty. Dodatkowo, pustaki z betonu na bazie keramzytu maj lepsze w�a�ciwo�ci termoizolacyjne, tote� stropy nad piwnicami i pod nieogrzewanym poddaszem mog by ocieplane izolacj o mniejszej grubo�ci, ni� w przypadku stropów p�ytowych i wylewanych. Monta� stropu Teriva nie wymaga: wynajmu kosztownego sprz�tu jakim s d�wigi, ponadto przestrze� pod stropem nie musi by w pe�ni zaszalowana – wymagane s jedynie podpo-ry pod �ebrami rozdzielczymi. Stropy takie mo�na uk�ada nad pomieszczeniami o ró�nych kszta�tach, które najcz��ciej wyst�puj w budownictwie jednorodzinnym.

Andrzej Dobrowolskikierownik produktu keramzyt, marka Weber Leca®

reklamy.indd 95 2013-12-18 11:26:38

BUDUJEMY DOM 1–2/201496

ABC m�drego budowania

szych p�yt kana�owych, tzw. panelowe. Do ich u�o�enia wystarcza niewielki d�wig na samochodzie (HDS).

W przypadku stropów g�sto�ebrowych, �elbetowych oraz drewnianych, transport jest �atwy, a dost�pno�� materia�ów bardzo dobra. Do monta�u nie trzeba za� d�wigu, ani innego ci��kiego sprz�tu.

Czas wykonania i ostateczny koszt zale�y za� od tego, jakie prace s� niezb�dne:� strop �elbetowy wymaga sporz�dzenia deskowania, podparcia go oraz pracy wy-

kwalifikowanych zbrojarzy. Jako deskowa-nie mo�na zastosowa� du�e p�yty szalun-kowe z wypo�yczalni. Taki strop jest praco- i czasoch�onny;� strop filigran jest odmian� stropu �el-betowego. Cienkie (5–7 cm) p�yty z betonu zbrojonego powstaj� w fabryce. Zakres prac na budowie zostaje powa�nie zredukowany, bo p�yty po u�o�eniu na podporach staj� si� szalunkiem traconym. Po dozbrojeniu ich i u�o�eniu wierzchniej warstwy betonu kon-strukcja jest gotowa;� strop g�sto�ebrowy wymaga jedynie pod-parcia belek, a nie pe�nego deskowania. Roboty zbrojarskie to jedynie utworzenie wieców i �eber rozdzielczych. Pozosta�e czynno�ci s� proste i do�� szybkie, to g�ów-nie u�o�enie belek i pustaków. Wylanie gór-nej warstwy, tzw. nadbetonu, to jeden dzie;� stropy z p�yt kana�owych przyje�d�aj� na budow� w�a�ciwie jako gotowy produkt. Prosto z ci��arówki uk�ada si� je na budyn-ku, wykonuje wieniec i zabetonowuje po��-czenia. Dla sprawnej ekipy to zadanie na je-den dzie; � stropy drewniane tak�e s� szybkie i �a-twe w monta�u. U�o�onych belek nie trzeba dodatkowo podpiera� i mo�na je od razu ob-ci��a�. Co wa�ne, nie prowadzimy prac mo-krych, a dla drewna ujemna temperatura jest nieszkodliwa.

ZDANIEM EKSPERTAJakie s� zalety stropów g�sto�ebrowych z belkami spr��onymi?

Stropy g�sto�ebrowe s znane w Polsce od wielu lat i do� powszechnie stosowane w budownictwie mieszkaniowym i u�yteczno�ci publicznej. Do g�ównych zalet tego rodzaju konstrukcji stropowych zaliczy nale�y szybki i �atwy monta�, wyeliminowanie szalunków, zminimalizowanie prac zbrojar-skich i zu�ycia betonu oraz zredukowanie ci��aru stropu. S proste i szybkie w uk�adaniu a do ich monta�u nie jest wymagany ci��ki sprz�t.Od blisko dziesi�ciu lat w Polsce dost�pne s równie� stropy g�sto�ebro-we z belkami z betonu spr��onego. Jest to w naszym kraju pewnego ro-dzaju skok technologiczny w dziedzinie stropów belkowo–pustakowych. Mimo i� strunobeton znany jest w Polsce od wielu lat, pierwszy raz zasto-sowano t technologi� do drobnowymiarowych prefabrykatów stropowych. Zalety konstruk-cji spr��onych w budowlach przemys�owych i infrastrukturalnych s niepodwa�alne, a dzisiaj równie� potencjalny „Kowalski” mo�e z nich korzysta. Cechami wyró�niajcymi tego typu konstrukcje stropowe s: wi�ksza wytrzyma�o� i sztywno� stropu, mo�liwo� przenoszenia wi�kszych obci�e�, wi�ksze rozpi�to�ci, mniejsze ugi�cia, brak zarysowania i klawiszowania stropu. Najwi�ksz zalet wykonawcz jest brak szalunków i �eber rozdzielczych, mniejsza ilo� podpór monta�owych oraz zminimalizowanie dozbroje� stropu.My�l�, �e tego typu konstrukcje stropowe b�d coraz bardziej popularne nie tylko w�ród ma�ych i �rednich inwestycji, tym bardziej i� na rynku pojawiaj si� nowoczesne, lekkie wy-pe�nienia zast�pujce tradycyjne pustaki stropowe, znacznie przyspieszajce i u�atwiaj-ce monta�.

mgr in�. Krzysztof ZabójManager ds. Kluczowych KlientówRECTOR Polska Sp. z o.o.

� Spr��one belki strunobetonowe uginaj si� w bardzo niewielkim stopniu. Dzi�ki temu nie trzeba wykonywa �eber rozdzielczych, a strop nie „klawiszuje”

fot.

Rec

tor

fot.

Kon

bet

Wszelkie otwory i przepusty w stropie nale�y wykona ju� podczas jego uk�adania. Wycinanie otworów w ju� gotowym stropie jest k�opotliwe

97BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Sposób zaopatrzenia budynku w wod� okre-�lony jest w projekcie budowlanym, na który wydano pozwolenie na budow�.

Je�li przewiduje on dostarczanie wody zsieci wodocigowej, powinni�my wyst�pi� do zarz�dcy sieci o wydanie warunków przy-

��czenia i na tej podstawie zleci� opracowa-nie projektu przy��cza. Dokumentacj� nale-�y z�o�y� w miejscowym Zespole Uzgodnie Dokumentacji (ZUD). Po uzyskaniu pozytyw-nej opinii mo�na zleci� wykonanie przy��cza. W praktyce, wszystkie formalno�ci najcz��ciej

za�atwia zarz�dca sieci lub firma z nim wspó�-pracuj�ca i nasze dzia�ania ograniczaj� si� je-dynie do podpisania dokumentów i wniesienie stosownych op�at.

Je�li decydujemy si� na wykonanie w�asnej studni, a jej lokalizacja zosta�a uwzgl�dnio-na w zatwierdzonym planie zagospodarowa-nia dzia�ki, mo�emy przyst�pi� do jej budowy bez dodatkowych procedur. Natomiast zamiar wydr��enia studni nie uwzgl�dnionej w pro-jekcie trzeba zg�osi� w starostwie, i je�li w ci�-gu miesi�ca nie otrzymamy sprzeciwu, mo-�emy rozpocz�� prace. Je�eli wod� b�dziemy wykorzystywa� tylko na cele gospodarcze inie do picia (np. na czas budowy czy podlewa-nia ogrodu), jej lokalizacja nie musi spe�nia� wymogów zachowania okre�lonych w przepi-sach odleg�o�ci od innych obiektów na terenie dzia�ki. Zgodnie z prawem wodnym, nie musi-my te� ubiega� si� o pozwolenie wodno-praw-ne, gdy g��boko�� studni nie przekracza 30 m, a pobór wody 0,5 m3/h.

Woda z sieciPrzy dost�pie do sieci wodoci�gowej, war-to ju� przed rozpocz�ciem budowy domu za�atwi� wszystkie formalno�ci i przy��-czenie, a wodomierz umie�ci� w studzien-ce. Zapewni to wygodny dost�p do wody na czas budowy. Po jej zakoczeniu wodomierz b�dzie mo�na przenie�� do budynku.

Przy pod��czeniu do sieci wodoci�gowej, na przewodzie zasilaj�cym musi by� za-montowany zawór antyska�eniowy, któ-ry zapobiega cofaniu si� wody z instalacji wewn�trznej. Zjawisko takie mo�e wyst�-pi� wprzypadku obni�enia ci�nienia lub awarii sieci i grozi ska�eniem wodoci�gu. Uwaga!Zaworu antyska�eniowego nie mo�-na zast�pi� zwyk�ym zaworem zwrotnym, gdy� nie zapewnia on dostatecznej czu�o�ci zadzia�ania ani szczelno�ci. Na pod��czeniu docelowym dobrze jest umie�ci� filtr za-trzymujcy zanieczyszczenia mechaniczne (piasek, osady), co zmniejszy ryzyko zara-stania rur iuszkodzenia delikatnych ele-

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

O sposobie dostarczenia wody do domu powinnimy pomyle� ju� na etapie przygotowa� do inwestycji, gdy� b�dzie ona niezb�dna do prowadzenia robót budowlanych. Zale�nie od warunków miejscowych, b�dziemy mogli pod��czy� dzia�k� do sieci wodoci�gowej b�d� wybudowa� w�asn� studni�. Szczególnie w tym drugim przypadku konieczne b�dzie zadbanie o jako� wody i zainstalowanie urz�dze� usuwaj�cych niepo��dane zwi�zki chemiczne i inne zanieczyszczenia.

Cezary Jankowski

Z wodoci�gu lub ze studni

fot.

US

T-M

Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia cieków�110

Instalacja wodna�104

Doprowadzenie wody do budynku

b3_przylacze_wody.indd 97 2013-12-20 11:56:09

98

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Uwaga na b dyNieprzeprowadzenie próby wydajno�ci stud-ni. Ekipa wykonujca studni� powinna sprawdzi jej prac� poprzez cig�e pompowanie wody przy-najmniej przez 1 godzin�. Intensywno� czerpa-nia wody powinna przekracza przewidywane zapotrzebowanie – standardowo ok. 1�m3/h – by zapewni dostateczn wydajno� podczas nor-malnego u�ytkowania. Próbne czerpanie wody umo�liwi równie� u�o�enie si� warstw filtracyj-nych w z�o�u wodono�nym.

Brak badania jako�ci wody. Po wywierce-niu studni i zmierzeniu jej wydajno�ci, nale�y wst�pnie oceni jako� czerpanej wody. Oprócz przezroczysto�ci, zapachu i�smaku sprawd�my, czy woda jest dostatecznie mi�kka i nie zawie-ra zbyt du�o zwizków �elaza. Ocen� twardo-�ci przeprowadzamy sprawdzajc zdolno� do pienienia si� myd�a (w wodzie mi�kkiej myd�o intensywnie si� pieni), natomiast zwizki �ela-za wykryjemy, gdy po odstawieniu przezroczy-stego pojemnika z wod na kilka godzin, pojawi si� w�nim brunatny osad. Je�li po takiej wst�p-nej analizie, stwierdzimy, �e woda wymaga b�dzie uzdatnienia, mo�emy spróbowa po-g��bi wiercenie si�gajce do ni�szej warstwy wodono�nej. Dopiero potem konieczna b�dzie szczegó�owa analiza sk�adu wody, której wyni-ki b�d podstaw do dobrania odpowiednich urzdze� uzdatniajcych, je�li ich zastosowa-nie b�dzie niezb�dne.

Nieuszczelnienie rury os�onowej podczas wiercenia odwiertu. Je�li w czasie wierce-nia studni, wodono�na rura os�onowa b�dzie przechodzi�a przez p�ytsze, niewykorzystywa-ne warstwy, powinna by dok�adnie uszczelnio-na w�otworze. Zapobiegnie to sp�ywaniu wody z wy�ej po�o�onych poziomów i mieszania si� z wod u�ytkow. Jest to szczególnie wa�ne, gdy sp�ywajca woda podskórna zawiera bak-terie i inne zanieczyszczenia biologiczne bd� chemiczne.

Brak zabezpieczenia przewodu elektrycznego zasilaj�cego silnik pompy g��binowej. Podczas instalacji pompy g��binowej trzeba zwróci na to uwag�. W �adnym razie przewód ten nie mo�e s�u�y do opuszczania pompy ani by nara�ony na inne obci�enia. Przy znacznej g��boko�ci studni, nale�y zamocowa go do rury t�ocznej za pomoc plastikowych obejm, które zreduku-j napr��enia rozcigajce przewód, pod jego w�asnym ci��arem.

mentów armatury instalacji wodnej. Naza-silaniu powinni�my te� zamontowa� tzw. grup� bezpiecze�stwa z naczyniem wzbior-czym, je�li winstalacji zaplanujemy za-sobnik ciep�ej wody lub du�y podgrzewacz (rys. 1). Podgrzewanie wody powodu-je bowiem wzrost jej obj�to�ci i zwi�ksze-nie ci�nienia. Je�li wzro�nie ono ponad dopuszczalny poziom, zadzia�a zawór bez-pieczestwa.

Woda ze studniWybór rodzaju studni, jak� mo�emy wykona� uzale�niony jest od warunków hydrogeologicz-nych, a wi�c od dost�pno�ci wód podziem-nych, a tak�e docelowego u�ytkowania studni. Mo�emy bowiem zdecydowa� si� na tymczaso-we uj�cie wody, wykorzystywane podczas pro-wadzenia prac budowlanych, ipó�niejsze pod-��czenie budynku do sieci wodoci�gowej, b�d�

te� wykona� docelow� studni�, zapewniaj�-c� zaopatrzenie w wod� w czasie u�ytkowania domu. Tymczasowe uj�cia budujemy zwykle –je�li pozwalaj� na to warunki hydrogeolo-giczne – w postaci studni wbijanej b�d� wkr�-canej, nazywanej popularnie abisy�sk. Przy g��bszym zaleganiu wody i jako docelowe uj�-cie dr��y si� studni� wiercon. Najlepiej za-trudni� miejscowych studniarzy, którzy do-brze znaj� lokalny uk�ad warstw wodono�nych izwi�kszym prawdopodobiestwem trafi� w�ród�o wody.

Dobór pompyRodzaj pompy do czerpania wody zw�asnej studni wi��e si� z g��boko�ci� lustra wody wzgl�dem poziomu, na jakim ustawimy pomp�. Je�li nie przekracza ona 8 m, mo�na za-stosowa� pomp� powierzchniow tzw. sa-mozasysajc, jednak trzeba zwróci� uwa-

Rys. 1. Pod�czenie instalacji wodnej do sieci wodocigowej

wodomierz

filtr zanieczyszcze

zasilanie w��ownicy zasobnika zasobnik

c.w.u.

zawór bezpieczestwa

grupa bezpieczestwa

naczynie wzbiorcze (rozszerzalne)

manometrodpowietrznikzawór kulowy

zawór antyska�eniowy

Rys. 2. Przy�cze wodocigowe. Cz�� instalacji od wodocigu do wodomierza jest w�asno�ci przedsi�biorstwa wodocigowego, reszta to ju� nasza instalacja domowa

wodomierz

ogrodzenie posesji

rura sieci wodoci�gowej

zawór antyska�eniowy

zawory odcinaj�ce

przy��cze

studzienkauliczna

spadek ok. 2%

rura wodoci�gowa

b3_przylacze_wody.indd 98 2013-12-20 11:56:43

g� na stabilno�� poziomu wody, gdy� przy intensywnym poborze mo�e on spa�� po-ni�ej tej warto�ci i przestanie ona dzia�a�. Ograniczenie g��boko�ci wynika zmo�liwe-go do wytworzenia przez wirnik pompy podci-

�nienia, które zasysa wod�. Nie mo�e by� ono mniejsze, ni� równowa�ne ci�nienie atmosfe-ryczne odpowiadaj�ce s�upowi wody owyso-ko�ci ok. 10 m. W praktyce wysoko�� podno-szenia wody to ok. 7–8 m.

99BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Doprowadzenie wody do budynku

Abisynka czy wiercona?

Studnia wiercona Studnia abisy�ska

Uwaga na b dy�czenie rur bez u�ycia przewodów ela-stycznych. Je�li instalacja wodna zasilana jest przez pomp� powierzchniow (zasysajc), po�czenia z rurami ssc i t�oczn wykonuje si� przy u�yciu rur elastycznych. Zapobiega to przenoszeniu drga� na instalacj� i rozszczel-nieniu si� po�cze�. Po stronie ssawnej nale-�y zamontowa przewód spiralny, który pod wp�ywem podci�nienia nie ulegnie zagniece-niu. Natomiast po stronie t�ocznej mo�na za-�o�y popularny, elastyczny w��yk w oplocie metalowym.

Brak zaworu zwrotnego za filtrem rurowym w instalacji doprowadzaj�cej wod� ze stud-ni. Uruchomienie sscej pompy wirnikowej wy-maga uprzedniego jej zalania wod, co umo�liwi wytworzenie potrzebnego podci�nienia. W�ra-zie pod�czenia pompy do studni abisy�skiej, nape�nienie pompy i rury sscej mo�e okaza si� niemo�liwe, je�li za filtrem rurowym nie za-�o�ono zaworu zwrotnego – woda b�dzie samo-czynnie sp�ywa do studni. W takiej sytuacji, uruchomienie pompy b�dzie mo�liwe jedynie przez podniesienie poziomu wody za pomoc r�cznej pompy t�okowej lub po�czenie du�ego zbiornika, nape�niajcego pomp� do czasu za-ssania wody studziennej.

Zastosowanie pompy jednofazowej zamiast trójfazowej. Uruchomienie pompy powoduje chwilowe znaczne obci�enie instalacji pr-dem 4–5 razy wi�kszym, ni� prd nominalny (tzw. prd rozruchowy). W typowych silnikach jednofazowych o mocy 1–1,5 kW, przy rozru-chu pobór prdu mo�e si�ga nawet 20–30 A (zabezpieczenie instalacji elektrycznej w ta-kim przypadku powinny stanowi wy�czniki nadprdowe, typu C, o�odpowiednim prdzie nominalnym). Przy wi�kszych mocach, lepiej jednak zdecydowa si� na pompy z silnikiem trójfazowym, co istotnie zmniejszy warto� prdu rozruchu.

Ulokowanie hydroforu studni blisko pomiesz-cze� mieszkalnych. Ha�as wytwarzany prze zestaw hydroforowy mo�e by do� dokuczli-wy, gdy nie mamy mo�liwo�ci umieszczenia go w�wyciszonym pomieszczeniu. Problem ten mo�e rozwiza ulokowanie hydroforu w stu-dzience zewn�trznej, ustawionej bezpo�rednio nad studni. Studzienka powinna by bez szczel-nego dna, co umo�liwi wsikanie wody w�razie wystpienia przecieków.

Studnia abisy�ska jest �atwym do wykonania i tanim uj�ciem wody, o ile jej poziom znajduje si� na g��boko�ci do 6 m. Tworzy j rura stalowa o �rednicy 40–50 mm, po�czona z filtrem siatkowym zako�czonym ostrzem lub �widrem. Przy tymczasowym u�ytkowaniu wystarczy wyprowadzi jej koniec ponad poziom terenu i zamontowa z�cze, umo�liwiajce po�czenie z pomp r�czn bd� przeno�nym zestawem hydroforowym. Przewidujc d�ugotrwa�e u�ytkowanie takiej studni, pod�-czenie powinni�my umie�ci w studzience i ewentualnie doprowadzi rur� do wn�trza domu.

Studnie wiercone pozwalaj na czerpanie wody z g��boko�ci kilkudziesi�ciu metrów i na uzyska-nie du�ej wydajno�ci. Poziom wody po wykonaniu odwiertu mo�e znacznie si� podnie�, zatem nawet w g��bokich odwiertach nie zawsze b�dziemy musieli instalowa pomp� g��binow. Takie studnie budowane s przy u�yciu wiertnic r�cznych bd� mechanicznych, prowadzonych w rurze wiertniczej. Po jej wyj�ciu w odwiert wsuwana jest rura os�onowa, zaopatrzona w dolnej cz��ci w�filtr szczelinowy. W zale�no�ci od granulacji warstwy wodono�nej, rura ta mo�e by dodatkowo obsypa-na �wirem. Jej �rednica musi zapewnia mo�liwo� wprowadzenia do �rodka pompy g��binowej lub rury ssawnej z zaworem zwrotnym. Typowe �rednice rury to zakres 100–125 mm. Dla sprawnego czerpania wody za pomoc pompy, istotne jest uzyskanie dostatecznego poziomu wody w rurze. W�przypadku pompy powierzchniowej nie powinien by on ni�szy ni� 1 m, a w instalacji pompy g��binowej – co najmniej 2 m powy�ej odcinka filtracyjnego rury os�onowej.

Górny odcinek rury os�onowej umieszcza si� w studzience, która zabezpiecza przed zamarzaniem wody w rurze oraz przedostawaniem si� do instalacji zanieczyszcze�. Studzienki o g��boko�ci ok. 1,5 m budowane s z betonowych kr�gów bd� jako prefabrykowane z tworzywa sztucznego lub te� metalowe, zamykana szczeln pokryw. Ich kraw�d� powinna wystawa 20 cm ponad otaczajcy teren. Grunt wokó� studzienki trzeba utwardzi w pasie o szeroko�ci 1 m, liczc od osi rury os�onowej. Przez boczn �cian� studzienki przechodzi rura, �czca pomp� z instalacj wewn�trzn w domu. W�przypadku instalowania pompy g��binowej, do studzienki doprowadzana jest energia elektryczna, a na rurze os�onowej montowana jest g�owica, umo�liwiajca zawieszenie pompy i wyprowadzenie rury t�ocznej.

Po wykonaniu studni nale�y przeprowadzi próbne czerpanie wody, a� do momentu jej wyp�ywu bez widocznego zm�tnienia i zanieczyszcze�. Warto te� sprawdzi wydajno� studni oraz wst�pnie oceni jako� pobieranej wody.

b3_przylacze_wody.indd 99 2013-12-20 11:57:07

100

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Ogranicze takich nie maj� pompy g��bi-nowe, które teoretycznie mog� czerpa� wod� zdowolnej g��boko�ci. Funkcjonuj� one jako t�ocz�ce, zanurzone ca�kowicie w wodzie. Stosowane potocznie okre�lenie „pompa do wody” dotyczy agregatu pompowego – czy-li pompy – i zespolonego z nim silnika elek-trycznego. Podczas zakupu powinni�my zwró-ci� uwag� na elementy chroni�ce silnik przed

uszkodzeniem. Standardowo powinien on by� wyposa�ony w zabezpieczenia przed przegrza-niem, przeci��eniem i prac� na tzw. sucho-biegu, gdy z jakiego� powodu ustanie dop�yw wody. Niektóre silniki zasilane s� przez falow-nik, który umo�liwia tzw. mi�kki start i regu-lacj� wydajno�ci pompy, zale�nie od ci�nienia panuj�cego w instalacji. Niezale�nie od rodzaju pompy musimy do-bra� parametry jej dzia�ania do konkretnych warunków pracy.

Charakterystyka pompPodstawowymi parametrami decyduj�cymi odoborze pompy do zasilania domowej insta-lacji wodnej s� okre�lone na wykresie charak-terystyki zale�no�ci mi�dzy wydajno�ci t�o-czenia wody a wysoko�ci podnoszenia. Obie te warto�ci s� �ci�le ze sob� powi�-zane i na podstawie takiego wykresu dopaso-wuje si� punkt pracy pompy, który odpowia-da za�o�onej wydajno�ci przy wymaganym ci�nieniu. Nie mo�na wi�c przy zakupie pom-py kierowa� si� jedynie informacjami handlo-wymi, lecz trzeba sprawdzi� charakterystyk�

pompy wdokumentacji technicznej lub in-strukcji u�ytkowania opracowanej przez pro-ducenta. Przyk�adowo: pompa opisana na etykiecie jako cechuj�ca si� wydajno�ci� 200 l/min i wy-soko�ci� podnoszenia 60 m, przy wymaganej wysoko�ci podnoszenia 40 m uzyska wydaj-no�� jedynie 60 l/min. W typowych instalacjach w domach jed-norodzinnych mo�na przyj��, �e pompa po-winna zapewnia� po stronie t�ocznej ci�nienie 0,35–0,4 MPa, przy wydajno�ci 20–30 l/min. Nie nale�y stosowa� pomp o zbyt du�ej wydaj-no�ci ni� wynika to z potrzeb, gdy� – na sku-tek cz�stych za��cze – negatywnie wp�ynie to na trwa�o�� agregatu pompowego.

Dobór i monta� systemu zasilaniaKonfiguracja uk�adu doprowadzenia wody zw�asnej studni zale�y od rodzaju montowa-nej pompy – czy b�dzie to pompa powierzch-niowa czy g��binowa.

Pompy powierzchniowe (samozasysaj�ce) instalowane s� najcz��ciej jako kompletne ze-stawy hydroforowe z agregatem pompowym, zbiornikiem przeponowym i uk�adem stero-wania. Zestaw taki umieszcza si� w pomiesz-czeniu gospodarczym lub w piwnicy. Istotny wp�yw na wybór miejsca hydroforu ma wiel-ko�� zbiornika ci�nieniowego. Od jego pojem-no�ci zale�y bowiem cz�stotliwo�� za��czania si� pompy, która nie powinna w��cza� si� cz�-�ciej ni� 15–30 razy w ci�gu godziny – zgod-nie z zaleceniami producenta. Okre�lenie optymalnej pojemno�ci zbiornika nie jest pro-ste, gdy� trudno przewidzie�, jaki faktycznie b�dzie pobór wody w ró�nych porach doby. Wpraktyce wyst�puj� dwa jego rodzaje: krótkotrwa�y – 15 litrów (mycie r�k, nape�-

nienie sp�uczki sedesowej, pralki); d�ugotrwa�y – 100–200 litrów (nape�nienie

wanny, k�piel pod prysznicem). Pojemno�� zbiornika ma by� raczej dopasowa-na do przep�ywów krótkotrwa�ych, wyst�pu-

Pompa samozasysajca (wielostopniowa)z wbudowanym wy�cznikiem termicznym, który zabezpiecza silnik przed zbyt wysok temperatur. Wydajno� maks. 170 l/min; wysoko� podnoszenia maks. 48 m (4,8 bara); moc silnika 1,8 kW /230 V lub 400 V; maksymalna g��boko� ssania 8 m

Samozasysajcy zestaw hydroforowy do t�oczenia wody czystej ze studni, w której lustro wody znajduje si� na g��boko�ci nie wi�kszej ni� 7 m (po rozruchu urzdzenie automatycznie utrzymuje sta� warto� nastawionego ci�nienia)

Pompa g��binowa, stosowana g�ównie w�instalacjach wodocigowych domów jednorodzinnych, gdzie lustro wody w studniach utrzymuje si� poni�ej 8�m. Pompa wyposa�ona jest w�zawory zwrotne. �rednica urzdzenia wraz z�listw os�onow przewodu elektrycznego nie przekracza 74 mm

fot.

Wilo

fot.

Wim

est

Uwaga na b dyNiezabezpieczenie przed zamarzaniem wszystkich odcinków doprowadzaj�cych wod� do domu. Rury na zewntrz budyn-ku powinny by uk�adane na g��boko�ci ok. 1,5 m, a w�miejscach, gdzie g��boko� jest mniejsza przykryte warstw izolacji termicz-nej. Szczególn uwag� nale�y zwróci te� na ochron� wodomierza, który nierzadko instalo-wany jest np. w nieogrzewanej piwnicy, w któ-rej temperatura przy du�ych mrozach mo�e spa� nawet poni�ej 0°C.

Brak dodatkowego zestawu hydroforowego za wodomierzem. W instalacjach wodnych za-silanych z sieci wodocigowej cz�sto zdarza-j si� znaczne spadki ci�nienia, spowodowa-ne okresowym intensywnym poborem wody przez innych u�ytkowników pod�czonych do sieci. Stabilne ci�nienie wody w domu mo�na b�dzie uzyska, montujc zestaw hydroforowy za wodomierzem. Nie nale�y go montowa sze-regowo w instalacji, gdy� przy wystarczajcym ci�nieniu z sieci wirnik niepracujcej pompy b�dzie stawia� niepotrzebny opór przep�ywu. Natomiast równoleg�e pod�czenie do instala-cji na odcinku z�zaworem zwrotnym, zapewni swobodny przep�yw wody i dodatkowe za�-czanie pompy, gdy ci�nienie spadnie poni�ej nastawionej warto�ci.

fot.

Hyd

ros

Jednostopniowe pompy od�rodkowe, stosowane przede wszystkim do podnoszenia ci�nienia wody w domowych instalacjach wodnych. Maksymalne ci�nienie robocze – 8 barów

fot.

Ebar

a

b3_przylacze_wody.indd 100 2013-12-20 11:57:24

j�cych w pewnych odst�pach czasu, gdy� gro-madzenie du�ej obj�to�ci wody, np. do k�pieli, nie jest ekonomiczne. Trzeba te� pami�ta�, �e pojemno�� dyspozycyjna zbiornika przepono-wego wynosi ok. 40% jego pojemno�ci nomi-nalnej, zatem mo�na przyj��, �e wystarczaj�cy b�dzie zbiornik przeponowy 50–60 litrowy.

Istotny wp�yw na cz�stotliwo�� za��czania pompy ma tak�e w�a�ciwy dobór pompy pod wzgl�dem wydajno�ci. Gdy d�ugotrwa�y prze-p�yw (np. przy nape�nianiu wanny lub pod-lewaniu ogrodu) jest znacznie mniejszy od wydajno�ci pompy, szybko wyrówna ona ci-�nienie w instalacji, co spowoduje wy��czenie pompy, która po chwili w��czy si� ponownie. Dobrze jest zwróci� te� uwag� na ustawie-nie histerezy wy��cznika ci�nieniowego. Jest to ró�nica ci�nie, przy którym nast�puje w��-czenie i wy��czenie pompy ipowinna wynosi� ok. 0,1 MPa. Uk�ady z pomp� g��binowa zawieraj� te same elementy, co z pomp� powierzchnio-w�, z tym �e pomp� instalujemy bezpo�red-nio w studni, a zbiornik i aparatur� steruj�-c� w budynku. Niezale�nie od rodzaju pompy, zazbiornikiem ci�nieniowym, trzeba zamon-towa� taki sam zestaw armatury (ewentualnie bez wodomierza), jak na pod��czeniu do sieci wodoci�gowej (rys 1).

Uzdatnianie wodyJako�� wody doprowadzonej do domu zale�y g�ównie od tego, czy pobieramy j� z sieci wo-doci�gowej czy z w�asnego uj�cia.

Woda czerpana z sieci wodocigowej jest pod sta�� kontrol� sanitarn� i musi spe�nia� okre�lone warunki fizykochemiczne. Z re-gu�y nie wymaga zatem dodatkowego uzdat-niania. Niemniej cz��� w�a�cicieli domów jednorodzinnych decyduje si� na zamon-towanie urz�dze poprawiaj�cych jej smak izapach oraz zmniejszaj�cych jej twardo��.

Przy czerpaniu wody z w�asnej studni, mu-simy si� liczy� z konieczno�ci� jej uzdatnie-nia, a sposób poprawy jej jako�ci uzale�niony b�dzie od wyników bada próbek dostarczo-nych do odpowiedniego laboratorium (np. Sanepidu).

Uzdatnianie wody zwykle przebie-ga kilkuetapowo. Urz�dzenia musz� wi�c by� instalowane w okre�lonej kolejno�ci. Zewzgl�du na rodzaj zanieczyszcze, jak iprzeznaczenie wody, mog� by� one monto-wane na zasilaniu ca�ej instalacji lub tylko wybranych punktów jej poboru. Ka�de urz�-dzenie filtracyjne zak�adane na zasilaniu in-stalacji powinno by� wyposa�one w tzw. obej�cie, umo�liwiaj�ce pobór wody w razie

awarii lub w czasie p�ukania urz�dze filtra-cyjnych.

Filtry mechaniczne – s� podstawowym spo-sobem poprawy jako�ci wody przez usuni�-cie zawartych w niej zanieczyszcze sta�ych (piasku, osadów, zawiesin). Oczyszczanie od-bywa si� przy u�yciu materia�u filtracyjnego o dobranej wielko�ci zatrzymywanych cz�ste-czek. Filtry takie wymagaj� okresowej wymia-ny wk�adów lub pracuj� jako samoczyszcz�ce. W domach jednorodzinnych warto instalowa� filtry mechaniczne na zasilaniu ca�ego budyn-ku, co ochroni ca�� instalacj�, a zw�aszcza ba-terie przed szybszym zu�yciem i zmniejsze-niem przep�ywu wody.

Od�elaziacze – usuwaj� z wody zwi�zki �elaza i manganu, które nadaj� jej brunatna barw� oraz pozostawiaj� na pranych tkani-nach trudne do usuni�cia zacieki i przebar-wienia. Od�elazianie polega na napowietrza-niu wody lub utlenianiu zwi�zków �elaza w z�o�u, regenerowanym za pomoc� nad-manganianu potasu. Wytr�cony osad jest odfiltrowywany iusuwany do kanalizacji. Urz�dzenia montowane s� za filtrami wst�p-nymi (mechanicznymi) wpostaci zbior-ników dzia�aj�cych wtrybie samooczysz-czenia. G�owica steruj�ca, umieszczona na zbiorniku, prze��cza, wustalonym porz�d-ku, stan normalnego przep�ywu, p�ukania czy regeneracji. Cz�stotliwo�� prze��cze odbywa si� w nastawionych odst�pach cza-sowych lub na skutek pomiaru ilo�ci oczysz-czonej wody, co jest rozwi�zaniem lepszym, pozwalaj�cym na dostosowanie procesu oczyszczania do rzeczywistej ilo�ci nagro-madzonego osadu.

Zmi�kczacze – zmniejszaj� twardo�� wody, usuwaj�c zwi�zki wapnia imagne-zu, które odk�adaj� si� na elementach grzej-nych (pralki, zmywarki, czaj-nika), a tak�e tworz� twarde osady na armaturze i przy-borach sanitarnych (mi�k-ka woda zmniejsza zu�ycie proszków doprania, u�atwia mycie izmywanie naczy). Zmi�kczanie wody polega na zamianie jonów wapnia na jony sodowe, w z�o�u zawie-raj�cym �ywice jonowymien-ne (jonity). Z�o�e wymaga

okresowej regeneracji przy u�yciu soli wpo-staci tabletek. Zmi�kczacze zak�adane s� na zasilaniu ca�ej instalacji wodoci�gowej domu, za ewentualnym od�elaziaczem, i pracuj� wpodobnym cyklu, jak one.

Filtry w�glowe – stosowane s� g�ównie wkuchni, w celu poprawienia smaku wody. Eliminuj� m.in. zapach chloru i zwi�zków or-ganicznych oraz poprawiaj� przezroczysto�� wody. Mog� by� montowane bezpo�rednio na wylewce lub jako filtry podszafkowe. Wk�ad w�glowy nale�y wymienia� i pilnowa� by nie u�ytkowa� go d�ugotrwale w stanie zanie-czyszczonym, gdy� sprzyja to rozwojowi bak-terii.

101BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Od�elaziacze poprawiaj przejrzysto� wody,

usuwajc z�niej zwizki �elaza i�manganu, które

na pranych tkaninach pozostawiaj przebarwienia

fot.

Sec

ura

Doprowadzenie wody do budynku

Zmi�kczacze stosowane s do� cz�sto równie� w domach zasilanych wod z wodocigu. 25-kilogramowy worek z tabletkami do regeneracji z�o�a kosztuje ok. 30 z� i wystarcza na�1–1,5�miesica. Tabletki wsypuje si� do obudowy urzdzenia i uzupe�nia po zu�yciu

fot.

Aqu

apho

r

G�owica sterujca prac zmi�kczacza odpowiada za jego prawid�ow regeneracj�, pozwala dopasowa m. inn. rodzaj cyklu pracy: czasowy – regeneracja odbywa si� np. co 14�dni, obj�to�ciowy – regeneracja po�uzdatnieniu np.�3 m3 wody. Ponadto za jego pomoc mo�emy zmieni godzin� regeneracji (fabrycznie ustawion na 2 w nocy) i d�ugo� cykli w�zale�no�ci od jako�ci wody

fot.

US

T-M

b3_przylacze_wody.indd 101 2013-12-20 11:57:59

102

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Odwrócona osmoza – najbardziej sku-teczny sposób oczyszczania wody pitnej, w wyniku którego uzyskuje si� niemal czy-st� chemicznie wod�. Wst�pnie oczyszczona woda jest przet�aczana przez b�on� pó�prze-puszczaln�, na której zatrzymuj� si� wszel-kie cz�steczki wi�ksze od cz�steczek wody. Jednak u�ywanie do picia tak oczyszczo-nej wody nie jest wskazane, gdy� pozbawio-na minera�ów niekorzystnie wp�ywa na or-ganizm cz�owieka, dlatego po oczyszczeniu poddawana jest mineralizacji. Filtry odwró-conej osmozy, maj� stosunkowo ma�� wydaj-no��, dlatego instalujemy je najcz��ciej pod

zlewozmywakiem, a pobór wody odbywa si� przez oddzieln� wylewk�.

Uwaga! W przypadku bardzo z�ej jako�ci wody, warto rozwa�y� mo�liwo�� wykonania nowej studni lub pog��bienia istniej�cej, si�ga-j�cej do ni�szych warstw wodono�nych, gdy� koszt urz�dze uzdatniaj�cych i ich eksplo-atacja mo�e okaza� si� znacznie dro�sza, ni� nowe uj�cia. Ponadto trzeba te� bra� pod uwa-g� zwi�kszon� obj�to�� �cieków, spowodowan� konieczno�ci� cyklicznego p�ukania urz�dze filtracyjnych, co przy odprowadzaniu ich do zbiornika bezodp�ywowego (szamba) zwi�ksza cz�stotliwo�� jego opró�niania.

Filtr nakranowy z wk�adem w�glowym lub ceramicznym. Usuwa chlor, poprawia barw�, smak i zapach wody. Cz�stotliwo� wymiany wk�aduco 2–4 miesice

fot.

Sec

ura

Podzlewozmywakowy filtr z pó�przepuszczaln b�on osmotyczn. Filtr zatrzymuje nie tylko piasek, rdz� i inne zanieczyszczenia mechaniczne, ale tak�e metale ci��kie, bakterie i wirusy

Uzupe�nianie sol zmi�kczacza

fot.

US

T-M

fot.

US

T-M

Budujemy Dom mo�esz czyta� na monitorze swego komputera w postaci identycznej z wydaniem papierowym!

Zamów na stronie www.budujemydom.pl/eprenumerata

A ponadto e-wydanie ma swoje bezcenne zalety:

� wbudowane linki klikasz i jeste� na odpowiedniej stronie WWW

� hipertekstowy spis tre�ci i wyszukiwarka od razu znajdziesz to, czego szukasz

� wygodne archiwum czyli poprzednie wydania pod r�k�

� multimedia animacje, d�wi�k, wideo

Prenumerata e-wydania

b3_przylacze_wody.indd 102 2013-12-20 11:58:29

reklamy.indd 103 2013-12-19 16:39:41

104 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Niezale�nie od sposobu dostarczania wody bie��cej – z sieci wodoci�gowej czy z w�asnej studni – wewn�trzna instalacja zimnej i cie-p�ej wody b�dzie taka sama i jedynie na za-silaniu b�dziemy musieli zamontowa� odpo-wiednie elementy armatury zabezpieczaj�cej czy pomiarowej.

Parametry instalacji wodnejZu�ycie wody w domu zale�y od liczby mieszkaców, sposobu prowadzenia gospo-darstwa domowego, nawyków higienicz-

nych oraz wykorzystywania jej np. do pod-lewania ogrodu czy mycia samochodu. �rednio dobowe zu�ycie wody przez jedne-go domownika wynosi ok. 150 litrów i jest bardzo zró�nicowane w ci�gu dnia.

Przy planowaniu instalacji wodnej, istot-ne jest wi�c okre�lenie te� chwilowego po-boru wody, jaki mo�e wyst�pi� przy jed-noczesnym korzystaniu z kilku punktów czerpania. W praktyce, przy czteroosobowej rodzinie, korzysta si� najcz��ciej równocze-�nie z nie wi�cej ni� trzech punktów, co od-

powiada ��cznej intensywno�ci przep�y-wu wody nie wy�szej od 0,5 l/s (30 l/min). Warto�� ta jest potrzebna do wyznaczenia przekroju rur rozprowadzaj�cych, zapew-niaj�cego w�a�ciw� wydajno�� i ci�nienie wposzczególnych punktach poboru. Win-stalacji wodnej wyst�puj� bowiem opory przep�ywu – zale�ne od �rednicy rur i ich d�ugo�ci oraz d�awienia na zworach i fil-trach – co powoduje spadek ci�nienia wody imo�e by� powodem niedostatecznej inten-sywno�ci jej strumienia.

W rozleg�ych instalacjach przekroje rur powinny by� okre�lone na podstawie ob-licze, ale w praktyce, w domach jednoro-dzinnych przyjmuje si� nast�puj�ce warto-�ci: 25 mm – g�ówne zasilanie; 20 mm – piony i zasilanie rozdzielaczy; 16 mm – podej�cia do przyborów.

Przyjmuje si�, �e ci�nienie w instalacji wodnej powinno wynosi� 0,3 MPa (3 bary). Jest to warto�� gwarantuj�ca uzyskanie od-powiedniej wydajno�ci wyp�ywu wody zba-terii. Jednak wrzeczywisto�ci ci�nienie waha si� wdo�� du�ym zakresie – zw�asz-cza przy zasilaniu zsieci wodoci�gowej –iprzy znacznym jego obni�eniu, niektóre urz�dzenia mog� nie dzia�a� zadowalaj�co, a przy jego wzro�cie –woda b�dzie wyp�y-wa�a zbaterii ze zbyt du�� si�� i uci��liwym ha�asem (szumem). To zjawisko cz�sto zda-rza si� w instalacjach na terenach znajduj�-cych si� znacznie poni�ej poziomu sieci wo-doci�gowej. Rozwi�zaniem problemu ze zbyt wysokim ci�nieniem jest zamontowanie re-duktora.

Rozplanowanie instalacjiProjekt instalacji wodno-kanalizacyjnej do��-czony do dokumentacji architektonicznej z re-gu�y zawiera jedynie ogólny przebieg oruro-wania, bez precyzowania miejsca i sposobu pod��czenia do przyborów sanitarnych, za-worów czerpalnych czy innych urz�dze wy-magaj�cych doprowadzenia wody. Cz�sto ju�

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

Bezawaryjne i komfortowe korzystanie z ciep�ej i�zimnej wody wymaga starannego rozprowadzenia rur, dostosowanych do instalowanych urz�dze� sanitarnych i zapewnienia po��danych parametrów wody – intensywnoci jej wyp�ywu i odpowiedniej temperatury. Ale oprócz wzgl�dów praktycznych, wa�ne jest zadbanie o estetyk� instalacji, aby widoczne rury czy pod��czenia nie szpeci�y eleganckiej kuchni ani �azienki. Prace monta�owe przeprowadza si� równolegle z�uk�adaniem wewn�trznej instalacji kanalizacyjnej, lecz przed na�o�eniem tynków i�wylaniem podk�adów pod�ogowych.

Cezary Jankowski

Zimnai ciepa

o ka�dej porzefo

t. Va

lvex

Doprowadzenie wodydo budynku�97

Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia cieków�110

Instalacja wodna

b3_instalacja_wodna.indd 104 2013-12-19 23:01:24

Instalacja wodna

105

podczas budowy decydujemy si� na zmian� lokalizacji wyposa�enia sanitarnego, zatem ko-nieczne jest rozplanowanie przebiegu instala-cji w istniej�cym ju� budynku.

Najpierw musimy wybra� konkretne rodza-je i modele urz�dze imiejsca ich zamontowa-nia, szczególnie gdy ��czone s� one na sztywno zinstalacj� wodoci�gow� (nie przez w��yki). Warto wi�c ju� na etapie budowy zna� wzory baterii na�ciennych, wannowych iprecyzyjnie ustali� ich ulokowanie. Wprzeciwnym razie ich monta� w wykoczonej ju� �azience mo�e wymaga� przeróbek wyprowadzenia rur, co b�-dzie wi�za� si� z konieczno�ci� rozkuwania �cian i zrywania p�ytek.

Trzeba pami�ta� o tym, �e niektóre rodza-je baterii �ciennych wymagaj� wstawienia do-pasowanych do modeli armatury puszek przy-��czeniowych, które trzeba osadzi� na etapie monta�u instalacji wodnej. Przy planowa-niu punktów wyprowadzenia rur przy��cze-niowych, nie zapomnijmy o zapewnieniu do-st�pu do elementów ��cz�cych je z armatur�.

Problem ten dotyczy zw�aszcza wanien z na-wannowymi bateriami wielootworowymi, wprzypadku których dost�p do pod��czenia jest praktycznie niemo�liwy bez demonta�u wanny.

Rozmieszczenie punktów wyprowadzenia rur z zimn� i ciep�� wod� najlepiej oznaczy� np. kred� na �cianach, zapisuj�c równie� ro-dzaj baterii i ewentualnie rozstaw kocówek. Z mniejsz� precyzj� mo�emy wyznaczy� na-tomiast miejsce wyprowadzenia zasilania do pralki, zmywarki i innych urz�dze, pod��cza-nych przy u�yciu elastycznych przewodów.

Oprócz rozplanowania punktów czerpa-nia wody, musimy te� ustali� drog� i sposób rozprowadzenia wody do pomieszcze. Rury mog� by� prowadzone na kilka sposobów: pod pod�og�; w wydzielonych kana�ach (tzw. szachtach

instalacyjnych); w bruzdach wykutych w �cianach; na powierzchni �cian.

Mo�na je tak�e ukry� w �ciankach szkiele-towych, co jest szczególnie wygodnym roz-wi�zaniem, stosowanym przy monta�u insta-lacji np. na poddaszu. W praktyce, instalacja wodna na ró�nych odcinkach prowadzona jest wodmienny sposób, zale�nie od konfiguracji przyborów sanitarnych i konstrukcji budynku.

Najcz��ciej g�ówne rury, prowadzone wszachcie instalacyjnym lub pod pod�og�, kierowane s� do rozdzielaczy zasilaj�cych kil-ka rozmieszczonych blisko siebie punktów czerpania, sk�d wyprowadza si� indywidual-ne b�d� grupowe zasilanie dla poszczególnych przyborów sanitarnych.

Pod��czenie bateriiBaterie ��czy si� z instalacj� w ró�ny sposób, zale�nie od ich konstrukcji i przeznaczenia.

Uwaga na b dyNiew�a�ciwe rozlokowanie rur. Rury wodne nie mog przebiega w rejonach, gdzie mo�e wystpi wysoka temperatura, np. za piekarni-kiem, w �cianie z kominkiem, przy kana�ach ko-minowych. Przy d�ugotrwale otrzymujcej si� temperaturze powy�ej 60°C, mo�e doj� do de-formacji rur i rozszczelnienia si� po�cze�. Je�li nie da si� unikn takiej lokalizacji, rury biegn-ce w tych miejscach trzeba zaizolowa cieplnie, np. otulin z we�ny mineralnej.

Przykrycie rur zapraw� lub betonem. Rury prowadzone w bruzdach �ciennych czy pod�ogo-wych nie mog by bezpo�rednio pokryte zapra-w ani betonem, a w strefie przej�cia przez �ciany czy stropy nie wolno zabetonowa ich na sztyw-no. W tych miejscach zak�ada si� tuleje os�ono-we lub wype�nia otwór piank poliuretanow.

Niew�a�ciwe po��czenie rury cyrkulacyjnej w instalacji c.w.u. Rura ta ma by po�czona z�rur ciep�ej wody przed doprowadzeniem jej do baterii. Zapobiegnie to zapowietrzaniu si� obiegu cyrkulacyjnego, poniewa� powietrze mo�e by samoczynnie usuwane przy odkr�-ceniu zaworu.

Brak zaworów odcinaj�cych z filtrem przy doprowadzeniu wody do baterii. Warto za-stosowa takie zawory, je�li na zasilaniu nie za-montowano g�ównego filtru chronicego przed przedostawaniem si� zanieczyszcze� mecha-nicznych z sieci wodocigowej bd� studni. Jednak takie rozwizanie mo�na wdro�y jedy-nie w miejscach, w których b�d one dost�p-ne po zabudowaniu np. wanny. W przeciwnym razie zanieczyszczone filtry mog ograniczy przep�yw wody, a ich oczyszczenie wymaga b�dzie k�opotliwego demonta�u obudowy.

Niew�a�ciwe wyprowadzenie rur pod dwu-otworowe baterie na�cienne. Takie pod�-czenie powinno wykonywa si� przy u�yciu szablonu –�p�ytki mocujcej, zapewniajcej od-powiedni rozstaw i ustawienie ko�cówek przy-�czeniowych. Dzi�ki temu bez problemu mo�-na b�dzie osadzi baterie w�pozycji dok�adnie poziomej i�zapewni szczelno� pod�czenia.

Wykucie zbyt p�ytkich bruzd pod rury. Za�ma�e bruzdy mog powodowa p�kanie przykrywa-jcego je tynku. Uniemo�liwi równie� osadze-nie ko�cówek do pod�czenia zaworów czy ba-terii na dostatecznej g��boko�ci, co w efekcie

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Reduktor ci�nienia z wymiennym wk�adem i wska�nikiem nastawu. Maksymalne ci�nienie wlotowe 25 barów, wylotowe regulowane od �1 do 6�barów

fot.

Ferr

o

Rozprowadzenie rur ciep�ej i zimnej wody w��azience. Po lewej stronie przy�cza do umywalki, po�prawej do prysznica

fot.

Cz.

D�b

row

ski

b3_instalacja_wodna.indd 105 2013-12-19 23:01:42

106

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Zewzgl�dów monta�owych najistotniejsze jest to, czy jest ona przeznaczona do monta�u �ciennego czy na urz�dzeniu sanitarnym jako bateria stoj�ca.

Baterie stojce – najcz��ciej s� jedno-otworowe (mocowane w jednym otworze na przyborze) lub dwuotworowe (monto-wane wdwóch otworach). Produkowane s� równie� baterie wielootworow z odr�bnym

wyprowadzeniem na prysznic, wylewk� iuchwyt sterowania. Baterie ró�ni� si� te� sposobem sterowania wyp�ywem i tempera-tur� wody –przy u�yciu pojedynczej d�wi-gni (tzw. baterie jednouchwytowe z mie-szaczem) b�d� za pomoc� dwóch pokr�te� (baterie dwuuchwytowe).

Baterie stoj�ce osadzane s� na umywalkach, wannach, zlewozmywakach, bidetach i wyma-gaj� mniejszej precyzji w lokowaniu kocówek zasilaj�cych, gdy� s� pod��czane do instalacji za pomoc� elastycznych w��yków. Przy ustala-niu miejsca wyprowadzenia kocówek, nale�y wi�c zwróci� uwag� jedynie na wygod� pod��-czenia i niekolidowanie z innymi elementami instalacji oraz na mo�liwo�� estetycznego za-krycia przy��czenia.

Standardowe umiejscowienie wyprowadze� do umywalki czy zlewozmywaka to symetrycz-ne ich rozstawienie wzgl�dem osi odp�ywu do kanalizacji, w odleg�o�ci ok. 10cm mi�dzy nim i na wysoko�ci ok. 50 cm od wykoczonej po-sadzki. Pod��czenie os�ania najcz��ciej szafka, postument b�d� pó�postument, zatem estetyka tego fragmentu instalacji nie jest istotna.

Niektóre baterie stoj�ce przystosowane s� do pod��czenia za pomoc� sztywnych rurek mie-

Bateria stojca: wannowa, trzyotworowa z�wylewk prysznicow chowan w obudowie (a), umywalkowa, jednootworowa z mieszaczem (b) i zlewozmywakowa, jednootworowa z wycigan wylewk (c)

fot.

Klu

difo

t. K

ludi

a a

b b

c Bateria na�cienna, wannowa dwuotworowa (a) i�umywalkowa, dwuotworowa (b)

Uwaga na b dyspowoduje nieestetyczne wystawanie ich na ze-wntrz �ciany. Czo�o ko�cówki przy�czeniowej ma wystawa z lica surowego muru, nie wi�cej ni� na 1,5�cm. W przypadku g��bszego osadze-nia, odleg�o� t� mo�na skorygowa za pomo-c wkr�canej przed�u�ki.

Wykonanie zmiany kierunku rur w niew�a�ci-wy sposób. Zmiany kierunku prowadzenia rur sztywnych powinny by realizowane z zastoso-waniem kolanek, za� rur elastycznych przez ich wyginanie. W obu przypadkach na zakr�tach na-le�y pozostawi pewien luz mi�dzy �cian a rur, umo�liwiajcy swobodny przyrost d�ugo�ci rury przy wzro�cie temperatury p�yncej w niej wody. Rur elastycznych nie wolno wygina o promie� mniejszy, ni� zalecany przez producenta – najcz�-�ciej odpowiadajcy pi�ciokrotnej �rednicy rury. Niedopuszczalne s ostre za�amania, powsta�e w wyniku nieumiej�tnego gi�cia, które oprócz zmniejszenia wytrzyma�o�ci rury, mog powo-dowa ha�as w miejscu przew��enia.

Nieu�ywanie odpowiednich kolanek do wy-prowadze� instalacji pod zawory, baterie itp. Wszelkie ko�cówki przy�czeniowe na rurach sporzdza si� przy u�yciu tzw. kolanek ustalo-nych, stabilnie zamocowanych do pod�o�a. Takie kolano wyposa�one jest w tzw. uszy, przysto-sowane do monta�u na listwach ustalajcych. Zapobiega to przenoszeniu obci�e� na po�-czenie z rur podczas montowania zaworu czy baterii, co mog�oby doprowadzi do os�abienia lub rozszczelnienia z�cza.

Za krótkie lub za d�ugie w��yki przy��cze-niowe. Ich d�ugo� ma by dobrana tak, by po zamontowaniu nie by�y napi�te ani za�amane. Istotny jest te� sposób ich dokr�cania – w ko�-cowej fazie mocowania mog ulega skr�caniu cigni�te przez nakr�tk�. Podczas monta�u na-le�y przytrzyma obc�gami metalowe okucie w�-�yka, aby zablokowa jego obrót.

Brak naczynia rozszerzalnego, w instalacji c.w.u. zasilanej z zasobnika lub du�ego pod-grzewacza pojemno�ciowego. W�takiej insta-lacji nale�y wprowadzi naczynie rozszerzalne, które umo�liwi przej�cie zwi�kszonej obj�to�ci wody na skutek jej podgrzewania. Obowizkowo montowane zawory antyska�eniowe nie pozwa-laj na cofni�cie si� obj�to�ci wody do sieci, skutkiem czego jest wzrost jej ci�nienia – uru-chamiajcy zawór bezpiecze�stwa bd� uszka-dzajcy instalacj�.

fot.

Klu

difo

t. K

ludi

fot.

Dur

avit

b3_instalacja_wodna.indd 106 2013-12-19 23:01:56

dzianych. Takie wersje armatury wykorzystu-je si� g�ównie przy monta�u otwartym, gdy widoczne s� elementy przy��czeniowe. W po-��czeniu z chromowanym syfonem, zaworami odcinaj�cymi i rurkami przy��czeniowymi, roz-wi�zanie takie pozwala na uzyskanie estetycz-nego wygl�du. W takim wariancie zakoczenie rur nale�y wyprowadzi� symetrycznie wzgl�-dem osi otworu do osadzenia baterii. Rury cie-p�ej i zimnej wody musz� znajdowa� si� po w�a�ciwych stronach – ciep�a z lewej, zimna z prawej, natomiast nie jest to konieczne przy pod��czeniach w��ykami. Mo�na je bowiem skrzy�owa�, co cz�sto u�atwia bezkolizyjne przeprowadzenie rur zasilaj�cych.

Lokalizacja po�czenia baterii do wanny powinna uwzgl�dnia� szans� dost�pu do nie-go przez otwór rewizyjny w obudowie, je�li nie zak�adamy zdejmowalnej os�ony. Copraw-da obmurówk� wanny mo�na wykona� po pod��czeniu baterii, ale w razie konieczno-�ci jej wymiany, b�dziemy musieli rozebra� obudow�. Rozwi�zaniem tego problemu – zw�aszcza przy montowaniu wannowej bate-rii wielootworowej – jest umo�liwienie dost�-pu doprzestrzeni podwannowej z s�siedniego pomieszczenia, przez du�y otwór w�cianie, doktórej przylega wanna.

Sposób pod�czania panelu prysznicowe-go wkabinie natryskowej natomiast mo�e wy-maga� wyprowadzenia przy��czy na jednej ze�cian lub – wprzypadku kabin czterostron-nie zabudowanych – u�o�enia pod��czenia wnaro�niku.

Baterie na�cienne –najcz��ciej dwuotwo-rowe –wymagaj� dok�adnego rozmieszcze-nia kocówek przy��czeniowych do uzyskania wymaganego ich rozstawienia (standardowo

150mm) oraz wypoziomo-wania. Napewn� korekt� rozstawu pozwalaj� mi-mo�rodowe z��czki przy-��czeniowe, ale wi�kszych odchyle nie da si� popra-wi� bez zmiany prowadze-nia rur.

Przy monta�u nad wan-n wylewka powinna znaj-dowa� si� w odleg�o�ci ok. 1/3 d�ugo�ci wanny od stro-ny otworu spustowego do kanalizacji, ina wysoko-�ci 20–30cm nad brzegiem wanny.

107BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Instalacja wodna

Ciepa woda �rednie zu�ycie ciep�ej wody

(o�temperaturze 55°C) na mieszka�-ca w�cigu doby to 50 l. Korzystamy zwykle z baterii mieszajcych, co wymaga doprowadzenia do nich wody zimnej i�ciep�ej. Podgrzewanie wody u�ytkowej mo�na zrealizowa centralnie – z dwufunkcyjnego ko-t�a grzewczego, zasobnika c.w.u. –� lub indywidualnie dla ka�dego przyboru lub grupy punktów czer-pania – z podgrzewaczy pojemno-�ciowych lub przep�ywowych.

W przypadku centralnego pod-grzewania wody, rury c.w.u. pro-wadzi si� równolegle z rurami wody zimnej. Warto u�o�y rów-nie� dodatkow rur� cyrkulacyjn, co daje szans� wyp�ywu ciep�ej wody natychmiast po odkr�ceniu kranu.

Instalacja c.w.u. z cyrkulacj pociga jednak za sob dodatko-we straty energii, gdy� w obiegu cyklicznie lub na sta�e kr�y ciep�a woda, któr trzeba stale podgrze-wa, aby utrzyma wymagan temperatur�. Przy zasilaniu w cie-p� wod� punktów znacznie odda-lonych od �ród�a ciep�a, warto zatem zastosowa rozwizanie mieszane – centralnie podgrzewa-na gorca woda dop�ywa do elek-trycznego podgrzewacza przep�y-wowego, zapewniajc natychmia-stowy wyp�yw ciep�ej wody, a gdy do niego dop�ynie, podgrzewacz przep�ywowy samoczynnie si� wy-�czy, nie pobierajc ju� energii elektrycznej. Eliminuje to potrzeb� montowania uk�adu cyrkulacyjne-go, zapewniajc jednocze�nie komfort korzystania z� ciep�ej wody. Alternatywnie, zamiast do-datkowego podgrzewacza przep�y-wowego, mo�na wprowadzi elek-tryczny podgrzewacz pojemno-�ciowy (5–15-litrowy), co zmniej-szy obci�enie instalacji elektrycz-nej, ale te� spowoduje pewne straty energii cieplnej w czasie przestoju. Wi�cej na temat cyrku-lacji c.w.u. w instalacji wodnej piszemy na str. 169.

Trzy sposoby prowadzenia instalacji wody zimnej i ciep�ej, w�zale�no�ci od sposobu jej podgrzewania

do baterii doprowadzona jest tylko woda zimna

woda ciep�a dostarczana z�podgrzewaczy, zamontowanych bezpo�rednio przed bateriami

woda zimna i ciep�a (ogrzana przez kocio� c.o. i�zgromadzona w�zasobniku c.w.u.) prowadzona jest pionem do baterii

do instalacji z kot�em i�zasobnikiem c.w.u. dodano rur� cyrkulacyjn�

Prysznicowy panel na�cienny z hydromasa�em

fot.

Inve

na

b3_instalacja_wodna.indd 107 2013-12-19 23:02:09

108

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

W kabinie prysznicowej wylewk� zak�ada si� na wysoko�ci ok. 110 cm od dna brodzika.

Do monta�u na�ciennego przystosowane s� te� podtynkowe baterie prysznicowe. Do ich zamocowania wykorzystuje si� puszki przy��-czeniowe osadzone w murze, do których do-piero po wykoczeniu �ciany pod��cza si� ze-wn�trzn� cz��� baterii. Przy doprowadzeniu rur do baterii na�ciennych, trzeba pami�ta� o w�a�ciwym po�o�eniu rur z ciep�� i zimn� wod� – z lewej strony ma dochodzi� rura cie-p�ej wody, a z prawej – zimnej.

Inne urz�dzenia sanitarneWymagania dotycz�ce umiejscowienia i przy-gotowania pod��cze do innych urz�dze za-silanych wod� s� do�� liberalne, gdy� wi�k-szo�� z nich ��czy si� za pomoc w��y elastycznych. Kierujemy si� jedynie zasad� uzyskania mo�liwie krótkich pod��cze i wy-godnego dost�pu do zaworu odcinaj�cego. Jedynie przy doprowadzeniu wody do sp�ucz-ki sedesu podwieszanego, musimy zapewni� wyprowadzenie przy��cza w konkretnym miej-scu. Dlatego z regu�y kocowy odcinek insta-lacji prowadzimy po wierzchu �ciany i dopa-sowujemy wyj�cie po zamontowaniu sedesu – obudowa stela�a os�oni ca�e pod��czenie.

Odpowiednie ruryTradycyjne instalacje z ocynkowanych rur sta-lowych praktycznie nie s� ju� montowane izast�puj� je rury z tworzyw sztucznych lub miedziane. Pocz�tkowy odcinek systemu do-prowadzaj�cy wod� zimn� montujemy najcz�-�ciej z rur polietylenowych PE o �rednicy 25–32 mm, które zaciskane s� przez dokr�cenie r�k� nakr�tki w z��czce, umo�liwiaj�cej po��-czenie z armatur� hydrauliczn�.

Na dalszych odcinkach o mniejszych �red-nicach wykorzystujemy przewa�nie rury war-stwowe PEX-Al-PE, które mo�na monto-wa� zarówno do wody zimnej, jak i ciep�ej. Zapewniaj� one niewielkie opory przep�ywu i�atwo�� kszta�towania przez wyginanie, co eli-minuje konieczno�� u�ywania kolanek igwa-rantuje stosunkowo niewielk� rozszerzalno�� ciepln� (ok. 0,25 mm na 1 m d�ugo�ci rury, przy ró�nicy temperatury 10°C). Do po��cze wybiera si� z��czki zaciskane lub zaprasowa-ne, przy czym te ostatnie mog� by� montowane pod jastrychem pod�ogowym.

Mniej popularne – g�ównie ze wzgl�du na wy�sze koszty – s� instalacje z rur miedzia-nych. Na ich ograniczone stosowanie ma wp�yw równie� wra�liwo�� korozyjna miedzi na niektóre parametry wody. Rury miedziane nie powinny by� u�ywane do rozprowadzenia

wody mi�kkiej o niskim pH (kwa�nym odczy-nie), wyst�puj�cej przede wszystkich wrejo-nach podgórskich oraz zawieraj�cej dwutle-nek w�gla. Rury miedziane mog� by� mi�kkie –mo�na je wygina� itwarde – wymagaj�-ce wstawiania kszta�tek przy zmianie kierun-ku przebiegu instalacji. Kolejne odcinki ��czy si� przez lutowanie kapilarne b�d� przy u�yciu z��czek zaciskowych. W praktyce rury miedzia-ne wykorzystywane s� zwykle przy monta�u skomplikowanych i „ciasnych” odcinków insta-lacji oraz na pod��czeniach do niektórych urz�-dze grzewczych.

Rozprowadzenie instalacjiRury wodoci�gowe – do wody ciep�ej izimnej –maj� niewielkie �rednice, najcz��ciej 16–20 mm, mo�na je wi�c �atwo ukry� wp�ytkich bruzdach wykutych w �cianie, po-prowadzi� pod pokryciem pod�ogowym lub os�oni� ekranem razem z rurami kanalizacyj-nymi.

