MŁODY ODKRYWCA

WWW.JUNIORMEDIA.PL PARTNERORGANIZATORPROJEKTU

Publiczna SzkołaPodstawowa w OsinachOsiny 10127-220, Mirzec

Numer 17 12/17

Bożonarodzeniowa szopka.

Przygotowania do kiermaszu.

Wypiek przepysznych pierniczków.

KIERMASZBOŻONARODZENIOWY

W szkole został zorganizowanykiermasz świątecznych dekoracji iozdób choinkowych. Można było na nimnabyć wspaniałe choinki, bombki,bałwanki i stroiki. Uczniowie klas IV-VIpod kierunkiem pani Anety Stasiakupiekli przepyszne pierniczki, któreudekorowali kolorowym lukrem.Rozeszły się dosłownie w mgnieniu oka,a po szkolnych korytarzach rozlegałosię chrupanie, któremu towarzyszyłypomruki zachwytu.

TRADYCJE ŚWIĄTBOŻEGO

NARODZENIA Polskie święta posiadają bogatąobrzędowość i obfitują w pięknetradycje przekazywane z pokolenia napokolenie. O wielu już zapomniano, aleniektóre przetrwały próbę czasu, sąpielęgnowane w polskich rodzinach iwzbogacają świąteczne przeżycia. Wtym numerze „Młodego Odkrywcy”przypomnimy, w jaki sposób dawniejprzygotowywano się do BożegoNarodzenia i wspólnie cieszono się zprzyjścia na świat Zbawiciela.

Arch.

X

X

www.polskatimes.plPolska The Times | Numer 17 12/2017 | Strona 2

WWW.JUNIORMEDIA.PLMŁODY ODKRYWCA

MIKOŁAJKI Mikołajki to święto oczekiwane przez nas z wielką niecierpliwością. Zawsze liczymy, że Mikołaj będzie o naspamiętał i przygotuje jakąś niespodziankę. W tym roku naprawdę nie mogliśmy narzekać. W szkole zostałyzorganizowane atrakcyjne wycieczki. Dzieci z „zerówki”, klas młodszych oraz klasy IV wyjechały do Radomia.Zwiedziły tam fabrykę choinkowych bombek. Poznały cały proces produkcji , sposoby dekorowania orazobejrzały cały asortyment tych przepięknych ozdób. Na zakończenie każdy otrzymał w prezencie bombkę zeswoim imieniem. Następnie wycieczka udała do kina na utrzymany w świątecznym nastroju film „PierwszaGwiazdka”. Uczniowie klas starszych w starachowickim „Heliosie” obejrzeli widowiskową, pełną niesamowitychefektów specjalnych „Ligę Sprawiedliwości”. Po filmowych emocjach miło spędziliśmy czas na kręgielni. 6grudnia dzieci z klas 0-III odwiedził w szkole święty Mikołaj. Wysłuchał przygotowanych specjalnie dla niegowierszyków i piosenek oraz obejrzał popisy taneczne. Chyba bardzo mu się podobało, bo dołączył do wspólnychpląsów. Nie zapomniał również o przytarganiu ze sobą ogromnego wora pełnego prezentów. Wspaniałe koloroweskarpety i słodycze wywołały szerokie uśmiechy na twarzach obdarowanych maluchów. Mikołaju! Czekamyznów na Ciebie za rok!

W radomskiej fabryce bombek. Damian w udanej akcji na kręgielni.

SZKOLNA WIGILIAW ostatni dzień przed przerwą świąteczną odbyło się spotkanie wigilijne, na któreprzybyli: wójt Mirosław Seweryn, przewodnicząca Rady Gminy Agnieszka Idzik-Napiórkowska, w-ce przewodniczący Jan Zawisza, przewodniczący komisji oświatyJan Raczyński, ksiądz proboszcz Dariusz Maciejczyk, emerytowani pracownicyszkoły, panie z KGW „Osinianki” oraz rodzice. Uczniowie zaprezentowali interesującyprogram artystyczny. Przypomnieli w nim najważniejsze polskie tradycje związane zeświętami Bożego Narodzenia. Szkołę odwiedził Mikołaj (ten prawdziwy, a nie czerwonyprzebieraniec z pokaźnym brzuszkiem), wróżono z sianka wyciągniętego spod obrusai sypano owsem na szczęście. Zachwyt u maluchów wzbudziła barwna grupakolędników prowadzona przez kłapiącą szczęką „kozę”. Wszystko to przeplatane byłopięknymi kolędami w wykonaniu zespołu „Wesołe Nutki”. Na zakończenie młodziartyści pokazali, w jaki sposób spędza się święta w Wielkiej Brytanii.

