Kuwa msichana,mwanamke, mke...

MTAYARISHAJI WA MAANDISHI: Monika Nowicka

MSANIFU WA JALADA NA DIZAINI: Patrycja Zandberg

”Cultures of the World” FoundationPoland, 2014

The „Kuwa msichana, mwanamke, mke...” is available under the Creative Commons Attribution 3.0 Poland. Some rights reserved to „Cultures of the World” Foundation. This piece was created as part of the Polish development cooperation implemented through the Ministry of Foreign Affairs in 2014. Use of the piece is permitted only if the abovementioned information is kept, including information about the license, the rights holders and the Polish development coope-ration programme.

Uchapishaji huu unaonesha maoni ya mtunzi na hauwezi kuainishwa na msimamo rasmi wa Wizara ya Mambo ya Nje ya Jamhuri ya Poland.

Picha kwenye jalada: Monika Nowicka, mjamzito kituo cha afrya Bugisi, Patrycja Zandberg,mwanamke kutoka Sega, Simba Friends Foundation - mwanafunzi wa Shule ya Msingi Sega.

3

"Utajiri wa kweli ni uzima, na wala sio vipande vya dhahabu au shaba."

Mahatma Ghandhi

4

1 Makala: „Neno ‚Afya’ linamaanisha nini?”, imepakuliwa kutoka: http://kona-ya-afya.blogspot.com/

1. Afya ni nini?1

Kwa mujibu wa ufafanuzi uliotolewa na kutangazwa na Shirika la Afya Du-niani WHO, katika mkutano wake wa tarehe 19-22 Juni 1946 na kusainiwa na wawakilishi wa nchi 61 duniani, afya ni hali ya mtu kuwa vizuri kimwili, kiakili na kijamii na sio tu kutokuwa na ugonjwa au udhaifu.Ufafanuzi huo ulianza kutumika Aprili mwaka 1948 na hadi hii leo maana hiyo ya afya ha-ijabadilika. Ufafanuzi huo unamaanisha kwamba, tunaposema mtu ana afya sio tu tunakusudia kuwa mwili wake hauna maradhi, upungufu au udhaifu bali pia mtu huyo anatakiwa asiwe na matatizo ya kimwili, kiakili na hata kijamii. Kwa mujibu wa tafsri hiyo pana ya neno ‚afya’ tunaona kuwa watu wengi wanaamini kuwa afya imegawanyika katika makundi mawili muhimu ambayo ni afya ya kimwili na afya ya kiakili.

Afya ya mwili kwa binadamu ina maana kuwa na mwili wenye afya usiokuwa na maradhi; afya ambayo kwa kawaida hutokana na kuupa mwili mazoezi ya mara kwa mara, lishe bora na mapumziko ya kutosha. Katika nchi au maeneo ambayo watu wanapata lishe bora, huduma nzuri za afya na kuishi katika hali ya kimaisha inayoambatana na viwango vinavyotakiwa, kwa kawaida vimo na uzito wao huongezeka. Ukweli ni kuwa, ukiwauliza watu wengi afya ni nini, watasema kwamba inahusiana na mwili kuwa salama bila ya kuathi-rika na ugonjwa. Lakini tukienda ndani zaidi, kitiba, afya ya mwili inaama-nisha ustawi wa mwili hali ambayo mtu anaipata kwa kutekeleza vipengele vyote vinavyohusiana na afya katika maisha yake. Uzima wa mwili unaakisi kufanya kazi vizuri kwa moyo na mfumo wa kupumua, uwezo wa misuli, viungo pamoja na mwili kuweza kukubali mabadiliko tofauti na muundo wa mwili kwa ujumla. Masuala mengine ni pamoja na lishe bora, uzito wa mwili, kutokuwepo uraibu wa madawa ya kulevya, pombe, mahusiano salama ya kimwili, usafi kwa ujumla na pia kulala na kuamka kwa wakati unaotakiwa.Afya ya akili au uzima wa kiakili ni utambuzi wa mtu na uzima wake kisa-ikolojia. Mtu ambaye ana afya nzuri ya kiakili hana matatizo ya kiakili au kichaa. Kwa mujibu wa Shirika la Afya Duniani WHO‚ „afya ya akili ni pale mtu anapoweza kufahamu uwezo wake na kustahamili mfadhaiko (stress) unaotokana na dhiki au matatizo ya kawaida ya kimaisha.