W nowych instalacjach decydujemy si� najcz��ciej na rozprowadzenie rur w systemie mieszanym, z jednym lub dwoma rozdzie-laczami oraz trójnikami w poszczególnych wn�trzach. Naodga��zieniach zrozdzielacza montuje si� wokre�lonych miejscach trój-niki pozwalaj�ce na doprowadzenie wody

Sposoby uk�adania rur wodocigowych: w�uk�adzie rozdzielaczowym (a) i trójnikowym (b)

fot.

Wie

lan

fot.

Wav

in

a

b

Rury stosowane w domowych instalacjach wodnych: z tworzyw sztucznych (a) i miedziane (b)

a

b

Elastyczne w��e przy�czeniowe

u�atwiajdoprowa-

dzenie wodydo sanitariatów.

Dost�pne s w�rozmiarach

od 3/8 calado 2 cali

fot.

Ora

s

fot.

Ark

a

b3_instalacja_wodna.indd 108 2013-12-19 23:02:23

do urz�dze sanitarnych. System ten spraw-dza si� zw�aszcza w rozleg�ych instalacjach, wktórych punkty poboru wody s� znacznie od siebie oddalone oraz gdy rury prowadzo-ne s� wpod�odze. Przy niewielkiej odleg�o-�ci pomi�dzy wyprowadzeniami rur, mo�na te� wykorzysta� tzw. trójniki ustalone, po-zwalaj�ce na bezpo�rednie po��czenie pomi�-dzy kolejnymi kocówkami. Wówczas rury prowadzone s� w�cianie poziomo na wyso-ko�ci baterii. Warto zanotowa� ich przebieg, aby przy osadzaniu np. pó�ki czy uchwytu nar�cznik ich nie uszkodzi�.

Prace przy uk�adaniu instalacji wodnej rozpoczynamy od wytyczenia linii jej prze-biegu pomi�dzy punktami poboru i �ród�em zasilania – hydroforem lub wodomierzem. Trasa przebiegu powinna by� jak najkrót-sza, aby nie powodowa� nadmiernych spad-ków ci�nienia. Najprostszym rozwi�zaniem jest poprowadzenie rur w kana�ach przypo-d�ogowych, wktórych zmieszcz� si� te� rury kanalizacyjne. Jedynie krótkie odcinki do-prowadzaj�ce wod� do przyborów uk�ada si� wbruzdach pod tynkiem. W domach pod-piwniczonych, rury mo�na ulokowa� pod sufitem wpiwnicy, a pod��czenia wykona� przez otwory wykute wstropie.

Monta�Najwygodniejsze w uk�adaniu i najcz��ciej wy-bierane s� plastikowe rury warstwowe, które mo�na dowolnie wygina�, co znacznie u�atwia ich u�o�enie i ogranicza liczb� potrzebnych z��-czek i kolanek. Ich zaleta jest poza tym monta� bez u�ycia specjalistycznych narz�dzi i mo�li-wo�� wielokrotnego demonta�u po��cze zaci-skanych.

Z�czki zaciskane montuje si�, zaczyna-j�c od sfazowania wewn�trznej kraw�dzi rury, cou�atwia wci�niecie jej w z��czk� z pier�cie-niami uszczelniaj�cymi. Przed z�o�eniem, ko-niec rury nale�y pokry� past� po�lizgow�

(wostateczno�ci p�ynem do mycia naczy), izaznaczy� flamastrem zalecan� przez pro-ducenta g��boko�� wsuni�cia rury w z��czk�. Narur� zak�ada si� nakr�tk� oraz pier�cie za-ciskowy, a po wci�ni�ciu rury na zaznaczon� g��boko�� –dokr�ca nakr�tk� zaciskow�.

Do za�o�enia z�czek zaprasowanych ko-nieczne jest u�ycie specjalnej zaciskarki zna-p�dem r�cznym lub elektrycznym, wypo-sa�onej w szcz�ki o odpowiedniej �rednicy. Popod��czeniu jednego koca rury, rozwija-my zkr�gu potrzebn� d�ugo��, któr� mo�na odrazu wciska� w przygotowane wcze�niej zatrzaskowe uchwyty mocuj�ce. Po odci�ciu potrzebnego odcinka – najlepiej u�y� do tego no�yc do rur –osadzamy na jej kocu drug� z��czk�, ��cz�c� j� z trójnikiem lub kolanem ustalonym.

Rury prowadzone w kana�ach instalacyjnych przytwierdzamy do pod�o�a obejmami za-trzaskowymi, rozmieszczonymi co ok.1,5m. Najlepiej od razu zamontowa� obejmy podwój-

ne, co pozwoli na równoleg�e prowadzenie rur do ciep�ej izimnej wody.

Je�li rury maj� by� ukryte w �cianie, to przed ich osadzeniem nale�y na�o�y� na nie koszul-ki ochronne – karbowane rury typu peszel, któ-re umo�liwi� swobodne wyd�u�anie si� rur in-stalacyjnych pod tynkiem. Rury ciep�ej wody i cyrkulacyjne powinny mie� otulin� cie-p�ochronn� o grubo�ci �cianki przynajmniej 20mm, co trzeba uwzgl�dni� przy wykonywa-niu bruzd instalacyjnych.

Przy wyprowadzeniu podej�� do baterii na-�ciennych, bardzo istotne jest zachowanie wy-maganego rozstawu rur ciep�ej i zimnej wody, a tak�e umieszczenie ich na jednym poziomie. Najlepszym rozwi�zaniem jest wykorzystanie p�ytki monta�owej, gwarantuj�cej precyzyjne istabilne zamocowanie rur.

Po zmontowaniu ca�ej instalacji wodoci�go-wej, wskazana jest próba jej szczelno�ci. W tym celu wszystkie wyloty przy��czeniowe zamy-kamy specjalnymi korkami ipowoli nape�nia-my instalacj�, jednocze�nie odpowietrzaj�c j� wnajwy�szym punkcie. Przy prawid�owo prze-prowadzonym te�cie, ci�nienie w instalacji ma by� wy�sze o50% od ci�nienia eksploatacyjne-go (praktycznie do 0,6 MPa). Po sprawdzeniu szczelno�ci instalacji, rury zakrywa si� warstw� tynku, aotwory przy��czeniowe za�lepia kor-kami. Nale�y je pozostawi� do czasu wyko-czenia �cian, gdy� zapobiegaj� one przedosta-niu si� zanieczyszcze do instalacji i u�atwiaj� przykrycie �ciany wokó� nich tynkiem lub p�yt-kami ceramicznymi.

109BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Rozdzielacz zimnej i ciep�ej wody mo�na zamontowa ewentualnie pod stropem w piwnicy

Rury warstwowe nie maj tzw. pami�ci kszta�tu, czyli po wygi�ciu nie maj tendencji do prostowania si�. Mo�na je wygina w d�oniach. Przy mniejszych promieniach za�amania powinna by jednak u�ywana gi�tarka lub spr��yna, zapobiegajca deformacji �cianek, a promie� gi�cia nie mo�e by mniejszy, ni� pi�ciokrotna �rednica rury

Szczelne zaprasowanie z�czki przy pomocy zaciskarki

Instalacja wodna

fot.

Kis

an

fot.

Vieg

a

Z�czki zaciskowe do rur miedzianych (a) i�z tworzywa (b) i (c)

a

b

c

fot.

Ferr

o

fot.

Ferr

ofo

t. Te

ce

fot.

Res

pol

Podwójna obejma z wyg�uszeniem z PVC –�do równoleg�ego prowadzenia rur z wod zim i�ciep�

b3_instalacja_wodna.indd 109 2013-12-19 23:02:40

110 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Sposób odprowadzenia �cieków w nowo bu-dowanym domu okre�lony jest w pozwoleniu na budow�. Je�li zapisany jest w nim obowi�-zek pod��czenia domu do sieci kanalizacyjnej –musimy dostosowa� si� do tego wymagania. W przypadku braku dost�pu do takiej sieci, mo-

�emy wybra� budow� szamba b�d� zdecydo-wa� si� na przydomow� oczyszczalni� �cieków. Jednak szansa budowy oczyszczalni uzale�nio-na jest od szeregu uregulowa formalno-praw-nych oraz technicznych, których spe�nienie nie na ka�dej dzia�ce b�dzie mo�liwe.

Zanim jednak �cieki odprowadzimy poza dom, musimy je zebra� przez wewn�trzn� in-stalacj� kanalizacyjn� do jednego przewodu odp�ywowego.

Prosto do sieciSzansa pod��czenia budynku do sieci kana-lizacyjnej sprawi, �e problem pozbycia si� �cieków przestanie dla nas istnie� i jedynie rachunki za ich odprowadzenie b�d� otym przypomina�.

Przy��czenie do sieci kanalizacyjnejwpostaci tzw. przykanalika wykonu-je si� na podstawie projektu uzgodnione-go z zarz�dc� sieci – najcz��ciej gminnym lub miejskim zak�adem wodno-kanaliza-cyjnym. Projekt okre�la m.in. miejsce i spo-sób po��czenia z sieci� oraz lokalizacj� stu-dzienki rewizyjnej – praktycznie nie mamy wp�ywu na przebieg pod��czenia. Poniewa� przy��cza powstaj� najcz��ciej podczas roz-budowy sieci, sprawy formalne z regu�y przejmuje w�a�ciciel sieci, nasze dzia�ania sprowadzaj� si� do podpisania stosownych dokumentów i wniesienia op�aty za przy-kanalik. Cz�sto ma ona charakter zrycza�-towany i zawiera równie� udzia� w realiza-cji inwestycji, co jednak zwalnia w�a�ciciela posesji od naliczenia przez gmin� tzw. op�a-ty adiacenckiej (od wzrostu warto�ci nieru-chomo�ci w wyniku rozbudowy infrastruk-tury).

Koszty odprowadzenia �cieków okre�la-ne s� na podstawie ilo�ci zu�ywanej wody, pobieranej z instalacji wodoci�gowej (prze-ci�tnie 5–7 z�/m3). W przypadku u�ywania wody niewracaj�cej do kanalizacji (np. sto-sowanej do podlewania ogrodu), warto po-stara� si� o za�o�enie drugiego wodomierza, zliczaj�cego wod� tzw. niekanalizacyjn�, cho� nie zawsze b�dzie to mo�liwe.

OczyszczalniaKiedy mo�na budowa�?O mo�liwo�ci budowy przydomowej oczysz-czalni �cieków decyduj� przede wszystkim

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

Ka�dy dom musi zosta� wyposa�ony w sprawnie dzia�aj�c� instalacj�, odprowadzaj�c� cieki ze�wszystkich sanitariatów, pralki i zmywarki. Optymalne rozplanowanie i u�o�enie rur skomplikowane nie jest, ale wymaga fachowej wiedzy i�dowiadczenia, nie�atwo bowiem ustrzec si� wielu b��dów. Problematyczne bywa równie� odprowadzenie cieków z domowej instalacji. Jeli w pobli�u istnieje sie� kanalizacyjna, sprawa jest prosta. Je�eli jej nie ma, pozostaje zbudowanie oczyszczalni cieków lub�szamba.

Cezary Jankowski

Co zrobi�ze �ciekami

fot.

Ekob

udex

Doprowadzenie wodydo budynku�97

Instalacja wodna�104

Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia �cieków

b3_kanalizacja.indd 110 2013-12-20 13:25:59

Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia �cieków

111

uregulowania formalno-prawne, dotycz�-ce konkretnej nieruchomo�ci. Lokalne w�a-dze samorz�dowe ustalaj�, w jaki sposób maj� by� gromadzone i odprowadzane �cieki z go-spodarstw domowych na okre�lonym terenie. Teregulacje prawne zamieszczane s� w miej-scowym planie zagospodarowania przestrzen-nego (MPZP) lub w formie uchwa�y samorz�-du gminy. Powy�sze dokumenty dost�pne s� w urz�dzie gminy i przed podj�ciem decyzji oza�o�eniu oczyszczalni, koniecznie trzeba si� z nimi zapozna�. Je�li oczyszczalnia b�dzie powstawa� w ramach jednego przedsi�wzi�cia inwestycyjnego z budynkiem mieszkalnym,

to w dokumentacji projektowej powinien te� znale�� si� jej projekt oraz lokalizacja na pla-nie zagospodarowania dzia�ki. W takim przy-padku pozwolenie na budow� domu obejmuje oczyszczalni� i niepotrzebne s� inne formal-no�ci zwi�zane z jej urz�dzeniem. Przepisy prawa budowlanego dopuszczaj� realizacj� przydomowej oczyszczalni �cieków na podstawie zg�oszenia, je�li dobowy prze-p�yw �cieków nie przekracza 7,5 m3. Nale�y je z�o�y� w starostwie przynajmniej na 30 dni przed zamierzonym terminem rozpocz�cia robót. Zg�oszenie powinno zawiera� conaj-mniej:

Uwaga na b dyBrak napowietrzania pionu. W instala-cji kanalizacyjnej przynajmniej jeden pion powinien mie naturalne napowietrzenie wyprowadzone ponad dach. Na pozosta-�ych mo�na montowa napowietrzacze samoczynne, niedaleko przyborów sani-tarnych. Brak napowietrzania prowadzi do wysysania wody z syfonów i�rozchodze-nia si� nieprzyjemnych zapachów po ca-�ym domu.

Nieprawid�owe zamocowanie rur kanaliza-cyjnych do �ciany. Rury instalacji kanaliza-cyjnej powinny by stabilnie przytwierdzone do �ciany, zw�aszcza w pobli�u pod�czenia do przyborów oraz w miejscach zmiany kie-runku przep�ywu �cieków. Przy intensywnym przep�ywie mo�e bowiem doj� do roz�cze-nia si� po�cze� wykonywanych na wcisk.

U�ycie rur elastycznych, tzw. harmonij-kowych. Nale�y unika po�cze� przy u�y-ciu takich rur w rejonach o utrudnionym do-st�pie, poniewa� do� �atwo gromadz si� w nich zanieczyszczenia, co mo�e doprowa-dzi do niedro�no�ci instalacji kanalizacyjnej.

Pod��czenie innych odp�ywów do pozio-mych odcinków rur odprowadzaj�cych �cieki z sedesu. Intensywny ich przep�yw mo�e powodowa wysysanie wody z innych syfonów, pod�czonych do tej samej rury.

Odprowadzenie �cieków z przyborów znajduj�cych si� poni�ej poziomu gruntu (w piwnicy). Grozi to cofni�ciem si� �cieków w razie zatkania odp�ywu lub gwa�townego wzrostu ich poziomu w sieci kanalizacyjnej na skutek intensywnych opadów. Dlatego na odp�ywie z tych urzdze� trzeba zamon-towa zasuwy zwrotne, uniemo�liwiajce przep�yw �cieków w odwrotnym kierunku lub – co jest rozwizaniem pewniejszym –�pod�czy urzdzenia do pompy �cieko-wej przet�aczajcej je wy�ej.

Niew�a�ciwe po��czenia rur i kszta�tek. Po�czenia te musz zapewnia wspó�osio-we ustawienia elementów, bez napr��e� wy-ginajcych z�cze. W przypadku problemu z uzyskaniem po�danego kta za�amania instalacji, zamiast typowych kolanek, nale-�y za�o�y kolanko nastawne, umo�liwiaj-ce jego p�ynn regulacj�.

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Pod�czenie domowej instalacji do miejskiej sieci kanalizacyjnej

Wymagane przepisami minimalne odleg�o�ci przydomowej oczyszczalni �cieków od ogrodzenia, studni i budynków, znajdujcych si� na dzia�ce

co najmniej 15 m od studni (osadnik gnilny) i 30 m(drena� rozs�czaj�cy)

nie mniej ni� 5 m od budynku (drena� rozs�czaj�cy)

nie mniej ni� 2 m od

granicy dzia�ki

i 3 m od drogi

osadnik gnilny

studnia

drena� rozs�czaj�cy

kana� uliczny

przykanalik

przy��cze kanalizacyjne,gdy jest na nim studzienka

przy��cze kanalizacyjne,gdy nie ma na nim studzienki

poziom kanalizacyjny

pion kanalizacyjnystudzienkarewizyjna

ogrodzenie

b3_kanalizacja.indd 111 2013-12-20 13:26:15

112

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

plan lokalizacji tego obiektu na mapie za-sadniczej dzia�ki;

dokumentacj� techniczn� oczyszczalni wraz z certyfikatem dopuszczenia do u�yt-ku;

o�wiadczenie o prawie dysponowania nie-ruchomo�ci�.

Istotnym ograniczeniem w mo�liwo�ci bu-dowy oczyszczalni przydomowych jest rów-nie� konieczno�� zachowania wymaganych odleg�o�ci od granicy dzia�ki, budynku oraz

uj�� wody (studni). Szczególnie trudnym do spe�nienia warunkiem jest utrzymanie odle-g�o�ci 30 m mi�dzy studni� a miejscem odpro-wadzenia �cieków (ci�giem drenarskim, stud-ni� ch�onn�), co w przypadku ma�ych dzia�ek w praktyce eliminuje szans� na tak� inwesty-cj�.

Nie na ka�dym gruncie Spe�nienie wymaga formalno-prawnych nie oznacza, �e bez problemu mo�na b�dzie wy-budowa� oczyszczalni�, gdy� to warunki wod-no-gruntowe na dzia�ce zadecyduj� o kosztach i op�acalno�ci jej sporz�dzenia oraz dobo-rze rodzaju systemu oczyszczania �cieków. Podstawowy problem zwi�zany z urz�dze-niem takiego obiektu to zagospodarowanie – ju� po oczyszczeniu – du�ej obj�to�ci �cieków. Musz� one pozosta� w granicach nieruchomo-�ci, aodprowadzenie poza obszar dzia�ki wy-maga uzyskania pozwolenia wodno-prawnego i nie zawsze b�dzie realne. W korzystnych wa-runkach gruntowych oczyszczone �cieki prze-si�kaj� do gleby – podobnie jak woda deszczo-wa – i nie ma potrzeby jej odprowadzania.

Optymalne warunki do budowy oczyszczalni to grunt przepuszczalny o poziomie wód grun-towych poni�ej 2 m. Na takim pod�o�u mo�na

Uwaga na b dyUmieszczenie szamba zbyt daleko od ogro-dzenia posesji. Zbiornik bezodp�ywowy naj-lepiej zlokalizowa w takim rejonie, aby od-biór �cieków nie wymaga� wjazdu beczkowozu na teren posesji. Dobrym rozwizaniem jest zamontowanie w ogrodzeniu przy�cza do rury sscej wozu asenizacyjnego, co pozwo-li te� na opró�nianie szamba podczas naszej nieobecno�ci. Rura powinna by u�o�ona ze spadkiem w kierunku szamba, co umo�liwi samoczynne �ciekanie resztek z rury sscej i zapobiegnie rozchodzeniu si� nieprzyjem-nych zapachów.

Nieodpowiednie prowadzenie pionów kanalizacyjnych i kana�ów wentylacyj-nych. Przewody te nale�y uk�ada równole-gle, co u�atwi ich obudowanie i wyprowadze-nie ponad dach odcinka napowietrzajcego. Unikniemy wtedy konieczno�ci wykonania do-datkowego przej�cia przez po�a dachu i�za-pewnienia jego starannego uszczelnienia.

U�o�enie ogrzewania pod�ogowego w po-bli�u wypustów pod�ogowych. W miejscach tych nie mo�na uk�ada pod�ogówki, gdy� powoduje ona szybkie odparowanie wody z�syfonu i w efekcie przenikanie nieprzyjem-nych zapachów. Takiego ogrzewania nie na-le�y równie� k�a� pod syfonami brodzików i wanien.

Brak trójników rewizyjnych na pionach ka-nalizacyjnych w pobli�u odprowadzenia �cieków do instalacji zewn�trznej. W�stre-fach tych nale�y zamontowa czyszczaki (trój-niki rewizyjne), dajce szans� na udro�nienie rur w razie ich zapchania. Przy d�ugich od-prowadzeniach, do szamba czy oczyszczal-ni �cieków, warto urzdzi blisko domu stu-dzienk� rewizyjn, tzw. kinet�, która u�atwi czyszczenie instalacji.

Oczyszczalnia z drena�em rozsczajcym (a). Przekrój przez dren (b), sposób u�o�enia drenów (c)

a

b c

osadnik gnilny studzienka rozprowadzaj�ca (rozdzielaj�ca)

perforowane rury drena�owe

zwierciad�o wody gruntowej

�wir

kominek wentylacyjny(napowietrzaj�cy)

min. 1,5 m

min. 35 cm

perforowana rura drena�owa

warstwa�wiru

geow�óknina

Monolityczny zbiornik (o pojemno�ci 2200 lub

3600 l) z polietylenu, do przydomowej

oczyszczalni �cieków ze z�o�em biologicznym

i osadem czynnym. W zale�no�ci od

liczby mieszka�ców dost�pne s systemy jedno-, dwu-, trzy- lub

czterozbiornikowe

Wn�trze zbiornika

oczyszczalni ze z�o�em

biologicznym

fot.

JFC

fot.

Pro

x

b3_kanalizacja.indd 112 2013-12-20 13:26:28

za�o�y� stosunkowo tani� i wygodn� w u�yt-kowaniu oczyszczalni� z drena�em rozs-czajcym. Zajmuje ona jednak do�� du�� powierzchni� (ok. 100 m2 dla 4-osobowej rodziny) – dreny co prawda schowane s� wgruncie, ale ograniczaj� w pewnym stop-niu swobod� zagospodarowania dzia�ki – nie powinny nad nimi przebiega� podjazdy, a g��boko korzeni�c� si� ro�linno�� mo�na sadzi� w odleg�o�ci powy�ej 3 m. Je�li po-ziom wód gruntowych jest wysoki, to dreny musz� by� u�o�one w warstwie filtracyjnej, w formie nasypu owysoko�ci zapewniaj�cej odst�p przynajmniej 1,5m mi�dzy rur� dre-narsk� anajwy�szym poziomem wód grun-towych.

Na ma�ych dzia�kach o niekorzystnym wa-runkach wodno-gruntowych alternatywnym rozwi�zaniem b�d� oczyszczalnie ze z�o-�em biologicznym lub sekwencyjne (SBR). Proces oczyszczania w tych systemach wy-maga doprowadzenia energii elektrycznej, koniecznej do zasilania pomp i napowie-trzaczy, a zainstalowane urz�dzenia mecha-niczne wp�ywaj� na wi�ksz� ich awaryjno��. Zajmuj� jednak ma�o miejsca, a oczyszczo-ne �cieki mo�na odprowadza� bezpo�rednio do wód powierzchniowych (rzeki, jeziora) b�d� studni ch�onnej. Bardzo dobr� zdol-no�ci� oczyszczania �cieków charakteryzu-j� si� te� oczyszczalnie ro�linne, wktórych rol� z�o�a biologicznego pe�ni system korze-niowy odpowiednio dobranych gatunków ro�lin. Wporównaniu z systemem drena�u rozs�czaj�cego, zajmuj� dwa razy mniejsz� powierzchni�, ale s� do�� kapry�ne w dzia-�aniu, zw�aszcza przy nierównomiernym do-p�ywie �cieków.

Wszystkie rodzaje oczyszczalni wymagaj� okresowego (przeci�tnie raz w roku) usuwania osadów sta�ych ze zbiornika wst�pnego, ewen-tualnie czyszczenia lub wymiany wk�adów fil-tracyjnych, a w oczyszczalniach wyposa�onych w urz�dzenia mechaniczne – bie��cej ich kon-serwacji. Okres eksploatacji oczyszczalni wy-nosi przeci�tnie 15–20 lat i po tym czasie ko-nieczna mo�e by� wymiana z�ó� filtracyjnych ibiologicznych, prze�o�enie drenów rozs�cza-j�cych.

Skazani na szamboJe�li nie mamy innej mo�liwo�ci pozbycia si� �cieków, pozostaje nam zamontowanie szczelnego zbiornika na nieczysto�ci, który b�dzie okresowo opró�niany przez firm� ase-nizacyjn�. Warto jednak pami�ta�, �e gmina

ma prawo odmówi� zgody na budow� szam-ba, je�eli plany gminy przewiduj� przy��cze-nie naszej dzia�ki do sieci kanalizacyjnej.

Dobór wielko�ci zbiornika zale�y od po-jemno�ci wozów asenizacyjnych, dzia�a-j�cych wrejonie – przewa�nie 8–10m3. Dla4-osobowej rodziny oznacza to zamawia-nie us�ugi wywozu nie cz��ciej, ni� raz na miesi�c. Jednorazowy przyjazd takiego wozu to, w zale�no�ci od regionu, 140–200z�. Mniejszy zbiornik b�dzie wymaga� cz�stsze-go opró�niania (przy tych samych kosztach wywozu), azazbyt du�y zap�acimy niepo-trzebnie wi�cej.

Uwaga! Zbiornik musi mie� certyfikat szczelno�ci, nie mo�na wi�c kupowa� dowol-nego zbiornika, oferowanego przez lokalne wy-twórnie. Wcelu kontroli stopnia nape�nie-nia powinien by� on wyposa�ony w widoczny

Oczyszczalnia ze z�o�em biologicznym

Monta� zbiornika na szambo wytworzonego z�laminatu

Monta� betonowego zbiornika na szambo. Osadzenie zbiornika w wykopie (a), przyklejenia p�yty wierzchniej (b) i kominków (c)

113BUDUJEMY DOM 1–2/2014

a

b

c

fot.

Mic

isk

i

fot.

Szam

bo E

ko

Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia �cieków

z�o�e biologiczne

osadnikgnilny

b3_kanalizacja.indd 113 2013-12-20 13:26:44

114

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

zzewn�trz wska�nik nape�nienia lub system sygnalizacji, gdy poziom �cieków zbli�a si� do górnej granicy. Niezb�dne jest równie� jego odpowietrzanie w postaci rury wyprowadzo-nej ponad poziom terenu, przy czym nie po-winna by� ona umieszczona bli�ej, ni� 5 m od okien idrzwi budynku. Ten warunek nie obej-muje pomieszcze nieprzeznaczonych na sta-�y pobyt ludzi, np. kot�owni i gara�u. Przy za-sypywaniu zbiornika trzeba zwróci� uwag� na to, aby woda opadowa nie przedostawa�a si� do�rodka. Dlatego wokó� pokrywy nale�y utworzy� niewielkie wzniesienie.

Jaki zbiornik wybra�? Gotowe. Najpopularniejsze s� zbiorniki �el-betowe. S� �atwe w monta�u, wystarczy jedy-nie opu�ci� je do przygotowanego wcze�niej wykopu, nie wymagaj� te� dodatkowego tzw. dokotwienia i doci��enia. G��boko�� posado-wienia musi wynika� z zapewnienia wymaga-nego spadku dla rury odprowadzaj�cej �cieki, a jego lokalizacj� okre�la plan zagospodaro-wania dzia�ki, do��czony do projektu domu. Zbiorniki betonowe s� trwa�e, odporne na ko-rozj� iuszkodzenia mechaniczne, adodatko-wo zaimpregnowane s�u�� bezawaryjnie na-wet 30lat. Na rynku znajdziemy tak�e rzadziej stosowane zbiorniki ztworzyw sztucznych ilaminatów. Do ich niew�tpliwych zalet na-le�� lekko��, du�a szczelno�� i odporno�� na agresywne �rodowisko chemiczne. Niestety s� podatne nauszkodzenia mechaniczne i pro-blemy zestabilno�ci� (w przypadku wyso-kiego poziomu wód gruntowych). S� równie� dro�sze od betonowych.

Betonowane. Betonowanie zbiornika na miejscu to kolejne rozwi�zanie. Prace przepro-wadza si� na podstawie indywidualnego pro-jektu, który mo�e zak�ada� nietypowe kszta�-ty irozmiary zbiornika. Dodatkow� zalet� jest brak konieczno�ci anga�owania ci��kiego sprz�tu, wi�c prace mog� by� prowadzone na-

wet w miejscach, doktórych trudno dojecha�. W wykopie wykonuje si� podbudow� zpiasku, anast�pnie zbetonu klasy C8/C10 (odpornego na na dzia�anie agresywnego �rodowiska che-micznego). Na zastyg�ym betonie uk�ada si� fo-li� izolacyjn� i montuje si� zbrojenie, na któ-

re wylewa si� w�a�ciw� warstw� betonu (klasa betonu nie mo�e by� ona ni�sza ni� C30/37). Dnozbiornika nale�y piel�gnowa� przez okres 1–2tygodni. Do wykonania �cian (grubo�ci min. 15cm) niezb�dne jest deskowanie, we-wn�trz którego ustawia si� zbrojenie, a potem

Pokrywa szamba wyposa�ona we wska�nik nape�nienia i sygnalizator, informujcy o�konieczno�ci opró�nienia zbiornika

fot.

Pro

bud

Jakie rury? W obecnie montowanych wewn�trznych instalacjach kanalizacyjnych, wykorzystujemy wy�cz-

nie rury tworzywowe – najcz��ciej z PVC, rzadziej z polipropylenu. Zale�nie od przeznaczenia, musimy dobra odpowiedni �rednic� nominaln rur:– 160 mm – do u�o�enia bezpo�rednio w gruncie w odcinkach kanalizacji zewn�trznej i podpod�o-gowej (w odró�nieniu do rur przeznaczonych do instalacji wewn�trznej produkowane s w�kolorze pomara�czowym); – 110 mm – piony i odprowadzania �cieków z�sedesów;– 75 mm – piony nieodprowadzajce �cieków z sedesów;– 50 mm – odga��zienia do umywalek, wanien, brodzików, zlewozmywaków;– 40 mm – krótkie pod�czenia do pojedynczych umywalek i brodzików;– 32 mm – bardzo krótkie pod�czenia bezpo�rednio do syfonów umywalkowych.

Oprócz rur, produkowany jest bogaty asortyment trójników, kolan sta�ych i nastawnych, oraz dodatkowe akcesoria, takie jak z��czki rewizyjne, napowietrzacze i gi�tkie rury przy��czeniowe.

Poniewa� przed monta�em instalacji kanalizacyjnej trudno z góry przewidzie, jakie kolana b�d nam niezb�dne, powinni�my kupi je z�pewnym zapasem i o zró�nicowanych ktach za�a-mania. Trzeba te� zaopatrzy si� w rury o�ro�nych d�ugo�ciach, gdy� np. 3-metrowa rura po skróceniu do 1,5 m pozostawi bezu�yteczny odpad, pozbawiony kielicha po�czeniowego.

Przekrój szamba (betonowego) wykonywanego na miejscu

Niskoszumowe rury kanalizacyjne z PVC

fot.

Pip

elife

zbrojenie w��cianach

bocznych

chudy beton

piasek

betonowap�ytazbrojeniowa

folia izolacyjna

grunt rodzimy

b3_kanalizacja.indd 114 2013-12-20 13:26:56

betonuje mieszank� o tej samej klasie, co dno zbiornika. Pami�tajmy, aby przygotowa� otwór na przewód kanalizacyjny, którym �cieki b�d� sp�ywa�y do zbiornika, a w p�ycie przykrywa-j�cej zbiornik – otwór na w�az. Wszystkie po-

��czenia oraz wn�trze zbiornika nale�y dodat-kowo uszczelni� specjalistyczn� wodoszczeln� mas�, a ca�y zbiornik dwukrotnie pomalowa� przeznaczonym do tego impregnatem, pow�o-k� bitumiczn� lub substancj� zabezpieczaj�-

c� konstrukcj� przed wilgoci�. Powyschni�ciu wszystkich warstw izolacji, zbiornik mo�na za-sypa�. Nie wymaga on dodatkowego kotwienia, poniewa� masa mieszanki betonowej sprawia, �e ci�nienie wód gruntowych nie jest w stanie wyprze� go z wykopu.

Kanalizacja wewn�trznaZapewnienie odprowadzenia �cieków od po-szczególnych urz�dze wymaga zamontowa-nia systemu rur tworz�cych piony oraz tzw. podej�cia – prawie poziome odcinki pod��-czeniowe. Mimo prostej budowy, instalacje kanalizacyjne do�� cz�sto przysparzaj� pro-blemów na skutek zapchania rur b�d� roz-chodzenia si� nieprzyjemnych zapachów. Mo�emy ich unikn��, je�li przebieg instalacji zostanie prawid�owo rozplanowany, a mon-ta� starannie wykonany.

Zaplanowanie instalacji Przy planowaniu monta�u wewn�trznej insta-lacji kanalizacyjnej musimy uwzgl�dni� wie-le wymaga zarówno technicznych, jak ieste-tycznych, cz�sto trudnych do jednoczesnego spe�nienia. W instalacji tej u�ywane s� bo-wiem rury o du�ej �rednicy, k�opotliwe do ukrycia np. w �cianach, a ich uk�ad musi za-pewnia� grawitacyjny przep�yw �cieków. Niekiedy, ze wzgl�du na niekorzystne roz-mieszczenie przyborów sanitarnych, koniecz-ne mo�e by� wprowadzenie zestawu pompo-wego, je�li nie ma mo�liwo�ci odprowadzenia �cieków na zasadzie samosp�ywu. Dlatego pla-nuj�c rozmieszczenie urz�dze sanitarnych, musimy bra� pod uwag� tras� doprowadzenia do nich rur kanalizacyjnych imo�liw� lokali-zacj� pionów.

Je�li w projekcie budowlanym nie zawar-to przynajmniej uproszczonego schematu prze-biegu instalacji kanalizacyjnej, powinni�my za-si�gn�� porady instalatora, który okre�li, czy planowane przez nas miejsce ustawienia sede-su czy wanny zapewni szans� odprowadzenia �cieków. Zdarzaj� si� bowiem projekty archi-tektoniczne przewiduj�ce np. umieszczenie �a-zienki nad du�ym salonem, como�e wymaga� dokonania zmian w konstrukcji stropu czy roz-stawaniu �cian dzia�owych.

W domach niepodpiwniczonych o wykona-niu instalacji kanalizacyjnej powinni�my po-my�le� ju� na etapie prac konstrukcyjnych, poniewa� rury umieszcza si� pod pod�og� par-teru i po wylaniu posadzki trudno b�dzie je przesun�� w razie potrzeby. W przypadku roz-leg�ej instalacji, lepiej zrezygnowa� z ��cze-nia odleg�ych punktów odprowadzenia �cie-ków pod pod�og� domu i wyprowadzi� je poza Schemat domowej instalacji kanalizacyjnej

115BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Wymagane przepisami minimalne odleg�o�ci szamba od ogrodzenia, studni, drzwi oraz okien

Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia �cieków

nie mniej ni� 15 m od studni dostarczaj�cej

wod� pitn�studnia

szambo

nie mniej ni� 2�m od drogi, ulicy lub ci�gu pieszego

min. 2�mod granicydzia�ki

co najmniej 5 m od okien i�drzwi zewn�trznych jednorodzinnegobudynku mieszkalnego(z wyj�tkiem pomieszcze nieprzeznaczonych na sta�y pobyt ludzi, np. kot�owni i�gara�u)

wywiewka wentylacyjna wyprowadzona ponad dach, dostosowana do �rednicy pionu

podej�cie kanalizacyjnedo umywalki;�rednica 50 mm

podej�cie kanalizacyjnedo pralki;�rednica 50 mm

podej�cie kanalizacyjnedo miski ust�powej;

�rednica 110 mm

podej�cie kanalizacyjnedo wanny;

�rednica 50 mm

pion kanalizacyjny

przewód odp�ywowy; �rednica 110–160 mm czyszczak (rewizja) na pionie kanalizacyjnym

b3_kanalizacja.indd 115 2013-12-20 13:27:11

116

BUDUJEMY BEZ B��DÓW – B3

obrys budynku, ��cz�c je w pewnej odleg�o�ci wjeden odp�yw.

W domach podpiwniczonych instalacj� ka-nalizacyjn� mo�emy zaj�� si� dopiero po wy-budowaniu stanu surowego. W takich (parte-rowych) obiektach doprowadzenia do pionów prowadzi si� bowiem pod sufitem piwnicy.

Wytyczenie instalacjiPrzebiegu instalacji kanalizacyjnej do-stosowujemy do rozmieszczenia urz�-dze, z których odprowadzane b�d� �cie-ki. Powinni�my rozpocz�� od zaznaczenia miejsc ustawienia przyborów sanitarnych – zw�aszcza sedesu, wanny czy brodzi-ka. Pozwoli to na wst�pne ustalenie punk-tów pod��czenia syfonów i odp�ywów oraz sprawdzenie, czy mo�na b�dzie uzyska� wymagane spadki rur, gdzie umie�ci� trój-niki i piony. Poniewa� rozprowadzenia in-stalacji dokonujemy w niewykoczonym

domu, musimy bra� pod uwag� grubo�� warstw wykoczeniowych przy wyznacza-niu wysoko�ci pod��czenia. Szczególnie do-k�adnie powinni�my okre�li� punkt pod��-czenia rury odp�ywowej sedesu, gdy� du�a �rednica rury utrudni ewentualna korekt� jego po�o�enia. Naj�atwiej przebieg instalacji kanalizacyj-nej wyznaczy� poprzez wst�pny monta� po-szczególnych odcinków i odga��zie. Wtym celu, z kielichów wyjmujemy uszczelki, co u�atwi sk�adanie i rozk�adanie po��cze. Wpierwszej kolejno�ci formujemy elemen-ty pionów i odcinków o du�ej �rednicy, od-prowadzaj�cych �cieki z sedesów. Przy instalacji popularnych sedesów podwiesza-nych, powinni�my najpierw zamocowa� stela� monta�owy z odcinkiem rury przy-��czeniowej. Rury instalacji kanalizacyjnej, zewzgl�du na du�e �rednice, prowadzimy najcz��ciej po wierzchu �ciany lub za ekra-nami maskuj�cymi. Takie rozwi�zanie po-zwala na �atwy dost�p, w razie jej awarii. Jedynie ciesze rury odprowadzaj�ce �cieki, np. z umywalek, umieszczamy wbruzdach przykrytych tynkiem. Niekiedy zachodzi konieczno�� ulokowania rury odp�ywowej pod pokryciem pod�ogowym, ale wtedy po-winna by� ona przykryta warstw� jastrychu o grubo�ci przynajmniej 4cm i owini�ta elastyczn� os�on�, np. zpianki polietyleno-wej.

Konieczne zasyfonowanieWszystkie urz�dzenia pod��czane do in-stalacji kanalizacyjnej musz� mie� tzw. za-mkni�cie wodne w postaci syfonu. Dzi�ki wype�nieniu syfonu wod�, tworzy ona ko-rek uniemo�liwiaj�cy przenikanie nieprzy-jemnych zapachów do wn�trza domu. Wse-desach syfon jest integraln� cz��ci� tego urz�dzenia (odpowiednio ukszta�towany wewn�trzny kana� odp�ywowy), ale inne przybory sanitarne wymagaj� zamontowa-nia syfonu zewn�trznego. Oczywi�cie ro-dzaj i wymiar syfonu musi by� dostosowa-ny do odp�ywu z umywalki czy wanny, co te� musimy uwzgl�dni� przy rozplanowa-niu instalacji kanalizacyjnej, szczególnie gdy rura odp�ywowa b�dzie zamocowana w �cianie pod tynkiem. Typowa wysoko�� jej wyprowadzenia dla zlewozmywaków iumywalek wynosi ok. 50 cm nad wyko-czon� pod�og�, ale w pewnym zakresie sy-fon mo�na dopasowa� do innego wymiaru. Syfony do wanien z regu�y �atwo pod��czy� do rury odp�ywowej, gdy� umo�liwiaj� one wielokierunkow� regulacj� ustawienia wy-

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Stela� podtynkowy do mocowania sanitariatów umo�liwia ukrycie rur w obudowie

Decydujc si� na p�aski brodzik, musimy najpó�niej na etapie wykonywania posadzki zdecydowa o�umieszczeniu w niej rur odprowadzajcych brudn wod� do kanalizacji (a) lub wybra stela� podtynkowy ze �ciennym odp�ywem (b)

fot.

Roc

a

a

b

fot.

Geb

erit

fot.

Geb

erit

fot.

Roc

a

fot.

Geb

erit

fot.

Geb

erit

b3_kanalizacja.indd 116 2013-12-20 13:27:26

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 117

Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia �cieków

lotu. Trzeba jednak zwró� uwag�, czy na drodze odp�ywu nie b�d� przeszkadza� np. nó�ki, na których stoi wanna. Zarówno przy pod��czeniu wanny, jak ibrodzika warto wprowadzi� syfony po-zwalaj�ce na czyszczenie ich od góry, dzi�ki czemu unikniemy k�opotliwego demonta�u obudowy w razie ich zapchania.

Jak montowa�?Cho� monta� instalacji kanalizacyjnej pro-wadzony jednocze�nie z instalacj� wodn� z regu�y zlecamy hydraulikowi, to jednak warto wiedzie�, jak prawid�owo powinien by� on zrealizowany. Wst�pny monta� in-stalacji kanalizacyjnej pozwala na dopaso-wanie trasy jej przebiegu, jak te� na wyzna-czenie miejsc zamocowania rur.

Przy ustalaniu rozmieszczenia rur, po-winni�my przestrzega� zasady zachowania przynajmniej 2° nachylenia odcinków rur w kierunku odp�ywu (spadek 2 cm na 1 m d�ugo�ci) i prowadzenia instalacji z mo�li-wie najmniejsz� liczba za�ama. �uki o k�-cie za�amania ok. 90° (zw�aszcza w miej-scach trudno dost�pnych) nale�y sk�ada� zdwóch kolan o k�cie za�amania 45°, a nie montowa� jednego o za�amaniu pod katem prostym.

W �adnym razie nie mo�e wyst�powa� winstalacji zmniejszenie �rednicy rury wkierunku odp�ywu – redukcje ich prze-kroju mo�na montowa� jedynie przy przej-�ciu ze �rednicy mniejszej na wi�ksz�.

Powinni�my te� zwróci� uwag� na za-chowanie zalecanej maksymalnej d�ugo-�ci odga��zienia od pionu. Nie powinna ona przekracza� 3 m, a przy wi�kszych odleg�o-�ciach – mo�e by� konieczne zamontowanie na kocu odga��zienia dodatkowego zaworu napowietrzajacego.

Gdy ustalimy ju� wst�pny przebieg insta-lacji, demontujemy prowizoryczne po��cze-nia i w kielichach przywracamy uszczelki. Monta� ostateczny rozpoczynamy od miej-sca po��czenia instalacji wewn�trznej z od-prowadzeniem do sieci zewn�trznej. Wykonanie poszczególnych po��cze po-lega na wci�ni�ciu (tzw. bosego koca rury czy kszta�tki) w kielich drugiego elementu. Przed po��czeniem, wn�trze uszczelki oraz koniec rury smarujemy past� po�lizgow�.

Uwaga! Nie wolno stosowa� �adnych smarów czy t�uszczy, gdy� spowoduj� one zniszczenie uszczelki.

Rury, które przy monta�u wymaga-�y skrócenia powinni�my sfazowa� na ob-ci�tym kocu pod k�tem ok. 30°. Kraw�d� ipowierzchnia sto�kowa maj� by� g�adkie irówne na ca�ym obwodzie. Nale�y te� za-znaczy� g��boko�� osadzenia koca rury wkielichu, tak aby zachowa� ok. 5 mm luzu od czo�a rury do dna kielicha.

Poziome i pionowe odcinki rur musimy przytwierdzi� do pod�o�a za pomoc� spe-cjalnych obejm. W pionie rury mocujemy co 2–3 m, a w pobli�u osadzenia trójników –w poziomie co ok. 1,5 m oraz wmiejscach

pod��czenia odp�ywów z przyborów sani-tarnych.

Kontrola szczelno�ci zmontowania insta-lacji kanalizacyjnej jest trudna i w praktyce zak�ada si�, �e nie powinny wyst�pi� �ad-ne nieszczelno�ci. Niemniej przed ostatecz-nym zakryciem rur kanalizacyjnych ekra-nami czy tynkiem, warto przeprowadzi� prób� odprowadzenia wody z poszczegól-nych przyborów, co pozwoli na wykrycie ewentualnych przecieków w strefie wod-nej przekroju rur. Jednak oprócz wycieku wody, nieszczelna instalacja mo�e powodo-wa� wydostawanie si� nieprzyjemnych za-pachów, ale lokalizacja takiej usterki jest praktycznie niemo�liwa i w razie podejrze-nia jakiego� odcinka, nale�y go rozebra� izmontowa� na nowo. Syfon do brodzika (a), umywalki (b) i wanny (c)

fot.

Pra

ktik

er

a

b

c

Pralnia w piwnicy, z wpustem pod�ogowym i przepompowni �cieków do instalacji podpod�ogowej

Obejmy do pionów kanalizacyjnych redukuj drgania i t�umi d�wi�ki

fot.

Kes

sel

fot.

Reh

au

b3_kanalizacja.indd 117 2013-12-20 13:27:39

BUDUJEMY DOM 1–2/2014118

Domy jednorodzinne to nie tylko budynki murowane w tradycyjny sposób. Na czym polegaj� i czym wyró�niaj� si� alternatywne technologie? Dla jakiej grupy inwestorów – i dlaczego – s� one atrakcyjne?

PRZEGLD RYNKU

� Alternatywne technologie budowlane

Alternatywne, czyli jakie?Najcz��ciej stosowane alternatywne techno-logie budowy s� nast�puj�ce:� szkielet drewniany, tzw. kanadyjski;� szkielet stalowy;� domy z bali;� tracony szalunek z p�yt zr�bkowo-cemen-towych z ociepleniem, wype�niany betonem (beton tworzy rdze no�ny);� kszta�tki styropianowe wype�niane mie-szank� betonow� (kszta�tki s� szalunkiem traconym i ociepleniem);� prefabrykowane, czyli przygotowane w fa-bryce, �ciany z lekkiego betonu na kruszy-wie keramzytowym.

�ciany z keramzytobetonu zawsze s� pre-fabrykowane. Konstrukcje szkieletowe oraz z bali mog� za� zosta� przygotowane w hali produkcyjnej, a na budowie jedynie z�o�o-ne w ca�o��, ale równie dobrze domy w tej technologii da si� te� wykona� na placu bu-dowy. Natomiast p�yty zr�bkowo-cemento-we i kszta�tki styropianowe przywozi si� na miejsce i z nich sk�ada szalunek.

Co daje prefabrykacja?Domy prefabrykowane to w �wiadomo�ci wi�kszo�ci Polaków budynki z wielkiej p�y-ty – brzydkie, pozbawione indywidualne-go charakteru i bardzo z�ej jako�ci. Jednak

wspó�czesne technologie prefabrykacji nie maj� z nimi nic wspólnego.

Obecnie mo�na zrealizowa� ka�dy budy-nek wed�ug indywidualnego projektu. Rzecz nie polega na tym, by postawi� ca�e osiedle identycznych domów, lecz by jak najwi�k-sz� cz��� prac zrealizowa� w hali fabrycz-nej. Na placu budowy jedynie sk�ada si� wy-konane wcze�niej elementy.

Dzi�ki przeniesieniu wykonawstwa do fa-bryki: � mo�na korzysta� z maszyn daj�cych nieosi�-galn� w innych warunkach jako�� wykonania; � z�a pogoda (deszcz, mróz, �nieg) nie wstrzy-muje pracy;

Aleksander Rembisz, Jaros�aw Antkiewicz

Niestandardowe budowanie

fot.

Finn

drew

no

Alternatywne technologie budowlane

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 119

� elementy budynku powstaj� znacznie szybciej;� przygotowanie elementów mo�na rozpo-cz�� jeszcze przed uprawomocnieniem si� pozwolenia na budow�. Wystarczy mie� projekt;� czas potrzebny na ich wytworzenie mo�-na �ci�le okre�li�;� dok�adne koszty s� znane z góry.

Prefabrykacja ma te� pewne wady:� transport du�ych i ci��kich elementów w miejsce oddalone od zak�adu produkcyj-nego jest kosztowny; � na niektóre dzia�ki trudno wjecha� du-�ym samochodem ci��arowym z d�wigiem;� po wykonaniu elementów nie da si� ju� ich zmieni�. Przy tradycyjnych metodach mo�na jeszcze na etapie budowy np. przesun�� drzwi i okna, podnie�� �ciank� kolankow� itp.

Ile to kosztuje?Koszty wzniesienia domu murowanego tra-dycyjnie oraz w technologiach alternatyw-nych s� obecnie zbli�one. Jednak w przysz�o-�ci technologie alternatywne b�d� relatywnie tanie�. To zjawisko ma kilka przyczyn.

Tradycyjne murowanie wymaga du�e-go wysi�ku od wykonawców i jest czaso-ch�onne. A robocizna ci�gle dro�eje. To zjawisko ju� teraz �wietnie wida� w bogat-szych od nas krajach, np. w Niemczech. Przerzucenie jak najwi�kszej cz��ci pracy na maszyny w fabryce, a za to ograniczenie liczby pracowników na placu budowy sta-je si� po prostu op�acalne. Cz�sto te� kupno nawet dro�szego materia�u, ale pozwalaj�-cego przyspieszy� i upro�ci� prace, jest bar-dziej uzasadnione ekonomicznie. Typowym przyk�adem s� nak�adane z agregatu gotowe masy tynkarskie.

Rosnce wymagania odno�nie jako�ci budynków coraz trudniej spe�ni� w techno-logii tradycyjnej. Nowe domy musz� mie� coraz lepsz� izolacyjno�� ciepln�. Wymaga si� te� poprawy szczelno�ci powietrznej przegród, bo bez tego stosowanie np. wen-tylacji mechanicznej z odzyskiem ciep�a po prostu traci sens. Wiele alternatywnych technologii jest (w porównaniu z tradycyj-nymi) po prostu superenergooszcz�dnych – w domu szkieletowym albo wznoszonym z kszta�tek styropianowych bez k�opotu zej-dziemy ze wspó�czynnikiem U �cian poni�ej 0,15 W/(m2·K), a przegroda wcale nie b�dzie gruba. Znacznie �atwiej jest te� zapewni� szczelno�� i wyeliminowa� mostki cieplne. W domach tradycyjnych te� da si� to zrobi�, ale wykonawcy musz� mie� wysokie kwalifi-

fot.

Pra

efa

� Alternatywne technologie pozwalaj skróci czas budowy do kilku tygodni

ZDANIEM EKSPERTAJaka jest trwa�o�� drewnianych konstrukcji prefabrykowanych? Co wp�ywa na trwa�o�� takich budynków?

Trwa�o� prefabrykowanych domów drewnianych mo�na – póki co – oceni tylko na podstawie do�wiadcze� krajów, gdzie takie domy budowane s znacz-nie d�u�ej ni� w Polsce i maj swoj zas�u�on renom�, co przek�ada si� na ich udzia� w ogólnym wolumenie budowanych domów.W Skandynawii udzia� domów prefabrykowanych drewnianych w ogólnej licz-bie stawianych domów jednorodzinnych si�ga 80%. W Niemczech i Austrii udzia� ten jest mniejszy, lecz wynosi (w poszczególnych landach) od 10 do 25%. W Polsce udzia� takich budynków w ogólnej ilo�ci domów szacuje si� na �ladowym poziomie 1–2%.Firmy polskie, stosujce t� technologi� produkcji domów (jest ich w Polsce kilkana�cie) gros swojej produkcji wysy�aj na eksport (g�ównie Niemcy, Austria i kraje skandynawskie), co wyma-ga uzyskania odpowiednich certyfikatów instytutów europejskich. Uzyskanie EAT (Europejska Aprobata Techniczna) lub Certyfikatu Zachodniego Instytutu Kontroli Jako�ci wymaga stosowa-nia wymagajcego re�imu technologicznego w produkcji prefabrykatów oraz stosowania mate-ria�ów i wyrobów najwy�szej jako�ci.Produkcja prefabrykatów w maksymalnym mo�liwym zakresie (kompletne �ciany z wstawion stolark okienn, wykonana warstwa elewacyjna – poza ostatni warstw tynku, wyszpachlowa-ne powierzchnie wewn�trzne �cian, gotowe ocieplone panele stropowe i dachowe itd.) w dobrze wyposa�onych i ogrzewanych halach fabrycznych, w po�czeniu z opisan wy�ej certyfikacj pro-dukcji, wymagajc sta�ej kontroli jako�ci – to czynniki majce zasadniczy wp�yw na uzyskanie mo�liwie najwy�szego parametru „trwa�o�ci” budynków wykonanych tak metod.W umowach na realizacj� domów w tej technologii, dajemy gwarancj� na konstrukcj� na 30 lat. Faktyczna trwa�o� – przy zachowaniu re�imu technologicznego w produkcji i monta�u domów oraz przy dba�o�ci u�ytkowania o utrzymywanie w�a�ciwych parametrów cieplno-wilgotno�cio-wych – jest o wiele, wiele wi�ksza.Budynki wykonane w technologii szkieletu drewnianego w wersji niemieckiej Fachwerk – zwanej w Polsce „murem pruskim” stoj u nas od kilkuset lat (na �lsku, w Wielkopolsce, na Pomorzu) i s dalej u�ytkowane. W Niemczech najstarsze domy w tej technologii istniej od prawie 1000 lat, a obec-na technika wykonywania domów ma si� do tej sprzed wieków tak, jak komputer do liczyd�a.

Kazimierz Ciosprezes zarz�du VARIOHAUS PL Sp. z o.o.

Przegl�d rynku

Poszycie – wodoodporne p�yty OSB 3, mfp, wiórowe V-100, sklejka wodoodporna, p�yty Fermacell. Usztywniaj� szkielet i stanowi� pod�o�e pod ok�adziny elewacyjne oraz ewentualne docieplenie

Folia wiatroizolacyjna

Elewacja – oblicówka z desek drewnianych, siding lub inne ok�adziny elewacyjne mocowane do poszycia z desek; opcjonalnie styropian ryflowany jako warstwa izolacyjna dla BSO

Ruszt drewniany lub stalowy – mocowany od wewn�trz stanowi poszycie dla suchych tynków wewn�trznych

Folia paroizolacyjna

Belka podwalinowa – element poziomy, do którego mocuje si� s�upy

Ocieplenie fundamentów – np. z polistyrenu ekstrudowanego XPS; ocieplenie nie jest potrzebne w domach bez piwnicy, konieczne w domach podpiwniczonych

Pozioma izolacja przeciwwilgociowa fundamentów – podwójny pas papy lub folii hydroizolacyjnej, który oddzieli belk� podwalinow� od betonu

Pionowa izolacja przeciwwodna fundamentów (masy bitumiczne, papy itp. – w zale�no�ci od poziomu wód gruntowych); jest konieczna tylko w domach podpiwniczonych

ciana – konstrukcja szkieletowa ze s�upków drewnianych o przekroju 3,8 x 14 cm w rozstawie 40–60 cm; �cianki dzia�owe wykonane równie� jako szkieletowe z obustronnym poszyciem z p�yt g-k lubdrewnopochodnych

Izolacja termiczna �cian – np. we�na mineralna, szklana, drzewna, w�ókna celulozowe które uk�ada si� (lub wt�acza) mi�dzy s�upami

Dodatkowa izolacja termiczna, umieszczana pod „suchym tynkiem” w polach rusztu – ma za zadanie zwi�kszy� izolacyjno�� termiczn� przegrody

P�yty OSB stosowane jako podk�ad pod�ogowy, przybijane s� do belek

stropowych

Folia paroizolacyjna

Izolacja stropu – we�na mineralna, szklana, drzewna, w�ókna celulozowe,

p�yty pil�niowe porowate uk�adane mi�dzy belkami

Belki stropowe – z drewna litego lub prefabrykowanych belek dwuteowych.

Belka dwuteowa idealnie nadaje si� równie� do konstrukcji dachów

i �cian, a jej no�no�� pozwala przenosi� wi�ksze ci��ary na du�ych

rozpi�to�ciach. Dzi�ki ma�emu ci��arowi w�asnemu, monta� belek

wymaga mniej czasu, ni� w przypadku belek z pe�nego drewna. Od spodu

stropu robi si� tzw. podsufitk� (najcz��ciej z p�yt g-k). Belki s� w�skie

(najcz��ciej 38 mm), za to wysokie i g�sto rozstawione. Odleg�o��

pomi�dzy nimi zale�y od rozpi�to�ci stropu

Suche tynki wewn�trzne – p�yty g-k lub drewnopochodne

Belki pod�ogowe

Druciana siatka – podtrzymuj�ca warstw� izolacji, która jest u�o�ona mi�dzy belkami pod�ogowymi (nad

przestrzeni� wentylacyjn�)

Poszycie pod�ogi – wykonane z p�yt drewnopochodnych

Folia paroizolacyjna – ogranicza maksymalnie przep�yw pary wodnej

z pomieszcze w kierunku izolacji termicznej

Folia wiatroizolacyjna, która dodatkowo zabezpiecza

pod�og� przed wych�odzeniem

rys.

na

pods

taw

ie w

ww

.kro

nopo

l.pl

Szkieletowe domy drewniane

Alternatywne technologie budowlane

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 121

rys.

na

pods

t. w

ww

.am

tech

.com

.pl

Domy o stalowej konstrukcji szkieletowejElewacja to najcz��ciej tynk cienkowarstwowy mineralny. Na �ciany mo�e by� u�yty w zasadzie dowolny materia� elewacyjny – ceg�a klinkierowa i p�ytki elewacyjne, siding, PVC, deski lub listwy drewniane itp.

Na p�ycie wiórowo-cementowej, która poszywa konstrukcj� od zewn�trz, mocowane jest ocieplenie: styropian lub we�na mineralna elewacyjna

Pe�n� sztywno�� konstrukcji uzyskuje si� poprzez pokrycie �cian p�yt� wiórow� lub wiórowo-cementow�

Pola mi�dzy s�upkami wype�niane s� p�ytami z we�n� szklan� gr. 10 cm (lub 14 cm) o g�sto�ci ok. 12 kg/m3

Szkielet stalowy zbudowany jest z ceowników C 90 i C 140 oraz profili U 90 i U 140

ciany wewn�trzne i sufit wykacza si� p�ytami gipsowo-kartonowymi. We wszystkich

zewn�trznych przegrodach budynku pod warstw� tynku umieszcza si� warstw� paroizolacji

Podwalina

Dach w stanie surowym jest poszyty p�yt� wiórow�. Nast�pna warstwa to papa, na której uk�ada si� pokrycie – dachówki bitumiczne. Mo�na równie� zastosowa� pokrycie blach� lub blachodachówk� – w takim

przypadku d�wigary os�ania si� foli� wiatroizolacyjn�, a pokrycie dachu mocowane jest do �at drewnianych

Oczep

Konstrukcj� no�n� dachów oraz st��enia wykonuje si� z ceowników stalowych C 90 i C 140. Typowy rozstaw d�wigarów dachowych to 60 cm. Poddasze u�ytkowe wymaga zastosowania uk�adu krokwiowo-j�tkowego, gdzie krokwie po��czone s� z belkami stropowymi. W budynku

z dachem krokwiowo-j�tkowym wszystkie �ciany wewn�trzne na poddaszu to wy��cznie niezale�ne od konstrukcji �cianki dzia�owe. Ocieplenie poddasza stanowi we�na

szklana. Wa�ne jest wykonanie przestrzeni wentylowanej mi�dzy warstw� ocieplenia a poszyciem dachu. W budynku parterowym ca�a przestrze

mi�dzy d�wigarami dachu jest przestrzeni� wentylowan�, dlatego wa�ne jest zapewnienie dost�pu powietrza na d�ugo�ci

okapów. Rozwi�zanie mog� stanowi� np. kratki wentylacyjne, umieszczane w podbiciach okapów

oraz wentylacja kalenicowa liniowa lub wywietrzniki po�aciowe, usytuowane

w rejonie kalenicy

kacje i pracowa� bardzo staranie (w praktyce d�u�ej). A takie us�ugi nie s� tanie.

Upowszechnienie dzi� alternatywnych technologii obni�y ich cen�. Ka�de nowe rozwi�zanie z pocz�tku jest drogie, lecz gdy staje si� popularne, skala produkcji ro�nie, a koszty malej�.

Czas to pieni�dzAlternatywne technologie nie s� mo�e wy-ra�nie tasze, ale za to znacznie szybsze w realizacji. Tradycyjna budowa zwykle trwa d�u�ej ni� rok, a tu do ju� wykoczone-go domu mo�emy si� wprowadzi� nawet po kilku tygodniach. Zwykle du�o szybsze jest przede wszystkim samo wznoszenie �cian, ale równie� prace instalacyjne i wykocze-niowe mog� zajmowa� o wiele mniej czasu. Je�li np. ca�� �cian� wykonuje si� jako pre-fabrykat z keramzytobetonu, to od razu s� w nim bruzdy pod rury instalacyjne, puszki elektryczne itd. Ponadto wystarcza tylko na-�o�enie cienkiej warstwy g�adzi, a nie trady-cyjnego tynku.

Zgodnie ze znanym powiedzeniem, czas to pieni�dz. A szczególnie dla osób, które sprze-

� Konstrukcje prefabrykowane powstaj g�ównie w fabryce. Dzi�ki temu �atwiej utrzyma re�im technologiczny i nie trzeba si� martwi warunkami pogodowymi

fot. Variohaus

BUDUJEMY DOM 1–2/2014122

Przegl�d rynku

Po��czenie pomi�dzy elementem a krokwi� realizowane jest poprzez dyble monta�owe, osadzone w specjalnie zaprojektowanych rurkach. Na szczycie prefabrykatu znajduje si� 5 cm we�ny mineralnej, co stanowi zabezpieczenie przed przemarzaniem

rys.

na

pods

taw

ie w

ww

.pra

efa.

com

.pl

Dom z elementów keramzytobetonowych

Mur�ata

Elementy �cienne poddasza wykonywane s� ze skosami dostosowanymi do indywidualnego projektu i do zaprojektowanej wi��by dachowej. W miejscach oparcia p�atwi wykonywane s� s�upy z markami stalowymi. ciany kolankowe produkowane s� z wiecem, z zamocowanymi mufami gwintowanymi i po��czone ze sob� specjalnymi zamkami. Dla zmniejszenia rozpi�to�ci wieca, zamek taki znajduje si� równie� w �cianie prostopad�ej. cianka kolankowa jest ka�dorazowo projektowana pod okre�lon� wi��b� dachow�

Pr�ty zbrojenia pod�u�nego wieca

Gwintowane kotwy w wiecu �ciany kolankowej umo�liwiaj� zamocowanie mur�aty

Stropy wykonywane s� z betonów konstrukcyjnych C20/25 i C30/37 (w zale�no�ci od wynikaj�cych obci��e) jako stropy pe�ne. Stosowane s� w ró�nych grubo�ciach, zale�nych od rozpi�to�ci stropu oraz jego obci��enia. Specjalnie wyprofilowana kraw�d� stropu zabezpiecza przed klawiszowaniem (zarysowaniem stropu na styku ze �cian�). W przypadku, gdy odleg�o�� mi�dzy �cianami no�nymi jest wi�ksza ni� 5,70 m lub jest bardzo du�e obci��enie, stosuje si� podci�gi (profil stalowy lub belka �elbetowa)

Izolacja termiczna os�oni�ta �ciank� z ceg�y licowej, tynkiem itp.

Kotwy monta�owe umo�liwiaj�ce zespolenie elementów �ciennych

P�yta lub �ciana fundamentowa

ciany zewn�trzne maj� grubo�� 15 cm (beton na kruszywie keramzytowym g�sto�ci 1200–1600 kg/m3)

i wysoko�� zale�nie od indywidualnego projektu (maks. 3,6 m). D�ugo�� �cian wynika z podzia�u na prefabrykaty

i mo�e wynosi� od 500–8500 mm. W �cianach mog� by� zaprojektowane otwory o dowolnym kszta�cie. Zbrojenie

konstrukcyjne �cian zewn�trznych i wewn�trznych wykonywane jest z siatki stalowej. Elementy �cienne

przygotowane do wykoczenia elewacyjn� ceg�� klinkierow� maj� zamocowane kotwy ze stali

nierdzewnej. ciany przygotowane do monta�u stolarki maj� zespolone o�cie�a konstrukcyjne

Nadpro�e zintegrowane z elementem �ciennym, wykonane z materia�u

analogicznego do �cian lub wy�szej klasy (np. �ciana wykonywana jest z LC 12/13,

a nadpro�e z C 20/25). W szczególnych przypadkach �ciany produkowane s� z otworami okiennymi bez nadpro�a

konstrukcyjnego

ciany nie wymagaj� tynkowania. Elementy s� gotowe do tapetowania, uk�adania glazury lub do

malowania po zrobieniu przecierki gipsowej

Lizena (pionowy wystaj�cy przed lico element muru) zwi�ksza grubo�� �ciany wokó� okna, umo�liwiaj�c

osadzenie okna bli�ej �ciany zewn�trznej

Bruzda instalacyjna (wod.-kan., c.o.) pozwala na pod��czenie mediów prowadzonych w posadzce. G��boko�� bruzdy nie mo�e przekracza� po�owy

grubo�ci �ciany

Puszki do instalacji elektrycznej. Po��czenie rurk� PVC Ø 25 mm daje mo�liwo�� poprowadzenia

przewodów do okre�lonej puszkiPaski papy izoluj� elementy �cienne od �awy fundamentowej i zapobiegaj� podci�ganiu kapilarnemu wody

daj� mieszkanie, aby sfinansowa� budow�, za-ledwie 2–3 miesi�ce na postawienie budynku jest ogromn� zalet�. Wa�ne jest równie�, �e czas realizacji jest przewidywalny i w du�ej mie rze niezale�ny od warunków pogodowych.