X X

www.polskatimes.pl Polska The Times | Numer 17 12/2017 | Strona 3

WWW.JUNIORMEDIA.PL MŁODY ODKRYWCA

ŚWIĘTY MIKOŁAJ

W okresie adwentu – 6 grudnia, przypadają mikołajki.Zwyczaj odwiedzania domów przez Mikołaja był znanyna ziemiach polskich już w XIX wieku. Świętyprzybywał razem z aniołkiem i rogatym diabłem,przepytywał dzieci z pacierza i pytał rodziców o ichzachowanie. Grzecznym wręczał łakocie, a tym,którzy musieli się poprawić dawał rózgi. W późniejszych czasach w mikołajkowy poranekdzieci szukały upominków pod poduszką, a wniektórych regionach obok ustawionych przy łóżkubutów, które poprzedniego wieczora musiały samestarannie wyczyścić i wypastować.Grzeczna byłaś dziewczynko?

STAROPOLSKIE GODY

Święta Bożego Narodzenia nazywano GODAMI lub„godnymi świętami”. Starannie się do nichprzygotowywano. Wszystkie , zwłaszcza ciężkieprace w gospodarstwie oraz sprzątanie i ozdabianiedomu, a także jego otoczenia należało zakończyć,zanim zapłonęła na niebie pierwsza gwiazda.Gospodarz rozpoczynał dzień wigilijny wyprawą dolasu po zielone gałęzie albo po drzewko. Stanowiły onesymbol życia i radości. Rozwidlone gałązki jodły,ozdobione jabłkami, orzechami, papierowymiłańcuchami i kulistymi „światami” z opłatkówzawieszano pod sufitem. Ten tak zwany „podłaźnik”miał przynosić ludziom dobrobyt, szczęście, urodzaj izdrowie oraz chronić przed złem i urokami. Do domuprzynoszono snopy zboża, najczęściej cztery: z żyta,owsa, pszenicy i jęczmienia a następnie stawiano je wkątach izby. Wnosząc je do wnętrza gospodarz składałżyczenia: „na szczęście”, „na zdrowie”, „na urodzaj idobrobyt”, „na to Boże Narodzenie – coby się wamdarzyło i mnożyło”. Pod świąteczny biały obruspodkładano siano.

WIGILIJNE WRÓŻBY

Z wigilią związane były różnorodne wróżby. Wróżono zwyciągniętych spod obrusa źdźbeł siana. Żółterokowało zły urodzaj, zielone – dobry. Ten,ktowyciągnął długie, miał się cieszyć zdrowiem i długimżyciem. Krótkie zapowiadało rychłą śmierć.Wierzono, że gdy w wigilię do izby pierwsza wejdziekobieta, sprowadzi na ten dom same niepowodzenia.Natomiast jeżeli mężczyzna, gwarantowane będziepowodzenie i dostatek.Jeśli w wigilię niebo jestgwiaździste, to kury będą niosły dużo jajek. Istniałoprzekonanie, że jaki dzień wigilijny, taki cały rok.Wystrzegano się więc gniewu i kłótni.

Wiszący nad wigilijnym stołem "podłaźnik"

Kulisty "świat" - dawna świąteczna ozdoba

Co nam powie ździebełko sianka?

X

Arch,

Arch.

X

www.polskatimes.plPolska The Times | Numer 17 12/2017 | Strona 4

WWW.JUNIORMEDIA.PLMŁODY ODKRYWCA

Wigilijne potrawy.