5

Aweze kufanya kazi yenye kuleta mafanikio na kuchangia masuala tofauti katika jamii yake.” Ni rahisi watu kuelezea maana ya ugonjwa wa akili ku-liko afya ya akili. Watu wengi wanakubali kwamba afya ya akili ni kutoku-wepo ugonjwa wa akili lakini maana hiyo haitoshi. Hii ni kwa sababu kama tutachagua watu 100 ambao hawana kichaa au ugonjwa wa akili unaoweza kutambuliwa na daktari wa akili, lakini miongoni mwao tunaweza kuona kwamba afya ya baadhi yao kiakili imeimarika kuliko wengine.Tunaweza kusema kuwa, afya ya akili inajumuisha masuala kadhaa kama vile uwezo wa kuishi kwa furaha, uwezo wa kuvumilia shida na kurejea katika hali ya kawaida baada ya kupatwa na matitizo, uwezo wa kuwa na uwiano katika maisha, uwezo wa kubadilika kwa urahisi na kuzoea mazingira mapya, ku-jihisi salama na kujitambua.- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

6

2. Hedhi2

Mabadiliko ya mwiliKila msichana katika maisha yake anabadilika ili awe mwanamke. Mabadi-liko haya yanachukua muda wa miaka. Mabadiliko haya yanakoma wakati damu inaanza kutoka kila mwezi. Tangu wakati huo mwanamke huyu ana-weza kupata mimba na kuzaa mtoto. Damu ya kila mwezi mwanzoni sio kwa kawaida. Baada ya miaka mitatu au minne damu ya kila mwezi inapashwa kuwa sawa kila mwezi.

2 Chapisho: Maneno machache kuhusu hedhi, Cultures of the World Foundation, 2014.

7

Mzunguko wa mwanamkeKila mwanamke ana mzunguko wake wa mwezi, kwa kawaida ni siku 28-30 lakini kuna mwezi mfupi wa siku 21 na mwezi mrefu wa siku hadi 35, na hiyo ni sawa. Kama damu inaonekana tofauti tofauti huyu mwanamke inambidi kumwona mganga.Mzunguko wako wa mwezi unaanza siku ya kwanza damu inapoonekana. Na unaweza kudumu siku 3 hadi 8. Wakati huu ni muhimu utunze usafi wa mwili. Chochote unachotumia siku za hedhi hakikisha kwamba ni safi. Damu inapoanza kutoka unaweza kusikia maumivu tumboni - ni jambo la kawaida. Kama uchungu unazidi unaweza kumeza vidonge vya kutuliza maumivu.Katika kila mwezi mwanamke anaweza kupata mimba akishirikiana na mwa-naume kuanzia siku 1-2 baada ya siku za damu. Unaonekana mwenye ru-tuba mpaka siku chache. Siku hizi ni muda ya kutoa kijiyai. Mambo haya yanatofautiana na kila mwanamke.

Upige hesabuKila mwanamke ana mwezi wake na ni lazima ajichunguze mwenyewe. Kati-ka kila mfano unaweza kupata makosa au tofauti kwa sababu mwili hauon-gozwi na komputa au mashine bali kwa umbile lake.Mfano: Ikiwa mwezi wako ni siku 31, damu imeonekana tarehe 7 mwezi wa tatu (Machi) na inakomea tarehe 13. Una uwezekano mkubwa wa kubeba mimba baada ya siku 2 maana yake kuanzia tarehe 15 na inadumu kwa muda wa siku 10 hadi tarehe 24. Baada ya tarehe 24 inakuja wakati bila uwezo wa kupata mimba. Wakati huu unadumu mpaka siku ya kwanza ya damu: mfano tarehe 6 mwezi wa nne. Wakati damu inatoka haipendezi kushirikiana na mwanaume kwa sababu uke wako upo wazi. Namna ya kuweka alama - Kila siku ya damu weka alama X katika kalenda ya chini. Itakuonyesha mwezi wako na itakusaidia kufahamu mwili wako. Mambo haya yanaweza kuonekana ni magumu lakini ukianza kujaza katika kalenda utatambua na utajifunza kuhusu mzunguko wa mwezi wako.