Troch� tradycji, troch� nowoczesno�ciWarto sobie u�wiadomi�, �e tradycyjne i al-ternatywne technologie budowy mo�na ��-czy�. Fakt, �e �ciany budynku b�d� wyko-nane jako szkieletowe albo z bali wcale nie oznacza, �e nie mo�emy mie� typowej pod-

�ogi na gruncie i ogrzewania pod�ogowego. W domach o lekkiej konstrukcji, szczególnie szkieletowych, wprowadzenie do wn�trza masywnych ci��kich elementów – pod�ogi z grub� wylewk� albo wewn�trznych �cian murowanych ma istotne zalety. Akumuluj� one ciep�o, stabilizuj�c temperatur� we wn�-trzach i pozwalaj� wykorzysta� zyski ciep�a s�onecznego.

Bywa te�, �e dom szkieletowy z wygl�du jest zupe�nie nie do odró�nienia od tradycyj-nego, bo od zewn�trz �ciany os�ania elewa-cyjny mur z klinkieru czy �upanego silikatu.

W zupe�nie tradycyjnie murowanych do-mach tak�e niejednokrotnie stosuje si� ele-menty technologii alternatywnych, przede wszystkim prefabrykacj�. Prefabrykowana mo�e by� np. wi��ba dachowa – gotowe wi�-zary przywozi si� na plac budowy. Z niektó-rymi elementami prefabrykowanymi oswoili-�my si� za� na tyle, �e w ogóle nie zwracamy uwagi na ich charakter. Od kilkudziesi�ciu lat stosowane s� np. prefabrykowane p�yty stro-powe – kana�owe oraz filigran. Czym innym, je�li nie prefabrykatem, s� te� belki no�ne naj-popularniejszych w kraju stropów Teriva?

Alternatywne technologie budowlane

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 123

Domy z pyt zr bkowo-cementowychVELOX WS i VELOX WSD – jednowarstwowe p�yty zr�bkowo-cementowe o podwy�szonej masie obj�to�ciowej i sztywno�ci, szczególnie przydatne do wznoszenia �cian wewn�trznych i zewn�trznych o zwi�kszonej izolacji d�wi�kowej. Wymiary: d�ugo�� 2000 mm, szeroko�� 500 mm, grubo�� 25, 35 i 50 mm. P�yty VELOX – �ciany dzia�owe gr. 50 i 75 mm do wykonywania nieno�nych, wewn�trznych �cianek dzia�owych. Mo�na te� uzyska� grubsze, sklejaj�c dwie p�yty 50 mm zapraw� cementow�

Zbrojenie wieca i stropu

Pasy kraw�dziowe – odcinki pasów z p�yt zr�bkowo--cementowych o grubo�ci 50 mm do wykonania o�cie�y okiennych i drzwiowych. Wymiary: d�ugo�� 2000 mm,szeroko�� do 165, 165–248, 249–340 (zale�nie od grubo�ci rdzenia pomi�dzy p�ytami deskowania), grubo�� 50 mm

No�ny rdze betonowy gr. 15 cm

Zbrojenie wieca i stropu

Konstrukcje stropów. Spodnia powierzchnia stropu to p�yta zr�bkowo-cementowa, pe�ni�ca rol� szalunku traconego. P�yty podpiera si� stemplami. Na p�ycie uk�ada si� prostok�tne kszta�tki stropowe, pe�ni�ce rol� „wype�niacza”, podobnie jak pustaki stropowe w innych stropach g�sto�ebrowych. Pomi�dzy kszta�tkami umieszcza si� zbrojenie w postaci belek kratowych. Ca�o�� wype�nia si� mieszank� betonow�. Jako alternatyw�, na takim samym szalunku, mo�na wykona� �elbetowy strop monolityczny

Izolacja pozioma fundamentu

P�yty izolacyjne uk�adane na krokwiach

�aty i kontr�aty

Pokrycie dachowe

Mur�ata zakotwiona w �cianie kolankowej

Zbrojenie nadpro�a

P�yty dwuwarstwowe VELOX WS-EPS, sk�adaj�ce si� ze zr�bkowo-cementowej

p�yty o grubo�ci 35 mm i naklejonej warstwy styropianu. Wymiary: d�ugo�� 2000 mm, szeroko�� 500 mm, grubo��

85, 95, 115, 135, 185 mm

Zestaw klamer ��cz�cych z przyspawanymi poprzeczkami

dystansowymi: stosowane s� do ustalenia dystansu mi�dzy �cian� wewn�trzn� i zewn�trzn� oraz do

��czenia p�yt w pionie podczas wznoszenia �ciany i zalewania betonem.

Wymiary klamer zale�� od grubo�ci izolacji cieplnej, betonowego rdzenia

i p�yt do szalowania �ciany (ca�kowita d�ugo�� klamry zale�y od grubo�ci �ciany

i wynosi od 150 do 400 mm)

rys.

na

pods

taw

ie w

ww

.vel

ox.c

om.p

l

Fundament

Krokwie

Co ró�ni lekki beton na kruszywie keramzytowym od zwyk�ego?

L�ejsze kruszywo keramzytowe pozwala na produkcj� lekkich, termoizolacyjnych betonów. Produkuje si� z nich g�ów-nie pustaki �cienne i stropowe, bloczki, obudowy kominów, nadpro�a itp. Lekki beton bardzo cz�sto wykorzystywany jest jako warstwa wype�niajca i wyrównujca strop. Ostatnio z betonu na bazie keramzytu ch�tnie wykonuje si� war-stwy spadkowe na stropodachach. Z keramzytu mo�liwe jest równie� wykonywanie betonów konstrukcyjnych o wy-trzyma�o�ci 20 MPa.Lekki beton – co sugeruje ju� jego nazwa – ma mniejsz g�sto� ni� zwyk�y. L�ejsza konstrukcja domu to zmniejsze-nie obci�e� na �awy fundamentowe i grunt. Tym sposobem mo�na poczyni oszcz�dno�ci na stali i ilo�ci tradycyj-nego betonu potrzebnego do ich wykonania. Popularny strop Teriva z pustaków keramzytobetonowych zamiast zwy-k�ych betonowych oraz z warstw wyrównujc z keramzytobetonu, ma nie tylko mniejszy ci��ar w�asny, ale i lepsze parametry termoizolacyjne.Istotny jest równie� fakt, �e lekko� elementów z keramzytu oznacza ni�sze koszty ich transportu oraz �atwiejszy monta�. Obecnie jednym z najl�ejszych kruszyw „lekkich” produkowanych w Polsce jest Leca® KERAMZYT. W naszym kraju produkcj� lekkiego kru-szywa ceramicznego ze specjalnego rodzaju glin p�czniejcych rozpocz�to ju� czterdzie�ci lat temu. Dzisiaj, po modernizacji linii produkcyj-nej w Gniewie, mo�liwe jest wytwarzanie keramzytu o ci��arze nasypowym 290–510 kg/m3. Przy �rednim ci��arze piasku ok. 1500–1700 kg/m3 wida, �e keramzyt jest 3–5 razy l�ejszy.

ZDANIEM EKSPERTA

Andrzej Dobrowolskikierownik produktu keramzyt, marka Weber Leca®

BUDUJEMY DOM 1–2/2014124

Przegl�d rynku

Ocieplenie poddasza z we�ny mineralnej

Domy z bali

Folia paroizolacyjne

Ruszt drewniany do u�o�enia boazerii sufitowej

Boazeria drewniana – podsufitka np. gr. 20 mm

Pod�oga z desek, np. 28 × 120 mm

Belki stropowe 7 × 22 cm i rozstawie 50–80 cm (lub innym wynikaj�cym z wymaga konstrukcyjnych), ewentualnie jeszcze legary pod deski

Izolacja termiczna z we�ny mineralnej

Ruszt drewniany do u�o�enia boazerii sufitowej

Boazeria drewniana – podsufitka np. gr. 20 mm

Pod�oga z desek, np. 28 × 120 mm

Warstwa izolacji termicznej z we�ny mineralnej

Legary pod�ogowe 5 × 10 cm, 7 × 10 cm w rozstawie co ok. 50 cm, pomi�dzy legarami we�na mineralna

Pokrycie dachowe

�aty

Pe�ne poszycie z desek lub p�yty OSB 3

Dach drewniany o konstrukcji p�atwiowo-kro kwiowej lub j�tkowej.

Krokwie np. 75 × 220 mm

Folia wiatroizolacyjna

Belki konstrukcyjne – bale drewniane �wierkowe o grubo�ci od 45 do 300 mm lub bale pó�okr�g�e o �rednicy 160 mm. Technologia przygotowania elementów i budowy z bali okr�g�ych jest praktycznie taka sama, jak z prostok�tnych. Obrobione elementy – p�azy – ��czy si� na pióro-wpust. ciany wewn�trzne wykonane s� np. z bali o wymiarach 70 × 180 mm

Warstwa izolacji termicznej (i akustycznej) 10–15 cm

Folia paroizolacyjna

Boazeria drewniana – podsufitka np. gr. 20 mm

Izolacja przeciwwilgociowa pionowa

Izolacja przeciwwilgociowa pozioma

Belka podwalinowa

Kotwy stalowe

Fundament

Izolacja przeciwwilgociowa pionowa

Ok�adzina lub tynk

rys.

na

pods

taw

ie w

ww

.tatr

ahou

se.c

om.p

l

Jakie czynniki wp�ywaj� na trwa�o�� domów z bali?Stanis�aw Biernacki, Biernacki – Domy z bali

Przede wszystkim znajomo� zasad i ich przestrzeganie pozwala zbu-dowa pi�kny i trwa�y dom z bali. Dzisiaj powszechne jest lekcewa�e-nie i omijanie regu�. My nie ulegamy tej tendencji od 40 lat. Pozwolimy sobie zacytowa naszych nauczycieli i mistrzów: „Trwa�o� konstrukcji drewnianych zale�y od warunków w jakich dana konstrukcja powstaje oraz od gatunku i w�asno�ci u�ytego drewna. Dzi�ki u�yciu zabezpiecze� od niekorzystnych warunków atmosferycz-nych, uszkodze� od owadów i grzybów, przy u�yciu do budowy drew-na odpowiednio wyschni�tego (nie wi�cej ni� 18%) starannym wyko-

naniu (szczególnie po�cze�) i dobrej konserwacji, trwa�o� konstrukcji drewnianych mo�e by do� znaczna, przekra-czajca setki lat.” (Podr�cznik Budowlany tom II, 1949 r. redak-cja Wenczeslaw Poni� i Jerzy Nechay)Podstaw jest wi�c jest dobór surowca, suszenie i staranna

obróbka. Tylko suche drewno wch�ania impregnaty. Inaczej nawet naj-lepszy �rodek nie zabezpieczy jego struktury. Nak�adajc impregnat na mokre lub wilgotne drzewo, impregnujemy ziemi� wokó� domu.Ten fakt jednoznacznie potwierdza konieczno� procesu suszenia. Jak powinien przebiega?„Schni�cie drewna jest momentem najwi�kszego ryzyka i nara�enia drewna na atak ró�nych paso�ytów i grzybów. Suszenie w komorach ma dwa podstawowe cele: zabezpieczenie przed szkodliwymi odkszta�-ceniami i ochron� przed grzybami i paso�ytami.” (Suszenie drewna, 1962 r., S. Rzadkowski)Drewno z lasu powinno trafi do suszarni, a nie na plac budowy. Zgodnie z normami budowlanymi z 1937 r. drewno powy�ej 20% wilgotno�ci nie mo�e by traktowane jako materia� budowlany. Zasada ta jest cz�sto �a-mana w budownictwie i std si� bierze pocztek ogólnie spotykanych problemów. A mokre drewno nawet na opa� si� nie nadaje.Podczas suszenia drewna, jako pierwsz czynno� wykonujemy tzw. parowanie – jest to najskuteczniejsza metoda zabicia wszelkich roba-ków i grzybów. Wybór �rodka zale�y od wymaga� klienta i cen. Ka�dy jest doskona�y, je�li odpowiednio przygotujemy elementy i na�o�ymy jego odpowied-ni warstw� we w�a�ciwym momencie.Trzeba podkre�li, �e inne �rodki zabezpieczajce powinny by stoso-wane wewntrz, a inne na zewntrz, dlatego nie impregnujemy drew-na ci�nieniowo. W ko�cu to, co ma zabija robaki i grzyby, mieszka�-com te� nie b�dzie s�u�y.

fot. Biernacki – Domy z bali

ZDANIEM EKSPERTA

� Dom z bali to nie tylko odmienna technologia, ale i zupe�nie inny klimat domu

Alternatywne technologie budowlane

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 125

rys.

na

pods

taw

ie w

ww

.izod

om20

00po

lska

.com

Domy z ksztatek styropianowychDachówki ceramiczne lub cementowe

Deska okapowa

Mur�ataFragment zbrojenia pionowego

Rdze betonowy: gr. 15 lub 20 cm (�ciany no�ne), 8 cm (�cianki dzia�owe), betonowanie pomp� lub r�cznie

Posadzka

Izolacja przeciwwilgociowa

�awa fundamentowa posadowiona na warstwie chudego betonu i poziomej izolacji przeciwwodnej, wykonana z fundamentowych kszta�tek szalunkowych o grubo�ci �cianki 5 cm ka�da oraz przestrze 40 cm, w której nale�y u�o�y� zbrojenie i wyla� beton; na tak przygotowanej �awie wykonujemy fundamenty z pustaków szalunkowych o odpowiednio dobranej grubo�ci zewn�trznej warstwy izolacyjnej. P�yta fundamentowa gr. 25 lub maks. 40 cm – wykonana z kszta�tek szalunkowych, wylewana na placu budowy, zbrojona stalowymi pr�tami lub zbrojeniem rozproszonym. Grubo�� p�yty mo�e by� zwi�kszona o kolejne 6, 8, 10 lub 12 cm przez zastosowanie pomocniczych p�yt fundamentowych. ciany piwnic s� wznoszone sposób analogiczny jak �ciany zewn�trzne. Nale�y je dodatkowo wzmocni� zbrojeniem i zastosowa� izolacj� przeciwwilgociow� dedykowan� do styropianu wsz�dzie tam, gdzie wyst�puje wysoki poziom wód gruntowych

Izolacja przeciwwodna

Izolacja przeciwwilgociowa

Krokwie

Stropy: prefabrykowane p�yty stropowe, stropy g�sto�ebrowe, stropy betonowe wylewane na

miejscu lub rozwi�zanie systemowe – lekkie kszta�tki szalunkowe, wzmocnione �ebrami konstrukcyjnymi. Wysoko�ci konstrukcyjne stropów, w zale�no�ci od

ich rozpi�to�ci wynosz� 20 cm (do 5,5 m), 25 cm (5,5–6,6 m), 30 cm (6,6–7,8 m), alternatywne

rozwi�zanie systemowe z kszta�tek styropianowych – rozpi�to�� 5,75–9,60 m (wysoko�� konstrukcyjna

195–330 mm). Kszta�tki wiecowe i podparcia stropu: element podparcia stropu na �cianie no�nej umo�liwia

u�o�enie zbrojenia wieca i zachowanie ci�g�o�ci izolacji termicznej

Wykoczenie �cian: zewn�trzne – tynk cienkowarstwowy, klinkier, kamie, drewno, siding;

wewn�trzne – tynk gipsowy, suchy tynk, p�ytki ceramiczne

Kszta�tki po�aciowe uk�adane bezpo�rednio na krokwiach i przystosowane do monta�u dachówek ceramicznych lub cementowych

ZDANIEM EKSPERTA

Czy mo�liwe jest wybudowanie domu wed�ug dowolnego projektu typo-wego w technologii thermomur?Szymon Cie�lik, kierownik dzia�u obs�ugi klienta, Thermodom Sp. z o.o.

Zdecydowanie tak. Technologia pozwala na realizacj� projektu z dowolnego biura projektowego. Dla inwestorów istotny jest tu fakt, �e zamiana materia�ów przewidzianych dokumentacj projektow na system thermomur, powoduje znaczc popraw� parametrów wytrzyma�o�ciowych i izolacyjno�ci cieplnej �cian. Wszystko dlatego, �e �ciany wykonywane s w najbardziej wytrzyma-�ej technice �elbetowej (budynki mog mie nawet 8 kondygnacji), a przy tym doskonale zaizolowane styropianem. atwo� wykorzystania elementów tech-nologii thermomur dla realizacji dowolnie wybranego projektu wynika przede wszystkim z kompletno�ci systemu, czyli tego, �e dost�pne s elementy na ka�dy fragment muru np. elementy naro�ne, nadpro�owe, wie�cowe a nawet takie, które umo�liwiaj kszta�towanie naro�y pod ktem innym ni� 90° czy �u-ków. Tak szeroki asortyment umo�liwia realizacj� budynków o nawet skompli-kowanej architekturze i gwarantuje eliminacj� mostków termicznych. Samo dopasowanie do wymiarów projektowych jest u�atwione poprzez zastosowanie modu�ów naniesionych na wszystkich elementach. Dzi�ki nim �atwo docina elementy do wymaganych wymiarów i jednocze�nie unikn strat materia�o-wych. Dobór elementów realizuj pracownicy dzia�u obs�ugi klienta naszej fir-my – wystarczy dostarczy kopi� najwa�niejszych rysunków z dokumentacji technicznej. Potwierdzeniem mo�liwo�ci zastosowania systemu thermomur dla budowy ró�nego typu obiektów s Europejskie Aprobaty Techniczne.

fot. Thermodom

� Styropianowe kszta�tki szalunkowe mo�na wykorzysta do budowy fundamentu tak�e w domu tradycyjnym. Prace s �atwe i od razu otrzymujemy ocieplon �cian� fundamentow

BUDUJEMY DOM 1–2/2014126

Nasza technologia – zaawansowana prefa-brykacja drewnianej konstrukcji szkieletowej – zapewnia uzyskanie optymalnego produk-tu, czyli: wysokiej jako�ci, ciep�ego i przyja-znego w u�ytkowaniu domu.

Nasza oferta – gotowy dom z fabryki – umo�-liwia Pastwu posiadanie w�asnego domu w najkrótszym mo�liwym czasie, jednocze-�nie zapewniaj�c ekonomi� i komfort prowa-dzenia inwestycji przy zachowaniu precyzji i dok�adno�ci mo�liwych do uzyskania w wa-runkach fabrycznych.

Nasze do�wiadczenie – 20-letnie zaanga�o-wanie w rozwój budownictwa drewnianego w Polsce oraz kilkaset zrealizowanych in-westycji – gwarantuje, �e nasze domy s� konstrukcyjnie przemy�lane i dopracowa-ne, wyprodukowane wy��cznie z najwy�-szej jako�ci sprawdzonych materia�ów oraz zapewnia profesjonaln� obs�ug� z dba�o�ci� o ka�dy detal.

Nasz profesjonalizm – przejawiaj�cy si� w kompetentnym i odpowiedzialnym traktowa-niu ca�o�ci procesu budowlanego (pocz�wszy od projektu i otwarto�ci w stosunku do klien-

ta, poprzez zasadniczy etap produkcji i kon-troli, a� po finalny monta� budynku prowa-dzony przez specjalistów) – pozwala Pastwu z przyjemno�ci� i spokojem przej�� przez z�o-�ony proces budowy w�asnego domu.

Nasza elastyczno�� – ch�tnie spe�nimy wszystkie �yczenia klienta – umo�liwia wykonanie dowol-nego projektu w interesuj�cym Pastwa zakresie wykonawstwa i standardzie wykoczenia.

Nasza produkcja – realizowana w nowocze-snych halach i korzystaj�ca z zaawansowa-nych technicznie maszyn i narz�dzi – zapew-nia zachowanie sta�ej wysokiej jako�ci produkcji Waszego domu.

Nasze biuro projektowe – zatrudniaj�ce do-�wiadczonych in�ynierów – sk�adaj�ce si� z do�wiadczonych in�ynierów – pomo�e w optymalizacji projektu i pozwoli zrealizowa� dom na miar� Pastwa potrzeb i oczekiwa.

Nasze materia�y – u�ywamy wy��cznie naj-wy�szej jako�ci produktów renomowanych firm, które s� uznane i szeroko stosowane w profesjonalnym budownictwie – daj� Pastwu komfort wieloletniego bezproblemowego u�yt-kowania nowego domu.

Nasze certyfikaty – presti�owy znak jako�ci „RAL” nadany przez niemiecki instytut GDF oraz cz�onkostwo w krajowym Stowarzyszeniu Dom Drewniany – potwierdzaj� wysok� jako�� naszej produkcji, a w efekcie spe�nienie przez nasze domy najwy�szych standardów wspó�-czesnego budownictwa energooszcz�dnego i pasywnego.

Nasz europejski zasi�g – domy naszej produk-cji mo�na spotka� na terenie Polski, Niemiec, Austrii, Hiszpanii czy Norwegii – dowodzi tego, �e oferowany Pastwu produkt potrafi spe�ni� ró�norodne wymagania zarówno pod wzgl�dem klimatycznym, jak i architektonicznym.

Artyku� promocyjny

VARIOHAUS PL Sp. z o.o.43-200 Pszczyna, ul. Cieszy�ska 36

tel./fax +48 32 493 02 24/25e-mail: info@variohaus.pl

www.variohaus.pl

od roku 2014 nowa lokalizacja:43-225 Wola, ul. Przemys�owa 15

Nowoczesny, energooszcz dny, ekologiczny i tani – jednym sowem TWÓJ WYMARZONY DOM

��������� ��������

����������������������� �! "#!$��%&

'%(����! ) "*�

http://dqm.pl/

128

Artyku� promocyjny

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Firma Biernacki – Domy z bali to ciesielska firma z tradycjami, która powsta�a 45 lat temu. Zdoskona�ym skutkiem udaje si� jej podtrzy-mywa� rodzinn� tradycj�, wzbogacaj�c j� bez-ustannie o nowe rozwi�zania, nowoczesne ele-menty wykocze i now�, lepsz� jako��.

Dzi�ki wieloletniej nauce i praktyce u boku ojca – mistrza stolarstwa i ciesielstwa dzi� mo�emy si� pochwali� ogromn� wiedz� i do-�wiadczeniem wzakresie budowania domów z bali. Firma dzia�a na zasadzie manufaktury – wszystkie procesy i produkty s� realizowa-ne w obr�bie naszej firmy – potrzebujemy tyl-ko surowca wpostaci drewna.

Biernacki – Domy z bali to firma stolarsko--ciesielska; ten profil umo�liwia budowanie domów z bali pod klucz. Szef firmy nadzoru-je ca�y proces od pocz�tku do koca i udziela d�ugoletnich gwarancji.

Dom z bali pod klucz wymaga wszechstron-no�ci i do�wiadczenia firmy – tak jak w �adnej innej technologii. Kwalifikacje i do�wiadczenie firmy to najistotniejsze czynniki dobrego wy-boru wykonawcy. Ciesielstwo to umiej�tno�� wznoszenia konstrukcji z drewna i znajomo��

zasad konstrukcji. Stolarstwo to sztuka wyka-czania domów zbali, wymaga dobrze wyposa-�onego warsztatu i zupe�nie innych umiej�tno-�ci. W stolarni powstaj� nasze pi�kne solidne okna, drzwi i schody. Tartak i suszenie drewna jest kolejnym niezb�dnym etapem powstawa-nia domu zbali. Suszenie gwarantuje wysok� jako�� drewna oraz zabezpiecza przed szkod-nikami i grzybem.

Wyró�nia nas po��czenie tych trzech sztuk iumiej�tno�ci w niewielkiej firmie, zoriento-wanej na indywidualnego klienta – aby mu umo�liwi� realizacje dowolnej koncepcji domu ielastyczne podej�cie do realizacji. Oferujemy wgl�d w nasz dorobek, proponujemy wizyty na trwaj�cych i zakoczonych budowach.

Stanis�aw Biernacki

Biernacki – Domy z baliNadkole 1a 07-130 ochów

www.domyzbali.pltel. kom. 602 656�300, 602 656 200

tel./fax 25�675 05 60

Domy z bali mieszkalne i rekreacyjneDomy z bali mieszkalne i rekreacyjne

Biernacki.indd 128 2013-12-20 12:24:37

Artyku� promocyjny

129BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Technologia budowy musi by� atrakcyjna ce-nowo, nowoczesna, energooszcz�dna oraz za-pewni� inwestorowi komfort u�ytkowania. Na tak skomponowany zestaw wymaga w�a�ciw� odpowiedzi� jest technologia thermodom, któ-rej istot� jest wykorzystanie �ciennych i dacho-wych elementów systemu thermomur produko-wanego przez firm� Thermodom.

Technologia thermodom z powodzeniem wy-korzystywana jest do realizacji budynków miesz-kalnych (jedno- i wielorodzinnych; w zabudowie wolno stoj�cej lub szeregowej), obiektów handlowo--us�ugowych, gospodarczych i budynków u�y-teczno�ci publicznej.

Zalet� technologii jest niezwykle prosty i szyb-ki monta� �ciennych elementów szalunkowo--ociepleniowych wype�nianych betonem. Powstaje w ten sposób solidna konstrukcja �cian (beton) maj�ca rewelacyjne w�a�ciwo�ci izola-cyjne (styropian) charakteryzowane wspó�czyn-nikiem przenikania ciep�a U0=0,10 W/(m2•K). Elementy systemu thermodom cechuje bardzo du�a dok�adno��, co u�atwia prace wykocze-niowe. Szeroki asortyment elementów umo�-liwia realizacj� dowolnie wybranego projektu. Realizacja �cian budowanych z wykorzystaniem elementów thermomur nie sprawia trudno�ci na-wet osobom niemaj�cym zbyt du�ego do�wiadcze-nia w budownictwie, dzi�ki czemu mog� one zde-cydowa� si� na budowanie metod� gospodarcz�.

Technologia thermodom mo�e by� wykorzy-stana ju� w cz��ciach podziemnych budynków, tj. do wykonania �cian fundamentowych oraz �cian piwnic. Beton stosowany do wype�niania elementów powinien by� klasy C12/15. Uk�adanie stropów, monta� stolarki, wykonanie przewodów wentylacyjnych i spalinowych oraz prace insta-lacyjne realizowane s� identycznie jak w techno-logiach typowych. Do zewn�trznego wykocze-nia �cian stosuje si� m.in. tynki mineralne lub polimerowe, p�ytki klinkierowe itp. �ciany we-wn�trzne wykaczane s� p�ytami gipsowo-kar-tonowymi, tynkami gipsowymi na mokro oraz p�ytkami ceramicznymi.

Bardzo istotn� cz��ci� ka�dego budynku jest ciep�y dach. Elementy dachowe, stanowi�ce in-

tegraln� cz��� systemu thermodom, uk�adane s� na drewnianej wi��bie i kryte dachówk�. Zast�puj� one warstwy konieczne do wykonania w innych systemach, daj�c jednocze�nie izola-cyjno�� U0=0,23 W/(m2•K). Dachówka mo�e by� betonowa lub ceramiczna i musi by� dopasowa-na do rozstawu �at 33 cm.

Doskona�e parametry izolacyjno�ci termicz-nej, charakteryzowane niskimi warto�ciami wspó�czynnika przenikania ciep�a U0, sprawia-j�, �e technologia thermodom w pe�ni realizu-je zadania stawiane budownictwu energoosz-cz�dnemu. Konstrukcja budynku (�ciany, dach) jest wolna od mostków termicznych, a cig�o�� i doskona�o�� izolacji cieplnej utrzymana jest nawet w tak newralgicznych miejscach jak nad-pro�a iwiece. Wykorzystanie thermomuru po-zwala na obni�enie rocznego zapotrzebowania

na ciep�o –wyra�anego wspó�czynnikiem E –do poziomu 20–60 kWh/m2. Oznacza to, �e dla ty-powego budynku jednorodzinnego (ok. 120m2 p.u.) roczne zapotrzebowanie na w�giel zamknie si� w przedziale 500–1500 kg, a koszt ogrzewa-nia wyniesie ok. 400–1500 z�!!!

Materia� jest przyjazny dla �rodowiska i u�yt-kowników, co potwierdza Europejska Aprobata Techniczna. Technologia stosowana jest w Polsce od 1991 roku. Pozwoli�a na zrealizowanie ju� ponad 10 000 obiektów zarówno w kraju, jak iwca�ej Europie.

THERMODOM PPUH Sp. z o.o.ul. Boczna 6, 44-240 �ory

bezp�atna infolinia 0800 100 045tel. 32 434 28 73

www.thermodom.plbiuro@thermodom.pl

Technologia budowy thermodomDost�pno� i ró�norodno� technologii budowlanych wydaje si� stawia� obecnych inwestorów w komfortowej sytuacji. Nie pozostaje nic innego jak tylko uda� si� do najbli�szego sk�adu materia�ów budowlanych i�ku-pi�. Kupi� i budowa�. Pytanie tylko, któr� technologi� wybra� i jakimi kryteriami si� kierowa�?

U0=0,10 W/(m2•K)

promocyjny_BD1_2_thermodom.indd 129 2013-12-18 11:58:58

Pod wzgl�dem obj�to�ci najwi�ksz� cz��� materia�ów do budowy domu stanowi� ma-teria�y �cienne. Tych materia�ów, w przeci-wiestwie np. do pokrycia dachowego, okien czy p�ytek, nie da si� wymieni� przez ca�y okres eksploatacji budynku. Dlatego przed podj�ciem decyzji, czego u�y� do budowy �cian, warto dobrze pozna� w�a�ciwo�ci cha-rakteryzuj�ce dany materia�.

Sk�d w domu para wodna?Obok wytrzyma�o�ci i termoizolacyjno�ci równie� paroprzepuszczalno�� jest istotn� cech� decyduj�c� o komforcie w danym bu-dynku. Sk�d bierze si� w nim para wodna? Wytwarzaj� j� mieszkacy przez oddychanie, gotowanie, zmywanie naczy, sprz�tanie, k�-piele, pranie, suszenie odzie�y, podlewanie ro�lin doniczkowych i wiele innych czynno-�ci. Ilo�� wody, która jest wytwarzana przez czteroosobow� rodzin�, to ok. 7–15 litrów na dob�. Wydaje si�, �e jest to warto�� znacz-nie przesadzona. Niestety, jest rzeczywista. W warunkach domowych wystarczy zwa�y� mokr� odzie� po praniu i wirowaniu, wysu-szy� j� i ponownie zwa�y� (ró�nica wynosi 0,5–1 kg na jednym wsadzie do pralki). Warto te� pami�ta�, �e nawet w trakcie snu przez skór� i wwyniku oddychania wydzielamy ok. 30–50g pary wodnej na godzin�.

Na szcz��cie w ka�dym domu mamy wen-tylacj� grawitacyjn� i coraz cz��ciej równie� mechaniczn�, po��czon� z rekuperatorem odzyskuj�cym ciep�o. Wi�kszo�� opracowa podaje, �e dobrze zaprojektowana i sprawnie dzia�aj�ca wentylacja jest w stanie usun�� zbudynku nawet 95% pary wodnej. W zwi�z-ku z tym mo�na by przyj��, �e problemu by� nie powinno. Jednak, jak w wi�kszo�ci oczy-wistych spraw, „diabe� tkwi w szczegó�ach”.

Przyjmijmy, �e czteroosobowa rodzina wy-twarza 10 l wody na dob�. Nowoczesne uk�ady wentylacyjne usun� 9,5 l na zewn�trz. Pozosta-je tylko, a mo�e a� 0,5 l. Co si� stanie, je�li b�-dziemy dzie po dniu nas�czali t� wod� �ciany przy jednoczesnym ograniczeniu mo�liwo�ci wydostania si� jej na zewn�trz? Przez pierwsze tygodnie, miesi�ce, anawet lata woda b�dzie wsi�ka�a w materia� �cienny. Sytuacj� mog� pogorszy� jeszcze dziesi�tki litrów wody zwy-lewek pod�ogowych, tynków i farb, które nie zd��y�y wyschn��, je�eli prace wykoczenio-we w budynku wykonywano pó�n� jesieni�. Wówczas na �cianach zewn�trznych przy su� -cie lub listwach pod�ogowych pojawi� si� ma�e czarne punkty, a zaraz po nich ró�nokolorowe wykwity na wi�kszych powierzchniach.

Taki w�a�nie efekt mo�e da� te pozosta�e 5% wody, które powinno by� przetranspor-towane przez �cian�. Ten czarny scenariusz si� sprawdzi, je�eli wentylacja nie zadzia�a w sposób zadowalaj�cy, i je�li �ciany oraz materia� izolacyjny na zewn�trz b�d� mia�y nisk� paroprzepuszczalno��.

�ciany paroprzepuszczalneAby ustrzec si� przed tak� sytuacj�, do budo-wy �cian oraz izolacji termicznej mo�na u�y� materia�ów o wysokiej paroprzepuszczalno-�ci. Para wodna przechodzi przez �cian� na skutek ró�nicy temperatury ici�nienia z wn�-trza na zewn�trz budynku. Jest to szczególnie wa�ne zim�, kiedy okna otwiera si� na bardzo krótki czas. Natomiast latem, gdy wietrzymy

Budowa w�asnego domu to jedno z najwi�kszych wyzwa� w �yciu. Chcemy, aby nasz dom by� bezpieczny, ciep�y i zapewnia� nam poczucie wysokiego komfortu. Bezpiecze�stwo opiera si� g�ównie na doborze sprawdzonych materia�ów i wyposa�eniu budynku w odpowiednie drzwi, okna i�systemy alarmowe. Oszcz�dno� ciep�a pozwala na obni�enie najistotniejszej cz�-ci kosztów eksploatacyjnych. Na komfort domu wp�ywa jego lokalizacja, wyposa�enie, a tak�e materia�y, z jakich zosta� wybudowany.

130 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Paroprzepuszczalno�� �ciany.Mit czy rzeczywisto��?

Artyku� promocyjny

proj. Teresa Kowalczyk

weber.indd 130 2013-12-18 11:56:16

pomieszczenia prawie przez ca�y dzie, a na zewn�trz jest sucho, proces wchodzenia wil-goci do ch�odnych pomieszcze nie zachodzi. Spo�ród materia�ów �ciennych najmniejszy opór parze wodnej stawiaj� pustaki i bloczki zkeramzytobetonu. Teelementy sk�adaj� si� z ceramicznych kulek keramzytowych po��-czonych ze sob� zaczynem cementowym. Pomi�dzy kulkami mamy bardzo du�� ilo�� porów otwartych, które tworz� kanaliki bez trudu transportuj�ce par� wodn�.

Test keramzytobetonuAby potwierdzi� t� w�a�ciwo�� keramzytobe-tonu, mo�na zrobi� bardzo prosty test. Wystar-czy wzi�� kilka materia�ów przeznaczonych do budowy �cian ozbli�onej grubo�ci (w przy-padku pustaków zkomorami trzeba je obróci� o 90º na bok). Przez te wszystkie materia�y nale�y przelewa� od góry wod�. Wynik testu b�dzie najprawdopodobniej taki, �e przez wy-roby zkeramzytobetonu woda przeleci prawie jak przez sito, ainne elementy b�d� j� wch�a-nia� przez d�u�szy czas. W drugiej cz��ci

eksperymentu materia�y nale�y pozostawi� w nas�onecznionym miejscu i obserwowa� szybko�� ich wysychania (lub nawet je wa-�y� wokre�lonych odst�pach czasu). Równie� w tym wypadku przekonamy si�, �e najszyb-ciej wyschn� wyroby z keramzytu.

Wi�kszo�� obecnie budowanych �cian ze-wn�trznych to �ciany warstwowe (od wewn�trz pustaki lub bloczki jako �ciana konstrukcyjna, a od zewn�trz izolacja termiczna). Dobór war-stwy izolacji jest równie� bardzo wa�ny dla zbudowania paroprzepuszczalnej, oddychaj�cej �ciany. Spo�ród materia�ów izolacyjnych wska-zane jest zastosowanie we�ny mineralnej, która bez trudu odprowadzi wilgo� ze �ciany na ze-wn�trz.

Suche �ciany lepiej chroni� przed zimnemTo, jak wa�na jest sucha �ciana w izolacyjno-�ci termicznej, mo�na zobrazowa� za pomoc� prostego przyk�adu spoza bran�y budowla-nej. Gdy wk�adamy na siebie kolejne warstwy odzie�y, zabezpieczamy organizm przed utra-t� ciep�a. Je�eli zmokniemy lub nadmiernie si� spocimy, to wilgotna odzie� przestaje chro-ni� przed zimnem. Wspó�czesnym sposobem rozwi�zania tego problemu jest termoaktywna odzie�. I w�a�nie podobnym, termoaktywnym materia�em �ciennym s� wyroby zkeramzyto-betonu.

Wyroby �cienne systemu Optiroc Blok iwielu innych lokalnych systemów s� produ-kowane na terenie ca�ego kraju.

Po wi�cej informacji zajrzyj na www.optirocblok.pl

lub skontaktuj si� zdoradc�e-mail: keramzyt.weber@saint-gobain.com,

tel. 58 772 24 22.

Saint-Gobain Construction Products Polska sp. z o.o.

marka Weber Leca®

ul. Krasickiego 9, 83-140 Gniewinfolinia: 801 620 000

keramzyt.weber@saint-gobain.comwww.netweber.pl

131BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Pustak Termo Optiroc 24

weber.indd 131 2013-12-18 11:56:31

BUDUJEMY DOM 1–2/2014132

Ma�o które zagadnienie zwi�zane z odnawialnymi �ród�ami energii budzi na forach internetowych tyle emocji, co dyskusje czy lepiej wybra� kolektory p�askie czy rurowe? Jedne i drugie maj� zagorza�ych zwolenników przerzucaj�cych si� argumentami ró�nej wagi i wiarygodnoci. Wyliczanki wad i zalet maj� jednak niewielki sens, bo poprawna odpowied� mo�e by� tylko jedna: wybór rodzaju kolektora zale�y przede wszystkim od tego, jakie zadanie zostanie przed nim postawione.

PRZEGLD RYNKU

� Kolektory s�oneczne – p�askie czy próniowe?

Dla porz�dku dodajmy od razu, �e podzia� na kolektory p�askie i pró�niowe rurowe nie jest podzia�em precyzyjnym, gdy� na ryn-ku spotka� mo�na tak�e p�askie kolektory z pró�niow� izolacj� termiczn� oraz kolek-tory rurowe niemaj�ce izolacji pró�niowej. Jednak to margines, dla wygody pozosta-my wi�c przy popularnym nazewnictwie obejmuj�cym zdecydowan� wi�kszo�� pro-duktów powszechnie dost�pnych.

Kilka podstawowych poj��Czytelnicy znaj�cy budow� i zasad� dzia�a-nia kolektorów s�onecznych mog� darowa�

sobie kilka najbli�szych akapitów, ale na u�ytek tych, którzy dopiero teraz zacz�li in-teresowa� si� tymi zagadnieniami, powinni-�my przedstawi� kilka podstawowych poj��.

Kolektory p�askieWywodz� si� w prostej linii ze stosowanych do dzi� w krajach po�udniowych prymitywnych ogrzewaczy wody, sk�adaj�cych si� z poma-lowanej na czarno w��ownicy, umieszczonej w drewnianej skrzynce. Ich budow� pokazu-je rys. 1. Pod przezroczyst� szklan� tafl� znaj-duje si� absorber – metalowa p�yta nagrzewa-na przez promienie s�oneczne. Ciep�o odbieraj�

od niej miedziane rurki, w których przep�ywa tzw. p�yn solarny, czyli najcz��ciej mieszanina glikolu z wod� (zbli�ona do p�ynu, jaki wlewa-my do ch�odnicy samochodowej, a cel jej stoso-wania jest dok�adnie taki sam – czynnik robo-czy musi by� odporny na zamarzanie.

Dla trwa�o�ci i sprawno�ci kolektora maj� znaczenie wszystkie pokazane na rysunku elementy sk�adowe – w rzeczywisto�ci istot-nych detali jest o wiele wi�cej, ale wyja�nij-my przynajmniej rol� tych najwa�niejszych.

Pokrycie szklane mo�e by� wykonane ze szk�a o ró�nej przepuszczalno�ci (a tak�e pokrytego rozmaitymi pow�okami antyre-

Adam Jamio�kowski

Faszywy dylematfot. Fakro

Kolektory s�oneczne

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 133

fleksyjnymi) i wytrzyma�o�ci na uderzenie, deformacj� itd.

Jeszcze wi�ksze znaczenie ma absorber, który musi dobrze przewodzi� ciep�o i by� plastyczny. Wymagania te spe�nia blacha miedziana, ale czysta mied� poch�ania jedy-nie do ok. 10% padaj�cego na ni� promienio-wania s�onecznego. Trzeba j� wi�c pokry� odpowiednimi pow�okami (rys. 2), których zastosowanie mo�e zwi�kszy� ten wspó�-czynnik nawet do 90–95%!

Obiegaj�ca absorber rura z p�ynem solar-nym mo�e mie� ró�ny kszta�t (okre�lany ta-kimi poj�ciami, jak harfa, meander itd.), który wp�ywa przede wszystkim na opo-ry przep�ywu, a w praktyce eksploatacyjnej tak�e na �atwo�� nape�niania i opró�niania oraz odpowietrzania uk�adu.

Kluczowe znaczenie dla sprawno�ci kolek-tora ma te� izolacja termiczna – zarówno pod wzgl�dem jako�ci i grubo�ci u�ytego mate-ria�u, jak te� sposobu zabezpieczenia przed ucieczk� ciep�a w miejscach szczególnie wra�liwych (np. przej�cia rur przez obudow�).

I wreszcie ogromnie wa�na jest sama obu-dowa, cho�by dlatego, �e jej sztywno�� musi zapewnia� bezpieczestwo szklanej tafli na-krywaj�cej kolektor. Najlepsze s� tzw. wan-ny, wykonane (t�oczone) z jednego kawa�ka metalu, ale – jak �atwo si� domy�li� – jest to te� rozwi�zanie najdro�sze.

Powy�sza wyliczanka wyja�nia, dlacze-go na rynku dost�pnych jest tak wiele kolek-torów p�askich ró�ni�cych si� bardzo cen�, wydajno�ci� i trwa�o�ci�. Wprowadzenie do gry kolektorów rurowych jeszcze bardziej komplikuje problem wyboru.

Kolektory pró�nioweJak dosz�o do ich powstania? Najwa�niejsze wydaje si� spostrze�enie, �e najlepsz� zna-n� technikom warstw� izolacyjn� jest po pro-stu pró�nia. Próbowano wi�c produkowa� ko-lektory p�askie o szczelnej obudowie, z któ-rej wn�trza wypompowywano powietrze. Konstrukcje takie okazywa�y si� jednak nie-trwa�e. Rozwi�zaniem sta�o si� podziele-nie kolektora p�askiego na kawa�ki, z których

fot.

Junk

ers

� Rys. 1. Schemat budowy kolektora p�askiego � Monta� p�askich kolektorów na dachu krytym dachówk

� Rys. 2. Wp�yw pow�oki absorbera na sprawno� kolektora � Rys. 3. Zasada dzia�ania kolektorów p�askiego i rurowego

promieniowanie odbite: 5%

ciep�o wypromieniowane: 5%

promieniowanie odbite: 5%

ciep�o wypromieniowane: 15%

promieniowanie odbite: 5%

ciep�o wypromieniowane: 45%

Kolektor p�aski Kolektor rurowy

wyj�cie

obudowa

przezroczyste pokrycie

absorber

izolacja

rurki z p�ynem solarnym

wej�cie

metalowe pod�o�e

czarny chrom

metalowe pod�o�e

czarna farba

metalowe pod�o�e

TINOX

BUDUJEMY DOM 1–2/2014134

Przegl�d rynku

ka�dy umieszczono w osobnej rurze pró�nio-wej (rys. 3). Zabieg ten nie tylko pozwoli� na �atwiejsze uporanie si� z problemem szczel-no�ci, lecz przyniós� te� wiele korzy�ci do-datkowych, takich jak mo�liwo��: � wprowadzenia konstrukcji modu�owej, pozwalaj�cej na wymian� elementów uszko-dzonych;� uzyskania du�ej niezale�no�ci orientacji powierzchni absorpcyjnych od ustawienia kolektora jako ca�o�ci (rury z mo�liwo�ci� obrotu w mocowaniu);� zastosowania dodatkowych zwierciade�, kieruj�cych promieniowanie s�oneczne na absorber.

Jakby tego wszystkiego by�o ma�o, kolek-tory rurowe mo�na jeszcze podzieli� na dwa rodzaje (i b�dzie to ogromne, ale konieczne tu uproszczenie).

Jako pierwsze pojawi�y si� kolektory typu mokrego, tzn. takie, w których ciecz solar-na fizycznie wp�ywa do rur kolektora (przy czym mo�e to, jak na rys. 4, odbywa� si� rurkami wspó��rodkowymi, ale s� te� kon-strukcje, w których u�yto rurki typu U, czy-li tak naprawd� dwóch rurek – dop�ywowej i powrotnej).

Drugi, obecnie dominuj�cy typ wyrobów to kolektory typu heat pipe, wykorzystuj�ce wy-nalazek oswojony dzi�ki technice kosmicznej,

a mianowicie tzw. rurk� ciepln (ciep�owód). Ich dzia�anie wyja�nia rys. 5. Ciep�owód to zamkni�ta z obu stron rurka wykonana np. z miedzi i wype�niona w cz��ci np. freonem (lub podobn� substancj�), alkoholem itp. Gdy rurka jest zimna, substancja czynna znajdu-je si� w stanie skroplonym w jej dolnej cz��ci. Jednak po nagrzaniu odparowuje, unosi si� do góry i oddaje ciep�o w wymienniku zamyka-j�cym ca�� rur� kolektora od góry. Skroplony, ozi�biony czynnik sp�ywa ciep�owodem na dó� i ca�y cykl si� zamyka.

Rury kolektorowe z rurk� ciepln� to �wietny wynalazek, gdy� mo�na je wymie-nia�, bez konieczno�ci rozszczelniania uk�a-du obiegu cieczy w instalacji solarnej. Jest jednak jedno „ale”, które decyduje o mo�-liwo�ci zastosowania ich do wielu celów. Otó� najwa�niejszy parametr kolektora heat pipe to temperatura parowania czynnika za-wartego w rurce cieplnej – poni�ej tej tem-peratury uzysk energii wynosi zero, bowiem kolektor w ogóle nie dzia�a! Trzeba te� za-uwa�y�, �e ciep�owód pracuje tylko w jedn� stron�, zatem kolektora tego typu nie da si� wykorzysta� do po��danego niekiedy (w sy-tuacji nadmiaru ciep�a latem) wych�odzenia cieczy w obiegu solarnym.

D�ugo jeszcze mo�na by mówi� o ró�ni-cach mi�dzy rozmaitymi konstrukcjami ko-lektorów, bo wariantów i mo�liwo�ci jest du�o wi�cej, ni� w przypadku kolektora p�a-skiego. Poprzestamy na jednej, za to bar-

� Kolektory pró�niowe rurowe

fot.

Ulr

ich

� Kolektor pró�niowy rurowy dzia�ajcy na zasadzie heat pipe (rurka cieplna)

fot.

Vies

sman

n

� Rys. 4. Budowa kolektora typu mokrego

warstwa szk�a rury pró�niowej

ciecz ciep�apró�niaabsorber

rurka wewn�trzna ciecz zimnarurka zewn�trznazimna ciecz wyp�ywa z rurki wewn�trznej i zewn�trzn� op�ywa absorber nagrzewaj�c si�

Kolektory s�oneczne

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 135

dzo istotnej informacji: izolacja pró�niowa mo�e mie� w rzeczywisto�ci odmienne for-my. S� kolektory, w których pró�nia wype�-nia wi�kszo�� rury kolektora (w niej znajdu-j� si� absorber i rurka cieplna), ale te� i takie („rura w rurze”), w których ogranicza si� ona do warstwy izolacyjnej, oddzielaj�cej rur� zewn�trzn� od wewn�trznej, w której umieszcza si� elementy funkcjonalne.

Rozmawiajmy o faktachPowy�szy wywód, z konieczno�ci nieco przyd�ugi, mia� na celu nie tylko zapozna-nie Czytelników z niektórymi aspektami bu-dowy kolektorów, których wyja�nienia ��-da� mo�na (a nawet trzeba) od sprzedawców. Mia� te� drugi, ukryty powód: uzmys�owie-nie, �e rozmaitych rozwi�za technicznych jest na rynku mnóstwo, st�d te� niemal ka�-dy producent potrafi znale�� wiele argumen-tów przekonuj�cych w�a�nie do jego wyro-bów. Pó� biedy, gdy robi to uczciwie, ale zwy-kle jest tak, �e przedstawia si� tylko moc-ne strony swego produktu, a nie wspomina o s�abych (czy wr�cz dyskwalifikuj�cych). W konsekwencji podsycane marketingowy-mi k�amstewkami – dyskusje o wy�szo�ci ko-lektorów rurowych nad p�askimi i odwrot-nie wygl�daj� cz�sto jak przekonywanie, �e ka�de kombi jest lepsze, ni� np. coupe („bo ja swoim autem to nawet szaf� przewioz�”).

Tymczasem zanim zaczniemy takie produk-ty porównywa�, trzeba uzmys�owi� sobie, �e s�u�� one zaspokajaniu ró�nych potrzeb.

Pokazuje to rys. 6, zaczerpni�ty z wytycz-nych do projektowania instalacji solarnych, opracowanych przez jednego z producen-tów, maj�cego w ofercie zarówno kolekto-ry p�askie o rozmaitej konstrukcji, jak i ko-lektory rurowe (i mokre, i typu heat pipe). Mo�na wi�c bez wi�kszego ryzyka przyj��, �e w obiektywny sposób wskazuje w�a�ciwe obszary ich zastosowania. Wykresy pokazu-j� zale�no�� wspó�czynników sprawno�ci rozmaitych kolektorów od ró�nicy tempera-tury mi�dzy absorberem a otoczeniem ko-lektora (czym zimniej, tym ró�nica wi�ksza) i wynikaj�ce z tego tzw. typowe obszary ro-bocze dla ró�nych zastosowa. Osoby ma-j�ce przygotowanie techniczne bez trudu wyci�gn� z niego mnóstwo istotnych infor-macji. Ograniczymy si� do najwa�niejszych.

1. Je�eli chodzi o oszcz�dno�ci na kosztach przygotowania ciep�ej wody u�ytkowej (c.w.u.) przy niskim stopniu pokrycia zapotrzebowa-nia w ci�gu ca�ego roku, czyli osi�gane g�ów-nie pó�n� wiosn�, latem i wczesn� jesieni�, to nic nie uzasadnia u�ycia kolektorów ru-rowych, bo p�askie – nadal o 20–30% tasze – sprawdz� si� równie dobrze (przy dogrze-wania wody w basenie, a wi�c przy kilku-stopniowej ró�nicy temperatury, p�askie mog� by� nawet efektywniejsze). Rozwi�zuje to problem wyboru kolektorów do domków

� Rys. 5. Praca kolektora typu heat pipe

ZDANIEM EKSPERTA

Kiedy wybra� kolektory p�askie, a kiedy pró�niowe?

W krajach zachodniej Europy o podobnych do Polski warunkach klima-tycznych, udzia� kolektorów pró�niowych w ca�kowitej sprzeda�y wynosi zaledwie kilka procent (np. Austria 3%, Niemcy 9%). W Polsce jest to blisko 30%, a rynek kolektorów pró�niowych jest bardzo zró�nicowany. Mo�na kupi zarówno wysokosprawne kolektory segmentu „premium”, jak te� kolektory pró�niowe o sprawno�ci ni�szej lub co najwy�ej porównywal-nej do uzyskiwanej przez kolektory p�askie. Technicznie i ekonomicznie zastosowanie takich kolektorów nie znajduje uzasadnienia.Koszt zakupu kolektora pró�niowego (w przeliczeniu na 1 m2 powierzchni czynnej) jest �red-nio wy�szy 2,5 razy w odniesieniu do kolektora p�askiego. W skrajnych przypadkach ró�nica jest nawet wy�sza 5-krotnie. Korzystny wska�nik cena/wydajno� dla kolektorów p�askich przek�ada si� na krótszy okres zwrotu kosztów inwestycji. Kolektory p�askie mo�na wi�c sto-sowa w zdecydowanej wi�kszo�ci przypadków.Kolektory pró�niowe nale�y stosowa przede wszystkim wtedy, gdy oferuj wyra�nie wy�sz sprawno� pracy ni� p�askie. Dobr cech niektórych typów kolektorów pró�niowych jest mo�-liwo� ich usytuowania w dowolnej pozycji, np. pionowo na elewacji budynku. Mo�e by to je-dyne rozwizanie przy braku miejsca do monta�u kolektorów na dachu lub przy niekorzystnej orientacji po�aci dachu (wschód, zachód). Dobrej klasy kolektory pró�niowe mog skuteczniej pracowa w instalacji solarnej dla wspomagania ogrzewania, jednak trzeba wzi pod uwag� niekorzystny wp�yw pró�ni na rozmra�anie rur ze �niegu i szronu. To zjawisko znane jest od wielu lat u�ytkownikom instalacji w Austrii, czy Niemczech.

Ireneusz Jele� menad�er ds. marketingu i szkole�, Hewalex

gor�ca para

sch�odzona para

substancja paruj�ca w temp. ok. 25°C (np. freon)

skroplony kondensat

miedziana rurka

ciep�o przekazywane do uk�adu

pró�nia

rura szklana

BUDUJEMY DOM 1–2/2014136

Przegl�d rynku

letniskowych, pensjonatów przyjmuj�cych go�ci g�ównie latem, dogrzewania basenu i najpowszechniejszych, niskobud�etowych instalacji domowych (o krótkim okresie zwrotu).

2. Ca�oroczne oszcz�dno�ci na kosztach przygotowania c.w.u. zapewni raczej wyko-rzystanie kolektorów rurowych, ale okres zwrotu inwestycji b�dzie odpowiednio d�u�szy.

3. W instalacjach do przygotowania c.w.u. i wspomagania ogrzewania mo�na zastoso-wa� oba typy kolektorów. Pró�niowe b�d� wyra�nie efektywniejsze, ale ró�nicew sprawno�ci mo�na skompensowa�, mon-tuj�c wi�cej kolektorów p�askich, co wo-bec ró�nicy w cenie mo�e w du�ych instala-cjach okaza� si� op�acalne, szczególnie je�li system grzewczy domu jest niskotempera-turowy.

4. W zastosowaniach profesjonalnych (po-zyskiwanie ciep�a tak�e przy bardzo niskiej

temperaturze zewn�trznej) sprawdzaj� si� kolektory rurowe.

Przedstawione powy�ej kryteria wyboru maj� du�o wi�ksze znaczenie, ni� przerzu-canie si� argumentami w rodzaju „kolekto-ry p�askie mo�na od�nie�y�, ogrzewaj�c je wod� z zasobnika” (kto przy zdrowych zmy-s�ach b�dzie ogrzewa� dach podczas mrozu, maj�c lich� nadziej�, �e przez krótki zimo-wy dzie s�oce odrobi straty? Je�li s�o-ce zechce ogrza� kolektory, to samo poradzi sobie ze �niegiem). Oczywi�cie, nie od rze-czy b�dzie pami�ta� np. o tym, �e kolekto-ry p�askie mo�na wmontowa� w po�a� da-chu (oszcz�dzaj�c na kosztach pokrycia), ale o tym nale�y pami�ta� ju� na etapie projek-towania domu.

Najwa�niejszy projekt ca�ej instalacjiDochodzimy tu do sprawy najistotniejszej: w�a�ciwe zaprojektowanie instalacji solar-nej to zadanie o wiele trudniejsze, ni� okre-�lenie rodzaju i powierzchni kolektorów. Owszem, w przypadku kolektorów maj�-cych s�u�y� do podgrzewania wody w domu zamieszka�ym przez 3–4 osoby, mo�na po prostu kupi� typowy zestaw z 300-litrowym zasobnikiem (oby nie od firmy „krzak”) i cieszy� si� mniejszymi lub wi�kszymi oszcz�dno�ciami. W ka�dym innym razie konieczna jest analiza potrzeb mieszkaców i dostosowanie systemu solarnego do innych – istniej�cych lub planowanych – urz�dze grzewczych w budynku. Do�� powiedzie�, �e wielu do�wiadczonych instalatorów uwa-�a, �e wa�niejszy ni� dobór kolektorów jest np. wybór odpowiedniej wielko�ci zasobni-ka (lub bufora w wypadku instalacji wspo-magaj�cej ogrzewanie) i od tego w�a�nie na-le�y zacz�� (cho�by dlatego, �e rozszerzenie uk�adu kolektorów nie jest zwykle proble-mem, a wymiana zasobnika to du�e k�opoty i wysokie koszty). W�a�ciwy wybór bufora ma te� decyduj�ce znaczenie w sytuacji, gdy w domu ma pracowa� np. kominek z p�asz-czem wodnym albo kocio� na paliwo sta�e. Te elementy instalacji grzewczej mo�na i nale�y ze sob� powi�za�!

Pami�tajmy, �e wszystkie licz�ce si� fir-my sprzedaj�ce urz�dzenia grzewcze, w tym oczywi�cie tak�e systemy solarne, oferuj� zarówno nabywcom, jak i swym autoryzowanym instalatorom oraz projek-tantom bezp�atn� pomoc techniczn� w za-kresie w�a�ciwego skonfigurowania in-stalacji. Z tej pomocy naprawd� warto korzysta�!

� Kolektory s�oneczne najcz��ciej montuje si� na dachu stromym (a), ale mo�na je ulokowa równie� na specjalnych podporach na dachu p�askim (b) lub na gruncie (c) lub na �cianie elewacji (d)

fot.

Ulr

ich

fot.

Bud

erus

fot.

Vies

sman

nfo

t. H

ewal

ex

� Rys. 6. Sprawno� kolektorów ró�nych typów w zale�no�ci od ró�nicy temperatur mi�dzy absorberem i otoczeniem Legenda: A, B, C, D – kolektory p�askie uszeregowane wed�ug rosncej ceny;E – kolektor rurowy typu mokrego;F, G – kolektory rurowe typu heat pipe

1

2

4

3

G

E

A

B

F

D

C

b

a

d

c

Ró�nica temperatur w K

Wsp

ó�cz

ynni

k sp

raw

no�c

i

fot.

Vies

sman

n

Podajemy ceny brutto

GASPOL – Prima Energy Powierzchnia– zabudowy [m2]: 2,09– netto (pow. absorbera) [m2]: 1,827Absorber– materia�: aluminium--mied�– grubo� [mm]: 0,40– stopie� absorpcji [%]: 95Kolektor/rura– materia�: szko�o strukturalne Masa [kg]: 37 950 z�

VAILLANT – auroTHERM VFK 155Powierzchnia– zabudowy [m2]: 2,51 – netto (pow. absorbera) [m2]: 2,33Absorber– materia�: aluminium– grubo� [mm]: 0,5– stopie� absorpcji [%]: 95Kolektor/rura– materia�: szk�o antyre-� eksyjne – grubo� [mm]: 3,2 Masa [kg]: 38od 2990 z�

VIESSMANN – Vitosol 200-T SP2APowierzchnia– zabudowy [m2]: 4,62– netto (pow. absor-bera) [m2]: 3,03Absorber– materia�: mied�– stopie� absorpcji [%]: 95Kolektor/rura– materia�: szk�o borokrzemowe z pow�ok antyre� eksyjn– grubo� [mm]: 2Masa [kg]: 79 (bez czynnika roboczego)3375 z�

IMMERGAS – EP 2.6Powierzchnia– zabudowy [m2]: 2,65– netto (pow. absorbera) [m2]: 2,57Absorber– materia�: mied�– grubo� [mm]: 2– stopie� absorpcji [%]: 95Kolektor/rura– materia�: szk�o solarne– grubo� [mm]: 4Masa [kg]: 492336 z�

FAKRO – SKW 114 x 206Powierzchnia– zabudowy [m2]: 2,36– netto (pow. absor-bera) [m2]: 2,07Absorber– materia�: mied�– grubo� [mm]: 0,2– stopie� absorpcji [%]: 95Przeszklenie kolektora– materia�: hartowana szyba solarna pryzmatyczna – grubo� [mm]: 4Masa [kg]: 423100 z�

VIESSMANN – Vitosol 200-F SVKPowierzchnia– zabudowy [m2]: 2,18– netto (pow. absorbera) [m2]: 2,01Absorber– materia�: aluminium– stopie� absorpcji [%]: 95Kolektor/rura– materia�: szk�o hartowane o niskiej zawarto�ci �elaza– grubo� [mm]: 3,2Masa [kg]: 37 (bez czynni-ka roboczego)9450 z� (pakiet: 2 kolektory, zbiornik 250 l, osprz�t instalacyjny)

IMMERGAS – EV 3.0Powierzchnia– zabudowy [m2]: 3,027– netto (pow. absorbe-ra) [m2]: 1,46 Absorber– materia�: aluminium (Napylone Aluminium nitrite)– grubo� [mm]: 1,6– stopie� absorpcji [%]: 92Kolektor/rura– materia�: szk�o borokrzemowe– grubo� [mm]: 3,3Masa [kg]: 622951 z�

INFO RYNEK Ile kosztuj� kolektory s�oneczne?

P�ASKIE

HEWALEX – KSR10Powierzchnia– zabudowy [m2]: 1,823– netto (pow. absorbera) [m2]:1,014Absorber– materia�: mied�, warstwa typu PVD– grubo� [mm]: 0,2– stopie� absorpcji [%]: 9Kolektor/rura– materia�: hartowane, nisko-�elazowe, antyre� eksyjne– grubo� [mm]: 1,8Masa [kg]: 302365 z�

NIBE BIAWAR – Hevelius SCM-15Powierzchnia– zabudowy [m2]: 2,44– netto (pow. absorbera) [m2]: 1,805Absorber– materia�: mied�– stopie� absorpcji [%]: 92Kolektor/rura– materia�: szko�o borokrzemowe– grubo� [mm]: 8Masa [kg]: 49,62800 z�

HEWALEX – KS2000 TLPPowierzchnia– zabudowy [m2]: 2,095 – netto (pow. absorbera) [m2]: 1,818 Absorber– materia�: mied�, warstwa typu PVD– grubo� [mm]: 0,2– stopie� absorpcji [%]: 95Kolektor/rura– materia�: szk�o strukturyzo-wane, hartowane– grubo� [mm]: 3,2Masa [kg]: 401565 z�

FAKRO – SKC 114 x 206Powierzchnia– zabudowy [m2]: 2,54– netto (pow. absorbera) [m2]: 2,07Absorber– materia�: mied�– grubo� [mm]: 0,2– stopie� absorpcji [%]: 95Przeszklenie kolektora– materia�: hartowana szyba solarna pryzmatyczna – grubo� [mm]: 4Masa [kg]: 423100 z�

PRÓ NIOWE typu mokrego

PRZYDATNE ADRESY

FAKRO 800 100 052 www.fakro.pl GASPOL 800 190 190 www.gaspol.plHEWALEX (32) 214 17 10 www.hewalex.pl

IMMERGAS (42) 649 36 00 www.immergas.com.plVAILLANT 801 804 444 www.vaillant.plVIESSMANN (71) 360 71 00 www.viessmann.pl

WATT – Watt CPC 9+Powierzchnia– zabudowy [m2]: 2,14– netto (pow. absorbera) [m2]: 1,92Absorber– materia�: aluminium– stopie� absorpcji [%]: 95Kolektor/rura– materia�: szko�o borokrze-mowe– grubo� [mm]: 3,3Masa [kg]: 49,62919 z�

Wi�cej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artyku�y. Kliknij na www.budujemydom.pl.Jako jedyni publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTÓW!

PRÓ NIOWE typu heat pipe

Artyku� promocyjny

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 139

Kolektory s�oneczne przyczyniaj� si� bezpo-�rednio do obni�enia wydatków zwi�zanych przede wszystkim z podgrzewaniem ciep�ej wody u�ytkowej. Zak�ada si�, �e rocznie oszcz�dno�ci z tego tytu�u w budynku jedno-rodzinnym mog� si�ga� do 60%, co oznacza, �e w najkorzystniejszych miesi�cach letnich pokrycie potrzeb si�gnie 100% i kocio� grzew-czy b�dzie móg� by� wy��czany z pracy.

