Microsoft Word - 1 2009 Biuletyn ITS.doc

ISSN 1732-0437

Biuletyn Informacyjny ITS

1-2009

Zeszyt 1 (31)

DWUMIESICZNIK INFORMACYJNY

INSTYTUTU TRANSPORTU SAMOCHODOWEGO

WARSZAWA

Redaguje: Kolegium Redakcyjne w skadzie: Andrzej Damm, Anna Dzieniowska (sekretarz redakcji), Wojciech Gis, Edward Menes (redaktor naczelny), Dariusz Rudnik, Anna Zieliska Adres redakcji ,,Biuletyn Informacyjny ITS Instytut Transportu Samochodowego ul. Jagielloska 80, 03-301 Warszawa tel. (+22) 675-47-35, 811-32-31 do 39 wew. 172, pokj nr 214 fax (+22) 811-09-06 transport.samochodowy@its.waw.pl www.its.waw.pl Copyright by Instytut Transportu Samochodowego, Warszawa 2009 ISSN 1732 - 0437 ______________________________________________ Sekcja Informacji Naukowej i Wydawnictw Instytutu Transportu Samochodowego Druk ukoczono w luty 2009 r. Nakad 400 egz. poz. rej. 1/2009

Spis treci

str.

Koreaski boom motoryzacyjny. M. Menes. ............................................... 5

Technologie napraw blacharskich i ocena jakoci nadwozi samochodw osobowych z punktu widzenia bezpieczestwa biernego. A. Kulesza, C. Krysiuk, P. Pawlak ......................................................................................

14

Fakty i opinie................................................................................................ 24

Nowe przepisy.............................................................................................. 33

Z ycia ITS................................................................................................... 34

Przegld dokumentacyjny............................................................................. 45

Maciej Menes

KOREASKI BOOM MOTORYZACYJNY

Republika Korei pooona jest na Pwyspie Koreaskim usytuowanym na poudnie od

pnocno-wschodniego masywu azjatyckiego. Pwysep Koreaski, na ktrym zlokalizowane s obydwa pastwa koreaskie, rozciga si na 1000 km z poudnia na pnoc, a jego przecitna szeroko wynosi 300 km. Republika Korei (Korea Poudniowa) powstaa po drugiej wojnie wiatowej na terenach zajtych przez wojska amerykaskie. Pastwo to posiada granice morskie z Chinami oraz Japoni. Jedyn ldowa granic Korei Poudniowej jest granica z Kore Pnocn, od ktrej na caej szerokoci pwyspu rozdziela j obszar strefy zdemilitaryzowanej. Powierzchnia Republiki Korei wynosi 99.3 tys. km2, co stanowi 44,7% cakowitej powierzchni Pwyspu. Ludno Republiki Korei liczy 49 mln osb (2007 r.) i wzrosa blisko 2,5 krotnie od roku 1949. rednia gsto zaludnienia wynosi 441 mieszkacw na 100 km2.(8) Wikszo ludnoci skupia si na wybrzeach wd okalajcych Kore, poniewa centraln cz pastwa stanowi gry. Nadal trwa ywioowy rozwj miast zwizany z wysokim tempem uprzemysowienia i masow migracj z terenw wiejskich. W 1949 roku w miastach mieszkao 20% ludnoci, w 1991 roku 75%, a w roku 2005 ju blisko 90% ludnoci stanowia ludno miejska. Najwiksze miasta to Seul (10,3 mln mieszkacw), Pusan (3,7 mln mieszkacw), Taegu (2,5 mln mieszkacw), Incheon (2,5 mln mieszkacw), Ulsan (2,5 mln mieszkacw), Kwangju (1,4 mln mieszkacw) i Taejon (1,4 mln mieszkacw).(8) Lata przyspieszonej industrializacji (1980-1990) przyniosy zasadnicze zmiany w strukturze zatrudnienia. Nastpi ponad dwukrotny spadek zatrudnienia w rolnictwie, do poziomu 16%, przy jednoczesnym wzrocie zatrudnienia w przemyle i budownictwie do 35% oraz w usugach do 47%. W 2005 roku w rolnictwie koreaskim pracowao ju tylko 8,5% ludnoci zawodowo czynnej, a w przemyle 19,1%.(8) Korea Poudniowa jest jednym z najszybciej rozwijajcych si krajw wiata. W momencie powstania pastwa w 1948 roku Korea bya biednym, rolniczym pastwem pozbawionym przemysu i nowoczesnej infrastruktury. Wojna z lat 1950-1953 dopenia destrukcji, tym bardziej, e wikszo zasobw naturalnych oraz potencjau wytwrczego przypada Korei Ludowo-Demokratycznej. Czterdzieci pi lat temu PKB Korei Poudniowej na jednego mieszkaca wynosi 83 dolary amerykaskie i nalea do grupy najniszych na wiecie. W latach 1963-1978 rednioroczne tempo wzrostu PKB wynosio 10% i mimo pewnych waha (w latach 1980-1990 spado do 9,5%, w latach 1990-2000 do 7,2 % a w latach 2000-2007 wynosio kolejno: 9%, 3,6 %, 6,1%, 3,1%, 4,7%, 4,0%, 4,6 %, i 5,1%) naley w wymiarze dugookresowym do jednego z najwyszych na wiecie.(9) Nastpstwem

wzrostu potencjau gospodarczego kraju by stay wzrost zamonoci spoeczestwa. Warto poudniowokoreaskiego PKB wzrosa z 3,3 mld dolarw w 1962 roku, poprzez: 69,8 mld dolarw w roku 1980, 253,6 mld dolarw w roku 1990 (5,9 tys. dolarw na mieszkaca), 456,3 mld dolarw w roku 1995 (10 tys. dolarw na mieszkaca), 627,7 mld dolarw w roku 1999 (13,3 tys. dolarw na mieszkaca), 889 mld dolarw w roku 2005 (18,4 tys. dolarw na mieszkaca), do 981 mld dolarw w roku 2007 (trzynasta gospodarka na wiecie). (8) Wspczenie, poudniowokoreaski PKB jest 7 razy wyszy ni w Indiach, 13 razy wyszy ni w Korei Pnocnej i jest porwnywalny z poziomem PKB w mniejszych, wysokorozwinitych krajach unijnych. Sytuacja wyglda jeszcze lepiej przy uwzgldnieniu tzw. parytetu siy nabywczej, przy ktrym to PKB na mieszkaca osign w 2008 roku 27,1 tys. dolarw (przy 7,8 tys. dolarw w roku 1990, 12,7 tys. dolarw w roku 1995 i 15,8 tys. dolarw w roku 2000).(8)

Reformy, ktre doprowadziy do tak gwatownego rozwoju gospodarczego Korei

Poudniowej, opieray si na: postawieniu na powszechn edukacj, finansowaniu inwestycji rodkami krajowymi, poyczaniu pienidzy z zagranicy tylko przez budet centralny, utrzymywaniu stabilnoci waluty krajowej, pocztkowej nacjonalizacji bankw, przyjmowaniu z zagranicy tylko transferw technologii oraz wiedzy, forsowaniu rozwoju eksportu (w pocztkowym okresie wzrostu gospodarczego

import przewysza ponad czterokrotnie eksport), ograniczeniu wymienialnoci waluty krajowej wycznie do obsugi biecych

potrzeb handlu zagranicznego, dotowaniu wybranych gazi przemysu, wprowadzeniu wysokich ce importowych, polityce monetarnej i kredytowej podporzdkowanej interesom gospodarczym

pastwa. (8) Generalnie wadze ograniczay import towarw konsumpcyjnych na rzecz importu

surowcw i technologii oraz promoway gromadzenie oszczdnoci i inwestowanie. Specyfik koreaskiej demokracji sterowanej byo powstanie okoo 30 tzw. czeboli:

potnych, wielobranowych korporacji rodzinnych, powizanych najczciej nieformalnie ze sferami rzdzcymi. Takie powizania, pomimo ich korupcjogennego charakteru, pozwalay wadzom na sterowanie procesami gospodarczymi, wcznie z wymuszaniem realizacji ustalanych przez pastwo kolejnych planw picioletnich. Po pierwszych sukcesach, stopniowa liberalizacja, w tym wprowadzenie wymienialnoci koreaskiego wona, rosnce zaduenie gospodarki, napyw kapitau spekulacyjnego, niewypacalno czci dunikw przy niedostatecznym nacisku na jako pracy, spowodoway pojawienie si zjawisk kryzysowych. Pastwo na podtrzymanie kursu wona wydao praktycznie cale posiadane rezerwy dewizowe. Kryzys udao si opanowa dziki wsparciu Midzynarodowego Funduszu Walutowego, chocia siedem spord trzydziestu czeboli rozpado si. Pozostay najsilniejsze, ktre dziki wdraanym przedsiwziciom pro-efektywnociowym z powodzeniem wczyy si w procesy globalizacyjne. Do najlepiej rozwinitych gazi gospodarki koreaskiej obok przemysu elektronicznego

naley: przemys rodkw transportu, produkcja pprzewodnikw, komputerw, odbiornikw telewizyjnych (drugie miejsce na wiecie, po Chinach), odbiornikw radiowych, sprztu telekomunikacyjnego i gospodarstwa domowego (chodziarki, zamraarki, pralki) w podstawowej czci oparta jest na licencjach japoskich i amerykaskich. Szczegln pozycj w gospodarce koreaskiej osign przemys stoczniowy.

Wspczenie ponad jedna trzecia wiatowej produkcji statkw, zarwno pod wzgldem ich liczby (ponad 896 statkw wodowanych w 2004 roku) (9), jak i ich tonau (49 mln DWT) przypada na stocznie koreaskie.(7) W produkcji samochodw w cigu zaledwie wierwiecza Korea wysforowaa si na pite

miejsce na wiecie, a w ich eksporcie nawet na miejsce trzecie, po Japonii i Niemczech. Wymiana handlowa Republiki Korei, przekraczajca w 2007 roku 371 mld dolarw

w eksporcie oraz 356 mld dolarw w imporcie, stanowi ponad 2% midzynarodowych obrotw gospodarczych.(8) Przedmiotem eksportu pozostaj gwnie rodki transportu (statki i pojazdy samochodowe), stanowice ok. jednej czwartej caego eksportu (sam eksport wyrobw przemysu motoryzacyjnego przynis w 2006 roku 49,7 mld dolarw), wyroby elektroniczne (8% eksportu), kompletne obiekty przemysowe (chemiczne, energetyczne, telekomunikacyjne), a w ostatnich latach rwnie wyroby przemysu lekkiego (obuwie,

tekstylia). Podstawow pozycj w zakresie importu stanowi ropa naftowa (16% wartoci caego importu). Gwni partnerzy handlowi Korei to: USA, Japonia, Niemcy, Francja i Singapur. Dynamiczny rozwj gospodarki, w tym wymiany midzynarodowej, wymaga zasadniczej

rozbudowy infrastruktury transportowej kraju. Dugo podstawowej koreaskiej sieci kolejowej wynosi 6819 kilometrw (2001 r.)(11), spord ktrych 3400 kilometrw stanowi sie o najwyszym standardzie wiatowym. Korea jest m.in. jednym z kilku pastw na wiecie, w ktrych eksploatowane s ju pocigi duych prdkoci, zwane w tym kraju KTX (Korea Train Express). Blisko 400 kilometrow tras czca Seul z Busan, taki pocig pokonuje w czasie 2,5 godziny. Sie drogowa Korei liczy 91,4 tys. kilometrw (2001 r.), z czego 70 tys. km stanowi drogi utwardzone, spord ktrych blisko 2700 kilometrw stanowi autostrady.(11) W koreaskich uwarunkowaniach geograficznych istotne miejsce w systemie

transportowym kraju odgrywaj porty morskie oraz porty lotnicze. czna zdolno przeadunkowa koreaskich portw (z ktrych najwiksze to Busan i Incheon) przekroczya w 2005 roku 700 mln ton.(8) Na obszarze Korei funkcjonuje 15 duych portw lotniczych, spord ktrych najwiksze

to: Seul Incheon, Seul Gimpo, Busan i Daegu. We wszystkich gwnych miastach Korei (Seul, Busan, Daegu, Incheon, Gwangju,

Daejon) funkcjonuje metro. Seulskie metro z 9 liniami i blisko 300 stacjami, przemieszcza dziennie ponad 6 milionw pasaerw.(8) Podstawowym elementem wewntrzkrajowego systemu transportowego Korei jest

transport drogowy, ktry w 2000 roku przemieci 496 mln ton, na ogln wielko przewozw wynoszca 674 mln ton adunkw. (9) Drugie miejsce pod wzgldem przewoonego tonau zajmuje egluga przybrzena (132

mln ton adunkw), a dopiero trzecie - transport kolejowy (45mln ton adunkw).(9) Na globaln prac przewozow koreaskiego transportu wewntrzkrajowego, wynoszca w 2000 roku 60,8 miliarda tonokilometrw, skadao si 38,2 mld tkm zrealizowanych przez eglug przybrzen, 11,4 mld tkm zrealizowanych przez transport drogowy oraz 10,8 mld tkm zrealizowanych przez transport kolejowy. (11) Dla porwnania i podkrelenia znaczenia wymiany midzynarodowej dla Korei