8

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Machi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Aprili 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Mei 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

9

Machi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Aprili 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Mei 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

3. Maumivu wakati wa hedhi3

Wasichana wengine hupata maumivu katika tumbo kabla au wakati wa hedhi. Maumivu haya yanasababishwa na mkazo wa musuli wa mlango wa tumbo (cervix). Huu si ugonjwa, ni hali ya kawaida tu. Kwa wengine maumivu hutulia pole pole baada ya miaka michache. Hakuna sababu wala si lazima kumeza dawa ya kuzuia maumivu. Kila dawa ina ukali wake, ina-weza kumdhuru msichana akimeza nyingi au mara nyingi. Wachache sana hupata maumivu makali sana. Hawa huhitaji dawa ya kuzuia maumivu mara kwa mara kama vile Paracetamol, Brufen au nyingine. Kwa kawaida kazi ya msichana ni kuvumilia maumivu. Hii humsaidia kupata ujasiri katika maisha yake yote. Tena kila msichana anahitaji uhodari kwa kukataa katakata ten-do la ndoa nje ya ndoa. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 3 Uimarishaji wa familia – Sr Ursula Birgitta Schnell O.S.B. Benedictine Publication Ndanda – Permiho – Tanzania, 2008

10

4. Msingi wa ndoa ni upendo4 Binadamu wanaoishi katika hali ya kutooa huitwa waseja. Waseja ni watu wasio na ndoa wala kufanya tendo la ndoa. Kazi yao ni kuonesha upendo kamili kwa njia zote isipokuwa kufanya tendo la ndoa. Tena wanajizuia na hali zinazoweza kuwafikisha katika tendo la ndoa, kwa sababu wanaona kazi yao kuu ni kujifunza na kuonyesha upendo kamili kwa njia zote nyingine. Kufanya tendo la ndoa kabla ya kufunga ndoa, je?

Kuna njia nyingi za kumwonesha upendo mwenzake. Kufanya tendo la ndoa ni njia moja tu kati ya hizo, na hii ni haki kwa wenye ndoa tu. Kama mume na mke wakiweza kuoneshana upendo kwa njia ya tendo la ndoa tu, maana yake kwa njia moja tu, maisha yao yataanza kuchosha. Upendo wao hauja-kamilika. Hii inasababisha kutoridhika na tendo la ndoa, hakutawaridhisha tena, upendo huu utakuwa wa kijuu juu. Wanadamu wamepata uwezo zaidi kuelezana upendo. Wanadamu wamepata akili, roho, moyo n.k. Wanaweza kudhihirisha upendo wao kwa njia ya akili , roho, moyo, n.k. Mume na mkewe wanaokuja wanatakiwa kujifunza kuonyeshana upendo kwa njia hizi kabla ya kufunga ndoa. Kuna hatari ya ku-katiza upendo wao katika tendo la ndoa. Kufanya hili kabla ya kufunga ndoa itakuwa vi-gumu baadaye ku-jifunza njia nyin-gine za kuonesha upendo. Kwa hiyo wajifunze njia zote za upendo toka mwanzo.