Kolektory s�oneczne – najta�szy sposób podgrzania ciep�ej wody u�ytkowej CWUZapewnienie niskich kosztów podgrzewa-nia CWU jest istotne dla osi�gni�cia niskich ca�kowitych kosztów eksploatacji ca�ego bu-dynku. Najni�sze koszty b�d� osi�gane z pra-cy instalacji solarnej, w której pobór mocy przez pomp� obiegow� wynosi jedynie oko-�o 40–50 W.

Kolektor p�aski czy pró�niowy?Wydajno�� cieplna kolektorów pró�niowych mo�e by� wy�sza ni� dla p�askich, pod wa-runkiem zastosowania 1-�ciennych rur pró�-niowych, zapewniaj�cych wysok� przepu-szczalno�� promieniowania s�onecznego do wn�trza rury. Kolektory pró�niowe o 2-�ciennych rurach szklanych ograniczaj� przenikanie promieniowania s�onecznego do wn�trza. Nawet przy atrakcyjnej cenie b�d� one dro�sze w zakupie od kolektorów p�a-skich. Za wy�sz� cen� nie zawsze idzie w pa-rze wy�sza sprawno�� i wydajno�� kolektora pró�niowego. Ciep�o uzyskiwane z kolekto-rów p�askich jest od 2 do 5 razy tasze ni� z pró�niowych, co skraca okres zwrotu po-niesionych kosztów inwestycji.

Sens stosowania kolektorów pró�niowych b�dzie istnia� wówczas, gdy b�dzie on móg� zapewni� wyra�nie wy�sze efekty ni� kolek -tor p�aski. W warunkach naszego klimatu i uwzgl�dniaj�c koszty inwestycji oraz pó�niej-

sze efekty, w pe�ni uzasadnione jest stosowanie przede wszystkim kolektorów p�askich.

Bezpiecze�stwo eksploatacji – ochrona przed przegrzewaniemKluczowym czynnikiem odgrywaj�cym wp�yw na ochron� glikolu oraz elementów in-stalacji solarnej przed przegrzewaniem, jest konstrukcja absorbera. Rozró�nia si� kilka ro-dzajów uk�adu przewodów absorbera, w�ród których jedynie cz��� zalicza si� do �atwo opró�niaj�cych si� z glikolu.

Przegrzewanie powoduje w d�u�szej per-spektywie uszkodzenie glikolu. W instalacji solarnej nast�puje wzrost ci�nienia i przy zbyt ma�ej pojemno�ci naczynia wzbiorczego mo�e nast�powa� otwieranie zaworu bezpiecze-stwa. Powoduje to niepotrzebne ubytki gliko-lu z instalacji i konieczno�� jego uzupe�nia-nia. Ochron� przed przegrzewaniem w pe�ni zapewniaj� kolektory z dolnymi przy��cza-mi. Wówczas para wodna rozszerzaj�c si� do-prowadza do swobodnego wypierania glikolu

z dolnej cz��ci absorbera. Dodatkow� ochron� zapewniaj� funkcje sterownika, np. tryb urlo-powy dla sch�adzania w nocy wody w pod-grzewaczu pojemno�ciowym.

Gwarancje, trwa�o��, niezawodno��...Niezmiernie istotne jest zwrócenie uwagi na kwestie jako�ci i trwa�o�ci urz�dze. Kolektory Hewalex s� obj�te standardowo 10-letni� gwarancj�, z opcj� wyd�u�enia o ko-lejny rok (w sumie 11 lat), przy zakupie kom-pletnego zestawu solarnego. Gwarancja le�y w tym przypadku po stronie producenta, a nie importera. Co szczególnie wa�ne, gwarancja nie jest obwarowana dodatkowymi zapisami trudnymi do spe�nienia przez u�ytkownika instalacji solarnej.

Kolektory soneczne Hewalex

HEWALEX Sp. z o.o. Sp.k.www.hewalex.pl

infolinia 801 000 810

� Porównanie kosztów podgrzania c.w.u. w ilo�ci 300 litrów dziennie (�ród�o: solarblog.pl)

Na jakie aspekty nale�y zwraca� uwag przy wyborze rozwi�zania?

Koszty podgrzania 300 litrów ciep�ej wody u�ytkowej (45°C) (dzienne komfortowe potrzeby 4-osobowej rodziny)

BUDUJEMY DOM 1–2/2014140

Kot�y na paliwa sta�e przez lata traktowane by�y jako urz�dzenia, stosowane niejako z musu, a wi�c przez ludzi pozbawionych dost�pu do gazu ziemnego i nie do� zamo�nych, by ogrzewa� dom olejem opa�owym czy te� gazem p�ynnym. Od kilku lat dzi�ki nieustannemu rozwojowi technicznemu, w tym przede wszystkim doskonaleniu automatyki steruj�cej wracaj� jednak do �ask i mog� by� bardzo dobrym wyborem jako g�ówne lub dodatkowe (awaryjne) �ród�o ciep�a w domowej instalacji grzewczej.

PRZEGLD RYNKU

� Kot�y na paliwo sta�e

W czasach PRL-u, i jeszcze �adnych kilka lat po zmianie ustrojowej, kot�y na paliwa sta-�e, trafiaj�ce do polskich domów, pochodzi-�y najcz��ciej z mniejszych lub wi�kszych zak�adów rzemie�lniczych, które w tamtych czasach dzia�a�y w warunkach do�� ogra-niczonej konkurencji. Prawie nikt nie py-ta� wtedy o sprawno�� ciepln� takich urz�-dze, liczy�a si� przede wszystkim ogólnie rozumiana solidno�� i trwa�o��. Dzi� sytu-acja wygl�da zupe�nie inaczej. Liczba drob-nych wytwórców zmala�a, ale na rynku dzia�a co najmniej kilkunastu du�ych pro-ducentów, którzy konkuruj� ze sob� nie tyl-ko cen�, lecz tak�e jako�ci� swoich wyro-

bów. Ich kot�y maj� wszystkie stosowne cer-tyfikaty, czytelne charakterystyki technicz-ne i dopuszczenia, dzi�ki czemu nie trzeba ju� kupowa� kota w worku. Nie ust�puj� one cz�stokro� produktom najbardziej renomo-wanych firm o zasi�gu mi�dzynarodowym.

Pora zerwa� z uprzedzeniami. Fanom eko-logii powiedzmy tylko, �e np. kot�y zgazo-wuj�ce drewno maj� cz�sto certyfikaty unij-ne zaliczaj�ce je do najbardziej przyjaznych �rodowisku urz�dze grzewczych. A wszyst-kich kojarz�cych kocio� sta�opalny ze stoj�-cym w kot�owni monstrum, którego rozpa-lanie codziennie powodowa�o zadymienie piwnicy (a nawet zasmrodzenie ca�ego

domu), informujemy, �e bez trudu mo�na ju� kupi� urz�dzenie spalaj�ce groszek lub pelle-ty, i wymagaj�ce obs�ugi raz w tygodniu.

Rosn�ca popularno�� nowoczesnych ko-t�ów na paliwo sta�e jest faktem, mimo �e w ci�gu ostatnich kilku lat aspekt ekono-miczny ich u�ytkowania wyra�nie straci� na znaczeniu. Owszem, ogrzewanie w�glem czy pelletami jest wci�� o 30–40% tasze, ni� gazem ziemnym, ale nie jest ju� – tak jak kiedy� – o wiele tasze. Dlaczego? Otó� w�a-�nie dlatego, �e w ostatnich latach podro�a-�y i pellety, i groszek, a to za spraw� wygod-nych w obs�udze kot�ów, w których mo�na je spala�.

Adam Jamio�kowski

Dobry wybórDobry wybórfo

t. SAS

Kot�y na paliwo sta�e

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 141

Kocio� na paliwo sta�e mo�e by� bardzo do-brym �ród�em ciep�a, i to zarówno g�ównym, jak i pomocniczym. Jego wybór – jak ka�dego wa�nego dla domu urz�dzenia, które kupuje si� z zamiarem kilkunastoletniej eksploatacji – musi by� jednak przemy�lany, czyli poprze-dzony starann� analiz� potrzeb i mo�liwo�ci. Poni�ej omawiamy najwa�niejsze czynniki, które nale�y wzi�� pod uwag�.

Moc kot�aDobór kot�a o mocy adekwatnej do zapotrze-bowania cieplnego budynku, to podstawa uzyskania komfortu cieplnego oraz ekono-micznej eksploatacji urz�dzenia. W przypad-ku kot�ów na paliwa sta�e, nagminnym zjawi-skiem jest przewymiarowywanie urz�dzenia, wynikaj�ce z przekonania, �e jak b�dzie moc-niejsze, to nic si� nie stanie. W rezultacie lu-dzie kupuj� kot�y o „dwa numery wi�ksze”, bo s�dz�, �e stosunkowo niewielka dop�ata do mocniejszego modelu z typoszeregu danego producenta nie wydrenuje im kieszeni, za to zagwarantuje bezpieczestwo cieplne.

To jednak nie tak! Kocio� na paliwo sta�e to nie gazowy kocio� kondensacyjny, który pra-cuje najoszcz�dniej w zakresie kondensacji, czyli wtedy, kiedy ledwie podgrzewa wod�. Przewymiarowanie kot�a (poza niepotrzebnym przegrzewaniem pomieszcze) prowadzi do zmniejszenia jego sprawno�ci i trwa�o�ci, a w skrajnych przypadkach – do problemów zwi�zanych z przegrzewaniem i awaryjnym wy��czaniem. Nawet je�li zastosowany w urz�-

dzeniu system kontroli pr�dko�ci spalania b�-dzie radzi� sobie z utrzymaniem temperatury wody kot�owej na zadanym poziomie, to ci�g�a praca w warunkach (w uproszczeniu) przydu-szenia p�omienia, skutkowa� b�dzie tzw. smo-leniem, czyli szybkim zanieczyszczaniem kot�a i przewodu kominowego sadz� i innymi pro-duktami nieca�kowitego spalania paliwa.

Moc kot�a na paliwo sta�e nale�y wi�c do-biera� bardzo starannie. W przypadku nowe-go budynku zadanie to spoczywa na projek-tancie. W przypadku modernizacji domu czy samej kot�owni, zadanie to warto zleci� fa-chowcowi, a rezultaty wylicze porówna� z do�wiadczeniami z eksploatacji poprzed-niego �ród�a ciep�a. Rozs�dny zapas mocy w takiej sytuacji to co najwy�ej 10–15%.

Rodzaj paliwa i sta�opalno��Wybieraj�c rodzaj kot�a na paliwo sta�e, mu-simy wzi�� pod uwag� kilka czynników, a zacz�� nale�y od okre�lenia preferowane-go paliwa i wymaganej sta�opalno�ci, tzn. czasu, jaki ma pracowa� kocio� bez uzupe�-niania paliwa. Z punktu widzenia u�ytkow-nika, pomijaj�c niekiedy do�� istotne ró�-

nice konstrukcyjne, kot�y na paliwo sta�e dziel� si� na urz�dzenia:� zasypowe (czyli wymagaj�ce r�cznego za-�adunku paliwa);� z automatycznym podawaniem paliwa.

Najprostsze kot�y zasypowe nie zmieni�y si� praktycznie od lat. S� wci�� wybierane, gdy� maj� wiele zalet, a przede wszystkim:

� Du�e drzwiczki kot�a u�atwi wk�adanie wi�kszych kawa�ków drewna. Aby urzdzenie pracowa�o efektywnie, palenisko wymaga systematycznego czyszczenia i usuwania popio�u (np. raz w tygodniu lub przed ka�dym uzupe�nieniem paliwa)

fot.

Bos

ch

fot. Kompania W�glowa

fot.

L. J

ampo

lska

� Najwygodniej kupowa mia� lub groszek pakowany w worki, bo opa� w takiej formie nie pobrudzi kot�owni i �atwo go przenosi podczas rozpalania kot�a

� Konstrukcja najprostszych kot�ów zasypowych jest praktycznie taka sama, jak przed laty, a wci� ciesz si� one powodzeniem, bo s tanie i nie wymagaj zasilania elektrycznego

fot.

Lum

ofo

t. G

alm

et

BUDUJEMY DOM 1–2/2014142

Przegl�d rynku

� nie wymagaj� zasilania elektrycznego, a w konsekwencji idealnie wspó�pracuj� z grawitacyjnymi (bezpompowymi) instala-cjami c.o.;� s� tanie;� nadaj� si� zwykle do spalania wszystkie-go, co spali� si� mo�e (skutkiem czego na-zywane s� �mieciuchami), a wi�c nie tylko do�� drogiego w�gla czy drewna opa�owego, lecz tak�e mia�u, odpadów drzewnych itd.

Niestety, kot�y zasypowe maj� równie� wady:� sta�opalno�� od kilku do kilkunastu go-dzin, co powoduje konieczno�� uzupe�nia-nia paliwa przynajmniej 1–2 razy na dob�;� nisk� sprawno�� – z regu�y na poziomie 60–65%.

Wypada w tym miejscu zaznaczy�, �e spra-wno�� niektórych kot�ów tego rodzaju, wy-posa�onych w dobrze dzia�aj�ce mechanicz-ne systemy sterowania (tzw. miarkownik ci�gu) mo�e by� wi�ksza, jednak pod warun-kiem stosowania naprawd� dobrego paliwa, a czasem tak�e �cis�ego przestrzegania okre-�lonego sposobu u�ytkowania kot�a. Z dru-giej strony, przegl�daj�c dane katalogowe takich urz�dze, trzeba zawsze mie� �wiado-mo��, �e figuruj�ce w nich sprawno�ci odno-sz� si� w�a�nie do paliwa najwy�szej klasy, a nie do trocin i odpadków.

Wspó�czesna odmiana kot�ów zasypowych to urz�dzenia wyposa�one w wentylator na-

dmuchowy oraz mikroprocesorowy sterow-nik, nadzoruj�cy proces spalania. W kot�ach tego typu mo�na do�� precyzyjnie sterowa� temperatur� wody grzewczej, z regu�y wy-ra�nie wy�sza jest te� ich sprawno�� (ale pod warunkiem w�a�ciwej regulacji, bo wentyla-tor nie jest po to, by wydmuchiwa� ciep�o w komin), jednak kosztem uzale�nienia od zasilania w energi� elektryczn�. Maj� one niekiedy sta�opalno�� si�gaj�c� 24 godzin, tym niemniej trzeba je obs�ugiwa� (czy�ci� i �adowa�) przynajmniej raz na dob�.

Problem ten rozwi�zano w kot�ach z auto-matycznym podawaniem paliwa. Podajnik mo�e by� typu �limakowego (przede wszyst-kim do w�gla typu groszek i peletów) lub t�okowego (akceptuje gorsze paliwa, np. mia�, ale w praktyce ró�nie z tym bywa). Kot�y z podajnikiem s� zawsze wyposa�o-ne w sterownik zawiaduj�cy ich prac�, maj� sprawno�� si�gaj�c� powy�ej 80%, a sta�o-palno�� wynosi od 3 do 7 dni. To, jak cz�-sto w praktyce nale�y zagl�da� do kot�ow-ni, zale�y g�ównie od pojemno�ci zasobnika i jako�ci podawanego paliwa. Niebagateln� rol� odgrywa te� automatyka steruj�ca pra-c� urz�dzenia. W tej chwili s� ju� dost�pne kot�y wyposa�one w sterowniki pogodowe, które nie ust�puj� funkcjonalno�ci� regu-latorom nowoczesnych kot�ów gazowych (kontrolowanie temperatury wody grzew-czej w zale�no�ci od temperatury zewn�trz-

nej, zdalne sterowanie przez telefon komór-kowy). Warto za taki sterownik zap�aci�.

Rola w instalacji i komfort obs�ugiZ technicznych uwarunkowa wynika nie tylko komfort obs�ugi kot�ów ró�nego rodza-ju, ale po prostu sposób ich wykorzystania, przy okre�lonych mo�liwo�ciach u�ytkowni-ka. W praktyce kocio� zasypowy mo�e pe�ni� rol� g�ównego �ród�a ciep�a tylko w sytuacji, kiedy ci�g�a obecno�� domowników pozwala na kontrol� jego pracy oraz uzupe�nianie pali-wa. Takim g�ównym �ród�em ciep�a mo�e by� natomiast z powodzeniem kocio� z podajni-kiem, jednak bez w�tpienia nie powinien by� on traktowany jako urz�dzenie niewymagaj�-ce nadzoru – nie ma np. mowy o bezpiecznym pozostawieniu go (w czasie mrozów) na d�u�ej ni� 24 godziny. Za�adowanie paliwa z�ej jako-�ci (np. mokrego) mo�e bowiem spowodowa� nieoczekiwane zatrzymanie nawet najlepsze-go kot�a. Podobny skutek b�dzie mia�o zablo-kowanie podajnika przez ma�y kamyk, któ-ry za�adowany do kot�a wraz z paliwem znaj-dzie si� tam, gdzie znale�� si� nie powinien, i spowoduje zerwanie tzw. zawleczki bezpie-czestwa, chroni�cej silnik podajnika przed uszkodzeniem (spaleniem). Je�li wybieramy kocio� z podajnikiem jako jedyne �ród�o cie-p�a, to powinni�my si� upewni�, �e pozwala on na ogrzewanie domu (w oczekiwaniu na fa-chowca, który naprawi podajnik) dzi�ki wyko-rzystaniu tzw. rusztu awaryjnego.

W praktyce kot�y zasypowe s� bardzo cz�-sto wykorzystywane jako urz�dzenia pomoc-nicze w stosunku do kot�a gazowego – po-zwalaj�ce na tzw. przepalanie w okresach przej �ciowych (cz�sto tanim paliwem odpado-wym) i gwarantuj�ce bezpieczestwo cieplne w razie awarii tego drugiego. Kocio� z podajni-kiem jest zwykle g�ównym �ród�em ciep�a, ale – jak wspomnieli�my powy�ej – powinno si� zadba� o to, by nie pozosta� bez ogrzewania, gdy ulegnie uszkodzeniu.

Mo�liwe s� te� inne ciekawe kombinacje. A mo�e pompa ciep�a i zwyk�y kocio� w�-glowy? Na pozór brzmi to absurdalnie, bo wydaje si�, �e zestawiamy urz�dzenia z zu-pe�nie ró�nych epok. Jednak gdy si� zasta-nowi�, to pomys� wcale nie jest taki z�y. Pompa ciep�a b�dzie skuteczna przy umiar-kowanej temperaturze zewn�trznej, zapew-niaj�c odpowiedni komfort cieplny przez prawie ca�y sezon, a kiedy nie da rady – po prostu napalimy w piecu. Jest to jakby od-wrócenie wspomnianego powy�ej, popu-larnego sposobu ��czenia tzw. �mieciucha

fot.

SA

S

fot.

Lum

o

�� Kot�y z automatycznym podawaniem paliwa zawsze maj sterownik zawiadujcy ich prac

Kot�y na paliwo sta�e

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 143

(cz�sto te� kominka) z kot�em gazowym, w��czanym, gdy robi si� naprawd� zimno. Korzystanie z pompy ciep�a i kot�a w�glowe-go b�dzie przy tym tasze i bardziej kom-fortowe, bo mrozy wymagaj�ce wsparcia pompy kot�em nie trwaj� u nas przesadnie d�ugo. A je�li w instalacji zawieraj�cej pom-p� ciep�a i kocio� znajdzie si� tak�e bufor, to rezultat kocowy mo�e by� wi�cej ni� zado-walaj�cy – zarówno pod wzgl�dem eksplo-atacyjnym, jak i ekonomicznym.

Pod��czenie hydrauliczne i kot�owniaPlanuj�c zakup kot�a na paliwo sta�e, nie mo�na zapomnie� o kilku istotnych ograni-czeniach.

Po pierwsze, kot�y na paliwo sta�e prze-znaczone s raczej do funkcjonowania w instalacjach hydraulicznych typu otwar-tego. Od kilku lat (zagadnienie to szerzej omawiamy w artykule dotycz�cym komin-ków na str. 166) mo�liwy jest ju� monta� ta-kiego kot�a w instalacji typu zamkni�tego (ci�nieniowego), ale pod warunkiem, �e ma on dopuszczenie do pracy w uk�adzie za-mkni�tym, a ca�a instalacja wyposa�ona jest w odpowiednio pod��czone urz�dzenie do odprowadzania nadmiaru ciep�a. W prak-tyce koszty spe�nienia dodatkowych wy-maga s� zwykle wy�sze, ni� zastosowania klasycznego po��czenia kot�a na paliwo sta-�e z instalacj� zamkni�t�, tzn. przy u�yciu wymiennika ciep�a.

Druga sprawa, to kot�ownia. Kot�a na pa-liwo sta�e nie da si� zamontowa� w przedpo-koju ani spi�arce (jak np. kot�a gazowego z doprowadzeniem powietrza do spalania

z zewn�trz). Musi on stan�� w kot�owni, a wi�c w pomieszczeniu spe�niaj�cym okre-�lone warunki co do:� miejsca monta�u kot�a (niepalne pod�o-�e i w�a�ciwa odleg�o�� od materia�ów pal-nych, w tym sk�adowanego paliwa);� wentylacji nawiewnej (doprowadzenie powietrza) i wywiewnej;� dost�pno�ci odpowiedniego przewodu kominowego.

W wypadku budynków nowo projektowa-nych zaplanowanie odpowiedniej kot�ow-ni to obowi�zek projektanta. Je�li jednak re-montujemy stary budynek, powinni�my upewni� si�, �e monta� wybranego kot�a b�-dzie mo�liwy. W pomieszczeniu, które za-wsze pe�ni�o rol� kot�owni, odpowiednia wentylacja najcz��ciej jest zapewniona (od-powiednio du�y kana� dostarczaj�cy po-wietrze z zewn�trz mo�na te� zwykle bez wi�kszych k�opotów wykona�), problemy mog� pojawi� si� jednak z pod��czeniem ko-t�a do komina. Lepiej upewni� si�, �e istnie-j�cy przewód kominowy spe�nia wymagania okre�lone przez producenta kot�a. W przypadku kot�ów z podajnikiem nale�y te� wzi�� pod uwag�, �e zajmuj� one dwa-trzy razy wi�cej miejsca, ni� tradycyjne urz�dzenia zasypowe.

Nie ukrywajmy – eksploatacja kot�a na paliwo sta�e wi��e si� z konieczno�ci� okresowego (najcz��ciej raz w tygodniu) czyszczenia urz�dzenia. W przeciwnym wypadku jego sprawno�� szybko male -je (ciep�o idzie w komin). Je�li kto� potra-fi pogodzi� si� z tym, �e raz na tydzie b�-dzie musia� po�wi�ci� mu 20–30 minut i nieco si� ubrudzi�, to nowoczesny kocio�

na paliwo sta�e mo�e by� atrakcyjnym, bo ekonomicznym, i wcale nie tak bardzo ab-sorbuj�cym, urz�dzeniem grzewczym, na-daj�cym si� zarówno do roli g�ównego, jak i pomocniczego �ród�a ciep�a dla domu. Pami�tajmy tylko, by podczas wyboru urz�-dzenia nie kierowa� si� atrakcyjno�ci� fol-derów czy te� stron internetowych produ-centów, ale parametrami technicznymi, najlepiej potwierdzonymi przez instytucje niezale�ne od wytwórcy.

� To g�ównie pojemno� zasobnika (przy kot�ach z automatycznym podawaniem paliwa) decydujeo tym, jak cz�sto trzeba zaglda do kot�owni

fot.

L. J

ampo

lska

REKLAMA

Podajemy ceny brutto

LUMO TECHNIKA GRZEWCZAmodel: Central Plustyp: stalowy, wodny, z za�adun-kiem r�cznymmoc: 12 kWpaliwo podstawowe: w�giel kamiennypaliwo zast�pcze: drewno suchesprawno��: 77–82%wymiary: 85 x 60 x 40 cmgwarancja: 3 lata2650 z�

SASmodel: UWTtyp: z za�adunkiem r�cznym, uni-wersalny, ze sterowaniemmoc: 14–200 kWpaliwo podstawowe: w�giel, mia�paliwo zast�pcze: drewnosprawno��: 79,1–85,9%wymiary: od 141 x 101 x 54 cmgwarancja: 4 lataod 4690 z�

ROBERT BOSCH GMBHmarka: Buderusmodel: Logano S121-2typ: z za�adunkiem r�cznym (zgazowu-jcy)moc: 21/26/32/38 kWpaliwo podstawowe: drewnosprawno��: 78%wymiary: 126 x 75 x 62 cm (21 kW)gwarancja: 2 lata9865 z�

Wi�cej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artyku�y. Kliknij na www.budujemydom.plJako jedyni publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTÓW!Jako jedyni publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTÓW!

ROBERT BOSCH GMBHmarka: Buderusmodel: Logano G221typ: z za�adunkiem r�cz-nym (jednocigowy)moc: 20/25/32/40 kWpaliwo podstawowe: w�giel kamiennypaliwo zast�pcze: koks, drewnosprawno��: 76%wymiary: 110 x 82 x 60 cm (20 kW)gwarancja: 2 lata5806 z�

HEF – STALmodel: Hef Starttyp: z za�adunkiem r�cznym (wy mien nik pionowy)moc: 25 kW (typoszereg 12–30 kW)paliwo podstawowe: w�giel klasy orzech, drewnosprawno��: do 79%wymiary: 102 x 76,5 x 45,5 cmgwarancja: 4 lata3382 z�

SASmodel: Slimtyp: z automatycznym podawaniem paliwa i dodatkowym rusz-tem wodnymmoc: 14–48 kWpaliwo podstawowe: groszekpaliwo zast�pcze: pellety na palniku Multi Flame, drewno na ruszcie wodnym sprawno��: 82,1–88,4%wymiary: od 149 x 99 x 92 cmgwarancja: 4 lataod 8450 z�

LUMO TECHNIKA GRZEWCZAmodel: Vulcanustyp: stalowy, wod-ny, z automatycz-nym podawaniem paliwamoc: 25 kWpaliwo podstawo-we: groszekpaliwo zast�pcze: w�giel kamienny, drewno suchesprawno��: 82–90%wymiary: 128 x 128 x 83 cmgwarancja: 3 lata10 190 z�

SASmodel: Multityp: z automatycznym podawaniem paliwa i dodatkowym rusztem wodnymmoc: 17–150 kWpaliwo podstawowe: groszekpaliwo zast�pcze: pellety na palniku Multi Flame, drewno na ruszcie wodnym sprawno��: 86,5–91%wymiary: od 143 x 114 x 111 cmgwarancja: 4 lataod 9060 z�

INFO RYNEK Ile kosztuj� kot�y na paliwo sta�e?

KOMIZmarka: Sztokermodel: Sztoker minityp: z automatycznym podawaniem paliwamoc: 15 kWpaliwo podstawowe: groszekpaliwo zast�pcze: mia�sprawno��: 86%wymiary: 116 x 115 x 50 cmgwarancja: 5 lat7503 z�

KOMIZmarka: Sztokermodel: Sztoker 50typ: z automatycznym podawaniem paliwamoc: 50 kWpaliwo podstawowe: groszekpaliwo zast�pcze: mia�sprawno��: 86%wymiary: 166 x 137 x 60 cmgwarancja: 5 lat14 760 z�

ROBERT BOSCH GMBHmarka: Buderusmodel: Logano G221 Automatictyp: z automatycznym podawaniem paliwamoc: 25/30 kWpaliwo podstawo-we: groszek w�gla kamiennegopaliwo zast�pcze: pellety, groszek w�gla brunatnegosprawno��: 78%wymiary: 158 x 109 x 80 cm (25 kW)gwarancja: 2 lata15 978 z�

HEF – STALmodel: Uni Plus (dost�pne te� Uni Master i Uni Brucer) typ: z automa-ty cznym poda-waniem paliwa – wymiennik pionowy moc: 25 kW (typoszereg 15–50 kW)paliwo podstawowe: groszekpaliwo zast�pcze: mia�sprawno��: 82–88%wymiary: 126,5 x 112 x 87 cmgwarancja: 4 lata10 566 z�

Osprz�t elektroinstalacyjny

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 145

Osprz�t elektroinstalacyjny to zarówno u�ywane przez nas na co dzie� gniazda i �aczniki, jak i aparaty ukryte w rozdzielnicy. Zwykle interesujemy si� tylko tymi pierwszymi. Jednak te niewidoczne wcale nie s� mniej wa�ne. Wszystkie za maj� do spe�nienia cile okrelone funkcje, które warto zna�.

PRZEGLD RYNKU

� Osprz t elektroinstalacyjny

Z punktu widzenia u�ytkowników, osprz�t dzieli si� na dwie zasadnicze grupy.

Widoczny w pomieszczeniach. To przede wszystkim gniazda i ��czniki instalacyjne do za��czania o�wietlenia. Przy ich wybo-rze g�ównym kryterium jest wygl�d. Z ko-lei cena ró�nych modeli jakiego� elementu mo�e si� ró�ni� kilkakrotnie, cho� funkcje s� w zasadzie te same.

Ukryte w rozdzielnicy, ew. w puszkach instalacyjnych. Ta grupa obejmuje wszel-kiego rodzaju zabezpieczenia (wy��czni-ki nadmiarowopr�dowe, ró�nicowopr�dowe itd.) oraz rozmaite elementy steruj�ce (zega-

ry, wy��czniki zmierzchowe). S� ukryte na co dzie przed naszym wzrokiem, ponad-to jest to tzw. osprz�t modu�owy o ujedno-liconych wymiarach i kszta�cie (wielko�� rozdzielnicy to wielokrotno�� takich mo-du�ów). Nie znaczy to wcale, �e osprz�t si� nie ró�ni – podobne z zewn�trz urz�dzenia mog� mie� zupe�nie inne charakterystyki i zastosowanie. Ró�nice w cenie, ale i w ja-ko�ci s� bardzo du�e.

We wn�trzachGniazda wtyczkowe i ��czniki do sterowa-nia o�wietleniem s� podstawowym osprz�-

tem, bez którego nie da si� korzysta� z in-stalacji elektrycznej. A zasilane pr�dem urz�dzenia s� w naszym otoczeniu tak po-wszechne, �e z ich znaczenia zdajemy so-bie spraw� najcz��ciej dopiero wówczas, gdy pr�d zostaje wy��czony, np. w wyniku ze-rwania linii. Powszechno�� urz�dze elek-trycznych powoduje, �e musimy mie� we wn�trzach mieszkalnych wiele gniazd do ich zasilania, ��czniki do sterowania o�wie-tleniem czy roletami oraz rozmaite gniaz-da instalacji teletechnicznych (telefonicz-ne, komputerowe itd.). A� trudno uwierzy�, �e kilkadziesi�t lat temu nikogo nie dziwi�

Jaros�aw Antkiewicz

Osprz t elektroinstalacyjny

Pr�d pod kontrol�Pr�d pod kontrol�fot. Ospel

BUDUJEMY DOM 1–2/2014146

brak gniazd w �azience i zaledwie 1–2 w po-kojach.

Dzi� takich elementów jest wiele i w zwi�z-ku z tym po prostu rzucaj� si� w oczy. Tym bardziej, �e musz� by� dla nas dost�pne, scho-wanie ich za meblami czy w jaki� zakamar-kach nie ma sensu.

Jak Ci� widzGniazda i ��czniki s� widoczne, wi�c wy-bieramy je kieruj�c si� g�ównie wygl�dem. Wybór jest ogromny – proste i dyskretne, ozdobne, a mo�e wykonane z drewna, skó-ry lub porcelany? Trudno dyskutowa� o gu-stach, ale je�li ju� co� doradzi�, to przede wszystkim sprawdzenie, czy wybrana seria stylistyczna producenta obejmuje wszyst-kie potrzebne nam elementy. Wiele z nich nie obejmuje mniej popularnych elementów, np. przycisków do sterowania roletami czy gniazd g�o�nikowych. Je�li za� chcemy kilka gniazd lub ��czników umie�ci� jedno przy drugim – sprawd�my, czy da si� je estetycz-nie umie�ci� w ramkach wielokrotnych.

Warto przy tym pami�ta�, �e niektó-re ��czniki sk�adaj� si� ze swoistych modu-�ów – cz��� funkcyjna umieszczana w pusz-ce instalacyjnej, ramka maskuj�ca (cz�sto w wielu kolorach) oraz akcesoria w rodzaju zestawów uszczelniaj�cych (zmieniaj�cych zwyk�y ��cznik w bryzgoszczelny).

Nie zapomnij o funkcjiOstatecznie jednak nawet wyeksponowa-ny osprz�t musi przede wszystkim spe�nia� dobrze funkcje u�ytkowe. Nie zapominaj-my o tym, bo b�dziemy si� m�czy� niczym w �adnych, ale niewygodnych butach.

W niektórych pomieszczeniach osprz�t po prostu musi mie� pewne cechy praktyczne. Przyk�adowo w �azienkach musi by� bry-zgoszczelny. Gniazda maja wi�c charaktery-styczne klapki. Takie same warto równie� za�o�y� w kuchni nad blatami roboczy-

mi. Potwierdzi to ka�dy, kto cho� raz w �y-ciu czy�ci� zwyk�e gniazdo z rozchlapanego sosu. Wzgl�dy u�ytkowe w oczywisty spo-sób maj� pierwszestwo we wszelkich po-mieszczeniach technicznych (gara�, kot�ow-nia pralnia) oraz na zewn�trz domu (taras, ogród). Jednak w tym przypadku do zasad-no�ci zastosowania odpornego na wilgo�, py� itp. osprz�tu i opraw o�wietleniowych nie trzeba chyba nikogo przekonywa�.

Zagadnienie praktyczno�ci i funkcjonal-no�ci si�ga jednak du�o dalej. Wchodz�c do ciemnego korytarza, docenimy banalnie proste rozwi�zanie – ��cznik pod�wietlany diod�. W takim miejscu problem z urucha-mianiem o�wietlenia mo�emy te� rozwi�za� radykalnie, zak�adaj�c czujnik ruchu za��-czaj�cy lamp�. Wybór nale�y do nas, niemal ka�d� funkcj� da si� zrealizowa�.

Przede wszystkim powinni�my przemy-�le� nie tyle, jaki ma by� styl osprz�tu, ale jakie i gdzie ��czniki za�o�y�. Powinny by� tak umieszczone, by�my trafiali na nie intu-icyjnie. ��cznik uruchamiaj�cy o�wietlenie w pomieszczeniu zwykle umieszcza si� po tej samej stronie drzwi, po której znajduje si� klamka. Standardowa wysoko�� wyno-si 130–140 cm nad pod�og�. Ze wzgl�du na wygod� dzieci, popularna jest te� wysoko�� 90 cm, ale pami�tajmy, �e wiele szafek i ko-mód jest wy�szych.

Gdy drzwi s� dwuskrzyd�owe, dobrze sprawdzi si� tzw. �cznik schodowy, któ-rym mo�na zapala� i gasi� �wiat�o z dwóch miejsc (np. po obu stronach naszych drzwi). Takie ��czniki przydaj� si� tak�e w po-mieszczeniach z wi�cej ni� jednym wej-�ciem, np. salonach. Dobrze sprawdzaj� si� tak�e w d�ugich korytarzach i oczywi-�cie na schodach. Je�li doda� do nich �cz-niki krzy�owe, to �wiat�o mo�na b�dzie zapala� i gasi� z dowolnej liczby miejsc. Alternatywnym rozwi�zaniem jest zasto-sowanie tzw. prze�czników bistabilnych

(montowanych zwykle w rozdzielnicy) oraz dowolnej liczby ��czników impulsowych (tzw. dzwonkowych).

W rozdzielnicyKa�da instalacja elektryczna powinna by� przede wszystkim bezpieczna. Dlatego w pierwszym rz�dzie omówimy montowa-ne w rozdzielnicy urz�dzenia zabezpiecza-j�ce. Ponadto obecnie to wyposa�enie obo-wi�zkowe w nowych domach. Wymogów bezpieczestwa nie wolno lekcewa�y�, bo

� cznik schodowy pod�wietlany diod. Bez trudu znajdziemy go w ciemno�ci

fot.

Sch

neid

er E

lect

ric

fot.

Hag

er

� czniki to ju� nie tylko tworzywo sztuczne. Mo�na wybra model z ramk ze szk�a, drewna lub metalu

� Uzupe�nieniem tradycyjnego osprz�tu mo�e by nawet stacja dokujca i radio

fot.

Osp

el

Osprz�t elektroinstalacyjny

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 147

wbrew do�� rozpowszechnionemu przeko-naniu, domowe 230 V to do��, aby zabi� lub powa�nie okaleczy�. Najwi�cej ofiar pora�e-nia pr�dem mia�o wypadek w�a�nie w domu lub mieszkaniu. Trzeba wzi�� pod uwag� jeszcze, �e wi�kszo�� u�ytkowników nie jest wcale obeznana z zasadami bezpiecznego korzystania z instalacji, za� dzieci mog� za-chowywa� si� w sposób zupe�nie nieodpo-wiedzialny.

W rozdzielnicy montuje si� te� wiele in-nych urz�dze, poza zabezpieczeniami. Zwi�kszaj� one funkcjonalno�� instalacji, s�u��c naszej wygodzie.

Wy�czniki nadmiarowoprdoweWy��czniki nadmiarowopr�dowe, nazywa-ne te� nadpr�dowymi, to podstawowe za-bezpieczenie obecne w ka�dym obwodzie. Ka�dy obwód musi mie� odr�bne zabezpie-czenie.

Ten rodzaj wy��cznika przerywa dop�yw pr�du, gdy w obwodzie dojdzie do zwarcia lub zostanie on przeci��ony w wyniku pod-��czenia urz�dze o zbyt wysokiej mocy. Bez takiej ochrony, w wyniku wzrostu tem-peratury przewodu mog�oby doj�� do zw�-glenia izolacji, stopienia �y� przewodu, a na-wet po�aru.

W��czniki pe�ni� wi�c te same funkcje, co tradycyjne bezpieczniki topikowe. Niestety po zadzia�aniu tradycyjnego bezpiecznika ulega on przepaleniu i trzeba wymieni� jego wk�adk�. W wy��czniku nadpr�dowym za� opuszcza si� jedynie d�wignia mechanizmu – wystarczy j� unie��, aby w obwodzie po-p�yn�� pr�d. Dlatego wy��czniki s� znacz-nie wygodniejsze i bezpieczniejsze dla nie-fachowego u�ytkownika.

Wy�czniki ró�nicowoprdowePrzerywaj� dop�yw pr�du do obwodu, gdy nast�pi jego up�yw, np. wskutek dotkni�-cia przez kogo� przewodu bez izolacji, albo gdy uziemiona metalowa obudowa jakiego� urz�dzenia znajdzie si� pod napi�ciem.

Ka�dy wy��cznik ró�nicowopr�dowy re-aguje dopiero wtedy, gdy zostanie przekro-czona pewna graniczna warto�� up�ywu pr�du.

Zwyk�y u�ytkownik spotyka si� najcz�-�ciej z wy��cznikami wysokoczu�ymi o pr�-dzie znamionowym 30 mA. Mniej czu�e wy��czniki (100 mA lub wi�cej) montu-je si� jako zabezpieczenie przeciwpo�aro-we. Bardzo czu�ymi wy��cznikami (poni�ej 30 mA) zabezpiecza si� niekiedy instala-cj� na zewn�trz domu, bo gdy stoimy bez-po�rednio na ziemi, skutki pora�enia mog� by� szczególnie gro�ne.

Jeden wy��cznik ró�nicowopr�dowy nie powinien chroni� wszystkich obwodów. Wprawdzie spe�ni swoje zadanie jako zabez-pieczenie, ale gdy zadzia�a lub si� po pro-stu zepsuje, ca�y dom zostanie pozbawiony pr�du. Dlatego w rozdzielnicy jest ich zwy-kle kilka. Obowi�zkowo zabezpiecza si� wy��cznikami ró�nicowopr�dowymi ob-wody gniazd wtyczkowych w pomieszcze-niach o zwi�kszonym zagro�eniu pora�e-niem – w �azienkach, pralniach, kuchniach itp. Warto jednak chroni� tak�e reszt� insta-lacji. Wy��cznik mo�e uratowa� �ycie w razie

pora�enia. S� jednak sytuacje, gdy �wiado-mie rezygnuje si� z zabezpieczenia ró�nico-wopr�dowego. Przyk�adowo pompy obiegowe centralnego ogrzewania, kocio�, zamra�ar-k�, czyli urz�dzenia, których wy��czenie by-�oby bardzo k�opotliwe (szczególnie w cza-sie naszej d�u�szej nieobecno�ci) zasila si� ka�de z osobnego obwodu, bez „ró�nicówek”. Oczywi�cie ich pozosta�e zabezpieczenia (nadpr�dowe, uziemienie) wymagaj� wówczas wykonania ze szczególn� staranno�ci�.

Uwaga! Wy��czniki ró�nicowopr�dowe psuj� si� rzadko, ale i tak znacznie cz��ciej ni� nadpr�dowe. Producenci zalecaj� ich kontrolowanie za pomoc� przycisku „test”, znajduj�cego si� na obudowie, nie rzadziej, ni� raz w miesi�cu. Inaczej nie wiemy wca-le, czy zabezpieczenie zadzia�a w krytycz-nej sytuacji.

Ograniczniki przepi��Zabezpieczaj� instalacj� i urz�dzenia elek-tryczne przepi�ciami, czyli przep�ywem pr�-du o znacznie wy�szym napi�ciu ni� normal-ne, sieciowe. Przyczyn� przepi�� s� wy�ado-wania atmosferyczne (bliskie uderzenie pio-runa) oraz rozmaite nieprawid�owo�ci w sa-mej sieci zasilaj�cej. Dzi�ki ogranicznikom

fot.

Legr

and

� Wszystkie wy�czniki ró�nicowoprdowe maj przycisk sprawdzajcy (testowy) na obudowie. To jedyny osprz�t, który wymaga regularnej kontroli przez u�ytkownika

� Rozdzielnica to centrum sterowania domow instalacj. Tu dzieli sie j na obwody, montuje zabezpieczenia i urzdzenia sterujce

fot. Eaton Electric (Moeller)

fot.

Sch

neid

er E

lect

ric

� Wielofunkcyjne przyciski to element charakterystyczny dla instalacji inteligentnych

BUDUJEMY DOM 1–2/2014148

Przegl�d rynku

taki niebezpieczny pr�d zostaje skierowany do uziomu. Je�li brak skutecznego uziemienia, to i ograniczniki nie spe�ni� swojej roli.

Jest kilka klas ograniczników, montuje si� je w ró�nych miejscach: � I (B) – w z��czu; w budynkach zasilanych z sieci napowietrznej, a z sieci kablowej, je-�li budynek ma instalacj� odgromow�;� II (C) – w rozdzielnicy, w odleg�o�ci przy-najmniej 10 m od ogranicznika klasy B, albo w z��czu, je�li budynek zasilany jest z linii kablowej i nie ma instalacji odgromowej;� III (D) – bezpo�rednio przed chronionym urz�dzeniem. Najcz��ciej s� to specjalne przed�u�acze (listwy przeciwprzepi�ciowe).

Uwaga! Sam ogranicznik klasy III nie jest skutecznym zabezpieczeniem. Za� ogranicz-nik klasy II mo�na stosowa�, nie poprzedza-j�c go ogranicznikiem I, je�li dom nie ma instalacji odgromowej, a przy��cze jest wy-konane jako podziemne (kablowe).

Bardzo popularne s� ograniczniki przepi�� klasy I+II (B+C), które mo�na instalowa� w rozdzielnicy, bez zachowania odst�pu.

Je�li ogranicznik przepi�� zadzia�a, to ko-nieczna mo�e by� wymiana jego wk�adki. Zdarza si� te�, �e ogranicznik zostaje wów-czas wyrwany z szyny monta�owej. Dlatego po burzy nale�y sprawdzi� stan ograniczni-ków. Na ich obudowie zwykle jest wska�nik uszkodzenia.

Ograniczniki przepi�� to drogie urz�dzenia, jednak warto kupowa� tylko te pochodz�ce od uznanych wytwórców. Na rynku jest te� wiele chiskich produktów, o niskiej cenie i jeszcze

ni�szej jako�ci. Wiele z nich okazuje si� jed-nak nieskutecznych i pod wp�ywem przepi�� spowodowanych przez piorun ulega zniszcze-niu. Szczególnie nale�y si� wystrzega� takich urz�dze klasy I+II (B+C).

Ograniczniki przepi�� to nie jedyny spo-sób zmniejszenia ich dotkliwych skutków. Wszystkie metalowe ruroci�gi oraz kabel sie-ci energetycznej powinny by� wprowadzone do budynku w tym samym miejscu, trzeba wykona� pomi�dzy nimi tzw. po��czenia wy-równawcze oraz po��czy� je z szyn� uziemia-j�c� budynku (po��czenie z uziomem).

Automatyka i sterowanieInstalacja elektryczna mo�e dzia�a� praktycz-nie bez naszego udzia�u, je�li tylko zastosu-jemy odpowiednie czujniki, elementy wyko-nawcze oraz steruj�c� tym wszystkim elektro-nik�. To ju� obszar tzw. inteligentnych budyn-ków. Cz�sto u�ywa si� tej nazwy bardzo na wyrost (marketingowo brzmi pi�knie), ale rze-czywi�cie da si� zautomatyzowa� dzia�anie wszystkich domowych instalacji, a co najwa�-niejsze – zintegrowa� je w jeden spójny sys-tem. Niestety b�dzie to sporo kosztowa� i ma sens w budynku, w którym jest co integrowa�,

Jaka rozdzielnica?Dobra rozdzielnica musi by przede wszystkim wy-

starczajco du�a. Warto zostawi nieco wolnego miej-sca na zapas. Z czasem zechcemy pewnie doda jaki� osprz�t, a dzi�ki temu nie trzeba b�dzie jej wymienia lub dodawa drugiej.

Rozdzielnice mog by natynkowe lub przystoso-wane do monta�u we wn�ce �ciennej. Te pierwsze bardziej rzucaj si� w oczy, ale �atwiej je zainstalo-wa i wymieni.

Rozdzielnica powinna znale� si� w pobli�u wej�cia do budynku, w widocznym miejscu i nie wy�ej, ni� na wysoko�ci wzroku doros�ego cz�owieka. To bardzo wa�ne ze wzgl�dów bezpiecze�stwa, bo pozwala w ra-zie zagro�enia, np. po�aru, szybko wy�czy napi�cie. Umieszczenie rozdzielnicy wysoko, powy�ej drzwi, jest fatalnym pomys�em, utrudniaj-cym czy wr�cz uniemo�liwiajcym do niej dost�p – zw�aszcza osobom starszym i niepe�-nosprawnym.

Uwaga! Urzdzenia w rozdzielnicy nale�y czytelnie opisa. Dzi�ki temu da sie �atwo zi-dentyfikowa poszczególne obwody i ich zabezpieczenia.

fot.

Sat

el

� Czujnik ruchu sterujcy o�wietleniem schodów jest przyk�adem prostej ale bardzo u�ytecznej automatyki

fot.

Legr

and

� Wszystkie aparaty umieszczone w rozdzielnicy powinny by czytelnie opisane

� Wszelkie urzdzenia elektryczne nara�one na dzia�anie wody i wilgoci, np. montowane na zewntrz musz spe�nic zaostrzone normy szczelno�

fot.

Pra

ktik

er

BUDUJEMY DOM 1–2/2014150

Przegl�d rynku

np. wentylacj� mechaniczn�, klimatyzacj�, nowoczesn� instalacj� grzewcz�.

Zawsze jednak warto pomy�le� o przynaj-mniej prostych elementach automatyki, które przy niewielkich kosztach daj� bardzo u�y-teczne mo�liwo�ci. To przede wszystkim:� zegary steruj�ce prac� podgrzewaczy wody, pieców akumulacyjnych, pomp cyrku-lacyjnych ciep�ej wody u�ytkowej. W przy-padku dwutaryfowego rozliczania, czaso-we sterowanie urz�dzeniami grzewczymi po-winno by� standardem. Wy��czenie cyrku-lacji c.w.u. w niektórych godzinach to za� po prostu oszcz�dno�� ciep�a i pr�du;� wy��czniki pierwszestwa, zapobiegaj�-ce przeci��eniu instalacji i jej wy��czaniu przez zabezpieczenia. Mo�na np. chwilowo wy��czy� elektryczne ogrzewanie pod�ogo-we, gdy korzystamy z kuchenki;� czujniki ruchu oraz czujniki zmierzcho-we po��czone z lampami na zewn�trz domu;� czujniki ruchu wspó�pracuj�ce z lampami o�wietlaj�cymi w godzinach nocnych scho-dy i korytarze wewn�trz domu. Nie musz� one uruchamia� zasadniczych �róde� �wia-

t�a, lecz jedynie s�absze (dodatkowe), któ-rych �wiat�o nie o�lepia osób wstaj�cych w nocy, np. do �azienki.

KosztyCeny osprz�tu elektroinstalacyjnego s� bar-dzo zró�nicowane. Najlepiej to wida� na przy-k�adzie gniazzd i ��czników o�wietleniowych. Gniazdo mo�emy kupi� zarówno za kilkana-�cie, jak i ponad 100 z�. Oba b�d� dobrze spe�-nia� swoje funkcje ale ich wygl�d i u�yte ma-teria�y b�d� zupe�nie inne. Chodzi oczywi�cie g�ównie o materia�y widoczne z zewn�trz – w �rodku wielkich ró�nic nie b�dzie.

Inaczej jest w przypadku aparatów zabez-pieczaj�cych, czyli wy�aczników nadpr�do-

wych, ró�nicowopr�dowych i ograniczników przepi��. To urz�dzenia montowane w roz-dzielnicy, maj�ce ustandaryzowane rozmia-ry. Dla laika wygl�daj� niemal identycznie. Jednak jako�� ich elementów wewn�trznych – od których zale�y sprawne dzia�anie i na-sze bezpieczestwo – bywa skrajnie ró�na.

Zdecydowanie najtasze aparaty zabez-pieczaj�ce, to wy��czniki nadmiarowopr�-dowe. Te jednomodu�owe (do obwodów jed-nofazowych) kosztuj� kilkana�cie z�otych, a ceny u ró�nych producentów s� zbli�one.

Wy��czniki ró�nicowopr�dowe to ju� wy-datek ok. 100 z�. Przynajmniej tych od reno-mowanych wytwórców, bo importowane z Chin s� o po�ow� tasze. Jednak za ich ja-ko�� trudno r�czy�. A czy warto oszcz�dza� na sprz�cie, który potencjalnie ma uratowa� nam �ycie?

Jednak zdecydowanie najdro�sze s� ogra-niczniki przepi��. Za urz�dzenie klasy B+C (I+II) zap�acimy od 500 do ponad 1000 z�. Oczywi�cie da sie kupi� taniej wyroby z Da-lekiego Wschodu, ale ich jako�� jest w�tpliwa. A te aparaty zabezpieczaj�ce musz� by� na-prawd� doskonale wykonane, aby znie�� dzia-�anie pr�du piorunowego. Praktyka wykazuje, �e zakup byle jakich ograniczników przepi�� nie ma sensu – nie wytrzymuj� przep�ywu pr�du nawet znacznie mniejszego ni� zgodnie z deklaracj� producenta powinny i nie zapew-niaj� skutecznej ochrony. Niestety za jako�� trzeba zap�aci�.

� Ogrzewacze przep�ywowe to urzdzenia o najwi�kszym chwilowym poborze prdu. Aby nie przeci�a instalacji mo�na zastosowa tzw. wy�czniki pierwsze�stwa, które na czas poboru wody wy�cz inne urzdzenia np. grzejniki

� Ograniczniki przepi� zabezpieczaj cenne urzdzenia elektryczne i elektroniczne przed zniszczeniem

fot.

Eato

n El

ectr

ic (M

oelle

r)

fot.

Kos

pel

Kod IPUmieszczony na oprawach, �cznikach i innym sprz�cie dwucyfrowy kod IP informuje o stopniu

odporno�ci na wnikanie cia� sta�ych (w tym py�u) – pierwsza cyfra, oraz wody – druga cyfra.

Kod IP oznacza ochron� przed wnikni�ciem zanieczyszcze� do obudowy:Pierwsza cyfra kodu Druga cyfra kodu0 – brak ochrony 0 – brak ochrony1 – przedmioty o �rednicy � 50 mm 1 – krople wody padajce pionowo2 – przedmioty o �rednicy � 12 mm 2 – krople wody padajce pod ktem do 15°3 – przedmioty o �rednicy � 2,5 mm 3 – krople wody padajce pod ktem do 60°4 – przedmioty o �rednicy � 1 mm 4 – bryzgi wody z dowolnego kierunku5 – py� i kurz 5 – strugi wody z dowolnego kierunku6 – ca�kowita py�oszczelno� 6 – fale

7 – ca�kowite zalanie8 – d�ugotrwa�e zanurzenie

Podjazd na 5 sposobów

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 151

Z czego najlepiej zrobi� podjazd do gara�u? Budowa� go samemu czy wynaj�� firm�? Lepszy b�dzie beton czy klinkier? A mo�e wystarczy dobrze ubite kruszywo? Na te oraz inne pytania odpowiemy w niniejszym artykule.

PRZEGLD RYNKU

� Podjazd na 5 sposobów

Zanim przyst�pimy do prac, zastanówmy si�, jak zaaran�owa� t� nawierzchni�, by by�a funkcjonalna, estetyczna i wspó�gra-�a z otoczeniem domu. Podjazd to inwestycja na lata, warto wi�c po�wi�ci� nieco uwagi na jego zaplanowanie. Projekt zwykle otrzy-muje si� za darmo w firmie, w której doko-nuje si� zakupu kostki. Dokumentacja taka usprawnia prace, szczególnie gdy inwestor decyduje si� na samodzielne ich wykonanie. Architekt powinien uwzgl�dni� w niej bo-

wiem przebieg rur czy kabli pod nawierzch-ni�. Dzi�ki temu na etapie przygotowywania podbudowy nie zapomnimy o wykona-niu w odpowiednich miejscach wykopów pod instalacj� elektryczn�, kanalizacyjn� lub odwadniaj�c�. Projekt musi te� okre�la� poziom i spadek nawierzchni, z uwzgl�d-nieniem jej otoczenia (powinna znajdowa� si� nieco powy�ej poziomu gruntu, ale je-�li s�siaduje z trawnikiem – na równi z nim, by nie utrudnia� pracy kosiark�). Spadek

za� kszta�tuje si� tak, by woda nie sp�ywa�a w kierunku �ciany domu. Nie mo�na te� za-pomnie� o tym, �e podjazd ma zapewnia� swobodne manewrowanie. Jego szeroko�� zaplanujmy zatem na co najmniej 3 m.

Od czego zacz�� prace? Budowa nawierz-chni zawsze wymaga przygotowa, bo ko-stek, betonu ani p�yt nigdy nie uk�ada si� bezpo�rednio na ziemi. Ponadto, aby wytrzy-mywa�a du�e obci��enia, jej podbudowa musi by� bardzo solidnie wykonana (w zwi�zku

Ma�gorzata Kolmus

Mi dzy bram� a domemMi dzy bram� a domemfot. Libet

BUDUJEMY DOM 1–2/2014152

z tym prace najlepiej powierzy� profesjona-listom). Utwardzanie ka�dego podjazdu roz-poczyna si� od wytyczenia jego granic za pomoc� linki. Z zaznaczonego obszaru naj-pierw usuwa si� �yzn� ziemi�, a nast�p -nie wykonuje wykop – r�cznie lub za pomo -c� spycharko-�adowarki. �yzne pod�o�e przy-da si� podczas sadzenia ro�lin na dzia�ce, a to z g��bszych warstw – do modelowania te-renu (nie b�dzie trzeba go wywozi�). Po wy-równaniu i ubiciu zag�szczark� dna wykopu, na �awie z g�stego betonu osadza si� obrze�a (mog� wystawa� ponad powierzchni� podjaz-

du lub by� na równi z ni�). Po zwi�zaniu be-tonu, kraw��niki od zewn�trz obsypuje si� ziemi�, a od �rodka – materia�em podbudo-wy. Potem uk�ada si� poszczególne warstwy nawierzchni – zale�ne od jej typu.

Kruszywo – ekologicznie i ekonomicznieWokó� domów jednorodzinnych najcz��ciej mo�emy zobaczy� kostk� brukow�. Jednak du�o tasz� opcj� jest utwardzenie tymcza-sowo nawierzchni za pomoc� kruszywa – mo�emy zrobi� z niego atrakcyjne �cie�ki

i do�� trwa�y podjazd do gara�u. Wbrew po-wszechnej opinii, nawierzchnia wykoczo-na kruszywem jest wystarczaj�co wytrzy-ma�a, by mog�y je�dzi� po niej samochody. Musi by� jednak wykonana z trzech lub czterech warstw kruszywa o ró�nym uziar-nieniu – im wy�ej, tym drobniejsze – aby dobrze si� zag��ci�o i klinowa�o (rys. 1).Budowa takiego podjazdu jest do�� �atwa, a koszty najni�sze – w porównaniu z na-wierzchniami innego typu. Niedroga i pro-sta b�dzie te� jego ewentualna naprawa. Nawierzchnia z kruszywa przepuszcza wod� deszczow�, ale niestety podczas d�u-gotrwa�ych opadów i roztopów mo�e roz-mi�ka�. Zarasta te� ro�linno�ci�.

Na wierzchni� warstw� trzeba u�y� kru-szywa o ostrych kraw�dziach (grys, kliniec, pospó�ka, t�ucze, �wir), które dobrze si� klinuje. W trakcie eksploatacji nale�y uzu-pe�nia� materia�. Co roku wiosn� podjazd warto natomiast dok�adnie ubi�.

Podczas uk�adania poszczególnych warstw (w wykopie o g��boko�ci 15–30 cm), kolejno polewa si� je wod� i zag�szcza tak d�ugo, a� pod�o�e przestanie ust�powa�. Na ka�dej z warstw mo�na ewentualnie roz�o�y� 2–3 cm warstewk� cementu z piaskiem i pola� wod�, co zamuli przestrzenie mi�dzy ziarnami. Je�eli grunt jest s�abo przepuszczalny, wyko-nuje si� grubsz� podbudow�, w wykopie o g��boko�ci 25–40 cm (rys. 2).

Beton wylewany Niezbyt drogi podjazd mo�na te� zbudowa� poprzez wybetonowanie wyznaczonego fragmentu powierzchni (rys. 3). W wykopie o g��boko�ci ok. 30 cm montuje si� szalunek. Nast�pnie co 2,5 m ustawia listwy dylata-cyjne, dziel�c podjazd na mniejsze pola. Na tak przygotowanym pod�o�u uk�ada si� po-szczególne warstwy podbudowy:� t�ucze� (lub gruz);� beton – najpierw wylewa si� tak� ilo�� tzw. rzadkiego betonu, by po wype�nieniu wolnych przestrzeni w kruszywie utwo-rzy� na nim 5 cm warstw�. Po jej zwi�za-niu wylewa si� 10 cm warstw� z betonu kla-sy C16/20. Mo�na zatopi� w niej siatk� zbro-jeniow� z 4 mm pr�tów. Nast�pnie beton nale�y zag��ci� mechanicznie. Nadmiar materia�u �ci�ga si� desk� po listwach sza-lunkowych. Po trzech godzinach od u�o�e-nia przyst�puje si� do zacierania i wyg�a-dzania za pomoc� pacy.

Uwaga! Wierzchni� warstw� przez kilka dni chroni si� przed wysychaniem. Mo�na przykry� j� foli� albo zrasza�. Po nawierzch-

Koszt podjazdu z kruszywa i betonowanego (powierzchnia 50 m2 – 5 x 10 m)

Rys. 1. Nawierzchnia z kruszywa na gruncie przepuszczalnym

Rys. 2. Nawierzchnia z kruszywa na gruncie nieprzepuszczalnym

Warstwa Ilo�� materia�u

Koszt [z�]

�wir – �cznie 8 cm (50 z�/t)

8 t 400

T�ucze� – 15 cm (50 z�/t)

15 t 750

�cznie 1150

Warstwa Ilo�� materia�u

Koszt [z�]

�wir – �cznie 15 cm (50 z�/t)

15 t 750

T�ucze� – 15 cm (50 z�/t)

15 t 750

�cznie 1500

Warstwa Ilo�� materia�u

Koszt [z�]

Siatka zbrojeniowa 4 mm (20 z�/3 m2)

60 m2 400

Beton klasy C16/20 – 10 cm (300 z�/m3)

5 m3 1500

Rzadki beton – �cznie 10 cm (240 z�/m3)

5 m3 1200

T�ucze� – 15 cm (50 z�/t)

15 t 750

�cznie 3850

Rys. 3. Nawierzchnia betonowana

beton (15–20 cm)

t�ucze (15 cm)

�wir lub mia� kamienny (2–3 cm)

�wir lub grys (5 cm)

t�ucze (10–20 cm)

�wir lub mia� kamienny (2–3 cm)

�wir lub grys o grubszym uziarnieniu (10 cm)

�wir lub grys o drobniejszym uziarnieniu (2–5 cm)

t�ucze (10–20 cm)

Podjazd na 5 sposobów

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 153

ni mo�na chodzi� po 24 godzinach, nato-miast wje�d�a� samochodem – po dwóch ty-godniach.

Kostka kostce nie równaPoszczególne rodzaje kostki brukowej znacznie ró�ni� si� mi�dzy sob� – tak cen�, jak w�a�ciwo�ciami.

Betonowa. Popularna, niedroga, o ró�no-rodnych kolorach i kszta�tach. Producenci prze�cigaj� si� w tworzeniu nowych kolek-cji z elementów o ró�nym kszta�cie i kolo-rze, które w po��czeniu ze sob� tworz� spój-n� ca�o��. Wiele wyrobów wygl�da bardzo efektownie dzi�ki tzw. p�ukaniu, obijaniu lub szczotkowaniu powierzchni. Beton ma jednak niezbyt trwa�y kolor i zwykle wyma-ga impregnacji.

Klinkierowa. Na podjazdach bezkonku-rencyjny jest klinkier – jeden z najtrwal-szych z materia�ów na nawierzchni�. Jako materia� ceramiczny, nawet przy intensyw-nym u�ytkowaniu nie odpryskuje. Jest od-porny na dzia�anie benzyny, olejów, kwa-sów, detergentów. Przez lata zachowuje kolor (rozmaite barwy uzyskuje si� przez za-stosowanie ró�nych glin, a nie dzi�ki barw-nikom). Ma minimaln� �cieralno�� i bardzo wysok� odporno�� na po�lizg, zarówno na sucho, jak i po deszczu (to dlatego, �e jego powierzchnia nie ulega polerowaniu pod-czas u�ytkowania).

Kamienna. Na podjazdy stosuje si� kamie w formie kostki oraz �amany i �upany war-stwowo (o nieregularnym kszta�cie). W ka�-dym przypadku wygl�da szlachetnie i jest bardzo odporny na obci��enie, a tak�e �cie-ranie. Podjazd z popularnego granitu – w od-cieniach szaro�ci, czerwieni, be�u, �ó�ci i zieleni – warto o�ywi� kilkoma elementami czarnego bazaltu.

Wszystkie rodzaje bruku uk�ada si� po-dobnie (rys. 4). Wykop pod podjazd powi-nien mie� 30–40 cm g��boko�ci. Podbudow� stanowi� kolejno:� t�ucze� (lub pospó�ka) – tworzy warstw� no�n� i filtracyjn�;� piasek z cementem – to warstwa wyrów-nawcza. Najpierw rozsypuje si� piasek, a na-st�pnie cement – 1 worek na 10 m² – po czym materia�y miesza si� ze sob� i wyrównuje za pomoc� �aty, z uwzgl�dnieniem spadku na-wierzchni.

