BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO

Nr 12/141 · GRUDZIEŃ 2008

Nr 12/141 · GRUDZIEŃ 2008

BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTW

A WYŻSZEGO

WydawcaMinisterstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Rada Redakcyjnaprof. Janusz W. Adamowski – przewodniczący

prof. Marcin Kamiński

Jolanta Karwowska

Dorota Maciejko

Paweł Mikusek

prof. Ryszard Nycz

RedaktorAnna Knapińskae-mail: [email protected]

Redakcja00-608 Warszawaal. Niepodległości 188 btel.: (22) 570 14 82fax: (22) 825 89 11e-mail: [email protected]

Współpraca:Stowarzyszenie Młodych Dziennikarzy POLIS

Projekt okładki:Barbara Kuropiejska-Przybyszewska

Skład i łamanie: Tomasz Brząkała

Druk: ABAKUS

Nakład: 1500 egz.

Zamówienia na prenumeratę można przesyłać pod adresem redakcji, faksem lub mailem: [email protected] Cena prenumeraty (10 numerów) wynosi 60 zł.

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do ich redagowania i skracania.

W NUMERZE

INFORMACJE:

Kronika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2

Środki finansowe przyznane jednostkom naukowym uczestniczącym w europejskich projektach badawczych (projekty międzynarodowe współfinansowane) od października 2007 do września 2008. . . . . . . . . . . . . . . . . .6

Projekty międzynarodowe współfinansowane (PMW) i niewspółfinansowane (PMN) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

Finansowanie projektów rozwojowych szansą polskiej gospodarki – charakterystyka poddziałania 1.3.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007–2013 . . . . . . .14

Nowe nominacje profesorskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

NAUKA, GOSPODARKA, SPOŁECZEŃSTWO:

Mędrców nie zabraknie – z prof. Kazimierzem Stępniem rozmawia Anna Knapińska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

O biotechnologii medycznej – Sławomir Zagórski. . . . . . . . . . .27

Polskie Noble przyznane – Anna Knapińska . . . . . . . . . . . . . . .30

Centrum Nauki Kopernik tuż tuż... – Aneta Prymaka . . . . . . . . .34

VADEMECUM:

Zmiana struktury resortu nauki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

FORUM:

Klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych w badaniach statystycznych – dr Dorota Maciejko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43

Nauki o mediach i komunikacji społecznej jako nowa dyscyplina nauk humanistycznych – prof. Tomasz Goban-Klas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45

1

2

BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO

INFO

RMAC

JE KronikaPAKIET USTAW PRZYJĘTY

2 grudnia Rada Ministrów przyjęła przygo-towany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pakiet ustaw reformujących system badań naukowych. Reforma to priorytet rządu, czego dowodem jest zdecydowany wzrost na-kładów na naukę w projekcie przyszłorocznego budżetu – o prawie 1,4 mld zł, czyli o 29 proc. (zaplanowana kwota w projekcie – 5 mld 600 mln zł). Rząd stawia na badania i rozwój, tak aby polska gospodarka mogła konkurować z najbar-dziej rozwiniętymi rynkami na świecie.

Pakiet pięciu ustaw „Budujemy na wiedzy – reforma nauki dla rozwoju Polski” obejmuje ustawy o zasadach finansowania nauki, PAN, Instytutach Badawczych, NCBiR oraz Naro-dowym Centrum Nauki. Projekty poddane zostały szerokim konsultacjom społecznym i środowiskowym.

PROF. JUREK WICEMINISTREM

2 grudnia prezes Rady Ministrów Do-nald Tusk powołał prof. Witolda Jurka na stanowisko podsekretarza stanu w MNiSW. Profesor był przez wiele lat związany z Aka-demią Ekonomiczną w Poznaniu. W la-tach 2002–2008 pełnił funkcję jej rektora, a ostatnio zarządzał katedrą ekonometrii. Jest autorem książek i opracowań o tema-tyce ekonomicznej. – Głównym zadaniem

nowego wiceministra będzie współpraca przy kształtowaniu założeń i projektów re-form szkolnictwa wyższego, których celem jest odnowa polskich uczelni – powiedziała minister Barbara Kudrycka, przedstawiając nowego współpracownika.

WIZYTA W UJ 3 grudnia, w towarzystwie premiera Donal-

da Tuska, minister nauki prof. Barbara Kudrycka zwiedziła Wydział Fizyki, Astronomii i Informa-tyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest to interdyscyplinarna jednostka akademic-ka, prowadząca równocześnie badania w na-ukach podstawowych, jak i poszukiwania za-stosowań w dyscyplinach innowacyjnych (info, nano, bio). W skład wydziału wchodzą Obser-watorium Astronomiczne, Instytut Fizyki oraz dwa zakłady informatyczne.

Przedstawiciele UJ zaprezentowali kon-cepcję utworzenia w Krakowie Europejskie-go Centrum Gier (EGC – European Games Centre) oraz Europejskiej Akademii Gier. Do końca przyszłego roku mają powstać studia animacji i produkcji dźwiękowej, pracujące dla potrzeb przemysłu gier kom-puterowych. Uczestnicy przedsięwzięcia – Krakowski Park Technologiczny, AGH, UJ oraz firmy prywatne chcą pozyskać około 10 mln zł z funduszy unijnych. Aby kształ-cić specjalistów z branży gier wideo, dwie krakowskie uczelnie uruchomią studia po-dyplomowe dla programistów, scenarzy-stów, reżyserów, grafików i dźwiękowców.

POLSKIE NOBLE5 grudnia minister Barbara Kudrycka

wzięła udział w uroczystości wręczenia nagród Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Tegorocznymi laureatami są: prof. dr


3

Nr 12/141 • GRUDZIEŃ 2008

INFO

RMAC

JEhab. Stanisław Mossakowski, prof. dr hab. Jacek Oleksyn, prof. dr hab. Ry-szard Horodecki oraz prof. dr hab. inż. Andrzej Jajszczyk. Sylwetki laureatów przedstawiamy na stronie 30.

Rolę kapituły konkursu pełni rada Fun-dacji, do której należą obecnie profesoro-wie: Andrzej Członkowski, Tomasz Jasiński, Maciej W. Grabski, Andrzej Jerzmanowski, Henryk Koroniak, Irena E. Kotowska i Marek Świtoński. Rada ustaliła werdykt posiłkując się opiniami recenzentów. W tym roku wy-sokość nagrody wynosi 200 tys. zł.

KONSULTACJE Z NIEMCAMI9 grudnia sekretarz stanu w MNiSW,

prof. Maria Elżbieta Orłowska spotkała się – w ramach polsko-niemieckich konsultacji międzyrządowych – z delegacją niemieckie-go Federalnego Ministerstwa Edukacji i Ba-dań Naukowych pod przewodnictwem prof. Friedera Meyer-Krahmera. Podczas rozmów omówiono kwestię zmiany statutu Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki w celu dostosowania zapisów do postanowień umowy między rządami Polski i Niemiec. Podpisano również wspólne oświadczenie o badaniach na rzecz zrównoważonego roz-woju, w którym obie strony wyraziły wolę zintensyfikowania współpracy. Jej celem bę-dzie zdefiniowanie katalogu obecnych i przy-szłych działań, zwłaszcza w dziedzinie zmian klimatycznych, odnawialnych źródeł energii i zrównoważonego wykorzystywania zaso-

bów naturalnych oraz rozwoju technologii przychylnych środowisku naturalnemu.

POPULARYZATORZY NAUKI

10 grudnia prof. Jerzy Duszyński uczest-niczył w gali, podczas której wręczono nagrody laureatom IV edycji konkursu Po-pularyzator Nauki, organizowanego przez serwis PAP Nauka w Polsce oraz MNiSW. Jury pod przewodnictwem prof. Mag-daleny Fikus wytypowało tegorocznych laureatów: Instytut Oceanologii PAN w Sopocie, prof. Andrzeja Kokowskiego z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Ma-rii Curie-Skłodowskiej i prof. Wojciecha Nawrocika z Instytutu Fizyki Uniwersy-tetu Adama Mickiewicza (kategoria: na-ukowiec, instytucja naukowa); red. Olgę Woźniak z „Przekroju”, red. Tomasza Rożka ze Stowarzyszenia Śląska Kawiar-nia Naukowa oraz twórców cyklu fil-mów „Dzika Polska” w TVP (kategoria: dziennikarz, redakcja, instytucja nienau-kowa); pokaz „Tajniki aerodynamiki” Jac-ka Błoniarza-Łuczaka i Błażeja Dawid-sona z Centrum Nauki Kopernik, warsztat „Poczuj się, jak to jest być starym czło-wiekiem” dr Marzeny Humańskiej z Col-legium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika oraz wykład „Jak zobaczyć to, czego nie widać nocą” dr. Lecha Pietrzaka z Wszechnicy Mazurskiej w Olecku (katego-ria: prezentacje festiwalowe).

4


INFO

RMAC

JE

FUNDUSZE EUROPEJSKIE

15 grudnia prof. Jerzy Duszyński wziął udział w organizowanej przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego konferencji „Fundu-sze Europejskie dla rozwoju infrastruktury i środowiska”. Minister przedstawił XIII prio-rytet Programu Operacyjnego Infrastruktu-ra i Środowisko 2007 –2013 – „infrastruktura szkolnictwa wyższego”. Na działania w nim przeznaczono 588 200 tys. euro.

Z powodu wyraźnego spadku liczby stu-dentów kierunków ścisłych, przyrodniczych i technicznych, a w konsekwencji niedobo-ru specjalistów inżynierii i nowych techno-logii na pomoc mogą liczyć najlepsze uczel-nie oferujące kształcenie na strategicznych kierunkach. Dofinansowanie obejmuje in-westycje infrastrukturalne służące prowa-dzeniu działalności dydaktycznej na pozio-mie wyższym, głównie w naukach ścisłych i technicznych, działalność rozwojową i na-ukowo-badawczą powiązaną z dydaktyką, a także obowiązkowy dla każdego projektu komponent ICT – zastosowanie nowocze-snych rozwiązań technologii informacyj-nych i komunikacyjnych. W priorytecie XIII realizowane będą tzw. projekty kluczowe oraz wybrane w trybie konkursowym.

PRZESTRZEŃ BADAWCZA 16 grudnia prof. Maria Elżbieta Orłow-

ska spotkała się z zastępcą dyrektora Dy-rekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Badań Anneli Pauli. Dyskutowano o budo-

O SZKOLNICTWIE WYŻSZYM11 grudnia prof. Barbara Kudrycka oraz

prof. Grażyna Prawelska-Skrzypek uczestniczy-ły w XXX plenarnym posiedzeniu Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, podczas którego za-inicjowano debatę pt. „Uczelnie a środowiska gospodarcze i społeczne w wymiarze lokalnym, regionalnym oraz ponadregionalnym”. – Jestem wdzięczna, że Rada podejmuje ten temat, po-nieważ znakomicie wpisuje się on w kierunki proponowanych przez nas zmian. Zależy nam też na tym, aby fundusze, które otrzymaliśmy z budżetu państwa na wsparcie nauki wyko-rzystać w odpowiedni sposób – podkreślała prof. Kudrycka. Minister powiedziała, że trwa-ją intensywne prace nad założeniami reformy szkolnictwa wyższego. Przedstawione zostaną w pierwszym kwartale 2009 roku.

Z REKTORAMI UNIWERSYTETÓW W dniach 11–13 grudnia minister Barbara

Kudrycka oraz wiceminister prof. Witold Jurek wzięli udział w inauguracji posiedzenia plenar-nego Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich. W programie obrad znalazły się m.in. kwestie perspektyw i strategii rozwoju szkol-nictwa wyższego, zasad finansowania uczelni i badań naukowych, udziału środowiska uni-wersyteckiego w procesie bolońskim i wpro-wadzaniu krajowej struktury kwalifikacji, a tak-że prac nad systemem antyplagiatowym.

KOMISJA POLSKO-UKRAIŃSKA 12 grudnia odbyło się ósme posiedzenie

polsko-ukraińskiej komisji do spraw współ-pracy naukowo-technicznej. Delegacji pol-skiej przewodniczyła sekretarz stanu prof. Maria Elżbieta Orłowska, delegacji ukra-ińskiej – Maksym Striha, zastępca mini-stra oświaty i nauki Ukrainy. Podsumowa-no dotychczasową współpracę i przyjęto program wykonawczy polsko-ukraińskiej współpracy naukowo-technicznej na lata 2009–2010.


5


INFO

RMAC

JEbiologicznych. Zdaniem prof. Orłowskiej god-ne uznania są powstające w całym kraju cen-tra technologiczne, na czele z krakowskim Life Science Park, pierwszym w Europie Środkowej. Podkreśliła, że w przyjętym w październiku br. Krajowym Programie Badań Naukowych i Prac Rozwojowych jednym ze strategicznych obsza-rów badawczych jest zdrowie, a wymienione w nim priorytetowe kierunki badań w dużym stopniu łączą się z pracami biomedycznymi czy biotechnologicznymi. – Jeżeli pakiet przy-gotowanych przez nas ustaw wejdzie w życie, rada Narodowego Centrum Badań i Rozwoju zdecyduje o finansowaniu pewnych progra-mów. Państwa praca, konsolidacja wysiłków, pokazanie spójności oraz zdrowej współpracy środowiska może przyczynić się do wyboru tej dziedziny. Więcej na stronie 27.

POLSKO-SZWEDZKIE ROZMOWY19 grudnia odbyły się konsultacje mię-

dzy Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyż-szego a szwedzkim Ministerstwem Edukacji i Badań. Delegacji polskiej przewodniczyła minister Barbara Kudrycka, natomiast na czele delegacji szwedzkiej stał minister szkol-nictwa wyższego i badań Lars Leijonborg.

Delegacja polska zaprezentowała inicja-tywy mające zreformować systemy nauki i szkolnictwa wyższego, Szwedzi podzielili się doświadczeniami z tej dziedziny. Omówiono możliwości współpracy w jednym z projek-tów budowy paneuropejskiej infrastruktury badawczej o nazwie European Spallation So-urce (ESS). Za konieczne uznano zacieśnienie związków między polskimi a szwedzkimi in-stytucjami akademickimi, badawczymi i biz-nesowymi, aby zwiększyć szanse uczestnictwa we wspólnotach wiedzy i innowacji, które powstaną w ramach Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii. Rozmawiano również o międzynarodowej konferencji o reformach w szkolnictwie wyższym, którą MNiSW za-mierza zorganizować w 2009 roku.

wie Europejskiej Przestrzeni Badawczej (Eu-ropean Research Area, ERA), omówiono także przedstawione w tym roku przez KE inicjatywy mające to umożliwić: mobilność naukowców, infrastrukturę badawczą, przepływ wiedzy, wspólne programowanie oraz międzynarodo-wą współpracę naukowo-technologiczną. Bu-dowa ERA ma doprowadzić do uzupełnienia „czterech swobód” Unii Europejskiej (w prze-pływie osób, produktów, usług i kapitału) o swobodę przepływu wiedzy. Minister pod-kreśliła, iż Polska jest zainteresowana udziałem we wszystkich inicjatywach, a szczególną wagę przywiązuje do kwestii mobilności naukowców oraz infrastruktury badawczej.

STRATEGICZNE PROGRAMY 17 grudnia prof. Barbara Kudrycka wzięła

udział w ostatnim posiedzeniu interdyscyplinar-nego zespołu do spraw strategicznych progra-mów badań naukowych i prac rozwojowych. Minister podziękowała przewodniczącemu prof. Edmundowi Wittbrodtowi oraz całemu zespo-łowi za przygotowanie Krajowego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych. Wyrazi-ła przekonanie, że praca zespołu posłuży także kolejnym rządom, które dzięki tym koncepcjom będą mogły realizować długofalową politykę.

ROZWÓJ BIOTECHNOLOGII 17 grudnia MNiSW oraz Ministerstwo

Zdrowia zorganizowały konferencję, której celem było określenie kierunków działań, któ-re zostaną uwzględnione w programie wyko-nawczym do planu rozwoju biotechnologii medycznej zaakceptowanym przez minister Barbarę Kudrycką. Spotkanie poprowadził Sła-womir Zagórski, szef działu nauki „Gazety Wy-borczej”. Obok sekretarz stanu w MNiSW prof. Marii Elżbiety Orłowskiej uczestniczyli w nim przedstawiciele resortów nauki i zdrowia, firm biotechnologicznych, jednostek badawczych, uczelni wyższych i innych instytucji zaintereso-wanych rozwojem nowoczesnych technologii

6


INFO

RMAC

JE ŚRODKI FINANSOWE PRZYZNANE JEDNOSTKOM NAUKOWYM UCZESTNICZĄCYM W EUROPEJSKICH PROJEKTACH BADAWCZYCH

(PROJEKTY MIĘDZYNARODOWE WSPÓŁFINANSOWANE) OD PAŹDZIERNIKA 2007 DO WRZEŚNIA 2008

Lp Nazwa jednostki zgłaszającej Nazwa projektu Wysokość dofinansowania (w zł)

1 Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy im. Sylwestra Kaliskiego w Warszawie

Zastosowanie impulsowego promieniowania laserowego do usuwania warstwy kodepozytu zawierającej deuter/tryt z elementów będących w komorze układu tokamak 432 000


Pomiar emisji promieniowania X z plazmy tokamakowej (z MASTa) za pomocą matrycowych detektorów półprzewodnikowych 552 000


Badania właściwości plazmy o dużej liczbie atomowej Z za pomocą diagnostyk jonowych i rentgenowskich 110 000

4 Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy im. Sylwestra Kaliskiego w Warszawie Spektrometria emisji miękkiego promieniowania X ze stellaratora W7-X 880 000

5 Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy im. Sylwestra Kaliskiego w Warszawie Badania szybkiego zapłonu fuzji inercyjnej wiązkami protonów generowanych laserem 108 000

6 Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy im. Sylwestra Kaliskiego w Warszawie Formowanie strumieni plazmowych i ich oddziaływania z otoczeniem 155 000

7 Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy im. Sylwestra Kaliskiego w Warszawie Diagnostyka neutronowa dla tokamaka w oparciu o metody aktywacyjne 552 000

8 Politechnika Łódzka; Wydział Chemiczny Układy in vitro z tkanką neuronalną do zastępowania transgenicznych zwierząt z ograniczonymi zdolnościami pamięci/uczenia się 1 051 000

9 Politechnika Śląska w Gliwicach; Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki Noc Naukowców 2007 – Kraków i Gliwice (razem) 32 000

10 Instytut Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana w Otwocku-Świerku

Rozwój wybranych technik diagnostycznych (detektory Czerenkowa, dielektryczne detektory śladowe i detektory neutronów z reakcji syntez) w ramach europejskiego programu badań nad syntezą jądrową EURATOM

847 205

11 Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku Koncepcja zarządzania problemami erozji brzegowej 164 696

12 Instytut Badawczy Dróg i Mostów w Warszawie Nowe koncepcje budowy dróg 22 159

13 Politechnika Łódzka; Wydział ChemicznyZintegrowany łańcuch dostawczy zindywidualizowanych medycznych implantów, przy zastosowaniu nowych biomateriałów i metod szybkiego wytwarzania, mający na celu poprawę jakości życia obywateli UE

1 767 829

14 Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie Efekty zdrowotne w procesach produkcji nanomateriałów 231 700

15 Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu Infrastruktura oparta na lambdach sterowana przez użytkowników na cele badań europejskich 2 355 576

16 Instytut Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych w Warszawie Koncepcje oszczędzania energii dla europejskiego przemysłu ceramicznego 158 482

17 Politechnika Wrocławska; Wydział Podstawowych Problemów Techniki; Instytut Fizyki Sieć doskonałości w mikrooptyce 279 500

18 Uniwersytet Gdański; Wydział Biologii, Geografii i Oceanografii; Katedra Geografii Ekonomicznej

Nowe podejście do przepisów migracyjnych w południowo-wschodnim obszarze Morza Bałtyckiego: kontekst europejski 10 545

19 Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii

Rola oksygenazy hemowej-1 w stymulacji procesów terapeutycznej angiogenezy w modelu niedokrwienia kończyny tylnej u myszy w ramach sieci doskonałości pt. „European Vascular Genomic Network”

560 000

20 Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów w Warszawie

Aktywacja proinnowacyjnych, kluczowych, regionalnych kreatorów innowacji oraz rozwijanie kluczowych elementów polityki społecznej 203 435

21 Instytut Botaniki im. Władysława Szafera PAN w Krakowie Wyzwania w określaniu i przewidywaniu zmian bioróżnorodności i ekosystemów Europy 957 500

22 Politechnika Szczecińska; Instytut Fizyki Zadanie UT2: modelowanie matematyczne zagadnień termo-hydraulicznych w kablach nadprzewodzących typu „Cable in Conduit” 37 147

23 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; Wydział Ekonomiczno-Rolniczy Modelowanie rolnictwa krajów członkowskich Unii Europejskiej oraz Wschodniej Europy 117 360

24 Uniwersytet Warszawski; Wydział Nauk Ekonomicznych

Nowe ramy rachunkowości ekonomicznej wykorzystujące dane o kosztach zewnętrznych oraz narzędzia nakładów-wyników dla kierunków polityki 281 661