Poudniowej, poda mona, e w tyme 2000 roku koreaska egluga morska przemiecia 569 milion ton adunkw, wykonujc ponad 4 biliony tonokilometrw. (11) Pocztki koreaskiej motoryzacji datuje si na sierpie 1955 roku, kiedy to koreaski

mechanik Choi Mu-seong z trzema brami zmontowa, przy wykorzystaniu silnika z amerykaskiego jeepa, samochd nazwany Sibal.(14) W tyme roku powoano do ycia przedsibiorstwa: Hyundai Civil Works Company, Sinjin Automobiles (prekursora Daewoo Motors) oraz Ha Dong-Hwan Car Assembly (prekursora Ssangyong Motor Company).(7) W 1960 roku Sinjin Automobiles, jako pierwsze koreaskie przedsibiorstwo, rozpocz wspprac z zagranicznym koncernem samochodowym (bya to japoska Toyota). W nastpnym roku wadze koreaskie opublikoway Industrial Standarisation Act,

regulujcy m.in. dziaalno przemysu motoryzacyjnego oraz wyday pierwsze przepisy dot. ruchu drogowego (Road Traffic Act)(7). W 1962 roku, w oparciu o wspprac z drugim potentatem japoskim Nissanem, utworzono zakady Saenara Automobiles. W maju tego roku opublikowano pierwszy picioletni Plan Rozwoju Przemysu

Motoryzacyjnego (Five-year Automobile Industry Plan oraz Automobile Industry Protection Act).(7) W padzierniku tego samego roku zakady Kyeongseong Precision Industry zmieniy nazw na zakady Kia Industry, ktre w roku 1964 rozpoczy monta pojazdw we wsppracy z japosk Mazd. W lipcu 1965 roku wadze koreaskie ogosiy trzyletni plan dojcia do 90% pokrycia zapotrzebowania na czci i podzespoy niezbdne w produkcji

pojazdw samochodowych ze rde krajowych. Take w lipcu 1965 roku do ycia powoano Asia Motor Company, a trzy lata pniej, przy wsparciu amerykaskiego Forda, Hyundai Motor Company(7). Wszystkie utworzone zakady miay pocztkowo charakter montowni pracujcych w oparciu o importowane podzespoy i czci. Wspomniany wyej plan trzyletni postawi przed nimi niezmiernie trudne zadania. W 1970 roku, rok po ogoszeniu pastwowego Planu Promocji Przemysu

Motoryzacyjnego (Basic Plan for Automobile Industry Promotion - luty 1969 r.), bramy koreaskich zakadw motoryzacyjnych opucio 56 tys. samochodw.(14) W 1972 roku Sinjin Automobiles w ramach joint venture z General Motors utworzyo

spk General Motors Korea. W 1974 roku przed koreaskim przemysem motoryzacyjnym skadajcym si z czterech

producentw (Hyundai Motor Company, Kia Industry, GM Korea i Asia Motor Company) wadze sformuoway cel osignicia produkcji rzdu 500 tys. pojazdw rocznie. (7) W tyme roku powoano do ycia Sinjin Jeep Motor Company. W grudniu 1975 roku Hyundai wszed na rynek ze swoim pierwszym, wasnym pojazdem - Hyundaiem Pony. Samochd ten by swoistym konglomeratem wiatowej techniki motoryzacyjnej. Silnik oraz ukad transmisji pochodzi z japoskiego Mitsubishi; technologi nadwozia zaprojektowanego przez Wochw opracowa Perkins, oprzyrzdowanie linii montaowych dostarczyli Francuzi; za projekt odpowiada Brytyjczyk (George Henry Turnbull z brytyjskiego Leylanda); a kapitay niezbdne do uruchomienia pochodziy z brytyjskiego Barclays Bank oraz France Suez. Samochd stal si wielkim sukcesem handlowym i stanowi prawdziw forpoczt przyszej, midzynarodowej ekspansji koreaskiej motoryzacji (pierwszym krajem do ktrego wyeksportowano auto tego modelu by Ekwador).(7) W 1976 roku Kia Industry przejo Asia Motor Company a GM Korea zmienia nazw na

Saehan Automobiles, ktre w 1983 roku przyjo nazw Daewoo Motor.(7) W midzyczasie ulegy zmianie rwnie nazwy Ha Dong-Hwan Automobiles na Dong-A Motors (1977 r.) oraz Sinjin Jeep Motor Company na Sinjin Motor Company (1979 r.). W 1985 roku liczba zarejestrowanych w Korei Poudniowej pojazdw samochodowych przekroczya milion sztuk.(14) Niedugo potem, bo w 1988 roku koreaski przemys motoryzacyjny wyprodukowa milion samochodw w cigu jednego roku. W latach osiemdziesitych wadze koreaskie wyday szereg kolejnych przepisw

regulujcych produkcj, eksport i import pojazdw samochodowych m.in. Automotive Industry Rationalisation Policy -1982 r. W 1990 roku liczba zarejestrowanych w Korei Poudniowej samochodw przekroczyla 3 miliony sztuk, skumulowany eksport samochodw Hyundaia do USA przekroczy milion pojazdw, liczba wydanych praw jazdy 10 milionw.(14) W tyme roku zakady Kia Industry przyjy nazw Kia Motors Company. W poowie lat dziewidziesitych liczba zarejestrowanych samochodw przekroczya

8 milionw sztuk, odbya si pierwsza midzynarodowa wystawa samochodw w Seulu, a koreaskie samochody zaczy odnosi prestiowe zwycistwa w rnych rankingach (Hyundai Elantra zosta uznany za samochd roku 1993 w Australii, Hyundai Akcent za najlepiej sprzedawalny samochd w Kanadzie w roku 1995, a Avante wygra rajd Azja-Pacyfik.(7) Powsta te kolejny producent samochodw - Samsung Motors, ktry jednak w obliczu kopotw rynkowych sprzeda w 2000 r. 70% udziaw francuskiemu Renault i przeksztaci si w Renault Samsung Motors. Pod koniec lat dziewidziesitych rozpocz si proces koncentracji koreaskiego przemysu motoryzacyjnego; w roku 1998 Hyundai Motor Company przej 51% akcji Kia Motors, a w kolejnym roku Kia Motors wchona Asia Motors, jednoczenie koncerny koreaskie rozpoczy ekspansj zagraniczn. Przoduje w tym procederze Hyundai, ktry do wybudowanej jeszcze w 1989 roku fabryki w Brompton (Kanada) doczy zakoczon w 2005 roku i kosztujc miliard dolarw fabryk w Montgomery w amerykaskim stanie Alabama. Swoje zakady poza kontynentem

amerykaskim Hyundai posiada rwnie w: Chinach, Indiach, Turcji i w czeskich Nosovicach. Kia Motors Company pierwsze swoje zagraniczne zakady uruchomia w Indonezji. Ostatnie osignicia to fabryka na Sowacji oraz uruchomiona przed paru tygodniami fabryka West Point Ga w USA. Niepowodzeniem natomiast zakoczyy si zagraniczne inwestycje Daewoo m.in. w Polsce, Rumunii i Uzbekistanie. Przeywajcy kryzys koncern w 2000 roku pozby si akcji Ssangyong Motor Company, a w 2002 roku sam zosta przejty przez General Motors. W 2004 roku 49% udziaw w Ssangyong Motor (7) Company kupi chiski potentat Shanghai Automotive Industry Corporation (SAIC). Podstawowe fabryki poszczeglnych koncernw mieszcz si (patrz rysunek nr 1):

Hyundaia w Ulsan (roczna zdolno produkcyjna 1,5 miliona pojazdw, 35 tys. pracownikw), w Chungcheongnam (roczna zdolno produkcyjna 300 tys. pojazdw), w Jeollabuk (roczna zdolno produkcyjna 125 tys. pojazdw - najwiksza na wiecie fabryka pojazdw uytkowych), Kia Motors w Gyeongii (roczna zdolno produkcyjna 600 i 360 tys. pojazdw), w Gwangju (roczna zdolno produkcyjna 210 tys. pojazdw), GM Daewoo w Incheon (roczna zdolno produkcyjna 500 tys. pojazdw, w Jeollabuk (roczna zdolno produkcyjna 300 tys. pojazdw), w Gyeonngsangnam (roczna zdolno produkcyjna 240 tys. pojazdw), Ssangyong w Gyeonggi (roczna zdolno produkcyjna 210 tys. pojazdw), Renault-Samsung w Busan (roczna zdolno produkcyjna 240 tys. pojazdw).(14) cznie, wedug ostatnich, dostpnych danych, w roku 2004 koreaskie fabryki motoryzacyjne zatrudniay 247 tysicy pracownikw, a ich roczne obroty przekraczay 63 miliardy euro.(13) Produkcja koreaskiego przemysu motoryzacyjnego wzrosa przez niespena 30 lat

trzydziestokrotnie, ze 123 tysicy pojazdw w 1980 roku do blisko 4,1 miliona pojazdw w 2007 roku (patrz tablica nr 1). Gross tego wzrostu plasuje si w segmencie samochodw osobowych (wzrost szedziesiciokrotny z 57 tysicy aut w1980 roku do 3,7 miliona aut w 2007 roku). Odpowiedni wzrost w segmencie samochodw ciarowych przekroczy piciokrotno - z 65,9 tysicy pojazdw w 1980 roku do 362,8 tysicy pojazdw ciarowych w 2007 roku. Warto przy tym zaznaczy, e w odrnieniu od staego rozwoju produkcji samochodw osobowych, w segmencie samochodw ciarowych najwiksza produkcja, rzdu 0,5 miliona pojazdw rocznie, charakteryzowaa lata 1995-2005. W produkcji samochodw ciarowych dominowaa i dominuje nadal produkcja samochodw dostawczych, ktra wynosia w roku 2000 464 tys. pojazdw, w 2005 roku 299,8 tys. pojazdw i w roku 2007 320 tys. pojazdw; podczas gdy produkcja pojazdw wysokotonaowych wynosia odpowiednio: 30,7 tys., 29,7 tys. i 26,4 tys. sztuk.(13)

Tabela 1 Produkcja, sprzeda i eksport poudniowokoreaskiego przemysu motoryzacyjnego

w latach 1980-2008, w tysicach sztuk. w tym w tym w tym

Rok Produkcja Samochody osobowe

Samochody ciarowe

Sprzeda krajowa Samochody

osobowe Samochody ciarowe

Eksport Samochody osobowe

Samochody ciarowe

1980 123,1 57,2 65,9 104,5 46,0 58,5 25,2 14,6 10,6 1985 378,2 264,5 113,7 246,3 135,2 110,1 123,1 119,2 3,9 1990 1321,6 986,8 334,8 954,3 626,1 328,2 347,1 339,7 7,4 1995 2626,4 2097,4 529,0 1555,9 1149,4 406,5 1078,5 950,6 127,9 2000 3115,0 2602,0 513,0 1430,5 1676,4 2005 3699,4 3357,1 342,3 1142,6 2586,0 2006 3840,1 3489,1 351,0 1164,5 2648,2 2007 4055,1 3692,3 362,8 1205,9 2843,7 2008 3826,0 1154,0 2685,0

rda: lata 1980-1995: Asian Automotive Business Review nr 3/1996 s.118 lata 2000-2007: - samochody osobowe: Statistical Overview of the Korea Automotive. Industry, Korean Automobile Manufacture Association, www.kama.or.kr

Poza wspomnianymi powyej samochodami osobowymi i ciarowymi Koreaczycy produkuj rwnie autobusy: 18,1 tys. sztuk w 2000 roku, 12,7 tys. sztuk w 2005 roku i 16,4 tys. sztuk w 2007 roku. Struktur markow produkcji koreaskiego przemysu motoryzacyjnego ilustruj dane tablicy nr 2.

Tabela 2

Wielko produkcji podstawowych producentw poudniowokoreaskich w latach 1985-2007, w tysicach pojazdw.

Rok Hyundai Kia Daewo

o Asia/Renault/Samsung

Ssang Yong

Ogem

1985 240,7 84,9 44,9 3,5 4,0 378,2 1990 675,0 396,3 201,0 25,4 22,1 1321,6 1995 1231,7 700,0 467,5 55,5 54,7 2626,4 2002 1702,0 872,0 294,0 161,1 161,0 3146,0 2007 1706,7 1113,2 938,3 124,7 124,7 4055,1

rda: lata 1985-1995: Asian Automotive Business Review nr 3/1996, s.19, 2002 rok: The Korean Automotive Industry and its investment opportunities. Korea Trade Investment Promotion Agency, wrzesie 2003. 2007 rok: Korea Automobile Manufactures Association, www.kama.or.kr Praktycznie od poowy lat dziewidziesitych ubiegego wieku ok. 70%

wyprodukowanych w koreaskich fabrykach samochodw jest przedmiotem eksportu(70,4% w 2005 roku, 68,9% 2006 roku, 70,1% w 2007 roku). Blisko jedna trzecia eksportu samochodw kierowana jest do krajw Unii Europejskiej, a 27% do USA. Pod wzgldem wielkoci eksportu samochodw Korea zajmuje trzecie miejsce na wiecie za Japoni i Niemcami. Jednoczenie, wewntrzny rynek motoryzacyjny Korei Poudniowej, dziewity pod wzgldem wielkoci sprzeday na wiecie, uchodzi za najbardziej hermetyczny. Sprzeda na rynku koreaskim samochodw importowanych w 2006 roku oscylowaa na poziomie 2,7% i wynosia zaledwie 53 tysice pojazdw.(3) Tylko deficyt amerykaski w handlu samochodami z Kore Poudniow przekroczy

w 2005 roku 10 miliardw dolarw. Korea chroni swj rynek: cami (8% na samochody osobowe i 10% na samochody ciarowe, autobusy i czci zamienne), dyskryminacyjn struktur podatkw samochodowych, wyjtkowymi regulacjami w obszarze standardw bezpieczestwa i ochrony rodowiska naturalnego, werbaln promocj wyrobw krajowych, a take aktywnym ksztatowaniem kursu wymiany wona. Sytuacji nie zmieniy podpisane w latach 1995-1998 porozumienia, ktrych celem byo otwarcie rynku koreaskiego na samochody pochodzce ze Stanw Zjednoczonych. W 2007 roku na rynku koreaskim sprzedano 6235 aut amerykaskich, 29,5 tysica samochodw europejskich i 17,6 tysica samochodw japoskich.(3) Pomimo dominujcej roli eksportu produkcji motoryzacyjnej rozwija si take rynek

wewntrzny. W okresie wierwiecza 1982-2006 liczba zarejestrowanych pojazdw wzrosa z 635 tysicy sztuk do 15,9 miliona sztuk (tablica nr 3). W 2006 roku w Korei Poudniowej zarejestrowanych byo 11,6 miliona samochodw osobowych, 1,1 miliona autobusw oraz 3,1 miliona samochodw ciarowych. Ze wskanikiem motoryzacji na poziomie 236 samochodw na 1000 mieszkancw, Korea Poudniowa wprawdzie pozostaje jeszcze w tyle za krajami wysokozmotoryzowanymi, w ktrych wskanik ten przekracza 500 samochodw na 1000 mieszkancw, ale zapnienie to zostanie najprawdopodobniej zlikwidowane w okresie najbliszych lat.