Bruk uk�ada si� ciasno, wed�ug wybra-nego wzoru. Elementy dobija si� do pod�o-�a gumowym m�otkiem, w celu uzyskania równej nawierzchni. Co jaki� czas poziom-nic� nale�y sprawdzi� ich u�o�enie i w ra-

Podbudowa – kluczowy elementPodbudowa podjazdu, cho ostatecznie niewidoczna, ma decydujcy wp�yw na jego trwa-

�o� i estetyk�. Odpowiada za przenoszenie obci�e� nawierzchni na grunt rodzimy, odpro-wadzanie wody deszczowej w g�b pod�o�a oraz wyprofilowanie podjazdu. Warto zatem do-pilnowa, aby wykonawca wszystkie prace przeprowadzi� starannie i fachowo. Na pewne kwestie nale�y zwróci szczególn uwag�:� podbudowa powinna by warstw przepuszczaln. Do jej budowy odpowiednie (i najcz�-�ciej u�ywane) s: t�ucze�, grys, �wir oraz mieszanka �wiru i piasku;� aby nawierzchnia by�a stabilna, bez kolein, kruszywo nale�y uk�ada warstwami, ka�d z nich kolejno zag�szczajc mechanicznie. Ogólna zasada mówi, �e im wy�ej, tym uziarnienie kruszywa powinno by mniejsze. No�n warstw� spodni najcz��ciej wykonuje si� z t�ucz-nia. Na nim za� uk�ada si� grys lub �wir. Warstw� podk�adow pod kostk� lub p�yty zwykle stanowi piasek;� grubo� podbudowy dostosowuje si� do planowanego obci�enia. W przypadku �cie�ek wystarczy 10–20 cm, ale nawierzchnie, po których b�d je�dzi samochody musz by zbu-dowane na 15–40 cm warstwie kruszywa;� podbudow� mo�na dodatkowo ustabilizowa poprzez zastosowanie warstwy separacyj-nej z geow�ókniny (maty z w�ókien syntetycznych). Uniemo�liwia mieszanie si� kruszywa z gruntem rodzimym bd� przenikanie kruszywa z warstw le�cych wy�ej do ni�szych (mo�e si� tak dzia z powodu jego wyp�ukiwania lub pod wp�ywem obci�e�).

�� Kraw��niki wokó� podjazdu musz by osadzone na warstwie betonu. Dok�adne wytyczenie linii osadzenia obrze�y u�atwi sznur rozcigni�ty mi�dzy ko�kami (a). Je�li podjazd b�dzie wy�o�ony brukiem lub p�ytami, elementy wyko�czeniowe uk�ada si� na wyrównanej podsypce piaskowo-cementowej (b i c). Potem materia� ubija si� wibratorem powierzchniowym (d)

fot.

Dre

amst

ime

fot.

Dre

amst

ime

fot.

Lafa

rge

fot.

Libe

t

a b

c d

BUDUJEMY DOM 1–2/2014154

Przegl�d rynku

zie potrzeby podsypa� lub usun�� nieco piasku. Po wykonaniu ca�ego podjazdu, kostk� stabilizuje si� za pomoc� wibratora powierzchniowego z gumow� nak�adk�. Na koniec fugi trzeba wype�ni� piaskiem (na mokro – szlamowanie – lub na sucho – pia-skowanie).

Panele z PVC – trwa�e i niewidoczne Wbrew pozorom s� bardzo trwa�ym materia-�em – konstrukcja przypominaj�ca plaster miodu zapewnia du�� wytrzyma�o��. Nie od-kszta�caj� si� pod wp�ywem wysokiej tempe-ratury ani na skutek mrozów, a specjalne wy-

Koszt podjazdu z kostki, paneli i pyt (powierzchnia 50 m2 – 5 x 10 m)

Rys. 4. Nawierzchnia z kostki betonowej

kostka betonowa piasek z cementem (3–5 cm)

t�ucze lub pospó�ka (20–30 cm)

Warstwa Ilo�� materia�u

Koszt [z�]

Bruk uszlachetniony (50 z�/m2)

50 m2 2500

Cement – 5 worków (10 z�/worek 25 kg)

125 kg 50

Piasek – 5 cm (30 z�/t)

5 t 150

T�ucze� – 25 cm (50 z�/t)

25 t 1250

�cznie 3950

Rys. 5. Nawierzchnia z paneli PVC wype�nionych kruszywem

�wir (20–30 cm)

panele PVC

piasek ze �wirem (3–5 cm)

geow�óknina

Warstwa Ilo�� materia�u

Koszt [z�]

Panele 50 x 50 x 5 cm (10 z�/szt.)

200 szt. 2000

�wir bia�y dekoracyjny – 5 cm (150 z�/t)

5 t 750

Geow�óknina (200 z�/rolk� 1,5 x 50 m)

1 rolka – 75 m2

200

Piasek – 3 cm (30 z�/t)

3 t 90

�wir – 25 cm (50 z�/t)

25 t 1250

�cznie 4290

Rys. 6. Nawierzchnia z betonowych p�yt a�urowych wype�nionych kruszywem

p�yty a�urowe

t�ucze lubpospó�ka (20–30 cm)

piasek z cementem (3–5 cm) Warstwa Ilo��

materia�uKoszt

[z�]P�yty 60 x 40 x 10 cm (10 z�/szt.)

210 szt. 2100

�wir bia�y dekoracyjny – 2 m3 (150 z�/t)

4 t 600

Cement – 5 worków (10 z�/worek 25 kg)

125 kg 50

Piasek – 5 cm (30 z�/t)

5 t 150

T�ucze� – 25 cm (50 z�/t)

25 t 1250

�cznie 4150

Podjazd bez �niegu i lodu

Dzi�ki nowoczesnym rozwizaniom, na-wet podczas ostrej zimy podjazd do ga-ra�u mo�e by wolny od �niegu i lodu. Zalegajca zmarzlina nie tylko utrudnia poruszanie si� po nawierzchni, ale i mo�e j uszkodzi. Dzi�ki instalacji przeciwoblo-dzeniowej, unikamy konieczno�ci stosowa-nia, nie zawsze skutecznych i zawierajcych sól, mieszanek do usuwania lodu. System nie tylko rozmra�a, ale te� chroni przed po-nownym oblodzeniem nawierzchni.

Monta� ogrzewania. Polega na u�o�eniu mat lub kabli grzejnych pod nawierzchni (betonow, ceramiczn czy kamienn) – na ca�ej jej powierzchni lub tylko pod pasami, gdzie przeje�d�a si� ko�ami samochodu. Kable wybierane s cz��ciej od mat. Maj mocn konstrukcj� i s gi�tkie, wi�c �atwo je u�o�y. Montuje si� je przed wyko�cze-niem nawierzchni, w warstwie piasku lub betonu, na siatce z cienkich pr�tów stalo-wych (pod nawierzchni wyko�czon bru-kiem) lub siatce zbrojeniowej (w przypadku podjazdu z p�yt kamiennych czy wylewa-nego betonu).

Sterowane automatycznie. W bardziej zaawansowanych rozwizaniach, regula-tor z czujnikiem temperatury i wilgotno�ci w�cza ogrzewanie, gdy warunki sprzyjaj oblodzeniu. Ta�szy regulator, z czujnikiem temperatury, uruchamia system wtedy, gdy spada ona poni�ej zaprogramowanej.

fot.

Elec

tra

fot.

Ther

mov

al

� Na podjazdach najcz��ciej montuje si� kable grzejne (a), ale odpowiednie s te� maty (b)

b

a

Podjazd na 5 sposobów

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 155

Galeria pomysów

� Specjalny kolorowy beton, z wyeksponowanym kruszywem ozdobnym, idealnie sprawdza si� na podjazdach i chodnikach

� Klinkier – funkcjonalny materia� wyko�czeniowy – cz�sto ma klasyczny czerwony kolor. Ale producenci oferuj te� bruk o barwie �ó�tej, grafitowej, a nawet cieniowany

fot.

Lafa

rge

fot.

Sem

mel

rock

� Kostka betonowa ma wyjtkowo zró�nicowane wzornictwo. Wybierajc jej model, pami�tajmy jednak, �e g�adka nawierzchnia podjazdu u�atwia od�nie�anie, za� na ciemnej plamy z oleju silnikowego s mniej widoczne

� Zbrojone p�yty z otworami powszechnie spotyka si� w kolorze szarym, ale produkowane s równie� czerwone i grafitowe

fot.

Sem

mel

rock

fot.

Libe

t

fot.

Bus

zrem

fot.

Pol

bruk

fot.

Bus

zrem

fot.

Libe

tfo

t. S

emm

elro

ck

BUDUJEMY DOM 1–2/2014156

Przegl�d rynku

pusty dobrze stabilizuj� je w gruncie. Monta� paneli jest �atwy i szybki. Ostatecznie nie rzucaj� si� w oczy, bo przestrzenie w nich wype�nia si� kruszywem albo �yzn� ziemi�, w której sadzi si� byliny odporne na dep-tanie albo sieje traw� (potem bez problemu mo�na kosi� j� za pomoc� kosiarki). Podjazd taki zapewnia szybkie odprowadzanie wody deszczowej.

Cho� panele mo�na uk�ada� bezpo�red-nio na zag�szczonym gruncie, najlepiej wy-kona� 30–40 cm wykop i zbudowa� trwa��, przepuszczaln� podbudow� (rys. 5).

Betonowe p�yty – a�urowy podjazd Na podjazdach �wietnie sprawdzaj� si� te� betonowe, zbrojone p�yty z otworami (te sa-me, które umacniaj� skarpy i brzegi zbiorni-ków wodnych). Otwory znacznie zwi�kszaj� przyczepno�� nawierzchni, co szczególnie li-czy si� zim�. Ponadto przepuszczaj� wod� do gruntu, zapobiegaj�c tworzeniu si� ka�u�.

Wykop pod nawierzchni� powinien mie� g��boko�� 35–45 cm. Podbudowa jest taka sama, jak w przypadku bruku (rys. 6). Po u�o�eniu p�yt, otwory – podobne jak w pane-lach z PVC – nale�y wype�ni� �wirem b�d� �yznym pod�o�em, a nast�pnie zag��ci� na-wierzchni�.

Rady architektaB��dy wykonawcze zwi�zane z budow� pod-jazdu najcz��ciej dotycz� jego podbudowy (uformowana z niew�a�ciwych materia�ów lub �le zag�szczona skutkuje powstawaniem kolein b�d� zapadaniem si� fragmentów na-wierzchni. Jej naprawa jest natomiast bar-

dzo kosztowna i pracoch�onna). Cz�sto rów-nie� �le dobierany lub niew�a�ciwie uk�ada-ny jest materia� wykoczeniowy. � W miejscach przebiegu rozmaitych in-

stalacji pod nawierzchni�, cz�sto dochodzi do jej zapadania. Trzeba wi�c pami�ta�, �e wzd�u� przebiegu rur grunt powinien by� bardzo starannie zag�szczony.� Bardzo istotne jest prawid�owe wyprofi-

lowanie podjazdu. Niewielki spadek (co naj-mniej 2%) zapewni szybkie odprowadzanie ze wody. Nie mo�e ona jednak sp�ywa� w stron� �ciany domu. Je�li nawierzchnia jest rozleg�a, mo�e wymaga� monta�u odwod-nienia liniowego, które odprowadza wod� specjalnymi korytkami, montowanymi na etapie wykonywania podbudowy.� Podczas uk�adania kostki, p�yt lub pa-

neli nie nale�y chodzi� po przygotowa-nej podsypce – uk�adanie rozpoczyna si� od kraw�dzi podjazdu, a kolejne fragmen-ty utwardza, kl�cz�c na gotowej ju� na-wierzchni. Tylko starannie wyrównane i wyprofilowane pod�o�e zapewni u�o�enie równego podjazdu.� Szpary pomi�dzy kostkami wype�nia si�

samym piaskiem. Nie wolno dodawa� do nie-go cementu, bo w po��czeniu z wod� mo�e spowodowa� powstanie na kostce trudnych do usuni�cia plam.� W obr�bie nawierzchni, po których po-

ruszaj� si� samochody osobowe, grubo�� bruku betonowego i kamiennego powinna wynosi� min. 6 cm, a klinkierowego 5,2 cm. W przypadku ci��kich samochodów ci��a-rowych, kostka powinna mie� 8–10 cm gru-bo�ci. Betonowe p�yty a�urowe zawsze maj� wymiary 60 x 40 cm, ale ich grubo�� bywa

ró�na – na podjazdy dla samochodów osobo-wych powinna wynosi� min. 10 cm.� Decyduj�c si� na kolor i wzór kostki pa-

mi�tajmy, �e na ogó� uk�ada si� j� na sporej powierzchni. Intensywna barwa bruku lub intryguj�cy wzór mog� przy�mi� kolorysty-k� elewacji lub odwróci� uwag� od budynku. Na pewno nie o taki efekt chodzi – dom i jego otoczenie musz� gra� w jednej orkiestrze. � Wierzchniej warstwy podjazdu z kru-

szywa nie nale�y tworzy� z mi�kkich, py-l�cych si� ska�, np. dolomitu, ani pokruszo-nych cegie�. Nieodpowiedni b�dzie te� �wir rzeczny, bo �le si� klinuje, co utrudnia po-ruszanie si� po nawierzchni.� Pami�tajmy, �e u�ytkowanie lub zag�sz-

czanie podjazdu wykoczonego niewype�-nionymi p�ytami a�urowymi lub pustymi panelami z PVC grozi ich uszkodzeniem.

INFO RYNEK Ile kosztuje budowa podjazdu?Robocizna:� u�o�enie warstwy wyko�czeniowej (kostki lub p�yt) 25–100 z�/m2;� osadzenie kraw��ników 10–33 z�/mb.;� wykonanie podbudowy min. 12 z�/m2;� kompleksowa us�uga 85–170 z�/m2 (obejmuje projekt nawierzchni, wykop, dowóz materia�ów, u�o�enie warstw nawierzchni i sprztanie po zako�czeniu prac; dodat-kowo dostajemy gwarancj� na wykonane prace i na materia� wyko�czeniowy).

Materia�y:� t�ucze� ok. 50 z�/t;� �wir ok. 50 z�/t;� �wir bia�y dekoracyjny ok. 150 z�/t;

� piasek 20–40 z�/t;� cement portlandzki ok. 10 z�/worek (25 kg);� beton 220–300 z�/m3;� siatka zbrojeniowa (drut o grubo�ci 4 mm) ok. 20 z�/m2;� geow�óknina 160–230 z�/rolk� (1,5 x 50 m);� bruk betonowy o standardowym kszta�cie, barwiony powierzchniowo od 35 z�/m2;� bruk betonowy z uszlachetnion powierzchni od 50 z�/m2;� bruk klinkierowy od 80 z�/m2;� bruk granitowy 400–950 z�/t (tona materia�u wystarczy na ok. 9 m2);� p�yty a�urowe 7–15 z�/szt. (60 x 40 x 10 cm);� panele z PVC 9–15 z�/szt. (50 x 50 x 5 cm).

– ceny brutto –

PRZYDATNE ADRESY

BRUK:BRUK-BET 801 209 047 www.bruk-bet.plCRH KLINKIER 32 239 41 45 www.crh-klinkier.plDREWBET 34 317 39 97 www.drewbet.plLIBET 71 335 11 01 www.libet.plPOLBRUK 58 554 59 45-48 www.polbruk.plPOZ BRUK 61 814 45 00 www.pozbruk.pl SEMMELROCK 25 756 21 00 www.semmelrock.pl

PANELE Z PVC:EKO-BORD 61 810 71 60 www.ekobord.pl GEOPRODUKT.PL 61 893 82 28 www.geoprodukt.plJESTIC 61 813 43 05 www.kratka-trawnikowa.pl

P YTY A�UROWE:GESTO 32 603 70 70 www.gesto.plMARO 32 238 73 05 www.malro.com.plBASTIAN 24 277 92 15 www.wyroby-betonowe.pl

Wi�cej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artyku�y. Kliknij na www.budujemydom.pl.Jako jedyni publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTÓW!

� Poszczególne kolekcje kostki betonowej obejmuj dopasowane stylistycznie elementy brzegowe

fot.

Pol

bruk

fot.

Bus

zrem

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 157

Kostka brukowa doskonale kompo-nuje si� z zielonymi przestrzeniami wokó� domu. Firma Libet w swojej ofercie posiada specjalnie zaprojek-towane produkty, których wyko-rzystanie sprawia, �e �cie�ki ogro-dowe, podjazdy, tarasy czy schody staj� si� wygodnym, trwa�ym i es-tetycznym dope�nieniem domowej oazy spokoju. Kostki z segmentu pre-mium to nie tylko wyj�tkowy kom-fort u�ytkowania, trwa�o�� i funk-cjonalno��, ale równie� niezwyk�y design oraz szeroka gama kolorów i kszta�tów. Dzi�ki wykorzystaniu produktów Libet �cie�ki ogrodowe nabior� wyj�tkowego charakteru, idealnie wspó�gra� te� b�d� z resz-t� aran�acji domu czy tarasu.

Na lini� Libet Decco sk�adaj� si� cztery grupy produktów: Aspero, Elegante, Antico i Colormix, ka�-d� z nich wyró�niaj� inne walory estetyczne i u�ytkowe. Szeroki wy-bór kszta�tów i rozmiarów otwie-ra ogromne mo�liwo�ci aran�acji nawierzchni. Kostki z linii Libet Decco to propozycja dla osób, któ-re ceni� sobie po��czenie pi�kna i najwy�szej jako�ci materia�ów. Ich dodatkow� zalet� jest unika-towy system ochrony nawierzch-ni Anty Liquid System.

ANTICODzi�ki unikalnej fakturze i kolory-styce kostki Antico nawi�zuj� do modnego ostatnio w architekturze

i wzornictwie stylu rustykalnego. Dobrze wspó�graj� z materia�ami tradycyjnymi, jak kamie i drew-no, tworz�c stonowane kompozy-cje. Ró�norodno�� kolorów i kszta�-tów kostek Antico zwielokrotnia mo�liwe rozwi�zania aran�acyjne. Dost�pne kolory – w�ród nich ma-lowniczy torfowy br�z – �wietnie pasuj� do otoczenia, materia�ów bu-dowlanych, a tak�e do innych pro-duktów nawierzchniowych.

ELEGANTEElegante to przede wszystkim bo-gactwo kolorów i kszta�tów, dobra-nych tak, by doskonale wspó�gra�y z otoczeniem. Szeroka gama kolo-rystyczna niezmienne oddaje bar-wy natury. Dzi�ki fakturze wzbo-gaconej szlachetnymi kruszywami kostki Elegante maj� powierzch-ni� porowat�, s� zatem bezpieczne i wygodne w u�ytkowaniu. Atutami kostek tej serii s� tak�e: �atwo��

uk�adania i obecno�� praktycznych, ciemnych kolorów.

COLORMIXColormix to ciekawe melan�e kolo-rystyczne i a� siedem ró�nych pro-duktów, a w obr�bie ka�dego z nich naturalna kolorystyka i bogactwo rozmiarów – ta seria pozwala na prawdziw� projektow� swobod�! W ofercie Colormix znajdu-j� si� kolory naturalne i mod-ne, a równomierne ich roz�o�enie w wybranych kostkach uzyskano w technologii Color Flex. Colormix to barwy malownicze i praktyczne

– kolory takie jak kasztanowy spraw-dzaj� si� m.in. na podjazdach. Co wi�cej, delikatnie porowata faktura tych kostek sprawia, �e u�ytkowni-kowi nie grozi po�lizgni�cie, a meble ogrodowe mo�na na nich rozstawia� bez obaw. Oczywi�cie Colormix spe�-niaj� te� wszystkie wymogi wytrzy-ma�o�ciowe i jako�ciowe.

ASPERONawierzchnia produktów Aspero w pewnym stopniu przypomina kostki Elegante. Szlachetne kru-szywo zosta�o zastosowane tak�e w tej grupie, cho� faktura Aspero jest mniej chropowata w dotyku. Ekskluzywno�� powierzchni zo-sta�a dodatkowo podkre�lona ko-lorystycznie – dzi�ki technologii Co lor Flex. Uroda kostek idzie w parze z ich wytrzyma�o�ci�. Wzmocnione w procesie wytwórczym kostki zo-sta�y uszczelnione od wewn�trz sys-temem ALS. Ponadto – ze wzgl�du

na niejednorodny rysunek faktury – na kostkach prawie nie wida� ewentualnych zabrudze, s� wi�c wyj�tkowo praktyczne.

BETON ARCHITEKTONICZNYBeton, szary, o chropowatej po-wierzchni by� materia�em, który przez wiele lat budzi� negatywne skojarzenia. Jednak dzi�ki wspó�-czesnej technologii ten niedocenia-ny materia� wróci� w zupe�nie nowej ods�onie. Ma ró�ne formy i faktu-ry, cieszy si� w�ród inwestorów co-raz wi�ksz� popularno�ci�. Beton architektoniczny za spraw� g�ad-kiej i jednolitej struktury nie wy-maga dodatkowych zabiegów wy-

koczeniowych ani malowania, a faktura powierzchni betonowych stanowi ciekawe t�o dla innych na-turalnych materia�ów, takich jak drewno czy kamie.

Elementy z betonu architekto-nicznego to nowa kolekcja w ofer-cie Libet.

Kostki, p�yty, kule i donice oraz inne produkty linii Libet STAMPO mog� by� wykorzystane jako �aw-ki, siedziska, p�yty tarasowe, chod-nikowe oraz jako elementy deko-racyjne.

Kostki premium Libet Decco i beton architektoniczny

Libet S.A.ul. Powsta�ców �lskich 5

53-332 Wroc�aw tel. 71 335 11 01libet@libet.plwww.libet.pl

AKROPOL SOLARO LIBET DECCO ELEGANTE

IMOLA JASNOSZARY LIBET DECCO ASPERO

MERANO TORFOWY BR�ZLIBET DECCO ANTICO

VIA CASTELLO PASTELLO LIBET DECCO COLORMIX

KULA LIBET STAMPO

Artyku� promocyjny

BUDUJEMY DOM 1–2/2014158

Sprz�tanie du�ego domu to spore wyzwa-nie, gdy trzeba taszczy� za sob� odkurzacz, prze��cza� go z gniazda do gniazda i cz�sto wymienia� worek. Do tego kurz i ha�as... Kto chce sprz�ta� z przyjemno�ci�, wybiera od-kurzacz centralny. W Polsce zacz�to mon-towa� je w latach 90. Dzi�ki wygodzie, jak� funduj� domownikom, szybko zyska�y po-pularno��. W czasie sprz�tania pos�ugujemy si� jedynie lekkim, elastycznym w��em z wybran� ssawk� lub szczotk�. Pracy sil-nika nie s�ycha� (znajduje si� w pomiesz-czeniu gospodarczym). Sprz�tanie jest za� skuteczniejsze, bo urz�dzenie stacjonarne wytwarza wi�ksze podci�nienie (ma silnik o wysokiej mocy i du�y wentylator – w sys-

temach przeno�nych priorytetem jest za� niewielki rozmiar i cicha praca). To si� liczy dla alergików (cho� ka�dy zas�uguje na czy-sty dom, wolny od kurzu).

Odkurzacz centralny mo�e nie jest jesz-cze standardem, ale na pewno stanowi wy-znacznik nowoczesnego domu. Niestety nie mo�na go kupi� w sklepie, rozpakowa� i od razu u�ytkowa�. Nale�y o nim pomy�le� wcze�niej. Je�li planujemy budow� domu, mamy doskona�� okazj�, by wprowadzi� system najni�szym kosztem.

Jaki system, taki odkurzaczOdkurzacz centralny, czyli jednostka cen-tralna, to agregat stacjonarny standardowo

montowany w gara�u, wytwarzaj�cy podci-�nienie w ca�ej instalacji, czyli zapewniaj�-cy przep�yw w systemie. Jednostka musi by� precyzyjnie dobrana, by zapewni� sprawne dzia�anie odkurzania. Jej najwa�niejszym parametrem jest si�a ssania. Przy zbyt ma-�ej, ci��sze �mieci z rozleg�ej instalacji nie b�d� dociera� do jednostki (przewody b�d� si� zatyka�). Moc silnika mniej nam mówi, bo w ró�nych urz�dzeniach inaczej przek�a-da si� na si�� ssania. Jednostki typu split w osobnej obudowie maj� silnik, w osobnej filtry i zbiornik na zanieczyszczenia. Z ko l-ei odkurzacze kompaktowe charakteryzuje to, �e wszystkie elementy znajduj� si� w jed-nej obudowie.

NASZ WYBÓR

Wielu chcia�oby posiada� centralny odkurzacz, ale ma�o kto wie, �e go na niego sta�. Modele tradycyjne bywaj� dro�sze od centralnych. To nie luksus (jak kiedy), tylko praktyczne wyposa�enie domu. Oczywiste jest dla nas centralne odprowadzanie cieków czy doprowadzanie wody pitnej. Podobnie powinno by� z usuwaniem kurzu.

Jednostkacentralnego odkurzania

Ma�gorzata Kolmus

temach przeno�nych priorytetem jest za� niewielki rozmiar i cicha praca). To si� liczy

montowany w gara�u, wytwarzaj�cy podci-�nienie w ca�ej instalacji, czyli zapewniaj�-

Cicho wsz dzie...fo

t. B

eam

Porównanie 25 jednostek centralnych

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 159

Podsumowuj�c, jednostki centralne ró�ni� si� wzajemnie para-metrami technicznymi, rozwi�zaniami konstrukcyjnymi, metod� filtracji powietrza, wielko�ci�, okresem gwarancji oraz cen�.

Co kryj� �ciany?W pomieszczeniach mieszkalnych elementy instalacji s� zupe�nie niewidoczne. Wygl�da to tak, jakby odkurzacz zosta� zminima-lizowany do w��a, który wychodzi ze �ciany. Oczywi�cie sprawa jest bardziej z�o�ona. W �cianach i pod�ogach ukryte s� rury oraz biegn�ce wzd�u� nich elektryczne przewody steruj�ce. Rury ��cz� jednostk� z gniazdami ssawnymi montowanymi na powierzch-ni �cian. W�� zamiast do odkurzacza, wk�ada si� do gniazda. Zassane powietrze jest przez jednostk� oczyszczane i wydmuchi-wane na zewn�trz budynku.

Instalacj� buduje si� z rur i kszta�tek (ko-lanek, �uków, trójników) przeznaczo-

nych specjalnie do odkurzaczy centralnych, z PVC z antysta-tyczn� pow�ok�, o �rednicy 50––55 mm.

�ciany kryj� te� ró�nego typu gniazda ssawne. Najcz��ciej w

formie kontaktów – �cienne, pod-�ogowe, gospodarcze (montowa-ne np. w gara�ach) – rzadziej jako szufelki automatyczne, umiesz-czane w �cianach przedsion -ków i jadalni albo w coko�ach

szafek kuchennych. Wszystkie one dost�p -ne s� w wielu kszta�-tach i kolorach, jako plastikowe lub metalo-we. Automatyczna szu-felka to du�a wygoda – wystarczy podmie�� do niej �mieci i naci-sn�� przycisk nog�.

� Odkurzacze kompaktowe mog mie worek papierowy jednorazowego u�ytku lub cykloniczn separacj� zanieczyszcze� (z wykorzystaniem si�y od�rodkowej)

fot.

Vari

ovac

� W modu�owych jednostkach, zwanych split, silnik jest oddzielony od pozosta�ych elementów urzdzenia

fot.

San

tech

RE

KL

AM

A

fot.

Bea

m

BUDUJEMY DOM 1–2/2014160

Nasz wybór

Pakiet akcesoriów Producenci centralnego odku-rzania nieustannie pod��aj� za potrzebami u�ytkowników. Oferuj� im akcesoria, dzi�-ki którym instalacja staje si� jeszcze bardziej funkcjonalna. Umo�liwia sprz�tni�cie po-pio�u z kominka, mokrych li-�ci z tarasu, dok�adne czysz-czenie �aluzji, odkurzanie wn�trza samochodu, szczot-kowanie ubra, a nawet cze-sanie zwierzaków – pomy�la-no o wszystkich lokatorach.

W standardowym zesta-wie akcesoriów (w komplecie z jednostk� centraln�) znaj-dziemy w��, teleskopow� rur�, ssawki, szczotk� uniwersaln�, wieszak na w�� i torb� na ak-cesoria. Ostatecznie to wystar-czy w parterowym domu, ale kto ma poddasze, powinien ku-pi� drugi zestaw, wraz z w�-�em (zamiast nosi� go z góry na dó�). Tzw. zestaw gara�owy to oprzyrz�dowanie dobrane specjalnie do sprz�tania samo-chodu i gara�u – u�ywaj�c od-dzielnych w��y i szczotek, nie b�dziemy si� martwi�, �e za-brudz� si� od pod�ogi. Komplet akcesoriów dla posiadaczy zwierzt zawiera kocówki do czesania pupili i usuwania sier�ci z tapicerki i dywanów.

fot. Scanpol

� Gniazda ssawne mo�na dobra i zamontowa tak, by nie rzuca�y si� w oczy

fot. Beam

RE

KL

AM

A

Odkurzacze centralne IZZY & AQUA MATICSolidne � Innowacyjne � Produkowane w UE

AQUA MATIC

Aspilusa Poland, dystrybutor: Ecomaxul. Jackowskiego 4, 89-100 Nakło nad Notecią

tel. 52 561 04 09, fax 52 385 21 46

www.aspilusa-poland.com

ss

fo

A

IZZY 400

IZZY 550

IZZY 250

IZZY 300

IZZY 600

� Rury i kszta�tki do budowy przewodów centralnego odkurzania maj wewntrz antystatyczn pow�ok�

fot. Dominuj�ce Systemy

Porównanie 25 jednostek centralnych

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 161

fot.

Sca

npol

fot.

Sca

npol

fot.

Sca

npol

� Producenci odkurzaczy centralnych oferuj ogromny wybór ko�cówek (szczotek, ssawek) – umo�liwi one wyczyszczenie ró�nych powierzchni oraz trudno dost�pnych miejsc

RE

KL

AM

A

fot.

Bea

m

BUDUJEMY DOM 1–2/2014162

Nasz wybór

W zestawie ma�ych szczotek znajdziemy ak-cesoria do czyszczenia klawiatury, kaloryfe-rów, �aluzji albo miote�k� do kurzu. Mo�na te� dokupi� turboszczotk� do dywanów, wy-k�adzin, tapicerek czy szczotk�-mopa do po-wierzchni twardych.

Najkrótsze w��e ssawne maj� 7,5 m, naj-d�u�sze 15 m, a standardowe 9 m. Im krót-sze, tym mniej problemów z przenoszeniem i przechowywaniem. Przy d�u�szych mo�na

zaplanowa� mniej gniazd ssawnych. Wad� tych ostatnich jest za� wi�kszy opór prze-p�ywu powietrza. Mo�na te� kupi� w� roz-cigany, który kilkakrotnie zwi�ksza sw� d�ugo�� – bez problemu schowamy go na-wet do szuflady. Wewn�trz szafki kuchen-nej lub w gara�u montuje si� kasety z po-r�cznym 5–7 m w��em. Za pomoc� w��a (poprzez w�o�enie go do gniazda) albo prze��cznika w jego r�czce, najcz��ciej uru-chamia si� odkurzanie. W r�czce mo�e znajdowa� si� te� elektroniczny regulator mocy. Doprowadzenia instalacji elektrycz-nej nie wymaga za� pneumatyczny system w��czania – poprzez wyd�u�anie telesko-powej r�czki. Mo�liwa jest równie� obs�u-ga pilotem.

Separator pod��czony do w��a ssawnego pozwala na sprz�tanie, bez szkody dla silnika,

popio�u z kominka albo rozlanej wody. Jego pojemno�� mo�e by� ró�na. Zastosowanie te� – najpopularniejsze s� separatory uniwersal-ne, ale produkuje si� równie� urz�dzenia do jednego typu zanieczyszcze.

Mity kontra faktyCzy system jest czysty?Wbrew obiegowej opinii – tak. Du�a pr�d-ko�� przep�ywu powietrza przez rury (po -nad 100 km/h) nie daje szans, by zanieczysz-czenia pozostawa�y wewn�trz nich. Gdyby nawet tak si� sta�o, to gniazda s� szczelne i dobrze izoluj� przewody od wn�trza domu. Ponadto w przeciwiestwie do instalacji kli-matyzacyjnej b�d� wentylacyjnej (wprowa-dzaj� powietrze, którym oddychamy), cen-tralne odkurzanie wydmuchuje powietrze na zewn�trz, nie powoduj�c jego ruchu w po-mieszczeniach (to wa�ne dla alergików).

Czy instalacja mo�e si� zapcha�?Prawid�owo wykonany system, z oryginal-nych elementów i dobrze dobran� jednost-k� centraln�, nie ma prawa si� zapcha�. Odkurzacz wytwarzaj�cy odpowiedni� si�� ssania przeciwdzia�a zapychaniu si� rur ci��szymi �mieciami. Zreszt� do instalacji nie mog� by� zassane zbyt du�e przedmioty (które mog�yby w niej utkwi�), bo s� bloko-wane ju� w gnie�dzie ssawnym (w specjal-nym przew��eniu) i w ostrym za�amaniu

� Pami�tajmy, �e kaseta z w��em musi mie pod�czenie do orurowania

fot.

Vacu

flo

fot.

L. J

ampo

lska

� Separator mo�na kupi wraz z innymi akcesoriami u dystrybutora centralnych odkurzaczy

� Sprztajc w��em z za�o�onym pokrowcem, nie zarysujemy mebli ani innych delikatnych przedmiotów

fot.

L. J

ampo

lska

� W�cznik odkurzania w rczce w��a to proste i wygodne rozwizanie

fot.

Vari

ovac

� W cokole szafki, który jest standardowym miejscem monta�u automatycznej szufelki, �atwo zmie�ci elastyczny przewód przy�czeniowy szufelki

fot.

TopV

ac

fot.

US

T-M

Porównanie 25 jednostek centralnych

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 163

Pooooooooorórrrrrrrrr wnwnnwnwnnwnwnnwnnnnnnnnnnwnnnnnnnnnnwnwwwwnwnwnananananaaaananannananananaannnnaannnaannnananaaannnaaannanaanaannnaaa ieeieeeieeieeeiiiiieeeieiiieeieieeeeieeieieieieeieieiieeiee 2222222222222222222222222222222222222222222222555 55555555555555555555555555555555555 jejejejejeeejejejeejeejeeejeejejeejejeejejejejejejejejeeejeeejeejjejeeeeejjejeeeej dndndndndndnddndnddndndndnnndndndndndndnndddndddndndnddndddndndddddddddndddnnddnndndnddnnndnnnoososoosoososossssosoosssossoosooosssssosssssosssosoosoososssssssssstetetetetteteteteeteteteeteteteteeteteeeeeeeek kkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk cececcecceeeeeeececeeeeecceeeeceeeeeeceeeececceeceeeeeeeentntntnntntntntntntntntntnntntntnttntnttntntnttntntntnttntttntnttnntntntttttttntnttn rarrarararaaaararraararararrraarararararraaraarararararrraralnllnnnnnlnlnlnlnnnnnllnnlnlnnnnnnnnnnnnlllnnnnnnll ycycycyyyyyycyyyyyyycycycycyycyycycyyyyyyyyyyyyyy h

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 163

za gniazdem. �agodne �uki w dalszej cz��ci systemu przeciwdzia�aj� za� zatorom.

Czy centralne odkurzanie jest drogie?Jego koszt jest w zasi�gu przeci�tnego in-westora. Instalacja mo�e by� te� niejako in-westycj� na raty – najcz��ciej na etapie prac instalacyjnych podczas budowy domu mon-tuje si� ruroci�g i przewody steruj�ce (co nie

kosztuje wiele – 1000–1500 z�), a reszt� po zamieszkaniu, a nawet pó�niej. Jednostka, gniazda i akcesoria to przeci�tnie wyda-tek rz�du 2000–4000 z� (sam odkurzacz mo�e kosztowa� kilka tysi�cy z�otych, cho� s� i tasze modele). Inwestycja w central-ne odkurzanie pop�aca, bo system nie tyl-ko u�atwia sprz�tanie, ale i podnosi warto�� domu.

Przemy�lane decyzje� Pami�tajmy, �e instalacj� montuje si� wed�ug projektu. Idealnie, gdy powstaje on równolegle z projektem domu – nieraz wystarczy ma�e przesuni�cie �ciany, by zaplanowa mniej gniazd ssawnych. Opracowanie mo�na zamówi w firmie sprzedajcej odkurzacze centralne. Powinno wyszczególnia wszystkie elementy systemu (co oznacza równie� dobór jednostki centralnej), a tak�e okre�la lokalizacj� wyrzutni powietrza czy trasy przebiegu rur (prowadzi si� je jak naj-krótsz drog, po liniach prostych, wystrzegajc si� ostrych zakrzywie�).� Planujc jednostk� w gara�u, kot�owni, piwnicy lub innym pomieszczeniu gospodarczym, uwzgl�d-nijmy, �e powinna znajdowa si� jak najni�ej w stosunku do instalacji – przep�yw zanieczyszcze� b�dzie efektywniejszy – ale jed-nocze�nie na wysoko�ci zapew-niajcej �atwe odpinanie pojem-nika na �mieci.� Du�e znaczenie ma lokali-zacja wylotu rury wydechowej – przede wszystkim wp�ywa na dzia�anie instalacji (wylot musi by wi�c niedaleko odkurzacza – rura d�u�sza ni� 6 m znaczco zwi�ksza opór przep�ywu po-wietrza). Wp�ywa te� na nasz komfort – wylot blisko okien i drzwi, na frontowej �cianie domu, na du�ej wysoko�ci to najgorsze z mo�liwych rozwi-za�. Odpowiednie b�dzie 30 cm nad gruntem. Dla zminimalizo-wania ha�asu, na wydechu war-to zamontowa t�umik.� Na kondygnacji zazwyczaj umieszcza si� 1–2 gniazda w przedpokoju (tak, by w� do-si�gn� wszystkich pomiesz-cze� wraz z zakamarkami), na tej samej wysoko�ci, co gniaz-da elektryczne (ok. 25 cm nad posadzk), w stylistyce zbli�onej do nich. Im wi�cej gniazd, tym wy�sze koszty i wi�ksze straty ci�nienia. Gniazdo w gara�u jest jednak nieodzowne. � Szufelki przypod�ogowej lepiej nie planowa w szafce ze zlewem, bo tu �a-two j przypadkiem uruchomi. A je�li woda przedostanie si� do rur, mo�e doprowadzi do ich zagrzybienia. Newralgicznym miejscem jest i wiatro�ap, je�li szufelka ma by blisko drzwi zewn�trznych, bo oprócz wody i b�ota, do rurocigu mog wpa� ostre kamienie, które porysuj g�adkie przewody.

� Przyk�adowe rozplanowanie elementów instalacji (rur, gniazd, jednostki) w parterowym domu

� Przy planowaniu wyrzutni powietrza, warto pami�ta, �e gniazdo wylotowe (montowane na jej zako�czeniu) b�dzie widoczne

na elewacji domu. Umie�my je w jak najmniej widocznym miejscu

fot.

L. J

ampo

lska

orurowanie

wyrzutnia powietrza

jednostka centralna

gniazda ssawne

automatyczna szufelka

zasi�g w��y ssawnych

BUDUJEMY DOM 1–2/2014164

Nasz wybór

Producent

ELECTROLUX LINDSAY MANUFACTURING INC.

Marka Beam AeroVac

Model BM265 + akcesoria Standard SR11

Typ kompakt kompakt

Rodzaj filtracji worek papierowy cyklon z workiem odwróconym

Pojemno�� zbiornika na kurz [l] 23 (worek) 23,6

Wydajno�� [m3/h] 201,6 214

Podci�nienie [kPa] 29,2 23

Moc [W] 1800 1570

Poziom ha�asu [dB] 63 58

Wymiary [cm] 63 x 28 99 x 31

Gwarancja [lata] 2 2

Cena [z� netto] 943 (z akcesoriami) 1300

JED

NO

STKI

CEN

TRAL

NE

Producent

TROVAC LINDSAY MANUFACTURING INC.

Marka Cyclo Vac AeroVac

Model E211 + akcesoria Ultra SC15

Typ kompakt kompakt

Rodzaj filtracji podwójny filtr materia�owy + filtracja cykloniczna

cyklon z filtrem kartryd�owym

Pojemno�� zbiornika na kurz [l] 22 23,6

Wydajno�� [m3/h] 214 215

Podci�nienie [kPa] 34 35,5

Moc [W] 1528 1700

Poziom ha�asu [dB] 54 64

Wymiary [cm] 90 x 30 99 x 31

Gwarancja [lata] 10 5

Cena [z� netto] 2250 (z akcesoriami) 2438

Producent

ENKE DISAN

Marka Enke Disan

Model CM018I ZSA 25/2

Typ kompakt kompakt

Rodzaj filtracji tkaninowy filtr wst�pny

+ poliestrowy filtr dok�adny

podwójny cyklon + poliestrowy filtr

dok�adny

Pojemno�� zbiornika na kurz [l] 25 45

Wydajno�� [m3/h] 235 225

Podci�nienie [kPa] 37 32,5

Moc [W] 540 660

Poziom ha�asu [dB] 59 60

Wymiary [cm] 105 x 32 97 x 32

Gwarancja [lata] 5 5

Cena [z� netto] 3454 3576

Podczas monta�u pami taj...� System jest do� �atwy do zamontowania, bo najcz��ciej tworzy nieskompli-kowany uk�ad rur. Nie trzeba tu specjalnych narz�dzi i umiej�tno�ci. Liczy si� za� staranno� i dzia�anie zgodne z instrukcj. Zarówno projekt, jak i monta� instalacji mo�na jednak zamówi w firmie sprzedajcej odkurzacze centralne – na przeprowadzone prace udziel gwarancji i wykonaj testy szczelno�ci.� W budowanym domu sprawny instalator w cigu jednego dnia zamontuje rurocig. Ukryty w �cianach domu mo�e spokojnie czeka na monta� jednost-ki (t� pod�cza si� w wyko�czonym domu, by w mi�dzyczasie nie uszkodzi�

jej py�). Tylko wloty gniazd trzeba za�lepi, aby brud budowlany nie dosta� si� do rurocigu. Co innego w zamieszkanym budynku. Monta� rur w wyko�-czonych �cianach oznacza konieczno� ich remontu. O kolizj� z przewoda-mi instalacji elektrycznej te� nietrudno. W zwizku z tym prace instalacyjne najlepiej przeprowadzi podczas generalnego remontu.� Bruzdy �cienne i piony instalacyjne (z rurami wodnymi) to miejsca, w któ-rych lokuje si� pionowe odcinki orurowania. Poziome za� ukrywa si� w war-stwie izolacyjnej pod�ogi albo w przestrzeni stropowej (w piwnicy i na poddaszu mo�na je podwiesi do stropu). Rury i kszta�tki klejone s tak, by po�czenia by�y idealnie szczelne i g�adkie (w nierówno�ciach gromadz si� nieczysto-�ci). Je�li w trakcie eksploatacji systemu pojawiaj si� problemy, najcz��ciej dotycz nieprawid�owego monta�u rur. Warto wi�c, by po u�o�eniu instalator sprawdzi� od razu szczelno� po�cze�.� Gniazdo ssawne przytwierdza si� do p�ytki monta�owej. Osadza si� j dopie-ro po wykonaniu podej�cia do niej, a wkleja tak, by licowa�a si� z murem (ina-czej gniazdo b�dzie odstawa od �ciany). Na koniec przykr�ca si� j ko�kami.� Gniazda ssawne potrzebne s dopiero po zainstalowaniu jednostki central-nej. Do tego czasu w ich miejsce wstawia si� klapki monterskie (przykryw-ki). Chroni rury przed zanieczyszczeniem i u�atwiaj otynkowanie �ciany dooko�a gniazd (te za� podczas wyka�czania �cian mog�yby si� zniszczy).

� Sposób pod�czenia jednostki centralnej w pomieszczeniu gospodarczym

przewód steruj�cy

wyrzutnia powietrza

gniazdo elektryczne

t�umik

gniazdo ssawne

�ciana no�na

jednostka centralna

rura z PVC

ELECTROLUX VARIOVAC NIEMCY DRAINVAC CANADA ASPILUSA ELECTROLUX ENKE DISAN

AEG Variovac Drainvac IZZY Beam Enke Venton

AEG855 Classic 120 SE1007 700AW IZZY 300 SC335 + akcesoria Progression CM012IS VN 160

kompakt kompakt kompakt cyklon kompakt kompakt kompakt

cyklon z workiem odwróconym/papierowym

cyklon + filtr (zmywalny poliestrowy wielokrotnego

u�ytku)

filtr sta�y Silverclear + mo�liwo� u�ywania worka do higienicznego

opró�nianiafiltr zmywalny, poliestrowy cyklon + filtr materia�owy

samoczyszczcytkaninowy filtr wst�pny

+ poliestrowy filtr dok�adnypodwójny cyklon

+ poliestrowy filtr dok�adny

31 14 17 30 15 25 24

182 190 315 210 209,5 220 170

29 24 38,8 34 29,7 31 27,8

1625 1200 1561 570 1850 490 457

64 65 58 60 62 58 58

103,2 x 46,5 70 x 40 x 30,5 58 x 30 74 x 30 89 x 28 85 x 32 70 x 32

5 do 20 5 5 5 5 3

1706 1959 1992 2032 (bez zestawu) 2113 (z akcesoriami) 2191 2194

LINDSAY MANUFACTURING INC. ASPILUSA DISAN DISAN H-P PRODUCTS USA DRAINVAC CANADA

VacuMaid IZZY Venton Disan Vacuflo Drainvac

S1570 Split IZZY 400 VN 250 EVO 200 True Cyclonic 488Q Cyclonik DF1R10FL

split cyklon kompakt kompakt kompakt kompakt

cyklon z filtrem elektrostatycznym i separacj w�osów

filtr zmywalny, poliestrowy podwójny cyklon + poliestrowy filtr dok�adny

podwójny cyklon + poliestrowy filtr dok�adny pe�na filtracja cykloniczna CFT pe�en cyklon, brak filtrów

i worków

25,6 30 24 20 23 46

185 193 192 175 205 255

28,7 38 32 29 31,75 33

1570 614 480 459 1560 1760

66 63 58 58 61 66

95,5 x 31; 32,5 x 31 93 x 30 70 x 32 92 x 32 97,5 x 32,1 95 x 38

5 5 3 5 7 7

2600 2600 (bez zestawu) 2601 2763 2764 3309

VARIOVAC NIEMCY H-P PRODUCTS USA ASPILUSA H-P PRODUCTS USA DRAINVAC CANADA ASPILUSA

Variovac Vacuflo IZZY Vacuflo Drainvac Aqua Matic

Premium 200 VIP True Cyclonic 780 IZZY 600 True Cyclonic Max Air Automatik DF1A150 Aqua Matic 400

kompakt kompakt cyklon, split, mo�liwo� odkurzania w dwóch miejscach jednocze�nie kompakt kompakt wodny, bezobs�ugowy

cyklon + filtr (zmywalny poliestrowy, wielokrotnego

u�ytku)pe�na filtracja cykloniczna CFT filtr zmywalny, poliestrowy pe�na filtracja cykloniczna CFT

pe�en cyklon, automatyczne opró�nianie do kanalizacji, brak

filtrów i workówbezfiltrowy

32 23 30 23 18 (1 cykl) 30

210 367 400 209 315 193

40 29,21 33 52,83 36,05 38

2000 (�cznie oba silniki) 2400 1159 2450 1760 614

58 67 65 70 66 63

111 x 46 x 39 107 x 32,1 90/74 x 30 111,8 x 32,1 93 x 30 113 x 30

do 20 7 5 7 5 lub 7 5

4302 4407 4553 (bez zestawu) 5387 5619 6000 (bez zestawu)

166 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Zasadniczy problem w budowie w�a�ci-wej instalacji stanowi fakt, �e kominek jest przez przepisy traktowany jak ka�dy kocio� na paliwa sta�e, a zatem powinien funkcjo-nowa� (tak do niedawna stanowi�y przepi-sy – o tym za chwil�) w instalacji c.o. typu otwartego, czyli z przelewowym naczy-niem wzbiorczym. Z kolei niemal wszyst-kie wspó�czesne kot�y gazowe i olejowe (a w szczególno�ci wszystkie gazowe ko-t�y wisz�ce) nale�y montowa� w ci�nie-

niowych instalacjach typu zamkni�tego (zprzeponowym naczyniem wzbiorczym).

Zastosowanie wymiennika ciep�a w uk�adzie otwartym Sposób na rozwi�zanie tego „konfliktu in-teresów” wymy�lono ju� dawno i jest on po-wszechnie wybierany tak�e w przypadku konieczno�ci w��czenia do jednego uk�a-du grzewczego kot�a gazowego oraz kla-sycznego kot�a sta�opalnego (np. popularne-

go „�mieciucha”). Oba �ród�a ciep�a mo�na wykorzystywa� w jednej instalacji (rys. 1), dzi�ki u�yciu wymiennika ciep�a. Pozwala on przekazywa� ciep�o z kominka funkcjo-nuj�cego wuk�adzie otwartym do instalacji zamkni�tej, wktórej pracuje kocio� gazowy. Przy u�yciu prostych uk�adów automatyki (bazuj�cych cho�by na zwyk�ym termosta-cie zamontowanym na wymienniku ciep�a), mo�na przy tym sprawi�, �e kocio� gazowy b�dzie otrzymywa� sygna� o dzia�aniu ko-minka isamoczynnie wy��cza� palnik, nie zaprzestaj�c przy tym obs�ugi innych urz�-dze po stronie odbioru ciep�a (ewentual-nych obwodów z mieszaczami czy te� uk�a-du �adowania zasobnika c.w.u.).

Zastosowanie wymiennika ciep�a w mi-nimalny sposób wp�ywa na sprawno�� ca�e-go uk�adu (przy prawid�owej izolacji cieplnej straty s� marginalne), ale podnosi koszty bu-dowy instalacji (wymiennik, dodatkowa pom-pa za wymiennikiem, dopasowany sterownik kominka). St�d te� nie od dzi� próbuje si� ta-kie instalacje upro�ci�, najcz��ciej po prostu pomijaj�c wymiennik ciep�a. Do niedawna ta-kie dzia�ania by�y sprzeczne z prawem, jednak (zczym nie wszyscy si� zgadzaj�!) obecnie jest to mo�liwe – dzi�ki zmianom, jakie wprowa-dzono w przepisach w 2009 r.

Rozporz�dzenie Ministra Infrastruktury zdnia 12.03.2009 r. (Dz.U. 2009 nr 56, poz. 461 §133.7) zmieni�o brzmienie odpowied-

DYLEMATY INWESTORA

Kominek sta� si� ju� w nowo budowanych domach wyposa�eniem niemal standardowym. Coraz cz�ciej wybieranym rozwi�zaniem jest przy tym kominek

z�p�aszczem wodnym, pozwalaj�cy nie tylko na�ogrzanie salonu, ale – za porednictwem instalacji c.o. – ca�ego domu. Jednoczenie g�ównym �ród�em ciep�a w budynku pozostaje zwykle kocio� gazowy lub olejowy. Jak nale�y zainstalowa� oba urz�dzenia, by by�o to zgodne z przepisami, a tak�e nie powodowa�o problemów podczas eksploatacji?

Kocio� i kominek w jednejinstalacji

Adam Jamio�kowski

Zgodna wspópraca

fot.

Dov

re

dylematy_kociol_i_kominek.indd 166 2013-12-18 18:08:11

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 167

niego fragmentu poprzedniego rozporz�dze-nia wtej sprawie na nast�puj�ce: „Zabrania si� stosowania kot�a na paliwo sta�e do zasilania instalacji grzewczej wodnej systemu zamkni�-tego, wyposa�onego w przeponowe naczynie wzbiorcze, za wyj�tkiem kot�a na paliwo sta-�e o mocy nominalnej do 300 kW wyposa�one-go w urz�dzenie do odprowadzania nadmiaru ciep�a”. Wed�ug wi�kszo�ci producentów ko-minków (i niektórych wytwórców kot�ów sta-�opalnych), pozwala to na monta� odpowied-nio skonstruowanych urz�dze w instalacjach ci�nieniowych z przeponowym naczyniem wzbiorczym. Dodajmy od razu, �e zdaniem cz��ci ekspertów sprawa wcale nie jest oczy-wista, gdy� je�li uznamy, �e kominek to ko-cio�, to jego miejsce jest w spe�niaj�cej w�a�ci-we przepisy kot�owni, a nie wsalonie… Je�li ju� przymkniemy na to oko, to powinni�my uwa�niej przyjrze� si� warunkom, pod jakimi kominek mo�e zosta� wykorzystany w uk�a-dzie zamkni�tym.

Przepis prawa mówi o „wyposa�eniu wurz�dzenie do odprowadzania nadmiaru cie-p�a”. Jest to interpretowane raczej jednoznacz-nie: w wypadku kominka chodzi o ch�odnic� p�aszcza wodnego (w��ownic� sch�adzaj�c�) oraz automatyczny zawór dopuszczajcy zim-n wod� w sytuacji zagro�enia przegrzaniem. Czy to jednak wszystkie ograniczenia, które powinni�my uwzgl�dni�?

We�my przede wszystkim pod uwag� po-wód, dla którego obowi�zuje generalny zakaz montowania kot�ów na paliwa sta�e w instala-cji zamkni�tej – chodzi o szans� utraty kontro-

li nad dzia�aniem urz�dzenia, które raz za�a-dowane paliwem b�dzie pracowa� a� do jego wypalenia (nie ma mo�liwo�ci, jak w przypad-ku kot�a gazowego czy olejowego, natychmia-stowego odci�cia dop�ywu paliwa i zgaszenia p�omienia). Wprawdzie wyposa�enie komin-ka w urz�dzenie do awaryjnego sch�adzania chroni przed ewentualnymi tragicznymi kon-sekwencjami nazbyt mocnego „rozbuchania”, ale czy warto nara�a� jego u�ytkowników na stresy spowodowane zadzia�aniem zaworów dopuszczaj�cych, zaworów bezpieczestwa itd.? Kto mia� do czynienia ztak� sytuacj�, ten wie, �e to nic przyjemnego!

Je�li to uwzgl�dni�, to na funkcjonowanie kominka wuk�adzie zamkni�tym warto si� decydowa� wy��cznie w sytuacji, gdy urz�dze-nie nie tylko spe�nia wymogi prawne, ale zo-sta�o wielostopniowo zabezpieczone przed ewentualnym przegrzaniem. Warunki doty-cz�ce takiej instalacji opisujemy poni�ej.

Wymagania dotycz�ce kominka pracuj�cego w instalacji zamkni�tej1. Urz�dzenie musi by� prze-znaczone przez producenta do pracy w uk�adzie zamkni�tym, awi�c wyposa�one wch�od-nic� p�aszcza wodnego i zawór dopuszczaj�cy do pracy pod okre�lonym maksymalnymci�nieniem roboczym.

2. Kominek powinien by� zaopatrzony wuk�ady automatyki zmniejszaj�ce prawdo-podobiestwo przegrzania w razie niedopa-trze u�ytkownika (oprócz sterowanej auto-matycznie przepustnicy powietrza, mo�e by� to na przyk�ad uk�ad kieruj�cy nadmiar ciep�a do instalacji c.o. nawet w sytuacji, gdy u�yt-kownik aktywowa� tylko obwód �adowania zasobnika c.w.u.).3. Nale�y wyposa�y� kominek w zasilacz awaryjny (UPS), zapewniaj�cy ci�g�o�� pracy automatyki i wszystkich pomp.4. Kominek nale�y traktowa� jak ka�de inne urz�dzenie grzewcze, a wi�c w szczególno�ci �ci�le przestrzega� instrukcji producenta do-tycz�cej sposobu instalacji, która mo�e zawie-ra� istotne ograniczenia (np. maksymalne ci-�nienie robocze do 1,5 bara) oraz wymagania wzgl�dem monta�u (np. konieczno�� wpro-wadzenia dodatkowego, du�ego naczynia wzbiorczego, wymóg zapewnienia ci�nienia 1,5 bara na wlocie do instalacji sch�adzaj�cej).

Je�li podsumowa� to wszystko, to �atwo za-uwa�y�, �e prawid�owe w��czenie komin-ka do zamkni�tego systemu grzewczego mo�e okaza� si� o wiele bardziej kosztowne, ni� skorzystanie ze sprawdzonego rozwi�zania zwymiennikiem ciep�a. A nie tylko jako cie-kawostk� warto doda�, �e czasem – zw�aszcza podczas remontów domów zotwart� insta-

lacj� grzewcz� wdobrym stanie – warto pokusi� si� o odwrócenie sy-tuacji z rys. 1, tzn. o bezpo�rednie wmontowanie do tej instalacji ko-minka (albo pozostawienie starego, ale wci�� sprawnego kot�a na pali-wa sta�e) iprzy��czenie do niej –za pomoc� wymiennika ciep�a kot�a gazowego dzia�aj�cego w miniatu-rowym uk�adzie zamkni�tym (sk�a-daj�cym si� tylko zkot�a i pierwot-nego obiegu wymiennika).

Rys. 1. Schemat pod�czenia wk�adu kominkowego z p�aszczem wodnym z kot�em gazowym

Mity, fakty i praktyka

fot.

Haj

duk

fot.

Spar

ther

m

Wk�ad kominkowy z�p�aszczem wodnym

wylot spalin

sterowany elekt. wlot powietrza

rura wzbiorcza min. 25 mm �rednicy

pompa c.o.

rura przelewowo--spustowa do kanalizacji

rura przelewowa

pompa c.o.

kocio� c.o.

zasilanie z�wodoci�gu

centralka steruj�ca

wymiennik ciep�a

zasilanie instalacji c.o.

grzejniki�cienne

rozdzielacz c.o.

powrót z�instalacji c.o.

zawór zwrotny

otwarte naczynie wzbiorcze

automatyczne uzupe�nianie wody

rura bezpieczestwa min. 25 mm �rednicy

wk�adkominkowy

Obudowany wk�ad z p�aszczem wodnym wizualnie niczym si� nie ro�ni od wk�adu bez p�aszcza

dylematy_kociol_i_kominek.indd 167 2013-12-20 13:33:43

reklamy.indd 168 2013-12-19 21:55:12

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 169

Zasada dzia�ania obiegu cyrkulacji jest pro-sta (rys. 1). Dzi�ki pompie cyrkulacyjnej, ciep�a woda pobierana z zasobnika przep�y-wa w pobli�u wszystkich punktów poboru, a potem wraca do niego, najcz��ciej kró�-cem oznaczanym jako „powrót cyrkulacji” (rzadziej, gdy zasobnik nie jest we wypo-sa�ony, tym samym kró�cem, którym do zasobnika dop�ywa zimna woda z instalacji wodoci�gowej). Rura powrotna prowadzo-na jest zwykle równolegle do rury zasilaj�-cej punkty poboru, co minimalizuje straty ciep�a. Dzi�ki ci�g�emu kr��eniu ogrzanej wody w rurach (nawet wtedy, gdy wszyst-kie krany pozostaj� zamkni�te) po otwarciu

któregokolwiek z punktów poboru – wyp�y-wa ona niemal natychmiast.

Wydatki s� uzasadnione… Sta�y przep�yw podgrzanej wody w prze-wodach wodnych powoduje nieuniknione straty energii, co podnosi koszty eksploata-cyjne. Instalacja z cyrkulacj� jest te� – ze wzgl�du na konieczno�� u�o�enia rury po-wrotnej i monta�u pompy cyrkulacyjnej – dro�sza w budowie. Czy komfort wyni-kaj�cy z natychmiastowego dost�pu do cie-p�ej wody w ka�dym punkcie poboru uza-sadnia te wydatki? Otó� tak, tym bardziej �e nie o komfort tylko chodzi. Po pierwsze

– krótki czas oczekiwania na ciep�� wod� oznacza brak konieczno�ci bezsensowne-go spuszczania do kanalizacji wody zim-nej, która nie jest bynajmniej dobrem do-st�pnym za darmo. Po drugie – kr��enie wody w instalacji c.w.u. zapobiega powsta-waniu zastoin na odcinkach przed rzadziej u�ywanymi punktami poboru, które to za-stoiny w najlepszym przypadku prowa-dzi� mog� do „za�miardni�cia si�” wody, awgorszym – np. do powstania kolonii bakterii Legionella.

W praktyce przyjmuje si�, �e instala-cje bez cyrkulacji c.w.u. sprawdzaj� si� tyl-ko w domach, w których odleg�o�� kot�a c.o. (w tym wypadku dwufunkcyjnego) lub ewentualnie tzw. termy (piecyka k�pielo-wego) od wszystkich punktów poboru nie przekracza kilku metrów. W du�ych do-mach z kilkoma punktami poboru ciep�ej wody (kuchnia, dwie �azienki, toaleta itd.) oddalonymi od siebie i od kot�owni, cyr-kulacja c.w.u. sta�a si� rozwi�zaniem stan-dardowym. Projektantom i instalatorom zostawmy dylematy, czy w domu dwukon-dygnacyjnym lepiej jest zastosowa� jed-n� p�tl�, ��cz�c� wszystkie punkty poboru ciep�ej wody, czy te� np. rozdzieli� obie-gi parteru i pi�tra (na u�ytek tego tekstu ograniczmy si� do informacji, �e wi�kszo�� producentów urz�dze grzewczych zale-

DYLEMATY INWESTORA

Jeli �ród�o ciep�a (kocio�, terma) lub zasobnik ciep�ej wody u�ytkowej (c.w.u.) znajduj� si� dalej ni� 3–5 m od kranu, to na dop�yni�cie ciep�ej wody trzeba czeka�

od kilku do kilkunastu sekund. Dlatego w�anie wymylono instalacje z cyrkulacj� c.w.u. Cyrkulacja zapewnia pojawienie si� ogrzanej wody w punkcie poboru (baterii nad umywalk� czy wann�) prawie natychmiast lub najpó�niej 2–3 sekundy po otwarciu zaworu.

Cyrkulacja ciep�ej wody uytkowej

Adam Jamio�kowski

Lepiej nie wy�czaj!

fot.

Klu

di

dylematy_cyrkulacja.indd 169 2013-12-18 18:13:54

170 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Dylamaty Inwestora

ca, aby d�ugo�� przewodów c.w.u. nie prze-kracza�a 30 m, a d�ugo�� powrotnego prze-wodu cyrkulacyjnego – 20 m. Przewody cyrkulacyjne nie musz� mie� przy tym �rednicy wymaganej dla przewodów do-prowadzaj�cych wod� do punktów pobo-ru, ale ich �rednica wewn�trzna powinna wynosi� co najmniej 10 mm). Wybieraj�c projekt w�asnego domu, warto za to zwró-ci� uwag� na to, by mo�liwie krótkie by�y przewody ��cz�ce p�tl� cyrkulacyjn� z kra-nem nad zlewozmywakiem i prysznicem (kilkusekundowa zw�oka w dop�ywie cie-p�ej wody do kranu nad wann� czy w pral-ni nie ma bowiem wi�kszego znaczenia, natomiast w przypadku zlewu czy pryszni-ca staje si� utrapieniem).

Do niedawna instalacje z cyrkulacj� wody u�ytkowej zarezerwowane by�y nie-mal wy��cznie dla domów, w których –prócz stanowiska dla gazowego (lub in-

nego) kot�a grzewczego – znalaz�o si� miej-sce na zasobnik c.w.u. o pojemno�ci co najmniej 120–150 l. W praktyce monta� takiego zestawu mo�liwy by� wy��cznie wsytuacji, kiedy przestrze na kocio� i za-sobnik przewidziano w wydzielonej ko-t�owni. To ju� jednak przesz�o��. Niemal wszyscy wiod�cy producenci kot�ów ga-zowych oferuj� wisz�ce kot�y z wbudo-wanymi (najcz��ciej warstwowymi) za-sobnikami c.w.u. o pojemno�ci 30–60 l pozwalaj�cymi na przy��czenie p�tli cyr-kulacyjnej. A to szansa na wykonanie in-stalacji zcyrkulacj� c.w.u. tak�e wtedy, gdy kocio� musi zosta� zamontowany np. na �cianie wkuchni albo w przedpokoju.

…ale przep�aca� nie trzebaBardzo wiele osób obawia si� dodatkowych kosztów, wynikaj�cych ze strat energii b�-d�cych nast�pstwem kr��enia podgrza-nej do 50–55°C wody w p�tli cyrkulacyjnej. Obawy te s� po cz��ci uzasadnione, ale ist-niej� metody minimalizowania zb�dnych wydatków.

1. Pierwszy i najwa�niejszy sposób mo�liwy jest do realizacji na etapie projektowania i wy-konania (remontu) budynku, a polega po pro-stu na rozsdnym rozplanowaniu przewodów c.w.u. i starannej izolacji termicznej wszyst-kich rur, którymi b�dzie p�yn� ciep�a woda. Straty ciep�a na przewodach wodnych b�d� mia�y bowiem decyduj�cy wp�yw na tempo wych�adzania zbiornika c.w.u. podczas funk-cjonowania obwodu cyrkulacji.