25 Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Collegium Medicum; Wydział Nauk o Zdrowiu Występowanie, koszt i baza – źródło alergii pokarmowych w Europie 190 650

26 Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie Zarządzanie ryzykiem psychospołecznym – opracowanie podejścia 246 700

27 Politechnika Wrocławska; Wydział Podstawowych Problemów Techniki Współpraca w zakresie badania i rozwoju zaawansowanych komponentów optoelektroniki 185 000

28Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji

Harmonizacja norm żywienia w Europie ze szczególnym uwzględnieniem grup ryzyka i zrozumienia zaleceń przez konsumentów – sieć doskonałości 237 036

29 Uniwersytet Gdański; Wydział Biologii, Geografii i Oceanografii; Katedra Geografii Ekonomicznej Partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju przybrzeżnych obszarów miejskich 16 159

30 Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Collegium Medicum; Wydział Nauk o Zdrowiu

Informacja w sieci internetowej o dobrej praktyce w ochronie zdrowia migrantów i mniejszości w Europie 100 000

31 Instytut Warzywnictwa im. Emila Chroboczka w Skierniewicach

Zabezpieczenie europejskich kolekcji zasobów genowych z rodzaju Allium rozmnażanych wegetatywnie 280 821


7


INFO

RMAC

JE


32 Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN w Krakowie Regulacje prawne dotyczące geotermii – ciepło 181 000

33Uniwersytet Gdański; Wydział Ekonomiczny; Katedra Badań Porównawczych Systemów Transportowych

Alokacja kosztów infrastruktury transportowej 341 652

34 Instytut Badawczy Dróg i Mostów w Warszawie Zrównoważone nawierzchnie drogowe w nowych krajach członkowskich Unii Europejskiej 260 042

35 Uniwersytet Warszawski; Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji Publiczne finansowanie działalności badawczej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej 27 120

36 Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN w Krakowie Europejskie zarządzanie odpadami 76 150

37 Fundacja Studiów Europejskich – Instytut Europejski w Łodzi Szersza Europa, głębsza integracja – network: Budując Europę 535 486

38 Uniwersytet Warszawski; Wydział Historyczny Powiązanie kultury europejskiej za pośrednictwem nowej technologii 286 956

39 Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Tworzenie i rozwijanie bazy praktyk w promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym w Europie: baza danych programów i tworzenie wytycznych dla polityki i praktyki 341 160

40Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza; Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska

Modernizacja budynków z zastosowaniem konstrukcji stalowych 127 576

41 Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera w Łodzi Prewencja otyłości w miejscu pracy 65 340

42 Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera w Łodzi

Niezbędny zakres działań mających na celu zwiększenie świadomości zagrożeń zdrowotnych związanych z epidemią ptasiej grypy w populacji mieszkańców terenów wiejskich w Europie 53 767

43 Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie k. Warszawy

Europejska sieć nowych chorób i zagrożeń powodowanych przez obce gatunki inwazyjne w ekosystemach leśnych 25 232

44 Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN w Krakowie Magazynowanie wodoru w nanostożkach węglowych 435 647

45 Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN w Krakowie Od powierzchni do jądra Ziemi – los materiału podlegającego subdukcji 754 640

46 Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN w Krakowie Regionalizacja nAMEA – typu matrix 45 295

47 Politechnika Łódzka; Wydział Elektrotechniki, Elektroniki, Informatyki i Automatyki Dostęp do rynku dla małych, inteligentnych źródeł energii elektrycznej 257 718

48Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej

Złożone stopy metali 605 550

49 Politechnika Warszawska; Wydział Inżynierii Produkcji Regionalna strategia innowacji i rozwoju dla Mazowsza 360 000

50 Politechnika Warszawska; Wydział Inżynierii Produkcji Innowacyjne klastry dla przemysłu transportowego 300 000

51 Politechnika Śląska w Gliwicach; Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki Ocena występowania środków farmaceutycznych w środowisku 211 722

52 Uniwersytet Jagielloński; Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej; Instytut Fizyki Sieć obrazowania płuc spolaryzowanym helem 1 292 500

53 Instytut Wysokich Ciśnień PAN w Warszawie Ultrafioletowe diody elektroluminescencyjne i diody laserowe wykorzystujące struktury kwantowe azotków grupy III 300 000

54 Instytut Chemii Fizycznej PAN w Warszawie Nanomateriały do zastosowania w sensorach, katalizie i nowopowstających technologiach 728 600

55 Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie

Strategie informacji, motywacji i przetwarzania biopaliw z uwzględnieniem określonych struktur regionalnych 204 070

56 Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie Genetyczne źródła jakościowe owsa dla żywienia człowieka 283 000

57 Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Złożone stopy metali 605 602

58 Politechnika Łódzka; Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska

Podnoszenie jakości wieprzowiny i jej produktów dla klientów: rozwijanie innowacyjnej, zintegrowanej i zrównoważonej struktury cyklu produkcyjnego wysokiej jakości produktów mięsa wieprzowego, spełniających wymagania konsumentów

230 425

59 Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN w Warszawie

Zaawansowane systemy bezpieczeństwa pojazdów samochodowych – projekt zintegrowany (kontynuacja) 82 500

60 Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Infrastruktura dla pomiaru obiegu węgla w skali Europy 223 351

61 Uniwersytet Warszawski; Wydział Fizyki Pochodzenie naszego Wszechświata: w poszukiwaniu związków między fizyką oddziaływań podstawowych i kosmologią 1 101 446

62 Politechnika Wrocławska; Wydział Mechaniczny Ustalanie, chwytanie i mocowanie elementów elastycznych i trudnych do manipulowania 1 779 886

63 Instytut Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie Oddziaływania domen SH3 w komórkach drożdży Saccharomyces cerevisae 1 045 467

64 Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Bezpieczeństwo szczepień – podstawy, szkolenie i komunikacja 93 823

65 Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie

Udoskonalenie polityki zdrowia publicznego w Europie poprzez modelowanie i ekonomiczną ewaluację interwencji w ramach zwalczania chorób zakaźnych 126 537

66Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej; Katedra Zastosowań Fizyki Jądrowej

Działania eksperymentalne w zakresie połączenia akceleratora, tarczy spalacyjnej i podkrytycznego płaszcza 127 195

8


INFO

RMAC

JE


67 Uniwersytet Łódzki; Wydział Biologii i Ochrony Środowiska; Katedra Biofizyki Molekularnej Ukierunkowane dostarczanie nanoleków 544 800

68Uniwersytet Gdański; Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii UG–AMG; Katedra Wirusologii Molekularnej

Nowe szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu C (HCV): zastosowanie w profilaktyce i w terapii, badania od fazy przedklinicznej do fazy 1 830 398

69Uniwersytet Gdański; Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii UG–AMG; Zakład Wirusologii Molekularnej

Hamowanie wnikania wirusa do komórek jako forma terapii przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu C 466 673

70 Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach Kolekcja podstawowa północno-zachodnich zasobów genowych Ribes 109 072

71 Instytut Podstaw Informatyki PAN w Warszawie Rozumienie mowy w wielojęzycznych systemach komunikacyjnych 204 800

72 Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie

Europejska sieć centrów referencyjnych dla rozpoznawania i leczenia rzadkich zespołów dysmorficznych 42 020

73 Politechnika Warszawska; Wydział Inżynierii Materiałowej

Wstępna analiza mechaniczna nowej koncepcji magistrali chłodniczej dla płaszcza reaktora ITER (zadanie TW6-TVB-MANMEC) 164 710

74 Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Collegium Medicum; Wydział Lekarski Integrowanie genomiki, badań klinicznych i postępowania w nadciśnieniu tętniczym 762 000

75 Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie; Oddział w Gliwicach

Czynniki ryzyka wystąpienia raka tarczycy: analiza i modelowanie komponenty dziedzicznej i wpływu niskich dawek promieniowania 1 564 738

76 Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Wydział Nauk Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego

Zmiana zachowań profesjonalistów medycznych oraz społeczeństwa w ogóle co do przezorniejszego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych 390 632

77 Politechnika Białostocka; Wydział Mechaniczny Badania biomechaniczne i opracowanie metod usprawniania aparatu ruchu dzieci z Podlasia i Grodzieńszczyzny 48 563

78 Politechnika Wrocławska; Wydział Inżynierii Środowiska Nowe gatunki konstrukcyjnych materiałów kompozytowych z zasobów odnawialnych 613 704

79 Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Wdrażanie skoordynowanej polityki wobec alkoholu w Europie – wzmacnianie kompetencji 13 257

80 Instytut Morski w Gdańsku Europejskie Autostrady Morskie 280 067

81 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; Wydział Inżynierii i Kształtowania Środowiska Scenariusze rozwoju gospodarki wodnej dla Europy i krajów sąsiadujących 868 000

82 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie Sieć doskonałości mikrooptyki 85 000

83Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej

Dane jądrowe: eksperymenty wzorcowe do sprawdzenia danych bibliotek EFF/EAF 66 409

84 Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego w Warszawie

Opracowanie nowych substancji leczniczych oraz metod leczenia bólu pacjentów z zaawansowanym nowotworem 304 892

85 Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego w Warszawie Nanomembrany w walce z ociepleniem globalnym 407 323

86 Politechnika Poznańska; Wydział Elektryczny Zaawansowane sieci telekomunikacyjne na potrzeby działań GMES 110 052

87 Instytut Morski w Gdańsku Intermodalność i współdziałanie w rejonie Morza Bałtyckiego 23 189

88 Instytut Morski w Gdańsku Międzynarodowa podwodna sieć akustyczna 20 763

89 Instytut Morski w Gdańsku Bezzałogowy pojazd nawodny 24 917

90 Politechnika Śląska w Gliwicach; Wydział Górnictwa i Geologii Podziemne zgazowanie węgla jako źródło wodoru dla Europy 361 357

91 Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach

Kompleksowe podejście do oceny ryzyka zdrowotnego w przyszłych scenariuszach, dotyczących środowiska 263 265

92 Instytut Nafty i Gazu w Krakowie Sieć badawcza do celów weryfikacji technologii powodujących zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza 201 491

93 Instytut Nafty i Gazu w Krakowie Polsko-ukraińskie centrum współpracy w zakresie kontroli gazu 610 162

94 Instytut Nafty i Gazu w Krakowie Ekshalacje gazu ziemnego – polsko-ukraiński problem Przedgórza Karpat 592 411

95 Instytut Nafty i Gazu w Krakowie Badania w kierunku stworzenia instrumentów prawnych oraz zredukowania barier administracyjnych ograniczających wykorzystanie biogazu do wytwarzania ciepła, chłodu i energii elektrycznej 193 803

96 Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Odlewnictwa Rozwój odlewniczych stopów i kompozytów przyjaznych dla środowiska naturalnego 1 933 488

97 Instytut Paliw i Energii Odnawialnej w Warszawie Sieci energetyczne w miastach o zrównoważonym rozwoju 171 531

98Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Wydział Lekarski; Katedra Onkologii; Zakład Patologii Molekularnej i Neuropatologii

Profilaktyka, nadzór, leczenie, postępowanie i analiza ryzyka w przypadkach chorób wywołanych przez priony 69 764

99 Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie Prowadzenie samochodu pod wpływem narkotyków, alkoholu i lekarstw 905 425

100Warszawski Uniwersytet Medyczny; I Wydział Lekarski; Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej

Europejski program szkoleniowy dotyczący dawstwa narządów 39 644

101Akademia Ekonomiczna w Poznaniu; Wydział Informatyki i Gospodarki Elektronicznej; Katedra Technologii Informacyjnych

Sieć doskonałości w dziedzinie zastosowań wirtualnej rzeczywistości i wirtualnych środowisk w przyszłych miejscach pracy 198 439

102 Instytut Logistyki i Magazynowania w Poznaniu Europejska sieć centrów kompetencji w logistyce 54 292

103 Instytut Biopolimerów i Włókien Chemicznych w Łodzi Europejska polisacharydowa sieć doskonałości EPNOE 368 308


9


INFO

RMAC

JE


104 Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Dobre praktyki w promowaniu zdrowia psychicznego w społecznie marginalizowanych grupach w Europie 131 327

105 Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Modele dobrych praktyk w leczeniu narkomanii w Europie 71 244

106 Instytut Logistyki i Magazynowania w Poznaniu System zarządzania dla inteligentnego transportu intermodalnego 201 215

107 Instytut Logistyki i Magazynowania w Poznaniu Zróżnicowanie opłat za dostęp do infrastruktury transportowej na reakcje użytkowników 45 979

108 Uniwersytet Warszawski; Wydział Nauk Ekonomicznych Poprawa funkcjonalności i zastosowań modelu EUROMOD 58 800

109 Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Badania obiegu węgla w ramach kontynentu europejskiego 104 400

110 Główny Instytut Górnictwa w Katowicach Podziemne zgazowanie węgla ukierunkowane na produkcję wodoru 2 275 408

111 Główny Instytut Górnictwa w KatowicachZwiększenie produktywności i bezpieczeństwa w europejskich kopalniach węgla kamiennego poprzez zastosowanie zaawansowanych technik i narzędzi projektowania umożliwiających lepszą kontrolę stropu w strefie skrzyżowania ściana-chodnik

485 957

112 Główny Instytut Górnictwa w KatowicachOkreślenie przepływów i zasobów materiałowych dla prognozowania ilości powstających odpadów oraz wpływów środowiskowych z wykorzystaniem LCA w celu zapobiegania powstawaniu odpadów i rozwoju recyklingu w Europie

226 688

113 Główny Instytut Górnictwa w Katowicach Poprawa niezawodności transportu kopalnianego 273 900

114 Uniwersytet Śląski w Katowicach; Wydział Nauk o Ziemi Innowacyjne geotermalne pompy ciepła 35 488

115 Politechnika Poznańska; Dział Badań Naukowych i Wdrożeń Noc Naukowców 2007 w Polsce 28 314

116Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu; Wydział Lekarski Kształcenia Podyplomowego; Katedra i Klinika Psychiatrii

Utworzenie europejskich miar jakości usług opieki zinstytucjonalizowanej dla osób z przewlekłymi zaburzeniami psychicznymi 183 000

117 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Wydział Teologiczny Religie i wartości: sieć badawcza środkowowschodniej Europy 60 000

118 Akademia Morska w Szczecinie; Wydział Mechaniczny Opracowanie metod mikrofalowej diagnostyki 88 154

119 Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku Ryzyko pochodzenia naturalnego i antropogenicznego jako element predykcji ewolucji strefy brzegowej morza 8 994

120 Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Poprawa dostępu do leczenia ludzi z problemami związanymi z alkoholem i narkotykami 80 599

121 Centrum Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa EMAG w Katowicach

Prognozowanie i monitorowanie zagrożeń spowodowanych osiadaniem na obszarach kopalń węgla 744 437

122 Główny Instytut Górnictwa w Katowicach Stosowanie biomasy w konkurencyjnej i przyjaznej dla środowiska technologii syntezy bioproduktów razem z produkcją wtórnych nośników energii poprzez zastosowanie metody biorafinerii 538 189

123 Instytut Paliw i Energii Odnawialnej w Warszawie Zaawansowane zrównoważone technologie energetyczne dla zastosowań w chłodzeniu i ogrzewaniu 52 222

124 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu; Wydział Rolniczy

Technologia produkcji kompostu z osadów ściekowych z uwzględnieniem redukcji emisji amoniaku i zawartości metali ciężkich 144 940

125 Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie Zintegrowany monitoring lądów i mórz na rzecz środowiska i bezpieczeństwa 348 000

126 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie; Kolegium Ekonomiczno-Społeczne Zasoby, prawa i potencjały: w poszukiwaniu społecznych fundamentów Europy 184 320

127 Instytut Górnictwa Odkrywkowego POLTEGOR-Instytut we Wrocławiu Podziemna gazyfikacja węgla ukierunkowana na wodór dla Europy 286 911

128 Instytut Paliw i Energii Odnawialnej w Warszawie Paliwa odnawialne dla zaawansowanych napędów pojazdów mechanicznych 107 190

129 Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Kompleksowe zarządzanie procesami rozwoju i inwestowania w miastach 16 232

130 Instytut Paliw i Energii Odnawialnej w Warszawie Rozpowszechnianie, rozbudowa i znormalizowanie bazy danych PHYLLIS 62 511

131 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu; Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu

Poprawa jakości oraz bezpieczeństwa zdrowotnego mięsa wołowego oraz produktów wołowych w czasie produkcji i przetwarzania 223 680

132 Uniwersytet Łódzki; Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Zintegrowane zarządzanie wodą to zdrowie w mieście jutra 613 690

133Akademia Rolnicza w Szczecinie; Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa; Zakład Opakowalnictwa i Biopolimerów

Innowacyjność i zrównoważony rozwój łańcucha wartości w produkcji opakowań włóknistych 22 900

134 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Wydział Fizyki; Zakład Informatyki Stosowanej Wirtualny dostawca usług internetowych 49 327

135 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Wydział Fizyki; Zakład Informatyki Stosowanej

Zarządzanie heterogenicznymi sieciami w oparciu o mechanizm polityk w celu zagwarantowania jakości usług 51 279

136 Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie Europejska sieć naukowa ciągłego doskonalenia i korzystania ze strategii ochrony roślin 262 563

137 Instytut Metalurgii Żelaza im. Stanisława Staszica w Gliwicach

Hartowność bainityczna – efektywne wykorzystanie kosztownych i strategicznie wrażliwych dodatków stopowych w stalach wysokowytrzymałych 231 351

138 Uniwersytet Wrocławski; Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Automatyczny Inteligentny System Prawny 417 580

139 Politechnika Poznańska; Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Ekonomiczność budynków o stalowej konstrukcji ramowej w Europie 150 917

140 Politechnika Poznańska; Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska

Rozpowszechnianie w Europie wiedzy na temat inżynierii bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji 55 200

10


INFO

RMAC

JE


141 Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu

Poprawa jakości wieprzowiny i produktów wieprzowych dla konsumenta: rozwój innowacyjnych, zintegrowanych i zrównoważonych łańcuchów produkcji żywności pochodzenia wieprzowego o wysokiej jakości, odpowiadających żądaniom konsumenta

475 800

142 Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach

Od karbonu do krajobrazu postindustrialnego – zapis zmian utrwalony poprzez wizję artystyczną i analizę naukową 99 444

143 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Biologii i Nauk o Ziemi; Zakład Biochemii Zrównoważone bioprocesy w europejskim przemyśle barwnikowym 53 200

144 Politechnika Warszawska; Wydział Inżynierii Materiałowej Przewidywanie procesów korozyjnych w oparciu o modele numeryczne 587 063

145 Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie; Oddział w Gliwicach Wpływ niskich dawek promieniowania na ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego 122 162

146 Politechnika Warszawska; Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych Sieć internet przyszłej generacji – projektowanie i inżynieria sieci wielousługowych 108 585

147 Instytut Paliw i Energii Odnawialnej w Warszawie Obniżenie kosztów inwestycyjnych dla technologii grzewczych wykorzystujących odnawialne zasoby energii poprzez zastosowanie bezpośrednich mechanizmów preferencji podatkowych 90 844

148 Politechnika Wrocławska; Wydział Mechaniczny Projekt typu SME-IP przygotowujący europejski przemysł producentów form wtryskowych do XXI wieku 349 690

149Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego w Warszawie; Centrum Psychologii Ekonomicznej i Badań Decyzji

Sieć ocen postępu w nieinwazyjnych badaniach płodu i noworodka 96 000

150 Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Klinika Psychiatrii Wieku Podeszłego i Zaburzeń Psychotycznych

Identyfikacja markerów biochemicznych umożliwiających wczesną diagnostykę choroby Alzheimera 438 424

151 Instytut Morski w Gdańsku Wskaźniki zrównoważonego rozwoju dla ZZOP na obszarze południowo-wschodniego Bałtyku 252 755

152 Centrum Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa EMAG w Katowicach Poprawianie niezawodności transportu kopalnianego 439 722

153 Politechnika Wrocławska; Wydział MechanicznyOparty na wiedzy system wytwarzania, utworzony dzięki integracji technologii Rapid Manufacturing, technologiom społeczeństwa informacyjnego i materiałoznawstwa, w celu poprawy jakości życia obywateli Europy, dzięki produktom indywidualnie dopasowanym

337 769

154 Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu Woda i zmiany globalne 326 236

155 Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie Europejska kampania społeczna na temat popularyzacji stosowania pasów bezpieczeństwa i urządzeń zabezpieczających do przewozu dzieci w samochodach osobowych 388 000

156Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie; Wydział Stosowanych Nauk Społecznych

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży w powiększonej Unii Europejskiej: rozwój skutecznej polityki i praktyki 45 360


Optymalizacja procesów wykańczania w celu wyeliminowania procesu rektyfikacji blach grubych i kształtowników 343 282

158 Instytut Paliw i Energii Odnawialnej w Warszawie Wprowadzanie wspólnej polityki europejskiej w zakresie odnawialnych zasobów energii elektrycznej 88 855

159 Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Centrum e-Learningu Europejska przestrzeń naukowa 282 000