Tabela 3 Stan rejestracji pojazdw samochodowych w Republice Korei

w latach 1982 2006, w tysicach sztuk.

Wyszczeglnienie 1982 1985 1990 1995 2000 2005 2006 Samochody osobowe 305 556 2074 6006 8084 11122 11607

Autobusy - - 384 613 1427 1124 1106 Samochody ciarowe

i cigniki 330 541 936 1850 2511 3102 3133

Pojazdy specjalne 37 48 49 Ogem 635 1097 3394 8469 12059 15396 15895

rda: lata 1982-1985: Statistical Yearbook, thirty-ninth issue, UN, New York 1994, s.646 lata 1990-1995: Statistical Abstract of Transport in Asia and the Pacific UN ESCAP lata 2000-2006: Ministerstwo Budownictwa I Transportu, za: Explore Korea through Statistics 2007, Korea National Statistical Office, s.64 Obok produkcji pojazdw samochodowych, due znaczenie gospodarcze ma rwnie

sektor produkcji i eksportu samochodowych czci i podzespow zamiennych, ktry tworzy 1653 zakadw, w tym 207 przedsibiorstw zagranicznych, takich jak np.: Delhi, Valeo, Denso, Visteon, Siemens, Bosch. Przemys ten, ze sprzeda rzdu 20 miliardw dolarw (2002 r.), zajmuje sidme miejsce na wiecie (po USA - 456 mld dolarw, Japonii 171 mld dolarw, Niemczech - 45 mld dolarw, Francji - 45 mld dolarw, Woszech - 27 mld dolarw, Wielkiej Brytanii 25 mld dolarw) i stanowi 1,78% wiatowego rynku czci motoryzacyjnych.(10) W 2002 roku eksport czci samochodowych przynis wpywy na poziomie blisko 3 miliardw dolarw. Najwiksze pozycje eksportu stanowiy podzespoy do montau pojazdw (582 mln dolarw), oyska (97,4 mln dolarw), klimatyzatory (97 mln dolarw), sprarki (73,6 mln dolarw), rozruszniki i ukady hamulcowe (po ok. 50 mln dolarw), ukady kierownicze (43,1 mln dolarw), siowniki (34,2 mln dolarw), podnoniki do szyb (31,7 mln dolarw) oraz sprzga (26,9 mln dolarw).(10) W 2002 roku Hyundai mia 378 dostawcw, ktrzy dostarczyli mu czci i podzespoy

warte 10,8 miliarda dolarw, Kia miaa 415 dostawcw, ktrzy dostarczyli czci i podzespoy warte 5,97 miliarda dolarw, GM Daewoo miao 271 dostawcw, ktrzy dostarczyli czci i podzespoy o wartoci ok. 1,5 miliarda dolarw, Ssangyong mia 240 dostawcw, ktrzy dostarczyli czci i podzespoy o wartoci ok. 1,2 miliarda dolarw.(10) Z produkcj krajow przekraczajc w 2007 roku 4 miliony samochodw, koreaski

przemys motoryzacyjny wysforowa si na pit pozycj na wiecie, po USA, Japonii, Chinach i Niemczech, a przed: Francj, Hiszpani, Kanad i Brazyli.1(11) Przed wybuchem wiatowego kryzysu gospodarczego koreaskie plany zakaday dalszy rozwj przemysu motoryzacyjnego, przewidujc, e produkcja w 2008 roku przekroczy o blisko 3% poziom produkcji z 2007 roku. Dynamika wzrostu sprzeday krajowej planowana na 6,6% miaa przekracza dynamik rozwoju eksportu, planowan na poziomie 2%.(6)

1 Poza obszarem Korei, koreaskie koncerny samochodowe wyprodukoway w 2007 roku dodatkowo ok. milion pojazdw z absolutn dominacj w tym wzgldzie Hyundaia, ktrego zagraniczne zakady wyprodukoway 911 tysiecy pojazdw

Fot. 1. Lokalizacja podstawowych poudniowo-koreskich fabryk pojazdw

samochodowych (z ich mocami produkcyjnymi) oraz czci i podzespow (2002) Globalny kryzys, ktrego pocztki przynis sierpie 2008 roku, spowodowa konieczno

rewizji powyszych planw. Wprawdzie w okresie stycze - lipiec 2008 koreaski przemys motoryzacyjny wyprodukowa jeszcze o 3,3% pojazdw wicej ni w analogicznym okresie roku 2007, ale od sierpnia 2008 roku produkcja zacza spada w rosncym tempie. cznie w okresie stycze - padziernik 2008 roku sprzeda pojazdw np. Ssangyong Motor Company spada o ponad jedn trzeci.(6) W kocwce 2008 roku koreaskie fabryki samochodowe zostay zmuszone do rozpoczcia ograniczania produkcji (np. GM Daewoo w grudniu ogosio dziesiciodniow przerw produkcyjn), a nawet wyzbywania si aktyww (np. Ssangyong Motor Company sprzeda za 40 miliardw wonw znajdujc si w pobliu swoich zakadw w Pyeongtaek dziak, ktra miaa suy przyszej rozbudowie zakadw). Ostatecznie w 2008 roku produkcja pojazdw w stosunku do jej poziomu z roku 2007 spada o 6,4% do poziomu 3826 tysicy pojazdw. Sprzeda na rynku krajowym spada, pomimo istotnego obnienia podatkw obciajcych kupno nowego samochodu o ponad 5%, do poziomu 1154 tysicy samochodw, a eksport o blisko 7% - do poziomu 2685 tysicy pojazdw.(5) Szczeglnie silne spadki w poziomie produkcji samochodw wystpiy w ostatnich

miesicach. Przykadowo - produkcja samochodw w grudniu 2008 roku, w porwnaniu z ich produkcja w grudniu 2007 roku, spada w Korei Poudniowej o 25%. Jeszcze gorzej sytuacja wygldaa w miesicu styczniu b.r., kiedy to produkcja samochodw, w porwnaniu do stycznia 2008 roku, spadla a o 48,4%, eksport o 51,2%, a sprzeda na rynku krajowym o 24,1%.(5) Opracowane jeszcze przed styczniem 2009 roku koreaskie prognozy rozwoju produkcji

samochodw zakaday jej spadek w roku 2009 o ok. 6%, a wic do poziomu 3600 tysicy pojazdw oraz spadek rocznej sprzeday na rynku wewntrznym o 9,1% do poziomu 1050 tysicy pojazdw i spadek eksportu o 5% do poziomu 2550 tysicy pojazdw.(6) W wietle cytowanych danych charakteryzujcych poziom produkcji i sprzeday koreaskiego przemysu motoryzacyjnego w styczniu 2009 roku projekcja ta wydaje si cakowicie nierealna.

Gboko, a przede wszystkim czas trwania globalnego kryzysu finansowo-gospodarczego, s dyskutowane si rzeczy na caym wiecie i brak w tej mierze jednoznacznych diagnoz. Silne uzalenienie koreaskiego przemysu motoryzacyjnego od eksportu z jednej strony

stwarza okrelone zagroenia, z drugiej jednak strony - atrakcyjno cenowa koreaskich samochodw moe okaza si istotnym elementem promujcym ich sprzeda w wielu krajach wiata. Abstrahujc od skutkw obecnego globalnego kryzysu finansowo - gospodarczego,

wpywajcego notabene szczeglnie negatywnie na bran motoryzacyjn, doceni naley osignicia Korei Poudniowej w stworzeniu w cigu tak krtkiego okresu czasu, praktycznie od podstaw, nowoczesnego przemysu, produkujcego w skali rzeczywicie masowej, wiele kategorii i typw pojazdw samochodowych na najwyszym poziomie wiatowym. LITERATURA:

[1]. Asian Automotive Business Review nr 3/1996 [2]. Automotive Industry, Kama, KAIDA [3]. Automotive News, US DOC Cenzus Buremu International Trade Commission [4]. Explore Korea through Statistics 2007, Korea National Statistical Office [5]. Korea Automobile Manufactures Association, www.mc.kama.or.kr [6]. Korea Consulting and Translation Service, Inc [7]. en.wikipedia.org/wiki/Korean_automobile_industry [8]. pl.wikipedia.org/wiki/korea [9]. Review of Development In Transport in Asia and the Pacific 2005, UN ESCAP, Nowy

Jork 2005 [10]. The Korean Automotive Industry and its Investment Opportunities, Korea Trade

Investment Promotion Agency, Seul, wrzesie 2003 [11]. Statistical Abstract of Transport in Asia and the Pacific, UN ESCAPE,

www.unescape.org [12]. Statistical Yearbook, 39 edycja, UN, Nowy Jork 1994 [13]. The World Automotive Industry. The International Organisation of Motor Vehicles

Manufactures, Some Key Figures, www.oica.net [14]. www.buscar.co.kr, Brief history of Korean Autmobiles [15]. www.investkorea.org

Andrzej Kulesza Cezary Krysiuk Piotr Pawlak Bartosz Zakrzewski

TECHNOLOGIE NAPRAW BLACHARSKICH I OCENA JAKOCI NADWOZI SAMOCHODW OSOBOWYCH Z PUNKTU WIDZENIA

BEZPIECZESTWA BIERNEGO Fala uywanych, czsto pokolizyjnych aut, jaka przypyna w ostatnich latach do Polski

zmusia nabywcw samochodw z rynku wtrnego do zwrcenia szczeglnej uwagi na jako napraw powypadkowych. W takich pojazdach bowiem od rzetelnoci wykonania prac blacharskich zaley bezpieczestwo bierne, ywotno nadwozia oraz cechy eksploatacyjne np. poziom haasu, komfort jazdy. Procesy naprawcze s zoone i wymagaj stosowania specjalnych technik i narzdzi. Zakres naprawy jest zaleny od rozmiaru uszkodze oraz materiaw, z jakich dane elementy zostay wykonane. W konstrukcjach nadwozi od wielu lat s stosowane blachy ulepszane cieplnie, o rnych waciwociach i grubociach. Niewaciwa ingerencja w nadwozie wpywa na obnienie poziomu bezpieczestwa biernego. Kada naprawa blacharska powinna by wykonana zgodnie z technologi. Poniszy artyku zawiera charakterystyk nadwozi samochodw osobowych z punktu widzenia zoonoci napraw powypadkowych oraz metody, materiay i narzdzia stosowane w procesie technologicznym naprawy.

Rodzaje nadwozi i ich ocena w aspekcie napraw powypadkowych

Nadwozie wspczesnego samochodu osobowego jest zoon konstrukcj, ktra skada si z czci nonej (kaduba), elementw montowanych (poszy i pokryw) oraz wyposaenia zewntrznego i wewntrznego. W konstrukcjach samochodw osobowych przewaaj nadwozia samonone, ktre mona podzieli na trzy rodzaje:

konstrukcje skorupowe (powokowe) konstrukcje szkieletowe konstrukcje mieszane (skorupowo-szkieletowe)2

Najpowszechniej stosowane s obecnie konstrukcje skorupowe (powokowe), ktre s wykonane ze specjalnie uksztatowanych elementw przestrzennych toczonych z cienkich blach (rys. 1). Czci konstrukcji s ze sob poczone w sposb trway i umoliwiajcy przenoszenie pomidzy tymi elementami obcie powstajcych podczas jazdy. Nadwozie skada si z czci wewntrznych oraz elementw poszy zewntrznych, takich jak boki, czy dach nadwozia. Jest ono odpowiednio usztywnione w wyniku poczenia poszczeglnych wytoczek (zwaszcza wewntrznych) i utworzenia wielu zamknitych przestrzeni. Podunice, poprzeczki i powoki tworz ram przestrzenn. Oprcz niej wystpuj te ramy pomocnicze zawiesze. W przypadku konstrukcji skorupowych nawet niewielkie kolizje pojazdu powoduj konieczno naprawy blacharsko-lakierniczej. Z punktu widzenia stopnia zoonoci oraz kosztw napraw powypadkowych istotny jest odpowiedni podzia bryy nadwozia na poszczeglne elementy.

2 Zieliski Andrzej Konstrukcja nadwozi samochodw osobowych i pochodnych, str. 272

Rys. 1 Konstrukcja skorupowa (powokowa) rdo: Kaim Eugeniusz Naprawa samochodw FSO 125P W skad konstrukcji szkieletowych wchodz elementy przestrzenne toczone z blachy

(Rys. 2). Profile zamknite tworz ram przestrzenn, ktra stanowi trwa, sztywn konstrukcj, pozwalajc na przenoszenie obcie. Konstrukcje szkieletowe, w odrnieniu od skorupowych, nie zawieraj wikszoci poszy zewntrznych. Ze wzgldu na sposb mocowania elementy poszy w mniejszym stopniu przenosz obcienia. Dziki temu stosunkowo atwiejsza jest ich wymiana w przypadku napraw powypadkowych.

Rys. 2. Konstrukcja szkieletowa

rdo: Zieliski Andrzej Konstrukcja nadwozi samochodw osobowych i pochodnych Konstrukcje mieszane cz w sobie rozwizania stosowane w konstrukcjach

skorupowych i szkieletowych. Skadaj si z wytoczek blaszanych profili wytworzonych metod toczenia. Do tej grupy zaliczaj si wspczesne nadwozia aluminiowe np. Audi A2 i A8, BMW Z8, niektre nadwozia pojazdw sportowych oraz lekkich pojazdw dostawczych. Do produkcji wikszoci wspczesnych nadwozi wykorzystuje si materiay stalowe. Stosunkowo niewielu producentw wykonuje konstrukcje cakowicie ze stopw aluminium. Poza Audi nadwozia takie opracowaa firma Jaguar (w modelach XJ i XK) oraz m. in. Land Rover i Aston Martin. W zwizku z wysokimi kosztami produkcji takich nadwozi najczciej stosuje si konstrukcje mieszane tzn. kadub jest wykonany z blach stalowych,

a elementy poszycia, pokrywa silnika, botniki, komora bagaowa ze stopw aluminium. Wykorzystuje si take tworzywa sztuczne np. przy produkcji botnikw, drzwi, czy elementw poszycia zewntrznego. Przykadami mog by samochody marki Smart, Saturn (GM) oraz trzy pierwsze generacje Renault Espace. Czci z tworzyw sztucznych mog by spawane, mocowane wkrtami lub klejone. Spawanie polega na czeniu elementw przy uyciu ciepa i nacisku, czasami take spoiwa. Spawa mona praktycznie tylko tworzywa termoplastyczne jednakowej gstoci, czyli nastpujce grupy: twarde i mikkie PCW, twardy i mikki polietylen (PE) polipropylen (PP), poliizobutylen (PIB), poliamid (PA), polimetakrylan metylu (PMMA). Wyjtek stanowi moliwo spawania PMMA z twardym PCW. Producenci nadwozi d do zmniejszenia liczby i zwikszenia rozmiarw elementw

(wytoczek). Zmniejsza to pracochonno i zuycie energii elektrycznej. Dla przykadu nadwozie Fiata Uno skada si ze 172 wytoczek i 2700 punktw zgrzewczych, Renault Clio ze 119 wytoczek.3 Takie rozwizania wpywaj na stopie zoonoci napraw nadwozi np. konieczno wymiany duego elementu w przypadku uszkodzenia tylko niewielkiej jego czci.

Elementy zewntrzne nadwozia

Podczas kolizji najbardziej naraone na uszkodzenia s elementy zewntrzne nadwozia. Elementem najczciej ulegajcym uszkodzeniu jest zderzak, ktry powinien chroni inne czci strefy przedniej znajdujce si w pobliu: lampy, botniki, pas przedni oraz pokryw silnika. Zderzaki toczone z blachy stalowej zabezpieczane powokami ochronnymi zostay zastpione zderzakami z tworzyw sztucznych. Zmiana technologii wyeliminowaa kosztown obrbk galwaniczn, problemy z korozj i zwikszya odporno na drobne zarysowania. W Europie wprowadzono wymagania homologacyjne, aby zderzaki chroniy nadwozie przy kolizjach z prdkoci uderzenia czoowego do 4 km/h, a w przypadku uderzenia w naronik do 2,5 km/h. Wymg ten wymusi wzmocnienie konstrukcji zderzakw. Na uproszczenie napraw tej strefy nadwozia wpyno zwikszenie wysokoci zderzakw i przeduenie ich a do czci bocznej (nadkola). Niestety popularne lakierowanie zderzakw i wprowadzenie rnego ksztatu linii podziau podwysza koszty naprawy powypadkowej. Standardowym rozwizaniem s odkrcane botniki i praktycznie cakowicie wyeliminowany pas przedni. Zwiksza to atwo wymiany i sprzyja obnieniu kosztw naprawy. Mniejsze uszkodzenia botnikw podlegaj naprawie, przy wikszych mona je w prosty sposb wymieni. Pokrywy sinika we wspczesnych autach maj stosunkowo niewielk sztywno oraz

due wymiary i atwo ulegaj znieksztaceniom podczas kolizji. Jest to jednak element przykrcany, zatem atwy do wymiany. Korzystne zmiany wystpiy w zakresie ochrony lamp przed uszkodzeniem oraz moliwoci ich wymiany. Zwaszcza w samochodach miejskich widoczna jest tendencja do umieszczania przednich lamp na znacznie wikszej wysokoci, a nie w zderzakach, ktre s najbardziej naraone na uszkodzenie. Przykadami mog by m. in.: Nissan Micra oraz Smart Fortwo. W tylnej czci nadwozia stosuje si podobne rozwizania technologiczne i konstrukcyjne

jak w strefie przedniej. Dotyczy to zwikszenia wysokoci zderzakw oraz ich przeduenia w kierunku bokw, wyszego usytuowania tylnych, zazwyczaj zespolonych lamp (Fiat Punto). Takie usytuowanie tylnych lamp poprawia ich widoczno, a take rwnoczenie chroni przed rozbiciem podczas kolizji przy mniejszych prdkociach. Boczne przeduenia tylnych zderzakw zabezpieczaj boki pojazdu. W przypadku niewielkiego uszkodzenia, do naprawy odda mona mniejsze wytoczki czstkowe, jeeli s dostpne dla danego modelu

3 Reski Andrzej Nadwozia samochodw osobowych, str. 60

samochodu. Pokrywy baganika, podobnie jak pokrywy sinika, maj niewielk sztywno i atwo ulegaj deformacji, ale ich wymiana nie jest skomplikowana. Strefy boczne s zabezpieczone wykonanymi z tworzyw sztucznych listwami ochronnymi,

ktre w przypadku otar i niewielkich kolizji mona atwo wymieni. Przy wikszych uszkodzeniach bocznych nadwozia, naprawa blacharska moe by do skomplikowana i wtedy wymieniany jest cay element.

Elementy wewntrzne konstrukcji nadwozia oraz elementy wyposaenia wewntrznego Przy wikszych kolizjach, poza uszkodzeniami zewntrznych czci nadwozia, deformacji

moe ulec rwnie konstrukcja nona. W nowoczesnych nadwoziach w celu poprawy bezpieczestwa biernego, stosuje si zgodne z zasad gradacji sztywnoci strefy energochonne, ktre w chwili wypadku ulegaj deformacji i zmieniaj wartoci opnie dziaajcych wewntrz pojazdu. Przy zderzeniach przednich z prdkoci powyej 15 km/h najpierw obcienia przejmuj zderzak i elementy strefy energochonnej (razem z pasem przednim, botnikami i pokryw silnika), a nastpnie elementy konstrukcji nonej nadwozia (podunice przednie), a take zesp napdowy i czci podwoziowe razem z koami. Naprawy zdeformowanych konstrukcji nadwoziowych s trudne i wymagaj specjalistycznego wyposaenia oraz wysoko wykwalifikowanych pracownikw. W wikszoci samochodw stosuje si ramy porednie suce do montau zespow

mechanicznych takich jak silnik, sprzgo, skrzynia biegw, przekadnia kierownicza, wahacze zawieszenia k. Ramy takie mocuje si rubami do nadwozia. S one wczone do procesu pochaniania energii w chwili wypadku. Dziki stosowaniu ram porednich mona skrci czas demontau i naprawy niektrych elementw, co zmniejsza koszty napraw powypadkowych. W tylnej czci nadwozia obcienia zderzeniowe przejmuj nastpujce elementy:

zderzaki, pas tylny, pozostae elementy energochonne oraz belki podunic tylnych. W przypadku zderze bocznych wane jest wzmocnienie konstrukcji drzwi poprzez zwikszenie przekroju obrzea drzwi oraz montowanie midzy patami drzwi dodatkowych wytoczek i profili zamknitych (rurowych). S one zgrzewane z przedni i tyln czci obrzea. Bardzo wane jest, aby konstrukcja uniemoliwiaa tak usztywnionym drzwiom wpadnicie do rodka pojazdu. Musz one oprze si o konstrukcj nadwozia (zaklinowa na supkach). Jeli podczas uderzenia bocznego nie nastpia deformacja otworu drzwiowego, belek progowych i supkw drzwiowych zniszczone drzwi mona atwo wymieni. Czsto jednak obcienia s przenoszone na poprzeczne belki podogi, tunel rodkowy, szkielet dachu, i przegrod czoow. W takich przypadkach naprawy nadwozi po zderzeniach bocznych s bardzo trudne do wykonania i niejednokrotnie nieopacalne. Zazwyczaj w przypadku uszkodzonych elementw wyposaenia wewntrznego stosuje si

ich wymian. Dlatego wany jest sposb montau tych czci i atwo dostpu do punktw mocowania. Urzdzenia poprawiajce bezpieczestwo bierne takie jak poduszki powietrzne, czy napinacze pasw bezpieczestwa s elementami jednorazowymi i po wypadku podlegaj wymianie. Aby obniy koszty naprawy powypadkowej stosuje si w niektrych samochodach czujniki obecnoci pasaera oraz nowoczesne czujniki wyzwalajce poduszki tylko w uzasadnionych przypadkach.

Stosowane metody, materiay i wyposaenie techniczno-technologiczne

Podstawowym wyposaeniem kadego warsztatu blacharskiego naprawiajcego nadwozia samochodowe jest stanowisko do prostowania nadwozi (Rys. 3). Czsto jest to rama ze sztywn podstaw, do ktrej mocowane jest nadwozie. Poza sam ram niezbdne jest dodatkowe oprzyrzdowanie: tzw. Dozer, czyli urzdzenie cignce, zestaw uchwytw do

mocowania blach nadwozia oraz system pomiarowy. System moe by mechaniczny, elektroniczny lub laserowy. Kada rama, bez wzgldu na rodzaj, musi spenia trzy podstawowe zadania:

mocno i pewnie mocowa nadwozie, umoliwia dziaanie na nadwozie duymi siami przy pomocy Dozerw lub wycigarek

i rozpierakw, umoliwia wspprac z ukadem pomiarowym.

Rys. 3. Przykad ramy do prostowania nadwozi

rdo: http://www.berthelsen.no/content/old/autoutstyr.htm Naprawa na ramie polega na wyprostowaniu (wycigniciu) elementw konstrukcyjnych

nadwozia, umoliwieniu usunicia elementw nienadajcych si do wyprostowania i wstawienia nowych. Tzw. przecignicie jakiegokolwiek elementu nadwozia moe nieodwracalnie zdeformowa nadwozie. Z kolei niewystarczajce wycignicie spowoduje skrcenie nadwozia i trudnoci z pasowaniem elementw poszycia zewntrznego oraz co za tym idzie np. zwikszenie haasu, obnienie komfortu, czy pkanie wklejonych, le spasowanych szyb. Naprawa ma na celu odtworzenie pierwotnej geometrii ksztatw z zachowaniem niezmienionej wytrzymaoci i sztywnoci. Najczstsz czynnoci podczas napraw blacharskich jest klepanie blach. Do tego rodzaju

operacji potrzebne s motki i klepada, czyli babki oraz yki blacharskie. W zalenoci od ksztatu i miejsca wgniecenia dobiera si odpowiedni rodzaj tych narzdzi:

do ostrych, ale maych wgniece stosuje si motki z ostrym czoem i uderza si w rodek wgniecenia,

do maych wgniece stosuje si motki z pilnikowym czoem, poniewa zapobiegaj wyduaniu si materiau,

do usuwania wgbie stosuje si motki o wypukych czoach, poniewa zapobiegaj nieodwracalnym zaamaniom lub przeciciom blachy.

Rys. 4. Przykadowe narzdzia do klepania blach

rdo: http://www.yato.pl Podczas powstania wgniecenia blacha wok niego ulega wydueniu. Dalszemu

rozciganiu, jak i zgniataniu podlega podczas klepania. Jeeli wciniemy j z powrotem, to powstay nadmiar nie bdzie mg si pomieci na starym miejscu i powstan wewntrzne naprenia. W procesie klepania naley moliwie rwnomiernie rozprowadzi nadmiaru materiau i napre na du powierzchni. Wklepywanie wykonuje si przez seri uderze motka, rozmieszczonych spiralnie od zewntrz do wewntrz wgniecenia. Prawidowo wyklepana blacha nie powinna mie tendencji do sprystego odbijania podczas nacisku. Wtedy wszystkie naprenia s przesunite ku rodkowi i mog by usunite przez obrbk ciepln. Poza tradycyjnymi narzdziami takimi jak motek, babka lub palnik stosuje si obecnie

w warsztatach blacharskich wiele nowoczesnych przyrzdw np. Bullcar pneumatyczny wybijak maych wgniece, czy zgrzewarko-wycigarka Airpuller (Rys. 5). Metod naprawy drobnych wgniece stosuje si w zalenoci od stopnia uszkodzenia powoki lakierowej. W przypadkach, gdy powoka ta zostaa zniszczona oraz jeli nie ma dostpu do blachy od wewntrz lub dostp ten jest utrudniony (tylny botnik, drzwi, progi, tylny pas), uywa si zgrzewarko-wycigarek. Wyrwnanie powierzchni blach po takiej naprawie powinno by wykonane cyn. Technologia cynowania pozwala na uzyskanie gadkiej, metalicznej powierzchni, ktra nie wymaga ju szpachlowania. Cynowanie chroni take naprawiane miejsce przed korozj. Napraw drobnych, punktowych wgniece bez uszkodzonej powoki lakierowej wykonuje si poprzez wygniatanie blachy od wewntrz przy pomocy odpowiednich narzdzi tzw. pogrzebaczy.

Rys. 5. Zgrzewarko-wycigarka Airpuller 95

rdo: www.sape.com.au/WSchill.html W przypadku wymiany niektrych elementw poszycia zewntrznego np. tylnego

botnika, dachu czy tylnego pasa niezbdne s umiejtnoci nie tylko z zakresu przykrcania i odpowiedniego dopasowania elementw, ale take ze spawania gazowego, lutowania twardego oraz z klejenia blach, zgrzewania i spawania w osonie gazowej. Przy naprawach stosuje si lutowanie twarde MIG (Metal Inert Gas) lub MSG (Metall Schutzgas Loeten), czyli lutowanie metali w osonie gazowej. Gwn zalet lutowania metod MIG jest nisza temperatura nagrzewania blachy. Wynosi

ona ok. 950OC, natomiast przy spawaniu gazowym 1500OC. Spawanie powoduje wyarzanie zmikczajce stali, a to prowadzi do obnienia wytrzymaoci i pogorszenia bezpieczestwa biernego pojazdu. Nie powinno si stosowa te podgrzewania do prostowania podunic, poniewa grozi to utrat sztywnoci konstrukcji. W naprawie stosuje si lut z miedzi lub brzu, a jako gaz ochronny argon lub mieszank argonu z helem. Argon, w odrnieniu do gazw aktywnych (np. CO2), nie wchodzi w reakcj chemiczn z topion spoin. Dziki temu lutowie w caym przekroju spoiny jest bardziej wytrzymae na rozciganie, nie koroduje i w mniejszym stopniu niszczy warstw ochronn cynku na blasze. Wad metody MIG jest konieczno posiadania do drogiego, specjalistycznego sprztu do lutowania w osonie gazu. Nanoszenie lutu odbywa si albo w procesie uku wietlnego krtkiego, albo pulsujcego (uk pulsujcy jest bardziej gorcy od krtkiego). Impuls prdu powoduje skapywanie.

Rys. 6. Spawanie metod MIG przy uyciu gazu osonowego rdo: www.lincoln-electric.pl/.../urzadzenia_mig Urzdzenia do lutowania s bardzo podobne do spawarek MIG. Rnice dotycz jedynie

nastpujcych elementw: specjalna charakterystyka materiau na drut, dostosowana do jakoci blachy stalowej

i rodzaju ocynkowania, we spawalnicze musz by wyposaone w rdze z tworzywa sztucznego, gowica podajca drut ma cztery rolki zamiast dwch (drut do lutowania jest bardziej

mikki ni do spawania), ustawienie parametrw lutowania jest sterowane programem (niewielka moliwo

ingerencji manualnej). Popularne spawanie w osonie CO2 zastpuje si obecnie klejeniem, nitowaniem

sztancowym, zgrzewaniem i lutowaniem w osonie gazowej. Nawet jeli czenie elementu poszycia zewntrznego wykonane jest metod lutowania twardego w osonie CO2, po wymianie pozostaje spoina. Najczciej do wyrwnania takich pocze stosuje si szpachlwki wzmacniane wknem szklanym lub technologi cynowania, po ktrej otrzymuje si gadk metaliczn powierzchni. Ju przy pierwszych pracach blacharskich powinno by wykonane zabezpieczenie

antykorozyjne (poza zabezpieczeniem produktami zawierajcymi wosk). Inne materiay antykorozyjne mona stosowa przed lakierowaniem nadwozia. Pierwszy nakadany preparat oparty jest na bazie cynku lub aluminium. Oszlifowany podkad katoferyczny w miejscach cznia blach metod zgrzewania, spawania lub lutospawania musi by uzupeniony przez materia przewodzcy prd i nieobniajcy jakoci czenia. Jeli zabezpieczenie antykorozyjne powierzchni midzy poczonymi blachami zostanie wykonane nieprawidowo, powstan tam ogniska korozji, a nastpnie uszkodzenia powoki lakierowej. Bardzo wan rol z punktu widzenia bezpieczestwa konstrukcji nadwozia speniaj

wklejane szyby. S one dodatkowym usztywnieniem kabiny pasaerskiej. Dlatego wklejanie szyb wymaga przestrzegania procesu technologicznego i zastosowania odpowiednich materiaw. Obecnie do klejenia stosuje si poliuretanowe masy klejco-wypeniajce. Wymagaj one czarnego podkadu, ktry zwiksza przyczepno do szka i lakieru oraz chroni klej poliuretanowy przed szkodliwym dziaaniem promieni UV. Systemy klejw do szyb mona podzieli na: jednopodkadowe, dwupodkladowe i tzw. bezpodkadowe.

Producenci samochodw wyszej klasy wprowadzili klejom dodatkowe wymagania w postaci podwyszonej odpornoci (ochrona przed korozj) i zwikszonego moduu sprystoci (wiksza sztywno nadwozia). Ma to na celu zwikszenie komfortu jazdy i bezpieczestwa biernego. Przy wymianie szyb stosuje si nastpujce narzdzia: struna lub drut (najczciej

plecionka lub o przekroju kwadratowym), n rczny i noe mechaniczne oraz inne pomocnicze przyrzdy uatwiajce wycinanie lub pozwalajce na odzyskanie uszczelki ozdobnej. Przednie i tylne oraz boczne stae szyby samochodowe, w przeciwiestwie do innych elementw poszycia zewntrznego wykonanych z blachy musz by spasowane podczas wycigania nadwozia. W tym celu w czasie przymierzania stosuje si szablony z tworzywa sztucznego, sklejki lub blachy. Pasowanie elementw poszycia zewntrznego musi by wykonane jednoczenie z elementami ruchomymi, takimi jak drzwi i pokrywy. W ten sposb mona zachowa odpowiednie odlegoci i szczeliny midzy montowanymi czciami. Prawidowe spasowanie elementw zewntrznych: lamp, zderzakw, klamek, lusterek, listew, spojlerw, nakadek itd. wpywa na wygld samochodu po naprawie oraz poziom haasu w czasie jazdy. Jest poza powokow lakierow oznak poprawnie wykonanej naprawy. Wszystkie te czci powinny do siebie pasowa, szczeliny musz by jednakowe, a powierzchnie gadkie. Blachy nie mog mie wgniece, a prostowane miejsca dokadnie wygadzone, aby nie byo koniecznoci stosowania nadmiernej iloci szpachlwki podczas naprawy lakierniczej. Do naprawy elementw poszycia zewntrznego wykonanych z tworzyw sztucznych mona

zastosowa dwie podstawowe technologie: klejenia i spawania. Bardziej uniwersalne jest klejenie, poniewa moe by wykorzystane do wszystkich rodzajw tworzyw sztucznych. Spawanie natomiast tylko do tworzyw termoplastycznych. Poza tym spawanie wymaga identyfikacji tworzyw i zakresu temperatur czenia tworzyw. Zalet spawania jest niski koszt naprawy w porwnaniu z klejeniem. Najlepsze wyniki daje poczenie obydwu technologii (czenie spawane wykoczone szpachlowaniem klejem). Wnioski W niektrych modelach samochodw producenci stosuj specjalne rozwizania

konstrukcyjne: ramy porednie, odpowiedni podzia zewntrznej powierzchni nadwozia, umieszczenie lamp na wikszej wysokoci oraz ograniczenie liczby elementw najbardziej naraonych na uszkodzenia. Stopie zoonoci napraw powypadkowych samochodw osobowych jest w duej mierze uzaleniony od konstrukcji nadwozia. Wprowadzenie podziaw przedniej i tylnej strefy energochonnej umoliwia wymian tylko niektrych elementw w zalenoci od prdkoci, przy ktrej nastpio zderzenie. Pierwsz stref jest zderzak chronicy nadwozie przy kolizjach z prdkoci do 4 km/h. Drug stref s specjalne elementy energochonne absorbujce anergi zderze do 15 km/h. W tych przypadkach naprawa ogranicza si do wymiany lub naprawy czci poszycia, pokrywy i elementw wyposaenia (elementw przykrcanych do konstrukcji nonej). Przy zderzeniach z wikszymi prdkociami naprawa blacharska jest trudniejsza, bardziej kosztowna i wie si z wymian zniszczonych zespow mechanicznych i czci podwozia. Naprawa uszkodzonych elementw nadwozia polega na wymianie lub naprawie, czyli

wykonaniu szeregu czynnoci w celu przywrcenia ich do stanu sprzed uszkodzenia. Zakres napraw jest uzaleniony od rodzaju i stopnia uszkodzenia oraz od tego, czy uszkodzona cz ma wpyw na bezpieczestwo podczas uytkowania pojazdu. W procesie naprawy wykorzystuje si m. in. techniki spawania i klejenia, czasami elementy mog by take poddane regeneracji, czyli naprawie. W przypadku niektrych, bardziej zoonych

podzespow w celu minimalizacji kosztw naprawy dopuszczalny jest demonta na czci podstawowe i wymiana jedynie uszkodzonych elementw. Niewaciwa, niezgodna z technologi naprawa wie si z koniecznoci wykonania

wielu poprawek. O ile atwo jest dokona ewentualnych korekt jeszcze w czasie prac blacharskich, to bardzo trudne s ju poprawki po naoeniu powoki lakierowej. Narzdzia takie jak rama, system pomiarowy, wybijaki pneumatyczne, czy zgrzewarko-wycigarki uatwiaj szybsz i prawidow napraw, ale efekt kocowy w najwikszym stopniu jest uzaleniony od umiejtnoci, wiedzy i dowiadczenia osoby wykonujcej napraw. LITERATURA:

[16]. Gierej Jan Wykad z budowy nadwozi, www.rucker.pl [17]. Kaim Eugeniusz Naprawa samochodw FSO 125P, WKi, Warszawa 1999 [18]. Pawowski Janusz Nadwozia samochodowe, WKi, Warszawa 1978 [19]. Praca zbiorowa Rozwj techniki samochodowej a ubezpieczenia komunikacyjne,

Wysza Szkoa Biznesu im. bp. Jana Chrapka w Radomiu, Radom 2006 [20]. Reski Andrzej Nadwozia samochodw osobowych, skrypt [21]. Wicher Jerzy Bezpieczestwo samochodw i ruchu drogowego, WKi, Warszawa

2002 [22]. Zieliski Andrzej Konstrukcja nadwozi samochodw osobowych i pochodnych,

WKi, Warszawa 2003

FAKTY I OPINIEFAKTY I OPINIEFAKTY I OPINIEFAKTY I OPINIE

Od stycznia do listopada 2008 roku sprzeda aut w Europie osigna 13 788 256 sztuk, o 7,1% mniej ni przed rokiem. W Niemczech odnotowano spadek sprzeday o 1,5 proc. ,w Wielkiej Brytanii o 19,7 proc. , we Woszech o 13,4 proc. i w Hiszpanii o 26,0%. Polska z ponad 9 procentowym wskanikiem wzrostu (290 305 sprzedanych aut) jest na smym miejscu w rankingu udziaw w europejskim rynku motoryzacyjnym. Motor nr 52/2008

Rzd USA przeznaczy 17,4 mld dolarw na ratowanie upadajcego przemysu samochodowego. Warunkiem uzyskania pomocy jest restrukturyzacja firm m.in. ograniczenie kosztw i zatrudnienia. Pomoc dla GM wyniesie 13,4 mld dolarw, a dla Chryslera 4 mld dolarw. Koncerny maj trzy miesice na opracowanie planw restrukturyzacji, w przeciwnym razie bd musiay zwrci rzdow pomoc. Motor nr 2/2009

Kierowcy, aby zarejestrowa auto sprowadzone z krajw Unii Europejskiej nie bd ju musieli przeprowadza badania technicznego w Polsce. Po wejciu w ycie nowelizacji ustawy Prawo o Ruchu Drogowym, do tego celu wystarczy badanie przeprowadzone na terenie UE. Waciciel sprowadzonego pojazdu bdzie musia powiadczy je odpowiednim dokumentem: wynikiem badania technicznego, dowodem rejestracyjnym lub innym dokumentem wydanym przez uprawniony organ w UE, w ktrym auto zostao zakupione. W czerwcu 2008 roku Europejski Trybuna Sprawiedliwoci uzna, e Polska, narzucajc obowizek przeprowadzania krajowych bada technicznych aut ju zarejestrowanych w Unii, zamaa prawo wsplnoty. Motor nr 2/2009

W niektrych egzemplarzach Suzuki Swifta moliwa jest szybka korozja stykw lampki baganika. W Polsce awari zagroonych jest 2711 samochodw wyprodukowanych na Wgrzech. Producent listownie poinformuje o problemie wacicieli aut i zaprosi ich do serwisw w celu dokonania bezpatnej naprawy. Motor nr 2/2009 redni wiek samochodw w Unii Europejskiej wynosi ok. 8,5 roku. Najnisz redni wieku maj pojazdy w Wielkiej Brytanii, Austrii, Woszech. Co ciekawe, wysok redni wieku notuj auta w krajach skandynawskich. Wynika to gwnie z wysokich cen nowych aut w salonach. Polska znacznie odstaje od redniej unijnej. Wedug Gwnego Urzdu Statystycznego redni wiek auta w Polsce wynosi ponad 14 lat. Motor nr 3/2009 Porsche kupio kolejny pakiet akcji Volkswagena. Tym samym producent sportowych samochodw sta si wacicielem 50,76 proc. akcji VW, co daje mu pakiet kontrolny nad firm z Wolfsburga. Wczeniej Porsche dysponowao pakietem 42,6 proc. udziaw w Volkswagenie. Wedug agencji Reuters, za 8,16 proc. akcji Porsche zapacio a 6,1 miliarda euro i planuje zakup kolejnych udziaw. Motor nr 3/2009 W cigu najbliszych 3 lat w ofercie Forda maja pojawi si samochody elektryczne i hybrydowe. Taka polityk firmy ogosi podczas salonu w Detroit Bill Ford, szef koncernu. Napdy elektryczne i hybrydowe maj trafi nie tylko do przyszych modeli firmy, ale take do modeli obecnie produkowanych, np. Focusa czy Fusion. Nowe napdy bd dopasowane do platform wykorzysty-wanych przez koncern na caym wiecie. Motor nr 4/2009

W 2008 roku sprzedano w Polsce ponad 320 tys. nowych samochodw osobowych oznacza to ponad 9 procentowy wzrost w porwnaniu do 2007 roku. W czoowej dziesitce tylko dwaj producenci zanotowali spadek sprzeday: Skoda i Peugeot. Liderem rynku, podobnie jak w 2007 roku jest Toyota, ktra sprzedaa niemal 35 tys. aut. Rekordowy wzrost o prawie 105 proc. zanotowa Hyundai (ponad 10 tys. sprzedanych samochodw). Bardzo due wzrosty sprzeday zanotoway te Mitsubishi i Subaru. Coraz lepiej na polskim rynku radzi sobie Kia koreaski producent znalaz si na jedenastej lokacie w rankingu ze sprzeda ponad 11 tys. aut (wzrost o ponad 30 proc.). Motor nr 4/2009 W Polsce coraz rzadziej gin samochody. W ubiegym roku skradziono 17 669 aut. Dla porwnania w 1999 roku policja odnotowaa a 71,5 tys. takich przypadkw. Wedug funkcjonariuszy, spadek kradziey pojazdw to efekt sukcesywnego zatrzymywania zodziej-skich grup oraz coraz skuteczniejszego cigania osb, ktre zgaszaj fikcyjn kradzie, aby dosta odszkodowanie od ubezpieczyciela. Znikajce auta s rozbierana na czci, ktre trafiaj na giedy i do nieuczciwych serwisw. Od wielu lat nie zmienia si lista najchtniej kradzionych samochodw. Na pierwszym miejscu znajduje si niezmiennie VW Passat, a na drugim VW Golf. Motor nr 6/2009 Zmniejszya si liczba zabitych i rannych w wypadkach drogowych w Polsce. W okresie od stycznia do grudnia 2008 roku w wypadkach zgino 5141 osb, czyli o 176 mniej ni w roku poprzednim. O 1356 osb spada liczba rannych. Policjanci odnotowali rwnie spadek liczby wypadkw i kolizji odpowiednio o 654 i 5414 zdarze. Motor nr 6/2009

Najchtniej kupowanym samochodem w Europie w 2008 roku by Volkswagen Golf. Niemiecki producent sprzeda ponad 458 tys. egzemplarzy ego samochodu. Drugie miejsce zaj Peugeot 207, a trzecie Ford Focus. Volkswagen generalnie jest najchtniej kupowan mark w ubiegym roku w Europie nabywcw znalazo ponad 1 mln 550 tys. samochodw tego producenta. Mimo to, tak jak wikszo wytwrcw aut, w 2008 roku VW odnotowa spadek sprzeday. W porwna-niu z 2007 roku w Europie byo o 3,6 proc. mniej chtnych na auta tej marki. Niszy spadek mia tylko Fiat (spadek o 2,2 proc.). cznie w Europie popyt na samochody wszystkich marek zmala w 2008 roku o ponad 1 mln sztuk (-7,8 proc.). Motor nr 7/2009 3321 autobusw sprzedali za granic w 2008 roku polscy producenci. Oznacza to wzrost eksportu o 28 proc. (722 sztuki). Najwaniejszym rynkiem zbytu s Niemcy. W 2008 roku polscy producenci sprzedali tam 895 autobusw. Drugie miejsce zajmuj Zjednoczone Emiraty Arabskie (449 sztuk). Trzecie miejsce przypado Wielkiej Brytanii (309 egzemplarzy), a czwarte Szwecji (266 sztuk). Motor nr 7/2009 Toyota naprawi wadliwe pasy bezpieczestwa i ukady wydechowe w ponad 1,3 miliona swoich aut na caym wiecie. Chodzi o modele Yaris w rnych odmianach i wersjach wyprodukowane od stycznia 2005 roku do kwietnia 2008 roku. Akcj objtych zostanie ponad 525 tys. samochodw w Japonii i 830 tys. w innych krajach wiata. Motor nr 7/2009 Od stycznia 2009 roku za rejestracj uywanego samochodu czescy kierowcy musz ponosi opaty ekologiczne, ktrych wysoko moe czasem przekroczy warto auta. Opaty ekologiczne czescy kierowcy bd musieli zapaci zarwno

przy pierwszej rejestracji uywanego auta z importu, jak te przy kadej kolejnej rejestracji auta, ktre ju jedzi po czeskich drogach. Opaty obejm wszystkie samochody, ktre nie speniaj normy toksycznoci spalin Euro 3, wymaganej przy rejestracji w UE od 2001 r. Dla aut, ktre maj ponad 15 lat i nie speniaj europejskich norm toksycznoci spalin, opata wyniesie 10 tys. koron (rwnowarto 1,4 tys. z). Opat od aut speniajcego norm Euro 1 i Euro 2 wyniesie przy kadej rejestracji odpowiednio 5 tys. i 3 tys. koron. Gazeta Wyborcza z 17.12.2009

General Motors i Chrysler dostan od Kanady 3,3 mld dol. pomocy - postanowiy wadze Kanady po przyznaniu tym koncernom 17,4 mld dol. pomocy przez USA. Od Kanady GM dostanie prawie 2,5 mld dol. pomocy, a Chrysler - ponad 0,8 mld.. Firmy z Detroit w Kanadzie produkuj jedn pit wszystkich aut montowanych w Ameryce Pnocnej. Niezalenie od pomocy dla GM i Chryslera wadze Kanady uatwi wszystkim producentom czci samochodowych dostp do pastwowych gwarancji na kredyty eksportowe oraz utworz specjalny fundusz, ktry pomoe kierowcom w zaciganiu kredytw na zakup samochodw. Gazeta Wyborcza z 21.12.2009

W Chinach ogoszono w poowie stycznia b.r. zakrojony na szerok skal plan wsparcia rodzimego przemysu motoryzacyjnego, stanowicego jeden z wanych filarw, gospodarki chiskiej. Rzd Chin zapowiedzia m.in. zmniej-szenie o poow podatku od sprzeday maych samochodw oraz subsydiowanie wacicieli pojazdw, chccych zamieni swoje stare auta na nowsze, oszczdniejsze modele. Rzd Chin zapowiedzia take konsolidacj caego sektora motoryza-cyjnego oraz promowanie masowej produkcji samochodw z napdem elektrycznym. Gazeta Wyborcza z 14.01.2009

W ubiegym roku w zakadach motoryzacyjnych w Polsce wyprodukowano 990 tys. 982 auta osobowe i dostawcze. To niemal o 14 proc. wicej ni rok wczeniej. Samochodw osobowych wytworzono 864 tys. 174 sztuk, co mimo znacznego spowolnienia w drugim proczu, byo historycznym rekordem. Eksperci przypominaj, e w 2005 roku wyprodukowano w Polsce 527 tys. aut, w 2006 - 609 tys., a w 2007 - blisko 762 tys. samochodw. Najwikszym producentem samochodw osobowych w naszym kraju jest Fiat Auto Poland. Tysk fabryk opucio w minionym roku 459 tys. 105 aut, o 32,6 proc. wicej ni przed rokiem. Tym samym Fiat umocni si na pozycji lidera, zwikszajc swj udzia w polskim rynku z 45,4 do 53,1 proc. Dwa najpopularniejsze modele tej marki to panda (wyprodukowano 215 tys. sztuk) i "500" (202 tys. sztuk). Na drugim miejscu wrd najwikszych producentw jest Opel Polska. W gliwickich zakadach tej firmy powstao w 2008 roku 171 tys. 644 auta osobowe, o 8,3 proc. mniej ni rok wczeniej. Udzia Opla w polskim rynku zmniejszy si w cigu roku z 24,6 do 19,9 proc. To wynik m.in. mniejszej liczby wyprodukowanych Opli Zafira (108,5 tys. sztuk). Trzeci pozycj na polskim rynku zajmuje FSO. Fabryk opuciy 149 tys. 973 pojazdy (spadek o 2,2 proc. w porwnaniu z rokiem poprzednim). Byy to: lanosy - 47 tys. sztuk, Chevrolety Aveo - 43,5 tys. i zespoy montaowe - 59,5 tys. Czwartym producentem samochodw osobowych w Polsce jest Volkswagen. W Poznaniu wyprodukowano 83452 samochody tej marki, o 11,1 proc. wicej ni w poprzednim roku. W zdecydowanej wikszoci byy to Volkswageny Caddy - 77,8 tys. Gazeta Wyborcza z 12.01.2009 W Turynie zostao podpisane wstpne porozumienie o strategicznym partnerstwie midzy woskim Fiatem a amerykaskim koncernem motoryzacyjnym Chrysler. Fiat

ma przej 35 procent udziaw amerykaskiego partnera w zamian za udostpnienie Chryslerowi rozwiza technicznych, przede wszystkim w dziedzinie produkcji maych i rednich samochodw, bardzo potrzebnych w dobie obecnego kryzysu i zarazem mniej obciajcych rodowisko. Fiat osignie dziki temu jeden ze swych najwaniejszych celw - wejcie na amerykaski rynek z modelami Nuova 500 oraz Alfa Romeo. Wraz z rwnie zagroonym General Motors Chrysler otrzyma od rzdu USA opiewajce na miliardy dolarw poyczki dla zapobieenia bankructwu. Oba koncerny musz jednak do koca marca ograniczy koszty wasne i dowie swej zdolnoci do samodzielnej egzystencji. Gazeta Wyborcza z 20.01.2009 Sto osb, czyli okoo 10 proc. zaogi, stracio prac w fabryce Pilkington Automotive w Sandomierzu, potentata w produkcji szyb samochodowych. Firma ta zajmuje si produkcj szyb samocho-dowych dla najwikszych producentw w brany, jak General Motors, Fiat, Toyota. Kierownictwo poprosio te pracownikw, aby rotacyjnie brali zalege urlopy i dni wolne przysugujce im za prac w systemie czterobrygadowym. Gazeta Wyborcza z 21.01.2009 W zeszym roku Ford ponis najwiksze straty w 105-letniej historii koncernu. Mimo kiepskich wynikw Ford nie chce prosi wadz USA o pomoc. Zaamanie na rynku motoryzacyjnym USA w ostatnim kwartale 2008 roku kosztowao Forda strat 5,9 mld dol. netto. Cay zeszy rok koncern zamkn strat 14,6 mld dol. netto i by to ju trzeci rok z rzdu, ktry Ford skoczy pod kresk. W 2007 r. strata koncernu wyniosa 2,7 mld dol., a w rok wczeniej - 11,7 mld dol. W drugiej poowie zeszego roku na podtrzymanie sprzeday swoich aut Ford wyda 13,2 mld dol. i jego zasoby gotwki stopniay do 13,4 mld dol. W tym roku koncern planuje

zacign ponad 10 mld dol. uzgodnionych ju kredytw i zapewnia, e dziki temu nie bdzie musia korzysta z pomocy pastwa - tak jak General Motors i Chrysler. Gazeta Wyborcza z 29.01.2009 29 stycznia b.r. ogoszono czasowe zamknicie fabryki aut Hondy w Wlk. Brytanii. Kryzys zmusi japoski koncern do zamknicia zakadw na cztery miesice. Przez pierwsze dwa miesice przymusowej przerwy robotnicy bd dostawa cae pensje, a potem - 60 proc. wynagrodzenia. Honda musi zaciska pasa, bo gwatownie spadaj zyski koncernu. W ostatnim kwartale 2008 r. Honda miaa 225 mln dol. zysku netto, ponad dziewi razy mniej ni rok wczeniej. W styczniu koncern zapowiedzia, e koczcy si w marcu rok obrotowy zamknie na czysto zyskiem niespena 900 mln dol., ponad poow mniejszym ni dotd prognozowano. Gazeta Wyborcza z 30.01.2009 Poznaskie zakady Volkswagena na przeomie stycznia i lutego b.r. na trzy dni wstrzymay produkcj. Ma to zwizek ze spadkiem zamwie na samochody. Spka ze wzgldu na kryzys i spadek produkcji nie przeduya umw z pracownikami z agencji pracy tymczasowej, ktrzy pracowali w Volkswagenie. Zgodnie z porozumieniem, w czasie przestojw w produkcji pracownicy bd brali zalege urlopy. Spka Volkswagen Pozna zatrudnia ponad 6 tys. osb. Dziennie zakady produkuj ok. 600 pojazdw. Gazeta Wyborcza z 02.02.2009 Pierwszy raz w historii Chiczycy wyprzedzili Amerykanw w motoryza-cyjnych zakupach. W styczniu b.r. Chiczycy kupili 790 tys. nowych aut. W styczniu Amerykanie kupili tylko 657 tys. aut, o 37 proc. mniej ni przed rokiem. To by najgorszy od 26 lat miesic dla sprzedawcw aut w USA. Z salonw

Chryslera wyjechao a o 55 proc. mniej samochodw ni przed rokiem. Sprzeda GM spada o 49 proc., chocia wiele aut tego koncernu mona byo w styczniu kupi na kredyt z zerowym oprocentowa-niem. Ford zanotowa spadek popytu na swoje auta o 40 proc., a sprzeda Toyoty - drugiego po GM gracza na amerykaskim rynku - zmalaa o 32 proc. W 2008 roku sprzeda nowych aut w USA zmalaa do 13,2 mln z 16,1 mln w 2007 r. W biecym roku sprzeda nowych aut w USA moe spa do 9,8 mln sztuk. Przewiduje si natomiast, e Chiczycy w 2009 roku kupi 10,7 mln pojazdw i po raz pierwszy w historii mog sta si najwikszym rynkiem samochodowym wiata. Gazeta Wyborcza z 04.02.2009 Pierwszy raz od 1950 r. Toyota bdzie miaa straty netto. Straty kosztoway te Toyot utrat najwyszej noty wiarygodnoci w spacie dugw, ktr japoski gigant chlubi si jako jedyny w brany motoryzacyjnej. Na czysto Toyota straci prawie 3,9 mld dol., cho jeszcze w grudniu koncern mia nadziej na ok. 0,5 mld dol. zysku netto. W tak gbokie straty wpdziy zaamanie sprzeda aut na wiecie, gwnie w USA i Europie, a take gwatowne zmiany na rynku walutowym, przede wszystkim umocnienie dolara. W 2008 r. japoski gigant sprzeda 8,97 mln aut, o ponad 0,6 mln wicej ni amerykaski General Motors, lider wiatowej motoryzacji przez 78 lat. Gazeta Wyborcza z 06.02.2009 Kontrolowany przez Renault japoski Nissan pierwszy raz od dziewiciu lat bdzie na minusie. Koncern planuje zwolni w najbliszym czasie a 20 tys. pracownikw. Najwicej, bo 12 tys., miejsc pracy zostanie zlikwidowanych w japoskich zakadach koncernu. Masowe zwolnienia w Nissanie zapowiedziano po ogoszeniu, e koczcy si w marcu rok obrotowy firma zamknie strat netto 2,9 mld dol. Gazeta Wyborcza z 09.02.2009

Kryzys z impetem uderzy w fabryki samochodw w Polsce. W styczniu wyprodukoway one a o 34 proc. mniej samochodw osobowych i dostawczych ni przed rokiem (z polskich fabryk wyjechao 57,9 tys. samochodw osobowych i dostawczych, czyli prawie 30 tys. sztuk mniej ni w styczniu 2008 r). Produkcja samochodw osobowych zmalaa o 30 proc., liczc rok do roku, a samochodw dostawczych - a o 58 proc. Kryzys najmocniej uderzy w gliwickie zakady Opla, w ktrych w styczniu zmontowano 5,2 tys. aut, czyli ponad 12 tys. sztuk (70 proc.) mniej ni przed rokiem. Produkcja warszawskiej FSO spada o ponad poow, do 6,1 tys. aut. Produkcj ograniczono istotnie take w poznaskich zakadach Volkswagena, ktre jako jedyne montuj popularny dostawczy samochd Caddy. W styczniu z tam VW Pozna zjechao 10 tys. samochodw - ponad dwie pite mniej ni przed rokiem. W najlepszej sytuacji s tyskie zakady Fiata, najwiksza w Europie fabryka woskiego koncernu produkujca te na zlecenie Forda miejskie auta Ka. W styczniu Fiat Auto Poland wyprodukowa 36,5 tys. samochodw, o 6 proc. mniej ni przed rokiem. Gazeta Wyborcza z 10.02.2009

General Motors zaproponowa swoim robotnikom w USA, by za odszkodowanie zrezygnowali z pracy lub odeszli na wczeniejsze emerytury. Borykajcy si z problemami finansowymi GM zdecydowa si na radykaln restrukturyzacj. Ofert dobrowolnego odejcia z pracy za odszkodowaniem dostao 62 tys. robot-nikw koncernu. Okoo 22 tys. z tych osb jest w wieku przedemerytalnym. W tym tygodniu GM zapowiedzia te, e zwolni na wiecie 10 tys. z 73 tys. swoich menederw i pracownikw administracji. Jedna trzecia tych osb straci prac w Stanach Zjednoczonych. W 2012 r. koncern chce zatrudnia w USA 65 do 75 tys. osb, czyli nawet o jedn trzeci mniej ni w 2008 roku. Gazeta Wyborcza z 10.02.2009

Na wsparcie hiszpaskiej brany motoryzacyjnej Madryt przeznaczy 4 mld euro, prawie czterokrotnie zwikszajc ogoszony dwa miesice temu pierwszy pakiet wsparcia. W Hiszpanii brana motoryzacyjna zapewnia jedn pit eksportu pastwa. Do zapowiedzianych wczeniej 0,8 mld euro na modernizacj fabryk samochodw i czci samochodo-wych Madryt postanowi doda 1,2 mld euro pastwowych kredytww na zakupy nowych aut przez Hiszpanw. Kolejne 0,5 mld euro kredytw od pastwa dostan mae i rednie firmy wytwarzajce podzespoy i komponenty samochodowe. Na projekty badawcze w motoryzacji rzd Hiszpanii wyda przez dwa lata 320 mln euro oraz udzieli 100 mln euro ulg podatkowych. Dziaalno fabryk motoryzacyjnych maj te uatwi usprawnienia w transporcie samocho-dowym, kolejowym i morskim, na ktre Madryt wyda prawie 1 mld euro. Gazeta Wyborcza z 15.02.2009 Zwolnienia pracownikw, zamknicie czci fabryk i wycofanie z rynku niektrych modeli - to gwne elementy planu restrukturyzacji firm motoryza-cyjnych Chrysler i General Motors. Pod koniec 2008 roku Chrysler i General Motors wystpiy o pomoc rzdow i otrzymay 17 miliardw dolarw. Oba koncerny zostay jednak zobowizane do przedstawienia planw gbokiej restrukturyzacji. Od tego uzaleniono przyznanie im dalszej pomocy. W poowie lutego b.r. General Motors ogosi, e do koca tego roku zwolni 47 tysicy spord 244 tysicy pracownikw. Prac straci 20 tysicy osb zatrudnionych w amerykaskich fabrykach i 27 tysicy pracownikw poza USA. Dodatkowo firma planuje zamknicie 5 kolejnych fabryk. General Motors zmniejszy te liczb produkowanych modeli z 8 do 4. Z rynku znikn miedzy innymi niedochodowe Saturny. Koncern Chrysler zapowiedzia zwolnienie 3 tysicy pracownikw oraz wycofanie

z produkcji dwch modeli SUV Aspen i Durango oraz samochodu PT Cruiser. Gazeta Wyborcza z 18.02.2009 20 lutego b.r. Sejm przyj nowelizacj ustawy Prawo o ruchu drogowym przewidujc wprowadzenie systemu grzywien za jazd z nadmiern szybkoci opartego o automatyczny system fotoradarw. Nowe przepisy wejd w yciu w 2010 roku. Budowa systemu ma kosztowa 150 mln z., ale uzyskane dziki niemu zmniejszenie liczby wypadkw drogowych powinno przynie miliardowe oszczdnoci. Najwysze grzywny obowizywa bd w miastach a najnisze na autostradach i drogach ekspresowych (za przekroczenie szybkoci od 10 do 20 km/h w miecie zapacimy 200z, poza miastem 150z a na autostradzie 100z). Odpowiada bdzie waciciel auta. Paccy szybko uzyskaj 20% rabat. Zwlekajcy z zapat zapac podwjnie. Wiksze kary paci bd recydywici. Gazeta Wyborcza z 21-22.02.2009 Rzd Rosji postanowi wesprze swoje zakady samochodowe, opacajc z bude-tu pastwa odsetki od kredytw na auta - do stawki 8 proc. cznie. Ogoszono ju list aut, ktre mona kupi z dotacj. S na niej wszystkie modele koncernu AwtoWAZ, producenta ady, oraz terenowy UAZ Patriot i auto klasy redniej Volga Siber (licencyjny Chrysler Sebring). Z dotacji mog te skorzysta nabywcy kilku montowanych w Rosji aut zagranicznych marek. To Chevrolet Niva (dzieo spki AwtoWAZ i GM), Renault Logan (Renault ma 25 proc. akcji AwtoWAZ), Fiat Albea, Skoda Fabia i VW Jetta oraz Ford Focus i Kia Spectra (montowany przez spk AwtoWAZ). Gazeta Wyborcza z 23.02.2009 Opel stanie si firm odseparowan od General Motors, w ktrej ponad jedn czwart akcji przejm nowi inwestorzy. Firma potrzebuje 3,3 mld euro rzdowego wsparcia, ktre spaciby do 2015 r.

W ostatnim kwartale zeszego roku europejska cz GM z powodu kryzysu na rynku motoryzacyjnym miaa 2,9 mld dol. strat. Amerykaski koncern nie jest w stanie pomc swoim europejskim fabrykom, bo sam jest pogrony w tarapatach finansowych. W zeszym roku GM mia 31 mld dol. strat netto, a przez ostatnie cztery lata koncern mia cznie ponad 85 mld dol. strat. Rzd Niemiec nie wyklucza wsparcia Opla. Wczeniej firma musi przygotowa plan reorganizacji. Wadze Niemiec domagaj si take zmniejszenia zalenoci Opla od GM. Nie wiadomo, jak zmiany w Oplu wpyn na przyszo fabryki tej firmy w Gliwicach. Wedug nieoficjalnych doniesie GM chce zamkn sze zakadw w Europie Gazeta Wyborcza z 27.02.2009 Tysic euro na zakup nowego auta dostan serbscy kierowcy, oddajc na zom samochd, ktry ma ponad dziewi lat. Pastwow premi mona przeznaczy tylko na zakup Fiata Punto (cena bez ulgi - 7 tys. euro) montowanego w serbskich zakadach Zastava. Subwencje maj pobudzi produkcj tej jedynej fabryki aut w Serbii. Belgrad wspiera produkcj brany motoryzacyjnej, chocia Serbia jest w fatalnej sytuacji finansowej i zabiega o 2 mld dol. ratunkowej poyczki z Midzynarodowego Funduszu Waluto-wego Gazeta Wyborcza z 27.02.2009

Od pocztku marca do 1,5 tys. euro premii dostan kierowcy na Sowacji, ktrzy kupujc nowe auto, oddadz na zom stary pojazd. Premi w wysokoci 1-1,5 tys. euro przewidziano dla nabywcw nowych aut, ktrzy oddadz na zom pojazd ponad 10-letni. Na dotacje na zakup nowych samochodw rzd w Bratysawie przezna-czy 33 mln euro z tegorocznego budetu. Wadze w Bratysawie obawiaj si, e sprzeda nowych aut spadnie w tym roku o 30 proc. W 2008 r. Sowacy kupili 70 tys. nowych samochodw osobowych. Gazeta Wyborcza z 01.03.2009

Pomimo zaamania globalnego rynku motoryzacyjnego (jeszcze w 2008 roku sprzeda nowych aut spada w USA o 19%, a w Europie o 8%) nie ma obawy, e wiatowe marki znikn. Wytwarzajcej koncerny (w 2008 r. 72 mln pojazdw) stanowi zbyt wany komponent gospodarczy (roczne przychody wszystkich producentw aut przekraczaj 3,5 bln dolarw, koncerny te daj prac bezporednio 20 mln osb, a porednio liczbie osb siedmiokrotnie wyszej, dostarczaj tylko w dziesiciu przodujcych krajach ok. 350 mln dolarw wpyww podatkowych), aby poszczeglne pastwa zaryzykoway ich bankructwa. Std naley oczekiwa narastania pomocy kierowanej przez poszczeglne pastwa dla rodzimych producentw aut. Nie oznacza to, e koncerny te nie powinny sta si przedmiotem istotnej restrukturyzacji. Wprost z 6/2009 W 2007 roku tylko w Niemczech w 157 akcjach naprawczych ogoszonych przez producentw serwisowano ponad milion samochodw, a w Stanach Zjednoczonych 15 mln pojazdw. Obowizek ujawniania i usuwania wad wprowadzio od 1998 roku zarwno ustawodawstwo unijne, jak i amerykaskie. Wady fabryczne dotycz zarwno tak newralgicznych dla bezpieczestwa podzespow, jak silniki, zawieszenia, ukady hamulcowe, jak rwnie prestiowych drobiazgw. W 2008 roku japoska Toyota wezwaa do serwisw wacicieli 30 tys. Lewusw w celu wymiany mocowa dywanikw. Koszt usunicia wad fabrycznych na etapie produkcji jest 10-krotnei taszy od kosztu ich usuwania w serwisach, ale globalna konkurencja wymuszajca wypuszczanie nowych modeli co 4-5 lat uniemoliwia dokadne ich sprawdzenie przed wypuszczeniem na rynek. Wprost nr 7/2009 W 2009 roku Pastwowy Fundusz Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych

bdzie mg przeznaczy tylko 301 mln z na realizacj wasnych programw na rzecz osb niepenosprawnych tj. o ponad 50% mniej ni w 2008 roku. W konsekwencji PFRON nie przewiduje w biecym roku naboru wnioskw na dofinansowanie do zakupu samochodu przez osoby niepenosprawne. W 2008 roku Fundusz przekaza na ten cel 217 mln z dla 9 tys. osb niepenosprawnych spord 16 tys. ktre aplikoway o pomoc. Gazeta Prawna nr 13/2009 Z pocztkiem 2009 roku zwikszono ilo paliwa zwolnionego z podatku VAT przewoonego w zbiornikach samochodw ciarowych wjedajcych spoza obszaru Unii. Paragraf 13 punkt 8 rozporzdzenia ministra finansw z 28 listopada 2008 roku w sprawie wykonywania niektrych przepisw ustawy o podatku od towarw i usug (Dz. U. nr 122 poz. 1336) zwalnia od podatku VAT import paliwa, zwolnionego od ca na podstawie przepisw celnych, przewoonego w standardowych zbiorni-kach w iloci nieprzekraczajcej 600 litrw, stanowicych wyposaenie handlowych pojazdw samochodowych sucych do przewozu cznie z kierowc wicej ni 9 osb lub towarw. Gazeta Prawna nr 13/2009 Polski rynek rodkw smarnych szacowany jest na ok. 220 tys. ton. Blisko poow zapotrzebowania, szacowanego na 100 tys. ton generuje motoryzacja, z czego ponad 50% stanowi oleje silnikowe. Warto polskiego rynku rodkw smarnych szacowana jest na kilka miliardw zotych. Okoo 30% rynku rodkw smarnych naley do Lotos Oil (sprzeda w 2007 roku przekroczya poziom 500 mln z). Problemem staje si przemyt taszych nie oboonych akcyz olejw z zagranicy. Jedna trzecia wysokiej jakoci olejw psyntetycznych i syntety-cznych jest eksportowana. Gazeta Prawna nr 14/2009

Fotele nowego Peugeota 308 CC obok mechanizmw i silnikw do regulowania pozycji posiadaj kanay systemu Airwave toczcego ciepe powietrze na ramiona kierowcy i pasaera. Ponadto fotele te jako pierwsze na wiecie wyposaone s w miniaturowe poduszki powietrzne w zagwkach. Focus, stycze 2009 Studenci Instytutu Inynierii Samocho-dowej w Aachen wygrali konkurs ogoszony przez Forda na nowego Forda T-2015. Trzyosobowy pickup, w ktrym kierowca siedzi porodku bdzie mg by rejestrowany zarwno w krajach o ruchu prawostronnym, jak i w krajach o ruchu lewostronnym. Pojazd way ma jedynie 800 kg i moe by wyposaony w napd hybrydowy lub elektryczny. Focus, stycze 2009 Od listopada 2008 roku w Poznaniu kursuje pierwszy w Polsce autobus hybrydowy: Solaris Turbino 18 Hybrid. Autobus wyposaony jest obok silnika spalinowego w dwa dodatkowe silniki elektryczne, zasilane z baterii adowanej energi uwalnian podczas hamowania pojazdu. Autobus kosztuje wprawdzie 1,5 mln z, przy cenie zwykego odpowiednika 350 tys. z, ale dziki ograniczeniu zuyciu paliwa o 23% jego koszty po 6-7 latach eksploatacji rekompensuj wysz cen. Focus, stycze 2009 W miejscowoci Pniewy (Wielkopolska) kosztem 10 mln euro powstanie centrum logistyczne i magazyn czci zamiennych Honda Logistics Center Central Europe Sp. z o.o. obiekt o powierzchni 20 tys. metrw kwadratowych obsugiwa bdzie sieci dilerskie i serwisowe Hondy obok Polski take w krajach batyckich oraz we wschodnich landach Niemiec. Polska Gazeta Transportowa nr 8/2009 W czwartym kwartale b.r. powinna wystartowa budowa drugiej przeprawy mostowej w Toruniu, wprowadzonej dziki

wysikom lokalnych wadz na podstawow list kluczowych projektw Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowi-sko. Most o dugoci 540 metrw, szerokoci 30 metrw, nonoci 50 ton wg biecych cen kosztujcy 650 mln z oddany do uytku powinien by w 2012 roku. Inwestycja zostanie sfinansowana w poowie rodkami unijnymi i w poowie rodkami wasnymi Torunia. Polska Gazeta Transportowa nr 8/2009 wiatowy kryzys finansowy odbija si negatywnie nie tylko na producentach pojazdw rwnie na brany motoryzacyjnych czci zamiennych. Sprzeda opon do samochodw ciarowych piciu firm oponiarskich funkcjonujcych na polskim rynku w 2008 roku w stosunku do 2007 roku spada o 13% (do poziomu 524 tys. opon). Najwikszy spadek zanotowano w segmencie opon na osie prowadzce a o 17%. Spadek sprzeday opon wynika zarwno ze zmniejszenia przewozw, jak rwnie z dziaa oszczdnociowych przewonikw Polska Gazeta Transportowa nr 8/2009

Zebra i opracowa: MM

NOWE PRZEPISYNOWE PRZEPISYNOWE PRZEPISYNOWE PRZEPISY

Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008r. w sprawie wymaga jakociowych dla paliw ciekych (Dz U. nr 221 poz. 1441). Ustawa z dnia 21 listopada 2008r. o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. nr 223 poz. 1461). Rozporzdzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 12 grudnia 2008r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie przyjcia Uzupenienia Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006. (Dz.U. nr. 224 poz. 1480). Rozporzdzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 15 grudnia 2008r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie udzielenia pomocy na szkolenia w ramach regionalnych programw operacyjnych (Dz.U. nr 224 poz. 1482). Rozporzdzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 16 grudnia 2008r.zmieniajce rozporzdzenie w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programw operacyjnych. (Dz. U. nr 224 poz. 1483). Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 11 grudnia 2008r. w sprawie wzoru zgoszenia zbioru danych do rejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych. (Dz. U. nr 229 poz. 1536). Ustawa z dnia 6 grudnia 2008r. o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym. (Dz. U. nr 234 poz.1573). Ustawa z dnia 6 grudnia 2008r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz

o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym. (Dz.U. nr 234 poz. 1574). Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2008r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie szczegowych warunkw technicznych dla znakw i sygnaw drogowych oraz urzdze bezpieczestwa ruchu drogowego i warunkw ich umieszczania na drogach (Dz. U. nr 225 poz. 1596). Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 grudnia 2008r. w sprawie nadania statutu Urzdowi Dozoru Technicznego (Dz. U. nr 5 poz. 19). Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 17 grudnia 2008r. w sprawie dokonywania oceny poziomw substancji w powietrzu. (Dz. U. nr 5 poz. 31). Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 stycznia 2009r. w sprawie wymaga jakociowych dla biopaliw ciekych. (Dz.U. nr 18 poz. 98). Rozporzdzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 2 lutego 2009r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie udzielania przez Polsk Agencj Rozwoju Przedsibiorczoci pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013. (Dz. U. nr 19 poz. 103). Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 10 lutego 2009r. w sprawie ustalenia Programu rzeczowo-finansowego dla inwestycji drogowych realizowanych z wykorzystanie rodkw Krajowego Funduszu Drogowego na rok 2009r. (Dz.U. nr 30 poz. 191). Dziennik Urzdowy Ministra Infrastruktury Nr 2 z dnia 30 stycznia 2009r. w sprawie zatwierdzenia statutu Instytutu Transportu Samochodowego. (Dz. Urzdowy Ministra Infrastruktury nr 1 poz. 1).

Z YCIA ITS

Program ShLOW w Polsce

12 stycznia 2009 roku prezentacj w Wyszej Szkole Policji w Szczytnie rozpoczyna si w Polsce realizacja programu ShLOW (Show Me How Slow. Mobilising Transport Research into Speed

Managament).

Program SHLOW jest dwuletnim midzynarodowym programem realizowanym w ramach 7 Programu Ramowego Unii Europejskiej, a jego gwnym celem jest wykorzystanie wynikw bada naukowych w obszarze zarzdzania prdkoci i prezentacja w praktyce, w jaki sposb nadmierna i nieodpowiednia do warunkw drogowych prdko jazdy pojazdw moe by ograniczana poprzez wdroenie nowych rozwiza prewencyjnych. Program koordynowany jest przez Europejsk Rad Bezpieczestwa Transportu (European Transport Safety Council - ETSC) i uczestniczy w nim 10 krajw unijnych (Austria, Belgia, Czechy, Grecja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Szwecja oraz Wielka Brytania). Program SHLOW adresowany jest do studentw rnych kierunkw i rnych poziomw nauczania (studia dzienne i wieczorowe, kursy podyplomowe, studia doktoranckie). Zadaniem uczestnikw programu jest przygotowanie projektw ograniczajcych negatywny wpyw nieadekwatnych prdkoci na bezpieczestwo ruchu drogowego oraz ich wdroenie na poziomie lokalnym. Program realizowany bdzie etapowo. Do poowy lutego br. we wszystkich uczestniczcych w programie krajach na wybranych uczelniach wyszych zostan

zorganizowane publiczne prezentacje programu SHLOW. Studenci, ktrzy zdecydowali si na udzia w dalszej czci programu i dokonali terminowej rejestracji, odbd tygodniowe, bezpatne szkolenie Brukseli z zakresu zarzdzania prdkociami (kwiecie 2009). Podczas szkolenia studenci bd uczestniczy w wykadach przygotowanych przez ekspertw z rnych krajw, w pracach grup roboczych, odwiedz take kilka miejsc, gdzie ju wdroono rozwizania z zakresu zarzdzania prdkoci. Po powrocie do kraju studenci przygotuj wasne propozycje rozwizania problemu nadmiernych prdkoci w ruchu drogowym i podejm prby ich wdroenia. Studenckie propozycje mog dotyczy rozwiza inynierskich, edukacyjnych i kontrolnych. Wszystkie przygotowane w czasie trwania programu propozycje bd nastpnie oceniane przez midzynarodowe jury, a zwycizcy konkursu nagrodzeni zostan podczas ceremonii koczcej realizacj programu w Brukseli. Dla najlepszych studentw, ktrym uda si przekona decydentw (np. wadze lokalne, czy kierownictwa przedsibiorstw transportowych) do wdroenia zaproponowanych przez nich rozwiza przewidziano nagrody. Przewiduje si, e nagrody otrzyma najlepszy student z danego kraju oraz zwycizca caego konkursu. Ceremonia wrczenia nagrd zorganizowana zostanie podczas midzynarodowej konferencji dotyczcej zarzdzania prdkoci w Brukseli wiosn 2010 roku. Szczegowe informacje o programie SHLOW dostpne s na stronie internetowej pod adresem: www.shlow.eu. W Polsce prezentacja programu ShLOW odbya si kolejno w nastpujcych miejscach: 1. 12. 01. 2009 r. w Wyszej Szkole Policji w Szczytnie (12-100 Szczytno ul. Marszaka Jzefa Pisudskiego 111, sala 7B/Sala Kinowa, godz. 16:10); www. wspol.edu.pl

2. 13. 01. 2009 r. na Politechnice Gdaskiej (80-952 Gdask ul. Narutowicza 11/12, sala 167 Wydziau Inynierii Ldowej, godz. 10:00); ww.pg.gda.pl/wil/gowna.html 3. 14. 01. 2009 r. na Politechnice Warszawskiej (00-637 Warszawa ul. Armii Ludowej 16, sala 101 Wydziau Inynierii Ldowej, godz. 11:00); www.il.pw.edu.pl 4. 14. 01. 2009 r. w Szkole Wyszej Psychologii Spoecznej (03-815 Warszawa ul. Chodakowska 19/31 w auli nr 343, godz. 17:00); www.swps.pl 5. 22. 01. 2009 r. na Politechnice Krakowskiej (31-155 Krakw ul. Warszawska 24, sala 401 Wydziau Inynierii Ldowej, godz. 9:15); www.wil.pk.edu.pl Szczegowych informacji o programie ShLOW udzieli mog: Gabriel Simcic European Transport Safety Council 20 Av des Celtes B-1040 Brussels Tel. +32 (0) 2 230 4106 Fax. +32 (0) 2 230 4215 e-mail: gabriel simcic@etsc.be Ilona Butler Instytut Transportu Samochodowego Centrum Bezpieczestwa Ruchu Drogowego 03-301 Warszawa ul. Jagielloska 80 Tel. +48 22 811 32 31 wew. 130 Fax. +48 22 811 09 06 e-mail: ilona.buttler@its.waw.pl Projekt badawczy naczepy Big-MAXX

firmy Koegel

W dniu 13 stycznia 2009 roku w siedzibie ITS odbya si prezentacja firmy Koegel, producenta i importera naczep i zabudw, dotyczca propozycji prowadzenia w Polsce projektu badawczego naczepy Big-MAXX. W ramach projektu przewiduje si eksploatacj pilotaow ok. 150 szt. wspomnianej naczepy, ktrej dugo przekracza o 1,3 m. warto okrelon w przepisach. W efekcie dugo zestawu pojazdw z ustawowych 16,5 m. zwiksza si na 17,8 m. Firma Koegel przedstawia

szereg korzyci wynikajcych z eksploatacji takiej naczepy, m.in. moliwo przewozu 37 europalet zamiast 34 i w efekcie mniejsz liczb pojazdw na drogach do wykonania tej samej pracy przewozowej (ok. 10% mniejsza emisja CO2 i zuycie paliwa). Wedug danych producenta, potwierdzonych badaniami w ITS, naczepa spenia wszelkie wymagania przepisw (z wyjtkiem dugoci dopuszczalnej), take dotyczce manewrowoci, w tym przejazdu przez standardowe ronda i poruszania si w miastach. W Niemczech zostao ju dopuszczonych do ruchu pilotaowo 300 jednostek tego typu na 6 lat (w projekcie uczestniczy 40 firm spedycyjnych), w Czechach naczepa Big-MAXX zostaa dopuszczona bez adnych limitw. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Infrastruk-tury w osobach Sekretarza Stanu Tadeusza Jarmuziewicza oraz kierownictwa Departamentu Transportu Drogowego, a take producenci, importerzy naczep i samochodw ciarowych, Zrzeszenie Midzy-narodowych Przewonikw Drogowych oraz przedstawiciele ITS. Sekretarz Stanu Tadeusz Jarmuziewicz wyrazi zainteresowanie projektem twierdzc, i brak udziau Polski w takim projekcie czyni nas zdecydowanie mniej atrakcyjnymi w dziedzinie transportu drogowego w stosunku do naszych ssiadw: Niemcw i Czechw. Przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury zobowizali si po raz kolejny do rozpatrzenia projektu pod wzgldem formalnym oraz zwrcili si do ITS i pozostaych firm produkujcych naczepy z prob o udzia w projekcie badawczym.

Spotkanie z Ministrem Zbigniewem

Rapciakiem W dniu 14 stycznia 2009 roku w Instytucie Transportu Samochodo-wego zoy wizyt Podsekretarz Stanu w Ministerstwie

Infrastruktury Zbigniew Rapciak. Wizyta miaa charakter zapoznawczy. Suya zapre