2. Drugi sposób to zegarowe i/lub tempe-raturowe sterowanie prac uk�adu cyrkula-cji, maj�ce na celu zarówno ograniczenie strat ciep�a na przewodach wodnych, jak i zmniej-szenie wydatków na energi� elektryczn� po-trzebn� do zasilania pompy cyrkulacyjnej. Sterowanie zegarowe wynika ze spostrze�e-nia, �e ciep�a woda zwykle nie jest nam po-

trzebna przez ca�� dob�. Je�li np. wszyscy mieszkacy w dni robocze wychodz� zdomu przed godzin� ósm�, a wracaj� po siedemna-stej, to trafnym rozwi�zaniem b�dzie ustawie-nie czasowego sterowania pomp� cyrkulacyj-n� tak, by dzia�a�a ona np. od 6 do 7.30, od 16 do 18 oraz od 20 do 22. Zapewni to komforto-wy dost�p do ciep�ej wody podczas porannej toalety, po powrocie do domu oraz przed uda-niem si� na spoczynek.

Temperaturowe sterowanie cyrkula-cj� oznacza to, �e pompa cyrkulacyjna wca-le nie musi pracowa� bez przerwy, by w kra-nach by�a ciep�a woda. Je�li przewody wodne s� dobrze zaizolowane termicznie, wystarczy, �e ogrzana woda raz obiegnie ca�� p�tl�, by co najmniej przez kilka minut z ka�dego kranu mo�na by�o pobra� wod� o zadowalaj�cej tem-peraturze. A je�eli na przyk�ad ��dana tem-peratura c.w.u. wynosi 50°C – zainstalowa� termostat na powrocie ciep�ej wody do zasob-nika (element T na rys. 1) i ustawi� go na 45°C. Termostat pod��czamy do sterownika pom-py cyrkulacyjnej, który w��cza j� tylko wte-dy, gdy temperatura powrotu spadnie poni�ej 45°C. Dzi�ki temu pompa b�dzie uruchamiana jedynie wtedy, gdy przewód powrotny cyrku-lacji zostanie wych�odzony.

Odmian� sterowania temperaturowego jest sterowanie czasowe interwa�owe, ozna-czaj�ce, �e pompa cyrkulacji pracuje np. przez 5minut, a potem 15 minut pozostaje wy��czona. Chodzi oczywi�cie o to samo, co w przypadku sterowania temperaturowego, czyli oto, by woda w obiegu cyrkulacji by�a stale wystarczaj�co ciep�a, ale bez potrzeby ci�g�ego dzia�ania pompy. W praktyce do�� �atwo mo�na tak okre�li� okresy za��czenia/wy��czenia pompy, by obej�� si� bez termo-statu, który jest niezb�dny dla prawid�owe-go funkcjonowania sterownika temperaturo-wego.

Rys. 1. Zasada dzia�ania obiegu cyrkulacji c.w.u.

wlot wody zimnej

wanna

pompa cyrkulacji c.w.u.zawór zwrotny

termostat

fot.

Junk

ers

Wiszcy kocio� z zasobnikiem c.w.u. z�mo�liwo�ci pod�czenia cyrkulacji

Uwaga!W hipermarketach dost�pne s tanie cy-

frowe programatory czasowe dla urzdze� elektrycznych, które pozwalaj na precyzyj-ne ustawianie czasów w�czenia/wy�cze-nia na wszystkie dni tygodnia. Niestety, urzdzenia te �le wspó�pracuj z wi�kszo-�ci pomp cyrkulacyjnych – na ogó� nasta-wy s „gubione” co kilka dni. Je�li chcemy kupi urzdzenie tanie, to zwykle lepszym rozwizaniem b�dzie prosty programator mechaniczny (z obrotow tarcz).

zasobnikc.w.u.

króciec ciep�ej zimnej

króciec powrotu cyrkulacji

sterownik pompy cyrkulacyjnej

umywalka

kabina

zlew

dylematy_cyrkulacja.indd 170 2013-12-18 18:15:38

Mity, fakty i praktyka

171BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Wi�kszo�� regulatorów nowoczesnych kot�ów c.o., zarówno gazowych, jak i na paliwa sta�e, zawiera sterownik pompy cyrkulacji c.w.u. pozwalaj�cy na zarz�dza-nie jej prac� wed�ug przynajmniej jednego

z powy�szych schematów. Najcz��ciej jest to sterownik zegarowy, daj�cy szans� na wskazanie godzin, w których pobór c.w.u. ma odbywa� si� w sposób komfortowy (nie-kiedy jest to po��czone z okre�lonymi cza-

sami �adowania zbiornika c.w.u.). Zpunktu widzenia ekonomiki eksploatacji instalacji, idea�em by�oby po��czenie sterowania ze-garowego z temperaturowym lub interwa-�owym, ale to potrafi� tylko nieliczne regu-latory. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by zainstalowa� sterowanie temperaturowe samodzielnie. Wystarczy przy��czy� pom-p� cyrkulacyjn� do regulatora za po�red-nictwem termostatu przylgowego (zamon-towanego tak, jak na rys. 1), stosowanego zwykle do ograniczenia temperatury w ob-wodzie ogrzewania pod�ogowego (roz��cza on styki robocze, gdy zmierzona tempera-tura przekroczy zadan� warto��, np. 45°C). Pompa, mimo wysterowania przez zegar, nie b�dzie wtedy pracowa�a, gdy „powrót” b�dzie gor�cy.

A co zrobi�, gdy kocio� nie zosta� wypo-sa�ony w sterownik pompy cyrkulacyjnej? Otó� na pewno nie rezygnowa� z cyrkula-cji na sta�e! Grozi to bowiem konsekwen-cjami wspomnianymi na pocz�tku arty-ku�u, tzn. zastoinami wody, mog�cymi prowadzi� do zaka�e bakteryjnych oraz radykalnego pogorszenia jej walorów sma-kowo-zapachowych. Woda w obiegu cyr-kulacyjnym powinna kr��y� przynajmniej raz na dob�! Je�li cyrkulacj� nie mo�e ste-rowa� automatyka kot�a, nale�y w skle-pie hydraulicznym zakupi� akcesoryjny sterownik pompy cyrkulacyjnej, a w osta-teczno�ci –wsklepie elektrycznym zaopa-trzy� si� wprosty wy��cznik zegarowy, po-zwalaj�cy na uruchamianie pod��czonego do urz�dzenia (wtym przypadku pompy cyrkulacyjnej) wcyklu dobowym b�d� ty-godniowym. Towzupe�no�ci wystarczy, awskojarzeniu z termostatem przylgowym zamontowanym tak, jak opisano w po-przednim akapicie, mo�e z powodzeniem zast�pi� nawet najbardziej wyrafinowane regulatory kot�owe.

Trzy praktyczne rady

fot.

Euro

ster

Akcesoryjny sterownik pompy cyrkulacyjnej (sprzedawany niezale�nie od kot�a)

1. Cyrkulacja na ��danieCo zrobi, je�li nie chcemy rezygnowa z komfortu ciep�ej wody, a w domu pojawiamy si� nie-regularnie, o ró�nych porach? W takim przypadku warto poleci wariant, który mo�emy na-zwa „cyrkulacja na �danie”. Wystarczy zainstalowa, np. w �azience czy przedpokoju, �cznik dzia�ajcy na zasadzie �cznika o�wietlenia na klatce schodowej w bloku, tzn. uruchamiajcy pomp� cyrkulacyjn na kilka minut po naci�ni�ciu przycisku. O takie rozwizanie mo�na po-prosi instalatora lub zrealizowa je samodzielnie, wykorzystujc wy�czniki czasowe dost�p-ne w sklepach elektrycznych (inny wariant tego rodzaju rozwizania to w�czanie pompy cyr-kulacyjnej np. wraz z o�wietleniem �azienki, podobnie jak zainstalowanego tam wentylatora). Ten system sterowania obiegu cyrkulacyjnego dost�pny jest w kot�ach kilku producentów.2. Cyrkulacja i zawór przeciwoparzeniowyObwód cyrkulacji c.w.u. wymaga szczególnego potraktowania, gdy woda w zasobniku (naj-cz��ciej solarnym, ale te� np. podgrzewanym przez kominek z p�aszczem wodnym) bywa nagrzewana do temperatury przekraczajcej 60°C. Dobra praktyka hydrauliczna wymaga, by w takim wypadku na przewodzie prowadzcym do punktów poboru instalowa tzw. za-wór przeciwoparzeniowy, mieszajcy wod� gorc z zimn w taki sposób, by do kranów trafia�a woda o temperaturze bezpiecznej, czyli oko�o 55°C. Jak to pogodzi z cyrkulacj c.w.u.? Sposobów jest kilka, jeden nich przedstawia rys. 2. Rozwizanie takie proponuj niektórzy producenci kot�ów c.o. Nie jest to, niestety, tanie, ale nie o tanio� w tym mo-mencie chodzi…

3. Problem odleg�ej �azienkiWiele problemów i projektowych, i eksploatacyjnych nastr�czaj niekiedy punkty poboru wody znajdujce si� z dala od optymalnego przebiegu p�tli cyrkulacyjnej (np. �azienka przy rzadko u�ywanym pokoju go�cinnym). Prowadzenie tam przewodu cyrkulacji jest cz�sto rze-czywi�cie pozbawione sensu ekonomicznego. Rozwizanie? Przep�ywowy, elektronicznie ste-rowany elektryczny podgrzewacz wody u�ytkowej, zamontowany na przewodzie ciep�ej wody. Dlaczego powinien by to podgrzewacz elektronicznie sterowany? Dlatego, �e kiedy do od-leg�ego punktu poboru dop�ynie ju� ciep�a woda z instalacji c.w.u., podgrzewacz taki wy�-czy si� automatycznie, co ochroni go�cia przed poparzeniem, a gospodarza – przed marno-waniem energii elektrycznej.

Obieg cyrkulacyjny z zaworem przeciwpoparzeniowym. Przyk�ad prawid�owego monta�u

zimna woda z sieci

odbiorcy c.w.u.

zawór termostatyczny

pompa cyrkulacji

zasobnik c.w.u.

dylematy_cyrkulacja.indd 171 2013-12-18 18:17:52

Buduj�cy nowe domy wolni s� od tego dylematu. Od 1995 r. przepisy prawa nakazuj� wykonywanie do-mowych instalacji elektrycznych (niech elektrycy wybacz� mi uproszczenia) w uk�adzie TN-S (schemat B na rys. 1). Oznacza to, �e do jednofazowego odbiornika pr�du przemiennego biegn� trzy przewody:– fazowe (L), – neutralny zwany dawniej zerowym

(N),– ochronny (PE).

Do ka�dego odbiornika trójfazo-wego biegn� natomiast 3 przewody fazowe (L1, L2, L3), ochronny PE i ewentualnie neutralny N. Samo urz�dzenie 3-fazowe, np. silnik nie potrzebuje przewodu N do dzia�ania, ale cz�sto ma dodatkowo 1-fazowe lampki sygnalizacyjne, wentylator itp. A ten dodatkowy osprz�t bez przewodu N nie zadzia�a.

Wcze�niej by�o inaczej – domowe instalacje elektryczne wykony-wano z regu�y w uk�adzie TN-C (schemat A na rys. 1), w którym przewód neutralny (zerowy) by� to�samy z�przewodem ochronnym (PEN). Do odbiornika trójfazowego bieg�y wi�c cztery przewody, a do jednofazowego – tylko dwa (fazowy i neutralny). Nawet je�eli gniazdo mia�o styk ochronny (bolec), to by� on po��czony elektrycznie z�przewo-dem neutralnym.

Uk�ad TN-C ma kilka wad; jedn� z bardziej istotnych �atwo po-kaza� na przyk�adzie ilustrowanym na rys. 2. W razie przerwy w�prze-wodzie neutralnym na stykach ochronnym gniazd wtykowych (czyli w�a�nie na „bolcach uziemia-j�cych”), mo�e pojawi� si� pe�ne napi�cie sieciowe! Je�li bowiem w powy�szej sytuacji w��czymy odbiornik R wymagaj�cy styku ochronnego np. pralka, lodówka, to przewód PEN, a w konsekwencji – styki neutralne i uziemiaj�ce innych gniazd mog� znale� si� pod pe�nym napi�ciem fazowym (a� do miejsca przerwania). Wad� instalacji typu TN-C jest te� brak mo�liwo�ci in-stalowania wy��czników ró�nico-wopr�dowych. Aby wyt�umaczy�, o co chodzi, musimy na moment cofn�� si� do wyja�nienia podstaw ochrony przeciwpora�eniowej.

Ochrona podstawowa polega na zabezpieczeniu przed dotykiem przez cz�owieka (zwierz�) cz��ci instalacji elektrycznej (urz�dze elektrycznych) pozostaj�cych pod napi�ciem w normalnych warun-kach pracy. S�u�� temu takie �rodki ochrony, jak izolowanie przewodów b�d�cych pod napi�ciem, stosowa-nie os�on ochronnych itp. S� to bez w�tpienia zabiegi zrozumia�e dla wszystkich.

Ochrona dodatkowa zwana inaczej ochron� przy uszkodzeniu,

ma na celu zabezpieczenie przed skutkami uszkodzenia izolacji podstawowej i pojawienia si� napi�cia na tzw. cz��ciach prze-wodz�cych dost�pnych, czyli mówi�c pro�ciej – np. na obudowie urz�dzenia nieb�d�cej normalnie pod napi�ciem, która mo�e jednak znale� si� pod napi�ciem, je�li zawiedzie izolacja podstawowa. Na u�ytek naszego tekstu mo�emy przyj��, �e ochrona dodatkowa realizowana jest przede wszystkim przez stosowanie samoczynnego wy��czenia zasilania, czemu s�u�� dobrze znane wszystkim bezpiecz-niki oraz – to wynalazek nowszy – wy��czniki nadmiarowopr�dowe (nadpr�dowe).

Nie wolno zapomina�, �e wy��czniki nadmiarowopr�dowe pe�ni� jeszcze jedn� wa�n� funkcj�. Roz��czaj� obwód w razie obci��enia go zbyt du�ym poborem mocy (zbyt wiele

Wielu inwestorów remontuj�cych starsze (niekoniecznie naprawd� sta-re) budynki zadaje sobie pytanie: wymieniamy instalacj� elektryczn� na�uk�ad nowego typu czy te� nie? Odpowied� powinna by� zawsze taka sama: tak, wymieniamy. Oczywicie, poci�ga to za sob� niema�e koszty, ale tam, gdzie chodzi o bezpiecze�stwo, oszcz�dza� nie wolno.

Adam Jamio�kowski

BUDUJEMY DOM 1–2/2014172

WA NY DETAL Wy�czniki ró�nicowopr�dowe i�nadpr�dowe

Rys. 1. Uk�ady sieci elektrycznych

Legenda: L1, L2, L3 – przewody fazowe pr�du przemiennegoN – przewód neutralnyPE – przewód ochronnyPEN – przewód ochronno-neutralnyE – przewód uziemiaj�cy

a) uk�ad sieci TN-C

b) uk�ad sieci TN-S

c) uk�ad sieci TN-C-S

Rys. 2. Przerwa w przewodzie ochronno-neutralnym PEN – kolorem czerwonym zaznaczono przewody, przez które przedostaje si� napi�cie na styki ochronne gniazd

gniazda wtyczkowe

odbiornik

odbiornik odbiornik

odbiornik odbiornik

odbiornik odbiornik

wazby_detal_wylacznik_nadmiarowopradowy.indd 172 2013-12-19 22:02:33

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 173

przy��czonych urz�dze). Inaczej przewody nadmiernie by si� rozgrza�y. Grozi�oby to ich spaleniem, a nawet po�arem budynku.

Krótko mówi�c: gdy na skutek uszkodzenia izolacji podstawowej poja-wi si� napi�cie np. na obudowie pralki, to je�li jest ona (jak powinno by�) po-��czona z przewodem ochronnym PE lub ochronno-neutralnym PEN, mamy sytuacj� opisywan� popularnie jako zwarcie – nast�puje przep�yw pr�du o du�ym nat��eniu, który powoduje zadzia�anie (stopienie) bezpiecznika lub roz��czenie wy��cznika nadmia-rowopr�dowego. Tak samo zadzia�a ten system ochrony w przypadku pod��czenia do sieci uszkodzonej lampy czy czajnika. Znacznie gorzej b�dzie jednak w sytuacji, gdy (wracaj�c do pierwszego przyk�adu) obudowa pralki nie b�dzie uziemiona (np. na skutek przetarcia odpowiedniego prze-

wodu b�d przy��czenia do gniazda sieciowego, w którym styk uziemiaj�cy nie jest po��czony z przewodem PE. U�ytkownik zostanie wtedy pora�ony i w praktyce znikome s� szanse, by bezpiecznik obroni� go przed skut-kami pora�enia. P�tl� zwarcia tworzy wówczas wiele elementów stawiaj�cych du�y opór przep�ywowi pr�du (w tym ludzkie cia�o). Pr�d zwarciowy b�dzie zbyt ma�y aby wy��cznik nadpr�dowy zadzia�a�.

Dlatego w�a�nie wymy�lono tzw. ochron� uzupe�niaj�c� – w przypadku domów mieszkalnych sprowadza si� ona przede wszystkim do stosowania wy��czników ró�nicowopr�dowych, których zasad� dzia�ania przedstawia rys. 3. Przewody zasilaj�ce (na ry-sunku dwa, ale równie dobrze mog� by� cztery w przypadku odbiorników pr�du trójfazowego) przechodz� przez pier�cie z�materia�u ferromagnetycz-nego, zwany fachowo przek�adnikiem Ferrantiego. W czasie normalnej pracy odbiornika pr�du suma geometryczna pr�dów w dwóch (lub czterech) przewo-dach równa jest zeru (w uproszczeniu: taki sam pr�d p�ynie do odbiornika, jak i wraca od niego). Je�li jednak w�chro-nionym obwodzie pojawi si� up�yw pr�du – na przyk�ad przez przewód ochronny PE lub cia�o cz�owieka do ziemi – to suma pr�dów p�yn�cego i wracaj�cego od odbiornika b�dzie ró�na od zera. Spowoduje to zadzia-�anie wy��cznika, który roz��czy styki zasilaj�ce obwodu chronionego.

W�a�ciwie dobrane wy��czniki ró�nicowopr�dowe stanowi� bardzo skuteczn� ochron� przed pora�eniem pr�dem elektrycznym. S� one w stanie zabezpieczy� nawet osob�, która np. stoj�c na mokrej pod�odze w �azience, dotknie znajduj�cej si� pod napi�ciem cz��ci urz�dzenia elektrycznego. Jest jednak jedno wa�ne ograniczenie: jak wida� na rys. 3, wy��cznik ró�-nicowopr�dowy mo�na zamonotwa� tylko w instalacji uk�adu TN-S, tzn. maj�cej oddzielne przewody neutralny i ochronny. W uk�adzie sieci TN-C nie ma takiej mo�liwo�ci.

Wracaj�c wi�c do pytania posta-wionego na wst�pie – modernizacja instalacji elektrycznej do stosowa-nego wspó�cze�nie uk�adu TN-S jest z�ca�� pewno�ci� wskazana, poniewa� zapewnia o wiele wi�ksze bezpie-czestwo mieszkacom budynku. Oczywi�cie, wi��e si� to z wydatkami wynikaj�cymi z konieczno�ci wy-miany przewodów dwu�y�owych na trój�y�owe w obwodach zasilaj�cych gniazda i�o�wietlenie domu, ale rzecz na pewno warta jest zachodu. W osta-teczno�ci mo�na te� zdecydowa� si� na wariant mieszany, oznaczany przez elektryków jako TN-C-S (schemat C na rys. 1). Pozostawiamy wtedy dwu-przewodow� instalacj� TN-C w po-mieszczeniach, w których zagro�enie pora�eniem jest umiarkowane (salon, sypialnie), a zmieniamy instalacj� na typ TN-S we wszystkich obwodach gniazd wtyczkowych, w których

prawdopodobiestwo pora�enia jest szczególnie du�e, a wi�c:– w kuchni, pralni i �azienkach;– w kot�owni, przydomowym warsz-tacie, piwnicy, gara�u i obiektach gospodarczych;– w obwodach przeznaczonych do zasilania przeno�nych urz�dze elek-trycznych, u�ytkowanych na wolnym powietrzu (np. gniazda dla kosiarki, myjki wysokoci�nieniowej).

Pami�tajmy – bezpieczestwo warte jest ka�dych wydatków!

Rys. 3. Ochrona uzupe�niaj�ca zapobiegaj�ca gro�nemu pora�eniu przy: omini�ciu ochrony podstawowej (a); uszkodzeniu izolacji przy jednoczesnym przerwaniu przewodu ochronnego PE (b)

O tym trzeba pami ta�!Ka�dy wy��cznik ró�nicowopr�-dowy wyposa�ony jest w ozna-czony liter� T (lub napisem test) przycisk testuj�cy, którego dzia�anie polega na zwarciu ob-wodu fazowego wy��cznika (od strony odbiornika) z przewodem neutralnym (od strony zasilania) przez wbudowany opornik (naj-cz�ciej o rezystancji 10 kilo-omów). Pr�d p�yn�cy tylko prze-wodem fazowym powinien w tej sytuacji spowodowa� zadzia�anie wy��cznika i wy��czenie obwodu chronionego, tak jak w przypad-ku up�ywu pr�du. Jeli jest ina-czej, wy��cznik nale�y wymieni� na nowy o odpowiednich para-metrach.

Uwaga!Wy��czniki ró�nicowopr�dowe bywaj� równie� nazywane prze-ciwpora�eniowymi, co jest okre-leniem myl�cym. Wy��cznik nie zapobiega bowiem pora�eniu, ale jego zadzia�anie mo�e w takiej sy-tuacji uratowa� �ycie.

Wy��cznik nadmiarowopr�dowy

fot.

Eato

n

Wy��cznik ró�nicowopr�dowy cztero-biegunowy z przyciskiem testowym

fot.

Eato

n

a b

Uwaga! Dzia�anie wy��cznika ró�nicowopr�dowego powinno si� sprawdza� przynajmniej raz w�miesi�cu.

wazby_detal_wylacznik_nadmiarowopradowy.indd 173 2013-12-18 19:53:22

BUDUJEMY DOM 1–2/2014174

Stare, wypaczone, nieszczelne okna maj� bardzo niekorzystny wp�yw na komfort mieszkania oraz koszty eksploatacji domu. S� przyczyn� znacznych strat ciep�a, dla-tego warto rozwa�y� ich wymian�. Czas zwrotu takiej inwestycji zale�y g�ównie od sposobu ogrzewania budynku.

Na rynku jest wiele ró�nych rozwi�za, producenci prze�cigaj� si� w oferowaniu co-raz doskonalszych wyrobów. Co powinni-

�my wiedzie� o oknach, aby dokona� opty-malnego wyboru?

Jakie parametry?W�a�ciwo�ci stolarki okiennej okre�la kilka parametrów. Oto najwa�niejsze z nich:Izolacyjno�� cieplnaKluczow� cech� jest stopie przenikalno�ci cieplnej okna. Okre�la go wspó�czynnik U, który wskazuje strumie energii przenika-

j�cej przez przegrod� okienn� o powierzchni 1 m² przy ró�nicy temperatury na zewn�trz i wewn�trz budynku wynosz�cej 1 Kelwin. Od pocz�tku tego roku warto�� U w nowych oknach nie mo�e by� wy�sza ni� 1,3 W/(m².K). Generalnie im wspó�czynnik jest ni�szy, tym korzystniej, cho� nale�y zachowa� umiar, poniewa� lepsze parametry maj� swoj� cen�. Przy wyborze okien nie dajmy si� zwie��. Wi�kszo�� producentów podaje parametry

Wybór nowych okien nie jest zadaniem, które mo�e nas przerosn��, pod warunkiem, �e uzbro imy si� w niezb�dn� wiedz�. Co innego monta� – ten wymaga ju� kompetencji i dowiadczenia wykonawcy.

Nowy widok� Wymiana okien

Norbert Skupiski

REMONT/MODERNIZACJA

fot. Oknoplast

Wymiana okien

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 175

termiczne dla okna referencyjnego: jednoskrzyd�owego o wymiarach 123 × 148 cm. Tymczasem niektórzy sprze-dawcy podaj� parametr dla okna o zawy�onych wymiarach lub odnosz�cy si� do samej szyby, a ten jest zawsze du�o ni�szy. Energooszcz�dno�� okna zale�y natomiast od pa-rametrów ca�ego systemu: pakietu szybowego, profili oraz uszczelnienia.

D�wi�koszczelno��Ten parametr (Rw) okre�la zdolno�� okien do t�umienia ha-�asów dobiegaj�cych z zewn�trz budynku. Podawany jest w decybelach (dB). Im wspó�czynnik jest wy�szy, tym zapew-nia skuteczniejsz� izolacyjno�� akustyczn�. W domach po�o-�onych w spokojnej okolicy wystarczy okno o Rw=30–32 dB. Przy ruchliwej drodze du�o lepiej sprawdz� si� okna o Rw równym co najmniej 35 dB.

Przepuszczalno�� powietrzaIm szczelniejsze jest okno, tym lepiej chroni przed ha�asem i utrat� ciep�a. Za wymian� powietrza odpowiadaj� nawie-trzaki (nawiewniki), ewentualnie wentylacja mechanicz-na. Szczelno�� okien okre�laj� klasy – od 1 do 4. Im wy�-sza, tym okna przepuszczaj� mniej powietrza. W Polsce do sprzeda�y dopuszcza si� okna klasy 3 i 4.

Odporno�� na w�amanieWi�kszo�� w�ama do do-mów i mieszka odbywa si� poprzez sforsowanie drzwi balkonowych lub okien. Najbardziej nara�o-ne s� oczywi�cie okna na parterze i �atwo dost�pne balkony. Bezpieczestwo okna zale�y od rodzaju zastosowanych oku�, so-lidno�ci profilu, rodzaju oszklenia i dodatkowych zabezpiecze, np. w po-staci klamek z zamkiem (to dobre rozwi�zanie

� Dodatkow ochron� okien zapewni specjalne folie antyw�amaniowe

fot.

War

stfo

ll

� O w�a�ciwo�ciach termoizolacyjnych okna decyduj parametry pakietu szybowego, profili oraz uszczelnienia

fot.

M&

S W

i�ce

j ni�

Okn

a

RE

KL

AM

A

BUDUJEMY DOM 1–2/2014176

Remont/modernizacja

równie� w pokojach dzieci�cych – utrudnia samodzielne otwarcie okna). Odporno�� na w�amanie okre�la sze�� klas – od 1 do 6. W przypadku najni�szej, bariera praktycz-nie nie b�dzie stawia�a oporu. Do sforso-wania okna o najwy�szej klasie w�amy-wacz b�dzie potrzebowa� za� ok. 20 minut. Bezpieczestwo mo�e poprawi� zainstalo-wanie zewn�trznych rolet.

Wspó�czynnik przepuszczalno�ci energiiOkre�la jaka cz��� energii promieniowania s�onecznego padaj�cego na szyb� zostanie przepuszczona do wn�trza. Im wy�sza jest jego warto��, tym wi�ksze b�d� zyski ciep�a od s�oca. W zimie to korzystne, bo mniej za-p�acimy za ogrzewanie. Za to latem nale�y pomy�le� o zacienieniu okien na nas�onecz-

nionych elewacjach. Ró�nice w warto�ciach wspó�czynnika g s� du�e – od niespe�na 40 do ponad 60%.

Wspó�czynnik przepuszczalno�ci �wiat�aWspó�czynnik Lt wskazuje, ile �wiat�a s�o-necznego docieraj�cego do szyby zespolonej wpada do pomieszczenia. Wyra�any jest

� Wi�ksza liczba komór w profilu nie zawsze gwarantuje lepsz izolacyjno� ciepln

fot.

M&

S W

i�ce

j ni�

Okn

a

fot.

Alu

plas

t

Rolety zewn trznePrzy okazji wymiany okien warto rozwa�y monta� (lub wymian�) rolet zewn�trznych.

Rozwizanie to ma wiele zalet. Pozwala zmniejszy� straty ciep�a w budynku, chroni przed ha�asem, nadmiernym nas�onecznieniem oraz stanowi barier� antyw�amaniow�.

Rolety produkowane s z aluminium lub PVC. Sk�adaj si� z kasety (o ró�nym przekroju: kwa-dratowym, prostoktnym lub pó�okrg�ym) zawierajcej rur� nawojow, ruchomego pancerza oraz pionowych prowadnic. Najcz��ciej blokuje si� je za pomoc rygli lub zamków. Rolety ró�ni si� sposobem sterowania. Prostsze modele zwija si� za pomoc ta�my lub korbki umieszczonej po wewn�trznej stronie okna. Te bardziej zaawanso-wane wyposa�one s natomiast w silnik elektryczny ze zdalnym sterowaniem. Niektóre rolety maj do-datkowo moskitier�, która stanowi barier� dla uci�-liwych insektów. Dzi�ki bogatej gamie kolorystycz-nej, jak oferuj producenci, mo�na dopasowa� je do ka�dej elewacji.

Spo�ród czterech typów rolet, dwa przeznaczone s do monta�u w istniejcych budynkach:� elewacyjne (natynkowe) – kasety montowane s na �cianie lub we wn�ce okiennej; pokrywa rewizyj-na umieszczona jest od przodu kasety; rolety te prze-znaczone s zarówno do nowych, jak i istniejcych ju� budynków;� naokienne – kaseta (z pokryw rewizyjn od ty�u lub do�u) i prowadnice montowane s na ramie okiennej jeszcze przed jej osadzeniem; mo�na je ca�kowicie za-budowa; znajduj zastosowanie zarówno w nowym bu-downictwie, jak i podczas wymiany stolarki okiennej.

� Rolety chroni nie tylko przed nieproszonymi go�mi, ale tak�e przed ha�asem i utrat ciep�a

� Nawiewniki pe�ni bardzo istotn rol� w domach z wentylacj grawitacyjn

Przy wi�kszych przeszkleniach, istotne znaczenie ma sztywno� profili

fot.

Inte

rnor

m

Uwaga na zmiany!Zgodnie z nowym rozporzdzeniem Mi-

nistra Transportu, Budownictwa i Go spo-dar ki Morskiej, maksymalna warto�� wspó�czynnika U, okre�lajcego stopie� przenikalno�ci cieplnej okna, b�dzie stop-niowo obni�ana. Ju� od 1 stycznia br. nie mo�e by� wy�sza ni� 1,3 W/(m².K), od 1 stycznia 2017 r. maksymalny poziom to 1,1, a od pocztku 2021 r. – 0,9.

fot.

Alu

plas

t

Wymiana okien

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 177

w procentach – im wy�szy jest ten wska�nik, tym pomieszczenie b�dzie lepiej do�wietlone. Ró�nice mog� si�ga� nawet 25%.

Wybór profiliPo zapoznaniu si� z podstawowymi w�a�ciwo�ciami okien, mo�na przyst�pi� do wyboru konkretnych rozwi�za. Z regu�y najwi�-cej czasu po�wi�ca si� profilom okna. W Polsce najcz��ciej spoty-kane s� profile drewniane i PVC. Ramy aluminiowe s� znacznie dro�sze, dlatego znajduj� zastosowanie g�ównie w du�ych prze-szkleniach lub w domach pasywnych. Jakie s� zalety i wady profi-li drewnianych i z PVC?

Okna drewniane w niczym nie przypominaj� stolarki monto-wanej kilka dekad temu. Przede wszystkim nie pacz� si�, ponie-wa� wykonywane s� z kilku warstw drewna, dok�adnie impre-gnowane i malowane. Cenione s� przede wszystkim za elegancj� i naturalno��. Drewniane profile s� masywne, stabilne i sztywne – lepiej od plastikowych nadaj� si� do du�ych przeszkle. W ra-zie drobnych usterek �atwo je naprawi�.

Najwi�ksz� wad� okien z drewna jest ich cena, �rednio 30–50% wy�sza w stosunku do okien z PVC o podobnych parametrach. Wynika to z ró�nicy w koszcie samych surowców oraz ze znacz-nie d�u�szego i bardziej skomplikowanego procesu produkcji profili drewnianych. Wyroby z drewna wymagaj� te� konserwacji i malo-wania, a plastikowe nie. Niektórzy nie uznaj� jednak konieczno�ci malowania za du�� uci��liwo��, poniewa� w przypadku przemalo-wania �cian mo�na �atwo dopasowa� do nich tak�e stolark�.

Okna z PVC – jak wspomniano – s� tasze od drewnianych odpowiedników i to ich najwi�ksza, obok �atwo�ci konserwa-cji, zaleta. Kolejn� jest waga – s� l�ejsze, dlatego mniej obci��a-j� konstrukcj� o�cie�y. Niestety, s� te� mniej sztywne, wi�c nie sprawdz� si� przy bardzo du�ych powierzchniach. Ich wad� jest wysoka rozszerzalno�� cieplna. Cho� PVC jest materia�em trud-nopalnym i samogasn�cym, to podczas po�aru wydziela toksycz-ny chlorowodór. Profile z PVC oferowane s� w szerokiej gamie kolorystycznej, ale je�li ich barwa nam si� znudzi, b�dziemy mo-gli je przemalowa� za pomoc� specjalnych farb do PVC.

� Przy wyborze ekipy monta�owej najlepiej skorzysta z rekomendacji producenta

fot.

M&

S W

i�ce

j ni�

Okn

a

RE

KL

AM

A

BUDUJEMY DOM 1–2/2014178

Remont/modernizacja

Szyby, okucia, nawiewniki...Materia�, z którego wykonane s� profile, nie przes�dza o w�a�ciwo�ciach ca�ego okna. Energooszcz�dno��, izolacyjno�� akustycz-na czy bezpieczestwo zale�� te� od pozo-sta�ych rozwi�za w oknach.

Szyby produkowane s� w kilku odmia-nach. Oprócz standardowych dost�pne s� tak�e grubsze d�wi�koch�onne, antyw�ama-niowe, absorpcyjne chroni�ce przez prze-grzaniem, ciep�ochronne z pow�ok� odbija-j�c� promienie s�oneczne do wn�trza domu, bezpieczne, które rozsypuj� si� na drobinki, czy samooczyszczaj�ce z pow�ok�, na której krople deszczu nie pozostawiaj� �ladów.

Liczba komór w profilu ma wp�yw na izo-lacyjno�� ciepln� stolarki okiennej. W sprze-da�y s� zarówno dwu-, jak i o�miokomoro-we okna. Parametru tego nie nale�y jednak przecenia�, poniewa� poprawa w�a�ciwo�ci cieplnych nast�puje tylko przy odpowiedniej szeroko�ci komory. Tymczasem zdarza si�, �e wytwórcy sztucznie dziel� profil o stan-dardowej szeroko�ci. W katalogu wygl�da to efektownie, ale w takim przypadku wi�ksza ilo�� komór nie spe�ni swego zadania.

Okucia – cho� niewidoczne, to od nich za-le�y sposób otwierania okna, a tym samym nasz komfort u�ytkowania. Stanowi� te� za-

Jakie parapety?Wymiana okien cz�sto wi�e si� z zakupem i monta�em nowych parapetów. Na co zwróci

uwag�, wybierajc ten element wyko�czenia �cian?

Parapety zewn�trzneIch g�ównym zadaniem jest ochrona przed wilgoci fragmentu �ciany, znajdujcego si� pod

oknem. Podokienniki zewn�trzne produkowane s z kilku rodzajów materia�ów. Najpopularniejsze i najta�sze s parapety z powlekanej blachy stalowej. Mog by pokryte kolorowym lakie-rem. Nie najlepiej t�umi ha�asy wywo�ane opadami deszczu, s te� mocno nara�one na koro-zj�. Szlachetniejsza wersja to wyroby z aluminium. S grubsze i mniej podatne na korozj�, ni� parapety stalowe. Du� trwa�o�ci charakteryzuj si� parapety z PVC. Ich zalet jest dost�p-no� praktycznie w dowolnym kolorze, który mo�na dopasowa do stolarki okiennej i elewa-cji. Podokienniki kamienne wytwarzane s przede wszystkim z granitu i piaskowca. S bardzo trwa�e i stanowi ciekaw ozdob� okna. Równie d�ugowieczne s parapety ceramiczne i klin-kierowe oraz wykonane ze zbrojonej w�óknem szklanym �ywicy.

Montuj�c parapety zewn�trzne, nale�y pami�ta o kilku zasadach. Ich nachylenie musi wy-nosi przynajmniej 5 stopni w kierunku zewn�trznym, aby umo�liwi odp�yw wody opadowej. Podokiennik musi by te� wysuni�ty ok. 5 cm poza lico �ciany, a jego zewn�trzna kraw�d� musi by sformowana w kapinos (zako�czenie wymuszajce na sp�ywajcej wodzie opadanie przed licem �ciany).

Parapety wewn�trzneW przeciwie�stwie do parapetów zewn�trznych nie s niezb�dne, ale pe�ni bardzo istotn

rol�. Wspomagaj mieszanie si� ciep�ego powietrza, p�yncego z grzejnika, z zimnym docho-dzcym z okna, a jako element wyko�czenia otworu okiennego maj funkcj� dekoracyjn. Dla niektórych stanowi idealne miejsce do postawienia ro�lin doniczkowych.

Tradycyjnym budulcem parapetów wewn�trznych jest drewno. To ponadczasowy materia�, cho obecnie stosuje si� przewa�nie parapety z drewna klejonego warstwowo, a nie – jak daw-niej – z litego, które ma sk�onno�ci do paczenia si�. Warstw� ochronn stanowi lakier. Ich sub-stytutem s parapety z materia�ów drewnopochodnych (np. p�yty wiórowej), obustronnie la-minowane foli. Powodzeniem ciesz si� te� podokienniki z kamienia, wykonywane g�ównie z bardzo odpornego granitu lub efektownego, ale podatnego na uszkodzenia marmuru. Ich l�ej-szym, cho trwa�ym, odpowiednikiem s parapety z kamienia syntetycznego z domieszk �y-wic i pigmentów. Ciekawym rozwizaniem s podokienniki z masy akrylowej z wype�niaczami. Cechuj si� twardo�ci i odporno�ci na dzia�anie �rodków chemicznych wykorzystywanych w domach. W przypadku pomieszcze� pokrytych p�ytkami, warto rozwa�y zastosowanie para-petów z p�ytek ceramicznych. Mo�na je dobrze dopasowa do wn�trza, s �atwe do utrzymania w czysto�ci i odporne na wilgo. T� sam cech� wykazuj parapety z PVC. Ich wad jest niska odporno� na wysok temperatur� – pod jej wp�ywem mog si� odkszta�ca.

Montuj�c parapet wewn�trzny, nale�y wsun jego kraw�d� pod o�cie�nic� okna na g��bo-ko� min. 1 cm, a miejsce styku wype�ni mas uszczelniajc. Podokiennik powinien by te� zaklinowany w otworach, wyci�tych w �cianach po obu stronach okna, na g��boko� 3–5 cm. Odleg�o� parapetu od grzejnika – 10–20 cm – zapewni w�a�ciw cyrkulacj� powietrza.

Nak�adki parapetoweChcc zaoszcz�dzi i zrezygnowa z wymiany podokienników wewn�trznych, mo�emy zdecy-

dowa si� na rozwizanie po�rednie. Jest nim instalacja na starych parapetach nak�adek parape-towych, tzw. parapetów renowacyjnych. S one wyko-nane najcz��ciej z tworzywa sztucznego, wyko�czonego oklein imitujc drewno. atwo je dopasowa do kolo-ru okien, s te� proste w monta�u – przykleja si� je do starego starego parapetu klejem monta�owym.

� Nachylenie parapetu zewn�trznego musi wynosi minimum 5 stopni

w kierunku zewn�trznym

fot.

Rhe

inzi

nk� Aplikacja ta�m rozpr��nych jest jednym z elementów monta�u warstwowego

fot.

Alu

plas

t

� Ze wzgl�du na konieczno� wyko�czenia o�cie�y zapraw, nie zaleca si� prowadzenia robót w temperaturze poni�ej 0°C

fot.

Okn

opla

st

reklamy.indd 179 2013-12-19 17:03:06

BUDUJEMY DOM 1–2/2014180

Remont/modernizacja

bezpieczenie antyw�amaniowe. Obecnie stan-dardem s� okucia obwodowe – zawiasy i me-chanizm rygluj�cy s� ze sob� po��czone i wpra wiane w ruch obrotem klamki.

Uszczelki okienne chroni� przed ha�asem, utrat� ciep�a, wod� opadow� i kurzem. Wi�k-szo�� wytwarzana jest z EPDM. Warto zwró-ci� uwag� na ich kolor – np. czarne nie b�d� si� komponowa�y z bia�ymi profilami.

Nawiewniki. Nowe okna charakteryzuj� si� du�� szczelno�ci�, dlatego w domach z wenty-lacj� grawitacyjn� konieczny jest monta� na-wiewników doprowadzaj�cych powietrze do wn�trz, które umieszcza si� na ramach o�cie�-nic i skrzyde� okiennych. Wyró�nia si� trzy podstawowe grupy nawiewników:� samoregulujce higrosterowane – stru-mie powietrza jest uzale�niony od zawar-to�ci pary wodnej w pomieszczeniu; � ci�nieniowe – samoreguluj�ce; dzia�aj� w powi�zaniu z ró�nic� ci�nienia na zewn�trz i wewn�trz pomieszczenia;� sterowane r�cznie – samodzielnie musi-my regulowa� przys�on�.

Okazja do zmianDobieraj�c nowe okna, powinni�my przemy-�le�, czy wszystkie dotychczasowe rozwi�-zania dotycz�ce stolarki okiennej dobrze si� sprawdzi�y. Jej wymiana b�dzie dobr� oka-zj� do korekty.

Dokucza nam ha�as od strony ruchliwej jezdni? Mo�e warto zmniejszy� powierzch-ni� okien i zamurowa� cz��� o�cie�nic? Taki krok zalecany jest równie� wówczas, gdy chce-my zmniejszy� rachunki za ogrzewanie. Du�e przeszklenia s� modne, ale przez okna ucieka kilka razy wi�cej ciep�a, ni� przez �ciany. Je�li

czujemy si� niepewnie i chcemy zwi�kszy� po-czucie bezpieczestwa, zainwestujmy w okna antyw�amaniowe, ze wzmocnionymi okucia-mi, szybami i klamkami zamykanymi na klu-czyk. A gdyby na nowo podzieli� przeszkle-nia? Te oferowane obecnie, maj� szersze ramy, a wi�c wpuszczaj� mniej �wiat�a. Pozbycie si� cz��ci profili mo�e to zmieni�, a przy okazji po-zwoli zaoszcz�dzi� (im mniej profili, tym ni�-sza cena). Podobny efekt da zabieg zamiany okna dwu- na jednoskrzyd�owe (b�dzie nawet o 1/3 tasze) oraz otwieranego na nieotwierane (drugie o ok. 1/5 tasze).

Monta� kluczem do sukcesuOptymalny wybór okien to nie wszystko. Na ostateczny sukces sk�ada si� jeszcze ich pra-wid�owy monta�.

Pierwszym krokiem po ustaleniu dostawcy okien, sprawdzeniu warunków gwarancji

i ser wisu, jest wybór ekipy monta�owej. Naj-prostszym rozwi�zaniem jest skorzystanie z rekomendacji producenta/dostawcy, który poleci nam sprawdzonych fachowców. Nale�y dok�adnie omówi� z nimi zakres robót, spo-sób monta�u i czas pracy. Potem pozostaje ju� tylko zabezpieczenie pomieszcze i rozpocz�-cie robót.

W�a�nie metoda jest kwesti� kluczow�. W przeciwiestwie do niezmiennych zasad przygotowania o�cie�y (ich wyrównanie i oczyszczenie po zdj�ciu starych okien, umieszczenie w naro�nikach klinów monta -�owych, proporcjonalne rozlokowanie ele-mentów mocuj�cych itp.), podlega on ewolu-cji. Do niedawna najbardziej rozpowszechnio-na by�a tradycyjna instalacja okien z u�yciem samej pianki monta�owej. Obecnie zaleca si� monta� warstwowy z ta�mami rozpr��nymi i ciep�ymi parapetami. Jest on dro�szy i wy-maga wi�kszej wprawy, ale znacznie popra-wia parametry izolacyjne miejsca styku okna ze �cian�. Polega na dodaniu od wewn�trznej strony pomieszczenia ta�my paroszczelnej, która uniemo�liwi wnikanie w piank� mon-ta�ow� pary wodnej i wilgoci z wn�trza bu-dynku. Od zewn�trz piank� zakrywa si� na-tomiast specjaln� foli� lub rozpr��n� ta�m� paroprzepuszczaln� i wodoodporn�, która b�-dzie chroni� szczelin� przed wilgoci� i po-dmuchami wiatru. Dodatkowe uszczelnie-nie przestrzeni pod oknem zapewni osadzenie tzw. ciep�ych parapetów. S� to odpowiednio wyprofilowane kszta�tki z twardego polistyre-nu lub styropianu EPS. Zmniejszaj� ucieczk� ciep�a i s� oparciem dla parapetu wewn�trz-nego i zewn�trznego.

Dobrze przeprowadzone prace monta�owe pozwol� cieszy� si� nowymi oknami przez wiele kolejnych lat.

INFO RYNEK Ile kosztuje wymiana okien?Nowe okna o ��cznej powierzchni 30 m² do domu o powierzchni 150 m²:� Okna dwuszybowe z PVC o wspó�czynniku prze-nikania ciep�a U=1,3 W/(m².K) b�d kosztowa oko�o 13 000–16 000 z�. Drewniane b�d 30–50% dro�sze. � Okna trzyszybowe o wspó�czynniku U=0,8 to koszt rz�du 18 000–20 000 z�.� Profile podparapetowe (pe�ne pod parapet wew. i zew.) – 59–90 z�/m.� Pó�profile podparapetowe (pod parapet zew.) – 43–69 z�/m.

Monta�Zale�nie od sposobu zamontowania okna, koszty robo-cizny wraz z materia�ami kszta�tuj si� nast�pujco:

� monta� standardowy na piank� monta�ow� (metoda ma�o skuteczna, nie gwarantujca szczel-no�ci po�czenia okna z o�cie�em) – 20 z�/m obwo-du otworu okiennego (do tego pianka monta�owa 10–12 z�/szt.);� monta� warstwowy z u�yciem rozpr��nych ta�m paroszczelnych i paroprzepuszczalnych – 40 z�/m obwodu otworu okiennego (plus ta�ma rozpr��na – 12–15 z�/szt.).Szacunkowo mo�na za�o�y, �e na warstwowy mon-ta� okien z ciep�ymi parapetami wydamy ok. 3000–4000 z�.

– ceny brut to (8% VAT ) –

Wi�cej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artyku�y. Kliknij na www.budujemydom.pl. Jako jedyni publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTÓW!publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTÓW!

� Du�e przeszklenia s modne i efektowne, ale pami�tajmy, �e przez okna ucieka kilka razy wi�cej ciep�a, ni� przez �ciany

fot.

Alu

plas

t

http://aluplast.com.pl/

W naszym klimacie domy ogrzewa si� przez ponad pó� roku. Z tego po-wodu zaopatruje si� je po pierwsze w�solidn� termoizolacj�, po drugie –�w efektywne urz�dzenia i instalacje grzewcze. Coraz wi�cej u�ytkowników jednorodzinnych domów chce mie� kot�y bezobs�ugowe, wytwarzaj�ce du�o ciep�a, ale zu�ywaj�ce mo�liwie najmniejsze ilo�ci paliwa.

KONDENSACYJNY ZAMIAST TRADYCYJNEGO?Hitem ostatnich lat niew�tpliwie sta�y si� kot�y kondensacyjne. Ich coraz wi�ksza popularno�� wynika z faktu, �e w porównaniu z gazowymi kot�ami niekondensacyjnymi (tra-dycyjnymi), zu�ywaj� mniej paliwa

do wytworzenia takiej samej ilo�ci ciep�a. Takie urz�dzenia wykorzy-stuj� równie� ciep�o ze skraplania pary wodnej zawartej w spalinach, co powoduje, �e do atmosfery ulatuj� spaliny o�znacznie ni�szej temperaturze (spada ona z ponad 100°C do 50°C.). W jaki sposób si� to odbywa? Ciep�o od spalin w kotle kondensacyjnym odbiera specjalny, rozbudowany wymiennik ciep�a, wykonany ze stali kwasoodpornej lub stopu aluminiowo-krzemowe-go. Wytworzone podczas spalania gazu gor�ce spaliny, zanim dostan� si� do komina, najpierw op�ywaj� wymiennik, a podczas tego procesu ich temperatura wci�� si� obni�a. Poni�ej 57°C nast�puje kondenso-wanie spalin, czyli wykraplanie si�

z�nich pary wodnej i oddawanie cie-p�a wodzie w�wymienniku. Dzi�ki temu procesowi, sprawno�� kot�a wzrasta nawet o�kilkana�cie procent. Jest to wyt�umaczenie, niezrozu-mia�ego dla wielu potencjalnych u�ytkowników, wzrostu wskanika sprawno�ci kot�ów kondensacyjnych a� do 106–110% (sprawno�� trady-cyjnych kot�ów si�ga tylko 93–96%).

Kot�y kondensacyjne. Takie urz�dzenia s� dro�sze od tradycyj-nych. Wy�sz� cen� rekompensuj� jednak niskie op�aty za gaz, krótka amortyzacja zakupu (�rednio w�ci�gu 4� lat), bezpieczniejsze u�ytkowanie –�wynikaj�ce z�zamkni�tej komory spalania – oraz emisja do atmosfery mniejszej ilo�ci szkodliwych spalin. Jednocze�nie trzeba wiedzie�, �e

zamontowanie kot�a kondensacyj-nego jest obwarowane konieczno�ci� odprowadzenia kwa�nego kondensatu do kanalizacji, którego w ci�gu doby powstaje 7–8 litrów. W�nowo budowa-nych domach, wykonanie przewodu odprowadzaj�cego skropliny nie jest k�opotliwe –�robi si� to, u�ywaj�c rury z tworzywa sztucznego (nigdy z miedzi!). Wa�ne jest, �eby za miej-scem ich odp�ywu, umie�ci� syfon zatrzymuj�cy gazy z� kanalizacji. W�istniej�cych domach najlepiej jest wykorzysta� syfon zlewu lub umy-walki. W pozosta�ych przypadkach niestety, trzeba ku� �ciany i posadzk�.

Warto podkre�li�, �e pe�ne wy-korzystanie mo�liwo�ci kot�a kon-densacyjnego nast�puje przy niskich parametrach instalacji grzewczej

Lilianna Jampolska

Ci w�aciciele, których domy maj� dogodny dost�p do gazu z sieci, zwykle od razu wybieraj� to paliwo do ogrzania. Wi�kszy k�opot maj� na ogó� z dobraniem odpowiedniego kot�a gazowego, poniewa� paradoksalnie nie u�atwia tego wyj�tkowo bogata oferta ró�nych producentów. W�sprzeda�y znajduj� si� kot�y jedno- i dwufunk-cyjne, wisz�ce i stoj�ce, kompaktowe i z osobnym zasobnikiem c.w.u., z otwart� i zamkni�t� komor� spalania, tradycyjne i kondensacyjne. W jaki sposób wybrn�li z tego g�szczu propozycji nasi rozmówcy?

Bezcenne dowiadczenia u�ytkownikówBezcenne dowiadczenia u�ytkowników

Kacper – Czytelnik Budujemy Dom, uytkuje nowy kocio� od roku, poprzedni od 2000 do 2012 r.

Parametry domu: murowany, 7 pó�kondygnacji, powierzchnia 300 m2, ogrzewana 200 m2. �ciany trójwarstwowe; dach ocieplony we�n� mineraln� o�gr. 20 cm. Kot�ownia o kubaturze powy�ej 8 m3. Komin wymurowany z�ceg�y ceramicznej z wk�adem ceramicznym.Charakterystyka kot�a: wisz�cy, dwufunkcyjny, z otwart� komor� spalania. Model: moc 9,6–24 kW, sprawno� 93%. Kocio� wspó�pracuje ze stoj�cym zasobnikiem c.w.u. o poj. 120 l. Instalacja c.o. tylko z aluminiowymi grzejnikami.Automatyka i sterowanie: poprzedni kocio� po��czy�em z regulatorem pokojowym, a dodatkowo ciep�o w poszczególnych wn�trzach regulowa�em termostatami na grzejnikach naciennych. Po zamontowaniu nowego kot�a, wykorzystuj� tylko termostat steruj�cy na kotle oraz termostaty na grzej-nikach. Zrezygnowa�em z regulatora pokojowego.Paliwo: gaz ziemny.

Gwarancja: 3 lata. Decyzja: w 2000 r. zamontowa�em w nowo wybudowanym domu dwufunkcyjny kocio� z otwart� komor� spalania i osobny zbiornik na c.w.u., bo mamy kilka �azienek. Przez ponad 12 lat oba urz�dzenia dzia�a�y bezawaryjnie. Latem 2012�r. podczas burzy piorun spali� czu�� elektronik� kot�a. Wymian� panelu sterowania na kotle wyceniono na ponad 900 z�, wi�c zdecydowa�em si� naby� zupe�nie nowy kocio�, a ten istniej�cy pozostawi� na cz�ci. Poniewa� by�em zadowolony z poprzedniego urz�dzenia, zamieni�em je na nast�pc� modelu nowszej generacji. Dzi�ki temu niczego nie musia�em poprawia� w istniej�cej instalacji c.o.Porady i przestrogi:– Po burzy, która zniszczy�a elektronik� kot�a i mocno uderzy�a nas po kie-szeni, kupi�em za 400 z� ogranicznik przepi��. Zamontowa�em go w skrzynce elektrycznej. Mam nadziej�, �e zdo�a ochroni� wszystkie urz�dzenia domowe.– Nowego kot�a nie po��czy�em z wczeniej u�ywanym regulatorem pokojowym. O�wiele lepsze efekty dawa�o sterowanie termostatami na wszystkich grzejnikach. Wa�nym elementem by�o doko�czenie prac ociepleniowych domu, przyk�adowo: ocieplenie ganku przy g�ównym wejciu, za�o�enie rolety zewn�trznej na du�ym wyjciu tarasowym, ocieplenie stropów w piwnicy i�na strychu. Temperatur� c.w.u. ustawiam tylko na kotle na 47°C. Temperatur� powietrza we wn�trzach reguluj� przez: zadanie na kotle 60°C i�podczas mrozów okresowo j� zwi�kszam oraz przez manualne odkr�canie, b�d� przykr�canie termostatów w pokojach. Obecnie mieszkamy z��on� sami, a�synowie odwiedzaj� nas od czasu do czasu, wi�c termostaty bardzo cz�sto si� przydaj�. Dzi�ki nim aluminiowe grzejniki nacienne szybko nagrzewaj� ich pokoje, a kiedy synów nie ma, pozwalaj� obni�y� temperatur� w nieu�ywanych wn�trzach. Dzi�ki temu oszcz�dzamy zu�ycie gazu z sieci i obni�amy koszty utrzymania domu. Manualne sterowanie najbardziej si� sprawdza. Odk�d solidniej ociepli�em dom, zanotowa�em najwi�kszy spadek zu�ycia gazu!Koszty zakupu i montau: 2700 z�.Koszty roczne ogrzewania i przygotowania c.w.u.: 5000 z�.

Kot�ygazowePRAKTYKA EKSPLOATACYJNA

��

Kocio� ma wygodny i prosty w�obs�udze uk�ad sterowania

Kot�ownia o kubaturze powy�ej 8�m3 zosta�a dostosowana do kot�a z otwart� komor� spalania

Wska�nik temperatury wody na zasobniku c.w.u.

PE_kotly_gazowe.indd 182 2013-12-17 20:40:29

– najlepiej z ogrzewaniem pod�o-gowym lub wi�kszymi grzejnikami. Powy�sze parametry bez trudu mo�na osi�gn��, je�li dom dopiero stawiamy. Pocieszaj�cy jest fakt, �e w istniej�cych budynkach, maj�cych

zwykle gorzej dostosowane instala-cje, równie� wyst�pi (w�wyj�tkiem krótkiego okresu du�ych mrozów) wzrost sprawno�ci, poniewa� kot�y kondensacyjne pracuj� przy niskiej temperaturze zasilania i powrotu.

Kot�y kondensacyjne maj� za-mkni�t� komor� spalania, a�wi�c pobiera powietrze bezpo�rednio z�zewn�trz a nie z pomieszczenia. Oprócz kot�owni, kocio� konden-sacyjny mo�na umie�ci� w kuchni,

�azience, holu i innych pomieszcze-niach nieprzeznaczonych na sta�y pobyt ludzi. W wolno stoj�cych domach kot�y, których moc nie prze-kracza 21 kW, mo�na zamontowa� przy zewn�trznej �cianie budynku,

Agnieszka i Rafa� – Czytelnicy Budujemy Dom, uytkuj� kocio� od 3 lat

Parametry domu: murowany, dwukondygnacyjny, powierzchnia 160 m2. �ciany z pustaków ceramicznych 24 cm i styropianu 15 cm; dach ocieplony we�n� mineraln� o gr. 25 cm. Komin wymurowany z ceg�y ceramicznej, z�wk�adem ze stali nierdzewnej. Kot�ownia 6 m2.Charakterystyka kot�a: wisz�cy, kondensacyjny, jednofunkcyjny, moc 6,5––28�kW, sprawno� do 110,3%. Kocio� wspó�pracuje z p�askimi kolektorami s�onecznymi, buforem c.w.u. o poj. 300 l, instalacj� c.o., wodnym ogrzewaniem pod�ogowym (70% powierzchni domu) i aluminiowymi grzejnikami naciennymi. Automatyka i sterowanie: pos�ugujemy si� tylko elektronicznym termostatem na kotle gazowym oraz regulatorem pokojowym. Najcz�ciej wykorzystujemy najni�sze fabryczne ustawienia na kotle. Monterzy instalacji grzewczej i�solarnej uznali, �e regulator pogodowy nie jest potrzebny. My nie jestemy tego do ko�ca pewni, bo mamy kocio� kondensacyjny i pod�ogówk�.Paliwo: gaz p�ynny.Gwarancja: 3 lata, z mo�liwoci� przed�u�enia do 5 lat (pod warunkiem serwisowania w firmie, która montowa�a kocio�). Decyzja: na naszym terenie nie ma gazu z sieci, dlatego dom ogrzewamy kominkiem (bez DGP) oraz gazem p�ynnym. Zadaj�c sobie spraw� z przysz�ych wysokich kosztów korzystania z gazu p�ynnego, od razu staralimy si� je zminimalizowa�. W prawie ca�ym domu u�o�ylimy ogrzewanie pod�ogowe i�zastosowalimy, sprawniejszy od zwyk�ego, kocio� kondensacyjny. eby nie ogrzewa� gazem przez ca�y rok wody u�ytkowej, na dachu od strony po�udnia zamontowalimy p�askie kolektory s�oneczne. Dzi�ki nim przez 7–8 miesi�cy prawie zupe�nie nie u�ywamy drogiego gazu. Dobieraj�c urz�dzenia sami, od razu chcielimy mie� kocio� kondensacyjny i kolektory s�oneczne, jednak ich modele i oprzyrz�dowanie wskazali instalatorzy z firmy dostarczaj�cej nam gaz p�ynny. Zaproponowali nam ca�y komplet urz�dze� i us�ug� montersk� w�promocyjnej cenie. By�a zach�caj�ca, bo obni�a�a rzeczywiste koszty a� o�3500 z�, ale od razu sprawdzilimy jako� proponowanych urz�dze� w�oskiego producenta. Okaza�o si�, �e nie nale�� do wyrobów z najwy�szej pó�ki, ale maj� dobre parametry i�s� zrobione z dobrej jakoci materia�ów. Dopiero wtedy zdecydowalimy si� na zakup. W przysz�oci, po zbudowaniu sieci gazu ziemnego, zamierzamy przej� na ta�sze paliwo. W kotle gazowym zmienimy wtedy dysze, ale to nie jest droga i trudna operacja.Porady i przestrogi:– System grzewczy dzia�a bezobs�ugowo i bezawaryjnie. Jedynie na pocz�tku z winy montera, który nieprawid�owo osadzi� jaki filtr, pojawi�y si� problemy, które znikn��y po usuni�ciu usterki. Stosunek jakoci kot�a do jego ceny oceniamy jako bardzo dobry. Monterzy od razu zapewniali, �e je�eli nie zale�y nam na pokazywaniu znajomym, �e sta� nas na drogie systemy od markowych producentów, spokojnie wystarczy nam zaproponowany zestaw. Serwis te� jest �atwo dost�pny i niedrogi.– Monterzy ulokowali regulator pokojowy w salonie na cianie, na któr� nigdy nie pada s�o�ce, ale znajduj�cej si� nieopodal kominka. Przestrze� jest otwarta i du�a, wi�c nie musimy przesuwa� regulatora. Poddasze si� nie wych�adza po wy��czeniu kot�a, poniewa� ciep�o grawitacyjnie p�ynie na gór� przez centralnie po�o�on� klatk� chodow�. Radzimy jednak nie stosowa� regulatorów bezprzewodowych, które cz�sto przek�amuj� parametry temperaturowe. Regulator przewodowy warto za�o�y� przed otynkowaniem cian!

– Agnieszka: „m�� nie mia� czasu na szczegó�owe rozgryzienie instrukcji sterowania ogrzewaniem. Pierwsze ustawienia na kotle i regulatorze naniós� monter, a dopracowa�am je potem sama. Do sterowania temperatury wody u�ytkowej s�u�y regulator na kotle gazowym oraz sterownik na instalacji solarnej. Temperatur� na kotle ustali�am na 40°C. Temperatur� we wn�trzach, po ustawieniu na kotle gazowym 60°C, steruj� w zasadzie tylko re-gulatorem pokojowym. Rozdzieli�am wartoci temperatury na dzie� i�noc. Od 7:00 do 23:00 utrzymuj� 21°C, w nocy 19°C. Mamy ma�e dzieci, wi�c w domu musi by� kom-fortowe ciep�o, ale bez przegrze-wania. Tylko dora�nie zmieniam te ustawienia”.Koszty zakupu i montau: ca�y system grzewczy i solarny 20�100 z� (bez rabatu wyniós�by 23�600 z�).Koszty roczne ogrzewania i przygotowania c.w.u.: gaz p�ynny 8000 z�, drewno 1500 z�. Coroczny przegl�d kot�a to wydatek 100 z�.

��

Regulator przy buforze c.w.u.

Bufor c.w.u. o poj. 300 l po��czony jest z�instalacj� solarn�

Zgrabny wisz�cy kocio� gazowy nie zaj�� du�o miejsca w ma�ej kot�owni (6 m2)

Dost�p do wn�trza kot�a jest �atwy

Regulator pokojowy zapewnia wielofunkcyjne sterowanie temperatur� w domu

Rozbudowany panel steruj�cy na kotle kondensacyjnym

Gazowe kot�y kondensacyjne najefektywniej pracuj�, wspó�pracuj�c z niskotemperaturowym ogrzewaniem pod�ogowym

Kocio� kondensacyjny mo�na umie�ci w�zamykanej szafce, np. w kuchni

fot.

Ecop

ol-S

yste

m

fot.

Imm

erga

s

PE_kotly_gazowe.indd 183 2013-12-17 20:43:14

a rur� powietrzno-spalinow� wypro-wadzi� przez ni� poziomo.

Kot�y tradycyjne z otwart� komor� spalania. Powietrze, potrzebne do spalania, pobieraj� z pomieszczenia, w�którym si� znajduj�, dlatego naj-cze�ciej lokuje si� je w oddzielonej kot�owni. Jednak umieszczenie w� kuchni, �azience czy korytarzu te� jest dopuszczalne. Pomieszczenie powinno mie� kubatur� co najmniej 8 m3, wysoko�� 2,2� m. Wentylacja kot�owni musi by� przez ca�y rok bardzo wydajna (co powoduje jej wy-ch�odzenie w zimie), ale nie wolno w�niej stosowa� np. wentylatorów wy-ci�gowych. Zarówno kot�y z�otwart�, jak i z�zamkni�t� komor� spalania produkuje si� w wersji jedno- i dwu-funkcyjnej.

JEDNO- CZY DWUFUNKCYJNY?W domach jednorodzinnych rzadko u�ywa si� jednofunkcyjnych kot�ów, przeznaczonych tylko do zasilania c.o. Cz��ciej wybiera si� kot�y jednofunk-

cyjne z zasobnikiem c.w.u. Producenci oferuj� je np. jako wisz�cy kocio� oraz stoj�cy zasobnik, albo w�formie zesta-wu stoj�cego. Decyduj�c si� na kocio� z�osobnym zasobnikiem c.w.u., warto rozwa�y� zakup zasobnika ze stali nierdzewnej, poniewa� te wykonane ze zwyk�ej stali ulegaj� korozji (co prawda chroni je warstwa emalii, ale wymagaj� zaopatrzenia w�specjaln� antykorozyjn� anod�, któr� trzeba co jaki� czas wymienia�). Kocio� jednofunkcyjny z zasobnikiem c.w.u. to dobre rozwi�zanie dla domów, w�których jest kilka �azienek.