160 Uniwersytet Wrocławski; Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych

Społeczności południowego Peru w kontekście przemian klimatycznych i środowiskowych od późnego plejstocenu aż do czasów współczesnych – projekt Rio Tambo 464 853

161 Instytut Morski w Gdańsku Lokalne modele rozlewów olejowych dla południowo-wschodniego Bałtyku 244 401

162 Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii Lądowej

Kampania na rzecz świadomych i uwieńczonych powodzeniem strategii zarządzania ruchliwością 541 836

163 Instytut Chemii Fizycznej PAN w Warszawie Rozwój n-przewodzących materiałów polimerowych mogących być alternatywą dla rozpuszczalnych pochodnych C60 oraz ich zastosowanie w organicznych ogniwach słonecznych 832 645

164 Uniwersytet Wrocławski; Wydział Chemii Synteza i charakterystyka metatezowych poliacetylenów zawierających jako grupy funkcyjne polihydroksykwasy 245 046

165 Politechnika Wrocławska; Wydział Inżynierii Środowiska Uprzemysłowiony, zintegrowany, inteligentny budynek 129 247

166 Politechnika Warszawska; Wydział Mechatroniki Cyfrowa holografia do rejestracji rzeczywistych obiektów 3D i 4D 693 323

167Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie; Instytut Optoelektroniki

Niskokosztowy, pasywny, terahercowy oparty o nanotechnologię system kontroli dla potrzeb bezpieczeństwa 1 185 787

168 Politechnika Wrocławska; Wydział Elektroniki Roboty i interaktywni towarzysze życia 777 091

169 Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Wydział Nauk Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego

Genomika w zwalczaniu oporności na antybiotyki w zakażeniach dolnych dróg oddechowych nabytych w lokalnej społeczności 604 053

170 Ośrodek Przetwarzania Informacji w Warszawie Promowanie udziału kobiet przedsiębiorczyń w europejskim transferze technologii 24 360

171 Politechnika Gdańska; Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki

Złożony, multiparametryczny system do dokonywania ciągłej, efektywnej oceny i monitorowania pacjentów z chorobą Parkinsona i innymi neuropatologiami 209 531

172 Instytut Paliw i Energii Odnawialnej w WarszawiePromocja wykorzystania biogazu w regionach Europy – transfer narzędzia wspomagającego wzrost społecznej akceptacji dla wykorzystania biogazu w instalacjach stacjonarnych i pojazdach

89 844

173 Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Wydział Biologii i Nauk o Ziemi Rośliny w kulturze: źródło wspólnego dziedzictwa kulturowego Europy 71 676

174 Instytut Energetyki w WarszawieIntegracja ograniczania emisji pyłów, usuwania pierwiastków śladowych oraz reformingu smoły w reaktorze parowej gazyfikacji biomasy, uzyskującym gaz syntetyczny o wysokiej czystości na potrzeby wydajnej pracy elektrociepłowni i elektrowni

367 032

175 Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG w Gliwicach Podniesienie niezawodności transportu w kopalniach 347 209


11


INFO

RMAC

JE


176 Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG w Gliwicach Inteligentny system drążenia chodników 295 721

177 Uniwersytet Medyczny w Białymstoku; Wydział Pielęgniarstwa i Ochrony Zdrowia Charakterystyka profesjonalnej opieki domowej w Europie 46 689

178 Uniwersytet Łódzki; Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Występowanie, koszty i przyczyny alergii pokarmowej w Europie 254 704

179 Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera w Łodzi Wypadki zagrożenia chemicznego – odpowiedź zdrowia publicznego 160 996

180 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Wydział Historyczny Archeologia we współczesnej Europie: profesjonalne praktyki i społeczne znaczenie archeologii 837 590

181 Instytut Hematologii i Transfuzjologii w WarszawiePodniesienie bezpieczeństwa w krwiodawstwie i transplantologii poprzez utworzenie sieci ośrodków badawczych dla monitorowania pojawiających się czynników patogennych i dla opracowywania nowych metod ich wykrywania

340 000

182 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; Wydział Nauk Humanistycznych Społeczeństwo i style życia 91 045


Złożone stopy metali 750 000

184 Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Złożone stopy metali 600 000

185 Politechnika Warszawska; Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych Napa-Wine – świadome sieci P2P – aplikacje TV na mądrych sieciach 438 683

186 Uniwersytet Warszawski; Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Infrastruktura repozytoriów cyfrowych dla nauki europejskiej 86 289

187 Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera w Łodzi Optymalizacja ochrony radiologicznej personelu medycznego 59 857

188 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Wydział Nauk Społecznych Dobre praktyki w partnerstwie między uniwersytetami a przedsiębiorstwami 79 350

189 Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Collegium Medicum; Wydział Lekarski Stworzenie i wprowadzenie europejskich zaleceń i zasad szkolenia profilaktyki cukrzycy 22 902

190 Politechnika Poznańska; Wydział Elektroniki i Telekomunikacji Współpraca w ramach sieci doskonałości BONE 16 467

191 Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach Europejski bank genów roślin jagodowych dla potrzeb hodowli twórczej 53 636

192 Instytut Technologii Elektronowej w Warszawie Nanostruktury i nanoprzyrządy oparte na krzemie dla perspektywicznych zastosowań w nanoelektronice 52 656

193 Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; Wydział Humanistyczny

Wspierając alternatywne sieci dystrybucji i produkcji żywności: kierunki badawcze z perspektywy zaangażowanych aktorów 34 417

194 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu; Wydział Melioracji i Inżynierii Środowiska Ocena bilansu węgla na obszarach lądowych Europy 96 677

195 Politechnika Wrocławska; Wydział Chemiczny Bioinspirowana optoelektronika molekularna 1 094 400

196 Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu; Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe

Federacyjna e-infrastruktura przeznaczona dla europejskich naukowców rozwijających komputerowe architektury sieciowe 361 184

197 Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dr med. Aleksandra Szczygła w Warszawie Europejska sieć doskonałości ds. baz danych o składzie żywności 53 834

198 Politechnika Warszawska; Wydział Elektryczny Sterowanie zintegrowanymi systemami źródeł odnawialnych 156 000

199 Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Efekty skorelowanego szumu w kwantowym przetwarzaniu informacji 353 792

200 Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN w Warszawie Synaptyczne mechanizmy zaburzeń pamięci: nowe cząsteczki adhezji komórkowej w terapii 346 750

201 Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Faza przygotowawcza ulepszenia wielkiego zderzacza hadronowego 523 023

202 Instytut Matki i Dziecka w Warszawie Wszechstronny system pozyskiwania informacji i wiedzy mający na celu ochronę i monitorowanie zdrowia w okresie okołoporodowym w Europie 26 351

203 Uniwersytet Śląski w Katowicach; Wydział Nauk Społecznych

Przestrzeń, miejsce oraz historyczne i współczesne procesy symbolicznej artykulacji regionalnych, narodowych i europejskich tożsamości poprzez formy pracy i praktyki wspólnot lokalnych na terenach podlegających ekonomicznej restrukturyzacji i rewitalizacji

96 630


Skoordynowane badania strumieni plazmowych wytwarzanych laserem do realizacji koncepcji szybkiego zapłonu w tarczach termojądrowych 120 000


Zastosowanie impulsowego promieniowania lasera do usuwania deuteru/trytu z elementów komory tokamaka i diagnozowanie pyłu wytwarzanego w wyniku procesu detrytacji 510 000


Rozwój i zastosowanie programów numerycznych, modelujących procesy fizyczne w układach typu tokamak i stelarator 180 000


Rozwój i zastosowanie aktywacyjnej diagnostyki neutronowej w układach z magnetycznym utrzymaniem plazmy 750 000


Badania zjawisk związanych ze zderzeniowym szybkim zapłonem fuzji termojądrowej w układach z inercyjnym utrzymaniem plazmy 60 000

209 Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie Europejska sieć doskonałości alternatywnego splicingu 612 792

210 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Biologii i Nauk o Ziemi Zrównoważone bioprocesy w europejskim przemyśle barwnikowym 16 200

12


INFO

RMAC

JE


211 Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN w Krakowie Metody i nowoczesna aparatura dla planowania i leczenia w radioterapii onkologicznej 238 400

212 Morski Instytut Rybacki w Gdyni Bioakumulacja i dystrybucja trwałych zanieczyszczeń organicznych w dorzeczu rzeki Pilicy w aspekcie ekohydrologii 50 649

213 Uniwersytet Warszawski; Wydział Filozofii i Socjologii Religia i wartości: środkowo-wschodnia europejska sieć badawcza 57 600

214 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; Wydział Nauk Ekonomicznych

Zwiększanie spożycia owoców poprzez międzydyscyplinarne podejście prowadzące do uzyskania wysokiej jakości produktu za pomocą zrównoważonych i bezpiecznych dla środowiska metod 624 000

215Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Collegium Medicum; Wydział Lekarski; Zakład Bioinformatyki i Telemedycyny

Elektroniczny wirtualny pacjent 244 227

216Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN w Warszawie; Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE

Wspieranie działań B+R w MŚP w Polsce, Rumunii i Turcji 114 876

217 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Wydział Nauk Społecznych

Europejskie szkolnictwo wyższe dla świata 2 – badania mobilności studentów i pozyskiwania kapitału intelektualnego 178 400

218 Politechnika Warszawska; Wydział Inżynierii Materiałowej

Badania materiałowe i obliczenia numeryczne służące konstrukcji przyszłego reaktora syntezy termojądrowej 306 135

219Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki

Oczekiwanie internetu przyszłości – od teorii do projektu 214 171

220 Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN w Warszawie

Nieinwazyjne obrazowanie fizjologii i patologii mózgu z wykorzystaniem impulsowego światła z zakresu bliskiej podczerwieni 544 000

221 Politechnika Łódzka; Wydział Chemiczny Osłonki do regeneracji nerwów wytworzone z biomateriałów na bazie polimerów syntetycznych i polisacharydów 755 758

222 Politechnika Łódzka; Wydział Chemiczny Sieć doskonałości dla zastosowania organicznej, wielkopowierzchniowej elektroniki 120 700

223 Politechnika Szczecińska; Wydział Techniki Morskiej Sieć doskonałości konstrukcji morskich 178 650

224 Uniwersytet Gdański; Wydział Biologii, Geografii i Oceanologii; Instytut Oceanografii Integracja nauki i polityki dla oceny systemu strefy brzegowej 244 864

225 Politechnika Warszawska; Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Badanie nowych konfiguracji samolotu 256 500

226 Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN w Krakowie

Detekcja neutronów opóźnionych z aktywacji materiałów rozszczepialnych w polu neutronowym wytwarzanym przez duże układy termojądrowe 323 758

227 Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Wydział Matematyki i Informatyki

Otaczający inteligentny system agentów wiedzy bazujący na zintegrowanych serwisach dla osób niepełnosprawnych 82 300

228 Politechnika Szczecińska; Instytut FizykiZadanie P11 – nieliniowa dynamika modów plazmowych wzbudzanych w plazmie wskutek oddziaływania z szybkimi jonami w pobliżu progu stabilności układu – teoretyczne podstawy dla modelowania zachowania się plazmy w tokamakach

111 768

229 Instytut Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana w Otwocku-Świerku

Rozwój wybranych technik diagnostycznych (detektory Czerenkowa, dielektryczne detektory śladowe i detektory neutronów z reakcji syntezy) w ramach europejskiego programu badań nad syntezą jądrową

459 167

230 Instytut Paliw i Energii Odnawialnej w Warszawie Efektywne, zrównoważone strategie wykorzystania biopaliw 135 857

231Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie; Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki

Materiały do konserwacji witraży – ocena metod, badania odwracalności i skuteczności innowacyjnych strategii i produktów konserwatorskich 207 108

232 Uniwersytet Śląski w Katowicach; Wydział Nauk o Ziemi

Adaptacja europejskich zagłębi węglowych dla potrzeb zrównoważonego rozwoju w zakresie zaspokajania lokalnych potrzeb energetycznych 149 084

233 Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu; Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe

Mobilizacja i integracja społeczności międzynarodowych w zakresie standardów i najlepszych praktyk w gridach 140 283

234 Politechnika Poznańska; Wydział Elektroniki i Telekomunikacji; Katedra Radiokomunikacji Sieć doskonałości w dziedzinie telekomunikacji bezprzewodowej ++ 366 453

235 Politechnika Warszawska; Wydział Mechatroniki Inteligentny system do szybkiego i wielofunkcyjnego testowania elementów MEMS i MOEMS 319 217

236Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu; Wydział Lekarski; I Katedra Pediatrii; Klinika Pediatrii, Alergologii i Kardiologii

Forum dla zapobiegania alergiom 60 000

237 Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych w Warszawie

Samoorganizujące się wieloskładnikowe struktury ze sterowalnymi niekonwencjonalnymi własnościami elektromagnetycznymi 893 125

238 Warszawski Uniwersytet Medyczny; I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym

Nieinwazyjne obrazowanie funkcji i patologii mózgu z zastosowaniem impulsowego światła z zakresu bliskiej podczerwieni 126 513

239 Politechnika Wrocławska; Wydział Podstawowych Problemów Techniki Podstawy adaptacyjnych sieciowych społeczności małych artefaktów 217 094

240 Politechnika Warszawska; Wydział Chemiczny Elastyczne, autonomiczne i tanie zintegrowane źródło i magazyn energii 221 059

241 Uniwersytet Warszawski; Wydział Neofilologii Komunikaty ostrzegawcze i ich protokoły 238 101

242Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Akademickie Centrum Komputerowe CYFRONET

Wdrożenie struktur gridowych do nauki 1 619 113

243 Politechnika Warszawska; Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych; Instytut Radioelektroniki Sieć doskonałości: rozproszone hybrydowe systemy audiowizualne 284 333

244Uniwersytet Warszawski; Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego

Udostępnianie Gridu Nauce III 830 503

245 Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu

Wielofunkcyjna kapsułka endoskopowa do rozpoznawania i leczenia zmian nowotworowych w przewodzie pokarmowym 712 558

246 Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu Eksperymenty biznesowe w środowiskach gridowych 628 993

247 Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera w Łodzi

Ocena wpływu polityki antytytoniowej w krajach członkowskich na narażenie bierne na dym tytoniowy i palenie tytoniu 13 812

248 Instytut Oceanologii PAN w Sopocie Infrastruktura badawcza oceanu światowego 209 570


13


INFO

RMAC

JEPROJEKTY MIĘDZYNARODOWE WSPÓŁFINANSOWANE (PMW)

– PODSTAWA PRAWNA ART. 13 UST. 1 PKT 1 USTAWY O ZASADACH FINANSOWANIA NAUKI

Nazwa jednostki Tytuł projektu

Wysokość środków proponowanych do przyznania

w opinii Rady Nauki

Wysokość środków finansowych przyznanych przez ministra (w zł)

ogółemw tym:

2008 2009 2010 2011

Instytut Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana w Otwocku-Świerku

X-FEL-LLRF – Badania technik sterowania polem elektromagnetycznym z wykorzystaniem informacji o wiązce elektronów oraz symulatora wnęk nadprzewodzących dla akceleratora X-FEL

194 950 194 950 194 950 0 0 0

Instytut Chemii i Techniki Jądrowej w Warszawie

IAEA – Funkcjonalizowanie powierzchni polimerów za pomocą radiacyjnie indukowanego szczepienia w celu separacji jonów ciężkich metali

51 100 51 100 25 600 25 600 0 0

PROJEKTY MIĘDZYNARODOWE NIEWSPÓŁFINANSOWANE (PMN)

– PODSTAWA PRAWNA ART. 13 UST. 1 PKT 2 LIT. A USTAWY O ZASADACH FINANSOWANIA NAUKI

Nazwa jednostki Tytuł projektu

Wysokość środków proponowanych do przyznania

w opinii Rady Nauki

Wysokość środków finansowych przyznanych przez ministra (w zł)

ogółemw tym:

2008 2009 2010 2011 2012

Uniwersytet Wrocławski; Wydział Chemii

COST – COST D40 – Nowoczesna kataliza: nowe procesy i selektywność. WG3: reakcje tworzenia wiązań węgiel-węgiel i węgiel-heteroatom

690 000 690 000 120 000 220 000 220 000 130 000 0


COST – COST BM0607 – Opracowanie metod otrzymywania prekursorów radiofarmaceutyków opartych na radionuklidach 105Rh, 103mRh i 212Pb oraz sposobu ich przyłączania do biomolekuł

390 000 390 000 0 45 000 180 000 165 000 0

Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN w Warszawie

INTEGRAL – Udział Polski w misji INTEGRAL 661 000 661 000 0 415 140 202 532 43 328 0

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki

WŁOCHY – Badanie wymagających właściwości sprzętu i algorytmów przetwarzania sygnałów dla systemu prognozowania zawału mięśnia serca w oparciu o analizę echogramów układu sercowo-naczyniowego

208 320 208 320 0 208 320 0 0 0

Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy im. Sylwestra Kaliskiego w Warszawie

WŁOCHY – Badania i zastosowania plazmy wytwarzanej laserem 180 000 180 000 0 180 000 0 0 0

Instytut Nafty i Gazu w Krakowie

USA-GEL – Modyfikator własności reologicznych krzemianu w procesie biokatalitycznego żelowania 559 000 559 000 0 382 135 102 903 73 962 0


COST – COST CM0703 – Udział chemii radiacyjnej w chemii systemowej, ze szczególnym uwzględnieniem chemii prebiotycznej

430 000 430 000 0 270 000 70 000 70 000 20 000

Politechnika Wrocławska; Wydział Mechaniczno-Energetyczny

XFEL – Opracowanie kriostatowania nadprzewodzących wnęk rezonansowych dla rentgenowskiego lasera na swobodnych elektronach XFEL podczas niskoprądowych testów elektrycznych w helu nadciekłym

515 339 515 339 0 432 993 82 346 0 0

Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie

SŁOWENIA – Pionowe ruchy skorupy ziemskiej na wybrzeżach Zatoki Gdańskiej w świetle danych interferometrii satelitarnej oraz analiz geologicznych i paleogeograficznych – rekonstrukcja wydarzeń minionych, ocena zagrożeń współczesnych i przyszłych

294 653 294 653 0 294 653 0 0 0

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie; Kolegium Gospodarki Światowej

COST – Procesy tworzenia wiedzy, transferu osiągnięć naukowych i technologicznych do przemysłu oraz ich wpływ na rozwój gospodarczy

105 000 105 000 0 53 682 21 234 30 084 0

Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II

HOL-UMCG – Międzynarodowy Projekt Interdyscyplinarny – przeprowadzenie badań w celu opracowania nowych algorytmów klinicznych i nowych usług medycznych. DWM/N122/HOL-UMCG/2008

6 458 410 3 999 652 0 2 746 552 626 550 626 550 0

14


INFO

RMAC

JE

Ośrodek Przetwarzania Informacji, in-stytucja wdrażająca działanie 1.3 Pro-

gramu Operacyjnego Innowacyjna Gospo-darka 2007–2013, w ramach trzech grup tematycznych poddziałania 1.3.1 – Info, Bio, Techno, przyjął w ramach przepro-wadzonego konkursu i ocenił 152 wnioski wyznaczające nowe standardy gospodarki przyszłości.

Zważywszy, iż na przełomie pierwszego i drugiego kwartału 2009 roku ogłoszony zostanie kolejny konkurs w ramach pod-działania 1.3.1 PO IG i wspomnianych grup tematycznych, postanowiliśmy przed-stawić podstawowe zagadnienia z nim związane.

Finansowanie projektów rozwojowych szansą polskiej gospodarki

– charakterystyka poddziałania 1.3.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007–2013

CEL PODDZIAŁANIA 1.3.1

Zasadniczym celem poddziałania 1.3.1 jest znalezienie nowych rozwiązań, nie-zbędnych do rozwoju gospodarki i popra-wy pozycji konkurencyjnej przedsiębiorców oraz rozwoju polskiego społeczeństwa. Za-łożenia poddziałania wynikają z niewielkie-go wykorzystania w praktyce gospodarczej wyników prac badawczo-rozwojowych, opracowanych w polskich jednostkach. Opracowywanie nowych innowacyjnych rozwiązań dla wszystkich dziedzin gospo-darki jest istotnym stymulatorem jej rozwo-ju oraz poprawienia pozycji konkurencyjnej na rynkach międzynarodowych.

L ic z ba wnios ków

63

53

36

Techno

B io

Info


15


INFO

RMAC

JEBENEFICJENCI

Są nimi w szczególności jednostki naukowe (z wyłączeniem centrów badawczo-rozwojo-wych), uczelnie, konsorcja naukowe, konsorcja naukowo-przemysłowe reprezentowane wy-łącznie przez jednostkę naukową oraz spółki niedziałające dla zysku, powołane z udziałem wyżej wymienionych podmiotów.

RODZAJE PROJEKTÓW

W ramach poddziałania 1.3.1 Progra-mu Operacyjnego Innowacyjna Gospo-darka wspierane są projekty badawcze o charakterze aplikacyjnym (ukierunko-wane na ich praktyczne zastosowanie w danej branży gospodarki).