4 Uimarishaji wa familia – Sr Ursula Birgitta Schnell O.S.B. Benedictine Publication Ndanda – Permiho – Tanzania, 2008

11

Swali jingine:Je, tendo la ndoa ni baya kama unalazimika kungoja? Hapana. Tendo la ndoa ni zuri, kwa hiyo unastahili kungoja hadi utakapopata mahali pazuri sana pa kufanyia na penye maana sana, yaani ndoa. Kuna tamaa nyingi kwa binadamu. Kwa mfano tamaa ya kula, ya kunywa, ya kuvuta sigareti, ya kunywa pombe n.k Tamaa ya kufanya tendo la ndoa (nyege) ni moja kati ya hizo. Wanyama wanafuata tamaa zao, lakini wa-nadamu wamepata akili na njia ya kutawala tamaa zao. Mtu anayeweza kujitawala maana yake anayeweza kutawala tamaa zake zote, ni kweli mtu

mzima. Msaada wa kutawala tamaa ni kujikatalia kwa mfano: mtu fulani anhisi njaa, lakini hali sasa, atakula baadaye au anahisi kiu, lakini hanywi sasa, atakunywa maji baadaye. Au anahisi nyege (au ashiki), lakini hafanyi sasa atafanya baadaye anapofunga ndoa. Akifanya mazoezi haya ya kuji-katalia au kujinyima katika jambo moja tu kila siku kwa wiki chache ataona anaweza kujitawala katika jambo hili. Tena ataona wakati huo huo anaweza pia kujitawala katika mambo mengi asiyofanyia mazoezi. Kwa hiyo kama mtu fulani akipata shida ya kujitawala katika jambo la kufanya tendo la ndoa anaweza kufunga chakula, halafu ataweza pia kujitawala katika jambo la nyege (ashiki).

12

Mtu mzima ni:1. Yule anayeweza kutawala tamaa zake zote pia nyege (au ashiki)2. Yule anayejua upendo si sawa na tendo la ndoa, upendo ni zaidi sana. 3. Yule anayeweza kuonyesha upendo wake katika njia nyingi, si katika

tendo la ndoa tu.4. Yule anayefanya bidii kila siku kuendeleza upendo wake wa kweli kwa

mfano kumheshimu mwenzake, kusidia.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

13

HADITHIPeter na Maria hawakufunga ndoa. Peter hataki kufunga ndoa, lakini ana-jaribu kumwomba Maria kufanya tendo la ndoa. Maria anakataa, anasema “hapana”. Peter anajibu: „kila mmoja anafanya hii kabla ya ndoa, wewe unaweza kufanya hii pia”. Maria anafikiri na anajibu: ”Hata, kwa kweli, siyo kila mmoja anafanya hii”, na anakataa tena. Maria amejibu vizuri kwa sababu kwa kukataa tendo la ndoa kabla ya ndoa anatoa nafasi kwa Peter na kwa yeye mwenyewe kujifunza kwa bidii, kuonesha upendo kwa njia nyingine nyingi kuliko kuonana. Ametoa nafasi ya kukua katika upendo wa kweli na kuwa mtu mzima anayeweza kujitawala. Tena kwa njia hii ametoa nafasi ya kupata maisha yenye furaha. Tumeona katika mambo haya kukataa ni kuzuri, inaleta faida kubwa.

14

WASICHANA WA SIKU HIZI WANAPATIKANA KIRAHISI SANA! WANAWAPA WANAUME KILA KITU KABLA YA KUFUNGA NDOA. KWA HIYO MABWANA HAWANA SABABU YA KUFUNGA NDOA.

WAMEKWISHA PATA YOTE.

WAVULANA MSIHARIBU WASICHANA WENU NA FAMILIA ZENU KABLA YA KUANZA NDOA NA FAMILIA.

WASICHANA NA WAVULANA MWACHE TENDO LA NDOA KABLA YA KUFUNGA NDOA, LAKINI MJIFUNZE KUONESHA UPENDO KAMILI

KWA NJIA NYINGINE NYINGI.