Pojemno�� zasobnika dobiera si�, przewiduj�c dla jednego mieszkaca 50 l wody, oraz bior�c pod uwag� wy-posa�enie �azienek. Chodzi o to, �eby zapewni� ka�demu z u�ytkowników odpowiedni� ilo�� ciep�ej wody, je�li zaczn� jednocze�nie z�niej korzysta�, np. podczas porannego lub wieczorne-go mycia. Wod� w�zasobniku podgrze-wa w��ownica, a�kiedy osi�gnie zadan� temperatur�, kocio� automatycznie prze��cza si� na zasilanie instalacji c.o.

Kocio� jednofunkcyjny z zasobnikiem zawsze dzia�a z tzw. priorytetem ciep�ej wody. Oznacza to, �e kocio� najpierw ogrzewa wod� u�ytkow� w zasobniku, a dopiero w drugiej kolejno�ci wod� w�instalacji c.o.

Taka sama zasada dotyczy kot�ów dwufunkcyjnych, cho� wod� u�ytkow� ogrzewaj� one w sposób przep�ywowy,

natychmiast po odkr�ceniu którego� z kranów. Kot�y dwufunkcyjne, jak sama nazwa wskazuje, maj�ce za zada-nie ogrza� wod� w instalacji c.o oraz wod� do domowego u�ytku, dobrze dzia�aj� w domach z jedn� �azienk�. Jednak do uzyskania wystarczaj�cej wydajno�ci ciep�ej wody, kocio� musi mie� co najmniej 24 kW mocy (nieza-le�nie od mocy potrzebnej do zasilania instalacji c.o.). Wytwórcy oferuj� licz-ne modele dwufunkcyjnych kot�ów z�wbudowanymi zasobnikami c.w.u. o niedu�ej pojemno�ci. Cz�sto s� to zasobniki warstwowe, podgrzewaj�ce wod� w�ci�gu 3 minut.

WARTO WYKORZYSTA� AUTOMATYK�Ka�dy wspó�cze�nie wyproduko-wany kocio� gazowy jest fabrycznie wyposa�ony w tak zwany regulator sta�otemperaturowy. Regulator s�u�y do ustawienia na kotle temperatury wody w instalacji c.o. oraz wody u�ytkowej. W zale�no�ci od rodzaju

�

Wojtek – Cz�onek Klubu Budujemy Dom, uytkuje kocio� od 2007 r.

Parametry domu: murowany, dwukondygnacyjny, powierzchnia 170 m2. �ciany z bloczków betonu komórkowego ocieplone we�n� mineraln� o gruboci 15�cm; dach ocieplony we�n� mineraln� o gruboci 30 cm. Kot�ownia 6 m2. Komin systemowy.Charakterystyka kot�a: wisz�cy, kondensacyjny, jednofunkcyjny, moc 5,9–24�kW. Kocio� wspó�pracuje ze stoj�cym zasobnikiem c.w.u. typu zbiornik w zbiorniku, ze stali nierdzewnej o pojemnoci 130 l (100 l wody u�ytkowej). Instalacja c.o. tylko ze stalowymi grzejnikami p�ytowymi. Automatyka i sterowanie: elektroniczny termostat na kotle gazowym oraz regulatory pokojowy i pogodowy.Paliwo: gaz ziemny.Gwarancja: 3 lata. Decyzja: w moim przypadku wybór kot�a gazowego opiera� si� na nast�puj�cych za�o�eniach:1. chcia�em mie� kocio� wisz�cy, jednofunkcyjny ze stoj�cym zasobnikiem,

ogrzewaj�cy tylko jeden obwód grzejnikowy;2. technika kondensacyjna;3. elastyczno� kot�a – maksymalne wspó�czynniki modulacji mocy grzewczej;4. automatyka pogodowa z zewn�trznym czujnikiem temperatury + programator

pokojowy do ustawienia programów tygodniowych;5. wymiennik ze stali nierdzewnej;6. maksimum jakoci i funkcjonalnoci za najlepsz� cen�;7. dobry dost�p do serwisu i cz�ci.Porady i przestrogi:– Zdecydowa�am si� na firm� znan� z 80-letniej tradycji produkowania urz�dze� grzewczych. Sprzedaje swoje wyroby na ca�y wiat, na stronie ameryka�skiej znalaz�em informacj�, �e ten sam model z tej fabryki ma na rynku ameryka�skim 10-letni� gwarancj� pisemn� na wymiennik, co mnie przekona�o do jakoci – w�Polsce nikt nie dawa� takiej gwarancji. Ponadto mam zapewnion� dobr� dost�pno� serwisow�, autoryzowan� przez producenta + cz�ci zamienne. Najbli�szy serwis znajduje w odleg�oci 3 km od domu (polska filia wytwórcy). Do zakupu przekona�a mnie równie� bardzo dobra cena – kupi�em nowy kocio� w�2007 r., ale mia� rok produkcji 2005. Na kom-plet – kocio�, zasobnik, sterownik pokojowy i pogodowy – otrzyma�em upust. Jestem bardzo zadowolony z wyboru.– Zastosowa�em tylko grzejniki nacienne w uk�adzie rozdzielaczowym, w��a-zienkach grzejniki drabinkowe. Nie mam pod�ogówki – jest dro�sza podczas monta�u, na pod�ogach mam parkiet oraz tradycyjne deski pod�ogowe, a�drewno to izolator. W 2012 r. do systemu grzewczego w��czy�em kolektory s�oneczne. Nie wymieni�em istniej�cego zasobnika c.w.u., tylko do�o�y�em drugi zasobnik o poj. 220 l z jedn� w��ownic� o du�ej powierzchni. W okresie

dzia�ania kolektorów woda jest podgrzewana w wi�kszym zasobniku, po czym przep�ywa do zasobnika przy kotle gazowym. Jeli kolektory nie podgrzej� wody do zadanej temperatury, w��cza si� kocio� (jesie�/zima).– Ustawienia sterownika tygodniowego dla ciep�ej wody u�ytkowej (c.w.u.) – w�dzie� 50°C dla pon. – pt. 5:00–7:00 i 17:00–23:00; noc� lub pod na-sz� nieobecno� – pozosta�e godziny ustawienie 40°C. Weekendy – dzie� 8:00–23:00 – 50°C; pozosta�e godziny ustawienie 40°C.– Ustawienia sterownika tygodniowego dla ogrzewania centralnego – za dnia w pon.– pt. 5:00–7:00 i 17:00–23:00 – 20°C; noc/nieobecno� w domu 19°C. Weekendy – 8:00–23:00 – 20°C; pozosta�e godziny 19°C.– Pompa cyrkulacyjna za��czana jest automatycznie i w tygodniu dzia�a w�go-dzinach: 5:00–7:00 oraz 17:00–23:00, natomiast w weekendy w godzinach: 8:00–23:00. Daje to wymiern� oszcz�dno� pr�du oraz ograniczenie strat ciep�a. Za�o�y�em dodatkowy czujnik, w��czaj�cy pomp� cyrkulacyjn�, gdy woda w rurce powrotu osi�gnie 45°C.Koszty zakupu i montau: w 2007 r. 7138 z� (7% VAT).Koszty roczne ogrzewania i przygotowania c.w.u.: w 2012 r. zu�yto 1735�m3 gazu za 4125 z�. Przegl�d kot�a – 200 z�.

W kot�owni o powierzchni 6 m2 starczy�o miejsca na kocio� gazowy z zasobnikiem, ale w 2012 r. z trudem wpasowano drugi zasobnik, obs�uguj�cy kolektory s�oneczne

��

Zasobnik ciep�ej wody u�ytkowej o pojemno�ci 120 litrów

fot.

Ari

ston

Sterownik pokojowy znajduje si� na �cianie pod antresol�, daleko od kominka

Czujnik pogodowy umieszczono na pó�nocno-wschodniej �cianie domu

PE_kotly_gazowe.indd 184 2013-12-17 20:43:32

BUDUJEMY DOM 7–8/2011 185

i�modelu kot�a, funkcje regulatora mog� by� rozszerzone, np. o system autodiagnostyczny, informuj�cy o�awa-riach kot�a. Regulator, po zadaniu mu konkretnej temperatury, samoczynnie w��cza i�wy��cza kocio�, adekwatnie do spadku lub wzrostu temperatury wody, przy znacznej zmianie temperatury zewn�trznej lub gdy chcemy zmieni� temperatur� w pokojach. W zasadzie mo�na ka�dorazowo manualnie zmie-nia� ustawienia na regulatorze kot�o-

wym, jednak w d�u�szym okresie czasu nie jest to dla u�ytkowników wygodne. Bardzo przydaje si� wi�c dodatkowy regulator pokojowy. Zwykle ��czy si� go z kot�em przewodem elektrycznym, cho� coraz bardziej popularne staj� si� regulatory bezprzewodowe. G�ównym zadaniem regulatora jest nieustanne porównywanie rzeczywistej tempera-tury w pomieszczeniach z temperatur� ustawion� na nim przez domowników i automatyczne w��czanie lub wy��-czanie kot�a. Dla komfortu cieplnego we wn�trzach wa�ne jest usytuowanie regulatora w odpowiednim miejscu. Zaleca si�, �eby znalaz� si� w ch�od-nym pomieszczeniu, na zacienionej �cianie.

Automatyk� pogodow� warto zastosowa� zw�aszcza wtedy, kiedy planuje si� ogrzewanie domu kot�em kondensacyjnym, wspó�pracuj�-cym z�ogrzewaniem pod�ogowym. Regulator pogodowy bowiem odpo-wiednio wcze�niej dostosowuje moc kot�a do zmieniaj�cego si� zapotrze-bowania na ciep�o, wi�c w�przypad-

ku wolno reaguj�cego ogrzewania pod�ogowego – jego u�ywanie jest szczególnie wskazane. Czujnik tem-peratury, przekazuj�cy informacje o�panuj�cej na zewn�trz temperaturze, np. o�narastaj�cym mrozie lub ocieple-

niu, powoduje adekwatn� prac� kot�a gazowego. Dla regulatora pogodowego optymalna lokalizacja to zacieniona pó�nocna lub pó�nocno-wschodnia �ciana i� wysoko�� 2–3� m ponad ziemi�.

Rafa� – Czytelnik Budujemy Dom, uytkuje kocio� od 5 lat

Parametry domu: murowany, dwukondygnacyjny, powierzchnia 232 m2. �ciany z pustaka ceramicznego 25 cm i styropianu 15 cm; dach ocieplony we�n� mineraln� 30 cm. Kot�ownia 5 m2. Komin murowany z wk�adem ze stali nierdzewnej.Charakterystyka kot�a: kompaktowy, kondensacyjny, dwufunkcyjny, moc 7,2–20,6 W (40/30°C) oraz 6,7–9,0 W (80/60°C), sprawno� 109%. Kocio� ze zintegrowanym wielowarstwowym zasobnikiem c.w.u. o poj. 100 l. Instalacja c.o. z wodnym ogrzewaniem pod�ogowym (50% powierzchni domu) i alumi-niowymi grzejnikami naciennymi. Automatyka i sterowanie: elektroniczny termostat na kotle gazowym wspó�pracuje z regulatorem pokojowym i pogodowym.Paliwo: gaz ziemny.Gwarancja: 3 lata. Decyzja: nowy dom zaopatrzy�em w urz�dzenia trwa�e, o wysokiej jakoci, niewymagaj�ce trudnej obs�ugi, jakie b�d� dzia�a�y przez dziesi�tki lat. Dotyczy�o to szczególnie doboru urz�dze� grzewczych, od których wymaga�em równie� tego, �e b�d� oszcz�dnie wykorzystywa�y paliwo, czyli gaz ziemny. Generalny wykonawca zaproponowa� mi model z technik� kondensacyjn�, poniewa� wcze-niej postanowilimy u�o�y� na ca�ym parterze (oprócz gabinetu) ogrzewanie pod�ogowe. Zgodzi�em si�, cho� nie by� tani, ale mia� za to w�komplecie bogate wyposa�enie – wbudowany zbiornik c.w.u., pomp� zasilaj�c� i obiegow�, zbiornik wyrównawczy, automatyczne szybkie odpowietrzenie, syfon dla kondensatu itp., wi�c nie musia�em ich dodatkowo kupowa�. Kocio� mia� oczywicie fabrycznie zainstalowane przyrz�dy pomiarowe, sterownicze i�regulacyjne, ale mnie zainteresowa� bardzo przydatny wywietlacz diagnozowania i usuwania usterek. Dokupi�em sterownik pogodowy i pokojowy. Wszystkie elementy s� kompatybilne, bo pochodz� od jednego producenta. Dzia�aj� wi�c efektywnie oraz s� �atwe w obs�udze i serwisowaniu.Porady i przestrogi:– Jestem bardzo zadowolony z kompaktowego modelu. Kocio� estetycznie wygl�da i zajmuje niedu�o miejsca w kot�owni. Dobrze, �e ma zamkni�t� komor� spalania, bo jest to bezpieczne rozwi�zanie. Ciep�ej wody wystarcza dla trzech osób, cho� w zasobniku mieci si� tylko 100 l, a my korzystamy z�du�ej wanny. Kocio� jest bezobs�ugowy. Raz w roku wzywam serwisanta, a�przegl�d trwa zaledwie pó� godziny. Co 2 lata wymienia anod�, zapobiegaj�c� rdzewieniu zasobnika c.w.u.– Cieszy mnie �atwe programowanie systemu ogrzewania, ale jaki czas trwa�o, zanim si� go nauczy�em (na podstawie za��czonej instrukcji). Metod� prób i�b��dów uda�o mi si� skoordynowa� ustawienia regulatora na kotle, pogodowego i pokojowego. Podgrzewanie wody u�ytkowej ustawi�em na kotle na 55°C, natomiast ogrzewanie c.o. na 65°C. Zrezygnowa�em z ustawiania dla dnia

i�nocy innej temperatury na regulatorze pokojowym. Ogrzewanie wody i�wn�trz nast�puje tylko mi�dzy 6:00 a 23:00. W pozosta�ych godzinach „czuwa”. Ale to wystarcza, bo pod�ogówka d�ugo emituje ciep�o. eby mie� we wn�trzach temperatur� 21–22°C, jesieni� i wiosn�, czyli w okresie, kiedy temperatura na zewn�trz utrzymuje si� w granicach 0–10°C, musz� wprowadzi� do regulatora pokojowego T= 19°C. Natomiast w okresie, kiedy na zewn�trz jest mróz, na regulatorze pokojowym musz� zapisa� T=17°C. I to wszystko. – Miejsce na regulator wybra� monter. Znajduje si� w korytarzu, nieopodal kominka. Ale to nie ma znaczenia, bo kiedy dzia�a c.o., nie pal� w kominku.Koszty zakupu i montau: kocio� 11 000 z�, monta� ca�ego c.o. 22 000 z�.Koszty roczne ogrzewania i przygotowania c.w.u.: 5000–5500 z�. Przegl�d kot�a 250 z� z wymian� antykorozyjnej anody za 180 z�.

��

Kocio� zawiera� w komplecie m.in. zbiornik wyrównawczy

Kompaktowy kocio� kondensacyjny stoi w kot�owni z kubatur� powy�ej 10 m3

Regulator na kotle kondensacyjnym Regulator pokojowy

Regulator pogodowy u�atwia optymalne sterowanie prac� kot�a, dopasowuj�c moc, z�jak� pracuje do warunków zewn�trznych

fot.

Vaill

ant

CO WARTO JESZCZE WIEDZIE� O KOT�ACH GAZOWYCH?CO WARTO JESZCZE WIEDZIE� O KOT�ACH GAZOWYCH?

– Do domu z jedn� �azienk� zwykle dobiera si� kocio� dwufunkcyjny o mocy przynajmniej 24 kW. Dla domów z dwoma (i wi�cej) �azienkami i rodzin co najmniej czteroosobowych, lepszym rozwi�zaniem jest kocio� jednofunkcyjny z�zasobnikiem c.w.u. U�ywa si� urz�dzenia o mocy zdecydowanie mniejszej, ni� w przypadku kot�ów dwufunkcyjnych, wystarcza 10–20 kW. W zale�noci od wielkoci kot�owni, mo�na zainstalowa� oddzielny lub wbudowany zasobnik c.w.u.

– Kot�y kondensacyjne zu�ywaj� rednio 10–15% gazu mniej, ni� tradycyjne. Im ni�sza jest nastawiona temperatura wody, tym ich sprawno� jest wi�ksza.

– Du�y wp�yw na sprawno� kot�ów gazowych ma tzw. modulacja mocy ich palników w trakcie pracy. Umo�liwia dostosowanie mocy kot�a do chwilowego zapotrzebowania na ciep�o. Modulacja jedno- lub kilkustopniowa odbywa si� skokowo (np. 50% i 100%). Modulacja p�ynna natomiast zwykle rozpoczyna si� od 30%.

– ywotno� kot�ów gazowych wynosi 10–15 lat, oczywicie pod warunkiem prawid�owej eksploatacji i regularnej konserwacji. D�u�szy brak przegl�dów mo�e spowodowa� nieekonomiczne dzia�anie kot�a i spadek sprawnoci, a�przy�skrajnym zaniedbaniu – jego awari�. Coroczny przegl�d z dojazdem na miejsce (bez wymiany cz�ci) kosztuje od 100 do 300 z�. Przed dokonaniem wyboru kot�a, warto sprawdzi� jakie s� warunki gwarancji i�w�jakiej odleg�oci od domu znajduje si� punkt serwisowy.

PE_kotly_gazowe.indd 185 2013-12-17 20:43:44

BUDUJEMY DOM 1–2/2014186

Cho� w�asny ogród to marzenie wi�kszo-�ci z nas, kompletne jego urz�dzenie spo-ro kosztuje – �rednio 140–200 z� za zagospo-darowanie 1 m2 (ale w kwocie tej mieszcz� si� roboty ziemne, instalacja elektryczna – bez opraw o�wietleniowych – automatycz-ne nawadnianie, nawierzchnie utwardzone, nasadzenia i trawnik). Wygodnie jest zle-ci� wszystkie prace profesjonalnej firmie – np. tej, która opracowa�a projekt zago-spodarowania – ale koszt mo�e by� wte-dy nawet dwukrotnie wy�szy, ni� przy sa-modzielnym wykonaniu robót. Na szcz�-�cie dzia�k� mo�na urz�dza� etapami (cho� odwleka to troch� pe�n� rado�� z ogrodu). Lepiej jednak dzia�a� po trochu, ni� zmie-

nia� za�o�enia projektu lub zalecan� kolej-no�� prac, a powinna by� ona nast�puj�ca:� prace ziemne;� wykonanie odwodnienia terenu;� u�o�enie podziemnych cz��ci instalacji;� budowa zbiorników wodnych, ma�ej ar-chitektury, nawierzchni;� sadzenie ro�lin i zak�adanie trawnika;� monta� nadziemnych elementów instala-cji (lamp, zraszaczy).

1. Plan do r�kiOd czego zacz�� realizacj� wymarzonego ogrodu? Pierwszym krokiem powinien by� plan zagospodarowania, by potem dzia�a� ju� zgodnie z projektem. Pozwoli to unikn��

b��dów (przyk�adowo, wiedz�c gdzie b�-dzie wykop pod staw, mo�na w tym miejscu zawczasu zdj�� wierzchni�, �yzn� warstw� ziemi – b�dzie jak znalaz� podczas sadze-nia ro�lin – i optymalne dobra� miejsce jej sk�adowania). A i nasadzenia nie b�d� przy-padkowe, tylko skomponowane z ro�lin, któ-re dobrze zaaklimatyzuj� si� na dzia�ce. Projekt u�atwi wreszcie oszacowanie kosz-tu zagospodarowania terenu. Idealnie gdy dokumentacja powstaje równolegle z pro-jektem domu, bo niektóre jego elementy, np. taras, mo�na zaprojektowa� tak, by ideal-nie wtapia�y si� w otoczenie. Niestety re-alia s� takie, �e wi�kszo�� inwestorów naj-pierw skupia si� na samej budowie, a do-

PORADNIK URZDZANIA OGRODU

Aran�acja otoczenia domu jest równie wa�na, co urz�dze -nie jego wn�trza. A pi�kny ogród to nie tylko wra�enia estetyczne – to tak-�e inwestycja w nie-ruchomo� (bo mo�e podnie� jej warto� nawet o 20%). By� mo�e warto wi�c skorzysta� z rad architekta krajobra-zu? Kto powie – to �adna filozofia zasia� traw� i posadzi� krzaki. Ale czy to wystarczy, by stwo-rzy� pi�kn� i funkcjo-naln� przestrze�?

Ma�gorzata Kolmus

Cho� w�asn ród to marzenie wi kszo-Cho� w�asny ogród to marzenie wi�kszo-� i k l j d i� i k l j d i

nia� za�o�enia projektu lub zalecan� kolej-�� i b � j

b��dów (przyk�adowo, wiedz�cd i k d �

zu? Kto powie�adna filozofia ztraw� i posadzkrzaki. Ale czy wystarczy, by srzy� pi�kn� i funaln� przestrze

Ma�gorzata Kolmus

Ogród w 7 krokach

fot.

Dre

amst

ime

Ogród w 7 krokach

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 187

fot.

ww

w.s

orte

d.w

aw.p

l

piero potem, w miar� mo�liwo�ci, inwe-stuje w ogród. Wa�ne jednak, by nie dzia-�a� po amatorsku. Je�li do aran�acji dzia�ki nie zatrudniamy fachowca, wykonajmy cho-cia� szkic koncepcyjny i oszacujmy koszty. Przyda si� kreatywno�� i podstawowa wie-dza na temat ro�lin ozdobnych.

2. (Nie)równy teren Kolejny etap urz�dzania ogrodu to prace ziemne. Trzeba si� do nich odpowiednio przygotowa� – przede wszystkim oczy�ci� teren z ewentualnych pozosta�o�ci po bu-dowie domu i z chwastów. Nie wystarczy usun�� nadziemne cz��ci ro�lin – musimy pozby� si� z ziemi korzeni, k��czy i roz�o-gów, przekopuj�c j� uprzednio szpadlem, glebogryzark� albo bronami. W ostatecz-no�ci (na bardzo zachwaszczonym terenie) mo�na u�y� herbicydu. Warto te� zabezpie-czy� wierzchni�, ciemn� warstw� ziemi, czyli próchnic� (si�ga ok. 20 cm). Zdejmuje si� j� tam, gdzie poziom terenu b�dzie ni-welowany i gdzie b�d� je�dzi� maszyny, a nast�pnie sk�aduje w pryzmie. Pnie drzew i krzewów, które mog�y by zosta� uszkodzone ci��kim sprz�tem owija si� s�o-mianymi matami lub deskami i obwi�zu-je drutem, a ga��zie podwi�zuje. Ale wyko-pów i tak nie wolno prowadzi� w strefie za-si�gu korony drzew, bo uszkodzi to ich ko-rzenie. Teraz mo�na ju� w zaplanowanym miejscu wykona� wykop pod staw lub ufor-mowa� skarp�.

Urozmaicona rze�ba terenu doda ogrodo-wi uroku, pod warunkiem, �e wzniesienia b�d� wygl�da� naturalnie (regularne kszta�-ty nie s� wskazane). Im wy�sze i bardziej strome nasypy, tym wi�cej mog� przyspo-rzy� problemów z osuwaniem si� ziemi czy koszeniem trawnika. Te o wysoko�ci do jed-nego metra usypuje si� z samej ziemi, wy�-sze – sypi�c na dno gruz. Grunt trzeba za-g�szcza� 30 cm warstwami lub poczeka� kilka miesi�cy, a� sam osi�dzie.

Mo�e zachodzi� jeszcze konieczno�� odwodnienia dzia�ki – je�li np. woda opa-dowa zalega na powierzchni gruntu. Po-trzebny b�dzie do tego projekt firmy melio-racyjnej lub ogrodniczej. Nadmiar wody mo�e by� usuwany poprzez takie ukszta�to-wanie terenu, by woda samoczynnie sp�y-wa�a w po��danym kierunku (inne opcje to drena� – z perforowanych rur, uk�adanych na warstwach filtracyjnych – i odwodnie-nie liniowe – system korytek przykrytych rusztami, odprowadzaj�cy wod� z powierzch-ni utwardzonych).

3. To, co pod ziemi� O instalacjach (elektrycznej, nawadniaj�cej) nale�y pomy�le� przed zagospodarowaniem ogrodu (po przeprowadzeniu robót ziemnych, ale przed rozpocz�ciem prac budowlanych,

jak uk�adanie nawierzchni), bo u�o�enie kabli elektrycznych i elastycznych rur z polietyle-nu do automatycznego nawadniania wymaga wykonania wykopów (a te mog�y by zniszczy� przedwcze�nie za�o�ony trawnik albo rabat�).

� Od wyprofilowania rze�by terenu do sadzenia ro�lin w zasobnym pod�o�u daleka droga. Potem trzeba jeszcze kilku lat, �eby krzewy uros�y. Ale na efekt warto czeka. W tym czasie du� rol� b�dzie odgrywa ziele� zastana na dzia�ce, która dodatkowo mo�e zas�ania ogród od strony ssiada lub ulicy, a latem da nam nieco cienia. Teren trzeba urzdzi tak, by zapewnia� odpoczynek wszystkim cz�onkom rodziny. Dodatkowo w ma�ym ogrodzie liczy si� prostota kompozycji i dba�o� o detale, w du�ym za� ro�liny sadzi si� zazwyczaj w lu�nych grupach

Pomocna do� architektaNie zatrudniajmy pierwszego z brzegu architekta krajobrazu. Przejrzyjmy jego portfolio

w Internecie, przeczytajmy opinie, oce�my, czy styl prac nam odpowiada. No i najwa�niejsze – dobry kontakt, porozumienie s niezb�dne do powstania wymarzonego projektu. Przygotujmy si� do tej wspó�pracy. Na pocztku projektant b�dzie potrzebowa� mapy geodezyjnej dzia�ki (naj-lepiej w wersji cyfrowej) oraz projektu budynku (je�li ju� powsta�) i uzbrojenia terenu. Na pierw-sze spotkanie warto zabra równie� zdj�cia dzia�ki i jej otoczenia. Po obejrzeniu terenu i zebra-niu niezb�dnych informacji (na temat jako�ci gleby, kanalizacji deszczowej czy przepuszczalno�ci gruntu), architekt przygotuje wst�pne propozycje zagospodarowania, w postaci planów sytu-acyjnych lub tak�e wizualizacji. Gdy zaakceptujemy któr� z wersji, na jej podstawie powstanie projekt techniczny (dotyczy sposobu wykonania elementów infrastruktury technicznej i ma�ej architektury), który b�dzie nieoceniony podczas samodzielnej realizacji lub przez odr�bn firm� ogrodnicz. Na �yczenie klienta, architekt mo�e opracowa kosztorys poszczególnych etapów prac w ogrodzie i program piel�gnacji – bardzo przydatny przy samodzielnym dogldaniu ro�lin. Nadzór autorski zagwarantuje za� budowanie ogrodu zgodnie z dokumentacj.

Co prawda zatrudnienie architekta krajobrazu uwolni nas od problemów zwizanych z aran-�acj dzia�ki, ale te� uwolni z naszego konta nieco �rodków. Koszt pe�nego opracowania zale�y od wielko�ci ogrodu i skomplikowania terenu oraz projektu i zwykle wynosi 2000–6000 z�. S te� ta�sze oferty, ale za 500–1000 z� otrzymamy jedynie ogólny plan zagospodarowania, czyli pomys� na ogród, a nie wytyczne do jego realizacji. Gdy ta sama firma projektuje i urzdza te-ren, projekt najcz��ciej jest gratis.

BUDUJEMY DOM 1–2/2014188

Poradnik urz�dzania ogrodu

Instalacja elektryczna potrzebna jest nie tylko w domu, ale i w ogrodzie – do zasila-nia latarni, nap�du bramy, pompy w stawie i narz�dzi elektrycznych (kosiarki, pilarki). Elektryk z uprawnieniami zaplanuje instala-cj� ogrodow� i u�o�y kable w wykopie, na g��-boko�ci 70 cm (tak, by nie zosta�y uszkodzo-ne podczas prac ogrodniczych), w bezpiecznej odleg�o�ci od du�ych drzew, fundamentów i rur wodoci�gowych. Zasugerujmy, by nie by-�o konieczno�ci zapalania wszystkich lamp jednym przyciskiem, bo to nieekonomiczne, a ponadto uniemo�liwia tworzenie nastroju.

Automatyczne nawadnianie ogrodu coraz cz��ciej zast�puje tradycyjne narz�dzia – ko-newki, w��e i zraszacze przeno�ne, montowa-ne na kocu w��a. System praktycznie nie wy-maga obs�ugi, mo�e pracowa� noc� (woda wte-dy paruje wolniej), zapewnia racjonalne zu�y-cie wody i w zaprogramowanym czasie zapew-nia w�a�ciw� jej ilo�� poszczególnym ro�linom. Je�li mamy du�y ogród, projekt i monta� na-wadniania trzeba zamówi� w wyspecjalizowa-nej firmie (dodatkowo otrzymamy gwarancj� i fachowy serwis). Specjali�ci za�o�� instalacj� z automatycznym sterownikiem (wysy�a on sy-gna� do elektrozaworów zakopanych w ogro-dzie, dzi�ki czemu w odpowiednim czasie do-p�yw wody jest otwierany b�d� zamykany). Na ma�ym terenie natomiast mo�na samemu za-instalowa� system ze sterownikiem montowa-nym bezpo�rednio na zaworze.

4. To, co na powierzchni Ka�d� utwardzon� nawierzchni� w ogrodzie (czy to podjazd, czy �cie�ki, z kostki bruko-wej, p�yt, kruszywa oraz innych materia�ów wykoczeniowych) uk�ada si� na ubitym mechanicznie pod�o�u, czyli podbudowie (najcz��ciej z t�ucznia, �wiru i piasku), przy czym wykonanie podjazdu najlepiej zleci� fachowcom. B�d�my przy tym czujni i pa-mi�tajmy, �e w miejscu przebiegu instalacji grunt powinien by� dobrze ubity, by nie do-sz�o do jego zapadania. Z nawierzchni z 2% spadkiem szybko sp�ynie woda deszczowa, ale gdy utwardzona powierzchnia jest du�a, niezb�dne mo�e by� odwodnienie liniowe.

fot.

Gar

denaa

� Elektrozawory (a) zakopane w pobli�u rury zasilajcej automatyczne podlewanie (w tzw. studzience rozdzielczej), w zaprogramowanym przez nas czasie otwieraj i zamykaj dop�yw wody do zraszaczy (b i c) oraz linii kroplujcych (d) w poszczególnych cz��ciach ogrodu (tzw. sekcjach)

fot.

ww

w.o

grod

nik.

slup

sk.p

lb

fot.

ww

w.o

grod

nik.

slup

sk.p

lfo

t. D

ream

stim

efo

t. w

ww

.ogr

odni

k.sl

upsk

.pl

d

c

� Licznik wody zamontowany na zaworze pozwoli nam kontrolowa jej zu�ycie (np. w cigu dnia lub w cyklu nawadniania)

Jak o�wietli� ogród?O�wietlony ogród jest bardziej bezpieczny

i sprzyja wieczornym spotkaniom na �wie-�ym powietrzu. W nawierzchniach ciekawie prezentuj si� oprawy najazdowe, które wy-trzymuj nacisk kó�. �cie�ki mo�na te� o�wie-tla lampami na wy�szych bd� ni�szych s�upkach, albo reflektorkami montowanymi w trawniku. Bardzo dekoracyjnie wyglda elewacja pod�wietlona za pomoc kinkie-tów, reflektorków umieszczonych w podsufit-ce lub na trawniku bd� opraw ulokowanych w nawierzchni opaski wokó� domu. �wiat�o skierowane równolegle do �ciany uwypukla struktur� kamienia albo ceg�y. Ciekawe efek-ty daje te� oczywi�cie pod�wietlenie ro�lin i budowli ogrodowych. W oczku wodnym za� mo�na umie�ci lampki unoszce si� na tafli wody. Pami�tajmy, �e urzdzenia elek-tryczne zastosowane w ogrodzie musz by przystosowane do monta�u na zewntrz – dotyczy to nawet lamp znajdujcych si� pod zadaszeniem.

Jak podlewa� ziele�?W systemie automatycznego nawadnia-

nia, woda jest dostarczana bezpo�rednio do ro�lin za pomoc rozmaitych urzdze� emitujcych wod� (wszystkie montowane s po posadzeniu zieleni). W obr�bie trawni-ków idealne s statyczne lub obrotowe zra-szacze wynurzalne (umieszczane tu� pod ziemi, wysuwajce si� ponad powierzch-ni� pod wp�ywem ci�nienia wody), bo nie utrudniaj pracy kosiark. W g�stwinie ro-�lin z powodzeniem sprawdzaj si� ta�-sze zraszacze niewynurzalne (sztywne rury wystajce ponad poziom gruntu). Klomby, ogródki skalne i warzywniki najlepiej pod-lewa mikrozraszaczami – dzi�ki specjal-nym zaworkom wytwarzaj mgie�k�, a na czas prac ogrodowych mo�na je szybko zdemontowa. Na rabatach i wzd�u� �ywo-p�otów uk�ada si� zwykle linie kropluj�ce – rury z dziurkami, przez które sczy si� woda, przykrywane warstw kory.

Ogród w 7 krokach

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 189

Projekt traktów prawdopodobnie otrzy-mamy za darmo w firmie, w której kupimy kostk� brukow�. Wybór koloru i wzoru na-wierzchni zale�y jednak od nas, pami�tajmy zatem, by zachowa� umiar. Nawierzchnia nie powinna dominowa� nad ogrodow� zieleni�, ale wspó�gra� z elementami ma�ej architektu-ry i elewacj� domu. Popularna i funkcjonalna kostka betonowa w nowoczesnym wydaniu mo�e wygl�da� bardzo szlachetnie, imituj�c starobruk, a nawet drewno.

5. Altana, pergola, oczkoAltany, pergole, treja�e, kratownice s�u�� na-szej wygodzie i zdobi� ogród. Pod warunkiem, �e stylowo s� dopasowane do siebie nawzajem i do ca�ego otoczenia domu. Nowoczesna archi-tektura nie za dobrze wspó�gra z wiklinowy-mi konstrukcjami, a minimalistyczne elemen-ty ze stali nie b�d� pasowa� do ogrodu rusty-kalnego. Mo�emy zleci� wykonanie altany czy treja�u na podstawie projektu architekta krajo-brazu, b�d� kupi� gotowe elementy w centrum ogrodniczym.

Spor� inwestycj� jest natomiast budowa stawu albo oczka. Starannie zaplanujmy na nie miejsce – bliskie s�siedztwo domu b�dzie od-powiednie ze wzgl�du na �atwe doprowadze-nia do instalacji elektrycznej. Zbiornik nie powinien by� jednak w s�siedztwie drzew li-�ciastych, bo ich korzenie b�d� utrudnia� bu-dow�, a li�cie zanieczyszcza� wod�. Ponadto oczko nie mo�e by� wystawione na silne nas�o-necznienie d�u�ej, ni� kilka godzin dziennie, bo s�oce sprzyja namna�aniu si� glonów. Co innego basen – powinien by� jak najd�u�ej na-s�oneczniony, by woda szybko si� nagrzewa�a. Oczywi�cie miejsce na zbiornik trzeba jeszcze skonsultowa� z przedstawicielem firmy, któ-ra b�dzie go budowa� – uwzgl�dni rodzaj

i no�no�� gruntu oraz poziom wód grunto-wych. Do uszczelniania oczek o powierzchni powy�ej 5 m2 zaleca si� u�y� folii PVC lub wy-k�adziny EPDM. Mniejsze mo�na uszczelni�

tak�e glin�, betonem, mat� bentonitow� lub go-tow� form� z tworzywa sztucznego. Po wyko-naniu wykopu, dno zag�szcza si� mechanicz-nie. Warto przewidzie� w nim dodatkowe za-

�� Do wyka�czania nawierzchni w ogrodzie najlepsze s materia�y z chropowat, antypo�lizgow powierzchni. Pami�tajmy, �e szczególnie drewno i bazalt po deszczu staj si� �liskie. Kamienne lub betonowe p�yty u�o�one w trawniku powinny by na tyle zag��bione, by nie utrudnia pracy kosiark

fot.

Lang

e �u

kasz

uk

fot.

Hus

qvar

na

fot.

Pol

bruk

Treja�e, pergole i kratownice nie tylko stanowi podpor� dla pnczy. Cz�sto tworz zaciszny kcik, gdzie ustawia si� fotele ogrodowe. P�askie konstrukcje mog równie� dzieli ogród na wn�trza albo zas�ania cz�� gospodarcz

fot.

Dre

amst

ime

BUDUJEMY DOM 1–2/2014190

Poradnik urz�dzania ogrodu

g��bienie na pomp� lub donice z ro �linami strefy g��bokiej. Pó�ki kszta�towane w �cian-kach powinny mie� przynajmniej 30 cm szero-ko�ci, aby bez problemu umie�ci� na nich ko-sze z ro�linami.

6. Zielone wyko�czenie Ro�liny sadzi si� prawie na koniec, by nie uszkodzi� ich podczas monta�u nawadniania albo budowy nawierzchni czy placu zabaw. Gleb� w dobrym stanie wystarczy przekopa� i w razie konieczno�ci dopasowa� odczyn (wi�kszo�� gatunków preferuje pH 6,0–7,0). Na nieurodzajnej rozsypuje si� za� 5–10 cm �y-znej ziemi i miesza z pod�o�em.

Architekt krajobrazu dobierze ro�liny tak, by dobrze ros�y, a efekt zadowoli� inwesto-

ra. Gdy sami planujemy ziele, sprawa mo-�e nie wydawa� si� ju� taka prosta. Przede wszystkim trzeba pami�ta�, �e:� gatunki dobrane w�a�ciwie do rodzaju gleby i nas�onecznienia b�d� wymaga� mniej piel�-gnacji. Aby nie przysparza� sobie pracy, wy-bierzmy te, które uchodz� za odporne i �atwe w uprawie i posad�my je w du�ych grupach, ale nie za g�sto (bo b�d� musia�y konkuro-wa� o �wiat�o, wod� i substancje od�ywcze). Krzewy zimozielone (nie za�miecaj�ce ogro-du li��mi), d�ugowieczne byliny i gatunki za-darniaj�ce (alternatywa dla trawnika) nie b�-d� potrzebowa�y z naszej strony wiele uwagi; � kompozycj� ro�lin opiera si� na drzewach (w ma�ym ogrodzie to krzewy stanowi� jej szkielet);� w g��bi sadzi si� drzewa i wysokie krze-wy, przed nimi byliny, a najbli�ej obserwa-tora ro�liny p�o��ce – taki wielopi�trowy uk�ad wygl�da najefektowniej;� w ogrodach nowoczesnych unika si� ró�-norodno�ci kolorów, stosuj�c 2–3 barwy przewodnie (odwrotnie w ogrodach wiej-skich – mieni�cych si� wielobarwnymi byli-nami). Ale liczy si� nie tylko kolor kwiatów – równie� li�ci;� korzystnie wygl�da zestawienie gatunkówo odmiennym pokroju – np. strzelistych z tymi o przewieszaj�cych si� p�dach.

7. T�o dla ro�linPo�a� trawnika wprowadza do ogrodu �ad, sta-nowi doskona�e t�o dla ro�lin i jest miejscem zabaw. Cho� murawa wymaga sporo piel�-gnacji, nie rezygnujmy z niej. Mo�emy j� za-�o�y� tradycyjnie – przez siew – lub uk�ada-j�c dar sprzedawan� w rolkach, która da-je natychmiastowy efekt. Ale nie jest ona po-lecana do ka�dego ogrodu. Cho�by dlatego, �e na trawnik z siewu mo�na wybra� nasiona ta-kich traw, które s� bardziej odporne na zacie-nienie lub mniejsz� wilgotno�� pod�o�a (dar z rolki produkuje si� najcz��ciej z gatunków

traw o typowych wymaganiach – pe�ne nas�o-necznienie i wil-gotna gleba). Ponadto na du-�ych dzia�kach zazwyczaj za-k�ada si� traw-niki z siewu, ze wzgl�du na ni�-sze koszty. Na skarpach za� le-piej sprawdzi si� trawa z rolki, bo nasiona mog�yby tu zosta� wyp�ukane (przez deszcz i podczas podlewania).

Najlepsze terminy siewu trawy to prze�om kwietnia i maja oraz sierpnia i wrze�nia, bo najodpowiedniejsza jest wtedy wilgotno�� gle-by i temperatura powietrza, a ryzyko wyst�pie-nia przymrozków i suszy – bardzo gro�nych dla kie�kuj�cych nasion – niewielkie. Muraw� z rolki najlepiej zak�ada� we wrze�niu lub pa�-dzierniku (niska temperatura i cz�ste deszcze sprzyjaj� korzenieniu si� trawy).

fot.

Dre

amst

ime

fot.

Dre

amst

ime

fot.

Aqu

ael

� Budow� oczka uszczelnionego foli PVC (najpopularniejszy materia�, o �ywotno�ci 15–20 lat) rozpoczyna si� od utworzenia wykopu z zag��bieniem na pomp� i donice. Wykop powinien by nieco wi�kszy od planowanego oczka, bo pod foli musi si� znale� ok. 20 cm warstwa piasku. Brzegi zbiornika mo�na zamaskowa poprzez utworzenie kamiennej lub �wirowej opaski, piaszczystej pla�y lub drewnianego pomostu

� Zanurzalna lampa do oczka wodnego, z kolorowymi wymiennymi filtrami

fot.

Aqu

ael

� Ziemi� pod upraw� ro�lin naj�atwiej przekopa i spulchni za pomoc glebogryzarki

� Je�li grunt w miejscu przysz�ych rabat lub trawnika nie jest urodzajny, nale�y nawie� �yznej ziemi, tworzc 5–10 cm warstw�, i wymiesza j z pod�o�em

� Dar� w rolkach najlepiej uk�ada wkrótce po przywiezieniu. Trawa preferuje lekkie, próchniczne, lekko kwa�ne pod�o�e (bezpo�rednio przed roz�o�eniem murawy nale�y je podla). Rolki rozwija si� tak, by �d�b�a w ka�dej z nich by�y skierowane w t� sam stron�, a miejsca po�cze� w ssiadujcych rz�dach mija�y si�, a nie znajdowa�y w jednej linii

fot.

Hon

dafo

t. w

ww

.sor

ted.

waw

.pl

fot.

ww

w.s

orte

d.w

aw.p

l

Prenumerata, czyli BD za 6,60 z�

Najpro�ciej dokonuj�c wp�aty

Naj�atwiej wype�niaj�c formularz w Internecie (przez stron� www. budujemydom.pl)– tu mo�na zap�aci� kart� lub szybkim przelewem

Najwygodniej

A nawet

wysy�aj�c na numer 0663 889 884 SMS-a o tre�ci PREN – oddzwonimy i przyjmiemy zamówienie (koszt SMS-a wg Twojej taryfy)

zamawiaj�c telefonicznie, e-mailem, faksem lub listownie

Dzia� Prenumeraty Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa faks: 022 257 84 00, tel.: 257 84 22, e-mail: prenumerata@avt.pl

5/2008

Prenumerat zamawiamy:

Zamów prenumerat na 18 wyda� (2 lata*), a otrzymasz

Po prostu p�acisz za 12 kolejnych numerów, a dostaniesz ich 18.Kosztuje Ci� to wi�c 12 × 9,95 z� = 119,40 z� – oszcz�dzasz 59,70 z�

i dodatkowo otrzymujesz prezent!

Skorzystaj z rocznej* prenumeraty promocyjnej: zap�a za sze� kolejnych numerów, a dostaniesz ich 9. Twoje koszty sprowadz si�

do kwoty 6 × 9,95 z� = 59,70 z�, czyli równie� redukujesz cen� do 6,60 z�/egz. i oszcz�dzasz 29,85 z�.

6 × GRATIS i prezent

Wolisz co� skromniejszego na prób ?

3 × GRATIS i prezent

Pami�taj – tylko Prenumeratorzy mog otrzyma 50% rabatu na wydania specjalne BD, tj. Dom Polski i Wn�trza (patrz prenumerata specjalna)

* BD ukazuje si� 9 razy w roku, gdy� numery 1–2, 7–8 oraz 11–12 s �czone. Ponadto w cyklu rocznym ukazuj si� dwa wydania specjalne BD – Dom Polski i Wn�trza

PRENUMERATA ZWYKA SPECJALNA

dwuletnia18 wyda� BD

w cenie 119,40 z�

(18 wyda� BD + 2 wydania Domu Polskiego

+ 2 wydania Wn�trz) w cenie 139,30 z�

(119,40 z� + 2 x 9,95 z�)

roczna9 wyda� BD

w cenie 59,70 z�

(9 wyda� BD + Dom Polski + Wn�trza) w cenie 69,95 z�

(59,70 z� + 9,95 z�)

PREZENTKa�dy, kto wykupi prenumerat� BD do ko�ca lutego 2014, otrzy-ma gratis wybrany przez siebie prezent:

� Dom Energooszcz�dny – numer specjalny Miesi�cznika Budujemy Dom o tym, jak zbu-dowa dom z pomp ciep�a

lub

� 3-miesi�czn� prenumerat� Czas na Wn�trze – pisma po�wi�conego naj-lepszym trendom w wyka�czaniu wn�trz.

Informacj�, jaki prezent wybierasz, przeka� nam e-mailem (pre-numerata@avt.pl), telefonicznie (22 257 84 22) lub listownie (Wydawnictwo AVT, Dzia� Prenumeraty, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa).

E-prenumerata Budujemy DomNasz magazyn dost�pny jest równie� w wersji cyfrowej – w postaci PDF. Roczna e-prenumerata BD kosztuje 44,10 z�, za� 2-letnia – 84,20 z�. Prenumeratorzy p�atnej wersji papierowej BD i aktywni cz�onkowie

Klubu Budujch Dom maj prawo do 80% zni�ki: za prenumerat� roczn p�ac tylko 9,50 z�, a za 2-letni – 19,00 z�

Zamówienia na www.budujemydom.pl/eprenumerata

�

Md

lu

am e-mailem (pre-

192 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Na le�nej skarpie

REPORTA�

Barbara uwzgl�dni�a specyficzne warunki �wietlne oraz glebowe i sprawi�a, �e le�ny ogród jest równie po�yteczny, jak te zlep-sz� gleb� i lokalizacj�. Na dzia�ce opo-wierzchni 3068 m2 najwi�cej jest miejsc pó�cienistych i ca�kowicie zacienionych przez korony sosen. W�a�cicielka posadzi-�a tam g�ównie ro�liny ozdobne, znosz�ce rozproszone �wiat�o albo specyficzne mi-gotanie �wiat�a i cienia. Natomiast wszyst-kie, deficytowe na tym terenie, rejony na-s�onecznione wykorzysta�a na trawnik ido uprawy ro�lin u�ytkowych. Na obrze�u lasu uprawia aromatyczne le�ne poziomki

oraz aronie i pigwowce, z których robi na zim� pe�ne witamin syropy i przeciery. Wwarzywnikach, znajduj�cych si� w kil-ku miejscach ogrodu, dojrzewaj� nie tylko swojskie pomidory i cukinie, ale nawet… s�odkie melony! Jeszcze ciekawsze jest to, �e Barbara, oprócz owoców i warzyw, wy-korzystuje wkuchni równie� ich… li�cie, które miksuje w „zielonych koktajlach”.

Z piaszczyst� skarp� W�a�ciciele kupili t� posesj� g�ównie ze wzgl�du na sosnowy las i skarp�. Ci�gnie si� ona przez ca�� d�ugo�� dzia�ki i oddziela

jej wn�trze, gdzie stan�� pó�niej parterowy dom, od asfaltowej drogi. Ró�nica wysoko�ci mi�dzy zupe�nie p�ask� cz��ci� parceli askarp� o szeroko�ci oko�o 20 metrów, wynosi 180 cm. Dzi�ki temu ukszta�towanie posesji ju� na starcie wygl�da�o zach�caj�co i ciekawie.

– Kiedy znale�li�my z m�em t dzia�k, wiksz� jej cz�� porasta� sosnowy las –opowiada Barbara. – Jego podszyt tworzy�y jarzbiny, g�ogi, czarne bzy, ale g�ównie krze-wy �arnowców miotlastych. �arnowce akurat kwit�y i by�y obsypane �ó�tymi kwiatami, wic ca�y las wygl�da� przecudnie. Wysokie sosny,

Lilianna Jampolska

Za�o�enie ogrodu w cieniu sosen i na piaszczystym kwanym gruncie wielu w�acicielom sprawia powa�ne k�opoty. Ale nie Barbarze! W tych niewdzi�cznych warunkach za�o�y�a, oprócz ozdob-nego, sporych rozmiarów ogród u�ytkowy i plonami z dzia�ki zasila spi�arni� oraz pozyskuje produkty do miksowania „zielonych koktajli”.

BD1-2_Reportaz_ogrod.indd 192 2013-12-18 08:27:12

Ogrody Czytelników

193BUDUJEMY DOM 1–2/2014

�ó�to kwitn�ce �arnowce i zró�nicowana wysoko�� terenu od razu nas zauroczy�y. Kupili�my go bez wahania. Szkoda, �e obecnie ju� nie ma tu �anu �arnowców, bo wymarz�y. Karczuj�c je, nie bez ogromnego wysi�ku, zobaczyli�my, jak ubog� mamy ziemi na dzia�ce! Pod zaledwie kilkoma centymetrami le�nej �ció�ki zalega gruba warstwa �ó�tego sypkiego piachu. Co�prawda u�atwi�a nam za�o�enie przydomowej oczyszczalni �cieków, jednak dla wikszo�ci ro�lin ozdobnych stanowi s�abe pod�o�e. Nie�przejmuj�c si tym, od razu sprowadzi�am z poprzedniego miejsca zamieszkania trzy przyczepki �yzne-

go, w�asnorcznie sporz�dzonego, kompostu. Zu�y�am go, sadz�c pierwsze ro�liny na skarpie i w lesie za domem.

Ogród w cieniu sosen W�a�cicielka, która nie jest zawodow� ogrodniczk�, z ogromn� intuicj� zagospo-darowa�a poro�ni�t� sosnami cz��� posesji. Du�e po�acie naturalnego runa od pocz�tku potraktowa�a jako dekoracj� ogrodu, widz�c mnóstwo szyszek z szeroko otwartymi �u-skami. Nie chcia�a zanadto narusza� �ció�ki równie� z tego powodu, �e las „rodzi�” mnóstwo czarnych jagód oraz grzybów, mi�dzy innymi kurki i podgrzybki. Zaka�-dym razem, kiedy zamierza�a pod drzewami posadzi� ro�liny ozdobne, najpierw deli-katnie rozgarnia�a �ció�k�, wykopywa�a odpowiedniej wielko�ci do�ki i wype�nia�a je kompostem zmieszanym zmacierzystym piaskiem. Potem na powrót uk�ada�a �ció�k� i w ten sposób le�ne pod�o�e wygl�da jak nienaruszone. Rozproszone �wiat�o i lekko u�y�niona le�na ziemia �wietnie s�u�y ogro-dowym odmianom ja�owców i �wierków. Blisko domu, na zboczu skarpy, Barbara wprowadzi�a wiele p�o��cych ikar�owych odmian tych iglaków. Przetka�a je kwitn�cy-mi bylinami i krzewami li�ciastymi, lubi�-cymi pó�cie iziemi� o kwa�nym odczynie, np. �urawkami, hortensjami, azaliami iró�anecznikami. Strzelisto�� wysokich pni sosen podkre�li�a, sadz�c przy kilku znich pn�cza: zimozielony bluszcz, hortensj� pn�c�, winobluszcz.

Im dalej od domu, tym mniej ingerowa�a w naturaln� struktur� lasu. W g��bi dzia�ki chcia�a utrzyma� zastan� szat� ro�linn�. Tylko wzd�u� asfaltowej drogi nadal tworzy –z li�ciastych i iglastych krzewów – bufor, maj�cy za zadanie �apa� kurz i t�umi� ha�as przeje�d�aj�cych samochodów. S� w nim m.in. perukowce podolskie, kaliny, ja�mi-nowce, brzozy omszone, p�cherznice, ber-berysy. Sp�ywaj�ca ze skarpy woda pozwala rosn�� tam nawet cisom, potrzebuj�cym jej wi�cej, ni� sucholubne sosny i ja�owce.

Tam, gdzie dociera s�o�ce Teren przed tarasem wypoczynkowym w�a�ciciele przeznaczyli na trawnik. Potrzebowali w tym miejscu otwartej prze-strzeni, której brakuje w lesie oraz widoku soczystej zieleni, optycznie �agodz�cej du�e po�acie br�zowej �ció�ki. O kolor ig�sto�� murawy Barbara dba od wiosny do jesieni, systematycznie j� kosz�c, pod-lewaj�c inawo��c. Co ciekawe, za�o�enie

trawnika na naturalnej polance po�ród lasu nie by�o trudne. Podczas budowy domu w�a�cicielka zagrabi�a macierzyste pod�o�e i zasia�a mieszank� trawnikow�. Chodzi�o jej wtedy tylko o dora�ne uporz�dkowanie frontowej cz��ci parceli. Ale trawnik �adnie wyrós� iztrosk� dogl�dany, zdobi do dzi�. Oby�o si� bez dowo�enia ziemi, bo kilkucentymetrowa wierzchnia warstwa okaza�a si� dostatecznie �yzna. Trawie s�u�y piaszczyste pod�o�e, bo nie lubi wody pod korzeniami. Lekko kwa�ny odczyn gleby te� jej odpowiada.

Od strony zachodu, w niezadrzewionej cz��ci dzia�ki, Barbara urz�dzi�a warzyw-niki. Tu post�pi�a odwrotnie – poprosi�a m��a o staranne u�y�nienie macierzystego gruntu. Zu�y� do tego a� pi��dziesi�t taczek kompostu, a co jaki� czas dorzuca si� tam iprzekopuje obornik. I ro�liny rosn� jak szalone! W�a�cicielka sprytnie ukry�a grz�dki z fasolk�, sa�at�, buraczkami iwieloma pospolitymi warzywami, zanisk� obwódk� z berberysów formowanych wkulki oraz zpachn�cej lawendy i maciej-ki. Wnajcieplejszym i zacisznym miejscu rabaty posadzi�a melony. Za domem nato-miast –krzaczki pomidorów. Nieco dalej umie�ci�a poka�ny jagodnik z kilkudzie-si�cioma krzewami borówki amerykaskiej ipigwowca.

Uprawy na zielone koktajle Barbara ju� od 10 lat uprawia przy domu warzywa i owoce nie tylko na potrzeby letnich obiadów i przetworów na zim�. Potrzebuje ich równie� do miksowania na zielone koktajle. Robi je na przyk�ad zli�ci: poziomki, truskawki, dyni, pokrzy-wy, babki lancetowatej, mlecza. Cz�sto dodaje na�i korze buraka lub marchwi. W�a�ciciele pij� takie napoje co drugi dzie na �niadanie.

– Nie odwa�y�abym si zrobi� zielonych koktajli z ro�lin kupionych w hipermarkecie. Kiedy uprawiam je sama, wiem, �e s� naprawd zdrowe i nieska�one chemi�. Dla�smaku nieraz wk�adam do zielonego musu suszone morele albo �liwki. To bomba witaminowa, daj�ca nam od rana du�o energii. Ide� picia zielonych koktajli zarazi�a nas córka, mieszkaj�ca w Szwecji. Tam od dawna dba si o ekologi i zdrowe �ywienie. Przez Internet zamówi�a dla nas ksi��k z�recepturami pt. „Rewolucja zielonych kok-tajli”. Ale�dopracowa�am si ju� w�asnych receptur z ro�lin, które uprawiam w swoim ogrodzie i�zbieram w okolicznym lesie.

BD1-2_Reportaz_ogrod.indd 193 2013-12-18 08:27:26

W nas�onecznionej cz��ci dzia�ki w�a�cicielka utworzy�a miejsca do�wypoczynku

Le�n �ció�k� na skarpie pod wysokimi sosnami zdobi p�o�ce formy ja�owców

Przed tarasem rozpo�ciera si� obszerny trawnik

W najs�oneczniejszym i zacisznym miejscu warzywnika co roku dojrzewaj s�odkie arbuzy

Strzelisto� pni sosen Barbara podkre�li�a, sadzc pod kilkoma drzewami pncza, m.in. winobluszcz trójklapowy

BD1-2_Reportaz_ogrod.indd 194 2013-12-18 08:27:37

Wra�enia z u�ytkowania ogrodu– Posiadanie ogrodu w sosnowym lesie ma wiele zalet. Las to �ród�o specyficznych koj�cych zapachów oraz leczniczego mikroklimatu. Inaczej tu pachn� drzewa i �ció�ka w s�ocu, inaczej w deszczu. Las chroni dom przed wiatrem i mrozem. – Ogród do 2009 r. nie mia� systemu podlewania. Gromadzili�my desz-czówk� w beczkach ustawionych pod rynnami i podlewali�my ni� ro-�liny w ca�ym ogrodzie. Niestety, wi�za�o si� to z d�wiganiem ci��kich konewek. Cho od pocz�tku przyzwyczajali�my ro�liny do oszcz�dnego podlewania, zmuszaj�c je do g��bszego i�szerszego ukorzeniania si�, musieli�my regularnie podlewa gleb� nie potrafi�c� kumulowa wody. Kiedy brakowa�o deszczówki, u�ywali�my wody z wodoci�gu. Obecnie warzywnik i skarp� podlewamy mikrozraszaczami i liniami kropluj�cy-mi, a trawnik zraszaczami wynurzanymi. Nadal wykorzystujemy wod� z dachu, tyle �e teraz odbieraj� j� rury z perforacj�, które wkopali�my p�ytko pod powierzchni� gruntu. Sukces w uprawie ogrodu z piaszczy-stym gruntem gwarantuje podlewanie, a dopiero na drugim miejscu nawo�enie. Polecamy robienie w�asnego kompostu ze skoszonej tra-wy, li�ci, resztek z kuchni. U nas si� sprawdza. – Zauwa�yli�my, �e ro�liny ozdobne dobrze radz� sobie w specyficz-nych le�nych warunkach. Do brzegowej cz��ci lasu od strony po�u-dnia i zachodu wiosn� i jesieni�, kiedy s�oce operuje pod innym k�-tem ni� w lecie, wpada du�o �wiat�a. Tym wi�cej, im wy�szej znajduj� si� korony drzew. �wiat�a wystarcza nawet do uprawy jukki, wymaga-j�cej pe�nego s�oca!– Buduj�c fundament pod ogrodzenie, wylali�my go w taki sposób, �eby przy trawniku mia� pó�k�, po której mo�na je�dzi ko�ami kosiar-ki. Dzi�ki temu nie trzeba u�ywa dodatkowo podkaszarki.

Ogród piel�gnuje tylko w�a�cicielka, poniewa� znajduje w pracach ogrodowych przyjemno� i utrzymuje dzi�ki nim dobr kondycj� fi-zyczn. M� konserwuje narz�dzia i sprz�t ogrodniczy. Warzywniki nawo�one s w�asnor�cznie sporzdzonym kompostem oraz oborni-kiem (dostarczanym w workach na dzia�k�), natomiast trawnik i�ro�li-ny ozdobne – wielosk�adnikowymi nawozami mineralnymi o krótkim terminie dzia�ania. Trawnik jest corocznie na wiosn� wertykulowa-ny. W ogrodzie nie u�ywa si� chemicznych �rodków ochrony ro�lin, jedynie preparaty zio�owe. Na przyk�ad prz�dziorki zwalczane s na-parem z pio�unu. Najbardziej wymagajce opieki ró�e zosta�y usuni�-te z ogrodu. Barbara lubi ro�liny o pokroju sto�kowatym i kulistym, dlatego strzy�e wiele krzewów w nas�onecznionej cz��ci ogrodu. Najcz��ciej u�ywa sekatora z akumulatorem.Nawozy do trawnika i ro�lin ozdobnych – 200 z�.Podlewanie ogrodu wod� z wodoci�gu – do 350 z� rocznie.

Jakiej piel�gnacji wymaga ogród i ile to kosztuje?

Ogród powstaje od 2004 r. Zak�ada�a go samodzielnie Barbara. Dla ograniczenia kosztów zagospodarowania dzia�ki, kupowa�a ma�e i�tanie krzewy, a kiedy podros�y, pozyskiwa�a z nich kolejne sadzon-ki. W�ten sposób rozmno�y�a np. bukszpan. Ro�liny kupowane przez 10�lat kosztowa�y oko�o 10 000 z�. Materia�y zu�yte w systemie na-wadniania – 3000 z� (robocizna w�asna). Obecne wydatki to:– wiosenny zakup ro�lin jednorocznych i sadzonek warzyw – 200 z�;– dosadzane ro�liny ozdobne – do 300 z�.

Koszty za�o�enia ogrodu

�ció�ka z igie� sosnowych i szyszki dekoruj równie� rabaty

Do 2009 r. deszczówk� gromadzono w beczkach, obecnie rozprowadzaj j rury perforowane, zakopane pod trawnikiem

Warzywnik znajduje si� w�g��bi rabaty, za obwódk z�kulistych bukszpanów, sza�wii i�aksamitek

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 195

Ogrody Czytelników

BD1-2_Reportaz_ogrod.indd 195 2013-12-18 08:27:49

Reportaż

BUDUJEMY DOM 1–2/2014196

AKTUALNO�CI Stawki wykonawców

Pracownia Analiz Rynku Budowlanego (PARB) systematycznie monitoruje stawki wykonawców na terenie ca�ego kraju. Dane s zbierane w postaci ankiet, wype�nianych przez cz�onków KBD (Klubu Budujcych Dom). Warto�ci skrajnie niskie i skrajnie wysokie s odrzucane.

Aktualne stawki wykonawców na podstawie 2134 ankiet z listopada 2013 r.

Rozpi�to�� od... do...

Najcz��ciej podawane

�CIANY, SUFITY, DACH

Lp. Rodzaj robót J.m. 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 �rednie

1. Murowanie �cian zewn�trznych – jednowarstwowe m2 25,50

2. Murowanie �cian zewn�trznych – dwuwarstwowe (bez ocieplenia) m2 32,70

3. Murowanie �cian zewn�trznych – trójwarstwowe m2 42,10

4. Uk�adanie pokrycia dachowego – gonty bitumiczne m2 25,20

5. Uk�adanie pokrycia dachowego – blacha lub blachodachówka m2 28,95

6. Uk�adanie pokrycia dachowego – dachówka ceramiczna lub cementowa m2 39,00

7. Ocieplenie poddasza (folia-we�na-folia) m2 28,75

8. Ocieplenie poddasza (folia-2 � we�na-folia) m2 26,80

9. Ocieplenie �cian (dla �cian dwuwarstwowych) z tynkiem m2 33,20

10. Wewn�trzne tynki cementowo--wapienne, gipsowe m2 18,20

11. G�ad� gipsowa – przetarcie ze szlifowaniem m2 17,20

12. Tynki suche z p�yt gipsowo-kartonowych m2 24,20

13. �cianki dzia�owe z p�yt gipsowo--kartonowych m2 27,80

14. Malowanie jednokrotne farb� emulsyjn� m2 7,50

15. Malowanie dwukrotne farb� emulsyjn� m2 12,10

16. Tapetowanie m2 16,30

17. Panele �cienne lub boazerie m2 25,00

18. Sufit podwieszany z p�yt g-k na stela�u, przygotowany do malowania m2 37,90

19. Glazura 20 × 25 cm na �cianach – u�o�enie i fugowanie m2 37,70

20. Glazura 10 × 15 cm na �cianach – u�o�enie i fugowanie m2 40,25

21. Glazura 10 × 10 cm na �cianach – u�o�enie i fugowanie m2 44,10

z�

OKNA I DRZWI

Lp. Rodzaj robót J.m. 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290 �rednie

32. Monta� okienm.b. obw. okna

26,30

33. Renowacja dwustronna drewnianych okien (skrobanie, szpachlowanie i malowanie) m2 46,00

34. Monta� drzwi szt. 158,90

35. Renowacja dwustronna drewnianych drzwi (skrobanie, szpachlowanie i malowanie) m2 83,30

36. Monta� parapetów wewn�trznych m.b. 27,60

z�

POD�OGI I SCHODY

Lp. Rodzaj robót J.m. 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 �rednie

22. Wylewka cementowa posadzki z izolacj� m2 30,80

23. Posadzka samopoziomuj�ca m2 18,50

24. Pod�oga – terakota u�o�ona w kwadrat m2 36,10

25. Pod�oga – gres u�o�ony w kwadrat m2 36,50

26. Panele pod�ogowe m2 18,10

27. Parkiet – u�o�enie z cyklinowaniem i lakierowaniem m2 48,75

28. Mozaika – u�o�enie z cyklinowaniem i lakierowaniem m2 50,80

29. Wyk�adzina pod�ogowa m2 16,00

30. Listwa pod�ogowa m.b. 9,10

31. Schody ob�o�one terakot� m.b. 40,00

z�

INSTALACJE

Lp. Rodzaj robót J.m. 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290 �rednie

37. Instalacja elektryczna pkt 33,75

38. Instalacja wodoci�gowa pkt 77,30

39. Instalacja kanalizacyjna pkt 53,80

40. Bia�y monta� (pod��czenie umywalki, wanny, sedesu, bidetu, brodzika) pkt 55,00

41. Obmurowanie brodzika prostego pkt 80,80

42. Obmurowanie brodzika naro�nego pkt 98,70

43. Obmurowanie wanny prostej pkt 104,50

44. Obmurowanie wanny naro�nej pkt 130,00

45. Wkucie rur w �cian� z ceg�y pkt 85,80

46. Instalacja c.o. pkt 98,20

47. Monta� grzejników pkt 86,40

48. Demonta� grzejników pkt 30,00

z�

BUDUJEMY DOM 1–2/2014198

INSTALACJE

Istniejce kominy murowane mo�na tak�e przy-stosowa do wspó�pracy z kot�ami z zamkni�t komor spalania. Wprowadzany w komin wk�ad kominowy ma z regu�y �rednic� 80–100 mm, po-zostaje wi�c do� przestrzeni wewntrz kana�u, aby swobodnie mog�o tam przep�ywa powie-trze. Warunkiem jest jednak ca�kowita g�ad-ko� i czysto� �cianek wewn�trznych, które b�d mia�y kontakt z doprowadzanym do ko-t�a powietrzem.