Założono trzy obszary tematyczne:

1. INFO:

•technologie informacyjne i telekomuni-kacyjne;

•sieci inteligentne, telekomunikacyjne i teleinformacyjne nowej generacji;

•optoelektronika; •nauki obliczeniowe.

2. TECHNO:

•nowe materiały i technologie; •nanotechnologie; •projektowanie systemów specjalizowa-

nych;•mechatronika;•technologia i inżynieria chemiczna.

3. BIO:

•biotechnologia i bioinżynieria;•postęp biologiczny w rolnictwie i ochro-

na środowiska;•nowe wyroby i techniki medyczne.

KWALIFIKOWALNOŚĆ WYDATKÓW

Do wydatków kwalifikowanych, w ra-mach poddziałania 1.3.1 zalicza się:•wynagrodzenia wraz z pozapłacowymi

kosztami pracy;•amortyzację środków trwałych, war-

tości niematerialnych i prawnych oraz nieruchomości zabudowanych;

•wkład niepieniężny inny niż amortyzacja; •wydatki na zakup wyposażenia labora-

toryjnego; •wydatki na zakup materiałów i su-

rowców, oprogramowania i licencji na oprogramowanie;

•wydatki na zakup usług badawczych oraz ekspertyz;

•wydatki na certyfikację rezultatu projektu;

•wydatki na ochronę patentową i do-radztwo w dziedzinie ochrony wła-sności intelektualnej;

•wydatki na promocję projektu;•wydatki na delegacje krajowe i zagra-

niczne (związane ze zgłoszeniami pa-tentowymi za granicą), niezbędne do realizacji projektu;

•koszty ogólne;•wydatki na obsługę instrumentów

zabezpieczających realizację umowy o dofinansowanie, określone w umo-wie o dofinansowanie;

•wydatki na usługi audytu zewnętrznego;•podatek VAT, który nie może zostać

odzyskany przez beneficjenta, w opar-ciu o obowiązujące przepisy krajowe.

Powyższe kategorie wydatków opisano szczegółowo w dokumencie „Wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Inno-wacyjna Gospodarka, 2007–2013”, który można znaleźć na stronie www.opi.org.pl/pl/dokumenty-konkursowe/wytyczne/.

16


INFO

RMAC

JE

Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa

FORMALNE I MERYTORYCZNE UWARUNKOWANIA OCENY

Ocena wniosków przeprowadzana jest w dwóch etapach: oceny formalnej i mery-torycznej, według kryteriów zatwierdzo-nych przez Komitet Monitorujący dla Pro-gramu Operacyjnego Innowacyjna Go-spodarka.

Oceny formalnej dokonują na bieżąco pracownicy Działu Wdrażania Działania 1.1 i 1.3 PO IG. W razie wystąpienia błę-dów natury formalnej dopuszczalne jest jednokrotne dokonanie uzupełnień lub po-prawy wniosku w przypadku: braku wersji elektronicznej, braku elementów w załącz-nikach, braku załącznika, braków w po-twierdzeniach za zgodność z oryginałem, braków w podpisach, nieczytelności kopii załączników.

Ocena merytoryczna dokonywana jest przez niezależnych recenzentów oraz komisję konkursową. Podlegają jej wnioski poprawne pod względem for-malnym i przeprowadzana jest w dwóch etapach:

pierwszy etap polega na wstępnym wy-•borze projektów oraz stworzeniu Wstęp-nej Listy Rankingowej; drugi etap to weryfikacja Wstępnej Listy •Rankingowej przez komisję konkur-sową oraz sporządzenie i przekaza-nie Listy Rankingowej Projektów in-stytucji pośredniczącej (która zajmie się dalszą pracą nad procedurami, aby instytucja zarządzająca mogła

podjąć ostateczną decyzję o dofinan-sowaniu projektów).

KORZYŚCI Z WYNIKÓW BADAŃ

Zgodnie ze Szczegółowym Opisem Prio-rytetów PO IG 2007–2013, w działaniu 1.3 nie występuje pomoc publiczna. Efekty projektów rozwojowych nie będą bezpo-średnio wykorzystane przez beneficjentów pomocy, ale udostępniane wszystkim zain-teresowanym na zasadach rynkowych.

Projekty finansowane za pośrednictwem poddziałania 1.3.1 są istotnym stymulato-rem rozwoju gospodarki przyszłości, służą podniesieniu prestiżu badań prowadzonych przez polskich naukowców oraz budowie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej. Wyniki badań w istotny sposób pomogą zbudować nową rzeczywistość – gospodarki opartej na wie-dzy i badaniach naukowych, wyróżniającej się innowacyjnością rozwiązań i nowocze-snością, stawiającej na jakość produktu, da-jącej możliwości rozwoju społeczeństwa.

Zachęcamy Państwa do udziału w kolej-nych edycjach konkursów organizowanych przez OPI. W razie pojawienia się jakichkol-wiek pytań czy wątpliwości zapraszamy na stronę internetową www.poig.opi.org.pl lub prosimy o kontakt:

Dział Wdrażania Działania 1.1 i 1.3 PO IGtel. 022 351 70 87, 022 351 71 06e-mail: [email protected]


17


INFO

RMAC

JE

NAUKI BIOLOGICZNE:dr hab. Piotr Jakub Frankiewicz – Uniwersytet Łódzkidr hab. Stefania Loster – Uniwersytet Jagielloński w Krakowiedr hab. Barbara Felicja Nowak – University of Tasmania, Australiadr hab. Ewa Śledziewska-Gójska – Instytut Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie

NAUKI CHEMICZNE:dr hab. Władysław Feliks Boczoń – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniudr hab. Daniel Tomasz Gryko – Instytut Chemii Organicznej PAN w Warszawiedr hab. Hanna Maria Gulińska – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniudr hab. Jacek Komasa – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniudr hab. Lidia Latanowicz – Uniwersytet Zielonogórskidr hab. Andrzej Janusz Marcinek – Politechnika Łódzkadr hab. Anna Katarzyna Migdał-Mikuli – Uniwersytet Jagielloński w Krakowiedr hab. Ewa Małgorzata Piórkowska-Gałęska – Centrum Badań Molekularnych Makromo-

lekularnych PAN w Łodzidr hab. Wojciech Artur Wróblewski – Politechnika Warszawska

NAUKI EKONOMICZNE:dr hab. Ewa Maria Babicz-Zielińska – Akademia Morska w Gdynidr hab. Wojciech Charemza – Uniwersytet w Leicester, Wielka Brytaniadr hab. Leszek Kazimierz Klank – Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN w Warszawiedr hab. Andrzej Kowalski – Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej –

Państwowy Instytut Badawczy w Warszawiedr hab. Ewa Danuta Latoszek – Szkoła Główna Handlowa w Warszawiedr hab. Wiesława Przybylska-Kapuścińska – Akademia Ekonomiczna w Poznaniudr hab. Maria Alina Sikorska – Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej –

Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie

NAUKI FARMACEUTYCZNE:dr hab. Jolanta Helena Kotlińska – Uniwersytet Medyczny w Lubliniedr hab. Elżbieta Wiesława Mikiciuk-Olasik – Uniwersytet Medyczny w Łodzi

NAUKI FIZYCZNE:dr hab. Marian Wojciech Radny – Uniwersity of Newcastle, Australiadr hab. Krzysztof Stasiewicz – Swedish Institute of Space Physics, Szwecjadr hab. Jadwiga Tritt-Goc – Instytut Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu

Nowe nominacje profesorskiePrezydent Lech Kaczyński nominował 122 nowych profesorów. Uroczystość odbyła się 15 grudnia br. Akt zmarłej Hanny Barbary Majcherek z Politechniki Poznańskiej (nauki techniczne) odebrał członek najbliżej rodziny.

18


INFO

RMAC

JE NAUKI HUMANISTYCZNE:dr hab. Roman Bäcker – Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniudr hab. Irena Borowik – Uniwersytet Jagielloński w Krakowiedr hab. Maria Hanna Dąbrowska-Partyka – Uniwersytet Jagielloński w Krakowiedr hab. Jan Hartman – Uniwersytet Jagielloński w Krakowiedr hab. Maria Kielar-Turska – Uniwersytet Jagielloński w Krakowiedr hab. Danuta Kisielewicz – Uniwersytet Opolskidr hab. Lechosław Jan Lameński – Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIdr hab. Magdalena Maria Marszał-Wiśniewska – Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej

w Warszawiedr hab. Barbara Milewska-Waźbińska – Uniwersytet Warszawskidr hab. Andrzej Misiuk – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniedr hab. Mirosława Ołdakowska-Kufel – Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIdr hab. Paweł Maria Ostaszewski – Uniwersytet Warszawskidr hab. Maria Pąchalska – Uniwersytet Gdańskidr hab. Dariusz Mirosław Rott – Uniwersytet Śląski w Katowicachdr hab. Irena Teresa Światłowska-Prędota – Uniwersytet Wrocławskidr hab. Marek Żyromski – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

NAUKI LEŚNE:dr hab. Jan Osipiuk – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

NAUKI MATEMATYCZNE:dr hab. Jacek Banasiak – Uniwersity of Kwazulu-Natal, Republika Południowej Afrykidr hab. Roman Jan Dwilewicz – University of Missouri, Stany Zjednoczonedr hab. Tadeusz Jankowski – Politechnika Gdańskadr hab. Tomasz Andrzej Komorowski – Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniedr hab. Tomasz Jakub Szarek – Uniwersytet Śląski w Katowicachdr hab. Wojciech Lech Wojtyński – Uniwersytet Warszawski

NAUKI MEDYCZNE:dr hab. Leszek Bieniaszewski – Akademia Medyczna w Gdańskudr hab. Jacek Borawski – Uniwersytet Medyczny w Białymstokudr hab. Krzysztof Stanisław Borowiak – Pomorska Akademia Medyczna w Szczeciniedr hab. Marian Stanisław Gabryś – Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiudr hab. Marek Krzysztof Janiak – Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii w Warszawiedr hab. Kazimierz Jaśkiewicz – Akademia Medyczna w Gdańskudr hab. Zbigniew Feliks Kalarus – Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicachdr hab. Anna Maria Kamińska – Warszawski Uniwersytet Medycznydr hab. Irena Dorota Karwat – Uniwersytet Medyczny w Lubliniedr hab. Krzysztof Zdzisław Kołomecki – Uniwersytet Medyczny w Łodzidr hab. Janusz Stanisław Kowalewski – Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniudr hab. Jerzy Maksymilian Loba – Uniwersytet Medyczny w Łodzidr hab. Liliana Zofia Majkowska – Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie


19


INFO

RMAC

JEdr hab. Michał Jan Musielak – Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Po-znaniu

dr hab. Janusz Siebert – Akademia Medyczna w Gdańskudr hab. Krzysztof Szyłło – Instytut „Centrum Zdrowia Matki Polki” w Łodzidr hab. Adam Ryszard Witkowski – Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana

Kardynała Wyszyńskiego w Warszawiedr hab. Maria Zofia Wujtewicz – Akademia Medyczna w Gdańskudr hab. Krzysztof Zieniewicz – Warszawski Uniwersytet Medyczny

NAUKI O KULTURZE FIZYCZNEJ:dr hab. Juliusz Józef Migasiewicz – Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

NAUKI O ZIEMI:dr hab. Tomasz Edward Goslar – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniudr hab. Jerzy Jakub Melke – Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniedr hab. Marek Krzysztof Sobczyński – Uniwersytet Łódzkidr hab. Krystyna Maria Turkowska – Uniwersytet Łódzki

NAUKI PRAWNE:dr hab. Krystian Antoni Complak – Uniwersytet Wrocławskidr hab. Ryszard Mikosz – Uniwersytet Śląski w Katowicachdr hab. Wojciech Sadurski – Uniwersytet Warszawskidr hab. Jarosław Krzysztof Warylewski – Uniwersytet Gdański

NAUKI ROLNICZE:dr hab. Jerzy Roman Buliński – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawiedr hab. Urszula Czarnik – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniedr hab. Maria Elżbieta Dymnicka – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawiedr hab. Jacek Kieć – Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowiedr hab. Ilona Maria Kołodziejska – Politechnika Gdańskadr hab. Stanisława Korszun – Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniudr hab. Łucja Łaniewska-Trokenheim – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniedr hab. Halina Smal – Uniwersytet Przyrodniczy w Lubliniedr hab. Anna Wójcikowska-Kapusta – Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

NAUKI TECHNICZNE:dr hab. Józef Ryszard Bednarczyk – Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica

w Krakowiedr hab. Tadeusz Berlicki – Politechnika Wrocławskadr hab. Jan Błachut – The University of Liverpool, Wielka Brytaniadr hab. Beata Krystyna Cwalina – Politechnika Śląska w Gliwicachdr hab. Józef Franciszek Gil – Politechnika Zielonogórskadr hab. Andrzej Gościński – Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowiedr hab. Wojciech Kazimierz Grabowski – Politechnika Poznańska

20


INFO

RMAC

JE dr hab. Jerzy Jeleńkowski – Politechnika Warszawskadr hab. Joanna Józefowska – Politechnika Poznańskadr hab. Tadeusz Kałdoński – Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego

w Warszawiedr hab. Mieczysław Korzyński – Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewiczadr hab. Zbyszko Czesław Królikowski – Politechnika Poznańskadr hab. Mirosław Józef Krzemieniewski – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniedr hab. Leszek Antoni Mikulski – Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszkidr hab. Urszula Teresa Narkiewicz – Politechnika Szczecińskadr hab. Ryszard Florian Nowicz – Politechnika Łódzkadr hab. Jan Marian Olchowik – Politechnika Lubelskadr hab. Zbigniew Stanisław Pater – Politechnika Lubelskadr hab. Zbigniew Pawelski – Politechnika Łódzkadr hab. Henryk Grzegorz Sabiniak – Politechnika Łódzkadr hab. Lech Jerzy Sitnik – Politechnika Wrocławskadr hab. Błażej Tomasz Skoczeń – Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszkidr hab. Romuald Zygmunt Szopa – Politechnika Częstochowskadr Wojciech Szpankowski – Purdue University, Stany Zjednoczonedr hab. Andrzej Stanisław Zając – Politechnika Białostocka

NAUKI TEOLOGICZNE:ks. dr hab. Mirosław Kalinowski – Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIks. dr hab. Jerzy Pałucki – Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIks. dr hab. Jan Tomasz Słomka – Uniwersytet Śląski w Katowicach

NAUKI WETERYNARYJNE:dr hab. Elżbieta Krystyna Czarnowska – Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”

w Warszawie

SZTUKI MUZYCZNE:Rafał Jacek Delekta – Akademia Muzyczna w KrakowieJanusz Andrzej Sochacki – Akademia Muzyczna w KrakowieEwa Maria Szatan – Uniwersytet Gdański

SZTUKI PLASTYCZNE:Joanna Stanisława Lecewicz-Bartoszewska – Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława

Strzemińskiego w ŁodziWerner Lubos – Akademia Jana Długosza w Częstochowiedr hab. Milan Sokol – Univerzita Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy, Słowacja

SZTUKI TEATRALNE:Jarosław Gajewski – Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie


21


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO

Panie Profesorze, objął Pan przewodnic-two Rady Nauki w momencie, kiedy pol-ska nauka ma ogromne szanse na prze-łom? A może największą zmianą, która nie przetrwała zresztą próby czasu, było powstanie Komitetu Badań Naukowych na początku lat 90.?

– KBN, przede wszystkim dzięki konkur-som na granty badawcze, był rewolucją. Wprowadził autentyczną konkurencyjność. Musieliśmy rywalizować z kolegami, nie ograniczać się do autooceny i wystawiania laurek, ale wskazywać projekty lepsze i gor-sze. Nastąpiła zmiana mentalności dużej czę-ści środowiska.

Komitet rozpoczął też kategoryzację jed-nostek naukowych. Najpierw pozostawała ona w dużym stopniu uznaniowa, tzn. ze-społy merytoryczne oceniały jednostki na podstawie pewnych opisowych kryteriów. Chodziło o aktywność naukową, osiągnięcia, wartość publikacji, ale nieujęte w liczbach kryteria były dość płynne. Kiedy wprowadzo-no podział na A, B, C i D, instytuty z niższych kategorii co roku bombardowały zespół do-kumentami pokazując, że się poprawiły i po-winny awansować. W efekcie pod koniec lite-rowego podziału wiele jednostek, prawie za-wsze dużych, przedyfundowało do kategorii A. Wtedy okazało się, że ponad 80 proc. na-ukowców pracuje w najlepszych ośrodkach, co było degeneracją całego systemu. Dlate-go KBN wprowadził kategoryzację opartą o wycenę punktową osiągnięć naukowych,

Mędrców nie zabraknie– z prof. dr hab. Kazimierzem Stępniem, przewodniczącym Komitetu Polityki Nauko-wej i Naukowo-Technicznej Rady Nauki, rozmawia Anna Knapińska

z ograniczeniem procentu instytutów, które mogą należeć do najwyższej kategorii. Oczywi-ście ułomną, ale to ważny krok naprzód.

KBN miał też wady...– Po pierwsze, wysokość przydzielanej

dotacji statutowej była słabo zróżnicowana w stosunku do różnic w potencjale badaw-czym. Instytut pierwszej kategorii dostawał niewiele więcej pieniędzy, niż gdyby należał do kategorii niższej. Drugi zarzut to niepro-wadzenie przez Komitet aktywnej polityki naukowej. Tzw. wąski KBN miał się nią zaj-mować, ale w istocie, przytłoczony bieżący-mi sprawami, podejmował doraźne decyzje. Brakowało szerszej wizji strategicznej, jego działalność sprowadziła się do administro-wania środkami.

Sądzę, że KBN nie powinien był zostać zlikwidowany, ale zreformowany. Słabości rozpoznano bardzo szybko, w wielu doku-mentach, artykułach i wypowiedziach pro-ponowano sposoby ich usunięcia. Jednak przeważyły tendencje centralistyczne i de-cyzyjny Komitet rozwiązano na rzecz ciała doradczego – Rady Nauki. Reakcją na zarzut niekreowania polityki naukowej było wydzie-lenie osobnego Komitetu Polityki Naukowej i Naukowo-Technicznej. Za jego główny cel uznano wspomaganie ministra w prowadze-niu polityki naukowej. Sprawy bieżące, które wcześniej zdominowały zebrania KBN, prze-kazano komisjom. Komitet opracował kilka bardzo ważnych dokumentów, np. strategię

22


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO rozwoju nauki czy Krajowy Program Badań

Naukowych i Prac Rozwojowych, doradzał ministrowi i opiniował akty prawne. Moim zdaniem nie był złą konstrukcją.

O ile jednak w projekcie ustawy o zasa-dach finansowania nauki, przygotowanym w ministerstwie i opiniowanym przez Ko-mitet, znalazł się zapis o Radzie Nauki i jej opiniodawczo-doradczej roli, to w projek-cie przyjętym przez Radę Ministrów już go nie ma. Jest natomiast enigmatyczny zapis o możliwości powoływania zespołów dorad-czych, ale do wąsko zakreślonych zadań, np. podziału funduszy.

Dlaczego Rada Nauki przepadła?– Opiniując akty Komitet Polityki Nauko-

wej i Naukowo-Technicznej uznał zachowa-nie Rady Nauki za wyraźną zaletę. Potem były konsultacje międzyresortowe, Rządowe Cen-trum Legislacji i wprowadzono sporo zmian. Gdyby weszła w życie ustawa w obecnej po-staci, wszystko sprowadziłoby się wyłącznie do administrowania. Ponownie znaleźliby-śmy się w kuriozalnej sytuacji, że jako jeden z nielicznych krajów europejskich nie mamy żadnego organu pomagającego prowadzić politykę naukową. Mam nadzieję, że ten błąd zostanie poprawiony podczas kolejnych prac legislacyjnych. Jeśli nie, największa sła-bość KBN-u zostanie jeszcze pogłębiona.

Ustawa o zasadach finansowania na-uki powołuje natomiast nowy organ, którym jest Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych.

– Jego oceny mają zastąpić obecną kate-goryzację. Komitet Ewaluacji wszechstron-nie zanalizuje instytucje naukowe i na pod-stawie wielu parametrów utworzy ranking. Przy czym rozumiem, że nie będzie tego robił samodzielnie, in corpore, tylko powoływał zespoły specjalistów. Dobre wzorce istnieją – niemieckie instytuty Maxa Plancka przecho-

dzą solidny audyt (mający poważne konse-kwencje, z zamknięciem placówki włącznie) raz na kilka lat. Jeśli Komitet dobrze wypełni zadania, pojawi się szansa skonstruowania rankingu pokazującego, które instytuty są na-prawdę najlepsze. Przy czym kluczowe jest po-równywanie ze światem. Chodzi o wytypowa-nie jednostek na poziomie międzynarodowym czy europejskim, takich, które niewiele od nie-go odstają i takich, które są bardzo daleko.

Niektórzy zarzucają, że skala z po-działem na kategorie A, B i C będzie zbyt płaska...