Usafi na mwenendo wa msichana kabla ya ndoa. Hasara zipatikanazo kwa kutotunza usafi huo:1. Kuna hatari ya kupata Kisonono. Vijidudu vya kisonono vinaweza

kuharibu mirija na kokwa za uzazi na kusababisha utasa. 2. Kuna hatari ya kupata Kaswende. Anaweza kupata mimba, lakini mara

nyingi mtoto hufa tumboni au kuharibu mimba. 3. Msichana anaweza kupata mimba, lakini mara nyingi ni lazima kupata

upasuaji wa tumbo ili aweze kuzaa. 4. Msichana asiye na bwana hupata taabu ya kumlisha na kumtunza

mtoto peke yake. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

15

5. Kila msichana siku mmoja atakuwa mama! Huu ni mzunguko wa maisha!5

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 5 Kitabu cha afya kwa watu wazima na walimu – Sr Ursula Birgitta, Schnell O.S.B. Benedicti-ne Publication Ndanda-Permiho – Tanzania 1998

16

Mungu anatoa roho

6. Ovulation – muda wa kutoa kijiyai – muda wa kupata mimba6

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Mama anatoa kijiyai

Baba anatoa mbegu

6 Makala: „Ni alama gani za mwili wako zitakufahamisha Ovulation imewadia?”,imepakuliwa kutoka: http://kona-ya-afya.blogspot.com/

17

Kuna baadhi ya alama za mwili zinazokutahadharisha kwamba Ovulation iko njiani, hivyo kuweza kukusaidia kupanga vyema muda wa kujamiiana kwa ajili ya kupata mimba. Kama hutaki kupata mimba sasa unaweza kuangalia alama hizi na utajua muda ya kuacha kujamiiana na mume wako. Alama nyinginezo zinakufahamisha kwamba Ovulation imewadia au imesha-pita. Ingawa alama hizo ziko nyingi na nitazungumzia baadhi ya hizo, lakini usifikiri kwamba unatakiwa utumie zote, kwani kufanya hivyo kunaweza kukuchanganya. Iwapo hutoona alama zozote za Ovulation au iwapo siku zako za mwezi hazina mpangilio maalum, ni bora umuone daktari ambaye atakusaidia zaidi.

Mabadiliko ya joto lako la MwiliTunaweza kusema kuwa joto lako la mwili au (Body Basal Temperature) ndio alama maarufu inayotumiwa na wanawake wengi ili kufahamisha kwamba Ovulation imewadia pale wanapotaka kubeba mimba. Hii ni kwa sababu joto lako la mwili huongezeka kwa kiasi kidogo na huendelea kuongezeka baada ya Ovulation. Ongezeko hilo la joto husababishwa na homoni ya progeste-rone, ambayo huongezeka sana punde baada ya Ovulation. Kwa kujipima joto lako la mwili na kuandika chati ya mabadiliko hayo unaweza kufahamu ongezeko hilo la joto lako la mwili. Unahitaji kipimamoto kwa ajili ya kufa-nikisha suala hilo. Vipo vipimajoto maalum kwa ajili hiyo lakini unaweza kutumia kipimajoto cha kawaida pia. Hakikisha unapima joto la mwili wako asubuhi baada ya kuamka na uhakikishe huna homa, hukukosa usingizi, hukunywa pombe, si mgonjwa wala huna wasiwasi na fikra nyingi. Ni bora ufanye hivyo kwa mizunguko kadhaa ya siku zako ili uweze kuijua vyema chati ya mabadiliko ya joto la mwili kwa mujibu wa mzunguko wako wa mwezi. Ingawa njia hii haiainishi moja kwa moja kuwa Ovulation imewadia, lakini joto la mwili huongezeka kidogo kabla ya kipindi hicho na huongezeka kwa kwa nyuzi 0.4 hadi 0.6 baada tu ya kumalizika Ovulation. Kuongezeka joto kwa kiasi kikubwa baada ya Ovulation huendelea hadi siku utakayopa-ta siku zako ambapo hupungua na mzunguko wako wa mwezi huanza tena. Iwapo utakuwa umepata mimba, joto lako la mwili litaendelea hivyo hivyo kuwa juu. Kwa kuwa mabadiliko ya joto hutokea wakati wa Ovulation iwapo unajaribu kubeba mimba, kufuatilia mabadiliko hayo kwa muda usiopungua miezi miwili ni jambo la dharura ili uweze kujua wakati wa Ovulation amba-po una uwezekano mkubwa wa kubeba mimba.

18

Mabadiliko ya majimaji ya ukeniWakati Ovulation inakaribia majimaji ya ukeni hubadilika pia kwa kiasi na hali. Ikiwa hakuna Ovulation majimaji ya ukeni huwa yanayonata au kama kremu au hukosekana kabisa. Wakati Ovulation inakaribia majimaji ya ukeni huongezeka na huwa katika hali ya majimaji na wakati mwingine huwa rangi nyeupe kama ya yai bichi. Iwapo utapima kwa vidole vyako huvutika kwa inchi au zaidi kati ya vidole vyako.Ni bora nikumbushe hapa kwamba, kuna wakati unaweza kuwa na majimaji ya ukeni yanayofanana na ya wakati wa Ovulation hali ya kuwa hauko katika Ovulation. Hali hiyo ni ya kawaida kwa watu wenye PCOS. Kutumia dawa za Clomid au Antihistamin huweza kufanya majimaji ya ukeni yakauke na hivyo kuwa vigumu kutumia njia hii ili kujua ni zipi siku zenye uwezekano mkubwa wa mimba. Njia hii huhesabiwa kuwa yenye itibari zaidi.

Mabadiliko ya Ukeni:Kama ambavyo majimaji ya ukeni yanavyobadilika wakati wa Ovulation, uke nao (cervix) hubadilika wakati wa kukaribia Ovulation. Wakati huo uke husogea mbele, huwa laini na hufunguka zaidi.

Maumivu kidogo katika Matiti:Baadhi ya wanawake wakati wanapokaribia Ovulation au baada ya hapo matiti yao huwa na maumivu kidogo. Suala hili huhusiana na mabadiliko ya homoni katika mwili ambazo hujitayarisha kwa ajili ya mimba. Hata hivyo njia hii sio yenye kutegemewa sana kwani maumivu ya matiti huweza ku-sababishwa na masuala mengine. Pia maumivu ya matiti hutokea kabla ya hedhi au baada ya kutumia baadhi ya dawa za kusaidia uzazi.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

19

Alama nyinginezoBaadhi ya wanawake huhisi maumivu kidogo ya tumbo ambayo baadhi huyaita Middle Pain. Maumivu hayo kwa kawaida hutokea upande ule yai linapotoka yaani upande wa Ovulation. Maumivu hayo hutokana na mwendo wa yai wakati linapopenya kwenye mirija. Maumivu hayo si ya kuendelea na wala si makubwa na huisha haraka. Hali hiyo huweza kutokea mara kadhaa katika siku za Ovulation. Kuna baadhi ya alama kama vile baadhi ya wanawake huhisi kichefuchefu, gesi, kukojoa mara kwa mara na maumi-vu wakati wa kujamiiana, hali ambayo haitokei kwa watu wengi. Pia kuna baadhi ya vifaa vinavyopatikana katika maduka ya dawa katika baadhi ya nchi ambavyo huweza kukusaidia kujua wakati wako wa Ovuation umewadia, vifaa hivyo hujulikana kama 'Ovulation Kit"La muhimu ni kufahamu kuwa wanawake hutofautiana katika kupata ala-ma hizi, kwani kuna baadhi wanaweza wakapata baadhi ya alama hizi na wengineo wakapata nyinginezo. Kuuelewa vyema mwili wako ni jambo zuri linaloweza kukusaidia kuzijua siku zako za Ovulation na hivyo kuweza kujua siku zako za kubeba mimba.

Uangalifu!

20

7. Usafi7

Kujitunza wakati wa hedhiKutokwa na damu kila mwezi ni ishara kwamba umekuwa mwanamke na unaweza kupata mimba. Hakuna msichana anayejua kabisa muda wa ku-toa damu mara ya kwanza. Kwa kawaida kabla ya kupata hedhi msichana anaona matiti yake yanakuwa na mwili wake unabadilika. Miezi michache kabla ya hedhi msichana anapata taarifa kwa kutokwa na majimaji kutoka uke wake.

Mambo ya usafiTangu unapopata hedhi mara ya kwanza ni muhimu mno kujua mambo ya usafi wako. Wenye pesa za kutosha wananunua pedi au tampon (kisodo) dukani.Wanawake wengi wanafanya pedi za nguo au pamba ili kuzuia damu kutokana na kuchafua nguo. Vitu hivi vina-kaa, vinavaliwa, katika nafasi kwa ukanda, siri, au chupi. Ni lazima kubadilisha pedi mara chache kwa siku. Kama unataka kutumia pedi tena uisafishe na sabuni vizuri ili isibaki na uchafu uchafu.7 Chapisho: Maneno machache kuhusu usafi, Cultures of the World Foundation, 2014.

21

UtumiajiWanawake wengi wanatengeneza tampon (kisodo) wenyewe. Wanaweka ndani ya uke pamba au nguo au sifongo. Ukitumia tampon uhakikishe una-ibadilisha mara chache kwa siku. Baada ya muda kidogo pedi au tampon inaanza kutoa harufu na baadaye uchafu utasababisha magonjwa ya uke.

Uangalifu!Chochote unachotumia, pedi au tampon kila mara hakikisha kwamba ni safi. Kabla ya kuiweka ukeni uoshe mikono. Ni muhimu sana wakati wa hedhi kuoga kila siku, hasa kuosha sehemu za siri ili damu ya hedhi isibaki na isisababishe harufu.

Tunataka kukuonyesha njia ya kufanya pedi safi bila kutumia pesa nyingi:

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

22

1

2

3

4

Njia ya kufanya chupi safi bila kutumia pesa nyingi

23

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

24

Njia ya kusafisha mahali pa siri.

ndiyo hapana

Kama hauna pesa ya kununua pedi au kisodo ufanye pedi mwenyewe na kitambaa safi:

25

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

26

Bibliografia:

1. Makala: „Neno ‚Afya’ linamaanisha nini?”, imepakuliwa kutoka: http://kona-ya-afya.blogspot.com/2. Chapisho: Maneno machache kuhusu hedhi, Cultures of the World Foundation, 2014.3. „Where woman have no doctor”, A.A. Burns, R.Lovich, J.Maxwell, K.Shapiro; Hesperian Foundation 2010, USA4. Uimarishaji wa familia – Sr Ursula Birgitta Schnell O.S.B. Bene dictine Publication Ndanda – Permiho – Tanzania, 20085. Kitabu cha afya kwa watu wazima na walimu – Sr Ursula Birgitta, Schnell O.S.B. Benedictine Publication Ndanda-Permiho – Tanzania 1998

Januari1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

3031

Februari1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

Machi

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

1718

1920

2122

2324

2526

2728

2930

31

Aprili1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

30

Mei

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

1718

1920

2122

2324

2526

2728

2930

31

Juni1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

30

Julai1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

3031

Agosti1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

30

Septemba1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

3031

Oktoba1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

30

Novemba

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

1718

1920

2122

2324

2526

2728

2930

31

Desemba1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

30

Januari1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

3031

Februari1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

Machi

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

1718

1920

2122

2324

2526

2728

2930

31

Aprili1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

30

Mei

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

1718

1920

2122

2324

2526

2728

2930

31

Juni1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

30

Julai1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

3031

Agosti1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

30

Septemba1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

3031

Oktoba1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

30

Novemba

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

1718

1920

2122

2324

2526

2728

2930

31

Desemba1

23

45

67

89

1011

1213

1415

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2829

30

Mwaka ...................................................

Mwaka ...................................................

THE GRAIL SISTERS TANZANIA

Mradi huu - ulikamilishwa kwa hisani kubwa ya Wizara ya Mambo ya Nje ya Jamhuri ya Poland, mnamo mwaka 2014.

Uboreshaji wa huduma za afya mjini na wilaya ya Mwanga.