Innym sposobem b�dzie zastosowanie tzw. adaptera rozdzielajcego przewód spalinowy

od powietrznego. W takim przypadku do ko-mina wprowadza si� jedynie rur� spalinow, a powietrze niezb�dne do spalania dop�ywa oddzieln rur wyprowadzon na zewntrz np. przez �cian� domu. Przy instalowaniu kot�ów z zamkni�t komor spalania o mocy do 21 kW mo�na równie� zrezygnowa z budowy komina, a spaliny odprowadza rur dwu�cien-n przez �cian� domu. Rozwizanie takie jest szczególnie korzystne, gdy instalujemy kocio� w pomieszczeniu bez dost�pu do komina lub w nowym domu b�dziemy instalowa wenty-

lacj� mechaniczn nawiewno-wywiewn, któ-ra nie wymaga wyprowadzenia kana�ów wen-tylacyjnych ponad dach.

POD�CZENIE KOTA DO KOMINAKupi�em gazowy kocio� kondensacyjny, który b�dzie zamontowany w miejscu dotych-czasowego kot�a w�glowego. Zastanawiam si�, jak najpro�ciej rozwi�za� problem odpro-wadzenia spalin z nowego kot�a, wykorzystuj�c np. istniej�cy wolny kana� wentylacyjny. Czy musz� wprowadzi� tam rur� spalinowo-powietrzn�, czy te� wystarczy pod��czy� tyl-ko przewód spalinowy?

N A S I E K S P E R C I

W tej rubryce na pytania Czytelników odpowiadaj� eksperci BD. Dzielcie si� Pastwo swoimi w�tpliwo�ciami i problemami z innymi Czytelnikami. Je�li za� potrzebujecie pilnej porady, do dyspozycji jest dy�urny numer redakcyjny – 22 257 84 78 (poniedzia�ek, �roda, pi�tek) od 10.00 do 14.00 oraz forum na stronie www.forum.budujemydom.pl.

MA GORZATA SZYMA�SKA

porady ogrodniczeMA GORZATA WOJCIUKporady architektoniczne

CEZARY JANKOWSKIporady budowlane,

instalacyjne

Do takiego typu ogrzewania najlepiej nada-j si� maty grzejne montowane bezpo�rednio pod p�ytkami ceramicznymi. Maty te maj umo-cowany kabel grzewczy na siatce ustalajcej jego rozstaw, a moc grzejna nie ma tu wi�ksze-go znaczenia, gdy� temperatur pod�ogi powi-nien sterowa termostat z czujnikiem pod�o-gowym. Wi�kszo� dost�pnych mat ma moc 100–150 W/m2, co znacznie przekracza potrze-by przy takim zastosowaniu, ale dzi�ki termo-statowi b�d si� one w�cza jedynie na krót-

ki czas, potrzebny do osigni�cia nastawionej temperatury pod�ogi.

Przewody grzejne s ta�sze od mat, ale ich u�o-�enie jest bardziej k�opotliwe. Czy ostatecznie b�-dzie wi�c op�acalne zale�y od wielko�ci powierzch-ni. W takiej sytuacji zupe�nie wystarczajca b�dzie moc 50 W/m2, jednak ze wzgl�du na równomier-no� rozk�adu temperatury lepiej by odleg�o� pomi�dzy przewodami wynosi�a poni�ej 20 cm. Lepiej wi�c wybra przewody o mniejszej mocy na 1 m d�ugo�ci, za to u�o�y je g��ciej.

CIEPA PODOGAChcia�bym w �azienkach i korytarzu prowadz�cym do nich z sypialni uzyska� ciep�� pod-�og�. Chodzi mi tylko o to, by terakota nie by�a zimna w dotyku, bo ogrzewanie i tak za-pewni� grzejniki. My�l�, �e najpro�ciej i najtaniej b�dzie zatopi� kable grzewcze w wylew-ce, ale jaka powinna by� w tej sytuacji ich moc i rozstaw?

U�o�enie mat elektrycznych to zdecydowanie naj�atwiejszy sposób uzyskania „ciep�ej pod�ogi”

fot.

Junk

ers

Gazowy kocio� kondensacyjny

fot.

Elek

tra

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 199

Rury instalacyjne mo�na uk�ada pod pod�og, w �ciankach instalacyjnych, w bruzdach wy-kutych w murze, za ekranami lub listwami ma-skujcymi. Oczywi�cie, ró�ne fragmenty insta-lacji wodno-kanalizacyjnej mo�na prowadzi w odmienny sposób, dostosowany do rodzaju i miejsca zamontowania zasilanego urzdzenia.

Monta� podpod�ogowy umo�liwia �atwe dopro-wadzenie rur w dowolne miejsce domu. Podczas prac remontowych mo�e by z powodzeniem przeprowadzony podczas wymiany lub uk�ada-nia izolacji cieplnej pod�ogi. Trasa przebiegu rur mo�e by prawie dowolna, byleby nie by�y one nara�one na uszkodzenia mechaniczne.

Trzeba równie� wcze�niej dok�adnie okre�li miejsca pod�czenia poszczególnych urzdze� – pó�niejsze zmiany mog okaza si� trudne do przeprowadzenia. Do uk�adania rur w pod�odze wykorzystuje si� rury elastyczne z miedzi lub polietylenowe. Nie powinny mie po�cze� pod pod�og, bo zawsze istnieje niebezpiecze�stwo ich rozszczelnienia. Nak�ada si� na nie os�ony

z rury karbowanej – tzw. peszle, a w przypadku rur c.w.u. równie� otulin� izolujc cieplnie.

Rury montuje si� w �ciankach instalacyjnych g�ównie wtedy, gdy przewiduje si� zainstalo-wanie sedesu lub bidetu wiszcego, zamoco-wanego do odpowiedniego stela�a. Ca� insta-lacj� montuje si� wtedy na istniejcej �cianie, a nast�pnie zakrywa �ciank szkieletow, któ-r wyka�cza si� p�ytami gipsowo-kartonowymi. Rury w bruzdach uk�ada si� najcz��ciej przy do-prowadzeniu wody do na�ciennych baterii czer-palnych. Tak prowadzone wymagaj ochrony przed bezpo�rednim kontaktem z zapraw, dla-tego os�ania si� je peszlami, otulin ciepln lub tektur falist.

Zag��bienie rur w murze powinno umo�liwi na�o�enie warstwy tynku o grubo�ci co naj-mniej 2 cm. Przy szerokich bruzdach pod tyn-kiem umieszcza si� wzmacniajc siatk� tyn-karsk. Czo�a ko�cówek doprowadzajcych wod� musz by na jednym poziomie w roz-stawie 155 mm i zag��bione na ok. 1 cm od

lica �ciany – gdy mocowane b�d do nich ba-terie na�cienne.

Za os�onami prowadzi si� g�ównie piony in-stalacyjne oraz przewody w kanale przypod�o-gowym. Tak prowadzone rury musz by zamo-cowane do pod�o�a w odst�pach zalecanych dla danego materia�u. Uchwyty mocujce musz zapewnia rurom mo�liwo� przesuwania si� w nich i nie mog kaleczy ich powierzchni.

Przymierzam si� do przeprowadzenia wymiany rur instalacji wodnej, gdy� stare, stalowe, za-ros�y ju� kamieniem i znacznie zmniejszy� si� przez to przep�yw wody. W jaki sposób popro-wadzi� nowe rury, aby zbytnio nie rujnowa� wyremontowanych niedawno pomieszcze�?

PROWADZENIE RUR WODNYCH

„PODOGÓWKA” I STROP DREWNIANY

Najlepszym rozwizaniem b�dzie w tej sytuacji wykonanie na drewnianym stropie typowej wy-lewki, w której zostan zatopione rury wodnego ogrzewania pod�ogowego. Jednak oznacza to do� znaczne obci�enie, które musi uwzgl�d-ni projektant stropu. Warto pomy�le o wyko-rzystaniu g��ciej u�o�onych rur o niewielkiej �rednicy i cie�szej, a wi�c i l�ejszej wylewki, oczywi�cie z odpowiedniej mieszanki do wy-konywania jastrychów.

Mo�na te� wykorzysta specjalne systemowe p�yty styropianowe przeznaczone do uk�adania rurek ogrzewania pod�ogowego, a nast�pnie do przykrycia p�ytami w�óknowo-cementowymi lub w�óknowo-gipsowymi, czyli tzw. suchym jastrychem. Taka konstrukcja b�dzie stosun-kowo lekka.

Natomiast monta� ogrzewania pod�ogowego na typowym stropie drewnianym nie jest do-brym pomys�em. Wynika to przede wszystkim z du�ego oporu cieplnego podk�adu i pokry-cia pod�ogowego wykonywanego najcz��ciej z p�yt OSB lub desek, co sprawia, �e ciep�o

z trudem przenika przez te warstwy. Instalacja taka nie zapewnia te� równomiernego roz-k�adu temperatury – w miejscu przebiegu rur grzewczych pod�oga b�dzie wy-ra�nie cieplejsza ni� na pozosta�ej powierzchni, co negatywnie wp�y-wa równie� na „prac�” elementów drewnianych. Mog te� wystpi problemy z utrzymaniem stabil-nej temperatury w pomieszcze-niu, gdy� niewielka bezw�adno� cieplna uk�adu wymaga b�dzie zasilania wod o znacznym zró�-nicowaniu temperatury, do czego potrzebny b�dzie oddzielny uk�ad sterowania obiegiem grzewczym. Po�rednim niekorzystnym efek-tem zainstalowania pod�ogówki na stropie drewnianym b�dzie trudne jego wyciszenie, gdy� pod poszyciem pod�o-gowym musi pozostawa wolna przestrze�. Je�li jednak kto� uprze si� przy takim roz-wizaniu, to na konstrukcji stropowej nale�y

u�o�y ocieplenie z we�ny mineralnej pokry-tej warstw folii aluminiowej, a na belkach zamocowa „grzebie�” np. z �at drewnianych,

w którego wyci�ciach u�o�one b�d rury grzew-cze. Efektywno� i równomierno� ogrzewa-nia poprawi umieszczenie na rurach radiato-rów np. z blachy aluminiowej.

Zamierzam wybudowa� dom drewniany i chcia�bym zarówno na górze jak i na dole zrobi� ogrzewanie pod�ogowe. Dó� to nie problem, bo tam planuj� typow� pod�og� na gruncie, ale jak zrobi� „pod�ogówk�” na stropie drewnianym?

Zag��bienie rur w murze powinno umo�liwi na�o�enie tynku

fot.

Aqu

athe

rm P

olsk

a

Systemowe p�yty przeznaczone do pokrycia suchym jastrychem znacznie mniej obci�aj strop ni� tradycyjna wylewka

fot.

Reh

au

BUDUJEMY DOM 1–2/2014200

ARCHITEKTURA I WN�TRZACEGLANY DOM NA PRZEDMIE�CIACHNiedawno postanowili�my przenie�� si� na przedmie�cia du�ej aglomeracji i szcz��liwie znale�li�my niewielki domek. Jest to jednopoziomowy, cegla-ny powojenny budynek, z czterema przechodnimi pokojami, kuchni�, du�� �azienk�, dodatkowym oddzielnym WC, kot�owni�, niewielk� sieni� oraz ta-rasem prowadz�cym do ogrodu. Pomieszczenia s� dosy� wysokie, bo maj� 290 cm. Przed wprowadzeniem si�, bardzo chcieliby�my przebudowa� wn�trze domu, tak aby sta�o si� ono dla nas bardziej funkcjonalne. Jeste�my 4-oso-bow� typow� rodzin� – nietypowe jest to, �e dzieci s� bli�niakami i nie wy-obra�aj� sobie mieszka� w oddzielnych pokojach. Z m��em bardzo si� z te-go cieszymy, gdy� planujemy jedn� z istniej�cych sypialni zaadaptowa� na jadalni� – bardzo chcia�abym znale�� miejsce na du�y stó� do biesiadowa-nia, bo uwielbiam gotowa� i przyjmowa� go�ci. Jako �e cz�sto przychodzi do nas du�o znajomych, zale�y nam, by oddzieli� stref� dzienn� od strefy spa-nia. Obecnie aby przej�� do sypialni trzeba wej�� do salonu. Chcieliby�my równie� �eby do naszego domu wpada�o wi�cej �wiat�a – kuchni� mamy od wschodu, za� sypialnie w których tak naprawd� sp�dza si� najmniej czasu znajduj� si� od po�udnia. Bardzo by�my si� cieszyli, gdyby mo�na przecho-dzi� z salonu na taras – w obecnej sytuacji po��czony jest on jedynie z sy-pialni� i tym samym nie ma do niego swobodnego dost�pu.

STREFA SYPIALNA: Prawa strona domu wydzielona zosta�a na cz�� sypialn. Pomi�dzy cz��ci dzienn proponujemy wybudowa �cian�, w której zamontowane b�d szerokie drzwi przesuwne. W razie wizyty go�ci, pozwol one na dyskretne poruszanie si� domowników mi�dzy sypialniami, za� na co dzie� mog pozostawa otwarte i tym samym optycznie powi�ksza wn�trze.

STREFA DZIENNA: Z listu wynika, �e Pani domu uwielbia gotowa, dlatego te� aby nie sp�dza�a ona samotnie czasu w oddzielnym pomieszczeniu –�proponujemy po�czy kuchni� z reszt domu. Wi�e si� to z wyburzeniem fragmentu �ciany i�wykonaniem podcigów podtrzymujcych belki stropowe (podcigi zaznaczono przerywan, pomara�czow lini). Taki sam zabieg b�dzie trzeba wykona pomi�dzy nowo zaaran�owan jadalni a salonem, który powsta� na skutek likwidacji jednej z sypialni. Jadalni� proponujemy umie�ci tu� przy kuchni, za� salon nieco dalej, tak aby mo�na by�o wyj� z niego na taras. Dzi�ki wyburzeniu �cian i po�czeniu trzech pokoi w jedno, do wn�trza budynku wpadnie zdecydowanie wi�cej �wiat�a.

Po wyburzeniu �cian sugerujemy wykona obustronny kominek, który b�dzie stanowi� centralne miejsce domu. Dzi�ki temu mieszka�cy i�ich go�cie b�d mogli cieszy si� z ognia zarówno odpoczywajc na kanapie, jak i biesiadujc przy stole.

Proponujemy po�czy korytarz z�reszt wn�trza. Stanowi on b�dzie wówczas jego integraln cz��, nie za� oddzielone �cianami i�drzwiami ciemne pomieszczenie.

Wielko� �azienki pozostaje bez zmian. Pomieszczenie jest obszerne – proponujemy urzdzi tu wygodny pokój kpielowy z�dwoma umywalkami, sedesem, bidetem, naro�nym prysznicem i�naro�n wann. Proponujemy pozostawi swobodny dost�p do okien, a�miejsce to podkre�li designerskim fotelem, który b�dzie stanowi� mebel-rze�b�.

Dzi�ki cofni�ciu �cianki dzia�owej pomi�dzy sieni a kot�owni za lini� okna – do pomieszczenia wpada b�dzie dzienne �wiat�o. Powi�kszenie sieni pozwoli�o równie� znale� miejsce na szaf� na wierzchnie ubrania i buty. Kot�ownia nieco si� zmniejszy�a, ale wci� jest w niej miejsce na piec gazowy. Jako �e pomieszczenie to ssiaduje z��azienk, proponujemy umie�ci w�nim pralk�, a nawet suszark�. Nad�urzdzeniami, na suficie, b�dzie mo�na umie�ci spuszczane linki do�suszenia prania.

PARTER PRZED ZMIANAMI

Wersja A

��

bd1-2_porady.indd 200 2013-12-20 12:02:03

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 201

Konieczno� szybkiego remontu podyktowana rych�ym zwolnieniem zajmowanego obecnie mieszkania uniemo�liwia przeprowadzenie du�ych zmian we wn�trzu budynku. Dlatego te� w drugim wariancie rozk�ad pomieszcze� pozostaje podobny, jednak proponujemy tu maksymalne wydzielenie strefy dziennej od strefy sypialnej. Wej�cie do jadalni i salonu mo�liwe b�dzie jedynie przy kuchni, jednak dzi�ki temu domownicy b�d mieli pe�n intymno� w poruszaniu si� pomi�dzy sypialniami a �azienk. Wprowadzenie jednolitej �ciany dzia�owej, bez otworu drzwiowego, z pewno�ci zapewni równie� lepsze wyg�uszenie cz��ci sypialnej. Dzi�ki temu dzieci b�d mog�y spokojnie spa, gdy rodzice b�d jeszcze przyjmowa go�ci.

Powierzchnia �azienki uleg�a nieznacznemu zmniejszeniu. W tej wersji zalecamy przeniesienie wanny pod �cian� z oknami, tak, aby biorc kpiel, mo�na by�o spoglda za okno. Dzi�ki temu sedes i�bidet znajduje si� w bardziej intymnym miejscu, bo za �cian, nie za� naprzeciwko drzwi do �azienki. Chcc utrzyma przestronno� pomieszczenia radzimy zrezygnowa z�prysznica.

W sypialni rodziców proponujemy zrobi dodatkowe wyj�cie na�taras, dzi�ki któremu gospodarze b�d� mieli bezpo�redni kontakt z�ogrodem. Przeszklone drzwi tarasowe zwi�ksz równie� powierzchni�, przez któr b�dzie wpada�o do pokoju �wiat�o.

Ze wzgl�du na rezygnacj� z�bezpo�redniego po�czenia jadalni i cz��ci sypialnej mo�liwe jest umieszczenie w�korytarzu szafek. Na�rysunku zaznaczyli�my szafki o�g��boko�ci 40 cm – jednak�e w zale�no�ci od preferencji, mo�na równie� rozwa�y g��boko� 60 cm.

Dzi�ki centralnej lokalizacji pionu kominowego –�podobnie jak w poprzedniej wersji i tu mamy mo�liwo� wybudowania kominka po obu stronach �ciany. Jednak�e ze wzgl�du na wprowadzenie drzwi tarasowych, a tym samym zwi�kszenie intensywno�ci komunikacji – proponujemy wybudowa kominek jedynie od strony salonu. Dzi�ki temu jadalnia, która jest pokojem przechodnim, b�dzie wydawa�a si� bardziej przestronna.

Powierzchnia jadalni wraz z salonem zwi�kszy�a si� kosztem przesuni�cie �cianki dzia�owej ku wschodniej stronie budynku. �rodkowy, istniejcy otwór okienny na zachodniej elewacji, proponujemy zamieni na szerokie, oszklone drzwi, przez które wpadnie do wn�trza domu wi�cej dziennego �wiat�a. Tak zamian� wprowadzili�my jednak przede wszystkim pami�tajc o pragnieniu gospodarzy u�atwienia komunikacji pomi�dzy wn�trzem budynku a tarasem. Tym samym proponujemy znaczne powi�kszenie jego, które to umo�liwi ustawienie du�ego sto�u na letnie biesiadowanie. Po�udniowa strona tarasu pozostanie do opalania.

W tej wersji w kuchni zaplanowano dodatkowo wysuni�ty blat, który b�dzie spe�nia� funkcj� ma�ego sto�u na szybkie �niadania. Takie rozwizanie domknie wn�trze przy jednoczesnym zachowaniu wizualnego po�czenia pomi�dzy kuchni a jadalni.

Doradzamy znaczne powi�kszenie tarasu – z pierwotnych 39 m2 powierzchni� zwi�kszyli�my do prawie 74 m2. Taki przestronny taras pozwoli na ustawienie du�ego sto�u do biesiadowania, jak równie� wyznaczenie miejsca do opalania. Kszta�t litery L pozwala równie� na �atw i szybk komunikacj� bez konieczno�ci zamoczenie nóg w mokrej trawie. W�obecnym wariancie z��atwo�ci mo�na wej� z�tarasu do kuchni, jadalni, salonu, czy nawet sypialni gospodarzy. Ustawienie sto�u na tarasie od strony jadalni i�kuchni dodatkowo powoduje, �e po�udniowa cz�� nabiera bardziej intymnego charakteru. Podczas przyj�cia, wi�kszo� go�ci pozostanie po zachodniej stronie budynku i tym samym ha�as rozmów zostanie nieco wyt�umiony przez zewn�trzne �ciany.

Na ca�ej szeroko�ci �ciany, naprzeciwko drzwi prowadzcych z sieni radzimy zawiesi lustro. Optycznie�powi�kszy ono�niewielki korytarz.

Ta wersja przebudowy zak�ada ca�kowite odizolowanie cz��ci sypialnej od dziennej. Pozwala na to wydzielenie ma�ego korytarza i wstawienie dodatkowych drzwi. Nawet w�sytuacji, gdy go�cie b�d mieli potrzeb� skorzystania z wi�kszej �azienki – dodatkowe drzwi pomi�dzy korytarzami pozwol na zachowanie pe�nej intymno�ci mieszka�ców.

Wersja B��

�

bd1-2_porady.indd 201 2013-12-20 12:02:14

OGRODYOZDOBNE BRZOZY ZIM�

Poprosz� o podpowied�, które gatunki brzóz ma-j� najbardziej intensywnie bia�� kor� i tym sa-mym s� bardzo ozdobne w stanie bezlistnym?

DODATKOWA „PIERZYNA”Czym najlepiej okrywa� zim� rabaty bylinowe i cebulowe? Czy jest jaka� ró�nica mi�dzy iglastymi ga��zkami sosnowymi a �wierkowymi czy jod�owymi?

Brzoza po�yteczna (bardzo wczesn wiosn)

Brzoza bia�a chi�ska ‘Fascination’ w stanie bezlistnym w szkó�ce

Wszystkie rabaty obsadzone bardziej wra�liwymi ro�linami nie b�d bujnie rozkwita na wiosn�, gdy pozostan bez okrycia w bez�nie�ne zimy, przy d�ugo utrzymujcym si� silnym mrozie. Najbardziej nara-�one na przemarzanie s ro�liny m�ode, zimozielone i te pochodz-ce z cieplejszych rejonów. Do zabezpieczania rabat polecam nast�-pujce materia�y:li�cie – wykorzystywane tam, gdzie cz��ci naziemne ro�lin, np. ce-bulowych, znikaj na zim�. Pod grub warstw li�ci trudno o powie-trze, dlatego nie powinno si� nimi okrywa ro�lin zimozielonych (np. barwinka czy bluszczu);stroisz – to ga�zki drzew iglastych (�wierk, jod�a, sosna). S bar-dzo atrakcyjne wizualnie, naturalnie wtapiaj si� w ogrodowe rabaty.

Ponadto przepuszczaj powietrze, dlatego nadaj si� do os�aniania wszystkich wra�liwych ro�lin, równie� zimozielonych. Jedyna ró�nica pomi�dzy stroiszami z ga�zek �wierkowych, sosnowych czy jod�o-wych jest w wygldzie. �wierk i jod�a maj ga�zki p�askie, bardziej regularnie roz�o�one i uporzdkowane od ga�zek sosny;w�óknina – cz��ciej do os�ony przed wiatrem wy�szych krzewów i�drzewek (rzadziej rozpo�ciera przy gruncie);s�oma – stanowi lepszy materia� ni� li�cie, przepuszcza powietrze. Mo�na stosowa przy wy�szych krzewach i drzewkach, tworzc cho-cho�y, a tak�e rozk�ada na ziemi;kora – s�u�y g�ównie do usypywania kopczyków, które b�d chroni korzenie i dolne p�dy poszczególnych ro�lin.

Proponuj� dwa gatunki brzóz najbardziej cha-rakterystyczne ze wzgl�du na intensywne zabar-wienie kory.

Brzoza po�yteczna (Betula utilis) – drzewo po-chodzi z Himalajów i std jego du�a tolerancja na mróz. W Polsce dorasta do wysoko�ci ok. 10 m, nie ma specjalnych wymaga� glebowych, prefe-ruje stanowiska s�oneczne. �nie�nobia�a kora po-jawia si� na dwuletnich p�dach, a sercowate li�cie �adnie przebarwiaj si� jesieni na z�oto�ó�ty kolor. Popularne odmiany to ‘Doorenbos’ i ‘Jacquemonta’.

Brzoza bia�a chi�ska ‘Fascination’ (Betula albo-sinensis) – jest to wyjtkowa odmiana o �uszczcej si� korze w przepi�knym kolorze pomara�czowo--ró�owo-kremowym. Drzewo dorasta do wysoko-�ci ok. 12 m, najlepiej ro�nie na wilgotnej, ale do-brze zdrenowanej glebie, w s�o�cu.

Stroisz jod�owy, szczelnie pokrywajcy powierzchni� rabaty Ga�zki sosnowe wokó� pnia drzewa

BD1-2Porady.indd 202 2013-12-18 11:14:38

reklamy.indd 203 2013-12-19 21:55:23

POMPA CIEP A. FAKTY I MITY

204 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Pompa ciep�a to co�, co wielu inwestorów chcia�oby mie�, ale nie bar-dzo wiedz�, jak si� do tego zabra�. I w�a�nie t� luk� w wiedzy b�dzie uzupe�nia� nasz roczny cykl artyku�ów.

Pompy ciep�a z pewno�ci� b�d� si� w Polsce upowszechnia�, bo na ich korzy�� dzia�a utrzymuj�ca si� wci�� tendencja wzrostu cen pa-liw i energii. Mo�na powiedzie�, �e obowi�zuje tu zasada: im gorzej (na rynku paliw), tym lepiej (dla pomp ciep�a).

Równie� nieufno�� przeci�tnego Kowalskiego, który postrze-ga pomp� ciep�a jako niesprawdzon� nowink�, z czasem zniknie. W kocu Polacy dali si� przekona� np. do kot�ów kondensacyjnych. A kot�y kondensacyjne pojawi�y si� na rynkach Europy Zachodniej znacznie pó�niej, ni� pompy ciep�a.

W pytaniach i odpowiedziach przedstawiamy podstawowe infor-macje na temat tych urz�dze.

Oto tytu�y kolejnych artyku�ów w tym cyklu:

BD 1–2/14 Dlaczego pompa ciep�a?

BD 3/14 Wybór dolnego �ród�a. Najwa�niejsza decyzja

BD 4/14 �ród�o górne – jakie wybra?

BD 5/14 Wybieramy pomp� ciep�a – przegld oferty rynkowej

BD 6/14 Ciep�a woda (c.w.u.) w systemie z pomp ciep�a

BD 7–8/14 Pompa ciep�a w klimatyzacji

BD 9/14 Pompa ciep�a a technologia budowy domu

BD 10/14 Eksploatacja i konserwacja systemu z pomp ciep�a

BD 11–12/14 Wymiana kot�a c.o. na pomp� ciep�a

Pompy ciep�a s� tanie w eksploatacji, banalnie �atwe w obs�udze, trwa�e i niezawodne. Jednak przeci�tny inwestor nie ma poj�cia, jakie urz�dzenie b�dzie pasowa� do jego domu, a nawet – jak ono dzia�a. Brak wiedzy to g�ówna przeszkoda w ich upowszechnieniu.

ompy ciep�a s� tanie w eksploatacji, banalnie �atwe w obs�udze, trwa�e i niezawodne.ednak przeci�tny inwestor nie ma poj�cia, jakie urz�dzenie b�dzie pasowa� do jego domu,

t j k d i � B k i d t �ó k d i h h i i

Pompa ciep�aPompa ciep�aFakty i mityFakty i mity

fot.

Vaill

ant

Pompy ciep�a dla pocz�tkuj�cych

205BUDUJEMY DOM 1–2/2014

Pompa ciep�aFakty i mity

POMPA CIEP A. FAKTY I MITY

Co to jest pompa ciep�a? Pompa ciep�a to urz�dzenie przeznaczone

do zasilania w ciep�o instalacji centralnego ogrzewania (c.o.) i/lub podgrzewania ciep�ej wody u�ytkowej (c.w.u.). W domowej insta-lacji grzewczej pe�ni tak� sam� rol�, jak ko-cio� w�glowy, gazowy czy elektryczny, wyko-rzystuje za� ciep�o zmagazynowane w ziemi, wodzie lub powietrzu oraz energi� elektrycz-

n�. Nazwa pompa ciep�a obrazuje w pogl�do-wy sposób zasad� dzia�ania urz�dzenia: s�u-�y ono do przet�aczania darmowej energii cieplnej, dost�pnej w naszym otoczeniu, do wn�trza budynku (czy te� zasobnika c.w.u.).

Pompy ciep�a zdobywaj� popularno�� z powodów:� ekonomicznych – koszty ogrzewania bu-dynku i przygotowania ciep�ej wody u�yt-

kowej s� nawet o po�ow� ni�sze, ni� przy u�yciu gazu ziemnego (nie mówi�c o oleju opa�owym czy gazie p�ynnym);� eksploatacyjnych – pompa ciep�a jest bezob-s�ugowa, nie wymaga komina, wykonywania przy��cza gazowego ani sk�adowania opa�u w jakiejkolwiek postaci. Ponadto nie ma mowy o zagro�eniach zwi�zanych z nieszczelno�ciami w instalacji gazowej czy z otwartym ogniem;

fot.

Vike

rson

n

Pompy ciepa dla pocz�tkuj�cych

Pompy ciep�a to wynala-zek nienowy, ale z powodu barier techniczno-ekono-micznych, na szersz� skal� wykorzystywany w Polsce dopiero od kilkunastu lat. Cho� maj� ju� tysi�ce za-dowolonych u�ytkowników, wiedza o nich ma wci�� bardzo ograniczony zasi�g w naszym spo�ecze�stwie. Co wi�cej – o pompach cie-p�a kr��y wiele szkodliwych mitów. Czytelnikom, którzy nie mieli do tej pory okazji zapozna� si� z podstawami funkcjonowania i wykorzy-stania tych urz�dze�, przy-bli�amy najwa�niejsze infor-macje na ich temat.

POMPA CIEP A. FAKTY I MITY

Wci�� nie do ko�ca znaneAdam Jamio�kowski

POMPA CIEP A. FAKTY I MITY

206 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

PATRONI CYKLU

� ekologicznych – wi�kszo�� energii, dostar-czanej przez pomp� do domowej instalacji grzewczej, to energia odnawialna, pozyskana z otaczaj�cego budynek �rodowiska (do które-go zreszt� szybko wraca).

Jak to mo�liwe, by ciep�o przep�ywa�o z miejsca, gdzie jest zimniej, do tego, gdzie jest cieplej?Nie ma w tym nic tajemniczego, nauko-

we podstawy techniki ch�odniczej opra-cowano jeszcze w XIX wieku, a od dzie-si�cioleci wszyscy korzystaj� z urz�dzenia zwanego lodówk�, która te� przecie� prze-pompowuje ciep�o z miejsca, gdzie jest zimniej, do cieplejszego otoczenia. Oto za-sada funkcjonowania obiegu ch�odnicze-go: ozi�biony czynnik ch�odniczy wp�ywa do pierwszego wymiennika ciep�a, zwane-go parownikiem, gdzie na skutek ogrzania paruje, pobieraj�c tym samym ciep�o. Para o podwy�szonej temperaturze trafia do spr��arki nap�dzanej energi� elektryczn�. Przyrostowi ci�nienia towarzyszy wzrost temperatury czynnika ch�odniczego (nawet do 90°C), który w postaci tzw. przegrzanej pary wp�ywa do drugiego wymiennika cie-p�a, zwanego skraplaczem. Tam dochodzi do kondensacji pary, w wyniku której wy-dziela si� ciep�o. Och�odzony ju� czynnik w postaci ciek�ej trafia do zaworu rozpr��-nego (rozpr��aj�cego), w którym nast�puje gwa�towny spadek temperatury i ci�nienia czynnika. Potem trafia on do parownika i cykl si� zamyka.

System grzewczy oparty na pompie cie-p�a sk�ada si� z trzech obiegów, z których �rodkowy to jakby agregat ch�odniczy, tyl-ko o znacznie wi�kszej mocy, ni� te wyko-rzystywane w lodówkach. Zadaniem pierw-szego obiegu jest dostarczanie do parownika

ciep�a rozproszonego w ziemi, wodzie lub powietrzu – w obiegu tym kr��y zazwyczaj wodny roztwór glikolu (ochrona przed za-marzaniem). Pompa ciep�a przekazuje ciep�o do skraplacza, sk�d odbiera je woda kr��� -ca w trzecim obiegu, zaopatruj�cym dom w ciep�o (grzejniki lub pod�ogówka).

Czy tak skomplikowany system mo�e pracowa� efektywnie?Tak, i to bardzo. Okazuje si� bowiem, �e

w przypadku przeci�tnej pompy ciep�a, na ka�dy 1 kW energii potrzebnej do nap�dza-nia spr��arki, przypadaj� a� 3 kW pobrane

z otoczenia (rys. 1). I to wcale nie jest magia, tylko fakt wynikaj�cy z praw termodynami-ki. W rezultacie, przy poborze mocy z sieci elektroenergetycznej wynosz�cym 1 kW, uzy-skujemy a� 4 kW u�ytecznej mocy cieplnej. Sprawia to, �e pompa ciep�a pod wzgl�dem kosztów eksploatacji jest praktycznie najta-szym �ród�em ciep�a, znacznie taszym od gazu ziemnego, a ju� bezkonkurencyjnym w stosunku do innych urz�dze grzewczych, niewymagaj�cych ci�g�ej obs�ugi.

Co to jest dolne �ród�o ciep�a?Jest to rezerwuar ciep�a, które pompa po-

biera z otoczenia. Zasobnikiem tym mo�e by� grunt, woda lub otaczaj�ce dom powietrze.

W przypadku gruntu, mo�liwe s� dwa rozwi�zania. Pierwsze to kolektor grun-towy (rys. 2), wykorzystuj�cy ciep�o s�o-neczne zmagazynowane w powierzchnio-wej warstwie ziemi. Wykonywany jest w formie uk�adu rur polietylenowych, za-kopanych nieco poni�ej strefy przemarza-nia dla danego rejonu, czyli w Polsce prze-wa�nie na g��boko�ci 180 cm. Kolektor taki jest do�� tani w wykonaniu, wymaga jed-nak posiadania przy domu sporej dzia�ki. Powierzchnia ta nie mo�e by� potem zabu-dowana ani pokryta nawierzchni�, która utrudnia�aby regeneracj� kolektora (czyli

� Rys. 1. Bilans energetyczny dzia�ania pompy ciep�a

fot.

Vaill

ant

� Rys. 2. Kolektor gruntowy

fot.

Dan

foss

� Rys. 3. Sonda pionowa

fot.

Dan

foss

Pompy ciep�a dla pocz�tkuj�cych

207BUDUJEMY DOM 1–2/2014

REKLAMA

ogrzewanie go w porze letniej przez s�oce i wody opadowe). W praktyce budowa ta-kiego kolektora jest mo�liwa tylko w przy-padku nowych budynków, bo ma�o kto zdecyduje si� na rujnowanie zagospodaro-wanego terenu.

Drugi rodzaj dolnego �ród�a, pobieraj�cego ciep�o z gruntu, to kolektor pionowy (rys. 3), wykonywany w postaci rur umieszczanych w odwiertach o g��boko�ci od 50 do 130 m. Jest to rozwi�zanie do�� drogie w realizacji (cho� ceny tego rodzaju us�ug szybko spada-j�), ale znakomite pod wzgl�dem eksploata-cyjnym. Poni�ej g��boko�ci 20 m temperatura gruntu jest bowiem niemal sta�a (ro�nie nawet o 2°C/100 m). Wykonanie takiego kolektora nie niszczy przy tym dzia�ki, a je�li zdecydujemy si� na to przed budow� domu, kolektor mo�-na wykona� nawet pod budynkiem (mniejsze b�d� wtedy straty ciep�a na drodze od kolekto-ra do pompy).

Dobrym rezerwuarem ciep�a mog� by� te� wody gruntowe lub g��binowe (rys. 4) – dol-ne �ród�o ciep�a ma wtedy posta� dwóch

odwiertów, z których jeden s�u�y do po-boru, a drugi do zrzutu sch�odzonej wody. Warunkiem jego w�a�ciwego dzia�ania jest odpowiedni wydatek uj�cia wody oraz w�a-�ciwy jej sk�ad chemiczny, niepowoduj�cy zanieczyszczenia instalacji osadami. Z ko-

lei wody powierzchniowe mo�na podob-nie jak grunt, je�li tylko w pobli�u domu mamy zbiornik (jeziorko, staw) maj�cy po-nad 3 m g��boko�ci. Na jego dnie uk�ada si� p�tle z rur polietylenowych i jest to rozwi�-zanie bardzo efektywne, bowiem temperatu-

� Rys. 4. Pompa wykorzystujca wody gruntowe

fot.

Dan

foss

� Rys. 5. Pompa wykorzystujca powietrze

fot.

Dan

foss

POMPA CIEP A. FAKTY I MITY

208 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

ra wody w pobli�u dna utrzymuje si� na sta-�ym poziomie 4°C (woda o tej temperaturze ma najwi�ksz� g�sto��).

Trzeci rodzaj dolnego �ród�a ciep�a to po prostu powietrze (rys. 5). Jest to �ród�o naj-mniej k�opotliwe w wykorzystaniu – bo do-st�pne tu� za �cian� domu – ale te� maj�ce najgorsze w�a�ciwo�ci (najni�sz� temperatu-r�) zim�, kiedy ciep�o jest nam najbardziej potrzebne.

Czy stosowanie powietrznych pomp ciep�a ma w tej sytuacji sens?Jak najbardziej, a co wi�cej – s� one coraz

cz��ciej spotykane. Ogromnym ich atutem jest brak konieczno�ci wykonywania jakich-kolwiek robót ziemnych, co zdecydowanie obni�a koszty monta�u oraz pozwala bezpro-blemowo wykorzystywa� je do modernizacji instalacji grzewczych w istniej�cych budyn-kach (bez ingerencji w ogród). Post�p tech-niczny spowodowa�, �e s� ju� dost�pne mo-dele pracuj�ce efektywnie przy temperaturze zewn�trznej nawet -15°C, a przecie� spadki temperatury poni�ej tego poziomu nie s� w naszym klimacie a� tak cz�ste. Z tego wzgl�du s� bardzo cz�sto wykorzystywane do modernizacji ju� istniej�cych kot�owni, w szczególno�ci tych zasilanych olejem opa-�owym lub gazem p�ynnym (oszcz�dno�ci si�gaj� wtedy 50% w skali roku).

W ostatnim czasie coraz popularniejsze staj� si� te� ma�e, kompaktowe (zintegro-wane z 300-litrowym zasobnikiem) pom-py typu powietrze-woda, przeznaczone do wytwarzania ciep�ej wody u�ytkowej we wspó�pracy z klasycznym kot�em grzew-czym (a cz�sto równie� z panelem kolek-torów s�onecznych, co �wietnie si� spraw-dza, gdy� zim� mróz cz�sto idzie w parze z pi�kn�, s�oneczn� pogod�, a zachmurze-nie z odwil��. Pozwala to pompie i kolek-torom wspiera� si� nawzajem). Co ciekawe, ozi�bione powietrze, wyrzucane przez tak� pomp�, mo�na latem wykorzysta� do ch�o-dzenia domu, co czyni z niej niedrogi kli-matyzator. Urz�dzenie sprawdza si� te� jako osuszacz nieogrzewanej latem piwnicy. Drugi hit rynkowy to pompy grzewcze typu split, charakteryzuj�ce si� rozdzieleniem urz�dzenia na dwie cz��ci: instalowany na zewn�trz budynku modu� z parownikiem i wentylatorem, s�u��cy do pobierania cie-p�a z powietrza, oraz montowany np. w piw-nicy, niemal bezg�o�ny, uk�ad hydrauliczny do zasilania instalacji c.o.

Na co nale�y zwraca� uwag� przy wyborze pompy ciep�a?Podstawowym parametrem pompy ciep�a

jest tzw. wspó�czynnik COP, pokazuj�cy, ile energii cieplnej jest w stanie wytworzy� urz�dzenie przy zu�yciu 1 kW energii elek-trycznej. Oblicza si� go wg wzoru:

Przyk�adowo, wspó�czynnik równy 4 ozna-cza, �e pobieraj�c 1 kW mocy z sieci elektro-energetycznej, urz�dzenie jest w stanie do-starczy� 4 kW mocy cieplnej, z czego 3 kW to czysty zysk.

Pompy korzystaj�ce z ciep�a zawartego w gruncie i wodach maj� zazwyczaj COP od 4 do nawet 5, za� w przypadku pomp po-wietrznych, wska�nik ten wynosi zazwy-czaj ok. 3,5. Porównuj�c poszczególne urz�-dzenia ze sob�, trzeba jednak zwróci� uwag� na to, dla jakich warunków wyliczony zo-sta� podany przez producenta COP, gdy� jego warto�� bardzo zale�y od ró�nicy temperatu-ry mi�dzy dolnym �ród�em ciep�a, a tempe-ratur� wody instalacji odbiorczej (im wi�k-sza jest ta ró�nica, tym COP jest mniejszy). Porównywalne s� wi�c tylko wska�niki jasno opisane, np. COP = 4, dla pracy przy tempe-raturze dolnego �ród�a wynosz�cej 2°C i in-stalacji odbiorczej typu 40/30°C (ogrzewanie pod�ogowe – zasilanie/powrót).

Czy pompa ciep�a mo�e by� jedynym urz�dzeniem grzewczym w domu?Tak, ale zwykle nie jest to rozwi�zanie

najkorzystniejsze, i to pomijaj�c fakt, �e uza-le�nianie si� od jednego urz�dzenia grzew-czego, które przecie� zawsze mo�e ulec awa-rii, jest w naszym klimacie ryzykowne.

Zacznijmy od tego, �e zdecydowana wi�k-szo�� producentów zaleca, by przy dobo-rze urz�dzenia dla domu jednorodzinnego, przyj�� moc pompy na poziomie 80% mak-symalnego zapotrzebowania na ciep�o (tzn. mocy potrzebnej podczas najwi�kszych mrozów). Przyjmowanie wy�szego wspó�-czynnika jest niecelowe, bowiem instalacja o wi�kszej mocy wi�cej kosztuje (d�u�szy jest wi�c okres zwrotu inwestycji). Bardziej ju� si� op�aca, by przez kilka dni du�ych mrozów dom dogrzewa�a grza�ka elektrycz-na (praca przy COP = 1) wbudowana w pomp� ciep�a. Rozwi�zanie to cz�sto wy-biera si� w przypadku nowych instalacji.

Znacznie korzystniejszym rozwi�zaniem, (stosowanym zwykle w przypadku moder-nizacji istniej�cych budynków, a cz�sto nie-zb�dnym w przypadku powietrznych pomp ciep�a) jest tzw. instalacja biwalentna, tzn. wspó�dzia�anie pompy ciep�a z kot�em na gaz ziemny (tam, gdzie jest to mo�liwe), ko-lektorami s�onecznymi czy cho�by komin-kiem albo kot�em w�glowym. Odpowiednia automatyka w takiej instalacji lub �wiadome dzia�anie u�ytkownika (np. napalenie w ko-minku) zagwarantuje, �e dom b�dzie ogrze-wany przy u�yciu tego �ród�a energii, które jest w danym momencie najoszcz�dniejsze, co zdecydowanie podnosi tzw. sprawno�� �rednioroczn�.

Pami�tajmy, �e monta� pompy ciep�a za-wsze wymaga starannej analizy i precyzyj-nego zaplanowania ca�ej instalacji grzew-czej budynku. Tylko ca�o�ciowe podej�cie do tego zagadnienia gwarantuje komfort i niskie koszty eksploatacji.

Czy monta� pompy ciep�a wymaga uzyskiwania pozwole� budowlanych?Zamiar wykonywania kolektorów grun-

towych poziomych nale�y zg�osi� w staro-stwie, najcz��ciej za po�rednictwem urz�du gminy. W przypadku kolektorów pionowych (odwiertów), formalno�ci jest wi�cej, ale zwykle nie stanowi to problemu, bowiem z regu�y uzyskaniem odpowiednich pozwo-le zajmuje si� firma wykonuj�ca odwier-ty (innej nie warto anga�owa�). Naj�atwiej jest oczywi�cie w przypadku pomp po-wietrznych – nie jest wymagana �adna zgo-da, cho� oczywi�cie zimnym powietrzem nie powinni�my dmucha� w okno s�siada, ani m�czy� go ha�asem pracuj�cych wenty-latorów.

� Je�li dzia�ka jest za ma�a na u�o�enie poziomego kolektora gruntowego lub wykluczone jest wykonanie sond pionowych albo studni wody gruntowej, mo�na zastosowa powietrzn pomp� ciep�a

fot.

Clim

a K

omfo

rt

COP =

zu�yta energia pozyskana energia elektryczna + z otoczenia

zu�yta energia elektryczna

BUDUJEMY DOM 1–2/2014 209

Artyku� promocyjny

Odnawialne �ród�a energii ciesz si� obec-nie du� popularno�ci i s coraz cz��ciej stosowane. Jednym z urzdze� wykorzystu-jcym odnawialne �ród�a energii jest pom-pa ciep�a powietrze-woda. G�ównym zada-niem tego urzdzenia jest pobranie energii cieplnej z przestrzeni o niskiej temperaturze, przeniesienie do górnego �ród�a ciep�a (in-stalacja c.o. lub zasobnik c.w.u.) i oddanie go do odbiorników przy wy�szej temperaturze. Wychodzc naprzeciw zapotrzebowaniu na tego typu urzdzenia firma Immergas wpro-wadzi�a na rynek dwie rodziny pomp po-wietrze-woda o nazwach IMMERWATER i AUDAX.

Rodzin� pomp ciep�a IMMERWATER de-dykowan� tylko do przygotowania c.w.u. two-rz� dwa modele: IMMERWATER 190 i IM-MER WATER 300 v.2 INOX, charakteryzuj�ce si� bardzo prost� obs�ug� i estetycznym wy-gl�dem. Do ich produkcji zastosowano mate-ria�y wysokiej jako�ci i trwa�o�ci. Pompy cie-p�a pracuj� z wysok� wydajno�ci�, poniewa� wp�ywa na ni� jedynie temperatura powietrza zasysanego. Wspó�czynnik efektywno�ci pra-cy pompy (COP) wynosi dla obu tych pomp 3,6 (dla temperatury powietrza = 15°C, tem-peratury wody = 45°C). Oznacza to, �e z 1 kW pobranej energii elektrycznej otrzymujemy a� 3,6 kW energii cieplnej. IMMERWATER s� przystosowane do pracy w szerokim zakre-sie temperatur zewn�trznych od -7°C do +43°C. W temperaturach poni�ej -7°C, ciep�a woda u�ytkowa jest przygotowywana przez znajduj�c� si� w zbiorniku grza�k� elektrycz-

n� o mocy 3 kW. Pompy IMMERWATER 190 i IMMERWATER 300 v.2 INOX to urz�dze-nia o bardzo niskim poziomie emitowane-go d�wi�ku. Posiadaj� funkcj� automatyczne-go wygrzewu antybakteryjnego oraz funkcj� „wakacje”, która umo�liwia zaprogramowanie cyklu czasowego, podczas którego pompa b�-dzie utrzymywa�a temperatur� wody na po-ziomie 15°C, nast�pnie wykona jednorazowo wygrzew antybakteryjny i wróci do trybu nor-malnej pracy. Pompa IMMERWATER 190 po-siada zasobnik emaliowany o pojemno�ci 190 litrów, natomiast 300-litrowy zasobnik pompy IMMERWATER 300 v.2 INOX wy-konany jest ze stali nierdzewnej INOX i wy-posa�ony w dodatkow� w��ownic� o po -wierzchni 0,7 m2 umo�liwiaj�c� wspó�pra-c� pompy z dodatkowym �ród�em ciep�a, np. z kot�em grzewczym.

Drug� rodzin� pomp ciep�a firmy Immergas tworz� pompy AUDAX o mocy: 6, 8, 10, 16 i 18 kW,przeznaczone do wspomagania instalacji c.o. i c.w.u. Zbudowane z materia�ów wysokiej ja-ko�ci i trwa�o�ci s� przeznaczone do instalacji na zewn�trz budynku. Kontrolowanie i stero-wanie prac� pompy oparte jest o pomiar tem-peratury w siedmiu punktach obiegu czynnika roboczego. Automatyka zosta�a wyposa�ona w funkcje autodiagnostyki i sygnalizacji uste-rek. Pompy AUDAX mog� pracowa� w dwóch trybach pracy: grzania i ch�odzenia. Ze wzgl�-du na warunki klimatyczne i dolne �ród�o cie-p�a – powietrze, pompa ciep�a nie mo�e by� je-

dynym �ród�em ciep�a w instalacji. Pompy ciep�a AUDAX musz� pracowa� w zintegrowa-nym systemie, w którego sk�ad wchodz� inne �ród�a ciep�a: kocio� grzewczy (gazowy, olejo-wy itp.) lub grza�ka elektryczna.

Zastosowanie technologii inwerterowej w pompach zwi�ksza ich efektywno�� w po-równaniu z tradycyjnymi rozwi�zaniami. Po-zwala na prac� pompy ze zmienn� moc�, w za-kresie modulacji 25–100% przystosowuj�cej si� do aktualnego zapotrzebowania.

Pompy ciepa IMMERGAS

IMMERGAS POLSKA Sp. z o.o.93-231 ód�

ul. Dostawcza 3atel. 42 649 36 00faks 42 649 36 01

www.immergas.com.pl

Pompy ciep�a IMMERWATER

Pompy ciep�a AUDAX

BUDUJEMY DOM 1–1/2014210

Artyku� promocyjny

Powietrze jest darmowe. Dlaczego tego nie wykorzysta�?Nibe oferuje obecnie najwi�kszy na rynku wy-bór powietrznych pomp ciep�a dostosowanych do pokrycia ró�nego rodzaju potrzeb grzew-czych, niezale�nie czy jest to ma�y domek, blok mieszkalny czy du�y budynek z basenem. Urz�dzenia te jako �ród�o ciep�a wykorzystuj� powietrze zewn�trzne, w zwi�zku z czym wy-konywanie dolnego �ród�a w postaci sond pio-nowych lub kolektora gruntowego jest zb�d-ne, a produkcja ciep�a jest mo�liwa nawet, gdy temperatura na zewn�trz spada do -25°C.

Oferta powietrznych pomp ciep�a NIBE w 2013 r. przesz�a rewolucj�. W segmencie pomp ciep�a typu monoblok, NIBE oferuje aktualnie

pompy powietrze/woda NIBE F2030 o mocy 7 i 9 kW o niewiarygodnie wysokim wspó�czynni-ku sprawno�ci, porówny-walnym z pompami grun-towymi. COP pompy cie-p�a NIBE F2030-7kW wy-nosi a� 4,81 dla A7/W35 wg EN14511. Do oferty pomp powietrznych do��-czy�y równie� pompy cie-p�a typu monoblok z mo-dulowan� moc� grzew-cz� i wbudowan� funkcj� ch�odzenia NIBE F2040 o mocy do 8, do 12 i do 16 kW, które z kolei ciesz� inwestorów nisk� cen� (NIBE F2040-8kW kosztu-je tylko 18 000 z� netto!). Pompy ciep�a NIBE F2040

w po��czeniu ze sterownikiem SMO 20 i zbior-nikiem multiwalentnym BUZ s� �wietnym roz-wi�zaniem do budynków modernizowanych, przyczyniaj�c si� do redukcji kosztów ogrze-wania do 60%. W tym przypadku NIBE oferuje gotowe rozwi�zania do pod��czenia pompy cie-p�a z kot�em sta�opalnym, kominkiem z p�asz-czem wodnym, kolektorami s�onecznymi, ko-t�em olejowym (Rys.1) czy gazowym.

NIBE wprowadzi�o równie� nowe monobloki o wi�kszej mocy grzewczej NIBE F2300-14,20 kW oraz NIBE AP-AW30 o mocy 35 kW, osi�-gaj�cych w kaskadzie do 180 kW (przy A7/W35 wg EN14511), polecane do obiektów o du�ym zapotrzebowaniu na ciep�o, które ju� znala-z�y swoich fanów w�ród zarz�dców spó�dzielni mieszkaniowych.

Powietrzne pompy ciep�a NIBE zapewniaj� a� 65°C na zasilaniu systemu grzewczego, co czyni je idealnym rozwi�zaniem do termomo-dernizacji budynków, w których u�ytkowni-cy chc� zachowa� istniej�cy system grzejniko-wy. Pompy ciep�a NIBE instalowane s� na ze-wn�trz budynku i dzi�ki nowej wysokowydaj-nej spr��arce spiralnej, pracuj�cej w oparciu o technologi� EVI, zapewniaj� temperatur� 63°C nawet przy temperaturze -25°C!!! Wy�sza efek-tywno�� w stosunku do poprzednich mode-li i niski poziom ha�asu (37/45 dB w odleg�o�ci 2 m odpowiednio przy wysokiej/niskiej pr�d-ko�ci wentylatora) stawia pompy ciep�a NIBE MONOBLOK na najwy�szej pó�ce, po�ród naj-lepszych pomp ciep�a dost�pnych na �wiecie.

Nowo�ci w ofercie gruntowych pomp ciep�a NIBEPompa ciep�a NIBE F1155 (bez zbiornika c.w.u.) oraz NIBE F1255 (z wbudowanym zbiornikiem c.w.u.) to ca�kowicie nowy produkt w segmen-cie gruntowych pomp ciep�a NIBE. Jest to in-teligentne urz�dzenie, wyposa�one w inwer-terowo sterowan� spr��ark� i elektroniczne pompy obiegowe z p�ynn� regulacj� pr�dko�ci. Urz�dzenie dopasowuje si� automatycznie do zmiennego zapotrzebowania na ciep�o w ci�gu roku, bez skoków poboru energii, co powodu-je jeszcze ni�sze rachunki za ogrzewanie i cie-p�� wod�. Nowa budowa i zastosowana tech-nologia sprawi�a �e pompa ciep�a NIBE F1155 i F1255 osi�ga bardzo wysoki �rednioroczny wspó�czynnik sprawno�ci SCOP, który zgodnie z now� norm� EN 14825, przy 0/35 dla klimatu zimnego i mocy obliczeniowej 12 kW, wynosi a� 5,5!!! Oznacza to, �e rachunki za ogrzewa-nie przeci�tnego domu mog wynosi� nawet poni�ej 150 z� miesi�cznie.

Wolno�� – zawsze i wsz�dzie, czyli zdalne sterowanie

Pompa ciep�a jest jedynym na �wiecie rozwi�-zaniem, w którym za pomoc� jednego kompak-towego urz�dzenia uzyskuje si� ogrzewanie, ch�odzenie, ciep�� wod� i wentylacj� z odzy-skiem ciep�a, którego prac� mo�na sterowa� za pomoc� systemu zarz�dzania budynkiem BMS, Internetu czy sieci GSM. Do zdalnego sterowa-nia systemem z pomp� ciep�a NIBE, mo�na za-stosowa� modu� komunikacyjny NIBE SMS40, który umo�liwia sterowanie komfortem grzew-czym przez telefon komórkowy. Jeszcze lepsz� kontrol� osi�gniemy w domu wyposa�onym w inteligentny system zarz�dzania budynkiem, z którym pompa ciep�a NIBE wspó�pracuje za pomoc� modu�u NIBE MODBUS 40. Nowo�ci� w zakresie systemów zdalnego sterowania, jest nowy portal internetowy NIBE Uplink, przez który mo�na w przyjemny sposób monitorowa� i zarz�dza� pomp� ciep�a NIBE przez Internet, z dowolnego miejsca na Ziemi.

dr in�. Ma�gorzata Smuczyska

NIBE – najwi ksza oferta pomp ciepa

NIBE-BIAWAR Sp. z o.o.al. Jana Paw�a II 57, 15-703 Bia�ystok

tel. 85 662 84 90, infolinia 0801 003 066faks 85 662 84 09

www.biawar.com.plpompyciepla@biawar.com.pl

Rys. 2. Pompa ciep�a NIBE MONOBLOK F 2030/2300

Rys. 1. Schemat pod�czenia pompy ciep�a NIBE F2040 w instalacji z kot�em olejowym

Co miesi�c renomowane Biura Projektowe prezentuj� w tym dziale swoje najlepsze projekty. Na kady projekt przeznaczamy 1 lub 2 strony (rozk�adówk ), przy czym poszczególne Biura Projektowe nadaj� swoim prezentacjom w�asn�, oryginaln� form graficzn�.

PROJEKTYMIESICA

Je�li który� z prezentowanych projektów

zainteresowa� Ci� szczególnie, to skorzystaj

z „Karty Informacji Zwrotnej” (KIZ) i zakre�l na niej

odpowiedni numer (wed�ug legendy obja�nionej

na�str. 218).

Poprosimy w Twoim imieniu pracownie o przes�anie

bezpo�rednio na Twój adres katalogu z projektem,

który wzbudzi� Twoje zainteresowanie.

Zainteresowanych zakupem projektów zapraszamy na

www.wybieramydom.pl

Archon 212-213

Dobre Domy 214-215

MTM Styl 216-217

BD1-2Tytulowe_projekty.indd 211 2013-12-18 11:25:20

212

PROJEKTY MIESICA

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

archon.indd 212 2013-12-18 11:22:10

PROJEKTY MIESICA

213BUDUJEMY DOM 1–2/2014

archon.indd 213 2013-12-18 11:22:24

214

PROJEKTY MIESICA

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

dobre_domy.indd 214 2013-12-18 11:21:08

PROJEKTY MIESICA

215BUDUJEMY DOM 1–2/2014

dobre_domy.indd 215 2013-12-18 11:21:20

216

PROJEKTY MIESICA

BUDUJEMY DOM 1–2/2014

mtm.indd 216 2013-12-18 11:20:04

PROJEKTY MIESICA

217BUDUJEMY DOM 1–2/2014

mtm.indd 217 2013-12-18 11:20:17

218 BUDUJEMY DOM 1–2/2014

SPIS REKLAMnazwy reklamuj�cych si firm

i numery stron

AEROVAC (SANTECH) .....................................161ALUPLAST .....................................................181ALUPROF ........................................................11ARCHON + .......................................... 212-213BEAM ...........................................................159BIERNACKI – DOMY Z BALI .............................128CB (SECCO) .................................................. 65CLIMOWOOL ..................................................81DAIKIN ............................................. II OK�ADKA

DARCO ........................................................168DEN BRAVEN EAST .......................................175DOBRE DOMY ....................................... 214-215DOMASKI .................................................... 23DOMINUJ�CE SYSTEMY ...................................163DQM .........................................................127ECOMAX ......................................................160ECOPOL-SYSTEM .......................................... 207FAKRO .......................................................... 45FUNDACJA ZIEMIA I LUDZIE .............................. 29GASPOL .......................................................137HADWAO ...................................................... 28HEWALEX ....................................................139IMMERGAS .................................................. 209IZODOM 2000 POLSKA ................................. 85JONIEC ......................................................... 88LEGALETT ........................................................ 3LIBET ...........................................................157M&S WI�CEJ NI� OKNA ............................... 177MILLER ...........................................................15MTM STYL ........................................... 216-217NIBE-BIAWAR ...............................................210OSPEL ..........................................................149PGNIG ........................................... IV OK�ADKA

RECTOR ........................................................ 95RÖBEN ........................................................... 5RUUKKI ......................................................... 55SAINT GOBAIN CONSTRUCTION PRODUCTS POLSKA .................................................130-131SAS..............................................................143SATEL............................................................ 63SCHODY PRUDLIK............................................17SECURA .......................................................103STOWARZYSZENIE INSTYTUT EKONOMII �RODOWISKA............................................79, 89SUNEX ............................................. III OK�ADKA

THERMODOM ...............................................129VARIOHAUS ..................................................126VEKA .............................................................. 7VELUX .......................................................... 43VERANO.......................................................... 9VETREX ........................................................179XELLA ........................................................... 53ZCB OWCZARY ............................................ 87

Czytelnicy ch tnie korzystaj� z mo�liwo�ci otrzymania materiaów informacyjnych (katalogi, cenniki) bezpo�rednio z firm. Szczególn� form� tej usugi jest zbiorcza pocztówka, tzw. Karta Informacji Zwrotnej (KIZ). Na pocztówce nale�y zaznaczy� numery stron, na których znajduj� si reklamy interesuj�cych Pa�stwa produktów. Pocztówk KIZ wydrukowan� na oddzielnym kartoniku (wrzutce) mo�na przesa� do redakcji poczt� (znaczek jest ju� opacony). Mo�na te� korzysta� z� formularza wydrukowanego powy�ej na� tej stronie, powielaj�c go na ksero i wysyaj�c po wypenieniu faksem22 257 84 88, 22 676 89 86 do redakcji BD.

imi nazwisko

nazwa firmy

ul./nr

kod, miejscowo��

tel./fax lub e-mail*

* (pole obowi�zkowe)

podpis data

Wyra�am zgod� na umieszczenie udzielonych wy�ej informacji w bazie danych firmy AVT-Korporacja i na ich dalsze przetwarzanie w celach statystycznych i marketingowych oraz ich przekazanie wskazanym przeze mnie firmom w celu umo�liwienia im jednorazo-wego przes�ania mi materia�ów informacyjnych. Mam prawo wgl�du do swoich danych i do ich poprawiania na warunkach okre�lonych ustaw� z dn. 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych.

KARTA INFORMACJI ZWROTNEJ1–2/2014

INFO

RMAC

JA O

PRO

DU

KTAC

H B

D 1

–2/2

014

(mak

sym

alnie

25 sk

re�le

�) Zainteresoway mnie produkty reklamowane na stronach:

Projekty miesi�ca Zainteresowa mnie projekt na stronie:

212 213 214 215 216 217

3 5 7 9 11 15 17 23 28 43 45

53 55 63 65 81 85 87 88 95 103 126 127

128 129 130 137 139 143 149 157 159 160 161 163

168 175 177 179 181 207 209 210

II okładka Daikin

III okładkaSunex

IV okładkaPGNiG

KIZ KARTA INFORMACJ I ZWROTNEJ

W nast pnym numerze...

OKNA DACHOWEWarto zadba� o wygodny dostp do okna dachowego, wtedy bez proble-mu mo�na je otwiera� i zamyka�, regulowa� nawiewnik i akcesoria, my� szyby.

ELEWACJEElewacja domu ma przede wszyst-kim chroni� �ciany przed nieko-rzystnym dzia�aniem deszczu, �niegu, wiatru i ujemnej tempera-tury. Sposób jej wykoczenia w naj-wikszym stopniu zale�y od tech-nologii w jakiej zbudowano �ciany zewntrzne.fo

t. Fa

kro

fot.

Dom

ask

ifo

t. R

öben

SCHODYSchody stanowi� wa�ny element wystroju wn-trza, warto wic dobrze przemy�le� ich kszta�t i sposób wykoczenia.

218_wykaz_reklamodawcow.indd 218 2013-12-20 16:31:04

okladka_BD1-2.indd 2 2013-12-20 12:26:41

PRAKTYKA EKSPLOATACYJNA

okladka_BD1-2.indd 1 2013-12-19 21:56:58