– Podzielam zdanie pani minister Kudryc-kiej, które wyraziła podczas posiedzenia plenarnego Rady Nauki. Obecna kategory-zacja ma podobne wady do tej z początków KBN-u. Kategoria piąta jest pusta lub prawie pusta, niewiele instytutów należy do kate-gorii czwartej, więc prawdopodobnie ponad 90 proc. pracowników naukowych pracuje w instytutach kategorii 1, 2 i 3. W praktyce tak czy inaczej są trzy kategorie. Ustawa o instytutach badawczych, któ-re powstaną w miejsce jednostek badaw-czo-rozwojowych, zakłada, że przetrwają najlepsze, pozostałe zostaną skomercjali-zowane lub upadną. To słuszna decyzja. Co jednak z tymi, które sprywatyzowano za po-przedniego rządu, często – jak twierdzi część środowiska – z powodów politycznych. One również powinny podlegać audytowi?

– Wyobrażam sobie, że wszystkie instytu-cje uprawiające naukę będą mogły ubiegać się o środki budżetowe, a jedynym warun-kiem jest poddanie się ocenie. Forma właści-cielska nie powinna grać roli. Spośród czoło-wych uniwersytetów amerykańskich kilka ma status instytucji prywatnych, a dostają pie-niądze z budżetu i widzimy je w rankingach. Nie widzę tu problemu, choć nie wiem, jak ta kwestia zostanie rozwiązana w praktyce.


23


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO A czego zabrakło w projekcie ustawy

o PAN? W internetowym tygodniku Polskiej Akademii Umiejętności „PAUza” napisał Pan Profesor, że prezentuje się najsłabiej.

– Teraz za największą słabość uważam brak Rady Nauki, tamten artykuł napisałem, gdy miałem w ręku projekty otrzymane do zaopiniowania. Natomiast jeśli chodzi o Pol-ską Akademię Nauk, uważam że zarządza-nie jednostkami powinno być oddzielone od korporacji uczonych. Instytuty przy Akademii Nauk to model rosyjski. Stan obecny jest za-szłością historyczną. Wyobraźmy sobie, że francuskie instytuty CNRS (Centre national de la recherche scientifique) tracą kierownic-two i zarządzanie przejmuje Francuska Aka-demia Nauk, tzw. nieśmiertelni. Przecież to byłby absurd. Zupełnie inne kryteria rządzą doborem do Akademii, a inne potrzebne są menedżerom dużej grupy instytutów.

System uprawiania nauki wygląda różnie w poszczególnych krajach, sprawdzają się różne modele, więc nie jest powiedziane, że instytuty PAN nie mogą działać samodzielnie, że trzeba na siłę łączyć je z uczelniami Dobrze byłoby jednak, gdyby uczonych z Akademii szerzej włączyć do procesu kształcenia, nie tylko na poziomie doktorskim, ale i niższym.

Zaszłością historyczną i ewenementem, który nie powinien mieć miejsca, jest także wypłata pensji członkom Akademii. Wybo-ry do PAN budzą wielkie zainteresowanie, w środowiskach naukowych zaczyna wrzeć. Gdy wybierani są członkowie Polskiej Aka-demii Umiejętności czy Towarzystwa Na-ukowego Warszawskiego, panuje cisza. Nie twierdzę, że to wyłącznie kwestia pieniędzy, ale mogą one odgrywać rolę. I tu wróćmy do standardów europejskich.

Nowością ma być Narodowe Centrum Nauki, zarządzające badaniami podstawo-wymi i finansujące je. Do 2015 roku NCN oraz Narodowe Centrum Badań i Roz-

woju mają dystrybuować ponad połowę środków budżetowych przeznaczanych na naukę.

– Powiem ostrożnie: środowisko nauko-we wiąże z tym krokiem duże nadzieje. Trochę wrócimy do sytuacji z początków Komitetu Badań Naukowych, z tym że Narodowe Cen-trum Nauki będzie niezależne od ministerstwa. Decyzję, komu dawać pieniądze na badania, znów podejmą uczeni. Zadziała klasyczny mechanizm bottom-up – prowadzę badania, przedstawiam projekt i jeśli zostanie oceniony pozytywnie, dostaję pieniądze. Istotne, że de-cyzja NCN będzie ostateczna; w KBN-ie prze-wodniczący czy minister mogli złożyć weto. Oczywiście teraz minister nauki będzie miał uprawnienia nadzorcze, ale...

Minister wyznaczy zespół identyfikujący członków rady NCN, z założenia złożony z autorytetów naukowych i niezależny. Nie ma tu ryzyka upolitycznienia?

– Niezależnie od tego, jak dziwne zawi-rowania polityczne spotykały nas po roku 1989, nigdy się nie zdarzyło, by na szefa re-sortu nauki powołano osobę, która okazała-by się zupełnym nieporozumieniem. Zawsze przychodził człowiek z określonymi kompe-tencjami, związany ze środowiskiem, więc taka obawa jest na wyrost. Nie do wyobra-żenia jest, by powołani do zespołu ludzie ze znanymi nazwiskami, także z zagranicy, reali-zowali instrukcje ministra. Mieliby zbyt wiele do stracenia.

W początkach KBN-u wybory kojarzyły się z odejściem od centralizmu, ale zaczęły się degenerować. Są skomplikowaną i kosztow-ną procedurą, w której uczestniczy niewielka liczba osób. I wcale nie jest tak, że nie da się nimi manipulować; wpływowe środowisko może przeforsować kandydata.

System nominacji działa we wszystkich krajach, z którymi chcemy się równać. Kie-rownictwo National Science Foundation jest

24


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO mianowane przez Kongres Stanów Zjedno-

czonych. Kadencja trwa sześć lat, co dwa lata powołuje się jedną trzecią składu spośród – jak enigmatycznie się to ujmuje – różnych środowisk naukowych, organizacji, akademii nauk, a kandydatury ocenia pozostała część rady. U nas ma być podobnie i moim zda-niem to zupełnie bezpieczne.

Wciąż mówi się o zbyt niskim finanso-waniu nauki. Zapowiadano, że w 2009 roku wydatki na naukę wzrosną o prawie 1,4 mld zł, czyli o 29 proc, ale już się su-ponuje, że z powodu złej sytuacji gospo-darczej w połowie roku budżet zostanie zweryfikowany.

– Kiedy popatrzymy, jaki procent budżetu przeznaczany jest na naukę w różnych kra-jach europejskich, to Polska lokuje się po-niżej środka, ale niezbyt daleko od niego. Natomiast gdy spojrzymy na produkt kra-jowy brutto, prezentujemy się dużo gorzej (wygląda, jakby nasz budżet stanowił dużo mniejszy procent PKB niż gdzie indziej, ale to mogą wyjaśnić ekonomiści). Jeżeli z tego dołka nie wyjdziemy, ciągle będziemy ubo-lewali, że polska nauka stoi w miejscu. Wa-runkiem powodzenia reformy jest większe finansowanie.

System nauki przypomina piramidę. Jej podstawę stanowią słabsi badacze, ale są też świetni, wspinający się na szczyt. U nas piramida jest płaska, a chcielibyśmy, by była możliwie stroma. Niekoniecznie trzeba dra-matycznie zwiększać liczbę naukowców, ważne jest, by najlepszym płacić więcej. Mu-simy im naprawdę zwiększyć dofinansowa-nie, począwszy od pensji, a skończywszy na warsztatach pracy.

Pamiętajmy, że w obecnym projekcie budżetu niektóre strumienie finansowania nauki są niepewne. Na przykład sporo środ-ków na aparaturę zaplanowano jako odpis prywatyzacyjny, jednak gdy z jakiegokolwiek

powodu proces ten się załamie, pieniądze do nas nie wpłyną. Pewne sumy zostały prze-sunięte z Ministerstwa Obrony Narodowej i również nie wiemy, czy ich wydawanie nie zostanie ograniczone do badań związanych z obronnością. Oczywiście może się też oka-zać, że budżet trzeba będzie zweryfikować. Tak stało się pod koniec rządu Jerzego Buzka, ale wtedy od początku mówiło się o niere-alistycznym poziomie budżetu związanym z bliskim terminem wyborów. Z tego co sły-szę teraz, budżet jest do wykonania i jeżeli nie nastąpi dramatyczne załamanie, powin-niśmy się obronić.

Jakiś czas temu w Krakowie odbyła się debata „Polska czeka na Nobla”. Mamy na niego szanse?

– Nagród o porównywalnej wysokości jest wiele. Któż słyszał o nagrodzie Templetona, dopóki jej nie dostał prof. Michał Heller? Paru profesorów podobno było blisko No-bla: Gryglewski, Paczyński, Wolszczan; fizy-cy mówią o prof. Dietlu. To także kwestia przypadku, więc nie jest tak ważne, czy do-staniemy go w najbliższym czasie, ale – czy będziemy mieć naukowców, którzy dostać go powinni.

Naszą szansą widzę we współpracy ze światem. W gruncie rzeczy – poza Stanami Zjednoczonymi – nagrody Nobla dostają ze-społy międzynarodowe. Polscy uczeni powin-ni jeździć za granicę, musimy też budować nowoczesne laboratoria, najlepiej międzyna-rodowe, do których pieniądze płyną z róż-nych źródeł. W laboratoriach narodowych bywają kłopoty z budżetem i wtedy zdarza się prowadzenie autarkicznej polityki, nie-chętne patrzenie na zapraszanie młodych, którzy zdobywają wiedzę i wyjeżdżają. Ale nie musi tak być. Centrum optyki kwantowej przy Uniwersytecie Mikołaja Kopernika jest ośrodkiem krajowym, a świetnie funkcjonuje i gości badaczy z innych krajów. Współpraca jest


25


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WOwarunkiem sine qua non uzyskiwania wyników

na światowym poziomie, które mogą być roz-patrywane jako warte uhonorowania nagrodą Nobla.

A rozwiązanie problemu nierzetelności w nauce jest takim warunkiem?

– Mało słyszymy o plagiatach w naukach ścisłych, bo opiekun czy środowisko nauko-we bez trudu to wyłapią. Nawet gdyby ma-gistrant czy doktorant, z którym często się widuję i obserwuję jego postępy, deus ex machina przedstawił gotowe i znakomite opracowanie tematu, wzbudziłby moje po-dejrzenia. Większym ryzykiem obarczona jest humanistyka, w której materiału pisanego jest niezwykle dużo. W naukach przyrodni-czych może się zdarzyć fałszowanie danych. Czasem brutalne, czasem delikatne. Można sfabrykować dane, ale można też wyselek-cjonować z porządnie uzyskanych wyników dane, które pasują do tezy, a usunąć niepa-sujące. Zazwyczaj robi się to inteligentnie i jedyne, co można zrobić, to albo powtórzyć pomiary, albo – przy pomiarach mniej waż-nych – zażądać szczegółowej dokumentacji z poszczególnych etapów.

Żałuję, że prof. Maciej Grabski zrezygnował z przewodniczenia działającemu przy MNiSW interdyscyplinarnemu zespołowi do spraw ety-ki w nauce. Zespół ma ogromne zasługi, a prof. Grabski jest dużym autorytetem w tej dziedzi-nie, z obszerną wiedzą, ale też wielką intuicją.

Oprócz wypracowywania reguł postępo-wania potrzebujemy także sądów koleżeńskich oceniających poszczególne sprawy i wyciąga-jących konsekwencje. Oczywiście trzeba prze-łamać solidarność środowiskową, ale z podob-nym problemem borykają się lekarze, nauczy-ciele, dziennikarze czy politycy.

Prof. Michał Głowiński na łamach prasy ostro skrytykował „Kartę oceny jednostki naukowej nauk humanistycznych i spo-

łecznych”, broniąc swoistości nauk huma-nistycznych i języka narodowego jako dla nich podstawowego.

– Przez dwie kadencje przewodniczyłem zespołowi oceniającemu wnioski o dofinan-sowanie publikacji naukowych. Połowa pie-niędzy, czyli 4–5 milionów rocznie, szła na dotowanie monografii, przede wszystkim humanistycznych, z których większość, zda-niem kolegów, specjalistów z tych dziedzin, miała niską wartość. Osoby „produkujące” kilka takich książek rocznie mają na koncie olbrzymią liczbę monografii. Pokrzywdzeni są naukowcy piszący w języku obcym, publi-kujący od czasu do czasu książkę w dobrym wydawnictwie zagranicznym, co zazwyczaj oznacza mniejszą aktywność publikacyjną w kraju. Zamysłem zespołu pod kierunkiem prof. Jerzego Brzezińskiego było uhonoro-wanie takiego wysiłku.

Wszystkie listy, które dostałem i z uwagą przeczytałem, pochodzą z jednego, stosunko-wo wąskiego środowiska specjalistów języka polskiego. Mają rację, że trudno pisać mono-grafię na temat badania literatury polskiej w ję-zyku obcym. Skoro jednak będą porównywani tylko między sobą, jest bez znaczenia, że przy-znamy więcej punktów za publikację w języku obcym. Środowisko merytorycznie nic nie stra-ci, a prestiżowo? Być może to wynik pewnej niezręczności z naszej strony, ale naprawdę nie chcemy nikogo urazić. I proszę pamiętać, że to tylko propozycja Komitetu Polityki Naukowej i Naukowo-Technicznej. Minister może naszą opinię uwzględnić bądź nie.

Może rozprawy doktorskie powinny być pi-sane tylko po angielsku? Są takie pomysły.

– Obecne przepisy pozwalają na przed-stawienie doktoratu w języku obcym, wy-starcza zgoda organu, który go nadaje. Ale nie wszystkie prace muszą być od razu pu-blikowane za granicą. Sam byłem recenzen-tem różnych rozpraw. Niektórzy promotorzy

26


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO lubią obszerne wstępy, w którym doktoranci

dają dowód erudycji, chcą szczegółowego opisania dziedziny, a wreszcie przedstawie-nia wyników. Są też doktoraty w formie prac naukowych, które właściwie można posłać do druku, wtedy rzeczywiście nie ma sensu pisanie ich po polsku.

Pytanie można postawić inaczej: czy dy-sertacja doktorska nie może być zbiorem artykułów, tak jak jest na świecie? W mojej dziedzinie, astronomii, to częste zjawisko. Jak jest wynik, publikuje się go i w ten sposób wypuszcza prace doktorskie kawałkami. Po-tem robi się zszywkę z kilku prac, gdzie jest wyraźnie wskazany i opisany wkład dokto-ranta, co nieco przypomina naszą habilitację. W niektórych naukach nie hamowałbym tego procesu. Jestem zwolennikiem jak największej swobody, oczywiście pod warunkiem wyso-

kiej jakości. Ale to już jest kwestia recenzen-tów i organów nadających stopnie naukowe. Chcielibyśmy, by polski doktorat dorównywał światowym, najlepiej amerykańskim, bo one mają wyraźnie wyższą jakość. Dobre doktoraty polskie nie ustępują europejskim (miałem też w ręku doktoraty zagraniczne, które w Polsce by nie przeszły). Problemem jest długi ogon doktoratów słabych.

Nie obawia się Pan Profesor, że efektem opiewanego zewsząd preferowania inno-wacyjności i budowania tzw. gospodarki opartej na wiedzy będzie rzeczywistość, w której owszem, będziemy mieć świet-nych specjalistów, ale intelektualistów za-braknie?

– Od wczesnej młodości słyszę, że nauka powinna poprawiać jakość życia. Z drugiej strony, jeżeli kiedykolwiek znaczyliśmy coś w świecie, pomijając indywidualne wynalaz-ki (zresztą, jak mikrokomputer Karpińskiego, nie zawsze wdrażane), to zawsze w naukach podstawowych. Ekstremiści, którzy uważają je za zupełnie niepotrzebne i sprzeciwiają się dawaniu państwowych pieniędzy na „upra-wianie hobby”, na szczęście są marginesem. Badania podstawowe, które są warunkiem dobrych badań stosowanych, będą prowa-dzone. Z kolei innowacje i wynalazki to nasza słabość. Przez lata w KBN-ie nasłuchałem się dziwnych historii, jak zgłaszano do realizacji projekty wzięte z podręcznika akademickiego i wiele z nich zostało rozliczonych. Nie widzę niebezpieczeństwa w położeniu akcentu na naukach stosowanych. Niech dostaną większe środki, jeśli odbędzie się to na zasadach kon-kurencyjności, konkursów, rzetelnego odbioru i zewnętrznego audytu.

A mędrców z szerszym oglądem, tych, którzy pomogliby znaleźć drogę w nowych, nierutynowych sytuacjach, zajmujących się podstawowymi problemami nauki, potrzeba nieustannie i oni pozostaną.

Prof. KAZIMIERZ SZCZEPAN STĘPIEŃ ukończył studia astronomiczne na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu War-szawskiego. Doktorat obronił w 1966, stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1972, a ty-tuł profesora w 1984 roku. Odbył długotermi-nowe staże na Uniwersytecie Kalifornijskim, uniwersytetach w Getyndze i Heidelbergu. Obecnie kieruje Katedrą Astrofizyki Teoretycz-nej w Obserwatorium Astronomicznym UW. W latach 1997–2004 był członkiem Komi-tetu Badań Naukowych, a od 2004 do 2008 roku wiceprzewodniczącym rady Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Przewodniczy Komiteto-wi Narodowemu ds. Międzynarodowej Unii Astronomicznej i Komitetowi Astronomii PAN; jest członkiem rady redakcyjnej czasopisma „Astronomische Nachrichten”. Opublikował ponad 150 prac naukowych, poświęconych głównie gwiazdom zmiennym, artykuły popu-larnonaukowe i hasła encyklopedyczne oraz podręcznik „Fizyka atmosfer gwiazd”.


27


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO

Obrady składały się z dwóch części. Pierw-sza to cztery krótkie wykłady o sytuacji

sektora biotechnologicznego w Polsce; dru-ga – dyskusja poświęcona najważniejszym barierom rozwoju tej dziedziny wiedzy i go-spodarki w naszym kraju, a także sposobom ich przełamywania.

Pierwszym kluczowym wątkiem debaty okazała się edukacja młodych biotechnolo-gów w Polsce. Biotechnologię studiuje dziś u nas około ośmiu tysięcy słuchaczy; rocznie mury uczelni opuszcza około 1400 absol-wentów. Studentów kształcą uniwersytety, akademie rolnicze, politechniki i szkoły pe-dagogiczne. Zdaniem niektórych dyskutan-tów poziom studiów jest całkiem wysoki, ale przedstawiciele firm biotechnologicznych narzekali na brak praktycznych umiejętności młodych ludzi: – Trudno uczyć miesiącami pewnych technik od podstaw. Głowy „mają naładowane” czasem bardzo wyrafinowaną wiedzą, ale jak przyjdzie do konkretnej robo-ty, niewiele potrafią. Spotkali się z kontrargu-mentem, że przyczyną takiego stanu rzeczy może być też brak odzewu ze strony prze-mysłu, gdy uczelnie zwracają się z propozy-cją zorganizowania praktyk dla studentów. Przemysł biotechnologiczny w Polsce dopie-ro raczkuje – wskazywano.

Jeden z dyskutantów wyraził zdziwienie,

Sławomir Zagórski

O biotechnologii medycznej

Konferencja pt. „Uwarunkowania rynkowe rozwoju biotechnologii medycznej w Polsce”, zorganizowana wspólnie przez resorty nauki i zdrowia, odbyła się 17 grudnia br. w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Wzięło w niej udział około 60 naukowców, biznesmenów i urzędników.

że Ministerstwo Nauki promuje przyjmo-wanie większej liczby biotechnologów na studia, inny żalił się, że szkoły podległe Mi-nisterstwu Zdrowia skąpią pieniędzy na ten cel. Ów pierwszy wolałby, by zamiast tzw. studiów zamawianych państwo zadbało o najzdolniejszych, fundując im stypendia. Zwracano uwagę na marne warunki, jakie stwarza nasz kraj słuchaczom studiów dok-toranckich. Bardzo niskie stypendia często zmuszają najlepszych do odbywania studiów podyplomowych za granicą.

Istotnym tematem była sytuacja firm bio-technologicznych specjalizujących się w me-dycynie. Podkreślono, że w Polsce działają one w niekorzystnych warunkach, trudno im dostrzec zainteresowanie i przychylność ze strony państwa. – Urzędnicy nie rozumieją specyfiki naszej pracy – oświadczył pracow-nik pewnego przedsiębiorstwa. – Najlepszym przykładem jest przydzielanie dużych środ-ków na cele innowacyjne. W konkursie prze-padły wszystkie firmy biotechnologiczne, za to pieniądze dostały takie projekty innowa-cyjne, jak „szycie garniturów z innowacyjną klapką czy pieczenie innowacyjnych ciastek z ciasta francuskiego”. Niektórzy oponowali, że trudno podczas trwania konkursu zmie-niać kryteria przyznawania środków. Prze-konywano jednak, że zmiany uczynić należy,

28


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO

W konferencji wzięli udział przedstawiciele resortów nauki i zdrowia, firm biotechnologicznych, jednostek badawczych, uczelni wyższych i innych instytucji zainteresowanych rozwojem nowoczesnych technologii biologicznych

ponieważ w przeciwnym razie cały ważny z punktu widzenia interesu społeczeństwa sektor pozostanie poszkodowany. Polakom bardziej zależy na nowych lekach niż na innowacyjnym francuskim cieście – argu-mentowano.