CHOINKA

Choinka to najczęściej dziś spotykana, chociażhistorycznie najmłodsza, ozdoba domów w czasieBożego Narodzenia. Przywędrowała do Polski zNiemiec na przełomie XVIII i XIX wieku.Początkowo przyjęła się w miastach, a pod wiejskiestrzechy trafiła dopiero w latach dwudziestychminionego stulecia. Młode świerki, jodły, a czasemnawet sosny początkowo wieszano, podobnie jak„podłaźniczkę, u powały, a dopiero z czasemzaczęto oprawiać w stojaki i ustawiać na podłodze.Na tych zielonych „drzewkach żywota” opróczozdób ze słomy, wydmuszek jaj i kolorowegopapieru, zawieszano również jabłka, orzechy,ciastka i cukierki oraz zapalano świeczki.Choinkowe zabawki wykonywano zwykle w czasieadwentu. Tradycyjne ozdoby nie byłyprzypadkowe. Wierzono, że jabłko zabezpieczałood chorób i było pomocne w sprawach miłosnych,a jego czerwień chroniła od złych uroków. Orzechuważano za symbol szczęścia i urodzaju. Zabawkiwykonane z wydmuszek oznaczały mocodradzającego się życia i znak dobrobytu. Płonącena drzewku świeczki symbolizowały światłosłońca, niezbędne do życia na ziemi. Pod choinkądzieci szukają świątecznych prezentów.

Choinka z tradycyjnymi ozdobami.

WIECZERZAWieczerzę wigilijną rozpoczynano z chwilą, gdy naniebie zabłysła pierwsza gwiazda. Cała rodzinazasiadała wówczas do stołu nakrytego. Znajdowałosię na nim nakryte biała chustką siano, na którymumieszczony był chleb i opłatek. Po odmówieniumodlitwy łamano się opłatkiem i składano sobieżyczenia. Wierzono, że kto się przełamie opłatkiem wwigilię, ten przez cały rok będzie mógł dzielić się zludźmi chlebem. Następnie przystępowano dospożywania wieczerzy, na którą składały się postnepotrawy: pierogi z kapustą i grzybami, kluski zmakiem, kapusta z grochem, barszcz z grzybami,kasza jaglana ze śliwkami, kompot z suszu , no ioczywiście ryby. Starym zwyczajem było zostawianiewolnego miejsca przy stole dla niespodziewanegogościa. W ten niezwykły wieczór nie można byłonikomu odmówić gościny, dlatego zostawiano lekkouchylone drzwi. Po wieczerzy przychodził czas naśpiewanie kolęd i słuchanie opowieści starszych ludzi.

Gospodarze starali się pamiętać także o zwierzętach.Po wigilii szli z opłatkiem do obory i dawali go bydłu iowcom. Miał on chronić je od chorób i zapewnić „dobrechowanie”. Wierzono, ze w wieczór wigilijny zwierzętamówią ludzkim głosem. Nikt jednak, nie próbował tegosprawdzić, bo podsłuchiwanie przynosiło nieszczęście,a nawet groziło śmiercią. Przyniesioną do domu naświęta słomę wynoszono po świętym Szczepanie wpole, co miało uchronić uprawiane tam rośliny przedzachwaszczeniem. Robiono z niej również powrósła,którymi obwiązywano drzewa owocowe wierząc, żebędą one dobrze rodziły i zające nie będą obgryzać ichkory.

Arch.

Arch.

www.polskatimes.pl Polska The Times | Numer 17 12/2017 | Strona 5

WWW.JUNIORMEDIA.PL MŁODY ODKRYWCA

Piękny zwyczaj dzielenia się opłatkiem.

PASTERKATuż przed północą gromadnie udawano się napasterkę. W domach zostawały tylko małe dzieci iniedołężni starcy. Każdy starał się jak najszybciejdotrzeć do kościoła. Pierwsi mieli zapewnionepowodzenie we wszystkich pracach gospodarskich idobre plony. Wybierając się na pasterkę należałowziąć ze sobą motek nici, a po powrocie do domuopasać nimi ule – wtedy pszczoły będą się dobrzechowały i dawały dużo miodu.

KOLĘDY I ŚWIĘCENIE OWSA

Najstarsze kolędy, jak na przykład „Anioł pasterzommówił”, pochodzą z przełomu XV i XVI wieku. Byłyone dziełem autorów zarówno anonimowych, jak iznanych poetów, pisarzy i kaznodziejów, takich jakFranciszek Karpiński czy Piotr Skarga. W świętoSzczepana święcono w kościele owies. Późniejmieszano go z ziarnem przeznaczonym do siewuwierząc, ze zapewni to dobry urodzaj. W wieluświętokrzyskich wsiach kultywowany jest obyczajobsypywania się po sumie w kościele owsem, napamiątkę męczeńskiej śmierci św. Szczepana przezukamienowanie. Kolęda "Złota Jerozolima".

KOLĘDNICYOd drugiego dnia świąt, i przeważnie do Trzechkróli, po wsiach chodzili chłopcy i dorosłamłodzież z gwiazdą lub szopką oraz „turoniarze”czy też „kolędziarze”. Zwyczaj kolędowania podomach wywodzi się z tradycji średniowiecznegomisterium religijnego. W skład grupy „turoniarzy”wchodzili przeważnie: turoń zwany „kłopacem”,kobełka, dziad, który zbierał pieniądze, grajek zeskrzypcami, czasem – śmierć, anioły oraz diabeł. Wchacie „turoni arze” śpiewali kolędy, następnieturoń rozpoczynał taniec z panną, która tammieszkała. Po tańcu dziewczyna wręczałakolędnikom trochę pieniędzy, a jej rodzice coś dozjedzenia i do wypicia. W niektórych wsiachnapotkać można było „Herodów” prezentującychwidowisko związane z narodzinami Chrystusa,którego akcja rozgrywa się wokół postaci królaHeroda.

Kolędnicy z klasy IV.

X

X

X

www.polskatimes.plPolska The Times | Numer 17 12/2017 | Strona 6

WWW.JUNIORMEDIA.PLMŁODY ODKRYWCA

TO CIEKAWE!

ROZEJMBOŻONARODZENIOWY

W Wigilię 1914 roku (I wojna światowa) w okopachpod Ypres w Belgii żołnierze wrogich armii -Niemcy i Brytyjczycy, spontanicznie zaprzestalidziałań zbrojnych, opuścili okopy, śpiewali kolędy,a nawet grali w piłkę. Wydarzenia te przeszły dohistorii jako rozejm bożonarodzeniowy.Korzystając z przestoju w wymianie ognia,niemieccy żołnierze postanowili udekorowaćświątecznie zajmowane przez nich pozycje. Przedokopami ustawiono bożonarodzeniowe choinkiprzystrojone zapalonymi świeczkami. Kuzdziwieniu Brytyjczyków Niemcy zaczęli nagległośno śpiewać kolędę „Cicha noc” (niem. „StilleNacht”). Po chwili, w rytm tej samej melodii, poangielsku zaśpiewali Brytyjczycy. Słysząc odzew znaprzeciwka, niemieccy żołnierzy zaczęlispontanicznie opuszczać okopy i kierować się wstronę Brytyjczyków, którzy także zaczęliwychodzić z ukrycia. Żołnierze wymieniali uściskidłoni, składali sobie życzenia świąteczne, a takżeobdarowywali prezentami. Wielu uczestnikówrozejmu wznosiło toasty za zdrowie służących wobcych armiach żołnierzy.

Żołnierze wrogich armii w dzień pojednania

Jan Kasprowicz***

Przy wigilijnym stole,Łamiąc opłatek święty,

Pomnijcie, że dzień ten radosnyW miłości jest poczęty;

Że, jako mówi wam wszystkimDawne, prastare orędzie,

Z pierwszą na niebie gwiazdąBóg w waszym domu zasiądzie.

Sercem Go przyjąć gorącym,Na ścieżaj otworzyć wrota –

Oto co czynić wam każeMiłość – największa cnota.

"Gwiazdka"

Tylko ta gwiazda niech zaświeciNad ciszą białych dróg

I zawiadomi wszystkie dzieci,Ze się narodził Bóg.

Spotkanie wigilijne klasy VI.

Pokazaliśmy święta w Wielkiej Brytanii.Ar.

X

X