WSPÓLNA PAMIĘĆWSPÓLNA PRZYSZŁOŚĆSEMINARIUM POLSKIEJ, NIEMIECKIEJ I IZRAELSKIEJ RADY MŁODZIEŻY W 70 ROCZNICĘ WYZWOLENIA OBOZU W AUSCHWITZ

Zdjęcia: Michael Scholl

„Pisanie poezji po Auschwitz jest barbarzyństwem” napisał Theo-dor Adorno w kontekście systematycznej Zagłady milionów ludzi. Adorno swoim stwierdzeniem wywołał wiele kontrowersyjnych interpretacji i dyskusji. Jego teza to także tytuł seminarium, w któ-re wspólnie zorganizowały rady młodzieżowe z Polski, Izraela oraz Niemiec.

Około 100 uczestników i uczestniczek ma bowiem zupełnie różne rozumienie czy perspektywę na Holokaust. Mimo to poznajemy się, staramy zrozumieć i wspólnie szukamy słów. Na ceremonii otwarcia polska wiceministra edukacji podkreśliła, jak istotna jest nauka wypływająca z Holokaustu. Zaapelowała do uczestników i uczestniczek, aby wzięli na siebie odpowiedzialność, za edukację oraz umożliwiali młodym ludziom rozpoczęcie dyskusji. Z kolei wiceprzewodniczący Niemieckiej Federalnej Rady Młodzieżowej, Immanuel Benz, powiedział, że Auschwitz nie straciło swojego zna-czenia. „Musimy zrozumieć, co uczyniło te wydarzenia możliwym - i jak można tego uniknąć“.

Po ceremonii otwarcia, pierwszy dzień seminarium zakończył się wykładem dotyczącym ideologii nazistowskiej. Następnie w mniejszych grupach uczestnicy i uczestniczki zajmowali się kon-

ORGANIZACJE I RUCHY MŁODZIEŻOWE A EDUKACJA 70 LAT PO AUSCHWITZ

kretnymi tematami związanymi z czasami nazistowskimi. Porus-zane tematy to: los uwięzionych kobiet, medyczne eksperymenty, życie w obozach zagłady, przymusowa praca czy przykłady oporu.

Na jedno z pytań postawionych uczestnikom i uczestniczkom z Polski, Niemiec oraz Izraela „Kiedy po raz pierwszy usłyszałeś lub usłyszałaś o Auschwitz?“ padło tyle odpowiedzi, ile uczestniczących. Dla części osób z Izraela pierwszym wspomni-eniem były przejmujące syreny w Dniu Pamięci, które wywołały serię pytań w przedszkolu. Dla większości młodzieży z Niemiec i Polski były to zazwyczaj lekcje historii w różnym momencie ich nauki.

Pojęcie i pamięć o Holokauście większość osób rozwija już w cza-sach swojej młodości. Za godne upamiętnienie ofiar Holocaustu odpowiedzialność chcą wziąć organizacje i ruchy młodzieżowe z Izraela, Polski, Niemiec, Austrii i Czech - różne w różny sposób. W czasie seminarium z okazji 70-lecia wyzwolenia obozu w Ausch-witz szukaliśmy wspólnych analogii. Przemyśleń było wiele, jak na przykład te, że Auschwitz jest symbolem dokładnie zaplanowanej Zagłady ludzi. Stanowi symbol systemu, który wykorzystywał ste-reotypy oceniające ludzi jako dobrych lub złych. Stanowi też sym-bol przestrogi, by o tym nie zapomnieć. Naszym zadaniem jest

kwestionować uprzedzenia. Rozwinąć empatię. Także wesprzeć młodych ludzi, by mogli rozwinąć przyjazne człowiekowi postawy. Musimy też zmniejszać strach przed obcymi. I musimy zawsze i wciąż zawsze pamiętać o Holokauście. Bo „ten, kto nie pamięta o swojej przeszłości, skazany jest na jej powtórzenie“ (George San-tayana, hiszpański filozof ).

Przez złożeniem wieńców pamięci przed Blokiem 27 przez prze-dstawicieli i przedstawicielki młodzieżowych rad oraz wspólną modlitwą i upamiętnieniem, grupa spotkała się z Asherem Ou-dem. Asher opowiadał o swoim dzieciństwie w Gettcie Łódzkim, o selekcji i deportacji, a potem o obozach Auschwitz, Mauthau-sen i Gunskirchen, o Marszu Śmierci, biciu i codziennej śmierci towarzyszącej młodemu człowiekowi. Opowiadał także o swoim zwycięstwie - o tym że przeżył, pomógł budować Izrael, założył rodzinę. Jego zwycięstwem jest to, że może opowiedzieć o tej his-torii.

27 stycznia, Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu, był też ostatnim dniem trwania seminarium, który rozpoczął się od wizyty w Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu, w którym przywitał nas Leszek Szuster, dyrektor instytucji. Następnie uczestnicy i uczestniczki pojechali do Muzeum Pamięci Auschwitz-Birkenau, by tam, na miejscu, śledzić główną ceremonię 70. rocznicy wyzwolenia Auschwitz z udziałem około 300 byłych więźniów i więźniarek, z których trójka: Halina Birenbaum, Roman Kent oraz Kazimierz Albin złożyli swoje wzruszające świadectwo historii. Uroczystość zwieńczyły wspólne modlitwy chrześcijan i Żydów oraz złożenie zniczy na pomniku ofiar obozu przez ocalałych oraz szefów delegacji państwowych.

Seminarium, prowadzone głównie w mniejszych grupach se-minaryjnych (prowadzonych przez zespoły moderatorów i mo-deratorek), trwało od 24 do 27 stycznia, a udział w nim wzięło około 100 przedstawicieli i przedstawicielek organizacji i ruchów młodzieżowych skupionych w Niemieckiej Federalnej Radzie Młodzieży (DBJR), Polskiej Radzie Organizacji Młodzieżowych (PROM), Radzie Ruchów Młodzieżowych w Izraelu (CYMI), austra-ckiego Federalnego Przedstawicielstwa Młodzieży (BJV) oraz Czes-kiej Radzie Młodzieży (ČRDM) zusammen. Wśród gości znaleźli się:

n Anna Azari (Izraelska Ambasadorka w Polsce)

n Ewa Dudek (Wiceministra Edukacji w Polsce)

n Dr Werner Köhler (niemiecki Konsul Generalny w Krakowie)

n Andrzej Kacorzyk (zastępca Dyrektora Muzeum Auschwitz-Birkenau)

n Eike Stegen (Dom Konferencji Wansee)

n Hannie Efremov (Koordynatorka israelskich delegacji młodzieży do Polski)

n Asher Oud (świadek i były więzień obozu w Auschwitz)

27 stycznia 1945 roku, tuż przed zakończeniem II Wojny Światowej, 7 500 więźniów Auschwitz zostało wyzwol-onych przez Armię Czerwoną. Ostatnie siedemdziesiąt lat to proces ujawniania okrucieństw wojny i świadectw ocalałych z obozowego piekła.

Dzisiaj, siedemdziesiąt lat później, my - liderzy i lider-ki organizacji i ruchów młodzieżowych z Izraela, Polski i Niemiec, zgromadziliśmy się, aby uczcić pamięć ofiar Holokaustu.

Pamięć to coś więcej niż tylko samo upamiętnianie. Sta-ramy się nie tylko zrozumieć niewyobrażalne zbrodnie, ale także procesy, które do nich doprowadziły. Badając rozdział historii Zagłady Żydów europejskich i zbrodni popełnianych ze względu na rasę i religię, nie odwra-cajmy wzroku od bolesnego widoku obozów koncentra-cyjnych.

Naszym celem jest uczyć o przeszłości, kształcić eduka-

torów i edukatorki, a jednocześnie budować przyszłość wolną od rasizmu i nienawiści do drugiego człowieka, w duchu solidarności ze słabszymi i potrzebującymi po-mocy.

Dziś już wiemy, że historia nie jest dziełem przypad-ku ani nie jest z góry określona. Tworzona jest dzień po dniu. Auschwitz stał się synonimem Zagłady euro-pejskich Żydów, fanatycznego rasizmu, zniszczenia i masowych zbrodni nazistowskich. Stale przypomina, że dobro człowieka powinno zawsze być na pierwszym miejscu.

„Wszystko pamiętać – o niczym nie zapominać” – pisał poeta Abraham Szloński. Pamięć i upamiętnianie, obro-na godności człowieka i przekazywanie młodym ludziom wartości moralnych leży w centrum działań organizacji i ruchów młodzieżowych. Naszą nadzieję na przyszłość czerpiemy ze wspólnego pragnienia uczynienia świata lepszym. Jako przedstawiciele i przedstawicielki młodych

DEKLARACJA KRAJOWYCH RAD MŁODZIEŻY IZRAELA, POLSKI I NIEMIEC

ludzi, świadomi tragedii Holokaustu, pragniemy wziąć odpowiedzialność za kształtowanie naszych społeczeństw – nie tylko w perspektywie przyszłości, ale i w chwili obec-nej.

Jako edukatorzy i edukatorki jesteśmy odpowiedzialni za poszerzanie horyzontów podejmowanych działań. Nasze ruchy młodzieżowe kształtują się w duchu demokracji i samostanowienia. Aktywnie przeciwdziałamy zapomni-eniu, obojętności i wszelkim przejawom nienawiści, rasiz-mu i przemocy. Uczymy się od siebie nawzajem i dzielimy różnymi perspektywami naszych społeczeństw.

My, przedstawiciele i przedstawicielki ruchów i organizacji młodzieżowych, w duchu łączącej nas przyjaźni między narodami, niniejszym deklarujemy, że będziemy działać na rzecz edukacji, pamięci o Holokauście oraz poszanowania godności drugiego człowieka.

Pragniemy żyć w świecie, w którym nikt nie musi obawiać się swojej inności. Ceremonia upamiętnienia, w której bierze-my udział, jest wyrazem naszej wspólnej odpowiedzialności za niedopuszczenie do tragedii Zagłady w przyszłości.

Fragmenty przemówienia wiceministry edukacji Ewy Dudek podczas ceremonii otwarcia seminarium:

„Kwestia Holokaustu ma szczególne znaczenie w czasach powtarzającej się przemocy ze względu na rasę, religię, pochodzenie etniczne czy polityczne poglądy, która ma miejsce w wielu miejscach na świecie. Zbrodnicze idee i mechanizmy, które doprowadziły do Holokaustu, wciąż są obecne we współczesnym świecie. Dużą rolę w zapobiega-niu tego typu wydarzeniom odgrywają nauczyciele i nau-czycielki wraz z organizacjami pozarządowymi, które dzięki promocji pozytywnych postaw w relacjach międzyludzkich, wspierają rozwój społeczenstwa obywatelskiego.

Edukacja dotycząca Holokaustu może służyć jako źródło kształtowania uniwersalnych wartości i postaw społecznych młodych ludzi w opozycji do nienawiści, ra-sizmu, antysemintyzmu, nietolerancji i ksenofobii, które mogą doprowadzić do zbrodni.

Spotkania takie jak to są okazją do wymiany doświadczeń, opinii a także spojrzeń na nauczanie o Holokauście. Jednocześnie stanowią ważny głos potwierdzający rolę i potrzebę zadań edukacyjnych, których celem jest ukształtowanie w młodej generacji wrażliwości na różnorodność kulturalną, etniczną i religijną wraz z respek-tem dla innych ludzi i ich godności“.

Projekt wspierał:

Serdecznie dziękujemy:

Foto: AMKoniecpolska

Foto: AMKoniecpolska

Publikacja przygotowana przez Polską Radę Organizacji Młodzieżowych ze wsparciem Niemieckiej Federalnej Rady Młodzieży

Tekst: Katarzyna Siemasz Tłumaczenie: Magdalena Macinska Agnieszka CebulaLayout: Michael Scholl