Zdaniem reprezentantów firm biotechno-logicznych tego rodzaju interes jest wielce ry-zykowny. Większość projektów się nie udaje, a sukces przychodzi niezwykle rzadko. Biznes jest wyjątkowo kapitałochłonny, efekty pra-cy zaś widoczne są dopiero po stosunkowo długim czasie. Tymczasem zgodnie z obo-wiązującymi u nas zasadami finansowania, właściwie nie ma pola manewru dla błędu. Nie istnieją mechanizmy „wycofywania się z twarzą” z nieudanych przedsięwzięć.

Ponieważ opracowanie naprawdę inno-wacyjnego produktu w medycynie wymaga gigantycznych nakładów, praktycznie nie ma mowy, by dziś w Polsce udało się wyprodu-kować nowy lek od początku do końca i na-stępnie go przetestować. Jednocześnie przy-znano, że brakuje rozwiązań, które by ułatwiały przeprowadzenie części procesu powstawania nowego produktu u nas i korzystnego sprze-dawania go bogatszym firmom.

Zaproszeni mieli także możliwość wysłu-chania przedstawicieli jedynej polskiej firmy,

która dorobiła się silnej pozycji na rynku le-ków biotechnologicznych i mimo wielu prze-szkód rozwija się nadal. – To była istna dro-ga przez mękę – usłyszeliśmy od jednego z twórców sukcesu Biotonu. – Państwo nie tylko nie pomagało, ale stale rzucało kło-dy pod nogi. Najlepszym przykładem jest ostatnia propozycja wprowadzenia przez Ministerstwo Zdrowia różnych – i premiują-cych importerów – poziomów dofinansowa-nia na identyczne jak wytwarzane w Polsce produkty biotechnologiczne.

Takie indywidualne podejście urzędników, w tym wypadku z MZ, pozostaje w rażącym konflikcie z celami Rządu RP, który deklaruje wspieranie gospodarki opartej na innowa-cjach. Reprezentant firmy wskazał również na niebezpieczeństwo, iż podobne decyzje mogą przyczynić się do znaczącego osłabie-nia jej pozycji na rynku krajowym i narażenia na przejęcie przez zagraniczne koncerny, któ-re od lat monopolizują rodzimy rynek.

Jeśli państwo rzeczywiście popiera roz-wój biotechnologii medycznej w Polsce, to powinno zadbać o kooperację różnych mini-sterstw – mówiono. Każde z osobna twier-dzi, że biotechnologia to ważna dziedzina i że trzeba ją rozwijać, ale wspólnych działań resortów nauki, zdrowia i gospodarki prak-tycznie nie ma. Dobrze byłoby pomyśleć nad zachętami, np. podatkowymi i w tym wzglę-dzie współpracować także z Ministerstwem Finansów.

Jako przykład braku współdziałania mię-dzy urzędami centralnymi podano stosunek Rządu RP do sprawy organizmów modyfiko-wanych genetycznie, frustrującej wielu na-ukowców. – Z jednej strony rząd daje zielo-ne światło biotechnologii i oczekuje od nas innowacyjności, z drugiej zaś oświadcza, że Polska ma być krajem wolnym od GMO. A to jest ze sobą sprzeczne. Wszystkie nowoczesne produkty biotechnologiczne – zarówno leki,

Fot:

Ann

a Si

kors

ka


29


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WOjak i szczepionki, opierają się na modyfikowa-

niu genów i organizmach modyfikowanych genetycznie.

Tymczasem tematy GMO leżą głównie w gestii resortu środowiska, które jest im mocno nieprzychylne. Przedstawiciel Mi-nisterstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przypomniał, że zgodnie z przepisami unijny-mi decydujący głos ma MŚ, natomiast urzęd-nicy reprezentujący naukowców wielokrotnie występowali – zresztą w końcu skutecznie – w obronie prac naukowych z GMO w Polsce. Uczestnicy konferencji prosili, żeby się na tym nie skończyło, by interweniować również na szczeblu Rady Ministrów.

Zauważono, że związane z GMO prace nad szczególnie groźnymi patogenami powi-nien nadzorować resort zdrowia, a nie środo-wiska. Przedstawiciel Ministerstwa Zdrowia obiecał, że przyjrzy się tej sprawie, a także ca-łemu zagadnieniu GMO, po to, by próbować zmieniać nastawienie rządu. Zaapelowano, by m.in. media podjęły wysiłki zmierzające do zmiany społecznego nastawienia do or-ganizmów modyfikowanych genetycznie.

Kolejny wątek dotyczył nieznajomości pra-wa własności intelektualnej przez naukow-ców z instytutów Polskiej Akademii Nauk. Nie wiedzą, na co mogą liczyć, jeżeli udałoby się im opracować i opatentować biotechno-logiczny wynalazek. O ile pracownicy uczelni są lepiej poinformowani, w placówkach PAN wiedza na ten temat jest szczątkowa. Zgodzo-no się, że to także może być jedną z barier roz-woju biotechnologii w Polsce. Członek władz Akademii wspomniał o konferencji poświęco-nej temu zagadnieniu, która nie tak dawno temu odbyła się w Warszawie. Jednak najpraw-dopodobniej wiele osób nie miało możliwości zapoznania się z jej wynikami.

I wreszcie kwestia nowoczesnych testów diagnostycznych opartych o zdobycze biologii

molekularnej – ważnej i potrzebnej gałęzi bio-technologii, w którą warto inwestować. Kilku gości powiedziało, że w Polsce brakuje stosow-nych przepisów prawnych w tej dziedzinie. Że testy takie reklamuje się w prasie, a następnie w dużej mierze wykonuje za granicą. Że płacą-cy za nie ludzie nie otrzymują wystarczających informacji. Przedstawiciel Ministerstwa Zdro-wia zapewnił, że jego resort zajmie się proble-mem testów.

Sekretarz stanu w MNiSW prof. Maria Elżbieta Orłowska przypomniała, że Krajowy Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych uznaje zdrowie za jeden ze strategicznych obszarów. Wymienione w nim priorytetowe kierunki badań w dużym stopniu łączą się z pracami biomedycznymi czy biotechnologicznymi

Fot:

Ann

a Si

kors

ka

Konferencja została zorganizowana w ślad za dyskusją o perspektywach i kierunkach roz-woju biotechnologii medycznej, która odby-ła się na posiedzeniu Komisji Zdrowia Sejmu RP 29 października 2008 roku. Jej celem było określenie kierunków działań, które będą mo-gły zostać uwzględnione w programie wyko-nawczym do planu rozwoju biotechnologii medycznej. O planie tym, zaakceptowanym przez minister Barbarę Kudrycką, jest mowa w raporcie Ministerstwa Zdrowia pt. „Kształ-cenie, stan obecny i kierunki rozwoju biotech-nologii medycznej w Polsce” z kwietnia 2008 roku. Raport był prezentowany posłom z Ko-misji Zdrowia.

30


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO W dyskusji wzięły udział 24 osoby, m.in.

profesorowie Adam Dubin i Józef Dulak z Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Andrzej Górski z Polskiej Akademii Nauk, prof. Zygmunt Pejsak z Państwowego Instytutu Weteryna-rii, prof. Witold Rużyłło z Instytutu Kardiolo-

gii, prof. Piotr Węgleński z Uniwersytetu War-szawskiego, dr Piotr Borowicz z Instytutu Bio-technologii i Antybiotyków, dr hab. Roman Danielewicz z Ministerstwa Zdrowia, Maciej Wieczorek z Celon Pharma i Mabion sp. z o. o., Piotr Zień z Adamedu.

Historyk sztuki nowożytnej prof. Stani-sław Mossakowski urodził się w 1937

roku. Jest absolwentem UJ, tam uzyskał

Polskie Noble przyznane

doktorat, w latach 1958–1967 pracował w Bibliotece Jagiellońskiej, a od 1967 roku prowadzi badania w Instytucie Sztuki PAN

Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej otrzymują wybitni uczeni za takie osią-gnięcia i odkrycia z ostatnich czterech lat, które stanowią wkład w życie ducho-we i postęp cywilizacyjny naszego kraju oraz zapewniają Polsce miejsce w nauce światowej. Oto tegoroczni laureaci.

Laureaci polskiego Nobla, profesorowie Mossakowski, Oleksyn, Jajszczyk i Horodecki z władzami FNP: członkinią rady prof. Ireną Kotowską, przewodniczącym rady prof. Andrzejem Członkowskim, członkiem rady prof. Andrzejem Jerzmanowskim oraz prezesem zarządu prof. Maciejem Żyliczem (od lewej)

Fot:

Mag

dale

na W

iśnie

wsk

a


31


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO

Prof. Stanisław Mossakowski z Instytutu Sztuki PAN został wyróżniony za pracę o Kaplicy Zygmuntowskiej. Zdaniem jury ma ona fundamentalne znaczenie dla badań nad europejskim renesansem

Fot:

Mag

dale

na W

iśnie

wsk

a

w Warszawie. Od 1979 jest profesorem nad-zwyczajnym, od 1990 – zwyczajnym. W latach 1978–1999 był dyrektorem Instytutu, a od niemal dekady kieruje Zakładem Historii Sztuk Plastycznych. Jest również przewodniczącym Wydziału I Nauk Społecznych PAN, członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Ateneo Veneto w Wenecji, Scientific Council of Europa Nostra, Accademia Clementina w Bolo-nii i Académie Européenne w Paryżu.

„Kaplica Zygmuntowska (1515–1533). Problematyka artystyczna i ideowa mauzo-leum Króla Zygmunta I” jest swoistym opus magnum, uwieńczeniem ponad 30-letnich prac. Zdaniem jury, ze względu na najwyższy kunszt pracy badawczej, podjętą tematykę i jej ujęcie, książka profesora Mossakowskie-go ma fundamentalne znaczenie dla badań nad europejskim renesansem i tradycją an-tyczną w sztuce nowożytnej.

Praca nie tylko wykorzystuje polską i za-graniczną literaturę przedmiotu oraz pod-sumowuje dotychczasowe ustalenia do-tyczące Kaplicy Zygmuntowskiej, lecz jest także krytyczną analizą stanu badań. Au-torowi, który dążył do stworzenia wyczer-pującego opracowania najwybitniejszego zabytku architektury i rzeźby renesansowej w Polsce, udało się rozwiązać podstawowe problemy, z którymi nie uporały się wcześniej-sze prace naukowe poświęcone Kaplicy.

Książka prezentuje przede wszystkim chronologię etapów prac przy wznoszeniu i dekoracji budowli. Określa genezę formy architektonicznej i dekoracji rzeźbiarskiej. Ukazuje formację artystyczną jej twórcy-pro-jektanta Bartolomeo Berrecciego oraz wkład w koncepcję ideową i artystyczną budowli fundatora – króla polskiego. Definiuje także udział w całości poszczególnych artystów włoskich, członków ekipy mistrza Berreccie-go. Podjęty wysiłek przedstawienia niezwykle dokładnej weryfikacji stanu dotychczasowej wiedzy oraz odkrycie nowych faktów, umoż-

liwiły laureatowi zaproponowanie nowej in-terpretacji całej Kaplicy.

Profesor opublikował ponad 130 prac na-ukowych w językach: polskim, włoskim, angiel-skim, francuskim i niemieckim, w tym rozpraw tak znaczących jak: „Tylman z Gameren, architekt polskiego baroku” (1973), „Sztuka jako świa-dectwo czasu” (1980), „Orbis Polonus. Studia z historii sztuki XVII–XVIII wieku” (2002).

Prof. Jacek Oleksyn urodził się w 1953 roku w Legnicy. Jest absolwentem Akademii Leśno-Technicznej w Leningradzie, doktorem nauk biologicznych został w Uniwersytecie Śląskim, a habilitację uzyskał w Akademii Rolniczej w Poznaniu. Od 1976 roku pracuje w Instytucie Dendrologii PAN, gdzie kieruje Pracownią Ekofizjologii.

Zajmuje się botaniką eksperymentalną, ekologią i ochroną środowiska, ale FNP wy-różniła go za badania z ekofizjologii roślin, które doprowadziły do stworzenia spójnego globalnego opisu kluczowych cech liści roślin

32


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO

(chemicznych, strukturalnych i fizjologicz-nych). Dzięki nim można również wykazać zależność między sposobem gospodarowa-nia przez rośliny pierwiastkami a ich geogra-ficzną lokalizacją oraz opisać uniwersalną zależność między zawartością azotu a me-tabolizmem oddechowym roślin. Koncepcje opublikowane w trzech publikacjach w „Na-ture” i „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America” wpłynęły na modelowanie procesów eko-logicznych. Badania, prowadzone w wielo-narodowym zespole naukowców z różnych kontynentów, są oparte na obszernym ma-teriale badawczym – obejmują ponad jeden procent wszystkich roślin naczyniowych z kil-kuset stanowisk na całym świecie.

Laureat jest autorem przeszło 120 publika-cji naukowych, w tym 17 rozdziałów w mo-nografiach. W latach 1988–1991 był stypen-dystą Fundacji Fulbrighta; prowadził badania naukowe w Uniwersytecie Arizony w Tucson i Uniwersytecie Wisconsin-Madison. W 1992 roku w amerykańskiej National Academy of Sciences uzyskał fundusze na 10-miesięczne badania na Uniwersytecie w Minnesocie, odtąd stale współpracuje z tą uczelnią. Pro-wadził badania w Uniwersytecie Macquarie w Sydney i Uniwersytecie w Helsinkach, odbył

krótsze staże w kilkunastu placówkach nauko-wych na świecie. Był koordynatorem siedmiu zagranicznych grantów badawczych, m.in. z UE i USA (National Science Foundation i Na-tional Geographic Society).

Fizyk prof. Ryszard Horodecki urodził się w 1943 roku w Kowlu na Wołyniu. Tytuł magistra inżyniera uzyskał w 1967 roku na Wydziale Elektroniki Politechniki Gdańskiej i został asystentem w Katedrze Fizyki Teo-retycznej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku – zalążku przyszłego Instytutu Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki Uniwersytetu Gdańskiego, w którym pracuje nieprzerwa-nie do dziś. Doktoryzował się w 1976 w UG, habilitował w 1997 w uniwersytecie Mikoła-ja Kopernika, od 2007 roku jest profesorem zwyczajnym nauk fizycznych. Obecnie kieruje Zakładem Optyki i Informacji Kwantowej w In-stytucie Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki UG.

Nagrodą FNP zostało uhonorowane wy-pracowanie podstaw praktycznej detekcji kwantowego splątania i odkrycie splątania związanego – „czarnych dziur” w kwanto-wej teorii informacji. Profesor jest dyrektorem Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej. Wraz z synami Pawłem (profesorem Poli-techniki Gdańskiej), Michałem (profesorem Uniwersytetu Gdańskiego) i Karolem (dok-torem z Instytutu Informatyki UG) oraz we współpracy z profesorami Robertem Alickim i Markiem Żukowskim stworzył w Gdańsku światowy ośrodek badań. Największą radość sprawia prof. Horodeckiemu, że wyróżnienie przyszło w optymalnym czasie dla młodziut-kiego Centrum, z którym polskie środowisko informatyki kwantowej łączy odważne i am-bitne plany.

Laureat napisał 68 prac naukowych (14 pu-blikacji w „Physical Review Letters”), w tym sze-roko cytowaną „Separability of mixed states: necessary and sufficient conditions”. Imponu-jący dorobek podsumowuje monumentalna

Badania prof. Jacka Oleksyna z Instytutu Dendrologii PAN umożliwiły stworzenie globalnego opisu kluczowych cech liści roślin, a w rezultacie wpłynęły na modelowanie procesów ekologicznych

Fot:

Mag

dale

na W

iśnie

wsk

a


33


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej doceniła również astrofizyka prof. Ryszarda Horodeckiego z Uniwersytetu Gdańskiego, który odkrył „czarne dziury” w kwantowej teorii informacji

Fot:

Mag

dale

na W

iśnie

wsk

a

praca „Quantum entanglement”, znajdująca się w druku w najbardziej prestiżowym cza-sopiśmie podsumowującym dokonania fizyki – „Reviews of Modern Physics”. Od czasu założe-nia tego prestiżowego czasopisma w 1929 roku jest to dziesiąta praca z afiliacją polskich autorów, a piąta z wyłączną polską afiliacją. W zespole pro-fesora powstały pojęcia, które na trwałe weszły do literatury światowej z dziedziny fizyki, np. „bound entanglement” (związane splątanie) czy „entan-glement activation” (aktywacja splątania).

Nagrodzony kieruje pracami badawczymi w ramach projektów Unii Europejskiej z dzie-dziny informatyki kwantowej. W 1999 roku zaproszono go do współorganizowania pro-jektu międzynarodowego projektu „Entangle-ment in Quantum Information Processing and Communication” (EQUIP), w którym uczestni-czyło 17 ośrodków europejskich, w tym po raz pierwszy ośrodek z Polski. Obecnie koordynuje węzeł polski w zintegrowanym projekcie UE: „Scalable Quantum Computing with Light and Atoms” (SCALA) oraz uczestniczy w projekcie „Quantum Information Processing and Com-munication in Europe” (QUROPE).

Profesor wychował się w domu, w któ-rym podziwiało się zarówno nauki humani-styczne (matka była polonistką), jak i przy-rodnicze. Choć przeważyła fascynacja fizyką, przejawem innych wymiarów obcowania z rzeczywistością jest tomik poezji laureata pt. „Sum ergo cogito”, wydany przez wy-dawnictwo Marpress i przełożony przez dr Jean Ward na angielski.

Prof. Andrzej Jajszczyk urodził się w 1952 roku w Dęblinie. Jest absolwentem Politechniki Poznańskiej (tam też zrobił doktorat i habilitację), obecnie profesorem Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Specjalizuje się w sieciach i węzłach tele-komunikacyjnych.

Nagrodę Fundacji otrzymał za wybitny wkład w rozwój technik budowy internetu

nowej generacji. Szczególnie ważne dla roz-woju supersieci są budowa szkieletowych sieci optycznych o ogromnych przepływno-ściach, a także różnorodne sieci dostępowe. Od tych technik, niewidocznych dla użytkow-ników, zależy skuteczne, szybkie i niezawod-ne działanie sieci. Jury uznało, że pionierskie prace laureata na temat wykorzystania ko-mutatorów scalonych w węzłach sieci tele-komunikacyjnych, efektywnych algorytmów sterowania i nowej klasy pól komutacyjnych przyczyniły się do uporządkowania teorii tele-komunikacji. O randze jego osiągnięć i ich od-działywaniu na naukę całego świata świadczy choćby fakt, że pojęcia „pola komutacyjnego Jajszczyka” (Jajszczyk’s network) czy „algoryt-mu Jajszczyka” (Jajszczyk’s algorithm) są uży-wane w teorii telekomunikacji.

W swojej karierze pracował m.in. w Uni-versity of Adelaide w Australii, Queen’s University w Kanadzie oraz Ecole Nationa-le Supérieure des Télécommunications de Bretagne we Francji. Kierował bądź kieruje polskimi zespołami w kilkunastu projektach badawczych Unii Europejskiej. Jest eksper-tem Komisji Europejskiej w obszarze teleko-munikacji. Był konsultantem producentów, operatorów i agencji rządowych w Polsce, Australii, Kanadzie, Francji, Indiach, Niem-czech i Stanach Zjednoczonych.

34


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO

Centra nauki z powodzeniem działają na całym świecie i wciąż powstają nowe.

Przyciągają tłumy odwiedzających: grupy szkolne oraz indywidualnych gości, którzy na specjalnie zaprojektowanych stanowi-skach samodzielnie przeprowadzają do-świadczenia lub obserwacje. Nie ma tu, jak w tradycyjnych muzeach, gablot z napisem „nie dotykać”. Przeciwnie – w centrach na-

Aneta Prymaka, Centrum Nauki Kopernik

Centrum Nauki Kopernik tuż tuż…

Rok 2008 był przełomowy dla Centrum Nauki Kopernik. W lipcu rozpoczęła się w Warszawie budowa jego siedziby. Ma być zakończona w 2010 roku. Niemal wszystkie wystawy stałe, które znajdą się w Centrum, weszły w fazę produkcji. Działania programowe, w sposób interaktywny popularyzujące naukę, przycią-gnęły setki tysięcy osób. Zostało to docenione – po raz drugi wyróżniono nas nagrodą Popularyzator Nauki.

uki goście są zachęcani nie tylko do doty-kania eksponatów, ale do samodzielnego przeprowadzania na nich eksperymentów. Jak mówi chińskie przysłowie („Opowiedz mi, a wkrótce zapomnę. Pokaż mi, może zapamiętam. Pozwól mi dotknąć, a zrozu-miem”) i jak dowodzą badania naukowe, uczenie się poprzez samodzielne doświad-czanie jest najbardziej skuteczne.

Profesor jest autorem bądź współautorem 10 książek i dwóch rozdziałów w książkach, ponad 240 artykułów naukowych, a także 19 patentów z obszaru telekomutacji, szybkich sieci telekomunikacyjnych i zarządzania siecia-mi. W latach 2006–2007 był dyrektorem regio-nu Europa, Afryka i Bliski Wschód Institute of Electrical and Electronics Engineers Communi-cations Society, a w styczniu br. został wybrany na wiceprezesa tego stowarzyszenia. Przez kilka lat był redaktorem naczelnym amerykańskiego czasopisma „IEEE Communications Magazi-ne”, które wprowadził na pierwsze miejsce li-sty filadelfijskiej wśród wszystkich światowych czasopism o telekomunikacji.

(opracowala AK)

Pracujący w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie prof. Andrzej Jajszczyk nagrodę dostał za wybitny wkład w rozwój technik budowy internetu nowej generacji

Fot:

Mag

dale

na W

iśnie

wsk

a


35


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WOOd czasu gdy wybitny fizyk prof. Frank

Oppenheimer założył w 1969 roku pierwszą tego typu instytucję – Exploratorium w San Francisco – na całym świecie powstało po-nad 500 centrów nauki. W Europie Środ-kowo-Wschodniej działają od niedawna. Wiele z nich jest jeszcze na etapie projekto-wania, wiele w trakcie tworzenia, niektóre już działają, m.in. w Czechach, na Węgrzech, w Słowenii oraz w Polsce, gdzie ruch nowych centrów nauki jest bardzo silny.

OD POMYSŁU DO KOPERNIKA

Idea stworzenia w Warszawie takiej in-stytucji pojawiła się w środowisku naukow-ców i popularyzatorów nauki w latach 90. W 1996 roku zorganizowali oni Festiwal Na-uki oraz Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS, które przyciągnęły tłumy zainteresowanych, ujawniając ogromne społeczne zapotrze-bowanie w tej dziedzinie. Grunt pod stwo-rzenie centrum nauki został przygotowany. Inicjatywę, po raz pierwszy zaprezentowaną w 1997 roku przez twórców Festiwalu i Pik-niku: prof. Łukasza Turskiego (obecnie prze-wodniczącego rady programowej Centrum) i prof. Magdalenę Fikus (członka rady), pod-jęły władze stolicy w porozumieniu z Rzą-dem RP. W 2004 roku ówczesny prezydent Warszawy Lech Kaczyński powołał zespół ds. realizacji projektu Centrum Nauki, kierowany przez Roberta Firmhofera, obecnie dyrektora Centrum. Zespół, współpracując ściśle z radą programową, opracował koncepcję ekspo-zycji stałej oraz przygotował dokumenty dla przyszłej instytucji.

W wyniku porozumienia (a następnie umowy) pomiędzy miastem stołecznym Warszawa, Ministerstwem Nauki i Infor-matyzacji oraz Ministerstwem Edukacji Narodowej 4 lipca 2006 roku powołano instytucję kultury Centrum Nauki Kopernik. Wszyscy trzej organizatorzy uczestniczą

w finansowaniu działalności bieżącej; mia-sto finansuje także budowę siedziby Cen-trum, a Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego – tworzenie wystawy stałej oraz wyposażenie planetarium.

KOPARKI PRZED PRACĄ TAŃCZĄ

28 lipca 2008 tuż nad Wisłą (w sąsiedz-twie Mostu Świętokrzyskiego i Biblioteki Uniwersyteckiej) przedstawiciele władz Warszawy, CNK oraz wyłonionego w prze-targu wykonawcy budynku, firmy Warbud, uroczyście wbijali łopaty na placu budo-wy. – Z radości zatańczyły nawet koparki – żartowali, a niezwykły taniec pokazywały niemal wszystkie media w Polsce. Rozpo-częła się budowa siedziby Centrum Nauki Kopernik.

Projekt budynku wyłoniono w między-narodowym konkursie w 2005 roku. Jego zwycięzcy – architekci z pracowni RAr-2 Laboratorium Architektury z Rudy Śląskiej – przekonali jury doskonałym wpisaniem budynku w otoczenie oraz idealnym do-pasowaniem do potrzeb funkcjonalnych instytucji. Niewysoki gmach (12 metrów) o dwóch kondygnacjach naziemnych po-mieści na powierzchni 15 tys. m2 wystawy stałe i czasowe, laboratoria, pracownie, centrum konferencyjne, kawiarnie, restau-

Plac budowy. Centrum Nauki Kopernik w Warszawie powstaje tuż nad Wisłą, w sąsiedztwie Mostu Świętokrzyskiego i Biblioteki Uniwersyteckiej

Fot:

CN

K

36


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO

racje oraz część biurową. W kondygnacji podziemnej znajdzie się parking i warsztat, w którym będą wytwarzane nowe wystawy oraz konserwowane bieżące.

Charakterystycznym elementem będzie planetarium, usytuowane w bryle przypo-minającej wyglądem głaz narzutowy. Na dachu znajdzie się niezwykły ogród, a wo-kół Park Odkrywców, z urządzeniami do naukowych zabaw i eksperymentów pod gołym niebem, zewnętrzną galerią sztuki, amfiteatrem.

Harmonogram zakłada, że pierwszy moduł budynku (z większą częścią wystaw stałych) zostanie oddany dla publiczności w pierwszej połowie, a cała inwestycja – w drugiej połowie 2010 roku.

UKŁADY DYNAMICZNE I ZAGADKA KRYMINALNA

Budynek Centrum Nauki Kopernik wy-pełni oryginalna wystawa, składająca się z około 500 urządzeń i interaktywnych sta-nowisk do przeprowadzania eksperymen-tów z różnych dziedzin nauki. Została ona podzielona na sześć działów-galerii: Świat w ruchu, Człowiek i środowisko, Korzenie

cywilizacji, Strefa światła, Galeria dla mło-dzieży oraz część dla najmłodszych (3–6 lat). Koncepcja wystawy jest autorskim pro-jektem zespołu Centrum. Zaprojektowaniem i wykonaniem poszczególnych galerii zajmu-ją się renomowani specjaliści z Europy oraz Dział Produkcji i Eksploatacji CNK.

Najbardziej zaawansowane są prace nad dwiema największymi galeriami: Świat w ruchu i Człowiek i środowisko. W listo-padzie 2006 roku przetarg na nie wygrało konsorcjum holenderskich firm Bruns i Nor-thernLight; obecnie niektóre urządzenia są już gotowe. W dziale Świat w ruchu będzie można poznawać układy dynamiczne – od mikroświata, ruchu elektronów skutkujące-go przepływem prądu, poprzez rozchodze-nie się światła, dźwięku aż do kosmicznych wędrówek planet, gwiazd i galaktyk. Czło-wiek i środowisko pokaże wzajemne inte-rakcje ludzi i środowiska, w którym żyją; zagadnienia związane z anatomią i fizjo-logią człowieka (i porównanie jej z innymi ssakami), medycyną, ekologią.

Nietypowym działem będą Korzenie cy-wilizacji. Tu znajdzie się miejsce dla huma-nistyki, trudnej do przedstawienia w formie interaktywnych eksponatów, często więc pomijanej w centrach nauki. Zwiedzający będą się zastanawiać, co decyduje o roz-woju cywilizacji, co go napędza, a co ha-muje. Poznają kamienie milowe w rozwoju nauki, techniki i sztuki, zastanowią się, jaki może być w przyszłości. Dział ten projektu-je i wytwarza niemiecka firma Huettinger.

Firma ta produkuje też część ekspona-tów do galerii Strefa światła (drugą część wytwarza Centrum Nauki Kopernik). Bę-dzie to wystawa fabularyzowana, wciągnie zwiedzających w kryminalną historię: zło-czyńca dopuszcza się wielu przestępstw, by przejąć władzę nad miastem, korzystając przy tym ze swojego genialnego umysłu i arcybogatej wiedzy. Na jego drodze staje

Uczniowie i studenci, najtrudniejsza grupa odbiorców dla każdego centrum nauki, będą mogli np. przemawiać w parlamencie, przekonując się, jak na określone zwroty i hasła reagują przedstawiciele poszczególnych opcji politycznych. Nad zaprojektowaniem i wykonaniem Galerii dla młodzieży pracuje niemiecka firma Archimedes

Fot:

CN

K


37


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WOinspektor policji – wybitny fizyk, stosujący

naukowe metody śledcze... Zwiedzający tropi przestępcę przeprowadzając nauko-we eksperymenty z optyki geometrycznej i falowej, wykorzystując zjawiska wywo-ływane przez promieniowanie o różnych długościach fali, nowoczesne technologie optyczne oraz zjawiska związane z postrze-ganiem wzrokowym.

Dwie kolejne galerie Centrum zosta-ły skierowane do specyficznych grup: do młodzieży (17–25 lat) oraz dzieci w wie-ku 3–6 lat oraz ich rodziców i opiekunów. Najmłodsi, poprzez zabawę, będą uczyć się rozpoznawać kształty, dźwięki i ko-lory. Koncepcja i projekt wystawy został wyłoniony w konkursie, wygranym przez młodych polskich artystów, Karolinę Per-rin i Łukasza Wesołowskiego.

Nastolatki i tzw. „młodzi dorośli” są bardzo wymagającą grupą odbiorców, często omijającą centra nauki. Dlatego prace nad galerią poprzedzone zostały badaniami ich potrzeb oraz zaintereso-wań. Na wystawie poruszone zostaną zagadnienia związane z psychologią, róż-nymi rodzajami relacji międzyludzkich, a także relacjami człowiek-maszyna lub człowiek-program komputerowy, zja-wiskami społecznymi, rozwojem nauki i techniki czy najnowszymi wynalazkami. Nad wykonaniem tej galerii pracuje nie-miecka firma Archimedes.

PIKNIK NAUKOWY I INNE DZIAŁANIA PROGRAMOWE

Idea Centrum zaczęła się od Pikniku Na-ukowego, teraz Centrum ów Piknik współ-tworzy. Od 2008 roku Kopernik jest – wraz z Polskim Radiem – współorganizatorem tej największej w Europie imprezy plenerowej po-pularyzującej naukę. Naukowcy w zrozumiały sposób tłumaczą odwiedzającym tajniki swo-

jej pracy, zapraszają do doświadczeń i ekspe-rymentów. Ubiegłoroczny Piknik poświęcony był językowi nauki; odwiedziło go ponad sto tysięcy osób! W tym roku impreza odbędzie się 30 maja, jak zawsze na Rynku Nowego Miasta i Podzamczu w Warszawie, a jej te-matem przewodnim będzie astronomia.

Mimo braku siedziby Centrum Nauki Koper-nik organizuje działania promujące naukę. Od ponad dwóch lat wystawa objazdowa Eks-perymentuj! odwiedza szkoły w całej Polsce. Jest też atrakcją imprez popularyzujących naukę oraz akcji Lato i Zima w Mieście. Na wystawę składa się kilkanaście interaktyw-nych urządzeń, umożliwiających samodziel-ne przeprowadzanie doświadczeń z fizyki, chemii, biologii, matematyki. Jest to świetne uzupełnienie szkolnej edukacji, chętnie wy-korzystywane przez nauczycieli do wyjaśnia-nia omawianych na lekcjach zjawisk.

Ogromną popularnością cieszą się warsztaty familijne, skierowane głównie do rodzin. Dzie-ci w wieku 5–8 lat oraz ich rodzice lub dziad-kowie wspólnie przeprowadzają doświadcze-nia wyjaśniające codzienne zjawiska, np. skąd w kontakcie bierze się prąd czy jak działa płyta kompaktowa.

Ważną częścią działalności Centrum jest integrowanie środowiska zajmującego się popularyzacją nauki oraz promowanie wy-

Mimo braku siedziby Kopernik cały czas promuje naukę. Szczególnie popularne są warsztaty familijne, w których dzieci i ich rodzice lub dziadkowie wspólnie przeprowadzają doświadczenia

Fot:

CN

K

38


NAU

KA,

GO

SPO

DAR

KA,

SPO

ECZE

ŃST

WO korzystania eksperymentów w szkolnych za-

jęciach. Organizuje cykliczną konferencję „Po-kazać-przekazać” dla prowadzących pokazy naukowe, podczas której kilkadziesiąt osób (w tym wielu nauczycieli) wymienia się do-świadczeniami i doskonali swój warsztat.

Prowadzi też, wraz z Fundacją Partners Polska, konkurs Wystrzałowa lekcja na sce-nariusz lekcji z użyciem eksperymentu, skie-rowany do nauczycieli biologii, chemii oraz fizyki i astronomii szkół gimnazjalnych i po-nadgimnazjalnych. Ma on zachęcać peda-gogów do przygotowywania i realizowania własnych scenariuszy lekcji, wykorzystują-cych eksperymenty i pokazujących obecność nauki w codziennym życiu.

CORAZ WIĘCEJ CENTRÓW NAUKI W POLSCE

W ostatnich latach w Polsce powstało blisko 20 projektów mających na celu stwo-rzenie centrum nauki lub interaktywnych

Tak będzie wyglądać Centrum w 2010 roku. W bryle przypominającej głaz narzutowy usytuowane zostanie planetarium (1), na dachu znajdzie się ogród (2), a wokół Park Odkrywców (3) z urządzeniami do eksperymentów, galerią sztuki i amfiteatrem

wystaw; niektóre z nich już działają (np. w Krakowie, Gdyni, Szczecinie). Tworzą co-raz prężniej działające środowisko. Co roku – poczynając od 2007 – przedstawiciele projektów spotykają się na konferencji or-ganizowanej przez Centrum Nauki Koper-nik, by dyskutować o wspólnych proble-mach i szukać rozwiązań. Nawiązują także współpracę z centrami w naszym regionie Europy (podczas ostatniej konferencji go-ściem specjalnym był Vlastimil Volak, dy-rektor niedawno otwartego Centrum Na-uki Techmania w Pilznie).

W 2011 roku Centrum Nauki Kopernik będzie gospodarzem międzynarodowej konferencji ECSITE (European Network of Science Centres and Museums). Co roku uczestniczy w niej blisko tysiąc osób z całego świata. Jako że Centrum planu-je połączyć konferencję ECSITE z Pikni-kiem Naukowym, pojawi się także szan-sa zaprezentowania polskiej nauki na międzynarodowym forum.

Fot:

CN

K


39


VAD

EMEC

UM

MINISTER BARBARA KUDRYCKA

DEPARTAMENT STRATEGII Obowiązki: kompleksowe formułowanie strategii i programowania rozwiązań systemowych w na-•uce i szkolnictwie wyższym w Polsceprzygotowywanie analiz i prognoz•

Kierownictwo: dyrektor: wakat•zastępcy: Dariusz Drewniak, Andrzej Kurkiewicz•

DEPARTAMENT KONTROLI I NADZORU Obowiązki:zadania kontrolne, w tym sprawowanie kontroli nad wykorzystywaniem środków •unijnychprowadzenie spraw związanych z nadzorem formalno-prawnym i finansowym jedno-•stek nadzorowanych i podległych MNiSW, z wyłączeniem szkół wyższych

Kierownictwo:dyrektor: Marcin Czaja•

DEPARTAMENT LEGISLACYJNO-PRAWNY Obowiązki:

opracowywanie formalno-prawne i opiniowanie projektów aktów prawnych oraz ob-•sługa prawna

Kierownictwo:dyrektor: Mariusz Lenard•zastępca: Katarzyna Pęczyńska-Karbownik•

BIURO MINISTRA Obowiązki:

dotychczasowe zadania•informacja i promocja•

Dotychczas odpowiedzialne: Biuro Ministra, Departament Informacji i Promocji

Zmiana struktury resortu naukiZarządzeniem prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2008 r. od 1 stycznia 2009 roku zmieniona zostanie struktura Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyż-szego. Poniżej przedstawiamy nowe komórki organizacyjne.

40


VAD

EMEC

UM Kierownictwo:

dyrektor: Tomasz Tracz•zastępca: Paweł Mikusek•

DEPARTAMENT WDROŻEŃ I INNOWACJI Obowiązki:

dotychczasowe zadania, w tym związane z finansowaniem badań rozwojowych i inno-•wacyjnychsprawowanie nadzoru merytorycznego nad jednostkami badawczo-rozwojowymi i Na-•rodowym Centrum Badań i Rozwoju (po wejściu w życie ustaw reformujących naukę – nad instytutami badawczymi oraz NCBiR)prowadzenie projektów rozwojowych i celowych (do czasu przekazania NCBiR)•zapewnianie obsługi funkcji instytucji pośredniczącej dla działań Programu Operacyj-•nego Kapitał Ludzkizapewnianie obsługi funkcji instytucji pośredniczącej dla działań priorytetu 1 Programu •Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka

Dotychczas odpowiedzialne: Departament Strategii i Rozwoju Nauki, Departament Funduszy Europejskich, Departament Badań na rzecz Bezpieczeństwa i Obronności Pań-stwa, Departament Bazy Badawczej, Departament Współpracy Międzynarodowej, Depar-tament Spraw Europejskich, Departament Wdrożeń i Innowacji Kierownictwo:

dyrektor: Leszek Grabarczyk•zastępcy: Anna Dobrowolska, Paulina Gąsiorkiewicz-Płonka•

DEPARTAMENT SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH Obowiązki:

realizowanie programów rozwoju infrastruktury informatycznej •tworzenie baz danych MNiSW i systemów informatycznych szkolnictwa wyższego•zapewnianie obsługi funkcji instytucji pośredniczącej dla działania 2.3 w Programie •Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka

Kierownictwo:dyrektor: Grzegorz Żbikowski •zastępca: Agnieszka Tykarska•

MINISTER JERZY DUSZYŃSKI

DEPARTAMENT INSTRUMENTÓW POLITYKI NAUKOWEJ Obowiązki:

zadania z zakresu finansowania jednostek naukowych oraz przyznawania środków na •projekty badawcze w obszarze badań podstawowych (do czasu przekazania Narodo-wemu Centrum Nauki)zapewnianie obsługi instytucji pośredniczącej dla działań priorytetu 2 Programu Ope-•racyjnego Innowacyjna Gospodarka


41


VAD

EMEC

UM Dotychczas odpowiedzialne: Departament Badań Naukowych, Departament Bazy Ba-

dawczej, Departament Funduszy Europejskich, Departament Informacji i Promocji Kierownictwo:

dyrektor: Magdalena Maciejewska•zastępcy: Jan Kołodziejski, Antoni Konikowski, Bogdan Szkup, Krzysztof Szubski•

DEPARTAMENT SPRAW EUROPEJSKICH I WSPÓŁPRACY Obowiązki:

współpraca na szczeblu międzyrządowym i instytucji Unii Europejskiej•przedstawianie propozycji w zakresie aktywnego kształtowania polityki UE w obszarze •nauki i szkolnictwa wyższego

Dotychczas odpowiedzialne: Departament Spraw Europejskich, Departament Współ-pracy Międzynarodowej Kierownictwo:

dyrektor: Bartłomiej Gorlewski•zastępca: Agnieszka Ratajczak•

MINISTER GRAŻYNA PRAWELSKA-SKRZYPEK

DEPARTAMENT NADZORU I ORGANIZACJI SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Obowiązki:

zadania wynikające ze sprawowania nadzoru ministra nad szkołami wyższymi• Dotychczas odpowiedzialne: Departament Organizacji Szkół Wyższych, Departa-ment Spraw Studentów i Doktorantów, Departament Spraw Pracowników Szkolnictwa Wyższego Kierownictwo:

dyrektor: Monika Kwiecień-Miland•zastępcy: Bożena Łukasik, Barbara Wierzbicka•

MINISTER WITOLD JUREK

DEPARTAMENT FINANSOWANIA SZKÓŁ WYŻSZYCH Obowiązki:

całość spraw merytorycznych finansowania uczelni•zapewnianie obsługi instytucji pośredniczącej dla działania 13.1 w Programie Operacyj-•nym Infrastruktura i Środowisko

Dotychczas odpowiedzialne: Biuro Inwestycji Szkolnictwa Wyższego, Departa-ment Spraw Studentów i Doktorantów, Departament Spraw Pracowników Szkolnictwa Wyższego Kierownictwo:

dyrektor: wakat•zastępcy: Ewa Cyrańska-Pietrzak, Daniel Maksym•

42


VAD

EMEC

UM DEPARTAMENT OBSŁUGI PROGRAMÓW MIĘDZYNARODOWYCH I UZNAWALNOŚCI

WYKSZTAŁCENIA Obowiązki:

kwestie związane z uznawalnością wykształcenia •koordynacja systemu uznawania kwalifikacji zawodowych •wykonywanie polityki stypendialnej w części dotyczącej wymiany studentów•polityka upowszechniania języka polskiego, m.in. poprzez kierowanie polskich lekto-•rów do zagranicznych ośrodków dydaktycznych

Kierownictwo:dyrektor: Iwona Jędrzejczak•zastępca: Danuta Czarnecka•

DYREKTOR GENERALNY MIROSŁAWA BORYCZKA

DEPARTAMENT BUDŻETU I FINANSÓW Obowiązki:

obsługa finansowo-księgowa części budżetowych, których dysponentem jest minister •nauki i szkolnictwa wyższego

Kierownictwo: dyrektor: wakat •zastępcy: Mieczysław Zając, Witold Pakuła •główna księgowa: Małgorzata Maszkiewicz•

BIURO DYREKTORA GENERALNEGO Obowiązki:

wspomaganie dyrektora generalnego w wykonywaniu jego ustawowych zadań, w tym •zapewnienie wykonywania zadań organizacyjnych, kadrowych i administracyjnych funkcjonowanie niezależnego organizacyjnie i funkcjonalnie stanowiska audytora we-•wnętrznego

Dotychczas odpowiedzialne: Biuro Kontroli i Audytu, Zakład Obsługi Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Kierownictwo:

dyrektor: Anna Wellisz•zastępca: Łukasz Kaniuka •główna księgowa: Mirosława Meljon•

BIURO OCHRONY Obowiązki:

zadania z zakresu obronności, obrony cywilnej, powszechnego obowiązku obrony, za-•rządzania kryzysowego, ochrony informacji niejawnych oraz ochrony budynku

Dotychczas odpowiedzialne: Departament Badań na rzecz Bezpieczeństwa i Obron-ności Państwa, Samodzielny Wydział Ochrony Informacji Niejawnych


43


FORU

M

Zaproponowana klasyfikacja (DSTI/EAS/STP/NESTI(2006)19/FINAL) jest efektem

kompromisu pomiędzy różnymi punkta-mi widzenia, potrzebami i środowiskami: naukowcami, krajowymi systemami admi-nistracyjnymi a użytkownikami. Głównym założeniem była możliwość kontynuacji zbie-rania danych i ich porównywania na pozio-mie międzynarodowym. Zachowano zatem sześć głównych dziedzin, które następnie dzielą się na oznaczane dwucyfrowo subka-tegorie. Każdy zestaw zawiera na końcu ka-tegorię „inne nauki...”, co pozwala na dużą elastyczność przyjętego systemu klasyfikacji w stosunku do nowo powstających dyscyplin (patrz tabela).

Taki system umożliwia – w obrębie danego kraju – dalsze, bardziej szczegółowe dzielenie dwucyfrowych kategorii, o ile zachodzi taka potrzeba. Pamiętać jednak należy, aby było to rozwinięcie zaproponowanych dyscyplin na poziomie trzycyfrowego uszczegółowie-nia, np. w dyscyplinie nauki przyrodnicze (1) w obrębie matematyki (1.1) można wyróżnić

dr Dorota Maciejko,Ośrodek Przetwarzania Informacji

Klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych w badaniach statystycznych

W czerwcu 2006 roku pod patronatem Sekretariatu Generalnego Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju opublikowano nową klasyfikację dziedzin i dyscyplin nauki oraz techniki. Została opracowana w wyniku negocjacji i uzgod-nienia stanowisk członków zespołu narodowych ekspertów do spraw wskaźni-ków nauki i techniki, reprezentujących OECD, EUROSTAT i UNESCO (NESTI Group). Powodem zmian była konieczność nadążania za dynamicznym rozwojem nauki, a także coraz częstszym pojawianiem się nauk interdyscyplinarnych, punktem wyjścia zaś – klasyfikacja zawarta we Frascati Manual z 2002 roku.

statystykę i rachunek prawdopodobieństwa (1.1.3). Tak zbudowana klasyfikacja pozwa-la zawsze odnieść się do bardziej ogólnych dziedzin, dla których od lat prowadzone są badania statystyczne.

Ośrodek Przetwarzania Informacji od dawna gromadzi informacje o nauce w Pol-sce, dostępne pod adresem http://nauka-polska.pl. To źródło danych jest coraz czę-ściej wykorzystywane do badań statystycz-nych o międzynarodowym charakterze. Zbiorcze informacje z bazy Nauka Polska (m.in. o udziale kobiet w nauce, nadawa-nych stopniach i tytułach naukowych, licz-bach i wartościach przyznanych grantów badawczych w podziale na dziedziny na-uki, a także mobilności kadry naukowej) są przekazywane do EUROSTAT-u.

Obecnie w bazie Nauka Polska stosujemy dwie klasyfikacje – opracowaną przez nie-istniejący już Komitet Badań Naukowych, określającą aktualnie uprawianą dyscyplinę naukową oraz klasyfikację dziedzin i dys-cyplin Centralnej Komisji do spraw Stopni

44


FORU

M i Tytułów (w odniesieniu do uzyskiwanych stopni). Niestety są one zbudowane całko-wicie odmiennie, co nie pozwala na jed-noznaczne przyporządkowanie kategorii z obu klasyfikacji do międzynarodowych standardów. Mamy ogromne trudności przy wyciąganiu zbiorczych danych z bazy Nauka Polska i prezentowaniu ich zgodnie z wymaganiami EUROSTAT-u.

Dobrym przykładem jest biotechnolo-gia, której nasze klasyfikacje nie różnicują na subkategorie, np. biotechnologię me-dyczną, środowiskową czy rolną. Wszyst-

kie granty badawcze są w jednej grupie biotechnologii i jako takie trafiają do nauk przyrodniczych, zamiast być przydzielone odpowiednio do nauk medycznych, inży-nieryjnych i technicznych czy rolniczych. Porównanie danych statystycznych z Polski i innych krajów jest więc obarczone błędem wynikającym ze stosowanych klasyfikacji.

Przy okazji dyskusji nad zmianami stoso-wanych w Polsce klasyfikacji i wprowadza-nia nowych dyscyplin nauki warto pomy-śleć o ich zsynchronizowaniu z międzyna-rodowymi zaleceniami.

Zmieniona w 2006 roku, Frascati Manual, klasyfikacja dziedzin i dyscyplin nauki i techniki

1. Nauki przyrodnicze 1.1. Matematyka1.2. Nauki o komputerach i informatyka1.3. Nauki fizyczne 1.4. Nauki chemiczne1.5. Nauki o Ziemi i środowisku1.6. Nauki biologiczne1.7. Inne nauki przyrodnicze

2. Nauki inżynieryjne i techniczne 2.1. Inżynieria lądowa2.2. Elektrotechnika, elektronika, inżynieria informatyczna2.3. Inżynieria mechaniczna2.4. Inżynieria chemiczna 2.5. Inżynieria materiałowa2.6. Inżynieria medyczna 2.7. Inżynieria środowiska2.8. Biotechnologia środowiskowa2.9. Biotechnologia przemysłowa2.10. Nanotechnologia2.11. Inne nauki inżynieryjne i techniczne

3. Nauki medyczne i nauki o zdrowiu 3.1. Medycyna ogólna3.2. Medycyna kliniczna3.3. Nauki o zdrowiu3.4. Biotechnologia medyczna 3.5. Inne nauki medyczne

4. Nauki rolnicze 4.1. Rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo 4.2. Nauki o zwierzętach i mleczarstwie4.3. Nauki weterynaryjne4.4. Biotechnologia rolnicza4.5. Inne nauki rolnicze

5. Nauki społeczne 5.1. Psychologia 5.2. Ekonomia i biznes5.3. Pedagogika 5.4. Socjologia 5.5. Prawo5.6. Nauki polityczne5.7. Geografia społeczna i gospodarcza5.8. Media i komunikowanie5.9. Inne nauki społeczne

6. Nauki humanistyczne 6.1. Historia i archeologia6.2. Języki i literatura6.3. Filozofia, etyka i religia 6.4. Sztuka (sztuka, historia sztuki, sztuki sceniczne, muzyka)6.5. Inne nauki humanistyczne


45


FORU

M

Kierunek rozwoju współczesnego świa-ta wskazuje na rosnącą medializację

wszelkich sfer życia, co jest pochodną roz-woju technologicznego, gospodarczego, społecznego i kulturowego. Tendencję tę umacnia przejście od mediów analogo-wych do cyfrowych oraz od mediów stacjo-narnych do sieciowych i mobilnych. Proble-matyka mediatyzacji sytuuje się w centrum uwagi tradycyjnych dyscyplin naukowych, ale zasługuje także na rozwijanie własnej metateorii oraz badań empirycznych, syn-tetyzujących różnorakie koncepcje i ustale-nia badawcze poszczególnych perspektyw i tradycji naukowych. Nie ma drugiej takiej dziedziny rzeczywistości, w której zmiany byłyby tak szybkie i przełomowe, jak w sfe-rze określanej mianem medialnej. Obejmu-je bowiem nie tylko samą technologię, ale także jej wykorzystanie społeczne, w naj-szerszym sensie.

Skoro media są tak ważne i zarazem tak zmienne, zarówno ich badanie (monitoro-wanie), jak i przygotowanie do wykorzy-stania i rozwijania powinno być pierwszo-rzędną dziedziną badawczą. W praktyce tak się dzieje w świecie, a w pewnej mierze i w Polsce.

Wykazanie rosnącego zainteresowania tą dziedziną nie jest trudne. W Stanach Zjednoczonych działa ponad 500 insty-tutów prowadzących dydaktykę mediów i komunikowania, choć mają różne nazwy (często dołączając specjalizację, np. dzien-nikarstwo, public relations, nowe media,

prof. Tomasz Goban-Klas

Nauki o mediach i komunikacji społecznej jako nowa dyscyplina nauk humanistycznych

Media – czwarta władza! Jest to dzisiaj oczywiste, a niektórzy, także wyżej pod-pisany, wolą przyznać im pierwsze miejsce, choć nie jako władzy, lecz środkowi wpływu społecznego.

Prof. TOMASZ GOBAN-KLAS jest kierowni-kiem Katedry Komunikowania i Mediów Spo-łecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracę habilitacyjną „Komunikowanie masowe. Zarys analizy socjologicznej” ukończył w 1978 roku podczas stażu w ramach stypendium Fulbri-ghta w Uniwersytecie Stanforda oraz Szkole Komunikowania Annenberga w USA. Uczest-niczył jako ekspert w pracach tzw. stolika me-dialnego Okrągłego Stołu. Opublikował 13 książek, w tym najbardziej poczytny polski podręcznik z teorii mediów i komunikacji spo-łecznej („Media i komunikowanie masowe”, PWN, liczne wydania od 1999 roku), ponad 200 artykułów naukowych i wiele artykułów popularnonaukowych. Od marca 2002 do maja 2003 był sekretarzem stanu w Minister-stwie Edukacji Narodowej i Sportu odpowie-dzialnym za szkolnictwo wyższe.

46


FORU

M itd.). Oferują blisko sto programów stu-diów doktoranckich. Departament Edukacji USA oceniał, że już w latach dziewięćdzie-siątych XX wieku liczba studentów wzrosła o ponad 1500 proc., a tzw. Communication stało się najszybciej rozwijającą się dzie-dziną nauczania w humanistyce i naukach społecznych1.

Także w Polsce od dwóch dekad obser-wujemy dynamiczny rozwój liczby placó-wek, studentów i kadry, a także publika-cji. W latach 1996–2001 ukazało się bli-sko siedem tysięcy prac medioznawczych, których autorami było prawie pięć tysięcy osób. Wliczano publikacje w dziennikach, tygodnikach, periodykach naukowych oraz w formie książkowej2.

Wydawnictwa periodyczne to m.in.: „Zeszyty Prasoznawcze” (ukazujące się od 1956 roku), „Rocznik Historii Prasy Pol-skiej” (od 1998) „Studia Medioznawcze” (od 2000), „Media i Kultura” (od 2006), „Rocznik Prasoznawczy” (od 2007), „Glo-bal Media Journal” (polska edycja), „Media i Marketing”, miesięcznik „Press”, „Central European Journal of Communication” oraz liczne medioznawcze serie naukowe (np. Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskie-go, „Komunikowanie i Media” Wydawnic-twa Uniwersytetu Wrocławskiego, „Edu-kacja medialna” i „Nowe media” Wydaw-nictw Akademickich i Profesjonalnych).

Nowa dziedzina nauk społecznych win-na podejmować problemy z zakresu czte-rech podstawowych pytań sformułowa-nych dla dyscyplin naukowych przez Tho-masa Khuna: 1. Co należy badać? • media, instytucje, użytkowników

2. Jakie badawcze pytania należy zadawać?• kto kontroluje media?• czym są media jako technologie spo-

łeczne?• jakie jest działanie i wpływ mediów?

3. Jak te pytania mają być formułowane?• na podstawie operacyjnych empirycz-

nych metod nauk społecznych, w tym specyficznych metod badania treści (analiza zawartości) i odbiorców (son-daże)

4. Jak interpretować wyniki badań?• w ramach teorii społeczeństwa informa-

cyjnego – sieciowego – medialnegoPraktyczne i teoretyczne znaczenie po-

wyższych kategorii pytań jest powszechnie doceniane, gorzej ze statusem naukowym samej dziedziny. Nauka o komunikowaniu stanowi część dziedziny ogólniejszej, a mia-nowicie nauki o łączności i sterowaniu3. Sama z kolei dzieli się na trzy główne działy: komunikowania masowego, komunikowa-nia instytucjonalnego oraz komunikowania międzyosobowego, czyli posługuje się kry-terium typu kontaktu między uczestnikami procesu komunikowania. Działy te nie są od siebie odseparowane, przeciwnie, wza-jemnie się przenikają. Ucyfrowienie i kon-wergencja (implozja) mediów sprawiają, że coraz częściej badania obejmują dwa i wię-cej działów, np. międzyosobowe komuni-kowanie medialne w organizacji (czy sferze publicznej).

Amerykański metodolog William Paisley zaproponował podział nauk społecznych (w amerykańskiej terminologii – nauk be-hawioralnych) na dwa rodzaje4. Pierwszy określił mianem level fields, czyli nauk, które analizują różne szczeble zachowań

1 Employment Prospects in Communication, Washington D. C. 1995.2 W. M. Kolasa, J. Jarowiecki, Polska bibliografia prasoznawcza 1996–2001, Kraków 2005, s. 21–22. 3 W. Pisarek, Wstęp do nauki o komunikowaniu, Warszawa 2008, s. 233.4 W. Paisley, Communication Research as Behavioral Discipline, Institute for Communication Research, Stanford University, Stanford 1972.


47


FORU

Mspołecznych. Przykładem jest tutaj antro-pologia, psychologia czy socjologia, które rozpatrują te same zjawiska, ale na różnych poziomach analizy. Drugi rodzaj nauk na-zwał variable fields, czyli tych, które badają jednakowe zmienne (typy) zachowań spo-łecznych. Przykładami są tutaj nowe dzie-dziny, np. badania systemowe, cybernetyka społeczna, a także nauki polityczne czy wie-dza o komunikowaniu.

Zasadniczy podział studiów medioznaw-czych obejmuje badania podstawowe i sto-sowane (inaczej – teoretyczne/krytyczne i ad-ministracyjne/praktyczne). Istnieją także nurty związane z perspektywami klasycznych dys-cyplin akademickich (politologiczny, socjolo-giczny, psychologiczny itd.) oraz koncentru-jące się na pewnych elementach procesu (np. ekonomia polityczna – na produkcji i dystry-bucji przekazów, antropologia kulturowa – na ich recepcji, semiotyka i kulturoznawstwo – na analizie dyskursu medialnego).

Media to nie tylko techniczne narzędzia, ale i ludzkie praktyki ich wykorzystania, w tym takie zespoły (instytucje) medialne, jak redakcje prasowe, radiowe i telewizyjne, ze-społy i pokazy filmowe czy muzyczne, agen-cje reklamowe i public relations...

W 1995 roku studia z tego zakresu, pod nazwą dziennikarstwa i komunikacji społecz-nej, jako kierunek licencjacki i magisterski uznała Rada Główna Szkolnictwa Wyższego. Ponadto są one przedmiotem licznych spe-cjalizacji (pedagogika i edukacja medialna, socjologia mediów i opinii publicznej, public relations, historia mediów, nowe media itd.). Nie ma jednak podstawy prawnej do kształ-cenia na poziomie doktorskim oraz nadawa-nia stopni i tytułów naukowych.

W Stanach Zjednoczonych taka dyscyplina uniwersytecka od dawna istnieje jako Commu-nication/Communications oraz Journalism. W wielu krajach europejskich jest znana pod nazwą wiedzy o mediach (Medienwissen-

schaft) czy wiedzy o komunikowaniu (Kom-munikationswissenschaft). W Polsce sto-sowna wydaje się nazwa: nauki o komuni-kacji społecznej i mediach. Pierwszy człon nazwy wskazuje na fundamentalny proces społeczny, obieg informacji społecznej (co podkreśla termin komunikacja, a nie komu-nikowanie). Drugi człon – media – określa wykorzystanie środków technicznych do funkcjonowania tego obiegu. Polem ba-dawczym są środki masowego komuniko-wania (prasa, radio i telewizja) oraz nowe środki społecznego komunikowania (in-ternet, telefonia komórkowa).

Na aktualnej liście Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów z 24 października 2005 roku w naukach humanistycznych nie znalazła się nowa, lecz bardzo dynamicznie rozwijająca się dyscyplina nauk o komuni-kacji społecznej i mediach. Można zrozu-mieć ostrożność gremium kierującego się zapewne swoistym pojmowaniem tzw. brzytwy Ockhama, iż nie należy mnożyć istnień ponad potrzebę. Wszakże w tym przypadku ta potrzeba jest oczywista, po-wiedziałbym nawet – paląca.

Wprowadzenie trzystopniowego kształ-cenia z licencjatem, magisterium i dokto-ratem, a tym samym osiągnięcie jednego z celów procesu bolońskiego, wymaga zin-tegrowania programów i minimów kształ-cenia. Formowanie kadry dydaktycznej, już od poziomu magisterium, winno być wie-lodyscyplinarne, międzydyscyplinarne i in-terdyscyplinarne, ale w ramach nowej dzie-dziny. Co obecnie jest naruszeniem systemu bolońskiego, to zerwanie ciągłości, gdyż po studiach magisterskich najzdolniejsi absolwenci nie mają własnej akademickiej dziedziny wiedzy i drogi rozwoju nauko-wego, natomiast muszą szukać promoto-rów i placówek w dziedzinach co prawda szacownych, uznanych, ale przecież tylko pokrewnych. W tej sytuacji wprowadze-

48


FORU

M nie nowej dyscypliny uporządkowałoby obecny żywiołowy jej rozkwit i przyczyni-ło się do rozwoju kadr naukowych i dy-daktycznych.

Konkluzja: kilkanaście jednostek uniwer-syteckich kształcących na kierunkach dzien-nikarstwa i komunikacji społecznej, jeszcze więcej w szkołach niepublicznych na pozio-mie licencjackim, kilka periodyków nauko-wych, coroczne organizowanie konferencji,

liczne projekty o granty polskie i europejskie, setki publikacji naukowych i rosnąca liczba podręczników akademickich, a co najważniej-sze, znacząca liczbowo kadra samodzielnych pracowników naukowych (jakkolwiek przy-byszów z pokrewnych dyscyplin naukowych) i blisko stu doktorów, stanowią podstawo-wy argument uznania nauki o komunikacji społecznej i mediach za nową dyscyplinę w obrębie nauk humanistycznych.

Nauki i dziedziny sztuki oraz wchodzące w ich skład dyscypliny naukowe i artystyczne, we-dług uchwały Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów z 24 października 2005 roku:

nauki biologiczne: biochemia, biofizyka, biologia, biotechnologia, ekologia, mikrobiologianauki chemiczne: biochemia, biotechnologia, chemia, technologia chemicznanauki ekonomiczne: ekonomia, nauki o zarządzaniu, towaroznawstwonauki farmaceutycznenauki fizyczne: astronomia, biofizyka, fizyka, geofizykanauki humanistyczne: archeologia, bibliologia, etnologia, filozofia, historia, historia

sztuki, językoznawstwo, kulturoznawstwo, literaturoznawstwo, nauki o polityce, nauki o poznaniu i komunikacji społecznej, nauki o sztuce, nauki o zarządzaniu, pedagogika, psychologia, religioznawstwo, socjologia

nauki leśne: drzewnictwo, leśnictwonauki matematyczne: informatyka, matematykanauki medyczne: biologia medyczna, medycyna, stomatologianauki o kulturze fizycznejnauki o Ziemi: geofizyka, geografia, geologia, oceanologianauki prawne: nauka o administracji, prawo, prawo kanonicznenauki rolnicze: agronomia, inżynieria rolnicza, kształtowanie środowiska, ogrodnictwo,

rybactwo, technologia żywności i żywienia, zootechnikanauki techniczne: architektura i urbanistyka, automatyka i robotyka, biocybernetyka

i inżynieria biomedyczna, biotechnologia, budowa i eksploatacja maszyn, budownictwo, elektronika, elektrotechnika, geodezja i kartografia, górnictwo i geologia inżynierska, infor-matyka, inżynieria chemiczna, inżynieria materiałowa, inżynieria środowiska, mechanika, metalurgia, technologia chemiczna, telekomunikacja, transport, włókiennictwo

nauki teologicznenauki weterynaryjnenauki wojskowesztuki filmowesztuki muzyczne: dyrygentura, instrumentalistyka, kompozycja i teoria muzyki, reżyse-

ria dźwięku, rytmika i taniec, wokalistykasztuki plastyczne: sztuki piękne, sztuki użytkowesztuki teatralne

BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO

Documents

Transcript of BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO