bip.powiat-skierniewice.plbip.powiat-skierniewice.pl/upload/4150/POS Powiat... · Web viewProgram...

Załącznik do Uchwały Nr XLV/201/14 Rady Powiatu

w Skierniewicach z dnia 29 października 2014 r

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU SKIERNIEWICKIEGO NA LATA 2014-2017

Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2018-2021

Program ochrony środowiska dla powiatu skierniewickiego na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021

SKIERNIEWICE, 2014

AUTOR:

EKO – TEAM Sebastian Kulikowskiul. Poniatowskiego 20/14, 59-900 Zgorzelectel. 0691 015 026, fax. 75 613 81 34e-mail: [email protected], www.ekoteam.com.pl

Instytucje współpracujące przy opracowaniu niniejszego dokumentu:1 Urząd Gminy w Bolimowie2 Urząd Gminy w Głuchowie3 Urząd Gminy w Godzianowie4 Urząd Gminy w Kowiesach5 Urząd Gminy w Lipcach Reymontowskich6 Urząd Gminy w Nowym Kawęczynie7 Urząd Gminy w Makowie8 Urząd Gminy w Skierniewicach9 Urząd Gminy w Słupii10 Zarząd Dróg Wojewódzkich w Łodzi11 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Warszawie12 Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie13 Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi14 Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie15 Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Łodzi16 Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego17 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi18 PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

2


SPIS TREŚCI

1. WSTĘP..........................................................................................................................................................81.1. PODSTAWA OPRACOWANIA...................................................................................................................81.2. METODOLOGIA OPRACOWANIA, ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU I JEGO PODSTAWY PRAWNE......................81.3. UWARUNKOWANIE ZEWNĘTRZNE........................................................................................................10

1.3.1. POLITYKA EKOLOGICZNA.....................................................................................................................101.3.2. AKTUALIZACJA STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA 2007- 2020....101.3.3. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA 2007-2013.....111.3.4. PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO......................121.3.5. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 2012....................................121.3.6. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 2012...........................................13

2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA POWIATU SKIERNIEWICKIEGO..........................................152.1. POŁOŻENIE...........................................................................................................................................152.2. UKSZTAŁTOWANIE TERENU.................................................................................................................162.3. KLIMAT................................................................................................................................................162.4. OTOCZENIE SPOŁECZNO - GOSPODARCZE............................................................................................162.5. TURYSTYKA I REKREACJA...................................................................................................................18

3. OCENA DOTYCHCZASOWYCH DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE OD CZASU PRZYJĘCIA POPRZEDNIEGO PROGRAMU...................................................19

3.1. ZADANIA REALIZOWANE PRZEZ GMINY POWIATU SKIERNIEWICKIEGO...............................................193.2. ZADANIA REALIZOWANE PRZEZ POWIAT.............................................................................................24

4. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO...........................................................................274.1. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU.....................................................................................27

4.1.1. Formy ochrony przyrody...........................................................................................................274.1.2. Zieleń urządzona.......................................................................................................................294.1.3. Identyfikacja potrzeb.................................................................................................................304.1.4. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021.....................................................314.1.5. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu.............................................32

4.2. OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW...................................................................................364.2.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego...............................................................................364.2.2. Identyfikacja potrzeb.................................................................................................................374.2.3. Cele i zadania środowiskowe na do roku 2017 i do roku 2021................................................394.2.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów.........................40

4.3. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI...........................................................................................................414.3.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego...............................................................................41

4.3.1.1. Użytkowanie powierzchni....................................................................................................414.3.1.2. Struktura gospodarstw rolnych.............................................................................................424.3.1.3. Kontrole terenów użytkowanych rolniczo............................................................................434.3.1.4. Instytucje obsługujące rolnictwo..........................................................................................44

4.3.2. Identyfikacja potrzeb.................................................................................................................45

3


4.3.3. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021.....................................................464.3.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony powierzchni ziemi.................................................47

4.4. GOSPODAROWANIE ZASOBAMI GEOLOGICZNYMI................................................................................484.4.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego...............................................................................484.4.2. Identyfikacja potrzeb.................................................................................................................484.4.3. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021.....................................................494.4.4. Harmonogram zadań w zakresie gospodarowania zasobami geologicznymi..........................49

5. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII.........................515.1. MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ, ENERGOCHŁONNOŚĆ I ODPADOWOŚĆ PRODUKCJI.......515.2. WYKORZYSTANIE ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH....................................................................525.3. KSZTAŁTOWANIE ZASOBÓW WODNYCH ORAZ OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY.......53

5.3.1. Charakterystyka zagrożenia powodziowego w powiecie..........................................................535.3.2. Identyfikacja potrzeb.................................................................................................................565.3.3. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i 2021..................................................................585.3.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przed powodzią i suszą..........................................58

6. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO NA OBSZARZE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO....................................................................................60

6.1. GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA....................................................................................................606.1.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego...............................................................................60

6.1.1.1. Hydrografia...........................................................................................................................606.1.1.2. Zaopatrzenie w wodę............................................................................................................656.1.1.3. Odprowadzanie ścieków.......................................................................................................67

6.1.2. Źródła zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych.................................................716.1.3. Identyfikacja potrzeb.................................................................................................................736.1.4. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021.....................................................756.1.5. Harmonogram zadań w zakresie gospodarki wodno – ściekowej............................................76

6.2. ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA..........................................................................................................796.2.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego...............................................................................796.2.2. System gazowniczy....................................................................................................................826.2.3. Sieć ciepłownicza......................................................................................................................826.2.4. Bilans emisji pyłowej i gazowej................................................................................................826.2.5. Identyfikacja potrzeb.................................................................................................................886.2.6. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021.....................................................896.2.7. Harmonogram zadań w zakresie ochrony powietrza................................................................90

6.3. GOSPODARKA ODPADAMI....................................................................................................................936.3.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego...............................................................................936.3.2. Identyfikacja potrzeb.................................................................................................................976.3.3. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021...................................................1006.3.4. Harmonogram zadań w zakresie gospodarki odpadami.........................................................101

6.4. ODDZIAŁYWANIE HAŁASU.................................................................................................................1036.4.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego.............................................................................103

6.4.1.1. Hałas przemysłowy.............................................................................................................1036.4.1.2. Hałas drogowy....................................................................................................................1036.4.1.3. Hałas kolejowy...................................................................................................................106

6.4.2. Identyfikacja potrzeb...............................................................................................................1066.4.3. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021...................................................1086.4.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przed hałasem......................................................109

6.5. ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH...........................................................................110

4


6.5.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego.............................................................................1106.5.2. Identyfikacja potrzeb...............................................................................................................1136.5.3. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021...................................................1146.5.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przez oddziaływaniem pół elektromagnetycznych115

7. SUBSTANCJE CHEMICZNE W ŚRODOWISKU I POWAŻNE AWARIE....................................116

8. DOSTĘP DO INFORMACJI, EDUKACJA EKOLOGICZNA, UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA....1188.1. EDUKACJA EKOLOGICZNA.................................................................................................................118

8.1.1. Dostęp do informacji...............................................................................................................1188.1.2. Edukacja ekologiczna.............................................................................................................119

9. UWARUNKOWANIA FINANSOWE REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ WYNIKAJĄCYCH Z PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA...................................................................................................120

9.1. WPROWADZENIE................................................................................................................................1209.2. OCENA MOŻLIWOŚCI PREFERENCYJNEGO FINANSOWANIA ZADAŃ WYNIKAJĄCYCH Z PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA...................................................................................................................................121

9.2.1. Środki pochodzące ze źródeł krajowych.................................................................................1219.2.1.1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej......................................1219.2.1.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi.....................122

9.2.2. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych...........................................................................1249.2.2.1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko..............................................................1249.2.2.2. Norweski Mechanizm Finansowy / Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego.......................................................................................................................................1259.2.2.3. Środki Unii Europejskiej w latach 2014-2020...................................................................126

10. NAKŁADY NA REALIZACJĘ ZADAŃ PROGRAMU I PROPONOWANE ŹRÓDŁA ICH FINANSOWANIA..............................................................................................................................................126

10.1. KIERUNKI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE WSPÓŁFINANSOWANIA ZADAŃ „POZOSTAŁYCH”..........................12710.2. WPŁYW WYDATKÓW PROGRAMOWYCH NA SYTUACJĘ FINANSOWĄ BUDŻETU POWIATU.................127

11. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO......................................................................12811.1. INSTRUMENTY POLITYKI OCHRONY ŚRODOWISKA.............................................................................12811.2. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO NA OBSZARZE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO..............12811.3. MONITORING ŚRODOWISKA...............................................................................................................12911.4. STRUKTURA ZARZĄDZANIA PROGRAMEM.........................................................................................13011.5. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU..............................................13211.6. WSKAŹNIKI MONITORINGU POWIATOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA..........................133

12. WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA..................................................................................................................................................134

12.1. WPROWADZENIE................................................................................................................................13412.2. ZASADY OGÓLNE...............................................................................................................................13412.3. STRUKTURA GMINNEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA..........................................................13412.4. SPOSÓB UWZGLĘDNIANIA ZAPISÓW POWIATOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINNYCH PROGRAMACH................................................................................................................................13512.5. ŹRÓDŁA INFORMACJI WYMAGANE PRZY SPORZĄDZANIU GMINNYCH PROGRAMÓW.........................135

13. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM........................................................137

SPIS TABELTABELA 1 POWIERZCHNIA POWIATU SKIERNIEWICKIEGO..........................................................................................16TABELA 2 LICZBA MIESZKAŃCÓW NA TERENIE GMIN POWIATU SKIERNIEWICKIEGO....................................................17TABELA 3 PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ WPISANE DO REJESTRU REGON....................................................17TABELA 4 SZLAKI ROWEROWE I PIESZE NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO....................................................18

5


TABELA 5 WYKAZ POZWOLEŃ EMISYJNYCH NA WPROWADZANIE GAZÓW I PYŁÓW DO POWIETRZA...............................25TABELA 6 POWIERZCHNIOWE FORMY OCHRONY PRZYRODY NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO......................27TABELA 7 LICZBOWE ZESTAWIENIE POMNIKÓW PRZYRODY NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO.......................29TABELA 8 POWIERZCHNIA TERENÓW ZIELENI URZĄDZONEJ NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO......................30TABELA 9 WYKAZ WÓD, URZĄDZEŃ MELIORACJI WODNYCH ORAZ ZMELIOROWANYCH GRUNTÓW NA TERENIE POWIATU

SKIERNIEWICKIEGO........................................................................................................................................56TABELA 10 ZESTAWIENIE PUNKTÓW BADAWCZYCH WÓD PODZIEMNYCH W SIECI KRAJOWEJ W ROKU 2013 NA TERENIE

POWIATU SKIERNIEWICKIEGO WRAZ Z OCENĄ JAKOŚCI W LATACH 2007-2012.................................................65TABELA 11 ZESTAWIENIE KOMUNALNYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W POWIECIE SKIERNIEWICKIM............................67TABELA 12 WYKAZ WAŻNIEJSZYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W POWIECIE SKIERNIEWICKIM.......................................69TABELA 13 CHARAKTERYSTYKA AGLOMERACJI NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO.........................................71TABELA 14 KLASY STREF I WYMAGANE DZIAŁANIA W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMÓW STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZENIA,

UZYSKANYCH W ROCZNEJ OCENIE, JAKOŚCI POWIETRZA, DLA PRZYPADKÓW, GDY OKREŚLONY JEST MARGINES TOLERANCJI...................................................................................................................................................80

TABELA 15 KLASY STREF I WYMAGANE DZIAŁANIA W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMÓW STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZENIA, UZYSKANYCH W ROCZNEJ OCENIE, JAKOŚCI POWIETRZA, DLA PRZYPADKÓW, GDY MARGINES TOLERANCJI NIE JEST OKREŚLONY............................................................................................................................................80

TABELA 16 DŁUGOŚĆ DRÓG PUBLICZNYCH NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO..............................................86TABELA 17 ROCZNA EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE

POWIATU SKIERNIEWICKIEGO W 2013 ROKU...................................................................................................87TABELA 18 NARUSZENIA DOPUSZCZALNYCH POZIOMÓW HAŁASU W ŚRODOWISKU I ICH ZAKRES..............................104TABELA 19 WYNIKI POMIARÓW MONITORINGOWYCH PEM W 2013 R. NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO....113TABELA 20 WYKAZ TRAS DROGOWYCH, PO KTÓRYCH PRZEWOŻONE SĄ MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE.........................116TABELA 21 WSKAŹNIKI MONITORINGU PPOŚ.........................................................................................................133

SPIS RYSUNKÓWRYSUNEK 1 POŁOŻENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO NA TLE WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO......................................15RYSUNEK 2 PODMIOTY GOSPODARCZE WPISANE DO REJESTRU REGON...................................................................18RYSUNEK 3 GRUNTY LEŚNE NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO (HA).............................................................36RYSUNEK 4 LESISTOŚĆ NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO (%).....................................................................36RYSUNEK 5 OBSZARY LEŚNE W REGIONIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO....................................................................37RYSUNEK 6 POWIERZCHNIA UŻYTKÓW ROLNYCH W POWIECIE SKIERNIEWICKIM........................................................41RYSUNEK 7 UDZIAŁ GLEB POSZCZEGÓLNYCH KLAS BONITACJI W OGÓLNEJ POWIERZCHNI GLEB UŻYTKOWANYCH

ROLNICZO......................................................................................................................................................42RYSUNEK 8 LICZBA GOSPODARSTW ROLNYCH NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO WEDŁUG DANYCH ZE SPISU

ROLNEGO 2010..............................................................................................................................................43RYSUNEK 9 OBSZARY NARAŻONE NA NIEBEZPIECZEŃSTWO POWODZI W DOLINIE RAWKINA TERENIE POWIATU...........54RYSUNEK 10 OCENA STANU JCW BADANYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO W LATACH 2010-2012.........61RYSUNEK 11 LOKALIZACJA GŁÓWNYCH ZBIORNIKÓW WÓD PODZIEMNYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

......................................................................................................................................................................64RYSUNEK 12 CHARAKTERYSTYKA SIECI WODOCIĄGOWEJ W POWIECIE SKIERNIEWICKIM............................................66RYSUNEK 13 ILOŚĆ ZBIORNIKÓW BEZODPŁYWOWYCH ORAZ PRZYDOMOWYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW.....................71RYSUNEK 14 ŁADUNKI ZANIECZYSZCZEŃ W ŚCIEKACH OCZYSZCZONYCH Z TERENU POWIATU SKIERNIEWICKIEGO

(MG/ROK)......................................................................................................................................................72RYSUNEK 15 PUNKTOWE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH ZLEWNI BZURY W POWIECIE

SKIERNIEWICKIM............................................................................................................................................72RYSUNEK 16 ROZMIESZCZENIE EMITORÓW PUNKTOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM W 2013 ROKU.....................81RYSUNEK 17 ROZMIESZCZENIE ORAZ ŁADUNKI EMISJI PUNKTOWEJ SO2 W POWIECIE SKIERNIEWICKIM W 2013 R.....83RYSUNEK 18 ROZMIESZCZENIE ORAZ ŁADUNKI EMISJI PUNKTOWEJ NO2 W POWIECIE SKIERNIEWICKIM W 2013 R.....83RYSUNEK 19 ROZMIESZCZENIE ORAZ ŁADUNKI EMISJI PUNKTOWEJ PM10 W POWIECIE SKIERNIEWICKIM W 2013 R..84

6


RYSUNEK 20 ROZMIESZCZENIE ORAZ ŁADUNKI EMISJI PUNKTOWEJ PM2,5 W POWIECIE SKIERNIEWICKIM W 2013 R.84RYSUNEK 21 ROZMIESZCZENIE ORAZ ŁADUNKI EMISJI PUNKTOWEJ CO W POWIECIE SKIERNIEWICKIM W 2013 R......85RYSUNEK 22 ROZMIESZCZENIE ORAZ ŁADUNKI EMISJI PUNKTOWEJ BENZENU W POWIECIE SKIERNIEWICKIM W 2013 R.

......................................................................................................................................................................85RYSUNEK 23 EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ GAZOWYCH Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH NA TERENIE POWIATU

SKIERNIEWICKIEGO (MG/ROK)........................................................................................................................88RYSUNEK 24 PODZIAŁ WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA REGIONY GOSPODARKI ODPADAMI........................................94RYSUNEK 25 ILOŚĆ WYTWORZONYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH ORAZ BUDYNKI OBJĘTE ZBIÓRKĄ ODPADÓW W

LATACH 2009 – 2013 NA TERENIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO.....................................................................95RYSUNEK 26 ILOŚĆ ZMIESZANYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH W POWIECIE SKIERNIEWICKIM (MG/ROK)...................96RYSUNEK 27 ROZMIESZCZENIE PUNKTÓW POMIAROWYCH PEM NA TERENIE WOJ. ŁÓDZKIEGO W LATACH 2011 –

2013............................................................................................................................................................112RYSUNEK 28 MAPA ZAGROŻEŃ W REJONIE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO................................................................117

7


1. WSTĘP1.1. Podstawa opracowania

Podstawą opracowania jest umowa zawarta między EKO-TEAM Sebastian Kulikowski ze Zgorzelca, a Powiatem Skierniewickim na wykonanie pracy pt.: „Program Ochrony Środowiska dla powiatu skierniewickiego na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018 - 2021”.Program powstał w oparciu o dane pochodzące z licznych źródeł są to przede wszystkim:1. Opracowania udostępnione przez Starostwo Powiatowe w Skierniewicach,2. Dane zebrane przez zespół autorów Programu,3. Opracowania i raporty takich instytucji jak m.in.:

Ministerstwo Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Łodzi, Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Państwowy Instytut Geologiczny,

4. Literatura branżowa i specjalistyczna.

1.2. Metodologia opracowania, zawartość dokumentu i jego podstawy prawneProgram Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego został opracowany zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232 ze zm.), jako narzędzie prowadzenia polityki ochrony środowiska w Powiecie.Realizacja Programu powinna doprowadzić do poprawy stanu środowiska naturalnego, oraz zapewnić skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzyć warunki dla stałego i ciągłego wdrożenia wymagań aktualnie obowiązującego prawa.Ustawa – Prawo ochrony środowiska nie określa jednak sztywnych ram programu ochrony środowiska, zwraca natomiast uwagę (art. 17 pkt. 1), by opracowanie uwzględniało pewne elementy określone w art. 14 wynikające również polityki ekologicznej państwa. A są to:

cele ekologiczne; priorytety ekologiczne; poziomy celów długoterminowych; rodzaj i harmonogram działań proekologicznych; środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno ekonomiczne i środki finansowe.

Szczegółowy zakres, sposób oraz forma sporządzania Powiatowego Programu Ochrony Środowiska (POŚ) jest zgodny z przyjętymi 21 grudnia 2002 roku przez Ministerstwo Środowiska „Wytycznymi do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym”. Wytyczne „…mają charakter ramowy i mogą być wykorzystane, jako materiał pomocniczy przy sporządzaniu programów ochrony środowiska”. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego na lata 2014-2021 opracowany został z uwzględnieniem układu strukturalnego „Wytycznych...” oraz umowy pomiędzy Powiatem Skierniewickim a Wykonawcą i zawiera wszystkie wyszczególnione w Polityce ekologicznej elementy. Są to głównie:

racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych, poprawa jakości środowiska, narzędzia i instrumenty realizacji programu, harmonogram realizacji i nakłady na realizację programu, kontrola realizacji programu.

Niniejszy Program Ochrony Środowiska został opracowany ze względu na to, iż mija ustawowy termin wykonania aktualizacji oraz ze względu na wprowadzone zmiany w prawodawstwie.

8


Przesłanką do opracowania aktualizacji są także zmiany, jakie zaszły w środowisku, które powodują iż poprzedni dokument stał się niezgodny ze stanem faktycznym. W niniejszym opracowaniu autorzy starali się wykonać porównanie stanu środowiska, z roku 2008 a obecnym. Jest to możliwe dzięki dokładnemu pozyskiwaniu informacji dotyczących stanu środowiska pochodzących zarówno od gmin należących do Powiatu Skierniewickiego, jednostek uczestniczących w życiu Powiatu, a także badających i gromadzących dane o środowisku. Niniejsze opracowanie zawiera takie elementy jak:

OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO Ochrona przyrody i krajobrazu, Ochrona i zrównoważony rozwój lasów, Ochrona powierzchni ziemi, Ochrona zasobów kopalin,

ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji, Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy,

ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA, JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Jakość wód, Zanieczyszczenie powietrza, Gospodarka odpadami, Poważne awarie, Oddziaływanie hałasu, Oddziaływanie pól elektromagnetycznych,

Struktura Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego na lata 2014-2021 obejmuje:1. Omówienie kierunków ochrony środowiska w poszczególnych gminach, starostwie i instytucjach Powiatu

Skierniewickiego w odniesieniu do racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych w tym racjonalnego użytkowania lasów i zasobów przyrodniczych, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, ochrony gleb, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych z podaniem ich stanu aktualnego,

2. Ocenę stanu wyjściowego i stanu docelowego umożliwiając tym samym identyfikację potrzeb w tym zakresie. Stan docelowy zostanie osiągnięty po zrealizowaniu zaproponowanych zadań stanowiących zarówno zadania powiatu Skierniewickiego, gmin należących do powiatu, a także instytucji i podmiotów działających na analizowanym terenie.

3. Dowodów osiągania stanu docelowego dostarczać będzie ocena efektów działalności środowiskowej, dokonywana okresowo w formie Raportu z Realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego.

Całość działań proekologicznych zamykają wnioski, w których wyspecyfikowane zostały najważniejsze informacje i uwagi odnośnie zadań i potrzeb Powiatu.Dla każdego kierunku działań utworzony został harmonogram realizacji zadań. Zawiera on wykaz zadań własnych - powiatowych, czyli finansowanych w większości ze środków własnych i zadań koordynowanych, czyli takich, które realizowane są na terenie Powiatu, ale nie koniecznie z własnych środków finansowych. Zadania te będą realizowane często bez zaangażowania środków finansowych powiatu przez przedsiębiorstwa działające na obszarze powiatu czy mieszkańców. Harmonogram określa terminy i jednostki odpowiedzialne za realizację zadań, planowane efekty ekologiczne oraz planowane szacunkowe koszty przedsięwzięć. Harmonogramy są zebrane w jedną całość, jako zbiorcze zestawienie w końcowej części opracowania. Pomagają one w realizacji całości zamierzeń inwestycyjnych Powiatu Skierniewickiego.Program zawiera omówienie uwarunkowań finansowych Powiatu. Na podstawie budżetów z ostatnich lat i planu budżetu na rok 2012 i szacunkowych kosztów zaproponowanych zadań nakreślono ogólną sytuację finansową powiatu, przeprowadzono prognozę budżetową oraz przeanalizowano możliwości powiatu w zakresie realizacji najważniejszych zadań. Analiza ta pokazuje jak duże powinno być zaangażowanie środków finansowych pochodzących z zewnątrz na realizację zaplanowanych działań W tej części aktualizacji zostały przedstawione potencjalne i możliwe do pozyskania źródła bezzwrotnego, a także preferencyjnego i komercyjnego dofinansowania.

9


1.3. Uwarunkowanie zewnętrzne1.3.1. POLITYKA EKOLOGICZNA

Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno - gospodarczego.Realizacja tego celu osiągana będzie poprzez niezbędne działania organizacyjne, inwestycyjne (w tym wdrażanie postanowień Traktatu Akcesyjnego), tworzenie regulacji dotyczących zakresu korzystania ze środowiska i reglamentowania poziomu tego wykorzystania w najważniejszych obszarach ochrony środowiska. Stąd celami realizacyjnymi Polityki ekologicznej są:

wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska, ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii, dalsza poprawa, jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia

mieszkańców Polski, ochrona klimatu.

Polityka ekologiczna państwa ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska. We współczesnym świecie oznacza to przede wszystkim, że polityka ta powinna być elementem równoważenia rozwoju kraju i harmonizowania z celami ochrony środowiska celów gospodarczych i społecznych. Oznacza to także, że realizacja polityki ekologicznej państwa w coraz większym stopniu powinna dokonywać się poprzez zmiany modelu produkcji i konsumpcji, zmniejszanie materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności gospodarki oraz stosowanie najlepszych dostępnych technik i dobrych praktyk gospodarowania, a dopiero w dalszej kolejności poprzez typowo ochronne, tradycyjne działania takie jak oczyszczanie gazów odlotowych i ścieków, unieszkodliwianie odpadów. Oznacza to również, że aspekty ekologiczne powinny być obligatoryjnie włączane do polityk sektorowych we wszystkich dziedzinach gospodarowania, a także do strategii i programów rozwoju na szczeblu regionalnym i lokalnym.Nadrzędną wartością w polityce ekologicznej państwa jest człowiek, co oznacza, że zdrowie społeczeństwa, komfort środowiska, w którym żyją i pracują ludzie, życie obywatela są głównym kryterium realizacji polityki ekologicznej na każdym szczeblu. Polityka ekologiczna państwa ma służyć zaspokojeniu rosnących potrzeb człowieka.Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest przyjęta w Konstytucji RP zasada zrównoważonego rozwoju, która uzyskała prawo obywatelstwa wśród społeczeństw świata w wyniku Konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro w 1992 r. Istotą zrównoważonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych.

1.3.2. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 2020 Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020 jest jednym z najważniejszych dokumentów samorządu województwa określającym wizję rozwoju, cele oraz główne działania zmierzające do ich osiągnięcia. Strategiczna polityka rozwoju województwa łódzkiego do 2020 r. wskazana w zaktualizowanej Strategii jest odpowiedzią na wyzwania najbliższych lat pozwalającą na kształtowanie regionu nowoczesnego i atrakcyjnego gospodarczo oraz przyjaznego dla jego mieszkańców.W celu wspierania pozytywnych przemian, niwelowania głównych barier rozwojowych w regionie a także efektywnego wykorzystania zasobów Strategia zakłada, iż polityka regionalna będzie realizowana w dwóch płaszczyznach horyzontalnej oraz terytorialno-funkcjonalnej.Polityka horyzontalna obejmie swym oddziaływaniem obszar całego województwa. Złożą się na nią trzy filary rozwoju obejmujące sferę gospodarczą, społeczną i przestrzenną, dzięki którym możliwe będzie osiągnięcie spójności w rozwoju na poziomie regionalnym (spójność terytorialna).Lepszemu wykorzystaniu specyfiki poszczególnych obszarów województwa sprzyjać będzie uzupełnienie polityki horyzontalnej o politykę terytorialno-funkcjonalną oddziaływującą tematycznie na tereny obszarów miejskich, obszarów wiejskich oraz wyspecjalizowane obszary funkcjonalne wśród których znajdują się Łódzki Obszar Metropolitalny, Zagłębie Górniczo-Energetyczne Bełchatów-Szczerców-Złoczew, Zagłębie Ceramiczno-Budowlane Opoczno-Tomaszów Mazowiecki, Obszar Rozwoju Intensywnego Rolnictwa, Obszary Turystyczne Dolin Rzecznych Pilicy, Warty i Bzury.

10


Proponowana w Strategii nowa zasada zintegrowanego podejścia do rozwoju, poprzez odejście od planowania sektorowego na rzecz budowy i wzmacniania kapitału terytorialnego, umożliwi włączenie w procesy rozwojowe całej wspólnoty samorządowej, realizując tym samym cel nadrzędny, którym jest spójność terytorialna. Poniżej przedstawiono cele i priorytety Strategii, które zostały zaadaptowane dla potrzeb niniejszego Programu.SFERA SPOŁECZNACel główny: Wzrost ogólnego poziomu cywilizacyjnego województwaCele strategiczne: Podniesienie poziomu wykształcenia mieszkańców województwa

Podniesienie poziomu jakości życiaSFERA EKONIMICZNACel główny: Poprawa pozycji konkurencyjnej gospodarki województwaCele strategiczne: Zwiększanie dostępności gospodarczej regionu, Tworzenie nowoczesnej, prorozwojowej i innowacyjnej bazy gospodarczej, Trwały i zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, Tworzenie wizerunku regionu przyjaznego i atrakcyjnego dla podejmowania współpracy, inwestowania i życia mieszkańcówSFERA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNACel główny: Stworzenie rzeczywistego regionu społeczno-ekonomicznego posiadającego własną podmiotowość kulturową i gospodarcząCele strategiczne: Poprawa warunków życia mieszkańców regionu poprzez poprawę jakości środowiska

1.3.3. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA 2014-20 20 Jednym z głównych narzędzi realizacji polityki rozwoju województwa w latach 2014-2020 finansowanym z funduszy UE będzie Regionalny Program Operacyjny WŁ 2014-2020. Głównym celem interwencji w ramach RPO WŁ będzie zwiększanie konkurencyjności regionu oraz poprawa jakości życia jego mieszkańców, m.in. poprzez wykorzystanie istniejących potencjałów i niwelowanie barier rozwojowych. Nacisk położony będzie przede wszystkim na wspieranie innowacyjności, technologii informacyjno-komunikacyjnych, przedsiębiorczości, gospodarki niskoemisyjnej, infrastruktury ochrony środowiska, transportu, zatrudnienia i włączenia społecznego oraz edukacji.Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego 2014-2020 (RPO WŁ 2014-2020) powstał w oparciu o tzw. „pakiet legislacyjny” dla polityki spójności na lata 2014-2020, przedstawiony przez Komisję Europejską (KE)1. Uwzględnione zostały również modyfikacje wprowadzane podczas kolejnych etapów negocjacyjnych. W pakiecie znalazły się szczegółowe regulacje dotyczące wszystkich funduszy Wspólnych Ram Strategicznych (WRS), w tym Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Obejmują one przepisy związane z misją i celami polityki spójności, ramami finansowymi, szczegółowymi ustaleniami w zakresie programowania, sprawozdawczości, zarządzania i realizacji projektów.Za przygotowanie RPO WŁ 2014-2020 oraz sprawne i efektywne funkcjonowanie systemu zarządzania i kontroli odpowiedzialna jest instytucja zarządzająca. Jej rolę dla RPO WŁ 2014-2020 pełni Zarząd Województwa Łódzkiego, który jest odpowiedzialny za zarządzanie programem i jego realizację, zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami, ponosi on odpowiedzialność za skuteczne i efektywne wdrażanie Programu oraz za przestrzeganie i stosowanie odpowiednich regulacji i zasad dotyczących implementacji Programu.Jednym z najważniejszych założeń nowo projektowanej polityki spójności na lata 2014-2020 oprócz wymiaru społeczno-gospodarczego jest uwzględnienie w jej ramach wymiaru terytorialnego, co oznacza odejście od postrzegania obszarów przez pryzmat granic administracyjnych na rzecz definiowania ich na podstawie potencjałów, barier rozwoju i wzajemnych zależności poszczególnych terytoriów. Tak rozumiany wymiar terytorialny będzie wspierany w ramach RPO WŁ 2014-2020, jako jeden z podstawowych instrumentów realizacji polityki terytorialnej regionu. Należy przy tym zaznaczyć, iż podejście terytorialne nie zastąpi podejścia horyzontalnego stosowanego w przeważającej większości interwencji RPO WŁ 2014-2020, na którym ostatecznie oparta została logika interwencji wynikająca z rozporządzeń unijnych, koncentrująca się na celach tematycznych.Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego 2014-2020 jest programem operacyjnym finansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Obszarem realizacji Programu jest obszar województwa łódzkiego. Województwo jest zaliczone do regionów słabiej rozwiniętych.

11


Zgodnie z Umową Partnerstwa alokacja środków unijnych na Program wynosi 1 625,3 mln EUR EFRR i 628,6 mln EUR EFS. Minimalne zaangażowanie środków krajowych - szacowane na podstawie art. 110 rozporządzenia ramowego zakładającego maksymalny poziom dofinansowania każdej osi priorytetowej EFRR i EFS w regionach słabiej rozwiniętych na poziomie 85% - wynosi w momencie programowania 397,7 mln EUR. W realizację Programu zaangażowane będą środki krajowe publiczne i prywatne. Zakłada się, że ostateczne zaangażowanie środków krajowych, głównie prywatnych w momencie zamknięcia Programu będzie mogło być wyższe w zależności od zakresu i stopnia udzielania pomocy publicznej w ramach Programu

1.3.4. PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Głównym zadaniem Planu jest określenie celów, zasad i kierunków gospodarowania przestrzenią województwa. Nadrzędnym celem polityki zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego jest: Kształtowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa, warunkującej dynamizację rozwoju zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju poprzez:

wykorzystanie cech położenia w centrum Polski, wykorzystanie endogenicznego potencjału regionu, trwałe zachowanie środowiska przyrodniczego i kulturowego, dążenie do budowy wewnętrznej spójności regionu.

Poniżej przedstawiono sfery działań wraz z celami głównymi polityki przestrzennej i kierunkami działań dotyczące ochrony środowiska.Sfera działań: Powiązania środowiskowe i kulturoweCel główny: Kształtowanie tożsamości regionalnej z wykorzystaniem walorów przyrodniczych, kulturowych i turystycznych regionu.Kierunki działań:

Ochrona najcenniejszych zasobów przyrodniczych i krajobrazowych oraz zapewnienie ciągłości systemu ekologicznego

Zachowanie i ochrona materialnych i niematerialnych zasobów dziedzictwa kulturowego oraz krajobrazu kulturowego województwa

Wzrost atrakcyjności turystycznej województwaSfera działań: Środowisko przyrodniczeCel główny: Ochrona i poprawa stanu środowiskaKierunki działań:

Ochrona i wzrost różnorodności biologicznej Zwiększanie i wzbogacanie zasobów leśnych Ochrona powierzchni ziemi i gleb Zwiększanie zasobów wodnych i poprawa ich jakości Racjonalizacja gospodarki odpadami Poprawa klimatu akustycznego Poprawa jakości powietrza Ograniczenie zagrożenia promieniowaniem elektromagnetycznym

Sfera działań: Obszary problemoweCel główny: Minimalizacja zagrożeń i obszarów problemowychKierunki działań:

Ograniczenie ujemnych skutków suszy w obszarach największego deficytu wody Ograniczenie zagrożenia powodziowego Ograniczenie degradacji środowiska związanej z eksploatacją złóż węgla brunatnego Ograniczenie degradacji tkanki miejskiej Łodzi

1.3.5. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 2012 Cele ochrony środowiska do 2015 z perspektywą do roku 2019 wraz z działaniami zostały ujęte w trzech blokach tematycznych:

Kierunki działań systemowych, Ochrona zasobów naturalnych,

12


Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznegoCele wojewódzkiej polityki ekologicznej do 2019 roku realizowane będą poprzez kierunki działań, które w Programie ujmują lata 2012-2015. W Programie określono następujące priorytety ekologiczne:

Ochrona zasobów naturalnych ochrona zasobów przyrodniczych, ochrona i zwiększanie zasobów leśnych, ochrona gleb użytkowanych rolniczo, racjonalna eksploatacja kopalin i ochrona złóż, rekultywacja terenów zdegradowanych, zmniejszenie materiałochłonności produkcji.

Ochrona jakości powietrza wdrażanie programów ochrony powietrza (POP), opracowanie i wdrażanie Programów ograniczenia niskiej emisji (PONE) dla terenów wskazanych

w POP,, przygotowania do wdrożenia dyrektywy IED przez zakłady przemysłowe (modernizacje

istniejących technologii i wprowadzanie nowych, nowoczesnych urządzeń), zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, prowadzenie działań energooszczędnych w mieszkalnictwie i budownictwie (rozwój sieci

ciepłowniczych, termomodernizacje), ograniczanie emisji ze środków transportu (modernizacja taboru, wykorzystanie paliw

ekologicznych, remonty dróg). Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych oraz ochrona przed powodzią i suszą

racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi, ochrona wód przed zanieczyszczeniami ze źródeł punktowych i obszarowych rozwój małej retencji wodnej odbudowa melioracji podstawowych i szczegółowych w celu przeciwdziałania skutkom suszy i

powodzi. Racjonalna gospodarka odpadami

zapobieganie i minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów, rozbudowa lub budowa Zakładów Zagospodarowania Odpadów (ZZO), zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów

Oddziaływanie hałasu - realizacja programu ochrony środowiska przed hałasem Oddziaływanie pól elektromagnetycznych

edukacja ekologiczna nt. rzeczywistej skali zagrożenia emisją pól, zachowanie stref bezpieczeństwa przy lokalizacji obiektów emitujących promieniowanie

elektromagnetyczne. Edukacja ekologiczna - prowadzenie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, dotyczącej

wszystkich elementów środowiska, Poważne awarie - działania zapobiegające powstawaniu poważnych awarii w zakładach oraz w trakcie

przewozu materiałów niebezpiecznych, szybkie usuwanie skutków poważnych awarii.

1.3.6. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 2012 "Plan gospodarki odpadami województwa łódzkiego 2012” opracowany został na podstawie nowelizacji ustawy z dnia 1 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw , w której art. 15 mówi, że sejmik województwa jest obowiązany uchwalić, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, zaktualizowany wojewódzki plan gospodarki odpadami.Plan jest realizacją przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. z 2012, poz. 21), która wprowadziła obowiązek opracowania planów gospodarki odpadami i ich aktualizacji nie rzadziej niż raz na 6 lat. Niniejszy dokument stanowi aktualizację Planu gospodarki odpadami województwa łódzkiego 2011 przyjętego przez Sejmik Województwa Łódzkiego Uchwałą Nr XXIII/549/08 z dnia 31 marca 2008 roku.Na podstawie prognozowanych ilości wytwarzanych odpadów wyznaczone zostały cele i działania, które mają za zadanie stworzenie zintegrowanego systemu instalacji gospodarki odpadami. W planie gospodarki odpadami województwa łódzkiego 2012 przyjęto następujące główne cele i działania:

zapobieganie powstawaniu odpadów, gospodarka odpadami komunalnymi oparta na regionalizacji i regionalnych instalacjach do

przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK), budowa instalacji do przetwarzania odpadów – zintensyfikowanie działań związanych budowy

brakujących instalacji do zagospodarowywania odpadów komunalnych,

13


oddzielenie ilości wytwarzanych odpadów od tempa wzrostu gospodarczego, zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów przy jednoczesnym wzroście gospodarczym poprzez

wprowadzenie technologii i technik umożliwiających zapobieganie powstawaniu odpadów oraz lepszą efektywność wykorzystania zasobów naturalnych,

wdrożenie systemowych i kompleksowych rozwiązań w gospodarce odpadami, zmniejszenie ilości odpadów przeznaczonych do unieszkodliwiania, zmniejszenie ilości wytwarzanych

odpadów niebezpiecznych, co spowoduje zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, gleby i wody powodowanych przez składowane odpady,

zintensyfikowanie działań w zakresie kampanii edukacyjnych, które mają na celu zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych, zwłaszcza odpadów ulegających biodegradacji,

zmniejszenie ilości odpadów ulegających biodegradacji deponowanych na składowiskach odpadów poprzez zintensyfikowanie działań zmierzających do zwiększenia selektywnego zbierania tego rodzaju odpadów,

promowanie i wspieranie sytemu selektywnego zbierania odpadów, zwiększenie udziału odpadów w procesach odzysku, w tym recyklingu takich odpadów jak metale,

tworzywa sztuczne, papier, tektura, szkło, wdrożenie systemu odzysku energii z wytwarzanych odpadów, zgodnego z założeniami

obowiązujących wymagań ochrony środowiska, wyeliminowanie zjawiska nielegalnego składowania odpadów w środowisku, utworzenie i uruchomienie wiarygodnej bazy danych o odpadach w tym odpadach opakowaniowych, utworzenie i uruchomienie systemu monitoringu diagnozowania potrzeb w zakresie gospodarki

odpadami, monitoringu instalacji wyłączonych z eksploatacji oraz instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadów,

zamykanie małych, nieefektywnych składowisk odpadów niespełniających przepisów prawa ochrony środowiska,

monitoring postępu prac związanych z rekultywacją składowisk zamkniętych w latach 2009-2010, wzmożenie działań kontrolnych i egzekwowanie przepisów prawa ochrony środowiska przez

podmioty.Gminy mają obowiązek osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych oraz ograniczania masy odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwianych na składowiskach, a na terenie województwa łódzkiego jest niewystarczających ilości instalacji do zagospodarowania odpadów komunalnych w procesach odzysku. Dlatego konieczne jest przyspieszenie budowy odpowiednich instalacji – do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów. Ponadto, należy zwiększyć świadomość ekologiczną mieszkańców w zakresie gospodarowania odpadów, korzyści wiążących się z selektywnym zbieraniem odpadów, a także konsekwencjami niewłaściwego postępowania z odpadami. Do zrealizowania tego celu konieczne jest prowadzenie kampanii edukacyjnych dotyczących selektywnego zbierania odpadów komunalnych, w tym przede wszystkim odpadów ulegających biodegradacji.

14


2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA POWIATU SKIERNIEWICKIEGO2.1. Położenie

Powiat skierniewicki położony jest w północno-wschodniej części województwa łódzkiego. Graniczy on z powiatami: rawskim, tomaszowskim, brzezińskim i łowickim w województwie łódzkim oraz sochaczewskim i żyrardowskim w województwie mazowieckim.

Rysunek 1 Położenie powiatu skierniewickiego na tle województwa łódzkiegoŹródło: Źródło: opracowanie własne na podstawie http://wybory2011.pkw.gov.pl

W granicach powiatu skierniewickiego ziemskiego jest dziewięć gmin: Bolimów, Maków, Lipce Reymontowskie, Godzianów, Słupia, Głuchów, Nowy Kawęczyn, Kowiesy, Skierniewice. W centralnej części gminy Skierniewice położone jest jedno z trzech łódzkich miast na prawach powiatu – Skierniewice.Przez teren powiatu przebiegają istotne dla komunikacji następujące drogi:

w północnej części: autostrada A2 będąca częścią drogi międzynarodowej E30, łącząca Europę Zachodnią z Białorusią i Rosją;

we wschodniej części: droga ekspresowa S8 będąca częścią drogi międzynarodowej E67 – jest to trasa międzynarodowa łącząca Europę Południową z Litwą, Łotwą, Estonią i Skandynwią;

na południu: droga krajowa nr 72 łącząca Konin z Rawą Mazowiecką; przez część środkową i wschodnią: droga krajowa nr 70 łącząca Łowicz z drogą ekspresową S8 w

Zawadach.Nieopodal granic administracyjnych powiatu skierniewickiego usytuowane są również drogi:

na zachodzie: autostrada A1 łącząca północ z południem Polski, biegnąca w śladzie trasy międzynarodowej E75 oraz droga krajowa nr 14 łącząca Łowicz z Walichnowem,

na północy: droga krajowa nr 92 łącząca Rzepin z Poznaniem i Warszawą oraz obydwa końce obwodnicy Mińska Mazowieckiego,

na północny – wschód: droga krajowa nr 50 łącząca Ciechanów z Ostrowią Mazowiecką, pełniąca również funkcję obwodnicy Warszawy otwartej w jej północnej części oraz droga krajowa nr 8 łącząca Kudowę Zdrój z Budziskiem, przechodząca w drogę ekspresową S8.

Powierzchnia powiatu skierniewickiego wynosi 75 357 ha, co stanowi ok. 4,14 % obszaru województwa łódzkiego. Na koniec grudnia 2012 roku gęstość zaludnienia w powiecie wynosiła 51 osób na km2.

15


Tabela 1 Powierzchnia powiatu skierniewickiego

jednostka terytorialna Powierzchnia (w ha) Udział % w powierzchni powiatu

Bolimów 11 171 14,82%

Głuchów 11 073 14,69%

Godzianów 4 406 5,85%

Kowiesy 8 583 11,39%

Lipce Reymontowskie 4 291 5,69%

Maków 8 153 10,82%

Nowy Kawęczyn 10 422 13,83%

Skierniewice 13 149 17,45%

Słupia 4 109 5,45%

16


Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

2.2. Ukształtowanie terenu Pod względem fizyczno-geograficznym obszar powiatu skierniewickiego leży w zasięgu trzech mikroregionów, tj. głównie na terenie Równiny Łowicko–Błońskiej w makroregionie Niziny Środkowomazowieckiej, a także na obszarze Wysoczyzny Rawskiej oraz południowego skraju Wzniesień Łódzkich, w makroregionie Wzniesień Południowomazowieckich.Powierzchnia terenu powiatu tworzy prawie równinny obszar denudacyjny, urozmaicony niewysokimi wzniesieniami wydmowymi. Obszar ten, o przeciętnej wysokości od 85 – 100 m n.p.m., rozcięty jest dolinami i tarasami rzek: Rawki i jej dopływów: Chojnatki, Białki i Korabiewki oraz rzek wpadających bezpośrednio do Bzury – Łupi-Skierniewki, Zwierzyńca i Uchanki.Najbogatszą rzeźbą cechuje się dolina Rawki, o szerokości około kilkuset metrów, obfitująca w liczne meandry i starorzecza. Zbocza doliny są miejscami dość strome, a jej dno pokrywają łąki, torfowiska, zarośla łęgowe i olsowe. Dolina Rawki stanowi oś Bolimowskiego Parku Krajobrazowego zajmującego większe powierzchnie na terenie gmin Bolimów, Nowy Kawęczyn i Kowiesy.Północną część powiatu, położoną na terenie Równiny Łowicko-Błońskiej, charakteryzuje krajobraz o płaskiej, wyrównanej powierzchni, przeciętej płytkimi dolinami dopływów Bzury: Moszczenicy, Mrogi, Skierniewki, Rawki, Pisi i Utraty. Występujące między Skierniewicami a Żyrardowem większe powierzchnie leśne, stanowiące pozostałości dawnych puszcz – Bolimowskiej i Mariańskiej, objęto ochroną jako Bolimowski Park Krajobrazowy, a ponadto jako rezerwaty przyrody.Południowa część powiatu, należąca do dwóch krain fizyczno-geograficznych – Wysoczyzny Rawskiej (na wschód od rzeki Rawki) i Wzniesień Łódzkich, stanowi obszar o charakterze wyżyny, wyniesionej ponad okoliczne równiny na wysokość ok. 100 m, opadającej w kierunku doliny Rawki. Rzeźba tego obszaru jest bardziej urozmaicona, za sprawą licznie występujących dolin, parowów i wąwozów, a krajobraz ma charakter rolniczy.

2.3. KlimatPowiat skierniewicki to obszar o wysokim nasłonecznieniu i najmniejszej w regionie ilości opadów. Położony jest w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego, na granicy wpływów atlantyckich. Jako wyznaczniki można przyjąć następujące wartości:

średnia temperatura roczna – 7- 8 °C, średnia temperatura najcieplejszego miesiąca (lipiec) – 18 °C, średnia temperatura najzimniejszego miesiąca (luty) – -3,5 °C, długość okresu bezprzymrozkowego wynosi ok. 260 dni w roku, długość okresu wegetacyjnego wynosi średnio 215 dni w roku, średnia długość zalegania pokrywy śnieżnej wynosi około 50 dni w roku, liczba godzin nasłonecznienia 1680, suma opadów wynosi 520 mm.

2.4. Otoczenie społeczno - gospodarczeW 2013 roku obszar powiatu zamieszkiwało 38 327 osób, nieznaczną większość – ok. 50,37% stanowiły kobiety. Największą liczbę ludności ogółem w 2013 roku posiadała gmina Skierniewice, a następnie Maków i Głuchów.

Tabela 2 Liczba mieszkańców na terenie gmin powiatu skierniewickiego

Lp. Gmina Liczba ludności

1 Bolimów 4081

2 Głuchów 5917

3 Godzianów 2615

4 Kowiesy 3003

5 Lipce Reymontowskie 3307

6 Maków 6019

7 Nowy Kawęczyn 3351

8 Skierniewice 7315

17


9 Słupia 2719

18


Źródło: gminy powiatu, Bank Danych Lokalnych

Porównując wartości dla roku 2000 oraz 2013 stwierdza się: zmniejszenie się liczby ludności ogółem o 504 osoby, zmniejszenie się liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym o 2 143 osoby, zwiększenie się liczby ludności w wieku produkcyjnym o 1 974 osób, zmniejszenie się liczby osób w wieku poprodukcyjnym o 335 osób.

Spośród badanych gmin najwyższe ujemne saldo migracji odnotowywano w Godzianowie, Głuchowie i Słupi. Najwyższe dodatnie wartości salda charakteryzują gminy Skierniewice, Nowy Kawęczyn i Maków.W tabeli zaprezentowano liczbę podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON, dane zebrano dla gmin powiatu skierniewickiego oraz samego powiatu.

Tabela 3 Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON

gminy powiatu skierniewickiego 2009 2010 2011 2012 2013

Bolimów 240 261 238 251 262

Głuchów 311 327 321 328 338

Godzianów 153 162 162 161 158

Kowiesy 175 178 183 185 187

Lipce Reymontowskie 192 200 191 196 201

Maków 262 277 275 289 307

Nowy Kawęczyn 155 172 170 178 182

Skierniewice 490 533 536 551 568

Słupia 156 163 163 168 173

powiat skierniewicki 2134 2273 2239 2307 2376

19


Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

W badanym przedziale czasu w każdej z gmin odnotowujemy wzrost ilości podmiotów, przy czym największy nastąpił w Skierniewicach (o 177 jednostek) i w Makowie (o 62 jednostki). Najmniejszym przyrostem charakteryzuje się Nowy Kawęczyn (zaledwie o 10 jednostek).

14%

27%

37%

11%

11%Sekcja C: przetwórstwo przemysłowe

Sekcja F: budownictwo

Sekcja G: handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle

Sekcja H: transport i gospodarka maga-zynowa

Sekcje S i T: m.in. działalność organizacji członkowskich, naprawa i konserwacja komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego

Rysunek 2 Podmioty gospodarcze wpisane do rejestru REGON Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, stan na dzień 31.12.2013 r.

Najwięcej podmiotów zarejestrowano w Sekcji G” handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle” (25,36%), kolejno w Sekcji F „budownictwo” (18,08%) oraz Sekcji C „transport i gospodarka magazynowa” (9,67%). Duża część podmiotów (7,72%) znajduje się w Sekcji H „transport i gospodarka magazynowa”.

2.5. Turystyka i rekreacjaNa terenie powiatu skierniewickiego zlokalizowane są następujące szlaki rowerowe i piesze:

Tabela 4 Szlaki rowerowe i piesze na terenie powiatu skierniewickiego

Lp. Nazwa szlaku Długość (km) Przebieg

Szlaki rowerowe

1 „Ptaki okolicy Skierniewic” - Skierniewice - Lipce Reymontowskie - Rogów - Skierniewice 48 Skierniewice – Lipce Reymontowskie - Rogów -

Skierniewice

2 "Śladami Reymonta” 56,8 Skierniewice – Maków – Lipce Reymontowskie - Rogów – Słupia – Godzianów – Skierniewice

3 Bez nazwy 20 Skierniewice – Raw ka PKP – Nieborów

4 Szlak łącznikowy 20 łączy szlak „Ptaki okolicy Skierniewic” oraz szlak „Śladami Reymonta

5 Bez nazwy 36 Żelazna – SłupiaSzlaki piesze

Bez nazwy 75 Boguszyce – Łowicz6 Bez nazwy 38,5 Kowiesy PKS – Jesionka PKP – Miedniewice PKS

7 Bez nazwy 30 Nowy Kurzeszyn – Nowy Dwór – Wycześniak - Puszcza Mariańska

8 „Szlak walk nad Rawką” Brak danych

Bolimów PKS – Budy Grabskie – Skierniewice - Rawka PKP – Kamion PKS

9 Bez nazwy 44 Skierniewice - Rawka PKP - Radziejowice

20


Źródło: strona internetowa powiatu skierniewickiego www.powiat-skierniewice.pl

21


3. OCENA DOTYCHCZASOWYCH DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE OD CZASU PRZYJĘCIA POPRZEDNIEGO PROGRAMU

3.1. Zadania realizowane przez gminy powiatu skierniewickiegoW powiecie skierniewickim działania inwestycyjne z zakresu ochrony środowiska dotyczyły głównie rozbudowy sieci wodociągowej, budowy/rozbudowy systemów kanalizacji oraz modernizacji kotłowni i termomodernizacji budynków użyteczności publicznej. Zrealizowano m.in.:

rozbudowa sieci wodociągowej:Gmina Bolimów

modernizacja stacji poboru i uzdatniania wody w Bolimowie - koszt 65.919,48 zł (w ramach zadania wykonano projekt budowlany, odstojniki wód popłucznych oraz zakupiono aerator, dokonano modernizacji stacji polegającej na ustawieniu mieszacza (aeratora), demontażu istniejących rurociągów i mieszaczy wiszących, montażu rurociągu doprowadzającego wodę do istniejących filtrów, doprowadzenie zasilania energetycznego rozruch technologiczny),

wykonanie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej oraz niezbędnej dokumentacji do umiejscowienia i posadowienia odwiertu pod nowe ujęcie wody, koszt 18.300,00 zł (wytypowano miejsca warstw wodonośnych na terenie gminy Bolimów),

przebudowa sieci wodociągowej w ulicy Grunwaldzkiej w Bolimowie - koszt 41.726,00 zł (w ramach zadania wykonano 167 mb wymiany rur Q 110 oraz wymieniono 8 wejść do sieci wraz z hydrantem pp.),

budowa zbiornika wyrównawczego w stacji uzdatniania wody w Bolimowie – koszt 244.303,30 zł, w ramach inwestycji wybudowano zbiornik wyrównawczy, montaż chloratora oraz wykonanie rozdzielnicy hydroforowej i układu sterowania,

Gmina Głuchów budowa sieci wodociągowej w miejscowości Prusy – koszt 169.596,52 zł, budowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z przyłączami w miejscowości Miłochniewice II

etap – koszt 1.399.732,37 zł, odwiert studni Nr 2A w miejscowości Białynin – koszt 137.172,36 zł, budowa wodociągu wraz z przyłączami w miejscowości Białynin – koszt 788.559,28 zł, budowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w miejscowości Głuchów ul. Sportowa – koszt

173.130,16 zł,Gmina Godzianów

modernizacja hydroforni w Godzianowie – koszt 1.209.940,14 zł, modernizacją hydroforni w Lniśnie – koszt 477.520,01 zł,

Gmina Kowiesy budowa SUW i sieci wodociągowej w Paplinie – koszt 1.303.002,78 zł, (SUW wraz z niezbędnymi

urządzeniami budowlanymi i infrastrukturą techniczną – hala technologiczna, dwa zbiorniki naziemne wyrównawcze, zbiornik bezodpływowy na ścieki, trzykomorowy zbiornik popłuczyn, kanalizacja technologiczna odprowadzająca wody popłuczne, sieć wodociągowa o łącznej długości 5.305 mb. Realizacja operacji w ramach Programu oś 3 ,, Jakość życia na obszarach wiejskich i zróżnicowanie gospodarki wiejskiej” działanie 321 ,, Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej” objętego PROW na lata 2007-2013. Umowa o przyznanie pomocy nr 00079-6921-UM0501407/09 z dnia 27 listopada 2009 r. Aneks nr 1 z dnia 31 maja 2010 r. ; Aneks nr 2 z dnia 14 lipca 2010 r.; Aneks nr 3 z dnia 29 września 2010 r.,

budowa sieci wodociągowej w miejscowościach: Chełmce, Jeruzal, Wólka Jeruzalska – koszt 1.657.958,73 zł,

modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Starym Wylezinie – koszt 121.432,43 zł, odtworzenie stawu w Starym Wylezinie w celu odprowadzania wód popłycznych ze Stacji Uzdatniania

Wody – koszt 51.776,50 zł,Gmina Maków

22


rozbudowa sieci wodociągowej w Makowie – koszt 907.002,51 zł, budowa zbiorników retencyjnych w miejscowości Wola Makowska – koszt 13.200,00 zł,

Gmina Nowy Kawęczyn budowa sieci wodociągowej w miejscowości Nowy Rzędków na odcinku 165 mb – koszt 2.300,00 zł, budowa sieci wodociągowej w miejscowości Strzyboga na odcinku 315 mb – koszt 4.000,00 zł, wykonanie zastępczego ujęcia wody w miejscowości Kolonia Starorawska z obudową oraz

przyłączami wodnym i energetycznym 10.768,00 zł,Gmina Skierniewice

budowa sieci wodociągowej wsi Mokra Lewa, Sierakowice Prawe i Ludwików Nowy – koszt 292.861,75 zł,

modernizacja (przebudowa) stacji uzdatniania wody w Józefatowie oraz rozbudowa sieci wodociągowej w Józefatowie – koszt 773.013,59 zł,

budowa sieci wodociągowej wsi Mokra Lewa II etap – koszt 99.864,63 zł, budowa wodociągu Sierakowice Prawe – koszt 25.000,00 zł, budowa wodociągu Balcerów – koszt 21.525,00 zł, budowa wodociągu w Mokrej Lewej 74.815,00 zł.

budowa/rozbudowa systemów kanalizacjiGmina Bolimów

przebudowa gminnej oczyszczalni ścieków wraz z budową kanalizacji sanitarnej w gminie Bolimów – koszt 4.150.614,32 zł (w ramach zadania wykonano roboty ziemne, budynek socjalno-techniczny w stanie surowym, fundamenty pod zbiorniki i stację zlewną oraz rozpoczęto montaż zbiorników, wykonano kompletną oczyszczalnię ścieków z przebudową części mechanicznej ). W ramach kanalizacji sanitarnej wykonano 2583 mb kanalizacji, w tym 1660 mb kanału tłocznego oraz zamontowano 2 przepompownie,

budowa kanalizacji sanitarnej w m. Bolimów, Sokołów, Podsokołów, Jasionna, Sierzchów II etap wykonano 162.400,00 zł, w ramach zadania wykonano 2320 mb sieci kanalizacyjnej, w tym 1320 mb kanału tłocznego oraz 1000 mb kanału grawitacyjnego oraz 1 przepompownię. Zadanie realizowane było z dofinansowaniem UE w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa,

budowa odcinka kanalizacji sanitarnej zlokalizowanego na terenie zamkniętym w m. Jasionna, wykonano 68.230,00 zł, W ramach zadania wykonano przecisk pod torami wraz z 2 studniami roboczymi i przepompowniami. Łączna długość odcinka 74,4 mb.

Gmina Lipce Reymontowskie budowa sieci kanalizacji sanitarnej oraz rozbudowa oczyszczalni ścieków w Lipcach Reymontowskich

– koszt 3.568.571,28 zł, budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy Lipce Reymontowskie – koszt

979.016,00 zł,Gmina Maków

budowa oczyszczalni przy Szkole Podstawowej w Pszczonowie” – koszt 25.864,00 zł, budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy Maków – koszt 62.122,12 zł,

Gmina Nowy Kawęczyn budowa przykanalików/odcinków łączących sieć kanalizacyjną ze studzienkami na posesjach w

miejscowości Nowy Dwór – koszt 224.635,09 zł, budowa kanalizacji sanitarnej wraz z wymianą sieci wodociągowej azbestowo-cementowej w

miejscowościach Nowy Dwór Parcela, Stara Rawa, Helenków i Kolonia Starorawska – koszt 85.444,00 zł,

uporządkowanie gospodarki ściekowej poprzez przebudowę oczyszczalni ścieków z punktem zlewnym wraz z budową sieci kanalizacyjnej we wsi Nowy Dwór w gminie Nowy Kawęczyn – koszt 3.327 942,73 zł,

budowa sieci wodociągowej w miejscowości Nowy Rzędków na odcinku 165 mb – koszt 15.292,85 zł,

23


budowa sieci wodociągowej w miejscowości Strzyboga na odcinku 315 mb – koszt 34.287,99 zł,Gmina Słupia

budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji w Słupi – koszt 3.356.183,02 zł,

termomodernizacja budynków użyteczności publicznej, modernizacja kotłowni, wykorzystanie energii odnawialnej

Gmina Głuchów wymiana kotłów centralnego ogrzewania w Gimnazjum w Głuchowie,

Gmina Kowiesy wykonanie instalacji C.O. w budynku OSP w Turowej Woli,

Gmina Maków termomodernizacja budynku szkoły Podstawowej w Dąbrowicach – koszt 389.126,13 zł, modernizacja Ośrodka Zdrowia w Makowie – wymiana okien i docieplenie budynku – koszt 26.147,00

zł, w 2012 roku Gmina Maków zakończyła realizację projektu pn. „Wykorzystanie energii słonecznej

szansą na poprawę jakości środowiska w Gminie Maków” współfinansowanego przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013. Okres realizacji listopad 2010 r. – październik 2012 r. Przedmiotem projektu była modernizacja instalacji ciepłej wody użytkowej w kotłowniach z wykorzystaniem kolektorów słonecznych na terenie Gminy Maków. Projekt objął 435 budynków. Na każdym z budynków zainstalowano 2 sztuki kolektorów słonecznych. Projekt ten był współfinansowany w 85% ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Całkowita wartość projektu: 6.052.491,18 zł. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego: 5.113.252,50 zł,

Gmina Nowy Kawęczyn wykonanie termomodernizacji budynku administracyjnego gminy – koszt 69.331,85 zł

Gmina Skierniewice projekt pt. ,,Wykorzystanie energii słonecznej szansą na poprawę jakości środowiska w Gminie

Skierniewice" – koszt 21.960,00 zł, rozbudowa budynku OSP w Sierakowicach Prawych w tym termomodernizacją – koszt 370.201,03 zł, termomodernizacja budynków Szkół Podstawowych w Miedniewicach i Dębowej Górze – koszt

341.353,41 zł, wymiana kotła CO - SP Dębowa Góra – koszt 24 592,52 zł, wymiana kotła CO - SP Miedniewice – koszt 33 211,23 zł,

Gmina Słupia termomodernizacja budynków Zespołów Szkół Ogólnokształcących w Słupi i Winnej Górze – koszt

34.408,07 zł,

budowa i modernizacja drógGmina Bolimów

przebudowa drogi gminnej w Bolimowie Nr 115016E - ulice Wodociągowa i Zastodolna - koszt 923.755,35 zł, w ramach Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych wykonano ulice z masy asfaltowej oraz wybudowano chodniki i zjazdy do posesji,

przebudowa dróg gminnych o znaczeniu regionalnym w Bolimowie - ulice Kajaka i Stroynowskiego - wykonano 817.823,06 zł, w ramach zadania wykonano przebudowę dróg o łącznej długości 540 mb,

przebudowa drogi gminnej w Bolimowie – fragment ulicy Stroynowskiego - koszt 466.625,94 zł, w ramach zadania przebudowano drogę o długości 302,58 mb,

przebudowa drogi gminnej w Kol. Woli Szydłowieckiej II etap - koszt 138.524,85 zł, w ramach zadania wykonano drogę z masy asfaltowej o długości 1220 mb,

24


naprawa chodników w Rynku im. T. Kościuszki w Bolimowie, koszt 161.420,90 zł, w ramach zadania wykonano naprawę chodników przy użyciu materiałów z kostki brukowej oraz płyt betonowych z dostosowaniem szerokości chodników,

przebudowa ulicy Grunwaldzkiej w Bolimowie, koszt 238.934,56 zł, w ramach zadania wykonano przebudowę ulicy z kostki betonowej o długości 294,67 mb,

modernizacja drogi dojazdowej do gruntów rolnych w miejscowości Wólka Łasiecka - koszt 153.400,54 zł (wykonano 858 mb drogi na podbudowie pospółki o nawierzchni z destruktu asfaltowego wraz z poboczami),

modernizacja drogi dojazdowej do gruntów rolnych w miejscowości Wólka Łasiecka, – koszt 105.033,18 zł. Wykonano 445 mb drogi na podbudowie pospółki o nawierzchni z destruktu asfaltowego wraz z poboczami oraz profilowanie i odmulanie rowów,

budowa parkingu w Bolimowie (Motława) – koszt 123.877,83 zł, inwestycję zrealizowano z dofinansowaniem UE w ramach PROW,

przebudowa drogi gminnej nr 115003E relacji Humin-Mizerka – Ziąbki –Kurabka, na odcinku Ziąbki - Kęszyce Wieś – koszt 519.041,44 zł, inwestycję zrealizowano z udziałem środków finansowych

Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych oraz Starostwa Powiatowego. W zakres inwestycji wchodziły roboty drogowe o długości w I części -1022,0 mb oraz w II części – 1298,0 mb, wykonano warstwy wyrównawczo-wzmacniające, warstwy ścieralne oraz remont poboczy,

przebudowa fragmentu ulicy Senatorskiej w Bolimowie – koszt 60.210,00 zł, w zakres inwestycji wchodziły roboty drogowe o długości 247 mb. Nawierzchnię wykonano z destruktu asfaltowego,

przebudowa fragmentu ulicy Zastodolnej w Bolimowie – koszt 60.024,00 zł, w zakres inwestycji wchodziły roboty budowlane na długości 227 mb poprzez ułożenie nakładki asfaltowej,

przebudowa drogi gminnej w Jasionnie – koszt 61.377,00 zł, przedmiotowy fragment o długości 595 mb, poprzez ułożenie nakładki asfaltowej.

Gmina Głuchów droga gminna Janisławice - Lnisno koszt 153.285,64 zł, droga gminna Miłochniewice - Jasień - Wysokienice koszt 116.935.63 zł, droga gminna ul. Leśna w Głuchowie koszt 270.635.90 zł, przebudowa drogi gminnej Nr 115070E Białynin – Celigów od 0+000 do 4+898 – koszt 1.528.207,71

zł, przebudowa drogi gminnej w miejscowości Głuchów ul. Leśna – koszt 279.924,63 zł,

Gmina Godzianów przebudowa drogi gminnej nr 115105E o długości 998 m

Gmina Kowiesy modernizacja dróg gminnych relacji: Chełmce, Nowy Lindów Jeruzal, Wola Pękoszewska,

Chrzczonowice – Helenów koszt – 579.114,70 zł Przebudowa drogi gminnej Nr 115153E Lisna – Paplinek – Chrzczonowice – koszt 29.600,33 zł, modernizacja drogi w Nowym Wylezinie 327.657,70 zł, (wykonanie podbudowy z destruktu o

grubości 10 cm, położenie nawierzchni mineralno-asfaltowej o grubości 4 cm na powierzchni 5360 m²),

modernizacja drogi Stary Wylezin - Chrzczonowice – 326.107,22 zł, (wykonanie nawierzchni z destruktu bitumicznego o grubości 15 cm, szerokość drogi 4 m),

modernizacja drogi Franciszków – Zawady – 133.660,00 zł, (wykonanie nawierzchni na odcinku 1 106 km z gruzu betonowego o grubości 15 cm, wykonanie obustronnych poboczy na odcinku 882 m),

modernizacja drogi relacji Paplin – Paplinek – 241.529,99 zł, (wykonanie nawierzchni drogi z destruktu bitumicznego o grubości 15 cm na powierzchni 5.841m², podbudowa z kruszyw naturalnych),

przebudowa drogi gminnej Nr 115152E relacji Pękoszew-Wędrogów – koszt 1.556.582,48 zł, remont drogi gminnej w Ulaskach, relacji Ulaski – Adamowice – koszt 167.452,21 zł, przebudowa drogi gminnej we wsi Chojnatka, nr ewid. 99/1 – koszt 128.801,07 zł, remont dróg w Wycince Wolskiej, nr. ewid. 458, 459 i 397 – koszt 113.675,99 zł, remont drogi gminnej w Chełmcach – koszt 243.122.29 zł,

25


budowa II etapu drogi gminnej Nr 115 152E Wędrogów – Wola Pękoszewska, łączącej drogę krajową Nr 70 z drogą powiatową Nr 1330E, przebudowa kolidującej sieci kablowej telekomunikacyjnej – koszt 817.292,81 zł,

remont drogi gminnej w Nowym Lindowie – koszt 107.916,30 zł, remont drogi w Michałowicach – koszt 36.956,47 zł, remont drogi w Janowie – koszt 132.588.91 zł, remont drogi w Jakubowie – koszt 61.920,50 zł,

Gmina Lipce Reymontowskie: przebudowa drogi dojazdowej do pól we wsi Lipce Reym. ul. Mostowa – koszt 187.049,12 zł, przebudowa drogi w ulicy Dominikowej w Lipcach Reym. – koszt 161.060,00 zł, remont drogi we wsi Wola Drzewiecka o długości 520 m (łącznik między Wolą Drzewiecką (Kolonia

Zakolej) a Drzewcami (prace budowlane, nadzór i dokumentacja) – koszt 117.342,49 zł, remont drogi gminnej w Wólce Krosnowskiej – koszt 6.488,32 zł (środki Funduszu Sołeckiego), remont drogi gminnej w Wólce Podlesie – koszt 4.994,60 zł (środki Funduszu Sołeckiego). budowa drogi we wsi Lipce Reymontowskie od ul. Leśnej do drogi powiatowej nr 2933E – koszt

685.936,38 zł,Gmina Maków

przebudowa drogi dojazdowej do pól w miejscowości Święte Laski nr ew. dz. 211 – koszt 177.428,20 zł.

przebudowa drogi Święte Nowaki –Słomków ul. Podgajna i Źródlana – koszt 256.352,12 zł, przebudowa drogi w Słomkowie nad Strugą – koszt 154.991,01 zł, przebudowa dróg gminnych i powiatowych w miejscowości Święte Nowaki nr ew. dz. 333 – koszt

6.419,53 zł, przebudowa drogi gminnej w miejscowości Święte Nowaki nr ew. dz. 506 – koszt 529.012.07 zł, przebudowa ul. Górskiej – zadanie „Poprawa dostępności komunikacyjnej między Gminami Powiatu

Skierniewickiego wraz z infrastrukturą towarzyszącą” – koszt 40.039,00 zł, przebudowa ul. Malinowej – zadanie „Poprawa dostępności komunikacyjnej między Gminami Powiatu

Skierniewickiego wraz z infrastrukturą towarzyszącą” – koszt 42.893,17 zł, parking w miejscowości Maków – zadanie „Poprawa dostępności komunikacyjnej między Gminami

Powiatu Skierniewickiego wraz z infrastrukturą towarzyszącą” – koszt 11.449,00 zł, przebudowa drogi dojazdowej do pól Pszczonów Majdany Etap II – koszt 555.290,68 zł, budowa ciągu pieszego i rowerowego Etap I – 865.876,60 zł, przebudowa drogi gminnej w miejscowości Święte Nowaki – koszt 606.261,25 zł

Gmina Nowy Kawęczyn wykonanie utwardzenia dróg wewnętrznych i miejsc parkingowych przy budynku Ośrodka Zdrowia w

Nowym Kawęczynie – koszt 65 540,06 zł, remont drogi w miejscowości Nowy Dwór Parcela o długości 1400 mb (od posesji Nr 38 do Nr 45) –

koszt 196.311,32 zł, przebudowa dróg gminnych w tym: remont drogi Trzcianna – Doleck na odcinku 2 836 mb, remont

drogi Doleck-Dzwonkowice na odcinku 1180 mb – koszt 423.665,69 zł, remont drogi Dukaczew - Marianów na odcinku 790 mb – koszt 139.907,66 zł, remont drogi gminnej Nr 113101 E Wołucza granica gminy Rawa Mazowiecka-Nowy Dwór na

odcinku 940 mb – koszt 261.347,15 zł, remont drogi Kazimierzów – Zglinna Mała o długości 560 m – koszt 73.745,83 zł, remont drogi w Marianowie na odcinku 930 mb (od posesji Nr 24 do Nr 30) – koszt 140.372,80 zł, remont drogi od wsi Franciszkany do drogi wojewódzkiej nr 707 o długości 560 mb – koszt 90.794,35

zł, remont drogi w miejscowości Rzędków (w kierunku posesji Nr 30) na odcinku 640 mb – koszt

56.298,75 zł, remont drogi gminnej nr 115311 E granica województwa mazowieckiego-Suliszew długości 1535 mb

– koszt 502.935,24 zł, remont drogi w miejscowości Esterka – koszt 101.503,29 zł,

26


remont drogi gminnej Nr 115103 E Nowy Kawęczyn - Kaczorów o długości 1466 mb – koszt 695.233,24 zł.

Gmina Skierniewice przebudowa drogi gminnej Mokra – Mokra Prawa – koszt 367.453,39 zł, przebudowa dróg gminnych Budy Grabskie – Nr 18 i 20 – koszt 2.052.182,43 zł, modernizacja dróg gminnych w Gminie Skierniewice (Miedniewice, Topola, Sierakowie Lewe,

Sierakowie Lewe – Mokra, Sierakowie Prawe) – koszt 2.440.856,66 zł, przebudowa drogi gminnej Nr 29 we wsi Rzymiec – koszt 18.053,22 zł, przebudowa dróg gminnych we wsi Sierakowice Lewe – koszt 297.844,94 zł, przebudowa dróg gminnych we wsi Sierakowice Lewe do drogi Nr 70 i Przecinki – koszt 74.938,93 zł, remont drogi gminnej w Strobowie – koszt 43 050,00 zł, remont drogi w Borowinach – koszt 15 627,00 zł, remont drogi Nowe Rowiska i Nowy Ludwików – koszt 67 399,69 zł.

Gmina Słupia przebudowa drogi Słupia – Drzewce – koszt 204.059,96 zł, przebudowa drogi Winna Góra – Wólka Nazdroje – koszt 65.659,62 zł, przebudowa drogi we wsi Bonarów – koszt 274.684,64 zł, remont drogi Gzów – Reczul – koszt 314.851,00 zł.

Wykaz inwestycji drogowych zrealizowanych na drogach powiatowych na terenie powiatu skierniewickiego w latach 2009 - 2013:

przebudowa drogi powiatowej 1318 E Maków – Dębowa Góra – Trzcianna – Kamion – Ruda na odcinku 1 932 mb od skrzyżowania z drogą 705 do skrzyżowania z drogą 1303 E,

przebudowa drogi powiatowej 1322 E Bolimów – Nieborów na odcinku 229 mb, ul. Łowicka w Bolimowie,

budowa chodnika przy drodze powiatowej 1319 E Słupia – Mszczonów na odcinku 102 mb na ul. Reymonta w Lipcach Reymontowskich,

przebudowa drogi powiatowej 2700 E na odcinku 1194 mb od granicy z pow. łowickim do skrzyżowania z drogą gminną do wsi Sierzchów,

przebudowa dróg powiatowych oraz gminnych wynikająca z realizacji projektu współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach RPO woj. Łódzkiego na lata 2007-2013:

o 5103 E Niesułków – Kołacin – Jeżów – Byczki – Maków – Mokra Lewa na odcinku Maków - Mokra Lewa 3919 mb,

o 1318 E Maków – Dębowa Góra – Trzcianna – Kamion -Ruda na odcinku Maków - Krężce - Dąbrowice 1404.70 mb i Trzcianna 2672 mb,

przebudowa chodnika przy drodze powiatowej 5103 E Niesułków – Kołacin – Jeżów – Byczki – Maków – Mokra Lewa na odcinku 1 003,90 mb w Godzianowie,

położenie nakładki na drodze powiatowej 1335 E Wola Pękoszewska – Kowiesy na odcinku 654,20 mb w miejscowości Chojnata,

remont nawierzchni dróg powiatowych na odcinku 4 145 mb w miejscowości Wysokienic:o 1317 E Michowice – Wysokienice – Złota,o 1316 E Pod Borem – Wilkowice – Kwasowiec – Raducz – Jeruzal – granica województwa

mazowieckiego (Wola Polska), budowa chodnika przy drodze powiatowej 1304 E Skierniewice - Wola Makowska - Łyszkowice na

odcinku Skierniewice-Mokra Lewa, dł. 1 859,43 mb, przebudowa drogi powiatowej 2705 E Karolew – Łasieczniki – Nieborów na odcinku 217 mb. w

Łasiecznikach, przebudowa dróg powiatowych oraz gminnych wynikająca z realizacji projektu współfinansowanego

ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach RPO woj. łódzkiego na lata 2007-2013:

o 1318E Maków – Dębowa Góra – Trzcianna – Kamion – Ruda na odcinku Dębowa Góra - Srobów - Strzyboga o dł. 4 614 mb, odcinek Maków- Krężce- Dąbrowice - 3 053 mb i 521 mb,

o 1303 E Skierniewice - Głuchów – Żelechlinek - Lubochnia na odcinku 507,7 mb w miejscowości Dębowa Góra,

przebudowa drogi powiatowej 1330 E Nowy Kawęczyn – Jeruzal – Kowiesy na odcinku 1 358 mb w Paplinie,

27


budowa chodnika, remont istniejących zjazdów, dwóch zatok autobusowych i miejsc postojowych przy drodze powiatowej 1310 E Skierniewice– Pszczonów – Łyszkowice w Słomkowie na odcinku 1 210,57 mb,

przebudowa drogi powiatowej nr 1304E w miejscowości Mokra Lewa, przebudowa drogi powiatowej nr 1320E na odcinku Gzów-Janisławice.

W powiecie skierniewickim prowadzono działania inwestycyjne z zakresu ochrony środowiska, w ramach których zrealizowano szereg zadań - głównie w zakresie rozbudowy sieci wodociągowej, budowy i rozbudowy systemów kanalizacji oraz modernizacji kotłowni i termomodernizacji budynków użyteczności publicznej.Większość zaplanowanych inwestycji (dotyczy przede wszystkim inwestycji w zakresie wodociągowania, kanalizacji, modernizacji systemu ogrzewania oraz termomodernizacji budynków) została wykonana. Należy zauważyć, iż część zadań inwestycyjnych była realizowana przy udziale środków zewnętrznych, pozyskanych przez gminy (środki UE, WFOŚiGW, Kontrakty Wojewódzkie itd.).

3.2. Zadania realizowane przez PowiatDo zadań własnych powiatu należy utrzymanie w dobrym stanie dróg powiatowych. W latach 2009 – 2013 przeprowadzono następujące inwestycje:DROGI

przebudowa drogi powiatowej nr 1318E Maków, Dębowa Góra-Trzcianna-Kamion-Ruda i przebudowa drogi pow.nr 5103E na odcinku Maków- Mokra Lewa,

przebudowa ul. Łowickiej w Bolimowie przebudowa drogi powiatowej nr 1318E relacji Maków-Dębowa Góra-Trzcianna-Kamion-Ruda na

odcinku od skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 705 do skrzyżowania z drogą powiatową nr 1303E – długości 1932 m,

remonty dróg powiatowych: nr 1317E Michowice - Wysokienice - Złota i nr 1316E Pod Borem - Wilkowice - Kwasowiec - Raducz - Jeruzal - granica woj. mazowieckiego (Wola Polska) zgłoszone do realizacji w ramach programu wieloletniego „Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych 2008-2011” w partnerstwie z Gminą Głuchów,

przebudowa drogi powiatowej nr 2700E relacji Mysłaków-Janowice-Bednary-Bolimów na odcinku od granicy z powiatem łowickim do skrzyżowania z drogą gminną do wsi Sierzchów,

przebudowa drogi powiatowej nr 1320E Borysław-Słupia-Krosnowa w miejscowości Winna Góra – Bonarów,

przebudowa drogi powiatowej nr 1316E na odcinku od skrzyżowania z drogą 707 do skrzyżowania z drogą powiatową nr 1324E o długości 4 000 mb

przebudowa drogi powiatowej nr 1330E Nowy Kawęczyn-Jeruzal-Kowiesy przez miejscowość Paplin gmina Kowiesy,

przebudowa drogi nr 1319 Chlebów-Pszczonów, przebudowa drogi powiatowej nr 1304E w miejscowości Mokra Lewa, przebudowa drogi powiatowej nr 1320E na odcinku Gzów-Janisławice,

TERMOMODERNIZACJE termomodernizacja budynku Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Bolimowie Modernizacja instalacji

grzewczej w budynku Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Bolimowie.Ponadto Powiat Skierniewicki w latach 2009 – 2013 wykonywał prace administracyjne związane z udzielaniem pozwoleń na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza.

Tabela 5 Wykaz pozwoleń emisyjnych na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza

Lp. Nazwa zakładu/podmiotu Adres Znak/data decyzji Rodzaj instalacji

R O K 2 0 0 9 - w tym okresie nie wydano

R O K 2 0 1 0

1. Zofia i Janusz Łęczyccy, zam. Białynin 55 96-130 GłuchówROŚ-II-7644-5-1/101

1 instalacja IPPC obiektów FERMY BROJLERÓW zlokalizowana w miejscowości Białynin Południe gm. Głuchów powiat skierniewicki woj. łódzkie na działce nr ewid. 176, o obsadzie 52 tys. sztuk składającą się z dwóch kurników o obsadzie 26 tys. szt. każdy, zwiększyła obsadę do ponad 210 DJP i podlega właściwości rzeczowej Marszałka Woj. Łódzkiego. Marszałek swoją decyzją znak: RŚVI.7222.91.2012.ML z dnia 29.04.2013 dokonał

28


Malesa i P. Kumosa 96-127 Lipce Reymontowskie 2010-06-16

R O K 2 0 1 1

1.Zakład Piekarniczo-Cukierniczy MAREL Dębowa Góra 75

B ROŚ.6224.2.2011.ZB4 silosy mąki o poj. 52,6 m3 każdy) w Dębowej Górze gm. Skierniewice

Zbigniew Marcin Marat 96-116 Dębowa Góra 2011-06-09

2.

Mostostal Warszawa S.A. 02-673 Warszawa

Tymczasowa Kontenerowa

Wytwórnia Mas Bitumicznych typu

ROŚ.6224.4.2011.ZB Suszarka bębnowa i otaczarka,

ul. Konstruktorska 11A LINTEC CSD 3000 w Bolimowie 2011-08-25

nagrzewnica zbiorników ciekłego asfaltu, zbiorniki magazynowe,

silosy

3. FUNGIS Sp. z o.o.

Wola Makowska 124a, ROŚ.6224.5.2011.ZB

30 sztuk komór pasteryzacyjnych (emisja amoniaku)

96-124 Maków 2011-10-27

R O K 2 0 1 2

1.

FUNGIS Sp. z o.o. Wola Makowska 124a, ROŚ.6224.1.2012.ZB

aktualnie 36 sztuk komór pasteryzacyjnych (emisja amoniaku)

(zmiana pozwolenia emisyjnego) 96-124 Maków 2012-08-10

R O K 2 0 1 3

1. PED BRUK Zakład Budowlany

Kolonia Starorawska 16B ROŚ.6224.1.2013.ZB

dwa silosy do magazynowania cementu o poj. 50 m3 i 42 m3

(emisja pyłu PM10)96-115 Nowy

Kawęczyn 2013-12-06

2.

FUNGIS Sp. z o.o. Wola Makowska 124a, ROŚ.6224.2.2013.ZB

aktualnie już 46 sztuk komór pasteryzacyjnych (emisja amoniaku)

(II zmiana pozwolenia emisyjnego) 96-124 Maków 2013-11-28

3.„REYDROB” sp. jawna

Przedsiębiorstwa Drobiarskie M&M T. Mirowski, J. Malesa

96-127 Lipce Reymontowskie,

ul. Golki 19

ROŚ.6222.1.2013.ZB Instalacja IPPC - linia technologiczna uboju kurcząt o

zdolności uboju drobiu 160 ton/dobę2013-12-23

Źródło: Starostwo Powiatowe w Skierniewicach, Opracował: mgr inż. Zbigniew Biernat (stan na 2013 r.)

zmiany decyzji Starosty Skierniewickiego znak: ROŚ-II-7644-5-1/10 z dnia 2010-08-31 – pozwolenia zintegrowanego wydanego dla P. Zofii i Janusza Łęczyckich zam. Białynin 55, 96-130 Głuchów na prowadzenie: instalacji IPPC obiektów Fermy brojlerów zlokalizowanej w miejscowości Białynin Południe gm. Głuchów na działce nr ewid. 176 obręb 002 Białynin Południe (instalacja do chowu lub hodowli drobiu o więcej niż 40 000 stanowisk dla drobiu).

29


4. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO4.1. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU4.1.1. Formy ochrony przyrody

Powierzchniowe formy ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej, wymienionych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013, poz. 627 ze zm.) na terenie powiatu skierniewickiego wymieniono w tabeli poniżej.

Tabela 6 Powierzchniowe formy ochrony przyrody na terenie powiatu skierniewickiego

L.p. Nazwa obszaru Pow. w gran. powiatu [ha] Gmina Cel ochrony

Park krajobrazowy

1 Bolimowski Park Krajobrazowy 11516,30 Kowiesy, Bolimów, Nowy

Kawęczyn, Skierniewice

BPK chroni dobrze zachowane fragmenty Puszczy Bolimowskiej, Wiskickiej i

Jaktorowskiej

Rezerwaty przyrody

1 Kopanicha 42,53 Skierniewice zbiorowiska boru bagiennego, grądu, olsu i łęgu

2 Ruda Chlebacz 12,42 Skierniewice łęg olszowy ze stanowiskiem widłaka wrońca

3 Rawka 487,00Nowy Kawęczyn,

Skierniewice, Bolimów, Głuchów

rzeka Rawka od źródeł do ujścia wraz ze starorzeczami i fragmentami dopływów

oraz ciekawa flora i fauna wodna

4 Uroczysko Bażantarnia 44,52 Maków zbiorowisko grądu, świetlistej dąbrowy,

olsu i łęgu jesionowo – olszowego

5 Bukowiec 1,7 Lipce Reymontowskie

chroni buczynę karpacką i buk. Występuje tu stary bukowy drzewostan w wieku 170 do ponad 200 lat z domieszką grabu oraz 120-

letniej sosny i brzozy, a także nierzadko pokaźnych rozmiarów głazy narzutowe

6 Źródła Borówki 21,90 Makówźródła rzeki Borówki, leśny ze

zbiorowiskami grądu i boru oraz swoiste cechy krajobrazu

Obszary Chronionego Krajobrazu

1 OChK Górnej Rawki

6765,80

Głuchów

ochrona niezwykle cennej przyrodniczo i krajobrazowo doliny rzeki Rawki, wraz z terenami przylegającymi do doliny oraz terenami źródliskowymi rzeki niezwykle

ważnymi dla całego reżimu wodnego rzeki

2

OChK Bolimowsko-

Radziejowicki z doliną środkowej

Rawki

Nowy Kawęczyn

wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe Puszczy Bolimowskiej oraz

dolin rzecznych Rawki i Chojnatki. W granicach obszaru znajduje się Bolimowski

Park Krajobrazowy

3 OChK Dolina Chojnatki Kowiesy

wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe rzeki Chojnatki oraz jej

doliny

4OChK Pradoliny

Warszawsko-Berlińskiej

Bolimów

ochrona cennych walorów przyrodniczych największej na terenie województwa

pradoliny powstałej w okresie plejstoceńskim o specyficznych, choć w

znacznym stopniu przekształconych, warunkach środowiska przyrodniczego,

wykorzystanej obecnie przez doliny Bzury i Neru; stanowi część korytarza

ekologicznego o znaczeniu krajowym łączącego dolinę Wisły z doliną Warty

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy

1 Zwierzyniec Królewski 572,30 Maków

sędziwe dęby szypułkowe, a także buki, graby, jesiony, wiązy i topole. Najstarsze

drzewa osiągają wiek ponad 250 lat.

30


Źródło: Rejestr obszarów chronionych województwa łódzkiego, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Łodzi, stan na 11. 06.2014 r.

Powierzchniowe formy ochrony przyrody obejmują swymi granicami większość wartościowych zbiorowisk leśnych i rzecznych, w tym: 1 park krajobrazowy, 6 rezerwatów przyrody, 4 obszary chronionego krajobrazu oraz 1 zespół przyrodniczo – krajobrazowy. Ponadto na terenie powiatu zlokalizowane są trzy obszary NATURA2000:

Dolina Rawki PLH100015 (gmina Bolimów, Skierniewice, Nowy Kawęczyn). Obejmuje głównie głęboką i szeroką dolinę rzeki Rawki powstałą w okresie zlodowacenia środkowopolskiego. Charakteryzuje się ona naturalnym, meandrującym korytem i licznymi starorzeczami. Średnia szerokość koryta Rawki wynosi ok. 10 m, a głębokość 1,5 m. Brzegi porasta roślinność łęgową i łąkową. Rzeka Rawka na odcinku 42 km przepływa przez środek Puszczy Bolimowskiej, która wraz z otaczającymi ją ubogimi polami, rozsianymi starymi puszczańskimi wioskami stanowi Bolimowski Park Krajobrazowy. Obszar chroniony jest ze względu na bogatą różnorodność siedlisk i związanych z nimi gatunków roślin i zwierząt. W dolinie występują gleby bagienne, mułowo-bagienne, torfowe i murszowe. Liczne starorzecza i zagłębienia są miejscem występowania interesującej roślinności: wodnej, bagiennej, szuwarowej i zaroślowej. Z cennych siedlisk wymienić należy zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, torfowiska, bory i lasy bagienne oraz liczne łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe. Na terenie ostoi występuje ponad 540 gatunków roślin naczyniowych, a wśród nich co najmniej 27 gatunków chronionych i kilkadziesiąt rzadkich w skali krajowej lub regionalnej takich jak starodub łąkowy, widłak wroniec i wielosił błękitny. Dolina Rawki jest ważnym miejscem lęgu dla wielu ptaków, obserwować tu można błotniaki, muchołówki, jarząbka, zimorodka, bociana białego i czarnego. Gatunkami ściśle związanymi z podmokłym krajobrazem rzeki są również bóbr i wydra oraz płazy: kumak nizinny, traszka grzebieniasta. W lasach ostoi spotkać można także rysia. Do głównych zagrożeń zalicza się zanieczyszczenie wód, wydobywanie piasku i żwiru zarastanie łąk, turystyka i rekreacja, wędkarstwo polowanie zmiana sposobu użytkowania terenu, zabudowa, zaśmiecenie, planowany północny przebieg autostrady A–2 i budowa drugiego zbiornika wodnego na Rawce, wypalanie.

Polany Puszczy Bolimowskiej PLH100028 (gmina Bolimów, Skierniewice). Obszar w ponad połowie pokrywają lasy, głównie mieszane i liściaste. Siedliska łąkowe i zaroślowe zajmują 41% obszaru. Obszar składa się z czterech, starych, śródleśnych polan, z których dwie najcenniejsze mają pochodzenie autogeniczne (Strożyska, Siwica), a dwie - antropogeniczne (Olszówka, Bielawy). Stosunkowo dobrze zachowane ekosystemy łąkowe i ziołoroślowe, ustabilizowane wielowiekowym użytkowaniem łąkarskim terenu. Na uwagę zasługują tu, zanikające w szybkim tempie w całej Europie, łąki trzęślicowe, z zestawem gatunków charakterystycznych: kosaćca syberyjskiego, goryczki wąskolistnej i goździka pysznego.Na dwóch polanach (Siwica, Strożyska) stwierdzono występowanie unikalnego w regionie Polski Środkowej staroduba łąkowego - gatunku z zał. II Dyrektywy Siedliskowej (na polanie Strożyska znajdują się jedne z ostatnich w rejonie Puszczy Bolimowskiej stanowiska kosaćcasyberyjskiego i goryczki wąskolistnej). Funkcjonujące tu populacje motyli modraszków: alkona (na polanie Strożyska, dzięki występowaniu tu goryczki wąskolistnej), telejusa i nausitousa (na polanach Strożyska i Siwica, dzięki występowaniu krwiściąga lekarskiego) są silne, liczne i niepowtarzalne w skali Polski Środkowej. Stabilna jest również populacja czerwończyka nieparka. Towarzyszy im szereg innych cennych i ginących owadów, również tych zapisanych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt i na Polskiej Czerwonej Liście Zwierząt, m.in. smukwa kosmata (gatunek z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt). Ciekawostką związaną z przyrodą nieożywioną charakteryzowanego obszaru jest obecnośćw północnej części polany Bielawy, na powierzchni gleby, różnej wielkości brył rudy darniowej.

Grabinka PLH140044 (gmina Bolimów), położony na terenie Lasów Państwowych i obejmuje niewielki ciek (Grabinka), wraz z wąską doliną i fragmentami terenów przylegających. Grabinka prowadzi wodę głównie wczesną wiosną od marca do maja. W latach gorących, suchych, z małą ilością opadów, Grabinka jest prawie całkowicie wyschnięta, a niewielkie ilości wody stagnują w obniżeniach.Obszar obejmuje fragment interesującego kompleksu grądów Tilio-Carpinetum, zróżnicowanego na trzy podzespoły T.-C. calamagrostietosum (7% powierzchni), T.-C. typicum (74%), T.-C. stachyetosum (5%), oraz niewielkie fragmenty łęgu Fraxino-Alnetum, zajmującego prawie 8% terenu obszaru. Trzeba podkreślić, że 6% terenu zajmuje dynamiczny układ o charakterze pośrednim między grądem i łęgiem, którego charakter zmienia się w zależności od stopnia uwilgocenia w ciągu wieloletnim. Flora roślin naczyniowych liczy co najmniej 80 gatunków, z czego 5 jest pod ochroną gatunkową (Aquilegia vulgaris, Asarum europaeum, Corydalis solida, Hedera helix, Thalictrum minus). Wartości przyrodnicze obszaru podnosi dodatkowo bogata fauna bezkręgowców oraz kręgowców, w tym m.in. dzięcioł czarny (Dryocopus martius).

31


Liczba pomników przyrody w powiecie skierniewickim jest wysoka, w porównaniu z innymi powiatami w obrębie województwa łódzkiego. Poniżej załączono wykaz pomników przyrody i użytków ekologicznych zlokalizowanych na terenie gmin.

Tabela 7 Liczbowe zestawienie pomników przyrody na terenie powiatu skierniewickiego

Lp. GminaPomniki przyrody ożywionej Pomniki przyrody nieożywionej

Pojedyncze drzewa Grupy drzew Głazy narzutowe

1 Bolimów 21 1 -

2 Głuchów 2 1 -

3 Godzianów 2 -

4 Kowiesy 18 - 1

5 Lipce Reymontowskie 1 - -

6 Maków* 9 1

7 Nowy Kawęczyn 21 1 1

8 Skierniewice 18 3 -

9 Słupia - - -

Razem 92 7 2

32


*36 pomników przyrody brak w Zarządzeniu 27 a także w innych aktach prawnychŹródło: Rejestr obszarów chronionych województwa łódzkiego, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Łodzi, stan na 11. 06.2014 r. oraz dane z gmin powiatu skierniewickiego

Zgodnie z rejestrem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi na terenie powiatu skierniewickiego znajdują się 101 pomników przyrody, z czego większość stanowią pojedyncze drzewa. Ponadto rejestr obejmuje 7 grup drzew pomnikowych oraz 2 głazy narzutowe.

4.1.2. Zieleń urządzona Ciągły układ przestrzenny terenów otwartych, przyrodniczo aktywnych, zapewniający prawidłowe funkcjonowanie żywych zasobów naturalnych oraz kształtowanie właściwych warunków klimatycznych i możliwości rekreacji ludności w kontakcie z przyrodą to Ekologiczny system Obszarów Chronionych (ESOCh). Ważnym elementem ESOCh są: parki, zieleńce, skwery, zieleń przyzagrodowa w zabudowie mieszkaniowej, izolacyjno – osłonowa wzdłuż ciągów komunikacyjnych i wokół zabudowy usługowo – przemysłowej, w tym – obiektów użyteczności publicznej oraz zabytkowe zespoły zieleni przydworskiej, przypałacowej i przykościelnej.Wyznaczanie ESOCh ma na celu:

ochrona obszarów o szczególnych wartościach przyrodniczych, naturalna aktywizacja niestabilnych ekosystemów, tworzenie i utrzymywanie terenów zieleni w mieście, ochrona istniejących oraz rozwijanie nowych połączeń przyrodniczo-funkcjonalnych między

ekosystemami, zapewnienie osłony ekologicznej dla zurbanizowanych obszarów koncentracji życia i aktywności

gospodarczej społeczeństwa, zachowanie terenów właściwych dla ekologicznych metod gospodarowania, poprawa biologicznych i społecznych warunków życia mieszkańców, kontynuacja funkcji regionalnego systemu obszarów chronionych.

Zabytkowe obiekty objęte ochroną konserwatorską znajdują się w wielu miejscowościach powiatu skierniewickiego. Na obszarze powiatu znajduje się 66 obiektów o wartościach zabytkowych i historycznych, w tym: parki podworskie, kościoły, cmentarze, aleje drzew. Wszystkie najważniejsze zabytki dla powiatu skierniewickiego zostały szczegółowo wymienione w rejestrze Łódzkiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łodzi.

33


Tabela 8 Powierzchnia terenów zieleni urządzonej na terenie powiatu skierniewickiego

Tereny zieleni Powierzchnia (ha)

zieleńce 3,0

zieleń uliczna 3,9

tereny zieleni osiedlowej 2,0

parki, zieleńce i tereny zieleni osiedlowej 5,0

cmentarze 20,0

RAZEM 33,9

Źródło: Bank Danych Regionalnych, 2013

Powiat Skierniewicki nie dysponuje kompetencjami ustawowymi oraz instrumentami finansowymi do odrębnego kreowania systemu zieleni urządzonej w skali całego powiatu. Niemniej konieczne jest określenie najważniejszych elementów kształtowania w/w zieleni w jego granicach.

4.1.3. Identyfikacja potrzeb Elementem stworzenia właściwego systemu ochrony przyrody są m.in. działania związane z dokończeniem wdrażania systemu obszarów Natura 2000 w powiecie. Na najbliższe lata przewiduje się dokończenie planu zadań ochronnych dla obszarów: Grabinka, Polany Puszczy Bolimowskiej.Istotnym działaniem w kierunku zachowania różnorodności biologicznej na terenach zabudowanych są przedsięwzięcia powiatu w kierunku rozwoju terenów zielonych oraz utrzymania i pielęgnacji założeń parkowych. W budżetach wielu gmin, w szczególności miast, kwoty przeznaczane na utrzymanie terenów zieleni stanowią istotny wydatek. Ilość proponowanych do objęcia ochroną prawną obiektów i obszarów o znaczących, ponadlokalnych walorach przyrodniczych, świadczy o konieczności podjęcia skutecznych działań dla ich ochrony: zarówno przez władze samorządowe Gmin, administrację Lasów Państwowych oraz właścicieli gruntów, na których powyższe proponowane obiekty i obszary się znajdują.Wskazane do ochrony w formach przewidzianych w ustawie o ochronie przyrody fragmenty powiatu pełnią przede wszystkim rolę lokalnych węzłów i korytarzy ekologicznych. Winny one być powiązane przestrzennie z podobnymi strukturami na terenie sąsiadujących terenów. W stosunku do niektórych ekosystemów warunkiem zachowania wysokich walorów jest wprowadzenie ochrony czynnej (dotyczy cennych zbiorowisk nieleśnych) w sytuacji, bowiem zaniechania tradycyjnego użytkowania niektórych typów zbiorowisk bardzo szybko dochodzi do wycofywania się np. gatunków słabych konkurencyjnie, a często należących jednocześnie do grupy gatunków ginących.Dla ochrony całości dziedzictwa przyrodniczego powiatu oraz kształtowania systemu terenów zieleni należy podjąć następujące zadania:

wdrożenie proponowanych obiektów i obszarów chronionych na mocy przepisów ustawy o ochronie przyrody – w ramach Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych (ESOCh), poprzez utworzenie projektowanego rezerwatu przyrody, powołanie pomników przyrody, propozycji użytków ekologicznych, stanowisk dokumentacyjnych, bieżące zgłaszanie uwag i wniosków, udział w konsultacjach – w ramach przygotowywanych planów ochrony dla poszczególnych stref ochrony obszaru NATURA 2000,

utworzenie nowych form ochrony przyrody, kreowanie wspólnej polityki ochrony przyrody dolin rzecznych: Rawki oraz jej dopływów, korytarzy

ekologicznych o randze regionalnej, tereny zieleni łęgowej, koncepcja rekreacyjno - wypoczynkowego zagospodarowania terenów przywodnych w dolinie rzeki

Rawki wraz z dopływami, koordynacja rozwoju sieci tras i ścieżek rowerowych, wsparcie organizacyjne rekultywacji i rewitalizacji przeobrażonych i zdegradowanych terenów, promocja rozwoju rolnictwa ekologicznego, agroturystyki: programy rolnośrodowiskowe, jako formy

zmiany wizerunku nieefektywnej gospodarki rolnej, wsparcie działań organizacji ekologicznych, instytucji naukowych w zakresie ochrony czynnej

wybranych gatunków fauny i flory.

34


4.1.4. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 20 21

Cel Cele długoterminowe do roku 2021 Cel Cele krótkoterminowe do roku 2017 Zadanie Zadanie Jednostka odpowiedzialna

OPK.1

Zachowanie i ochrona walorów

przyrodniczych

OPK.1.1Ochrona, rozwój i uporządkowanie

systemu obszarów chronionych na terenie Powiatu Skierniewickiego

OPK.1.1.1 Objęcie ochroną prawną obszarów i obiektów najbardziej wartościowych przyrodniczo

Gminy Powiatu Skierniewickiego, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi,

Województwo Łódzkie, lokalne stowarzyszenia ekologiczne, szkoły, instytucje naukowe

OPK.1.1.2

Opracowanie i wdrażanie planów ochrony parków krajobrazowych i rezerwatów oraz planów ochronnych i planów zadań ochronnych dla

obszarów Natura 2000

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie, Regionalna

Dyrekcja Lasów Państwowych, Gminy Powiatu Skierniewickiego

OPK.1.1.3 Odtwarzanie naturalnych terenów zalewowychWojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń

Wodnych w Łodzi, RZGW w Warszawie, Gminy Powiatu Skierniewickiego

OPK.1.2 Ochrona gatunkowa

OPK.1.2.1.

Inwentaryzacja przyrodnicza przeprowadzona na terenie gmin powiatu Gminy Powiatu Skierniewickiego

OPK.1.2.2.

Zachowanie i przywrócenie siedlisk roślin i zwierząt oraz zapobieganie ich fragmentacji

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Regionalna Dyrekcja Lasów

Państwowych, lokalne stowarzyszenia ekologiczne, szkoły, instytucje naukowe

OPK.1.2.3.

Wykonywanie zabiegów ochrony czynnej wybranych gatunków fauny, flory, zbiorowisk roślinnych; idea włączenia szkół, jako społecznych opiekunów nad

pomnikami przyrody

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Regionalna Dyrekcja Lasów

Państwowych

OPK.1.3.

Kształtowanie polityki przestrzennej respektującej wartości przyrodnicze i

krajobrazowe

OPK.1.3.1 Wyznaczenie i ochrona korytarzy ekologicznych w planach zagospodarowania przestrzennego

Gminy Powiatu Skierniewickiego, Województwo Łódzkie , Regionalna Dyrekcja

Ochrony Środowiska w Łodzi

OPK.1.3.2

Zrównoważony rozwój infrastruktury turystycznej na obszarach przyrodniczo cennych, w tym: rozbudowa

sieci ścieżek rowerowych i szlaków pieszych, zorganizowanie punktów widokowych, tablic

informacyjnych

Gminy Powiatu Skierniewickiego , Powiat Skierniewicki , Regionalna Dyrekcja Ochrony

Środowiska w Łodzi

OPK.1.4.

Udrażnianie, kształtowanie, odtwarzanie korytarzy ekologicznych (leśnych,

rzecznych) umożliwiających przemieszczenie się zwierząt i

funkcjonowanie populacji

OPK.1.4.1.

Tworzenie przejść umożliwiających migrację zwierząt przy drogach przecinających korytarze

ekologicznezarządcy dróg

OPK.1.4.2.

Budowa urządzeń udrażniających rzeki i potoki Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi

35


OPK.1.5.

Ochrona i rozwój zieleni na terenach zurbanizowanych

OPK.1.5.1.

Utrzymanie walorów i funkcji obszarów oraz obiektów objętych ochroną prawną

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi , Gminy Powiatu Skierniewickiego

OPK.1.5.2.

Budowa, modernizacja i pielęgnacja parków i skwerów

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Gminy Powiatu Skierniewickiego

OPK.1.5.3.

Przebudowa i częściowa wymiana składu gatunkowego zadrzewień przydrożnych wzdłuż

odcinków dróg, nowe nasadzenia zieleni wysokiej, prace pielęgnacyjno - konserwacyjne zieleni

przydrożnej

Gminy Powiatu Skierniewickiego , Powiat Skierniewicki, Zarząd Dróg Wojewódzkich w

Łodzi, GDDKiA

OPK.2

Wzrost świadomości ekologicznej w społeczeństwie

OPK.2.1 Poszerzenie wiedzy o środowisku przyrodniczym powiatu

OPK.2.1.1Edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie

ochrony walorów krajobrazu i przyrody oraz promocja tych walorów

Gminy Powiatu Skierniewickiego , Powiat Skierniewicki, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, lokalne stowarzyszenia

ekologiczne, szkoły, instytucje naukowe

OPK.2.1.2 Promocja działań proekologicznych dla rolników Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

OPK.2.1.3

Działania mające na celu rozwój turystyki, ochronę i promocję środowiska naturalnego, krajobrazu i

zasobów historyczno-kulturowych, popularyzację i rozwój produkcji wyrobów regionalnych

Lokalna Grupa Działania „Echo Puszczy Bolimowskiej”, Stowarzyszenie Lokalna Grupa

Działania – „GNIAZDO”, Lokalna Grupa Działania „Kraina Rawki”

OPK.2.1.4 Stworzenie turystycznego portalu internetowego Powiatu Skierniewickiego Powiat Skierniewicki

4.1.5. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu

L.P. Nazwa zadaniaTermin

rozpoczęcia planowany

Termin zakończenia planowany

Jednostka odpowiedzialna

Planowane efekty ekologiczne

Planowane koszty ogółem (PLN) tys.* Partnerzy

ZADANIA WŁASNE POWIATU


ochrony walorów krajobrazu i przyrody oraz promocja tych walorów

2014 2021 Powiat Skierniewicki

Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców

25

Gminy Powiatu Skierniewickiego,

Nadleśnictwa, lokalne stowarzyszenia


OPK.2.1.4 Stworzenie turystycznego portalu internetowego Powiatu Skierniewickiego 2015 2015 Powiat Skierniewicki

Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców

20 -

ZADANIA KOORDYNOWANE POWIATU

36








OPK.1.1.2Opracowanie i wdrażanie planów ochrony parków

krajobrazowych i rezerwatów oraz planów ochronnych i planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000

2014 2021

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w

Łodzi, Regionalna Dyrekcja Ochrony

Środowiska w Warszawie

Ochrona bioróżnorodności b.d.

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych,

Gminy Powiatu Skierniewickiego

OPK.1.1.3 Odtwarzanie naturalnych terenów zalewowych 2014 2021

Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń

Wodnych w Łodzi, RZGW w Warszawie

Ochrona zasobów przyrodniczych

koszty zadań umieszczono w tabeli dotyczącej ochrony

przeciwpowodziowej


OPK.1.2.2. Zachowanie i przywrócenie siedlisk roślin i zwierząt oraz zapobieganie ich fragmentacji 2014 2021



Wodnych w Łodzi, RZGW w Warszawie,

Nadleśnictwa

Ochrona bioróżnorodności b.d.


Łodzi, Powiat Skierniewicki, lokalne

stowarzyszenia ekologiczne, szkoły, instytucje naukowe

OPK.1.2.3.

Wykonywanie zabiegów ochrony czynnej wybranych gatunków fauny, flory, zbiorowisk roślinnych; idea włączenia szkół, jako społecznych opiekunów nad

pomnikami przyrody

2014 2021


Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych

Ochrona bioróżnorodności 100

lokalne stowarzyszenia ekologiczne, szkoły, instytucje naukowe

OPK.1.4.1. Tworzenie przejść umożliwiających migrację zwierząt przy drogach przecinających korytarze ekologiczne 2014 2021 Zarządcy dróg

Zwiększenie atrakcyjności

turystycznej powiatub.d.

Powiat Skierniewicki, lokalne stowarzyszenia


OPK.1.4.2. Budowa urządzeń udrażniających rzeki i potoki 2014 2021Wojewódzki Zarząd

Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi

Ochrona bioróżnorodności

koszty zadań umieszczono w tabeli dotyczącej ochrony

przeciwpowodziowej


Łodzi

OPK.1.5.3.

Przebudowa i częściowa wymiana składu gatunkowego zadrzewień przydrożnych wzdłuż odcinków dróg, nowe

nasadzenia zieleni wysokiej, prace pielęgnacyjno - konserwacyjne zieleni przydrożnej

2014 2021 Zarządcy dróg Wzrost terenów zielonych zadanie ciągłe -

OPK.2.1.2 Promocja działań proekologicznych dla rolników 2014 2021 Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

Poprawa świadomości ekologicznej

rolników

zadania ciągłeGminy Powiatu

Skierniewickiego, Powiat Skierniewicki

OPK.2.1.3.1 Działania mające na celu rozwój turystyki, ochronę i promocję środowiska naturalnego, krajobrazu i zasobów

2014 2021 Lokalna Grupa Działania „Echo

Poprawa świadomości

zadania ciągłe Powiat Skierniewicki, Gminy Powiatu

37








historyczno-kulturowych, popularyzację i rozwój produkcji wyrobów regionalnych

Puszczy Bolimowskiej”, Stowarzyszenie Lokalna

Grupa Działania – „GNIAZDO”, Lokalna

Grupa Działania „Kraina Rawki”

ekologicznej mieszkańców

powiatuSkierniewickiego

ZALECENIA DLA GMIN POWIATU SKIERNIEWICKIEGO

OPK.1.1.1 Objęcie ochroną prawną obszarów i obiektów najbardziej wartościowych przyrodniczo 2014 2021 Gminy Powiatu

Skierniewickiego Ochrona przyrody b.d.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Nadleśnictwa,


OPK.1.2.1. Inwentaryzacja przyrodnicza przeprowadzona na terenie gmin powiatu 2014 2021 Gminy Powiatu

Skierniewickiego

Identyfikacja istniejących

zasobów135



OPK.1.3.1 Wyznaczenie i ochrona korytarzy ekologicznych w planach zagospodarowania przestrzennego 2014 2021 Gminy Powiatu

SkierniewickiegoOchrona walorów

przyrodniczych zadania ciągłe



OPK.1.3.2

Zrównoważony rozwój infrastruktury turystycznej na obszarach przyrodniczo cennych, w tym: rozbudowa sieci ścieżek rowerowych i szlaków pieszych, zorganizowanie

punktów widokowych, tablic informacyjnych

2014 2021 Gminy Powiatu Skierniewickiego

Ochrona walorów przyrodniczych,

poprawa rozwoju turystyki

zadania ciągłe

Powiat Skierniewicki, Regionalna Dyrekcja

Ochrony Środowiska w Łodzi, Nadleśnictwa,

lokalne stowarzyszenia ekologiczne

OPK.1.3.2.1 Eko – park – rozwój terenów rekreacyjnych na terenach komunalizowanych nad rzeką Rawką 2018 2019 Gmina Bolimów



2 000

Planuje się pozyskanie dotacji z EFRR (lub

PROW) w wysokości do 85% kosztów projektu

OPK.1.3.2.2Podniesienie atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej miejscowości Skoczykłody poprzez urządzenie placu

zabaw oraz organizację imprezy rekreacyjnej2014 2017 Gmina Głuchów



48,6 -

38








OPK.1.3.2.3 Promocja walorów turystycznych i rekreacyjnych (zakup witaczy i tablicy informacyjnej 2014 2017 Gmina Godzianów



24,5 -

OPK.1.5.1. Utrzymanie walorów i funkcji obszarów oraz obiektów objętych ochroną prawną 2014 2017 Gminy Powiatu

SkierniewickiegoOchrona walorów

przyrodniczych zadania ciągłe



OPK.1.5.2. Budowa, modernizacja i pielęgnacja parków, skwerów i pozostałych terenów zieleni 2014 2017 Gminy Powiatu

Skierniewickiego



zadania ciągłe




ochrony i zachowania walorów krajobrazu i przyrody oraz promocja tych walorów


Poprawa świadomości ekologicznej mieszkańców

powiatu

200

Powiat Skierniewicki, Regionalna Dyrekcja

Ochrony Środowiska w Łodzi, Nadleśnictwa,


RAZEM ZADANIA WŁASNE 45

RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE 100

ZALECENIA DLA GMIN POWIATU SKIERNIEWICKIEGO 2 408,1

39


4.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów4.2.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego

Ogólna powierzchnia gruntów leśnych na terenie powiatu skierniewickiego wynosi ok. 16 852 ha (16 478 ha powierzchnia lasów), co daje przeciętną lesistość powiatu na poziomie ok. 21,9%. Lasy stanowiące własności Skarbu Państwa to 11 474 ha, w tym 9 968 ha w zarządzie Lasów Państwowych. Pozostała część lasów stanowi własność prywatną 4 691 ha, lasy gminne 109 ha, w zasobie własności rolnej Skarbu Państwa 13 ha.

Bolimów

Głuchów

Godzianów

Kowiesy

Lipce R

eymontowski

e

Maków

Nowy Kawęc

zyn

Skiern

iewice

Słupia0.00

500.00

1000.00

1500.00

2000.00

2500.00

3000.00

3500.00

grunty leśne publiczne ogółem grunty leśne publiczne Skarbu Państwagrunty leśne prywatne

Rysunek 3 Grunty leśne na terenie powiatu skierniewickiego (ha)Źródło: GUS, stan na 31.12.2013 r.

Bolimów20%

Głuchów8%

Godzianów4%

Kowiesy13%

Lipce Reymontowskie10%

Maków16%

Nowy Kawęczyn

10%

Skierniewice17%

Słupia2%

Rysunek 4 Lesistość na terenie powiatu skierniewickiego (%)Źródło: GUS, stan na 31.12.2013 r.

40


Rysunek 5 Obszary leśne w regionie powiatu skierniewickiegoŹródło: http://www.lasy.gov.pl/mapa

Analiza przestrzennego rozkładu obszarów leśnych pozwala na wydzielenie trzech wyraźnych grup gmin: praktycznie pozbawionego lasów i terenów leśnych gminy Słupia i Godzianów (2-4%), gminy Głuchów, Nowy Kawęczyn, Lipce Reymontowskie, w których odsetek lasów i terenów leśnych

waha się od 8% do 10%, gminę Kowiesy, Maków, Skierniewice i Bolimów, w której powierzchnię od 13 do 20% zajmują lasy i

tereny leśne.Lasy w powiecie skierniewickim stanowią jeden z ważniejszych ekosystemów, a najcenniejsze ich siedliska, o najwyższej wartości przyrodniczej i hodowlanej, zostały objęte ochrona prawną. Gospodarkę leśną w lasach powiatu skierniewickiego stanowiących własność Skarbu Państwa prowadzi głównie Nadleśnictwo Skierniewice, obejmujące swym zasięgiem wszystkie gminy powiatu skierniewickiego. Część lasów w gminie Bolimów wchodzi w skład Nadleśnictwa Radziwiłłów oraz w gminie Kowiesy w skład Nadleśnictwa Grójec. Lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa są pod nadzorem Starosty Skierniewickiego (poprzez własne służby ds. leśnictwa starostwa powiatowego). Gospodarka leśna w tych lasach realizowana jest zgodnie z uproszczonymi planami urządzania lasów oraz zgodnie z decyzjami wydanymi na podstawie ustawy o lasach.

4.2.2. Identyfikacja potrzeb Specyfika terenów leśnych na terenie powiatu skierniewickiego wynika z położenia w centrum kraju, wysokiej gęstości zaludnienia oraz niskiej lesistości części gmin. Zgodnie z obowiązującym Regionalnym Programem Operacyjnym Polityki Leśnej, który uwzględniając specyfikę powiatu, za najistotniejsze obszary problemowe uznaje w zakresie w zakresie funkcji ekologicznych:

zalesianie nieefektywnych (nieprzydatnych rolnictwu) gruntów rolnych, doskonalenie gatunkowej i funkcjonalnej struktury lasów, wzmaganie ochrony różnorodności biologicznej.

41


W ramach zadań służących wzmaganiu ochrony różnorodności biologicznej lasu planuje się dalsze kontynuowanie następujących zadań, m.in.:

zachowanie w stanie niezmienionym oraz restytucja i ochrona naturalnych bagien i torfowisk i „oczek wodnych”,

ustanawianie i aktualizacja zasięgu lasów ochronnych, objęcie kategoriami ochronności lasów prywatnych,

zachowanie w stanie zbliżonym do naturalnego lub odtworzenie śródleśnych zbiorników i cieków wodnych i ich zabudowy biologicznej,

restytucja lub ochrona lasów łęgowych i wilgotnych, pozostawienie w drzewostanach podlegających użytkowaniu fragmentów drzewostanów ze

starodrzewiem do fizjologicznej starości lub biologicznej śmierci (w tym drzew dziuplastych i martwych), zgodnie z zapisami aktualnych Zasady Hodowli Lasu,

objęcie szczególnymi zabiegami ochronnymi cennych komponentów biocenoz (np. ptaków, mrówek, rzadkich gatunków runa, a szczególnie gatunków objętych ochroną gatunkową),

przebudowa gatunkowa drzewostanów jednogatunkowych na wielogatunkowe z dostosowywaniem struktury drzewostanów do rozpoznanych warunków siedliskowych

zwiększanie udziału gatunków liściastych w drzewostanach (ze szczególnym uwzględnieniem potrzeby intensywnych działań w tym zakresie w lasach prywatnych),

zmiana struktury drzewostanów z jednopiętrowych na drzewostany o złożonej strukturze piętrowej.

42


4.2.3. Cele i zadania środowiskowe na do roku 2017 i do roku 20 21


ZRL.1

Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich

właściwej struktury gatunkowej i wiekowej z zachowaniem bogactwa

biologicznego

ZRL.1.1Realizacja założeń Regionalnego

Programu Operacyjnego Polityki Leśnej Województwa Łódzkiego

ZRL.1.1.1 Aktualizacja uproszczonych planów urządzenia lasów niestanowiących własności skarbu Państwa Powiat Skierniewicki

ZRL.1.1.2 Aktualizacja planu urządzenia lasów Nadleśnictwa Radziwiłłów (2016 r.), Grójec Nadleśnictwo Radziwiłłów, Grójec

ZRL.1.1.3 Zwiększenie lesistości powiatu, szczególnie przez zalesianie nieużytków i słabych gruntów rolnych

ARiMR, Gminy Powiatu Skierniewickiego, Nadleśnictwa,

właściciele gruntów

ZRL.1.1.4 Wzmocnienie kontroli gospodarki leśnej w obszarach nowych nasadzeń i w lasach prywatnych

Powiat Skierniewicki, Nadleśnictwa, właściciele lasów

ZRL.1.1.5 Realizacja wytycznych „Programu ochrony przyrody” nadleśnictw Nadleśnictwa

ZRL.1.1.6. Uporządkowanie ewidencji gruntów zalesionych Powiat Skierniewicki

43


4.2.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów





Planowany efekt ekologiczny


ZADANIA WŁASNE

ZRL.1.1.1 Aktualizacja uproszczonych planów urządzenia lasów niestanowiących własności skarbu Państwa 2014 2017 Powiat Skierniewicki Zrównoważony

rozwój lasów100 Nadleśnictwa, właściciele

lasów

ZRL.1.1.6 Uporządkowanie ewidencji gruntów zalesionych 2014 2021 Powiat Skierniewicki 10 -

ZADANIA KOORDYNOWANE

ZRL.1.1.2 Aktualizacja planu urządzenia lasów Nadleśnictwa Radziwiłłów (2016 r.), Grójec 2014 2016 Nadleśnictwa Grójec,

RadziwiłłówZrównoważony rozwój lasów b.d. Powiat Skierniewicki,

właściciele lasów

ZRL.1.1.4 Wzmocnienie kontroli gospodarki leśnej w obszarach nowych nasadzeń i w lasach prywatnych 2014 2017 Nadleśnictwa, Powiat

Skierniewicki Ochrona lasów 100 Powiat Skierniewicki, Nadleśnictwa

ZRL.1.1.3

Zwiększenie lesistości powiatu, szczególnie przez zalesianie nieużytków i słabych gruntów rolnych (zgodnie z KPZL z 1995 r. z późn. zm.), zalesianie ciągów i korytarzy ekologicznych

2014 2021 właściciele gruntów Zwiększenie lesistości 1600

ARiMR, Gminy Powiatu Skierniewickiego,

Nadleśnictwa, właściciele gruntów

ZRL.1.1.5 Realizacja wytycznych „Programu ochrony przyrody” nadleśnictw 2014 2021 Nadleśnictwa,

właściciele lasów Ochrona lasów b.d. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Łodzi

ZADANIA WŁASNE 110

ZADANIA KOORDYNOWANE 1 700

ZALECENIA DLA GMIN POWIATU SKIERNIEWICKIEGO 500

44


4.3. Ochrona powierzchni ziemiObowiązek prowadzenia monitoringu gleby i ziemi w ramach państwowego monitoringu środowiska wynika z zapisów art. 26 oraz art. 109 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232), przy czym prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi należy do zadań własnych starosty.Wprowadzenie standardów miało na celu stworzenie skutecznego instrumentu ochrony gleb przed degradacją w wyniku zanieczyszczenia substancjami chemicznymi pochodzącymi ze źródeł antropogenicznych oraz ustalenie prawnych podstaw do egzekwowania obowiązku przywrócenia właściwej jakości gleb w oparciu o wymierne wskaźniki docelowe. Z formalnego punktu widzenia przyjęte standardy wyznaczają docelowy stan jakości gleb poddanych rekultywacji z uwzględnieniem różnych form użytkowania gruntów. Ustawa nakładała na starostów obowiązek prowadzenia corocznie aktualizowanych rejestrów zawierających informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi. Jednak przepis prawa ochrony środowiska traktujący o tym zagadnieniu został uchylony. Ponadto ze względu na fakt, że akumulacja zanieczyszczeń jest procesem powolnym, a skutki rozproszonej emisji najczęściej nie są wykrywalne w krótkim czasie, obowiązku tego nie należy traktować jako konieczności corocznych badań obszarów już uznanych za zanieczyszczone.Natomiast szczegółowymi badaniami potwierdzonymi odpowiednią dokumentacją należy każdorazowo objąć obszary, na których doszło do awarii i niekontrolowanej emisji oraz migracji zanieczyszczeń do gleb.

4.3.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego 4.3.1.1. Użytkowanie powierzchni

Ogólna powierzchnia powiatu wynosi 44 871,51ha, z czego użytki rolne zajmują powierzchnię 39 925,67 ha, co stanowi 89%, w tym łąki – 2747,86 ha (6 %), pastwiska 1008,13 ha (2%).

Bolimów

Głuchów

Godzianów

Kowiesy

Lipce R

eymontowski

e

Maków

Nowy Kawęc

zyn

Skiern

iewice

Słupia0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

użytki rolne ogółem łąki trwałe pastwiska trwałe pozostałe użytki rolne

Rysunek 6 Powierzchnia użytków rolnych w powiecie skierniewickimŹródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych od gmin powiatu skierniewickiego oraz GUS

Na terenie Powiatu występuje dość znaczne zróżnicowanie jakości gleb użytkowanych rolniczo. Gleby klasy I (tzw. gleby orne najlepsze) nie występują w ogóle, a wielkość powierzchni gleb klasy II jest nieznaczna. Największa powierzchnia gleb zaliczanych do kompleksu pszenno-żytniego lub żytniego bardzo dobrego (III) występuje w gminie Skierniewice. W pozostałych gminach przeważają gleb średnich i niższych klas bonitacji – IV a i b oraz V. Udział gleb poszczególnych klas bonitacji przedstawiony został rysunku poniżej

45


I II III IVa IVb V VI VIz0

5

10

15

20

25

30

0 0.02

12.58

24.7 24.09

26.75

11.4

0.46

Rysunek 7 Udział gleb poszczególnych klas bonitacji w ogólnej powierzchni gleb użytkowanych rolniczo Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych od gmin powiatu skierniewickiego oraz GUS

Gleby zaliczane do kompleksu pszenno-żytniego III klas bonitacji to gleby brunatne lub bielicowe powstałe na piaskach gliniastych, uprawia się na nich głównie pszenicę, żyto, jęczmień i kukurydzę, ale także ziemniaki. Ogólnie, w Powiecie największe powierzchnie mają uprawy żyta i ziemniaków (gleby klas III i IV a i b) w kompleksie pszennym wadliwym, żytnim dobrym i słabym. Z zestawienia wynika, że warunki do produkcji rolnej są dość wyrównane z większym udziałem gleb wyższych klas bonitacji w gminach Skierniewice, Głuchów, Nowy Kawęczyn, Maków i Bolimów.

4.3.1.2. Struktura gospodarstw rolnych Aktualnie w rolnictwie dominują gospodarstwa indywidualne cechujące się dużym rozdrobnieniem gruntów i małą wielkością, średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi około 3,2 ha. Niekorzystna struktura agrarna i rozdrobnienie gospodarstw, szachownica pól utrudniają rozwój rolnictwa, wynikiem czego praca w dziedzinie rolnictwa jest coraz trudniejsza. Według aktualnych danych tylko dla 5% mieszkańców powiatu skierniewickiego głównym źródłem utrzymania jest rolnictwo. Zmniejszenia znaczenia rolnictwa dowodzi fakt, iż dla 35% mieszkańców powiatu głównym źródłem utrzymania są renty i emerytury, społeczeństwo zaangażowane w rolnictwo się starzeje, a na ich miejsce nie ma młodych rolników.

46


ogółem do 1 ha włącznie

powyżej 1 ha

razem

1 - 5 ha 5 - 10 ha 10 -15 ha

5 ha i więcej

10 ha i więcej

15 ha i więcej

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000 6623

1142

5481

2389

1909

745

3092

1183

438

Rysunek 8 Liczba gospodarstw rolnych na terenie powiatu skierniewickiego według danych ze Spisu Rolnego 2010Źródło: Powszechny Spis Rolny 2010, GUS

Na terenie powiatu funkcjonuje 6623 gospodarstw rolniczych, z czego 17% to działki rolnicze o powierzchni nie przekraczającej 1 ha. 82% gospodarstw ma powierzchnię powyżej 5 ha, a jedynie 6,6% wszystkich gospodarstwa ma powierzchnię przekraczającą 15 ha.

4.3.1.3. Kontrole terenów użytkowanych rolniczoDo czynników warunkujących żyzność gleb należy:

budowa morfologiczna – właściwości morfologiczne profilu glebowego, miąższość gleby i poziomu próchnicznego, właściwości fizyczne – skład granulometryczny, struktura i tekstura, porowatość-układ porów, właściwości termiczne, wodne i powietrzne (woda i powietrze jako czynniki antagonistyczne), właściwości chemiczne i fizykochemiczne – zasobność w składniki pokarmowe inne.

Wszystkie te składniki wzajemnie na siebie oddziałują, uzupełniają się i kompleksowo wpływają na stan żyzności gleby. Znając wartości tych czynników w uprawianej glebie istnieje możliwość zastosowania odpowiedniego nawożenia czy też odpowiednich zabiegów agrotechnicznych w celu uzyskania wysokich plonów, natomiast nieprzemyślana działalność człowieka - uprawa roli bez analiz gleb prowadzić może do jej całkowitej degradacji bardzo często niemożliwej do usunięcia. Z tego powodu powinno się, co kilka lat przeprowadzać badania gleb w celu analizy jej właściwości i zawartości metali ciężkich, co spowoduje możliwości ustalenia odpowiednich płodozmianów oraz dawek nawozowych.Obowiązek prowadzenia monitoringu, obserwacji zmian i oceny jakości gleby i ziemi w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wynika z zapisów art. 26 ustawy – Prawo ochrony środowiska. Kryteria oceny określone są, na podstawie delegacji w art. 105 cytowanej ustawy, w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. z 2002 r. Nr 165, poz. 1359). Zakres badań „Monitoring chemizmu gleb ornych Polski" określają trzyletnie Programy Państwowego Monitoringu Środowiska.Monitoring w sieci krajowejMonitoring gleb sieci krajowej opiera się na badaniach prowadzonych na zlecenie GIOŚ przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach w interwale pięcioletnim. Obejmuje on dwa punkty na terenie powiatu zlokalizowanych w gminie Skierniewice:

47


Nr 255 Żelazna, Nr 257 Samice.

Ostatnie badania w ramach monitoringu krajowego wykonano w 2005r. Cykliczne badania jakości gleb w monitoringu krajowym wskazują, że zawartość oznaczonych metali ciężkich Cd, Cu, Ni, Pb i Zn oraz S-SO4 i WWA jest mało zróżnicowana w poszczególnych latach badań. Zaistniałe zmiany stanu zanieczyszczenia gleb są niewielkie i mieszczą się praktycznie w obrębie jednej klasy. Nie wpływa to w znacznym stopniu na przydatność rolniczą gleb. Brak większych zmian zawartości w glebach metali ciężkich, siarki siarczanowej i WWA a tym samym stopnia zanieczyszczenia gleb tymi pierwiastkami/substancjami wynika ze stosunkowo niewielkiego ich dopływu powodowanego gospodarczą działalnością człowieka.Monitoring w sieci regionalnejWojewódzki Inspektorat Środowiska w Łodzi wykonuje, w ramach monitoringu regionalnego, w odstępach co 5 lat, własne badania gleb położonych na wybranych obszarach o potencjalnym zagrożeniu zanieczyszczeniem. Mają one na celu dokumentowanie zmian zachodzących w glebach, sygnalizowanie zagrożeń i umożliwienie wczesnego podejmowania działań ochronnych. Analizy są wykonywane w powierzchniowej warstwie gleby, gdzie oznacza się pH oraz stężenia: Cu, Ni, Zn, Pb i Cd.W latach 2005–2008 Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Łodzi przebadała na terenie województwa łódzkiego około 142 973 ha użytków rolnych tj. 10% ogólnego areału w 17 300 gospodarstw rolnych, w których pobrano i wykonano analizy 103 071 próbek gleb z użytków rolnych. Podstawowy zakres badań gleb obejmował oznaczenie odczynu pH, ocenę potrzeb wapnowania oraz zawartość podstawowych składników pokarmowych: fosforu, potasu i magnezu.Z przeprowadzonych badań wynika, że 72% przebadanych gleb charakteryzuje się odczynem bardzo kwaśnym i kwaśnym a ok. 20% lekko kwaśnym odczynem. Gleb wykazujących odczyn obojętny i zasadowy jest zaledwie 8%. Odczyn gleb uzależniony jest od rodzaju skały macierzystej, składu granulometrycznego gleby, a także stosowanych w jej obrębie zabiegów agrotechnicznych. Źródłem zakwaszenia mogą być ponadto procesy zachodzące pomiędzy korzeniami roślin a glebą, zmineralizowanie substancji organicznej gleby lub też powstawanie kwasów organicznych w substancjach humusowych. Obniżony poziom pH (zakwaszenie) ogranicza zawartość w glebie przyswajalnych przez rośliny składników pokarmowych, a jednocześnie ułatwia gromadzenie metali ciężkich. W celu podniesienia poziomu odczynu pH gleby poddaje się wapnowaniu. Jest to podstawowy zabieg agrotechniczny podnoszący zdolności produkcyjne gleby głównie poprzez poprawę jej żyzności oraz ograniczenie skutków zanieczyszczenia metalami ciężkimi.

4.3.1.4. Instytucje obsługujące rolnictwoNa obszarze powiatu skierniewickiego funkcjonują podmioty mające na celu obsługę rolnictwa, które poprzez swoje działania zachęcają rolników do kontynuowania produkcji, nie odłogowania gruntów ornych, a także inspirują do starania się o pozyskanie środków finansowych na produkcje rolniczą.Jednym z takich podmiotów jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Łódzki Oddział Regionalny w Łodzi. W ramach swojej działalności realizuje Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Biuro Regionalne pełni rolę podmiotu wdrażającego dla działań takich jak:

korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, wspieranie gospodarowania na obszarach górskich oraz na innych obszarach o niekorzystnych

warunkach gospodarowania, programy rolno środowiskowe, zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne, renty strukturalne.

Płatność na zalesianie jest przyznawana producentowi rolnemu do działek rolnych w rozumieniu przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gruntów rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności:

użytkowanych, jako grunty orne, trwałe użytki zielone albo sady, które zostały przeznaczone do zalesienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,

stanowiących własność tego producenta rolnego, powierzchni co najmniej 0,3 ha i szerokości nie mniej niż 20 metrów.

Agencja corocznie kontroluje około 5% gospodarstw korzystających z pomocy finansowej w ramach PROW 2007-2013. Jednocześnie prowadzone są spotkania i konsultacje nt. Optymalnego doboru dawek nawozowych oraz środków ochrony roślin dla zainteresowanych rolników.Kolejnym podmiotem działającym na rzecz rolnictwa jest Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Organizuje szkolenia, konferencje i spotkania dotyczące głównie: zrównoważonego rolnictwa, ochrony wód i gleb, rolnictwa ekologicznego oraz pozostałych programów rolno – środowiskowych.

48


Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 7 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033 z późn. zm.) przeprowadza kontrolę przestrzegania przepisów dotyczących warunków stosowania i przechowywania nawozów, nawozów oznaczonych znakiem „NAWÓZ WE” oraz środków wspomagających uprawę roślin. Inspekcja corocznie przeprowadza na terenie powiatu kontrole, dotyczą one przede wszystkim punktów sprzedaży środków ochrony roślin, świadectw kwalifikacyjnych opryskiwaczy, a także, jakości materiału siewnego i szkółkarskiego oraz występowanie patogenów i szkodników upraw rolniczych.

4.3.2. Identyfikacja potrzeb Z przyrodniczego punktu widzenia duże znaczenie ma zachowanie zróżnicowania biologicznego oraz obecne małoskalowe formy dominujące w krajobrazie, nie mniej jednak by gospodarstwa mogły konkurować z tymi większymi powinny być prowadzone z zachowaniem Dobrych Praktyk Rolniczych współpracując ze sobą.Ważnym zadaniem w zakresie ochrony ziemi i gleb jest coroczna kontrola stosowanych nawozów i środków ochrony roślin dokonywana przez samych rolników. Realizacja tego zadania przyczyni się do ograniczenia zanieczyszczenia, a także niepotrzebnej degradacji środowiska glebowego na terenie powiatu.Do zadań starosty należy kontrola zawartości metali ciężkich i poziom pH. Zadanie to powinno być realizowane w czasookresach 3-5 letnich. Takie działanie daje możliwość porównania wyników i określenia, w jakim kierunku zmierza stan środowiska. Ważnym zadaniem do zrealizowania jest okresowe badanie gleby w zakresie odczynu pH. Działania te w gospodarstwach przeprowadzają sami rolnicy, co daje podstawę ubiegania się o środki finansowe z WFOŚiGW w Łodzi na wapno nawozowe.Cennym działaniem, przyczyniającym się do zwiększenia świadomości ekologicznej i rolniczej, jest organizacja spotkań informacyjnych, konferencji, szkoleń i akcji informacyjnych połączonych z praktycznymi zajęciami dla zainteresowanych produkcją rolną i rolników, a także właścicieli gospodarstw predestynujących do ekologicznych i agroturystycznych. Działania takie są czasem współorganizowane przez powiat, natomiast przeprowadzane przez Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego oraz Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.Zadaniem, które zarówno teraz jak i przyszłości może się przyczynić do poprawy stanu nie tylko gleb, ale i całego środowiska jest organizacja w szkołach dla dzieci i młodzieży kilku lekcji o tematyce ochrony środowiska i metodach dbania o jego zasoby i naturalny charakter. Zadanie to będzie realizowane przez gminy przy współpracy ze Starostwem Powiatowym.

49




OG.1

Ochrona i racjonalne wykorzystanie powierzchni ziemi oraz rekultywacja

terenów zdegradowanych

OG.1.1. Ochrona gleb użytkowanych rolniczo

OG.1.1.1 Prowadzenie badań określających zanieczyszczenia gleb

WIOŚ w Łodzi, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG)

OG.1.1.2 Realizacja programu rolnośrodowiskowego

MRiRW, ARiMR, ARR, Województwo Łódzkie, Fundacja Programów Pomocy

dla Rolnictwa FAPA, rolnicy indywidualni

OG.1.1.3

Ograniczenie redukcji wartościowych powierzchni gruntów rolnych przez

odpowiednie zapisy w planach zagospodarowania przestrzennego


OG.1.2Zwiększenie skali rekultywacji

terenów zdegradowanych i zdewastowanych

OG1.2.1Rekultywacja gleb zdewastowanych i

zdegradowanych, przywracająca im funkcje przyrodnicze, rekreacyjne lub rolne

Gminy Powiatu Skierniewickiego, właściciele terenów

OG.1.3 Edukacja ekologiczna rolników

OG1.3.1 Promocja gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych

Powiat Skierniewicki, Gminy Powiatu Skierniewickiego,

OG1.3.2 Upowszechnianie dobrych praktyk rolniczych MRiRW, ŁODR

50


4.3.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony powierzchni ziemi




Jednostka odpowiedzialna Planowane efekty ekologiczne Planowane koszty ogółem

(PLN) tys.* Partnerzy


OG.1.1.1 Prowadzenie badań określających zanieczyszczenia gleb użytkowanych rolniczo 2014 2021

WIOŚ w Łodzi, Instytut Uprawy

Nawożenia i Gleboznawstwa

(IUNG)

Poprawa jakości gleb poprzez podjęcie odpowiednich działań przez służby i organy do tego

uprawnione

200


właściciele terenów rolniczych

OG.1.1.2 Realizacja programu rolnośrodowiskowego 2014 2021

MRiRW, ARiMR, ARR,

Województwo Łódzkie, rolnicy

indywidualni

Ograniczenie zanieczyszczenie wód powierzchniowych i gleb

środkami ochrony roślin

50/rok400

Powiat Skierniewicki

OG1.2.1Rekultywacja gleb zdewastowanych i

zdegradowanych, przywracając im funkcje przyrodnicze, rekreacyjne lub rolne

2014 2021 właściciele terenów

Poprawa walorów krajobrazowych b.d. Gminy Powiatu

Skierniewickiego

OG1.3.2 Upowszechnianie dobrych praktyk rolniczych 2014 2021 MRiRW, ŁODRRozwój rolnictwa na bazie

naturalnych metod gospodarowania

50/rok400

Powiat Skierniewicki , Gminy Powiatu

Skierniewickiego , właściciele terenów

rolniczych


OG.1.1.3

Ograniczenie redukcji wartościowych powierzchni gruntów rolnych przez odpowiednie

zapisy w planach zagospodarowania przestrzennego


Monitoring kwasowości gleb ornych Środki własne rolników Właściciele terenów

rolniczych

OG1.3.1 Promocja gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych 2013 2020 Gminy Powiatu

Skierniewickiego Rozwój turystyki wiejskiej 5/rok w jednej gminie MRiRW, ŁODR




51


4.4. Gospodarowanie zasobami geologicznymiZłoża surowców przedstawiają naturalne skupienia kopalin, których wydobycie może przynieść korzyść gospodarczą. Są rozmieszczone nierównomiernie w przyrodzie, a ich występowanie i możliwość wykorzystania zależą w dużej mierze od budowy geologicznej. Ogólna klasyfikacja złóż według możliwości ich zastosowania przedstawia się następująco: surowce energetyczne, metaliczne, chemiczne oraz inne skalne.Zasady poszukiwania, dokumentowania oraz korzystania z kopalin regulowane są przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2011 nr 163 poz. 981). W ustawie tej rozstrzygnięto sprawę własności złóż kopalin oraz uregulowano problem ochrony zasobów poprzez wymóg ujmowania ich w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz obowiązek kompleksowego i racjonalnego wykorzystania kopalin.Dla prawidłowego gospodarowania zasobami przyrody (między innymi kopalinami) ustala się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego szczególne warunki zagospodarowania terenów. Podjęcie działalności w zakresie wydobywania kopalin jest uzależnione od uzyskania koncesji oraz od odpowiednich zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

4.4.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego Na terenie powiatu skierniewickiego głównymi surowcami mineralnymi są kruszywa naturalne i ilaste ceramiki budowlanej. W 2012 roku zostały opracowane mapy rozmieszczenia wszystkich surowców na terenie całej Polski. Według danych zamieszczonych w bilansie zasobów złóż kopalin na terenie powiatu zalegają złoża eksploatowane2:

piasków i żwirów,o Bolimów III zasoby 743 tys. ton, wydobycie 21 tys. ton,o Brzozów II zasoby 1 421 tys. ton, wydobycie 15 tys. ton,o Brzozów III zasoby 1 079 tys. ton, wydobycie 3 tys. ton,o Dębowa Góra III zasoby 90 tys. ton, wydobycie 9 tys. ton,o Marianka* zasoby 1 275 tys. ton, wydobycie 37 tys. ton,o Marianka IV* zasoby 224 tys. ton, wydobycie 3 tys. ton,o Nowy Ludwików II zasoby 78 tys. ton, wydobycie 2 tys. ton,o Paplin III zasoby brak danych, wydobycie 183 tys. ton,o Podłęcze II* zasoby 319 tys. ton, wydobycie 4 tys. ton,o Podłęcze III zasoby 1 075 tys. ton, wydobycie 30 tys. ton,o Podsokołów zasoby 2 608 tys. ton, wydobycie 171 tys. ton,o Wola Wysoka III zasoby 325 tys. ton, wydobycie 2 tys. ton,o Zalesie I zasoby 301 tys. ton, wydobycie 2 tys. ton,o Zalesie XI zasoby 666 tys. ton, wydobycie 4 tys. ton,o Zapady IV zasoby 40 tys. ton, wydobycie 3 tys. ton,

4.4.2. Identyfikacja potrzeb W ustawie Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232 ze zm.), oraz ustawie o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. (Dz. U. 2007 nr 75 poz. 493 z późn. zm. ) a także ustawie Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2011 nr 163 poz. 981) dokonano regulacji dotyczących ochrony zasobów środowiskowych pod względem szkód i odpowiedzialności za działania naprawcze, a także ochrony złóż kopalin, wód podziemnych i innych składników środowiska w związku z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin.Zapewniono ochronę złóż kopalin, która polega na tym, że podejmujący eksploatację złóż kopaliny lub prowadzący tę eksploatację jest obowiązany przedsiębrać środki niezbędne do ochrony zasobów złoża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzić rekultywację terenów poeksploatacyjnych oraz przywracać do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze.Ze względu na zasobność terenu powiatu skierniewickiego w złoża kruszywa naturalne, wynikają z tego zagrożenia dla powierzchni ziemi związane ze zmianami ukształtowania terenu. Pojawienie się nowych form w krajobrazie związane jest z działalnością gospodarczą człowieka w zakresie składowania lub wybierania masy skalnej. Wynikiem są formy wklęsłe po wydobyciu kruszywa naturalnego.

2 Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 xii 2013 r., Państwowy Instytut Geologiczny

52


Użytkownicy złóż powinni prowadzić eksploatację w sposób niezagrażający środowisku, w miarę możliwości powierzchnię ziemi narażoną na osiadania i deformacje nieciągłe na bieżąco rekultywować, a niecki obniżeniowe zalewane wodą odwadniać.

53



Cel Cele długoterminowe do roku 2021 Cel Cele krótkoterminowe do

roku 2017 Zadanie Zadanie Jednostka odpowiedzialna

OZG.1

Ochrona zasobów złóż przez oszczędne

i zrównoważone gospodarowanie

OZG.1.1. Monitoring i kontrola kopalin

OZG.1.1.1 Ograniczenie nielegalnej eksploatacji kopalin Starosta Powiatu Skierniewickiego

OZG.1.1.2 Kontrola realizacji koncesji na wydobywanie kopalin ze złóżStarosta Powiatu

Skierniewickiego, Marszałek Województwa Łódzkiego

OZG.1.1.3Uwzględnianie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego gmin oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów i terenów górniczych


54


4.4.4. Harmonogram zadań w zakresie gospodarowania zasobami geologicznymi






Planowane koszty ogółem (PLN)

tys.*Jednostki partnerujące

ZADANIA WŁASNE

OZG.1.1.1 Ograniczenie nielegalnej eksploatacji kopalin 2014 2021 Starosta Powiatu

SkierniewickiegoOchrona terenów

nieeksploatowanych złóżKoszty

administracyjne

Państwowy Instytut Geologiczny, Prezes

Wyższego Urzędu Górniczego, Dyrektorzy

okręgowych urzędów górniczych, dyrektorzy

Specjalistycznego Urzędu Górniczego

OZG.1.1.2 Kontrola realizacji koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż 2014 2021 Starosta Powiatu

Skierniewickiego

Ograniczenie negatywnego wpływu

górnictwa na środowisko

Koszty administracyjne






OZG.1.1.2 Kontrola realizacji koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż 2014 2021 Marszałek Województwa

Łódzkiego

Ograniczenie negatywnego wpływu

górnictwa na środowisko







OZG.1.1.3

Uwzględnianie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego gmin oraz w miejscowych planach zagospodarowania

przestrzennego obszarów i terenów górniczych


Ochrona perspektywiczna zasobów do

przyszłościowego wykorzystania

50





RAZEM ZADANIA WŁASNE -

55


RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE -


56


5. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII

57


Dokumentami, które wyznaczają kierunki w opracowywaniu Programów Ochrony Środowiska są strategię rozwoju, programy i dokumenty programowe, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.).Struktura powiatowego programu ochrony środowiska powinna nawiązywać do układu zawartego w Polityce Ekologicznej. Proponuje się umieszczenie w programach zarówno gminnych jak i powiatowych podrozdziałów:

materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji, wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy.

Podrozdziały te zostały umieszczone jako jeden z elementów zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody i energii.

5.1. Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcjiPostępowanie mające ca celu zmniejszenia wykorzystania surowców, wody i energii na jednostkę produktu są to działania przyczyniające się do zmniejszenia materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności.Działania dążące w kierunku racjonalizowania użytkowania wód powinny objąć wszystkie dziedziny gospodarki korzystające z wód przede wszystkim poprzez:

zastosowanie najlepszych dostępnych technik produkcji głównie w większych przedsiębiorstwach produkcyjnych funkcjonujących na obszarze powiatu skierniewickiego,

zastosowanie dobrych praktyk rolniczych w gospodarstwach rolnych.Celem takich działań jest zmniejszenie ilości zużywanej wody, a także ograniczenie ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do odbiorników.Zmniejszenie wodochłonności w działaniach związanych z gospodarką wodno-ściekową realizowane jest przez:

zmniejszenie strat wody, modernizację ujęć, modernizację sieci wodociągowej, edukację ekologiczną.

Racjonalizacja zużycia wody w gospodarstwach domowych powinna polegać przede wszystkim na ograniczeniu marnotrawstwa wody, stosowaniu wodooszczędnej aparatury czerpalnej i sprzętu gospodarstwa domowego, dalszego rozwoju pomiarowania zużycia wody, a także podejmowaniu działań w celu ograniczenia strat w systemach rozprowadzania wody.Głównym kierunkiem działań nieinwestycyjnych w zakresie zmniejszenia wodochłonności produkcji jest prowadzenie szeroko pojętej edukacji ekologicznej dla wszystkich gałęzi produkcji, a także dla dzieci i młodzieży oraz dorosłej części mieszkańców powiatu skierniewickiego.W zakresie działań inwestycyjnych powinno się promować:

zamknięte obiegi wody w przemyśle, wodooszczędne technologie produkcji, przedsięwzięcia modernizacyjne w systemach zaopatrzenia w wodę ukierunkowane na zmniejszenie

strat wody.Materiałochłonność to wielkość nakładów materiałowych poniesionych na wytworzenie określonych dóbr użytkowych, wyznaczana przez ilość materiału zużytego na wytworzenie określonej wartości użytkowej. Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości pozwoli na uzyskanie większych korzyści gospodarczych poprzez zmniejszenie nakładów na produkcję, a także poprawę jakości życia mieszkańców poprzez ograniczenie wykorzystania zasobów naturalnych i ochronę środowiska.Bardzo istotnym elementem jest zagospodarowywanie wycofanych z użytkowania substancji i materiałów niebezpiecznych oraz wdrażanie najlepszych dostępnych technik (BAT) zmniejszających materiałochłonność i odpadowość produkcji oraz poprawiających efektywność ekonomiczną procesów wytwórczych.Energochłonność ujmuje się jako relację wielkości zużycia energii w procesie produkcyjnym w przemyśle czy gospodarce w odniesieniu do odpowiedniej wielkości produkcji, w której uczestniczy ta energia, czyli inaczej jako relację nakładów do efektów. O poziomie energochłonności decydują głównie:

struktura gałęziowa przemysłu, stosowane technologie wytwarzania, ceny energii, jakość produkcji.

58


Działaniom w zakresie zmniejszenia energochłonności powinno towarzyszyć kontynuowanie przedsięwzięć zmieniających sposób zaspokajania istniejących potrzeb energetycznych. Zmianom powinna podlegać przede wszystkim struktura wykorzystania nośników energii w kierunku zwiększenia udziału energii elektrycznej w ogólnym zużyciu energii. Zwiększenie udziału produkcji energii z gazu w miejsce węgla, zwiększenie wykorzystane węgla o większej wartości energetycznej, a także wzrostu udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej z energetycznych nośników odnawialnych (energia wody i wiatru, energia geotermalna, energia słoneczna, energia z biomasy) oraz pochodzących z odpadów. Dla zmniejszenia energochłonności niezbędna jest wymiana urządzeń o niskiej sprawności na nowe zużywające mniej energii elektrycznej.W zakresie zaopatrzenia w wodę temu celowi służą modernizacje ujęć wody, stacji uzdatniania, pompowni i hydroforni, a także wymiana odcinków sieci wodociągowej znajdujących się w złym stanie technicznym, która będzie wpływać na zmniejszenie ilości strat wody.Realizowane w ramach modernizacji obiektów termomodernizacje, polegające na ociepleniu dachów i ścian obiektów kubaturowych, modernizacji systemów ogrzewania, wymianie źródła ciepła, wymianie stolarki okiennej i drzwiowej również przyczyniają się do zmniejszenia energochłonności przez zmniejszenie zapotrzebowania na energię cieplną.

5.2. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnychJednym z głównych celów polityki energetycznej Polski jest zapewnienie trwałego zaopatrzenia w energię, który spełniałby wymogi związane z ochroną środowiska przy jednoczesnym wzroście gospodarczym.Celem strategicznym polityki państwa jest takie zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii (OZE), aby w bilansie energii pierwotnej jej udział wyniósł 14% w roku 2020. Dlatego promowanie zwiększenia wykorzystania odnawialnych zasobów energii powinno stanowić jeden z filarów polityki energetycznej kraju.Promowanie odnawialnych źródeł energii traktowane jest jako jeden z elementów polityki rozwoju województwa łódzkiego, głównie z uwagi na potrzebę racjonalnego korzystania z zasobów przyrody oraz kształtowania środowiska naturalnego, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.Racjonalne wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych jest jednym z istotnych komponentów zrównoważonego rozwoju, przynoszącym wymierne efekty ekologiczno-energetyczne. Malejące w skali globalnej zasoby surowców naturalnych stanowią coraz większe wyzwanie dla utrzymania trwałego rozwoju gospodarczego z jednoczesnym działaniem w celu poprawy jakości środowiska naturalnego. Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym świata przyczynia się do poprawy efektywności wykorzystania i oszczędzania zasobów surowców energetycznych, poprawy stanu środowiska poprzez redukcję zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery i wód oraz redukcję ilości wytwarzanych odpadów. Wspieranie rozwoju tych źródeł staje się coraz poważniejszym wyzwaniem dla niemalże wszystkich państw świata. Niezbędne jest więc podejmowanie przedsięwzięć dążących do poszukiwania nowych źródeł energii, których wykorzystanie nie będzie skutkowało pogorszeniem się stanu środowiska.Starosta Skierniewicki udzielił pozwolenia na budowę dla trzech farm wiatrowych na terenie gminy Głuchów w ilości 32 wiatraków o mocy 20 MW, na terenie gminy Słupia dla jednej farmy wiatrowej w ilości 12 wiatraków oraz dla czterech indywidualnych inwestorów po jednym wiatraku.Od 2010 roku działa uruchomiony przez NFOŚiGW system dopłat do kolektorów. Jest to program realizowany we współpracy z bankami w ramach, którego są udzielane dotacje na zakup i montaż kolektorów słonecznych w formie dopłat na dokonywanie częściowych (w wysokości do 45%) spłat kapitału kredytów bankowych. Program dopłat do kolektorów przeznaczony jest dla osób fizycznych oraz wspólnot mieszkaniowych. W ramach przewidzianego na ten cel budżetu, wynoszącego ok. 300 mln zł, NFOŚiGW planuje dotować instalację ok. 250 tys. m2 kolektorów. Troska o środowisko, ziemię i klimat wymaga świadomego i odpowiedzialnego korzystania z zasobów paliw pierwotnych i energii. Produkcja prądu z energii słonecznej, termomodernizacja budynków, efektywne korzystanie ze sprzętów elektrycznych, stosowanie efektywnego, energooszczędnego oświetlenia to nie tylko korzyść dla środowiska, ale także realne obniżenie wysokości rachunków - a więc korzyść dla odbiorców.Analizując dotychczasowe wykorzystanie energii odnawialnej na obszarze powiatu skierniewickiego można jednoznacznie stwierdzić, iż według indywidualnych możliwości przedsiębiorcy i mieszkańcy w miarę posiadanych i otrzymywanych środków finansowych korzystają z energii niekonwencjonalnej.Sytuacja w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii powinna się poprawiać wraz z rozwojem technologicznym. Zwiększająca się sprawność urządzeń oraz wzrost możliwości produkcyjnych powodują sukcesywny spadek cen urządzeń, co korzystnie odbija się na cenach całych systemów polepszając wskaźniki finansowe.

59


Zwiększające się szanse na konkurencyjność odnawialnych źródeł energii w stosunku do energetyki opartej o surowce mineralne wynikają również z powziętych przez Polskę zobowiązań międzynarodowych. Konieczność zwiększania udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym kraju wymuszać będzie konieczność tworzenia programów wspomagających zarówno w skali lokalnej, jaki i na szczeblu państwowym.Mając na uwadze priorytety i zadania nakreślone w dokumentach planistycznych wyższego szczebla w zakresie racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych zaproponowano cele krótkoterminowe i wynikające z nich działania zmierzające do osiągnięcia celu długoterminowego. Są to głównie:

racjonalizacja użytkowania wody, wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, ograniczenie wykorzystywania zasobów wód podziemnych do celów przemysłowych (poza

przemysłem spożywczym i niektórymi specjalnymi działami produkcji rolnej), wspieranie działań mających na celu zagospodarowanie wód opadowych w gospodarstwach

domowych; realizacja przez zakłady planów racjonalnego gospodarowania wodą (np. wprowadzających zamknięte

obiegi wody), zmniejszenie strat energii w systemach przesyłowych poprzez uszczelnienie rurociągów oraz ich

właściwą eksploatacje, poprawa parametrów energetycznych budynków – termomodernizacja, zwiększenie udziału energii otrzymywanej z surowców odnawialnych w całkowitym zużyciu energii, wzrost świadomości mieszkańców w zakresie korzystania z zasobów naturalnych oraz odnawialnych

źródeł energii, ograniczenie zużycia wody i zapobieganie przenikaniu zanieczyszczeń do gleb i wód.

Takie działania nie tylko przyczynią się do zmniejszenia presji na środowisko, ale również są bardzo racjonalnym podejściem w dziedzinie ekonomiki produkcji.Zmniejszenie energochłonności wodochłonności i odpadowości produkcji zależy przede wszystkim od działań podejmowanych przez przemysł i energetykę zawodową, a także przez sferę komunalną. Dlatego wskazane jest uczestnictwo zarówno władz Powiatu Skierniewickiego jak i samorządów gminnych w doskonaleniu organizacji rynku energii, promowanie energooszczędnych urządzeń, rozszerzenie działań w zakresie inwestycji termomodernizacyjnych.Harmonogram działań w tym zakresie znajduje się w rozdziałach gospodarka wodna oraz ochrona powietrza.

5.3. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy5.3.1. Charakterystyka zagrożenia powodziowego w powiecie

Według Prawa wodnego (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz.145 z późn. zm.) powódź to czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, powstałe na skutek wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, powodujące zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej.Główne zagrożenie powodziowe jest wywoływane dużą prędkością płynącej wody i jej energią, która powoduje niszczenia ciężkiej zabudowy koryt (opaski, mury, progi), a także budowli nad korytem rzek, takich jak kładki, przepusty, mosty i in. Przyczyną podtopień i powodzi są na ogół:

bardzo intensywne opady burzowe (określane jako oberwanie chmury), obejmujące najczęściej niewielkie obszary o dużych nachyleniach zboczy, powodujące gwałtowne i krótkotrwałe (do kilku godzin) lokalne wezbrania wód,

opady rozlewne tj. trwające kilka dni opady o wysokim natężeniu (od kilkudziesięciu do 100 mm w ciągu doby), obejmujące większa część zlewni.

Na terenie powiatu skierniewickiego zagrożenie powodziowe związane jest głównie z doliną rzeki Rawka, Bzury, Skierniewka – Łupia oraz ich dopływów. Tereny zalewowe występują w obrębie gmin powiatu skierniewickiego – Nowy Kawęczyn, Bolimów, Skierniewice, Godzianów oraz niewielki obszar gminy Głuchów (południowa granica gminy).

60


Rysunek 9 Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi w dolinie Rawkina terenie powiatuŹródło:www.mapy.isok.gov.pl

Tereny zalewowe obejmują głównie położone w dolinach rzecznych łąki i nieużytki, w mniejszym stopniu są to również, zgodnie z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, tereny dolesień lub tereny lasów, w tym najczęściej ich brzeżnych części lub niewielkich skupisk leśnych.Za działania związane z ochroną przeciwpowodziową odpowiada, zgodnie z ustawą Prawo wodne, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej (RZGW). Z jego inicjatywy powstaje opracowanie projekt planu ochrony przeciwpowodziowej w regionie wodnym. RZWG są również odpowiedzialne za prowadzenie działań informacyjnych i koordynację w razie powodzi lub suszy na podległym terenie.

61


Opracowane przez RZGW w Warszawie mapy terenów zalewowych pozwolą na wprowadzenie rygorów lokalizacyjnych oraz stworzy podstawy do opracowania programu ochrony przed powodzią terenów narażonych na podtapianie.Zgodnie z Dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarzadzania nim państwa członkowskie zobligowały się do sporządzenia:

wstępnej oceny ryzyka powodziowego do grudnia 2011 r., map zagrożenia i map ryzyka powodziowego do grudnia 2013 r., planów zarzadzania ryzykiem powodziowym do grudni 2015 r.

Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP) jest pierwszym z czterech dokumentów planistycznych wymaganych Dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa).Celem wstępnej oceny ryzyka powodziowego jest wyznaczenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, czyli obszarów, na których istnieje znaczące ryzyko powodziowe lub na których wystąpienie dużego ryzyka jest prawdopodobne. Zgodnie z art. 88 c ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 z późn. zm.) za przygotowanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego odpowiedzialny jest Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Wstępna ocena ryzyka powodziowego została opracowana w ramach projektu „Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami” (ISOK) finansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Projekt realizowany jest przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy (IMGW) w konsorcjum z Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej (KZGW), Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii (GUGiK), Rządowym Centrum Bezpieczeństwa (RCB) oraz Instytutem Łączności. Wstępna ocena ryzyka powodziowego została wykonana przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Centra Modelowania Powodziowego w Gdyni, w Krakowie, w Poznaniu, we Wrocławiu, w konsultacji z Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej.Spośród rzek przepływających przez teren powiatu do sporządzenia takich opracowań wskazane zostały:

w regionie wodnym Warty – Grabia (km 0-63), w regionie wodnym środkowej Wisły – Bzura (km 0-63), Rawka (km 0-103).

W ramach WORP zostały zidentyfikowane znaczące powodzie historyczne, jak również powodzie, które mogą wystąpić w przyszłości (tzw. powodzie prawdopodobne), które stanowiły podstawę do wyznaczenia obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Dla obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, wskazanych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego zostały wykonane w 2013 r. dokładne mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego.Plan zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP) jest końcowym, czwartym dokumentem planistycznym wymaganym Dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Wody istotne dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych zlokalizowanych na terenie powiatu skierniewickiego administrowane są przez Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi. Zgodnie z ewidencją wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów, prowadzonej przez WZMiUW na terenie powiatu skierniewickiego wynosi 163,654 km. Ponadto w zarządzie znajduję się również 1 zbiornik wodny “Joachimów-Ziemiary” na rzece Rawce, gmina Bolimów o powierzchni 33,2 ha. W latach 2009 – 2013 WZMiUW w Łodzi wykonał roboty utrzymaniowe w rozmiarze 118,358 km na łączna kwotę 395,591 tys. zł. W latach 2014 – 2020 na terenie powiatu skierniewickiego planuję się wykonać inwestycję regulacja rzeki Chojnatki w km 5+100 do 8+200 gmina Kowiesy. Poniżej w tabeli przedstawiono szczegółowe dane dotyczące wykazu wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów na terenie powiatu.

62


Tabela 9 Wykaz wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów na terenie powiatu skierniewickiego

powiat/województw

o

powierzchnia zmeliorowana (ha)

rzeki kanały wały zbiornikibudowl

e wodne

zmeliorowane grunty

rolne

zmeliorowane trwałe użytki zielone

ha ha m ha m m ha szt. ha szt.

skierniewicki 14 973,80 1 481,80 163 654 46 084 1 33,20 142

łódzkie 400 923 72 598 3 654 352 2 298 277 184 670 161 962 10 553 7 561 4 518

63


Źródło: Ewidencja wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów dla woj. łódzkiego wg stanu na dzień 31.12.2012 r., WZMiUW w Łodzi

5.3.2. Identyfikacja potrzeb Do Starosty Skierniewickiego należą kompetencje dotyczące określania obowiązków związanych z utrzymaniem obiektów melioracji wodnych szczegółowych oraz nadzór nad działalnością spółek wodnych (art. 178 Prawa wodnego), które między innymi obejmują obowiązek wydawania decyzji określających szczegółowy zakres i termin wykonania prac dotyczących utrzymania obiektów (art. 77 ust. 2 Prawa wodnego), w przypadku gdy obowiązek ten nie jest realizowany przez właścicieli gruntów.Stan urządzeń i obiektów melioracji wodnej szczegółowej na terenie powiatu skierniewickiego wskazuje na fakt, iż władze samorządowe gmin i działające na terenie gmin spółki wodne podejmują działania w celu prawidłowego ich utrzymania, a także angażują się w pozyskiwanie na ten cel środków finansowych. Inwestycje w zakresie przeciwdziałania skutkom powodzi wykraczają znacznie poza możliwości Gmin, możliwe jest jednak zwiększenia bezpieczeństwa powodziowego mieszkańców poprzez działania niezwiązane bezpośrednio z inwestowaniem w urządzenia przeciwpowodziowe. W zasadzie wszystkie przedsięwzięcia można podzielić na czynne i bierne. Bardzo często ich rodzaj wymuszony jest własnością. Do działań biernych należą:

monitoring powodziowy dla całego powiatu oparty na koncepcji pozyskiwania skutecznej informacji o opadzie i odpływie w warunkach powodziowych, współpracujący z istniejącą i planowaną siecią IMGW,

system ostrzeżeń gwarantujący mieszkańcom i użytkownikom terenów zalewowych możliwie szybkie powiadomienie o nadchodzącym zagrożeniu,

wyposażenie drużyn ratowniczych w specjalistyczny sprzęt niezbędny do efektywnego prowadzenia akcji przeciwpowodziowej, w tym wyposażenie magazynów ochrony przeciwpowodziowej,

opracowanie bazy informacyjnej dla utrzymywania i projektowania systemu ochrony przed powodzią na obszarze powiatu,

opracowanie materiałów informacyjnych z podstawowymi danymi umożliwiającymi identyfikację przez każdego mieszkańca zagrożonego obszaru zagrożenia powodziowego w jego otoczeniu.

Do działań aktywnych należą: bieżące remonty budowli regulacji rzek i potoków, bieżące remonty, stała konserwacja i renowacja przepustów, rowów i innych urządzeń

odprowadzających wodę lub zabezpieczających odpływ, wycinka drzew i krzewów w korytach cieków, co przeciwdziała podnoszeniu się poziomu zwierciadła

wód odpływowych oraz niszczeniu mostów i brzegowych ubezpieczeń dróg, systematyczne oczyszczanie z rumowiska koryt powyżej zapór przeciwrumowiskowych i stopni

wodnych, stabilizujących dno cieków.Za działania związane z ochroną przeciwpowodziową odpowiada, zgodnie z ustawą Prawo wodne, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej (RZGW). Z jego inicjatywy jest opracowanie projektu planu ochrony przeciwpowodziowej w regionie wodnym. RZGW są również odpowiedzialne za prowadzenie działań informacyjnych i koordynację w razie powodzi lub suszy na podległym terenie.Ochronę przed powodzią prowadzi się zgodnie z planami ochrony przeciwpowodziowej na obszarze kraju, planami ochrony przeciwpowodziowej regionu wodnego, a w szczególności przez:

zachowanie i tworzenie wszelkich systemów retencji wód, budowę i rozbudowę zbiorników retencyjnych, suchych zbiorników przeciwpowodziowych oraz polderów przeciwpowodziowych;

racjonalne retencjonowanie wód oraz użytkowanie budowli przeciwpowodziowych, a także sterowanie przepływami wód;

funkcjonowanie systemu ostrzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze oraz hydrosferze;

kształtowanie zagospodarowania przestrzennego dolin rzecznych lub terenów zalewowych, budowanie oraz utrzymywanie wałów przeciwpowodziowych, a także kanałów ulgi.

64


5.3.3. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i 20 21



OPS.1

Zrównoważone gospodarowanie zasobami

wodnymi województwa oraz zapewnienie skutecznej

ochrony przed powodzią i suszą

OPS.1.1Wdrażanie Ramowej Dyrektywy Wodnej i

Dyrektywy Powodziowej

OPS.1.1.1

Wyznaczanie i uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ustaleń planów

zarządzania ryzykiem powodziowym oraz granic obszarów zalewowych, w tym obszarów szczególnego zagrożenia

powodzią, na których obowiązują zakazy wynikające z ustawy Prawo wodne

Gminy Powiatu Skierniewickiego, RZGW w Warszawie

OPS.1.1.2 Przygotowanie planu zarządzania ryzykiem powodziowym RZGW w Warszawie, KZGW

OPS.1.2Realizacja „Wojewódzkiego Programu Małej Retencji dla

województwa łódzkiego”

OPS.1.2.1 Poprawa stanu istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej WZMiUW w Łodzi, Gminy Powiatu Skierniewickiego

OPS.1.2.2 Budowa i modernizacja infrastruktury pozwalającej na zwiększenie retencji wody w sposób techniczny i nietechniczny

WZMiUW w Łodzi, Gminy Powiatu Skierniewickiego

OPS.1.2.3 Doskonalenie systemu wczesnego ostrzegania przed zjawiskami hydrologicznymi oraz meteorologicznymi

Wojewoda Łódzki, Gminy Powiatu Skierniewickiego, Powiat Skierniewicki

5.3.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przed powodzią i suszą






Planowane koszty ogółem[PLN] tys.*

Partnerzy


OPS.1.2.3 Doskonalenie systemu wczesnego ostrzegania przed zjawiskami hydrologicznymi oraz meteorologicznymi 2014 2021 Powiat Skierniewicki

Ochrona mienia i mieszkańców przed

zagrożeniem powodziowym

20Gminy Powiatu

Skierniewickiego, RZGW Warszawa


OPS.1.1.2 Przygotowanie planu zarządzania ryzykiem powodziowym 2014 2015 RZGW w Warszawie



b.d.

Powiat Skierniewicki, Gminy

Powiatu Skierniewickiego

OPS.1.2.1. Regulacja rz. Chojnatki w km 5+100 do 8+200 gm. Kowiesy 2014 2020


Wodnych w Łodzi



b.d. -

65


OPS.1.2.2.1Budowa i modernizacja infrastruktury pozwalającej na

zwiększenie retencji wody w sposób techniczny i nietechniczny

2014 2021Wojewódzki Zarząd

Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi



b.d. -

OPS.1.2.3

Doskonalenie systemu wczesnego ostrzegania przed zjawiskami hydrologicznymi oraz meteorologicznymi

2014 2021 Wojewoda Łódzki Ochrona mienia i mieszkańców przed


b.d. Powiat Skierniewicki, Gminy

Powiatu Skierniewickiego,, RZGW Warszawa


OPS.1.1.2 Wyznaczania i wprowadzania do planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy i innych dokumentów planistycznych granic obszarów zagrożenia powodzią oraz ustaleń planów

zarządzania ryzykiem powodziowym

2014 2021




koszty administra

cyjne

RZGW Warszawa

OPS.1.1.3 Doskonalenie systemu wczesnego ostrzegania przed zjawiskami hydrologicznymi oraz meteorologicznymi 2014 2021 Gminy Powiatu

Skierniewickiego 30 RZGW Warszawa

OPS.1.2.2.2 Budowa zbiornika małej retencji w Michałowicach 2014 2021 Gmina Kowiesy 136 -

OPS.1.2.2.3 Remont zbiornika retencyjnego w Woli Wysokiej 2014 2014 Gmina Skierniewice 100 -

ZADANIA WŁASNE POWIATU 20

ZADANIA KOORDYNOWANE -


66


6. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO NA OBSZARZE POWIATU SKIERNIEWICKIEGO

6.1. Gospodarka wodno – ściekowa 6.1.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego 6.1.1.1. Hydrografia

Wody powierzchnioweObszar powiatu skierniewickiego hydrograficznie wchodzi w obręb zlewni Bzury – lewobrzeżnego dopływu Wisły. Wszystkie rzeki przepływające przez teren powiatu podlegają Regionalnemu Zarządowi Gospodarki Wodnej w Warszawie.Rzeka Łupia – Skierniewka, jest jednym z większych dopływów Bzury, uchodzącym na 52,6 km w okolicach Łowicza. Długość Skierniewki wynosi 61,2 km.Rzeka Rawka jest największym prawostronnym dopływem Bzury, uchodzącym na 43,0 km jej biegu. Całkowita długość rzeki wynosi 89,8 km. Rawka wraz z dolnymi odcinkami dopływów: Korabiewki, Grabinki i Krzemionki jest rezerwatem przyrody.Rzeka Chojnatka prawostronny dopływ Rawki, ma całkowitą długość 13,4 km. Do Rawki uchodzi na 38,2 km. Rzeka przepływa przez tereny leśne i rolnicze. Z rzeki są zasilane stawy rybackie.Rzeka Pisia-Zwierzyniec (zwana również Źwierzynką) jest prawostronnym dopływem Bzury, uchodzącym na 55,1 km jej biegu. Długość cieku wynosi 33,2 km. Źródła rzeki znajdują się w okolicach miejscowości Godzianów.Rzeka Uchanka to niewielki prawostronny dopływ Bzury uchodzący na 58,3 km jej biegu. Długość cieku wynosi 25,5 km. Największym dopływem Uchanki jest rzeka Borówka. Uchanka bierze początek na terenie powiatu skierniewickiego w okolicach miejscowości Wola Drzewiecka - lewe ramię i Płyćwia - prawe ramię. Rzeka na terenie powiatu skierniewickiego przepływa przez gminy Lipce Reymontowskie i Maków.Rzeka Białka jest największym prawobrzeżnym dopływem Rawki. Całkowita długość rzeki wynosi 25,5 km. Do Rawki uchodzi na 50,1 km na granicy powiatów skierniewickiego i rawskiego.Rzeka Korabiewka to średniej wielkości prawostronny dopływ Rawki o całkowitej długości 27,1 km. Do Rawki uchodzi na terenie powiatu skierniewickiego na 20,4 km.Monitoring wód powierzchniowychZgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych, badania wód powierzchniowych prowadzone są w ramach 4 rodzajów monitoringu:

diagnostycznego, operacyjnego, badawczego, obszarów chronionych,

Sposób oceny i klasyfikacji stanu wód powierzchniowych określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych.Oprócz klasyfikacji stanu jednolitych części wód (jcw), czyli oddzielnych i znaczących elementów wód powierzchniowych takich jak rzeka, część rzeki, zbiornik zaporowy itp., klasyfikacji jakości wód dokonuje się też w poszczególnych punktach pomiarowo – kontrolnych (ppk). Na ocenę stanu wód składa się klasyfikacja ich stanu/potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego.

67


Rysunek 10 Ocena stanu JCW badanych na terenie województwa łódzkiego w latach 2010-2012Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2012 roku, WIOŚ w Łodzi

Na terenie powiatu skierniewickiego wydzielono następujące jednolite części wód powierzchniowych: JCW Skierniewka od źródeł do dopływu spod Dębowej Góry uzyskała stan ekologiczny umiarkowany,

ocena odziedziczona z 2010 r. Wymogi dodatkowe dla obszarów ochrony gatunków ryb i obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych nie zostały spełnione, ale nie miały wpływu na ocenę stanu jcw. Jcw nadano stan zły. Elementy biologiczne – fitobentos klasa II odziedziczono z 2010 r. Zastosowano ocenę ekspercką i wykluczono z oceny element biologiczny (makrobezkręgowce kl. V), który mógł być obarczony ryzykiem błędnej klasyfikacji. Między klasyfikowanymi elementami biologicznymi istnieje rozbieżność III klas. Większość elementów fizykochemicznych z wyjątkiem fosforanów (psd) skalsyfikowana została w klasie I. Wykluczenie z oceny makrobezkręgowców skonsultowano również z biologiem.Elementy fizykochemiczne odziedziczono z 2010 r. i przypisano im klasę PSD. Z oceny wykluczono chlorki, zasadowość ogólną, krzemionkę, azotany, RWO wykonywane raz w roku, wskaźniki towarzyszące badaniom biologicznym.Elementy hydromorfologiczne przypisano klasę I ze względu na jej naturalny charakter.

JCW Uchanka ocenę odziedziczyła z 2011 r. i uzyskała stan ekologiczny słaby. W 2012 r. wykonano dodatkowo ocenę ichtiofauny, która potwierdziła klasę stanu ekologicznego. Wymogi dodatkowe dla obszarów ochrony gatunków ryb i obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych nie zostały spełnione. Jcw osiągnęła stan zły.

68


Elementy biologiczne zostały odziedziczone z 2011 r. i przypisano im następujące klasy: fitobentos kl. III, makrofity kl. II, makrobezkręgowce kl. IV. W 2012 r. wykonano badanie ichtiofauny i przypisano jej kl. IV. Ocena ichtiofauny potwierdziła klasę elementów biologicznych, którą przyjęto do oceny stanu ekologicznego.Elementy fizykochemiczne odziedziczono z 2011r. i przypisano im klasę II. Z oceny wykluczono nasycenie wód tlenem, chlorki, zasadowość ogólną, krzemionkę, azotany, RWO wykonane raz w roku, wskaźniki towarzyszące badaniom biologicznym.Elementy hydromorfologiczne: Elementom hydromorfologicznym nadano klasę I ze względu na jej naturalny charakter.

JCW część wód Rawka od źródeł do Krzemionki bez Krzemionki ocenę odziedziczyła z 2010 r. i osiągnęła stan ekologiczny słaby. Ocena stanu została potwierdzona przez ocenę ichtiofauny wykonaną w 2012 r. Wymagania dodatkowe dla obszarów ochrony gatunków ryb i obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych nie zostały spełnione. Jcw nadano stan zły.Elementy biologiczne: fitobentos kl.III i makrobezkręgowce kl. IV. odziedziczono z 2010 r. W 2012 r. w jcw badano ichtiofaunę, której przypisano kl.IV. Ocena ichtiofauny potwierdziła odziedziczoną z 2010 r. klasę stanu ekologicznego.Elementy fizykochemiczne odziedziczono z 2010 r. i nadano im klasę II. Z oceny wykluczono chlorki, zasadowość ogólną, krzemionkę, azotany, RWO wykonywane raz w roku, wskaźniki towarzyszące badaniom biologicznym.Elementy hydromorfologiczne przypisano klasę I ze względu na to, że jest to jcw naturalna.

JCW Chojnatka ocenę odziedziczyła z 2010 r. i osiągnęła stan ekologiczny słaby. Wymogi dla obszarów ochrony gatunków ryb nie zostały spełnione natomiast dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych zostały spełnione. Jcw przypisano stan zły.Elementy biologiczne odziedziczono z 2010 r. Fitobentos II klasa, makrofity III klasa, makrobęzkręgowce IV klasa. Ichtiofauna pochodzi z 2012r. i osiągnęła III klasę. O ocenie stanu ekologicznego zadecydowała klasa makrobezkręgowców.W ocenie ppk nie uwzględniono ichtiofauny.Elementy fizykochemiczne odziedziczono z 2010 r. i przypisano im klasę II. Z oceny wykluczono chlorki, zasadowość ogólną, krzemionkę, azotany i RWO – wykonywane raz w roku, towarzyszące badaniom biologicznym. Elementy hydromorfologiczne: Przypisano I klasę elementom hydromorfologicznym ze względu na jej naturalny charakter.

JCW Białka ocenę odziedziczyła z 2010 roku i osiągnęła stan ekologiczny dobry. Dla obszarów ochrony gatunków ryb (wód przeznaczonych do bytowania ryb) wymogi dodatkowe nie zostały spełnione natomiast dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych zostały spełnione. Ostatecznie jcw nadano stan zły.Elementy biologiczne z 2010 r. do oceny odziedziczono fitobentos, który sklasyfikowano w klasie II. W ocenie nie uwzględniono makrobezkręgowców. Ze względu na to, iż między klasyfikowanymi elementami biologicznymi (fitobentos i makrobezkręgowce) występują rozbieżności II klas, a wartości wspierających elementów fizykochemicznych wskazują na wyższy stan ekologiczny większość sklasyfikowano w klasie I. Z oceny wykluczono makrobezkręgowce, które mogły być obarczone ryzykiem błędnej klasyfikacji.Elementy fizykochemiczne odziedziczono z 2010 r. i nadano im klasę II. Z oceny wykluczono chlorki, zasadowość ogólną, krzemionkę, azotany i RWO wykonywane raz w roku, towarzyszące badaniom biologicznym.Elementy hydromorfologiczne: Przypisano I klasę elementom hydromorfologicznym ze względu na jej naturalny charakter.

JCW Rawka od Korabiewki do ujścia badana była w 2012r. w ramach monitoringu diagnostycznego i uzyskała stan ekologiczny słaby, stan chemiczny poniżej dobrego. Dodatkowo wykonano ocenę dla obszarów chronionych. Wymogi dla obszarów ochrony gatunków ryb (wód przeznaczonych do bytowania ryb) nie zostały spełnione natomiast dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych zostały spełnione. Ostatecznie jcw przypisano zły stan.Elementy biologiczne: Elementy biologiczne pochodzą z 2012r. i przypisano im następujące klasy: fitobentos kl.II, makrofity i makrobezkręgowce kl.III, ichtiofauna kl.IV. O klasie stanu ekologicznego zadecydowała ocena ichtiofauny. Pomiędzy oceną w ppk a oceną w jcw istnieje rozbieżność. W ocenie ppk nie uwzględniono ichtiofauny i stan ekologiczny określono jako umiarkowany, a w ocenie jcw słaby.

69


Elementy fizykochemiczne pochodzą z 2012r. i nadano im II klasę. Z oceny wykluczono nasycenie wód tlenem, krzemionkę, azotany, RWO wykonywane raz w roku, wskaźniki towarzyszące badaniom biologicznym.Elementom hydromorfologicznym nadano I klasę ze względu na to, że jest to jcw naturalna.

Wody podziemnePowiat skierniewicki zajmuje obszar należący do regionu hydrogeologicznego Południowomazowieckiego. Obszar Powiatu leży w obrębie dwóch dużych jednostek hydrogeologicznych. Północno-wschodnia część znajduje się w obrębie regionu mazowieckiego, zaś część południowo-zachodnia znajduje się w obrębie regionu kutnowskiego. W obu wymienionych regionach dominującą rolę odgrywają wody podziemne w utworach czwartorzędowych.Na terenie powiatu, tak jak na terenie całego województwa łódzkiego wyróżnia się kilka głównych poziomów wodonośnych, w tym czwartorzędowy, trzeciorzędowy, kredowy i jurajski, z tym, że głównym poziomem użytkowym jest poziom czwartorzędu.Występowanie czwartorzędowych warstw wodonośnych wykazuje duże zróżnicowanie zarówno w ułożeniu poziomym warstw, jak też w profilu pionowym. Najkorzystniejsze warunki hydrogeologiczne w utworach czwartorzędowych występują w południowej części powiatu, gdyż są to dwu- lub trójwarstwowe poziomy wodonośne o znacznych miąższościach i pokaźnej wodonośności.Wody podziemne w utworach trzeciorzędowych mają mniejsze znaczenie, gdyż ujmowane są wówczas, gdy poziom czwartorzędowy nie rokuje pokrycia zapotrzebowania na wodę. Wody te związane są głównie z osadami mioceńskimi w strefie brzeżnej niecki mazowieckiej (gminy Kowiesy, Nowy Kawęczyn, Skierniewice).Wody w utworach kredowych związane są również ze strefą brzeżną niecki mazowieckiej. Stwierdza się tu występowanie wód słodkich w utworach dolnokredowych oraz górnokredowych. Dolnokredowy poziom wodonośny związany jest z piaskami i słabo zwięzłymi piaskowcami, które w rejonie Skierniewic występują na głębokości ok. 420 m. Wodonośność tych utworów jest znaczna. Wydajności eksploatacyjne studzien osiągają 200 – 300 m3/h. Wody górnokredowe, związane z osadami marglisto-wapiennymi, mają znaczenie użytkowe tylko lokalnie (rejon Bolimowa i Łasiecznik).Poziomy użytkowe systemu jurajskiego wykorzystywane są obok czwartorzędu w rejonie wału kutnowskiego (gminy Głuchów i Lipce Reymontowskie).W obrębie utworów występujących na terenie powiatu znajduje się 1 Główny Zbiornik Wód Podziemnych, a mianowicie GZWP Nr 215A Subniecka warszawska (część centralna) (Tr),

70


Rysunek 11 Lokalizacja Głównych Zbiorników Wód Podziemnych na terenie województwa łódzkiegoŹródło: Program ochrony środowiska dla województwa łódzkiego 2012

Powiat skierniewicki leży na obszarach wysokiej ochrony zbiorników wód podziemnych (OWO), w strefie zagrożeń wód podziemnych. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne wód podziemnych na terenie Powiatu wynoszą 4 252 m3/h. Oszacowane zasoby wód podziemnych kwalifikują rejon powiatu do przeciętnie zasobnych w skali kraju. Zasoby eksploatacyjne jest to ilość wód podziemnych, którą można pobrać w określonej jednostce czasu w technicznych i hydrogeologicznych warunkach, zaprojektowanych lub istniejących realnie, bez ujemnego wpływu na ilość i jakość ogólnych zasobów tych wód. Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne wód podziemnych na terenie Powiatu wynoszą łącznie 3 319 m3/h.

71


Monitoring wód podziemnychMonitoring wód podziemnych pozwala na obserwację zmian chemizmu wód podziemnych oraz sygnalizowanie pojawiających się zagrożeń. Ma to na celu wspomaganie działań, zmierzających do ograniczenia wpływu czynników antropogenicznych na wody podziemne, które ze względu na swą wysoką jakość i potencjalne zasoby stanowią ważne źródło zaopatrzenia w wodę. Wody podziemne są w znacznie mniejszym stopniu narażone na zanieczyszczenie niż wody powierzchniowe. Wynika to z faktu, iż są one chronione przed bezpośrednim wpływem z powierzchni. Spośród źródeł zanieczyszczeń wód podziemnych, składowiska odpadów (jako producenci odcieków o dużym ładunku zanieczyszczenia) zaliczane są do istotnych punktowych źródeł presji na jakość wód podziemnych. W przypadku niewłaściwego uszczelnienia lub eksploatacji wraz z odciekami ze składowisk mogą być wprowadzane do wód m.in. metale ciężkie, związki organiczne, a także w przypadku składowisk odpadów komunalnych, mikroorganizmy chorobotwórcze. W 2012 r. laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Łodzi przeprowadziło badania na terenie powiatu skierniewickiego wokół składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Julkowie. Zakres analizowanych parametrów był zgodny z określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 09.12.2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220 poz. 1859). Do wskaźników wskazujących na IV klasę należy pH, chlor (Cl) oraz azotany (NO3).W 2013 r. na terenie powiatu skierniewickiego oceny stanu jakości oraz zasobów ilościowych wód podziemnych dokonano w oparciu o badania prowadzone w ramach monitoringu krajowego.

Tabela 10 Zestawienie punktów badawczych wód podziemnych w sieci krajowej w roku 2013 na terenie powiatu skierniewickiego wraz z oceną jakości w latach 2007-2012

Miejscowość Stratygrafia Nr GZWP JCWPd Klasa wód w 2007 r. Klasa wód w 2013 r.

Sierakowice Prawe Q 80 IV (Cl, NH4, Mn, Fe) IV (TOC, Fe)

Sierakowice Prawe TrM 215A 80 III (NH4, Mn, Fe) III

72


Źródło: WIOŚ w Łodzi

Wody zadowalającej jakości (klasa III) charakteryzuje wartość wskaźników jakości wody jako podwyższone w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego. Mniejsza część wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludziWody niezadowalającej jakości (klasa IV) - wartości wskaźników jakości wody są podwyższone wskutek naturalnych procesów oraz słabego oddziaływania antropogenicznego. Większość wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

6.1.1.2. Zaopatrzenie w wodęCharakterystykę zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia w gminach powiatu skierniewickiego sporządzono na podstawie danych uzyskanych z gmin, administratorów sieci, Głównego Urzędu Statycznego.Gmina BolimówAdministratorem sieci wodociągowej jest Gmina Bolimów. Długość sieci wodociągowej wynosi 89,7 km. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej 3 565 osób, co stanowi 86,7% zwodociągowania terenu gminy. Gmina GłuchówAdministratorem sieci wodociągowej na terenie gminy jest Zakład Robót Instalacyjno-Inżynieryjnych „CEWOKAN” Krzysztof Cichy ul. Katarzynów 17 99-400 Łowicz. Długość sieci wodociągowej wynosi 82,9 km. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej 5 130 osób, co stanowi 86,6% zwodociągowania terenu gminy.Gmina GodzianówAdministratorem sieci wodociągowej na terenie gminy jest Gmina Godzianów. Długość sieci wodociągowej wynosi 35 km. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej 2 500 osób, co stanowi 85,6% zwodociągowania terenu gminy.Gmina KowiesyAdministratorem sieci wodociągowej jest Gmina Kowiesy. Długość sieci wodociągowej wynosi 75,4 km. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej 1 043 osób, co stanowi 34,8% zwodociągowania terenu gminy.

Gmina Lipce ReymontowskieAdministratorem sieci wodociągowej jest Zakład Robót Instalacyjno-Inżynieryjnych „CEWOKAN” Krzysztof Cichy ul. Katarzynów 17 99-400 Łowicz. Długość sieci wodociągowej wynosi 43,6 km. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej 3 300 osób, co stanowi 88,1% zwodociągowania terenu gminy.Gmina MakówAdministratorem sieci wodociągowej jest Gmina Maków. Długość sieci wodociągowej wynosi 74,6 km. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej 5 870 osób, co stanowi 86,6% zwodociągowania terenu gminy. Ponadto na terenie gminy Maków zlokalizowany jest wodociąg lokalny którego właścicielem jest Nadleśnictwo Skierniewice. Liczba zaopatrywanej ludności w wodę do spożycia wynosi 80 osób.Gmina Nowy KawęczynAdministratorem sieci wodociągowej jest Gmina Nowy Kawęczyn. Długość sieci wodociągowej wynosi 98,5 km. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej 3 200 osób, co stanowi 80,6% zwodociągowania terenu gminy.Gmina SkierniewiceAdministratorem sieci wodociągowej jest Gmina Skierniewice, która zaopatruję sołectwa Dębowa Góra oraz Józefatow – łącznie 2 580 mieszkańców. Ponadto część gminy Skierniewice zaopatrywana jest z wodociągu Zakładu Wodociągów i Kanalizacji „WOD-KAN” Sp. z o.o. Mokra Prawa. Długość sieci wodociągowej wynosi 138,2 km. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej ZWiK „WOD-KAN” to 4 250 osób. Stopień zwodociągowania terenu gminy wynosi 80%.Gmina SłupiaAdministratorem sieci wodociągowej jest Gmina Słupia. Długość sieci wodociągowej wynosi 46,9 km. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej 2 690 osób, co stanowi 90,6% zwodociągowania terenu gminy.

73


PODSUMOWANIEW 2013r. na terenie Powiatu skierniewickiego funkcjonowało 28 komunalnych wodociągów zaopatrzenia zbiorowego z ujęciami na tym terenie oraz użytkowane były dodatkowo fragmenty sieci 2 wodociągów posiadających ujęcia i stacje uzdatniania na terenach sąsiednich (Miasto Skierniewice, Gmina Rogów). Mieszkańcom osiedla przy siedzibie Nadleśnictwa Skierniewice w Makowie – Zwierzyńcu wodę dostarczał wodociąg lokalny. Ogółem zaopatrywały one wg danych przekazanych przez urzędy gmin ok. 36,93 tys. osób co stanowi ok. 96% mieszkańców powiatu.

0

20

40

60

80

100

120

140

89.782.9

35

75.4

43.6

74.6

98.5

138.2

46.9

86.7 86.6 85.6

34.8

88.1 86.680.6 80

90.6

długość sieci wodociągowej stopień zwodociągowania

Rysunek 12 Charakterystyka sieci wodociągowej w powiecie skierniewickimŹródło: opracowanie własne na podstawie danych z gmin powiatu, administratorów sieci, Głównego Urzędu Statycznego, 2013

Jakość wody do spożycia w wodociągach zaopatrujących mieszkańców powiatu skierniewickiego3

Trzy wodociągi (Mszadla gmina Lipce Reymontowskie., Zapady gmina Godzianów, Nadleśnictwo Skierniewice gmina Maków) podawały okresowo wodę o obniżonej jakości fizykochemicznej ze względu na podwyższony poziom żelaza i/lub manganu. W sumie korzystało z nich ok. 1 tys. osób co stanowi ok. 2,7 % ogółu odbiorców zbiorowego zaopatrzenia w wodę w powiecie. W jednym wodociągu (Bolimów) stwierdzono zanieczyszczenie bakteriologiczne wody. Wodociąg ten po kilku dniach został wyłączony, a sieć i odbiorcy przełączeni na zasilanie z innego ujęcia.Z wodociągu tego korzysta ok. 1,4 tys. osób co stanowi ok. 3,9 % odbiorców. Wszystkie w/w wodociągi posiadały okresowo warunkowe dopuszczenie wody do spożycia przez ludzi. We wszystkich uzyskano do końca roku poprawę jakości. W Zapadach i Nadleśnictwie poprawa była efektem przeprowadzenia modernizacji stacji uzdatniania, na pozostałych usprawniono nadzór nad eksploatacją urządzeń. W Bolimowie przeprowadzono dezynfekcję urządzeń. W kilku kolejnych wodociągach stwierdzano w pojedynczych próbkach wyłącznie niewłaściwe parametry organoleptyczne jak mętność, barwa, zapach, smak.We wszystkich przypadkach stwierdzany rodzaj zanieczyszczeń fizykochemicznych oraz ich poziom pozwalał na utrzymanie pracy urządzeń wodociągowych. Notowane wielkości zanieczyszczeń nie miały znaczenia zdrowotnego, mogły być jednak przyczyną występowania niepożądanych cech wody, nie akceptowanych przez konsumentów.Na koniec roku woda z wszystkich wodociągów była określona stwierdzeniami PPIS jako przydatna do spożycia bez ograniczeń.

6.1.1.3. Odprowadzanie ścieków

3 Ocena obszarowa jakości wody do spożycia na terenie powiatu skierniewickiego za rok 2013, WSSE w Łodzi

74


Stopień wyposażenia powiatu skierniewickiego w sieć kanalizacji sanitarnej jest niewystarczający - łączna długość wraz z przyłączami, wynosi 44,9 km. Siecią kanalizacyjną objętych jest ok. 10,6% mieszkańców powiatu skierniewickiego i obejmuję gminę:

Bolimów 18,2 km, 3565 odbiorców, Głuchów 13,2 km, 1357 odbiorców, Lipce Reymontowskie 5,3 km, 312 odbiorców, Nowy Kawęczyn 2,7 km, 60 odbiorców, Słupia 5,5 km, 61 odbiorców

Kanały wykonane są z rur kamionkowych, betonowych i PVC. Stan techniczny sieci kanalizacyjnej jest dostateczny. Ścieki z terenów powiatu skierniewickiego odprowadzane są do kilku oczyszczalni ścieków, których charakterystykę przedstawiono poniżej.

Tabela 11 Zestawienie komunalnych oczyszczalni ścieków w powiecie skierniewickim

Lp. Nazwa oczyszczalni Obsługiwany rejonPrzepustowość Uwagi

m3/d

1 Oczyszczalnia ścieków w Bolimowie gmina Bolimów 240 mechaniczno - biologiczna

2 Oczyszczalnia ścieków w Nowym Dworze gmina Nowy Kawęczyn 200 mechaniczno - biologiczna

3Oczyszczalnia ścieków w

miejscowości Lipce Reymontowskie

gmina Lipce Reymontowskie 507 mechaniczno-chemiczno-biologiczna

4 Oczyszczalnia ścieków w miejscowości Słupia gmina Słupia

etap I 120 etap II 240 etap III 480

mechaniczno - biologiczna

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z Gmin

Łączna przepustowość wszystkich oczyszczalni komunalnych to maksymalnie 1427 m3/dobę. Równoważna liczba mieszkańców (RLM) dla wszystkich oczyszczalni łącznie to 14 773.Gminna oczyszczalnia ścieków w Lipcach Reymontowskich obsługuje około 450 mieszkańców, przyjmuje również ścieki dowożone z pozostałej części gminy, z gospodarstw korzystających ze zbiorników bezodpływowych. Ponadto, na terenie gminy funkcjonuje Zakładowa Oczyszczalnia Ścieków firmy REYDROB sp. jawna, oczyszczająca ścieki pochodzące z tego zakładu. Wszystkie gospodarstwa domowe objęte są ewidencją i systemem odbioru ścieków.Gminna oczyszczalnia ścieków w Bolimowskiej Wsi (gmina Bolimów) przyjmuje ścieki z sieci kanalizacyjnej obejmującej Bolimów. Z okolicznych wsi ścieki dowożone są taborem asenizacyjnym. Gminna oczyszczalnia w Nowym Dworze gmina Nowy Kawęczyn. Oczyszczalnia funkcjonuje w oparciu o pozwolenie wodnoprawne znak: ROŚ.6341.2.4.2011.ZB z dnia 2011-04-14 (ważne do dnia 13.04.2021 r.) na odprowadzanie oczyszczonych ścieków bytowych - w instalacji typu wielofunkcyjny reaktor biologiczny w Nowym Dworze dla RLM = 1450 M - do rzeki Rawki istniejącym wylotem zlokalizowanym w km. 45+750. Qmax.d. = 200 m3/d, Q śr.d. = 135 m3/d, Q max.h. = 17 m3/h.Gminna oczyszczalnia w miejscowości Słupia funkcjonująca w oparciu o pozwolenie wodnoprawne znak: ROŚ.II.6223-5/2009 z dnia 01.07.2009 r. (ważne do dnia 30.06.2019 r.) na odprowadzanie oczyszczonych ścieków do rzeki Łupi-Skierniewki w km. 55+270. Reaktor biologiczny (RB) składający się z dwóch komór napowietrzania (KN) oraz dwóch komór oczyszczania stanowiących instalacje membran ultrafiltracyjnych (KMB), z recyrkulacją osadu – multiplikacja równoległa + komora stabilizacji osadu czynnego (KSO), zblokowana z komorami napowietrzania KN w ramach reaktora biologicznego RB. Ilości odprowadzanych ścieków:

etap I dla RLMI = 678 M: Q śr.d. = 100 m3/d, Q max.d. = 120 m3/d; etap II dla RLMII = 1357 M: Q śr.d. = 200 m3/d, Q max.d. = 240 m3/d; etap III dla RLMIII = 2716 M: Q śr.d. = 400 m3/d, Q max.d. = 480 m3/d.

Szczegółowe dane dotyczące ważniejszych oczyszczalni ścieków na terenie powiatu skierniewickiego przedstawiono w tabeli poniżej.

75


Tabela 12 Wykaz ważniejszych oczyszczalni ścieków w powiecie skierniewickim

Lp. Nazwa zakładu i adres U W A G IQmax.d.[m3/d]

O d b i o r n i k ś c i e k ó w

Bezpośredni Pośredni Wyższego rzędu

Gminna Oczyszczalnia Ścieków w BolimowieWójt Gminy Bolimów, 99-417 Bolimów ul. Łowicka 9

ECOLO CHIEF240 (I etap)381 (II etap)

rz. Rawka rz. Bzura

Przeds. Produkcyjno-Handlowe "Fructodor" Sp. z o.o. – oczyszcz. w Bolimowie, ul. Senatorska 83, 99-417 Bolimów

glebowo-korzeniowa (poletka pionowo-poziome trzcinowe) 180 rz. Rawka rz. Bzura

Spółdzielnia Mleczarska w Głuchowie, 96-130 Głuchów, ul. Rawska 6 BIOKON 373 ciek spod Gł. rz. Jasienica rz. Łupia-Skierniewka

Gmina Głuchów, 96-130 Głuchów, Al. Klonowa 5(d. Ośrodek Elitarnego Materiału Szkółkarskiego w Prusach)

BIOBLOK Mu-100 28 ciek spod Gł. rz. Jasienica rz. Łupia-Skierniewka

Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa w Woli Pękoszewskiejgm. Kowiesy, 96-108 Wola Pękoszewska

stawy fakultatywne + staw stabilizacyjny 72 ciek bez nazwy rz. Rawka rz. Bzura

Gmina Kowiesy. 96-111 Kowiesy „PENSJONAT 40” 3,0 rów melioracyjny rz. Chojnatka rz. Rawka

Gmina Lipce Reymontowskie, ul. Reymonta 2496-127 Lipce Reymontowskie

SEBIOFIKON NP65do przebudowy na reaktor biolog.

330 rzeka Uchanka rzeka Bzura

„REYDROB” sp.jawna Ubojnia Drobiu w Lipcach Reymontowskich96-127 Lipce Reymontowskie, ul. Golki 19

dwufazowy osad czynny200700

rzeka Uchanka rzeka Bzura

Nadleśnictwo Skierniewice z/s w Zwierzyńcu, Maków,ul. Zwierzyniec, 96+124 Maków

glebowo-korzeniowo(poletka trzcinowe)

25rzeka PisiaZwierzyniec

rzeka Bzura

Gmina Maków, 96-124 Maków, ul. Główna 12 NEBRASKA M7 Qśr.d. = 23 ciek Stara Ruczajka rz. Pisia Zwierzyniec rz. Bzura

Gmina Nowy Kawęczyn, 96-115 Nowy Kawęczyn wielofunkcyjny reaktor biologiczny 200 rzeka Rawka rzeka Bzura

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie - Ośrodek Szkoleniowy Biura Ochrony Rządu w Raduczu, gm. Nowy Kawęczyn.

1) rowy biologiczne cyrkulacyjne2) cztery reaktory biologiczne

o działaniu sekwencyjnym

1) Qmax.d. = 812) Qśr..d. = 52

rz. Psara rz. Rawka rz. Bzura

Spółdzielnia Kółek Rolniczychw Nowym Kawęczynie, 96-115 Nowy Kawęczyn

osadnik OGM-7+ filtr piaskowy

16rów

melioracyjny Arz. Rawka rz. Bzura

Gmina Skierniewice - Szkoła Podstawowa w Żelaznej gm. Sk-ce filtr piaskowy 7,5 rów mel. R-E rz. Łupia-Skierniewka rzeka Bzura

Instytut Ogrodnictwa - Zakład Doświadczalny w Dąbrowicach. KOS-2 15 rz. Pisia Zwierzyniec rzeka Bzura

Rolniczy Zakład Doświadczalny w Żelaznej gm. Skierniewice dwie oczyszczalnie typu „LEDA” 2,2 + 1,2 grunt (ziemia)

76


Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Budach Grabskich - zostało zlikwidowane, b. Ośrodek przejęła Gmina Miasto w Sk-ce TURBOJET EP-4 BIS 8 rzeka Rawka rz. Bzura

Dom Dziecka w Strobowie gm. Skierniewice, 96-100 Skierniewice Energopol-125 16 rz. Łupia-Skierniewka rz. Bzura

Gmina Słupia, 96-128 Słupia Reaktor biologiczny (RB) I -120, 240, 480 rz. Łupia-Skierniewka rz. Bzura

Zakład Wodociągów i Kanalizacji "WOD-KAN"Spółka z o.o., Mokra Prawa 30, 96-100 Skierniewice

dwufazowy osad czynny(we właściwości Marszałka)

1400034000

rz. Łupia-Skierniewka

rz. Bzura

Źródło: Starostwo Powiatowe w Skierniewicach, wg stanu na rok 2013

77


W ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) do dalszej realizacji przedsięwzięć związanych z budową zbiorczych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków zakwalifikowano na terenie powiatu skierniewickiego 3 aglomeracje. Ich charakterystykę przedstawia tabela.

Tabela 13 Charakterystyka aglomeracji na terenie powiatu skierniewickiego

Lp. Nazwa aglomeracji nr rozporządzenia (uchwały) ustanawiającego aglomerację Równoważna liczba mieszkańców

1. Bolimów 28/2005 5 489

2. Głuchów 24/08 z dnia 25 sierpnia 2008r. 6 218

3. Lipce Reymontowskie 30/2007 3 066

78


Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z Gmin

Pozostałe ścieki komunalne odprowadzane są do bezodpływowych zbiorników lub przydomowych oczyszczalni ścieków. Zgodnie z informacjami uzyskanymi z gmin powiatu skierniewickiego, liczba przydomowych oczyszczalni ścieków na koniec 2013 r. przedstawia się następująco.

Bolimów

Głuchów

Godzianów

Kowiesy

Lipce R

eymontowski

e

Maków

Nowy Kawęc

zyn

Skiern

iewice

Słupia0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

666724

552 598 578

1130

453

1486

404

8 41 7 284

23 7

164

5

zbiorniki bezodpływowe oczyszczalnie przydomowe

Rysunek 13 Ilość zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ściekówŹródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z Gmin

W gminach gdzie występuje małe zagęszczenie nieruchomości oraz tereny trudno dostępne ścieki gromadzone są zbiornikach bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni (gmina Skierniewice, Maków). Łącznie na terenie powiatu znajduję się 6 591 szt. bezodpływowych zbiorników oraz 341 szt. przydomowych oczyszczalni.

6.1.2. Źródła zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych Zgodnie z ogólnie przyjętą definicją, przez zanieczyszczenie wód rozumiemy niekorzystne zmiany właściwości fizycznych, chemicznych i bakteriologicznych wody, spowodowane wprowadzaniem w nadmiarze substancji nieorganicznych, organicznych, radioaktywnych czy wreszcie ciepła, które ograniczają lub uniemożliwiają wykorzystanie wody do picia i celów gospodarczych.Do głównych czynników, które negatywnie wpływają na środowisko wodne na terenie powiatu skierniewickiego zaliczamy :

źródła punktowe – ścieki odprowadzane w zorganizowany sposób systemami kanalizacyjnymi, pochodzące głownie z zakładów przemysłowych i z terenów miejskich,

zanieczyszczenia obszarowe – zanieczyszczenia spłukiwane opadami atmosferycznymi z terenów zurbanizowanych, nieposiadających systemów kanalizacyjnych oraz z obszarów rolnych i leśnych,

zanieczyszczenia liniowe – zanieczyszczenia pochodzenia komunikacyjnego, wytwarzane przez środki transportu i spłukiwane z powierzchni dróg lub torfowisk oraz pochodzące z rurociągów, gazociągów, kanałów ściekowych, osadowych.

79


BZT5 ChZT zawiesina ogólna0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

3170

1168812625

1616

7554

903

20092013

Rysunek 14 Ładunki zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych z terenu powiatu skierniewickiego (Mg/rok)Źródło: WIOŚ w Łodzi, 2013

Rysunek 15 Punktowe źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych zlewni Bzury w powiecie skierniewickimŹródło: WIOŚ w Łodzi, 2013

Na terenie powiatu największe przepływy w oczyszczalniach ścieków (mechaniczno – biologiczne) posiadają trzy obiekty:

Gmina Lipce Reymontowskie (punkt 21 na rysunku powyżej), „REYDROB“ Spółka Jawna Przedsiębiorstwo Drobiarskie M&M w Lipcach Reymontowskich (punkt

22 na rysunku powyżej), Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Głuchowie (punkt 23 na rysunku powyżej).

6.1.3. Identyfikacja potrzeb

80


Podstawowym działaniem jest likwidacja lub ograniczenie oddziaływania źródeł zanieczyszczenia wód powierzchniowych – punktowych, obszarowych i liniowych. Głównym czynnikiem zagrażającym czystości wód jest nieuporządkowana gospodarka ściekowa, stąd też priorytetowym działaniem będą inwestycje z tego zakresu oraz racjonalizujące użytkowanie wody. W celu poprawy jakości wód powierzchniowych, konieczna będzie likwidacja niekontrolowanych zrzutów ścieków bytowych do rzek płynących przez teren powiatu. W tym celu należy wykonać szczegółową inwentaryzację punktów zrzutu ścieków oraz systematycznie ją aktualizować. Następnym, niezwykle ważnym zadaniem jest inwentaryzacja stanu technicznego zbiorników bezodpływowych (szamb), które obecnie funkcjonują na terenach nieskanalizowanych. Bardzo często zbiorniki te są nieszczelne i są źródłem zanieczyszczenia wód. Powinna być prowadzona kontrola stanu technicznego szamb, a po przyłączeniu posesji do sieci kanalizacyjnej - możliwie szybka ich likwidacja. Przydomowe oczyszczalnie ścieków tylko w zabudowie rozproszonej i na terenach spełniających określone prawem warunki. Wskazana budowa kanalizacji i oczyszczalni ścieków.W zakładach przemysłowych należy promować wprowadzanie zamkniętych obiegów wody jako elementu pozwalającego na ograniczenie zrzutu zanieczyszczonych wód do środowiska, a także zmiany technologii, poprawę stanu zakładowych sieci wodociągowych, itp.W rolnictwie głównie należy się skupić na stosowaniu najlepszych dostępnych praktyk rolniczych, co powinno również doprowadzić do zmniejszenia zapotrzebowania na wodę i jednocześnie ograniczenia ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do odbiorników.Osobnym zagadnieniem jest budowa w gospodarstwach rolnych instalacji do bezpiecznego przechowywania nawozów naturalnych, tj. zbiorników na gnojowicę i gnojówkę oraz płyt obornikowych. Powyższą kwestię reguluje ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2007 r., Nr 147, poz. 1033). W zakresie ochrony wód podziemnych jednym ze sposobów ochrony biernej będzie przestrzeganie zasad ustalonych dla stref i obszarów ochronnych ujęć wód podziemnych, na których obowiązują zakazy, nakazy i ograniczenia w zakresie korzystania z wody i użytkowania gruntów. Strefa ochrony bezpośredniej (grupa bezwzględnie obowiązujących nakazów) ma na celu eliminację zagrożenia powstającego w związku z ujęciem wody. Ustalenia związane z ochroną wód podziemnych przed zanieczyszczeniem zawarte powinny zostać w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Zadania w gospodarce ściekowej wynikają ze zobowiązań międzynarodowych Polski (stanowisko negocjacyjne w negocjacjach z UE w sprawie wdrażania Dyrektywy 91/271/EWG) i zapisów Prawa Wodnego oraz aktualnego stanu gospodarki ściekowej. Działania inwestycyjne wyznacza także Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych. Do końca 2010 r. powinny zostać osiągnięte następujące cele:

wyposażenia aglomeracji powyżej 100 000 RLM w oczyszczalnie ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów do wartości nieprzekraczalnych 10 mg N/dm3 i 1 mg P/dm3 oraz niezbędna modernizacja i rozbudowa istniejącej w tych aglomeracjach sieci kanalizacyjnej,

wyposażenia aglomeracji o wielkości 15 000 - 100 000 RLM w biologiczne oczyszczalnie ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów,

wyposażenia zakładów sektora rolno-spożywczego w oczyszczalnie ścieków zapewniające osiągnięcie wprowadzonych standardów emisji zanieczyszczeń.

Obecnie w dniu 1 lutego 2011 r. została zatwierdzona przez Radę Ministrów Trzecia Aktualizacja KPOŚK (AKPOŚK 2010). Celem trzeciej Aktualizacji Programu było ustalenie realnych terminów zakończenia inwestycji w aglomeracjach, które ze względu na opóźnienia inwestycyjne nie zrealizują zaplanowanych zadań do końca 2010 r. Dlatego też, AKPOŚK2010 swoim zakresem objęło wyłącznie zmiany dotyczące terminów realizacji inwestycji.Wartości inne niż terminy osiągnięcia efektów ekologicznych pozostały zgodne z dokumentem AKPOŚK2009.KPOŚK jest instrumentem wdrażania dyrektywy Rady 91/271/EWG w odniesieniu do redukcji zanieczyszczeń biodegradowalnych z oczyszczalni > 2 000 RLM oraz redukcji związków azotu i fosforu. Należy wspierać działania z zakresu uporządkowania i modernizacji gospodarki ściekowej w zakładach przemysłowych – działania te realizowane będą poprzez budowę urządzeń podczyszczających ścieki przed ich zrzutem do kanalizacji miejskiej, wprowadzanie zamkniętych obiegów wody, technologiczne wykorzystanie ścieków oraz wspieranie i egzekwowanie programów racjonalnej gospodarki wodno-ściekowej. Zadanie te będą finansowane przez podmioty gospodarcze.Na terenach zurbanizowanych należy dążyć do uporządkowania gospodarki wodami opadowymi, w szczególności wspierać działania zmierzające do likwidacji dopływów powierzchniowych zanieczyszczeń do wód z dróg (szczególnie w okresie zimy i jesieni, gdy używa się środków chemicznych do likwidacji śliskości pośniegowej.

81


Ograniczenie ilości zanieczyszczeń niesionych w spływach opadowych powinno następować w sposób możliwie naturalny, najlepiej przez wpuszczenie wód opadowych do kanalizacji ogólnospławnej, a tam gdzie jest to możliwe do kanalizacji deszczowej zakończonej separatorem lub do sztucznych zbiorników budowanych np. przy drogach ekspresowych i autostradach. Ograniczenie zanieczyszczeń powinno się odbywać również poprzez utrzymanie czystości w zlewni, sprzątanie jej ale też nakładanie powszechnych kar za zanieczyszczenia np. jezdni. Bardzo istotne jest, aby wzdłuż ulic sadzona była zieleń, która nie dopuści do wymywania gruntu z niezagospodarowanych terenów. Separatory substancji ropopochodnych są niezbędne na stacjach benzynowych, myjniach, przy warsztatach samochodowych i wszędzie tam gdzie mogą wystąpić spływy deszczu z olejami napędowymi i benzyną. Rozbudowa istniejącego systemu odprowadzenia wód opadowych powinna uwzględnić następujące zalecenia:

wykorzystanie istniejących rowów melioracyjnych i ich pojemności retencyjnej, systematyczne czyszczenie (np. usuwanie odpadów w postaci tzw. „dzikich składowisk”, koszenie

roślinności zarastającej rowy) rowów melioracyjnych, naprawa istniejącego oraz budowa nowego systemu kanalizacji deszczowej, ogólnospławnej i

sanitarnej.Racjonalizacja użytkowania wody będzie realizowana zgodnie z hierarchią ważności wykorzystania wód przez różnych użytkowników gospodarczych. W pierwszej kolejności realizowane są potrzeby gospodarki komunalnej (woda pitna), a następnie przemysłu spożywczego wymagającego wody wysokiej jakości, rolnictwa (w celu nawadniania użytków rolnych i pojenia zwierząt) oraz przemysłu. Użytkownicy wody będą informowani o możliwościach relatywnego zmniejszania jej zużycia, np. poprzez wprowadzanie zamkniętych obiegów, zmiany technologii, poprawę stanu sieci wodociągowych (także zakładowych), zakup urządzeń wodooszczędnych. W celu ograniczenia strat wody należy systematycznie dokonywać przeglądu i konserwacji sieci wodociągowej, prowadząc niezbędne remonty i modernizacje poszczególnych odcinków.

82



Cel Cele długotermin1we do roku 2020 Cel Cele krótkoterminowe

do roku 2017 Zadanie Zadanie Jednostka odpowiedzialna

WŚ.1

Ochrona zasobów i poprawa stanu wód podziemnych oraz powierzchniowych

WŚ.1.1

Rozbudowa i modernizacja sieci

kanalizacyjnej sanitarnej oraz

deszczowej

WŚ1.1.1Wparcie finansowe dla gospodarstw realizujących przydomowe oczyszczalnie ścieków oraz porządkujących gospodarkę ściekową w zakresie składowania i

wykorzystania odchodów zwierzęcychGminy Powiatu Skierniewickiego

WŚ1.1.2 Sukcesywna modernizacja i budowa systemów kanalizacji deszczowej wraz z urządzeniami podczyszczającymi

GDDKiA, Powiat Skierniewicki, Zarząd Dróg Wojewódzkich, Gminy


WŚ1.1.3

Budowa, rozbudowa i modernizacja komunalnych oczyszczalni ścieków oraz systemów kanalizacyjnych zgodnie z planem przyjętym w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK), w tym szczególnie na obszarach

wiejskich


WŚ1.1.4Tworzenie stacji zlewnych, w przypadku gdy podłączenie wszystkich

nieruchomości do sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne koszty


WŚ.1.2

Ograniczenie strat wody związanych z przesyłem

oraz poprawa zaopatrzenia ludności w

wodę

WŚ.1.2.1 Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej Gminy Powiatu Skierniewickiego

WŚ.1.2.2 Modernizacja ujęć wody oraz stacji uzdatniania Gminy Powiatu Skierniewickiego

WŚ.1.2.3Optymalizacja zużycia wody poprzez zapobieganie stratom wody na przesyle

oraz wprowadzanie zamkniętych obiegów wody w przemyśle i oszczędne korzystanie z wody przez indywidualnych użytkowników

mieszkańcy, podmioty gospodarcze

WŚ.1.3Ochrona wód

powierzchniowych i podziemnych

WŚ.1.3.1Edukacja mieszkańców gmin w zakresie racjonalnego gospodarowania

zasobami wodnymi na poziomie gospodarstwa domowego (propagowanie postaw i zachowań motywujących ludność do oszczędzania wody)


WŚ.1.3.2 Rozpoznanie problemu starych studni gospodarskich – ewidencja i zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem Gminy Powiatu Skierniewickiego

WŚ.1.3.3Organizacja cyklu spotkań z rolnikami w zakresie propagowania tzw. dobrych

praktyk rolniczych w celu zmniejszenia zanieczyszczeń obszarowych przez związki biogenne

Gminy Powiatu Skierniewickiego, Łódzki Ośrodek Doradztwa

Rolniczego

WŚ.1.3.4 Monitoring wód podziemnych i powierzchniowychWojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Łodzi, podmioty

gospodarcze

6.1.5. Harmonogram zadań w zakresie gospodarki wodno – ściekowej

L.P. Nazwa zadania Termin Termin Jednostka odpowiedzialna Planowane efekty Planowane koszty Partnerzy

83


rozpoczęcia

planowany

zakończenia planowany ekologiczne

ogółem[PLN] tys.*


WŚ1.1.2Sukcesywna modernizacja i budowa systemów kanalizacji deszczowej wraz z urządzeniami

podczyszczającymi

2014 2021 GDDKiA, Powiat Skierniewicki,, Zarząd Dróg Wojewódzkich Zmniejszenie

zanieczyszczenia wód podziemnych i

powierzchniowych

zadania ujęto w rozdziale ochrona

powietrza-

WŚ.1.3.4.

Monitoring wód podziemnych i powierzchniowych zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska

województwa łódzkiego na lata 2013 - 2015

2013 2015 Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Łodzi b.d.


WŚ1.1.1

Wparcie finansowe dla gospodarstw realizujących przydomowe oczyszczalnie ścieków

oraz porządkujących gospodarkę ściekową w zakresie składowania i wykorzystania odchodów

zwierzęcych


Wyeliminowanie skażenie wód powierzchniowych i podziemnych ściekami

komunalnymi

- -

WŚ1.1.1.1

Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków:gmina Bolimów ok. 100 szt.,

gmina Maków ok. 5 szt.,,gmina Skierniewice ok. 50 szt.,

2014 2021 Gminy Powiatu Skierniewickiego 2 785

WŚ.1.1.2.1 Budowa odwodnienia drogi w Wycince Wolskiej 2014 2021 Gmina Kowiesy

Zmniejszenie zanieczyszczeń wód

podziemnych i powierzchniowych

Wyeliminowanie skażenie wód powierzchniowych i podziemnych ściekami

komunalnymi

90 -

WŚ.1.1.3.1 Uporządkowanie gospodarki wodno- ściekowej Gminy Bolimów 2014 2021 Gmina Bolimów 5000 -

WŚ.1.1.3.2

Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Głuchów poprzez budowę

oczyszczalni ścieków w Michowicach oraz sieci kanalizacji sanitarnej

2014 2021 Gmina Głuchów 40 000

WŚ.1.1.3.3 Budowa infrastruktury w obrębie projektowanego obszaru ochrony uzdrowiskowej – budowa sieci, uzbrojenia terenu, kanalizacja

sanitarna i sieć wodociągowa

2014 2014 Gmina Maków 20

84


WŚ.1.1.3.4Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w

miejscowościach Nowy Dwór-Parcela, Stara Rawa i Helenków w gminie Nowy Kawęczyn

2014 2015 Gmina Nowy Kawęczyn

WŚ1.1.4

Tworzenie stacji zlewnych, w przypadku gdy podłączenie wszystkich nieruchomości do sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje

nadmierne koszty

2014 2017 Gminy Powiatu Skierniewickiego b.d. -

WŚ.1.2.1.1 Budowa sieci wodociągowej w miejscowości Janisławice 2014 2017 Gmina Głuchów

Poprawa zaopatrzenie mieszkańców w wodę

przeznaczona do spożycia

1650 -

WŚ.1.2.1.2 Budowa sieci wodociągowej w miejscowości Głuchów - Osiedle 2014 2017 Gmina Głuchów 600

WŚ.1.2.1.3

Opracowanie dokumentacji projektowo kosztorysowej na budowę sieci wodociągowo – kanalizacyjnej w Lipcach Reymontowskich oraz

sieci wodociągowej w Drzewcach, Woli Drzewieckiej oraz studni w Mszadli

2014 2014 Gmina Lipce Reymontowskie 32

WŚ.1.2.1.4 Budowa sieci wodociągowej we wsi Balcerów, Miedniewice, Mokra Lewa (etap I i II) 2014 2015 Gmina Skierniewice 2100

WŚ.1.2.2.1 Remont stacji uzdatniania wody w Lipcach Reymontowskich 2014 2014 Gmina Lipce Reymontowskie

Poprawa jakości wody przeznaczonej do

spożycia przez ludzi

500 -

WŚ.1.2.2.2

Budowa i przebudowa ujęcia wody i stacji uzdatniania wody we wsi Józefatów oraz systemu

wodociągowego południowej części Gminy Skierniewice

2014 2017 Gmina Skierniewice 550

WŚ.1.3.1

Edukacja mieszkańców gmin w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami

wodnymi na poziomie gospodarstwa domowego (propagowanie postaw i zachowań

motywujących ludność do oszczędzania wody)

2013 2016 Gminy Powiatu SkierniewickiegoWzrost świadomości

ekologicznej mieszkańców

20 -

WŚ.1.3.2Rozpoznanie problemu starych studni

gospodarskich – ewidencja i zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem

2013 2016 Gminy Powiatu Skierniewickiego 20 -

85


WŚ.1.3.3

Organizacja cyklu spotkań z rolnikami w zakresie propagowania tzw. dobrych praktyk rolniczych w celu zmniejszenia zanieczyszczeń

obszarowych przez związki biogenne

2013 2016 Gminy Powiatu Skierniewickiego 20Terenowy Zespół

Doradczy w Skierniewicach


ZADANIA KOORDYNOWANE 0

ZALENCENIA DLA GMIN POWIATU SKIERNIEWICKIEGO 53 387

86


6.2. Zanieczyszczenie powietrzaOchrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności przez:

utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach,

zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane,

zmniejszanie i utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej poziomów docelowych albo poziomów celów długoterminowych lub co najmniej na tych poziomach.

Na stan powietrza mają wpływ następujące czynniki: emisja zorganizowana pochodząca ze źródeł punktowych i powierzchniowych oraz niska emisja, emisja ze środków transportu i komunikacji, emisja niezorganizowana.

Zazwyczaj głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest emisja substancji toksycznych pochodzących z procesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych w celach energetycznych i technologicznych. W kolejnych podrozdziałach opisano systemy energetyczne znajdujące się na terenie powiatu i określono ich wpływ na stan powietrza atmosferycznego.Podstawową masę zanieczyszczeń odprowadzanych do atmosfery stanowi dwutlenek węgla. Jednak najbardziej uciążliwe składniki spalin to przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla i pył. W mniejszych ilościach emitowane są również chlorowodór, różnego rodzaju węglowodory aromatyczne i alifatyczne.Wraz z pyłem emitowane są również metale ciężkie, pierwiastki promieniotwórcze i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, a wśród nich benzoalfapiren, uznawany za jedną z bardziej znaczących substancji kancerogennych. W pyle zawieszonym ze względu na zdolność wnikania do układu oddechowego, wyróżnia się frakcje o ziarnach: powyżej 10 mikrometrów i pył drobny poniżej 10 mikrometrów (PM10). Ta druga frakcja jest szczególnie niebezpieczna dla człowieka, gdyż jej cząstki są już zbyt małe, by mogły zostać zatrzymane w naturalnym procesie filtracji oddechowej. Przy spalaniu odpadów z produkcji tworzyw sztucznych opartych na polichlorku winylu do atmosfery mogą dostawać się substancje chlorowcopochodne, a wśród nich dioksyny i furany.O wystąpieniu zanieczyszczeń powietrza decyduje ich emisja do atmosfery, natomiast o poziomie w znacznym stopniu występujące warunki meteorologiczne. Przy stałej emisji, zmiany stężeń zanieczyszczeń są głównie efektem przemieszczania, transformacji i usuwania ich z atmosfery. Stężenie zanieczyszczeń zależy również od pory roku. I tak:

sezon zimowy, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery, głównie przez niską emisję,

sezon letni, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery przez skażenia wtórne powstałe w reakcjach fotochemicznych.

6.2.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego Na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232 ze zm.), Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku w terminie do dnia 30 kwietnia każdego roku, dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za rok poprzedni oraz odrębnie dla każdej substancji dokonuje klasyfikacji stref, w których poziom odpowiednio:

przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji, mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o

margines tolerancji, nie przekracza poziomu dopuszczalnego, przekracza poziom docelowy, nie przekracza poziomu docelowego, przekracza poziom celu długoterminowego, nie przekracza poziomu celu długoterminowego.

Roczną ocenę jakości powietrza dokonuje się w oparciu o przyjęte kryteria, tj. dopuszczalny poziom substancji w powietrzu, poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji, poziom docelowy oraz poziom celu długoterminowego, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 0, poz. 1031).Klasyfikacja jakości powietrza jest podstawą do podjęcia decyzji o potrzebie zaplanowania działań na rzecz poprawy jakości powietrza w danej strefie. Na podstawie oceny jakości powietrza mogą zostać nadane danej strefie klasy równoznaczne z koniecznością podjęcia prac nad opracowywaniem programów ochrony powietrza.

87


Na terenie województwa łódzkiego zostały wydzielone 2 strefy wymienione poniżej: Aglomeracja łódzka (PL1001), Strefa łódzka (PL1002).

Powiat skierniewicki należy do strefy łódzkiej. Ocenę jakości powietrza i obserwacji zmian dokonano w ramach państwowego monitoringu środowiska. Klasyfikację stref zgodnie z art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232 ze zm.) stanowiły dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji z dozwolonymi przypadkami przekroczeń, poziomy docelowe oraz poziomy celów długoterminowych ze względu ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin.Listę zanieczyszczeń pod kątem spełniania kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia objęła: C6H6, NO2, NOx, SO2, CO, PM10, PM2.5, Pb, As, Cd,Ni, B(a)P, O3. Do zanieczyszczeń, które uwzględniono w ocenie ze względu na ochronę roślin należały: dwutlenek siarki, tlenki azotu oraz ozon. Ocenę jakości powietrza wg kryteriów dla ochrony zdrowia dla wszystkich substancji przeprowadza się w obu w/w strefach oceny. Natomiast ocenę jakości powietrza wg kryteriów dla ochrony roślin przeprowadza się wyłącznie dla strefy łódzkiej, z pominięciem strefy Aglomeracja Łódzka.Dla wszystkich substancji podlegających ocenie, strefy zaliczono do jednej z klas przedstawionych w tabelach poniżej.

Tabela 14 Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie, jakości powietrza, dla przypadków, gdy określony jest margines tolerancji

Poziomy stężeń Klasa strefy Wymagane działania

nieprzekraczające wartości dopuszczalnej* A Brak

powyżej wartości dopuszczalnej*, lecz nieprzekraczający wartości dopuszczalnej

powiększonej o margines tolerancjiB określenie obszarów przekroczeń wartości

dopuszczalnych.

powyżej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji* C

określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji;

opracowanie programu ochrony powietrza POP.

88


Źródło: Ocena jakości powietrza na terenie województwa łódzkiego w 2011 roku, WIOŚ w Łodzi, 2013* z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 0, poz. 1031)

Tabela 15 Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie, jakości powietrza, dla przypadków, gdy margines tolerancji nie jest określony

Poziomy stężeń Klasa strefy Wymagane działania

nieprzekraczające wartości dopuszczalnej* A Brak

powyżej wartości dopuszczalnej C

określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych;

działania na rzecz poprawy, jakości powietrza;

opracowanie programu ochrony powietrza POP.

89


Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim 2012, WIOŚ Łódź * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów (poziom stężeń „nieprzekraczający wartości dopuszczalnej" oznacza, że jeśli pewna liczba przekroczeń tej wartości jest dozwolona, przypadki przekroczeń poziomu dopuszczalnego nie wystąpiły lub ich liczba nie przekroczyła dozwolonej w ciągu roku)

Rysunek 16 Rozmieszczenie emitorów punktowych w województwie łódzkim w 2013 rokuŹródło: Pięcioletnia ocena jakości powietrza w województwie łódzkim w latach 2009 - 2013, WIOŚ Łódź

Zaliczenie strefy do określonej klasy wiąże się z określonymi wymaganiami, co do działań na rzecz poprawy jakości powietrza (w przypadku, gdy nie są spełnione określone kryteria) lub na rzecz utrzymania tej jakości (jeżeli spełnia ona przyjęte standardy). Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy, jak już wspominano, stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężenia danej substancji w strefie.Poniżej przedstawiono wyniki klasyfikacji stref dla województwa łódzkiego uzyskane w „Ocenie rocznej ocenie jakości powietrza w województwie łódzkim 2013”:

Klasyfikacja stref województwa łódzkiego za rok 2013 dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, benzenu, tlenku węgla, ołowiu, arsenu, kadmu, niklu ze względu na ochronę zdrowia zalicza strefę łódzką do klasy A,

Klasyfikacja stref województwa łódzkiego za rok 2013 dla pyłu zawieszonego PM10 ze względu na ochronę zdrowia zalicza strefę łódzką dl klasy C,

Klasyfikacja stref województwa łódzkiego za rok 2013 dla benzo(alfa)piranu ze względu na ochronę zdrowia zalicza strefę łódzką do klasy C,

Klasyfikacja stref województwa łódzkiego za rok 2013 dla dwutlenku siarki, tlenków azotu, ze względu na ochronę roślin zalicza strefę łódzką do klasy A,

Przekroczenia poziomu docelowego ozonu wyrażonego jako AOT 40 ze względu na ochronę roślin zalicza strefę łódzką do klasy A, na stacji tła regionu wskaźnik ten uśredniony dla kolejnych 4 lat wyniósł 24488 (µ/m3)h.

90


Podobnie jak w latach ubiegłych, matematyczne modelowanie jakości powietrza wykonane dla 2011r. wykazuje liczne obszary przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu w pyle PM10 w całym województwie łódzkim. W porównaniu z rokiem poprzednim powierzchnia obszarów przekroczeń uległa pewnemu zmniejszeniu (ze względu na zmianę sieci receptorów z nieregularnej na prostokątną sieć receptorów o stałej gęstości). Podobnie jak w ocenie rocznej za rok poprzedni zasięg obszarów przekroczeń wykraczał daleko poza obszary zwartej zabudowy miejskiej. Było to związane z uwzględnionym w obliczeniach modelowych napływem zapylonych mas powietrza z dużą zawartością benzo(a)pirenu.Zmierzone w 2013 r. przekroczenia poziomu docelowego były znaczne, (7 – 18 -krotne przekroczenie poziomu Ddc). Jednakże w porównaniu z rokiem poprzednim poziom stężenia beznzo(a)pirenu był niższy, ze względu na znacznie łagodniejszą niż w roku poprzednim zimę w drugiej połowie 2013 r.Przyczyną występowania wysokich wartości stężenia B(a)P jest emisja niska oraz proceder nielegalnego spalania odpadów komunalnych w paleniskach domowych przez mieszkańców.

6.2.2. System gazowniczy Powiat skierniewicki leży w zasięgu terytorialnym działania Mazowieckiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Łódź, jednak w stanie obecnym jest to obszar niezgazyfikowany - brak przyłączy, a tym samym odbiorców gazu ziemnego. Przez teren powiatu przebiega magistrala gazu wysokiego ciśnienia (odgałęzienie z Babska do Skierniewic z gazociągu przesyłowego Mory – Rawa Mazowiecka – Piotrków Trybunalski – Radomsko – Częstochowa) oraz gazociąg średniego ciśnienia.

6.2.3. Sieć ciepłownicza Ogrzewanie w powiecie skierniewickim przebiega głównie przy udziale indywidualnych palenisk – za pomocą pieców węglowych, które emitują do powietrza znaczne ilości substancji szkodliwych. W związku z powyższym należy zwrócić uwagę na modernizację systemów grzewczych, sieci dystrybucyjnej, ale również rozważyć termomodernizację budynków, w szczególności obiektów użyteczności publicznej.W gminie Godzianów funkcjonują w przeważającej części kotłownie lokalne węglowe w gospodarstwach indywidualnych – około 500 sztuk, ponadto kotłownie zbiorcze opalane biomasą w: ZSO w Godzianowie, Szkole podstawowej w Lniśnie, Przedszkole w Godzianowie oraz kotłownie opalane olejem opałowym: budynek Urzędu Gminy, Gminny Ośrodek Zdrowia, Dom Kultury w Godzianowie.W gminie Głuchów około 80% zagród posiada kotłownie węglowe. Pozostałe budynki ogrzewane są z kuchni i piecyków węglowych. Szkoła Podstawowa w Wysokienicach i Miechowicach, remiza OSP w Złotej oraz Ośrodek Zdrowia w Głuchowie posiadają kotłownie olejowe, a budynek Straży Pożarnej w Janisławicach posiada ogrzewanie gazowe.Na terenie gminy Kowiesy dwie szkoły w Jeruzalu i Kowiesach oraz Ośrodek Zdrowia posiadają kotłownie opalane olejem opałowym. Budynek Urzędu Gminy, Gminnej Biblioteki Publicznej i Szkoły Podstawowej w Turowej Woli posiadają kotłownie na biomasę (brykiet lub palet drzewny), ponadto na terenie gminy Kowiesy około 50% gospodarstw domowych ogrzewana jest drewnem.

6.2.4. Bilans emisji pyłowej i gazowej Emisja punktowaNiewielki stopień gazyfikacji terenu oraz wysokie ceny gazu powodują, iż ciągle najpopularniejszym paliwem jest węgiel kamienny oraz miał i muł węglowy. Chociaż wiele instytucji publicznych i zakładów przemysłowych coraz częstej decyduje się na ograniczenie emisji poprzez zmianę medium grzewczego z węgla na gaz lub olej opałowy, a nawet odnawialne źródła ciepła to nadal wielkim problemem pozostaje emisja do atmosfery zanieczyszczeń z palenisk domowych – problem szczególnie uciążliwy w okresie grzewczym. Podstawowym celem w ochronie powietrza jest systemowe ograniczenie emisji substancji szkodliwych do atmosfery, poprzez kompleksową likwidację istniejących, nieefektywnych źródeł ciepła.Założony cel osiąga się poprzez wprowadzanie:

ekologicznych, energooszczędnych urządzeń grzewczych (kotły), odnawialnych źródeł energii (biomasa, układy solarne, pompy ciepła), możliwość realizacji kompleksowych inwestycji energetycznych.

W „Rocznej ocenie jakości powietrza na terenie województwa łódzkiego w 2013 r., na bazie wskaźników szacunkowych zużycia paliwa przy określonym zapotrzebowaniu na ciepło wyznaczono wielkości emisji z badanych źródeł. Ich rozmieszczenie punktowe na terenie powiatu skierniewickiego przedstawiają poniższe rysunki.

91


Rysunek 17 Rozmieszczenie oraz ładunki emisji punktowej SO2 w powiecie skierniewickim w 2013 rŹródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim 2013, WIOŚ Łódź.

Rysunek 18 Rozmieszczenie oraz ładunki emisji punktowej NO2 w powiecie skierniewickim w 2013 r.Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim 2013, WIOŚ Łódź.

92


Rysunek 19 Rozmieszczenie oraz ładunki emisji punktowej PM10 w powiecie skierniewickim w 2013 r.Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim 2013, WIOŚ Łódź.

Rysunek 20 Rozmieszczenie oraz ładunki emisji punktowej PM2,5 w powiecie skierniewickim w 2013 r.Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim 2013, WIOŚ Łódź.

93


Rysunek 21 Rozmieszczenie oraz ładunki emisji punktowej CO w powiecie skierniewickim w 2013 r.Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim 2013, WIOŚ Łódź.

Rysunek 22 Rozmieszczenie oraz ładunki emisji punktowej benzenu w powiecie skierniewickim w 2013 r.Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim 2013, WIOŚ Łódź

94


Na tle innych powiatów w województwie łódzkim emisja zanieczyszczeń w powiecie skierniewickim jest niezadawalająca jedynie w przypadku emisji pyłów zarówno PM10, PM2,5 oraz tlenku węgla i benzenu. Związane jest to bezpośrednio z powszechnym stosowaniem na terenie gmin powiatu paliwa węglowego oraz słabym rozwinięciem systemu gazowniczego.Emisja z emitorów liniowychJednym z podstawowych czynników środowiskotwórczych, związanych z komunikacji, jest zanieczyszczenie powietrza występujące w sąsiedztwie dróg. Pojazdy samochodowe poruszające się po drogach, emitują do atmosfery duże ilości różnorodnych substancji toksycznych, powstających w wyniku spalania paliwa napędowego, a także na skutek wzajemnego oddziaływania opon i nawierzchni dróg oraz zużywania się niektórych elementów pojazdu (powstają wtedy zanieczyszczenia w postaci pyłów gumowych, azbestowych, kamiennych oraz rdzy, sadzy itp.).Jest to problem narastający, zwłaszcza na terenie miast i centrum gmin. Mimo prowadzonej tam modernizacji układów komunikacyjnych, wskutek lawinowo narastającej liczby samochodów, płynność ruchu w godzinach szczytu jest zakłócona. Obecność spalin samochodowych najdotkliwiej odczuwany jest w letnie, słoneczne dni, ponieważ oprócz toksycznych spalin tworzy się bardzo szkodliwa dla zdrowia, przypowierzchniowa warstwa ozonu pochodzenia fotochemicznego.

Tabela 16 Długość dróg publicznych na terenie powiatu skierniewickiego

Gmina Drogi krajowe (km) Drogi wojewódzkie (km) Drogi powiatowe (km) Drogi gminne (km)

Bolimów - 13,841 (705) 39,8 53,95

Głuchów 13,96 (72) - 37,9 25,90

Godzianów - 7,110 (705) 15,4 17,532

Nowy Kawęczyn - 10,670 (707) 34,9 56,388

Lipce Reymontowskie - - 17,7 24,109

Słupia - 4,558 (705) 18,1 19,189

Kowiesy10,39 (8)7,27 (70)

17,66- 30,3 22,40

Maków - - 41,3 53,552

Skierniewice 9,0 (70)6,687 (705)0,743 (707)

7,43026,6 108,455

Ogółem: 40,62 43,609 262,0 381,966

95


Źródło: Starostwo Powiatowe w Skierniewicach, Wydział Dróg

Łączna długość dróg publicznych w powiecie skierniewickim wynosi ok. 728,125 km. Drogi, które przebiegają przez teren powiatu to drogi gminne, powiatowe, wojewódzkie i krajowe. Długość dróg wynosi odpowiednio:

gminne 381,966 km, powiatowe 262 km, wojewódzkie 43,609 km, drogi krajowe 40,62 km.

Zarządcami dróg, do właściwości, których należą sprawy z zakresu planowania budowy, modernizacji, utrzymania i ochrony dróg, są następujące organy administracji rządowej i samorządowej:

dróg krajowych – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie Biuro w Łodzi, dróg wojewódzkich –Zarząd Dróg Wojewódzkich w Łodzi, dróg powiatowych – Zarząd Powiatu w Skierniewicach, dróg gminnych – władze Gmin.

Utrzymanie dróg we właściwym stanie technicznym, daje możliwość szybkiego i dogodnego komunikowania się. Stanowiąc podstawę do podnoszenia atrakcyjności terenu powiatu, wymaga ciągłego utrzymywania wszystkich dróg na odpowiednim poziomie technicznym oraz podnoszenia ich parametrów technicznych i dostosowywania do standardów europejskich.Procentowy udział pojazdów na drodze:

dla dróg krajowych: osobowe 70%, dostawcze 9,5%, ciężarowe 14%, autobusy 1,7%, motocykle 0,1%, dla dróg wojewódzkich: osobowe 85,8%, dostawcze 10,8%, ciężarowe 16%, autobusy 1,7%,

motocykle 0,1%, dla dróg powiatowych i gminnych: osobowe 82,6%, dostawcze 13,3%, ciężarowe 26%, autobusy 1,3%,

motocykle 0,2%, Przyjęte natężenie ruchu dla dróg:

krajowych – 8244 [poj/dobę], wojewódzkich – 12064 [poj/dobę], powiatowych - 5988 [poj/dobę], gminnych – 724 [poj/dobę].

Na podstawie danych dotyczących natężenia ruchu oraz udziału poszczególnych typów pojazdów w tym ruchu (raport „Generalny pomiar ruchu 2010 – Synteza wyników” na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz opracowania Ministerstwa Środowiska „Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących i programów ochrony powietrza” oszacowano wielkość emisji komunikacyjnej. Wyniki przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 17 Roczna emisja substancji szkodliwych do atmosfery ze środków transportu na terenie powiatu skierniewickiego w 2013 roku

Nazwa emitora Nazwa zanieczyszczeniaEmis.max.

mg/sEmisjaMg/rok

Emisja śr.mg/s

drogi krajowe

tlenek węgla 7324,827 230,996 7324,827

benzen 65,943 2,08 65,943

węglowodory alifatyczne 1127,586 35,56 1127,586

węglowodory aromatyczne 338,276 10,668 338,276

tlenki azotu 4460,947 140,68 4460,947

pył ogółem 258,07 8,138 258,07

dwutlenek siarki 348,399 10,987 348,399

drogi wojewódzkie tlenek węgla 6511,134 2,05 6511,134

benzen 5,853 184,592 5,853



tlenki azotu 3934,476 124,074 3934,476

pył ogółem 226,55 7,144 226,55

96



drogi powiatowe

tlenek węgla 624,9521 19,70849 624,9521

benzen 5,62627 0,17743 5,62627



tlenki azotu 380,6066 12,00281 380,6066

pył ogółem 22,01843 0,69437 22,01843


drogi gminne

tlenek węgla 117,549 3,70702 117,549

benzen 1,05826 0,03337 1,05826



tlenki azotu 71,58937 2,25764 71,58937

pył ogółem 4,14151 0,13061 4,14151


97


Źródło: opracowanie własne, do obliczeń użyto Programu OPERAT2000

Emisja z przemysłuZakłady szczególnie uciążliwe dla czystości powietrza to tzw. punktowe źródła emisji zanieczyszczeń, do których zaliczono wszystkie jednostki organizacyjne ustalone przez ówczesnego Ministra Ochronny Środowiska i Zasobów Naturalnych na podstawie określonej wysokości opłat wniesionych w 1986 r. za roczną emisję substancji zanieczyszczających powietrze według stawek określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 1986 r. w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian (Dz. U. Nr 7, poz. 40 z późn. zmianami). Ustalona w ten sposób zbiorowość jednostek sprawozdawczych (zakładów) utrzymywana jest corocznie, co m.in. zapewnia zachowanie ciągłości i porównywalności wyników badania. Zbiorowość ta może być powiększona jedynie w szczególnych wypadkach, np. o jednostki nowouruchomione lub rozbudowane o wysokiej skali progowej emisji zanieczyszczeń.Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu skierniewickiego wynosi:

ogółem

ogółem (b

ez dwutle

nku w

ęgla)

tlenek

węg

la

dwutlenek

węg

la 0

200400600800

10001200140016001800 1513

35 35

1478

1712

39 32

1673

20092013

Rysunek 23 Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu skierniewickiego (Mg/rok)Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych, GUS

6.2.5. Identyfikacja potrzeb Przeprowadzona analiza stanu zanieczyszczenia powietrza wykazała, że na terenie powiatu skierniewickiego w celu zmniejszenia emisji i imisji wskazane są działania dążące do poprawy czystości atmosfery. W związku z zaostrzeniem się przepisów ochrony środowiska oraz w interesie mieszkańców działania te należałoby przeprowadzić w następujących kierunkach poprzez wdrożenie niżej wymienionych celów:

systematyczna poprawa jakości powietrza na obszarze gmin powiatu,o opracowanie planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz jego

sukcesywne wdrażanie,o opracowanie i wdrożenie strategii zmniejszania stężenia pyłów drobnych PM10 oraz ozonu

przyziemnego w powietrzu,o zwiększenie świadomości społeczności lokalnej w zakresie potrzeb i możliwości ochrony

powietrza, w tym oszczędności energii i stosowania odnawialnych źródeł energii, wspieranie i promocja ekologicznych nośników energii,

o wymiana konwencjonalnie opalanych pieców węglem na ogrzewania gazowe lub inne przyjazne środowisku nośniki energii zarówno w obiektach publicznych, jak mieszkaniach prywatnych (realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji),

o wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii,o wspieranie i promowanie korzystania z materiałów energooszczędnych w budownictwie przez

mieszkańców,o kontynuowanie prac termomodernizacyjnych na terenie gminy,

intensyfikację działań związanych z modernizacją dróg.

98


99



Cel Cele długoterminowe do roku 2021 Cel Cele krótkoterminowe do roku 2017 Zadanie Zadanie Jednostka

odpowiedzialna

P1

Poprawa jakości powietrza oraz obniżenie poziomu

substancji szkodliwych w powietrzu

P.1.1

Poprawa, jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji z procesów spalania paliw do celów grzewczych, ograniczenie

niskiej emisji, zmniejszenie zapotrzebowania na energię

P.1.1.1 Termomodernizacja powiatowych budynków użyteczności publicznej Powiat Skierniewicki

P.1.1.2 Opracowanie i wdrażanie Planów gospodarki niskoemisyjnej


P.1.1.3Tworzenie i modernizacja lokalnych sieci ciepłowniczych

i podłączanie do nich budynków z indywidualnymi paleniskami domowymi


P.1.1.4 Zwiększenie udziału energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych w ogólnym bilansie energetycznym


P.1.2Poprawa jakości powietrza poprzez

poprawienie warunków ruchu drogowego na terenie powiatu

P.1.2.1 Modernizacja układu drogowego w powiecie

Powiat Skierniewicki,

Wojewódzki Zarząd Dróg, GDDKiA, Gminy Powiatu

Skierniewickiego

P.1.2.2 Budowa i organizacja tras rowerowych



P.1.3Poprawa jakości powietrza poprzez

prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie ochrony powietrza

P.1.3.1

Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie wpływu spalania paliw złej jakości oraz odpadów w paleniskach domowych na stan czystości powietrza, możliwości oszczędzania energii oraz promocji korzystania z transportu zbiorowego oraz transportu rowerowego



P.1.4 Poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji zorganizowanej

P.1.4.1 Sukcesywna kontrola uciążliwych źródeł zanieczyszczeń WIOŚ w Łodzi

P.1.4.2 Wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego

Przedsiębiorstwa działające na terenie


6.2.7. Harmonogram zadań w zakresie ochrony powietrza

L.P. Nazwa zadania Termin rozpoczęci

a


Jednostka odpowiedzialna Planowane koszty ogółem

Partnerzy Źródła finansowania

100


planowany [PLN] tys.


P.1.1.2. Termomodernizacja powiatowych budynków użyteczności publicznej 2014 2021 Powiat Skierniewicki b.d. - Środki własne,

WFOŚiGW

P.1.3.1

Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie wpływu spalania paliw złej jakości oraz odpadów w paleniskach

domowych na stan czystości powietrza, możliwości oszczędzania energii oraz promocji korzystania z transportu

zbiorowego oraz transportu rowerowego

2014 2021 Powiat Skierniewicki 30 Organizacje ekologiczne

Środki własne, WFOŚiGW

P.1.2.1

Modernizacja dróg na terenie powiatu:Przebudowa drogi powiatowej 1303E Głuchów – Celigów,

Budowa III etapu drogi gminnej nr 115152E Wola Pękoszewska - Wędrogów

2014 2017 Powiat Skierniewicki 800 - Środki własne, UE

P.1.2.2.1 Wykonanie ciągu pieszo – rowerowego Maków – Skierniewice I etap 2014 2017 Powiat Skierniewicki 250

ZADANIA KOORDYNOWANE POWIATU

P.1.4.2 Wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego 2014 2021Przedsiębiorstwa działające na

terenie Powiatu Skierniewickiego

b.d



Środki własne

P.1.4.1 Sukcesywna kontrola uciążliwych źródeł zanieczyszczeń 2014 2021 Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Łodzi b.d



Środki własne

P.1.2.1.1

Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 705 Jeżów - Skierniewice - granica województwa:

odcinek Bolimów – Skierniewice,odcinek granica województwa – Bolimów

2014 2021 Zarząd Dróg Wojewódzkich w Łodzi b.d Środki własne

P.1.2.1.2 Budowa ciągu pieszo-rowerowego na drodze wojewódzkiej Nr 707 odcinek Nowy Kawęczyn – Skierniewice 2014 2021 Zarząd Dróg Wojewódzkich w

Łodzi b.d Środki własne


P.1.2.1.1 Włączenie układu transportowego Gminy Bolimów do sieci TEN – T 2014 2021 Gmina Bolimów 20 000 -

Planuje się pozyskanie dotacji

z EFRR w wysokości 85%

kosztów projektu

P.1.2.1.2 Przebudowa ważnych dla rozwoju Gminy dróg lokalnych 2016 2019 Gmina Bolimów 50 000 - Planuje się pozyskanie dotacji

101



kosztów projektu

P.1.2.1.3 Remont istniejącego mostu na rzece Rawce w miejscowości Sokołów 2014 2014 Gmina Bolimów 350 - Środki własne

P.1.2.1.4 Przebudowa drogi wewnętrznej w Bolimowie 2014 2014 Gmina Bolimów 160 - Środki własne

P.1.2.1.5 Przebudowa dróg na terenie Gminy Głuchów 2015 2018 Gmina Głuchów 3 000 - Środki własne

P.1.2.1.6 Budowa drogi gminnej Celigów - Michowice 2014 2014 Gmina Głuchów 970 - Środki własne

P.1.2.1.7 Budowa drogi gminnej Skoczykłody - Soszyce 2014 2014 Gmina Głuchów 300 - Środki własne

P.1.2.1.8 Budowa III etapu drogi gminnej Nr 115152E Wędrogów – Wola Pekoszewska 2014 2014 Gmina Kowiesy 960,538 Środki własne

P.1.2.1.9 Przebudowa drogi gminnej w Sierakowicach Lewych 2014 2015 Gmina Skierniewice 400 Środki własne

P.1.2.1.10 Przebudowa drogi gminnej w Rowiskach Nowych 2014 2017 Gmina Skierniewice 500 Środki własne

P.1.2.1.11 Przebudowa drogi gminnej w Rzymcu 2014 2016 Gmina Skierniewice 754 Środki własne

P.1.2.1.12 Przebudowa drogi gminnej w Strobowie (od drogi wojewódzkiej do Młyna) 2014 2017 Gmina Skierniewice 1 000 Środki własne

P.1.2.1.13Przebudowa drogi gminnej w Strobowie

(Parcela)2014 2015 Gmina Skierniewice 380 Środki własne

P.1.2.1.14 Naprawa dróg w miejscowości Podłęcze, Nowa Krosnowa i Słupia 2014 2015 Gmina Słupia 74,766 Środki własne

P.1.2.1.15 Przebudowa drogi dojazdowej do gruntów rolnych w miejscowości Nowa Krosnowa 2014 2015 Gmina Słupia 380 Środki własne

P.1.1.1.1 Zwiększenie efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej 2015 2018 Gmina Głuchów 4 000 -



kosztów projektu

P.1.1.1.2 Termomodernizacja budynku Urzędu Gminy w Lipcach Reymontowskich 2014 2017 Gmina Lipce Reymontowskie 987,430 - Środki własne

P.1.1.1.3 Termomodernizacja budynku Urzędu Gminy w Słupi - dokumentacja 2014 2015 Gmina Słupia 37 Środki własne

P.1.1.1.4 Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Słupi 2014 2015 Gmina Słupia 195 Środki własne

P.1.1.2 Opracowanie i wdrażanie Planów gospodarki niskoemisyjnej 2013 2016 Gminy Powiatu Skierniewickiego 200 - Środki własne,

WFOŚiGW

102


P.1.1.3.1 Modernizacja kotłowni Szkoły Podstawowej w Bolimowie 2014 2014 Gmina Bolimów 160 Środki własne

P.1.3.2 Prowadzenie edukacji ekologicznej młodzieży i dorosłych w zakresie ochrony powietrza 2013 2020 Gminy Powiatu

Skierniewickiego 450 Organizacje ekologiczne

Środki własne, WFOŚiGW

P.1.1.4.1 Budowa farmy fotowoltaicznej 2016 2020 Gmina Bolimów 50 000 -



kosztów projektu

P.1.1.4.2 Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii – budowa farm wiatrowych 2014 2021 Gmina Głuchów b.d. -



kosztów projektu

P.1.1.4.3

Zastosowanie kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych do ogrzewania oraz wytwarzania energii

elektrycznej w budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach mieszkalnych

2014 2021 Gmina Głuchów b.d. -



kosztów projektu


ZADANIA KOORDYNOWANE POWIATU -

ZALECENIA DLA GMIN POWIATU SKIERNIEWICKIEGO 135 259

103


6.3. Gospodarka odpadamiNa terenie powiatu skierniewickiego źródłami wytwarzanych odpadów są:

gospodarstwa domowe, w których powstają także odpady wielkogabarytowe oraz niebezpieczne, obiekty infrastruktury społecznej i komunalnej, obszary ogrodów, parków, cmentarzy, targowisk, ulice i place, przedsiębiorstwa i firmy prowadzące działalność gospodarczą.

Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych, wskaźnik ich nagromadzenia, jak również ich struktura oraz skład są uzależnione od różnych uwarunkowań lokalnych. Należy do nich: poziom rozwoju gospodarczego obszaru, zamożność społeczeństwa, rodzaj zabudowy mieszkalnej, sposób gospodarowania zasobami, przyzwyczajenia w konsumpcji dóbr materialnych, a także cechy charakterologiczne mieszkańców i ich podatność na edukację ekologiczną. Największy wpływ na ilość i skład morfologiczny powstających odpadów komunalnych w danej społeczności mają pojedyncze decyzje zapadające w trakcie zakupów poszczególnych towarów i wyboru rodzaju opakowania.Do celów niniejszego opracowania wykorzystano dane pochodzące z gmin powiatu skierniewickiego zamieszczone w rocznych sprawozdaniach z gospodarowania odpadami (wg stanu na 31 grudnia 2013 rok), oraz dane dotyczące zarówno odpadów komunalnych jak i przemysłowych dostępne w Wojewódzkim Systemie Odpadowym.

6.3.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego Gospodarka odpadami w powiecie skierniewickim jest oparta na zasadach Planu gospodarki odpadami dla województwa łódzkiego przyjętego przez Sejmik Województwa Łódzkiego uchwałą nr XXVI/481/12 z dnia 21 czerwca 2012 roku. Celem jest określenie systemu gospodarki odpadami zgodnego z Krajowym planem gospodarki odpadami 2014 oraz wymaganiami aktualnie obowiązujących przepisów prawa. Dokument zawiera uzasadnienie oraz podsumowanie, o którym mowa w art. 43 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013, poz. 1235). Dokument jest zgodny z aktualnymi przepisami prawa oraz z KPGO 2014 i przedstawia podział województwa na regiony gospodarowania odpadami.Główne cele strategiczne wynikające z KPGO 2014 to:

uniezależnienie wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju, zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego

z wymaganiami ochrony środowiska, zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów, wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami (BDO)

Kpgo formułuje również dodatkowe cele szczegółowe dla poszczególnych grup odpadów. W przypadku odpadów komunalnych są to:

objęcie systemem zbiórki odpadów komunalnych 100% mieszkańców, najpóźniej do 2015 r., objęcie 100% mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów, najpóźniej do 2015 r., zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania,

aby nie było składowanych: o w 2013 r. więcej niż 50%, o w 2020 r. więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,

zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do poziomu maks. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r.,

przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych iw miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50% ich masy do 2020 roku.

104


Rysunek 24 Podział województwa łódzkiego na regiony gospodarki odpadamiŹródło: Plan gospodarki odpadami dla województwa łódzkiego 2012

Na terenie województwa łódzkiego wyszczególnione zostały 4 regiony, obejmujące obszary liczące, co najmniej 150 000 mieszkańców. Powiat skierniewicki przynależy do regionu III oraz regionu I (gmina Bolimów). Funkcjonujące regionalne (Region III) instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) to Pukanin, gm. Rawa Mazowiecka i Płoszów, gm. Radomsko. Instalacją przewidzianą do zastępczej obsługi regionów (Region III) w przypadku gdy regionalna instalacja uległa awarii lub nie może przyjmować odpadów z innych przyczyn jest m.in. Julków gm. Skierniewice. „Eko – Region” Sp z o.o. posiada decyzję Starosty Skierniewickiego na zbierania odpadów w punkcie do zbierania odpadów – Julków. Decyzją Starosty Skierniewickiego Eko-Region sp. z o.o. uzyskał pozwolenie na budowę Zakładu Zagospodarowania i Unieszkodliwiania Odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w miejscowości Julków, gm. Skierniewice. „Eko- Region” Sp. z o.o. uzyskał również pozwolenie Marszałka Województwa Łódzkiego w sprawie udzielenia pozwolenia na wytwarzanie odpadów z uwzględnieniem wymagań przewidzianych dla prowadzenia działalności w zakresie odzysku odpadów w Julkowie.W regionie I dwie instalacje spełniają warunki regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK):

POM EKO SERWIS Sp. z o.o. w Kutnie, instalacja w Krzyżanówku:o instalacja do mechaniczno - biologicznego przetwarzania odpadów (MBP),o składowisko odpadów,

105


instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów - POM EKO SERWIS Sp. z o.o. w Kutnie, instalacja w Krzyżanówku.

Istniejące instalacje zastępcze mogą stać się RIPOK po rozbudowie i przy spełnieniu minimalnych mocy przerobowych określonych dla tego regionu dla RIPOK.W powiecie skierniewickim występują różne systemy zbierania odpadów komunalnych. Podstawę indywidualizacji postępowania w poszczególnych gminach i mieście stanowią sposoby zbiórki odpadów, gwarantujące ich sprawny przewóz od wytwórcy do miejsca przetworzenia lub unieszkodliwienia. We wszystkich gminach i miastach prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów. Dominującym systemem w zabudowie jednorodzinnej jest segregacja prowadzona „u źródła” poprzez gromadzenie poszczególnych odpadów (szkło, tworzywa sztuczne, papier i tektura, metale) w odpowiednio oznakowanych workach. W poszczególnych gminach powiatu zbierane są również selektywnie takie odpady jak:

odpady wielkogabarytowe – nie wymagają specjalnych urządzeń do zbierania. W określonych harmonogramem dniach są wystawiane przed domem lub na miejsce wyznaczone do tego celu przez zarządcę nieruchomości, z którego odbierane są przez uprawniony podmiot,

odpady biodegradowalne – poza zbieraniem w indywidualnych kompostownikach z przeznaczeniem do wykorzystanie w przydomowych ogrodach, zbierane są również w wyznaczonych kontenerach,

w niektórych gminach (głównie z obiektów i terenów gminnych), baterie i akumulatory – odbierane są w punktach handlowych, w placówkach oświatowych i innych

miejscach użyteczności publicznej zbierane w specjalistycznych pojemnikach, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny – okresowo zbierany z miejsc wyznaczonych, w poszczególnych sołectwach poszczególnych gmin, przeterminowane leki zbierane są do pojemników ustawionych w aptekach.

Sektor usług związanych ze zbiórką i transportem odpadów komunalnych w 2013 roku był wystarczająco rozwinięty, aby zapewnić konkurencyjność w tej dziedzinie i możliwość wyboru przez poszczególne podmioty oraz mieszkańców firmy, z którą zawierają umowę. Częstotliwość wywozu odpadów, do tej pory określana była w gminnych przepisach porządkowych, dostosowana jest do lokalnej specyfiki i występujących uwarunkowań.Według stanu na dzień 31.12.2013 r. liczba mieszkańców w powiecie skierniewickim wynosiła 38 327 osób. W 2013 r. zebrano 4899,3 Mg odpadów z gospodarstw domowych, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosło 127,82 kg/rok/mieszkańca. Zorganizowanym systemem zbierania odpadów komunalnych objętych jest ok. 8 025 budynków. Oprócz systemu zbierania zmieszanych odpadów komunalnych na terenie powiatu istnieje system selektywnego zbierania odpadów. Selektywnie zbierane są odpady opakowaniowe: papier i tektura, szkło, tworzywa sztuczne, odpady ulegające biodegradacji, odpady niebezpieczne, baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny.

2009 2010 2011 2012 20130

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

ogółem z gospodarstw domowych budynki mieszkalne objęte zbieraniem odpadów z gospodarstw domowych

Rysunek 25 Ilość wytworzonych odpadów komunalnych oraz budynki objęte zbiórką odpadów w latach 2009 – 2013 na terenie powiatu skierniewickiegoŹródło: dane z gmin powiatu skierniewickiego

106


Bolimów

Głuchów

Godzianów

Kowiesy

Lipce R

eymontowski

e

Maków

Nowy Kawęc

zyn

Skiern

iewice

Słupia0

200

400

600

800

1000

1200

1400

403.61

999.33

337.56

527.94

219.55

1247.9

342.36

716.17

133.62

Rysunek 26 Ilość zmieszanych odpadów komunalnych w powiecie skierniewickim (Mg/rok)Źródło :opracowanie własne na podstawie ankiet i sprawozdań poszczególnych gmin powiatu skierniewickiego.

Odbiorem odpadów z poszczególnych gmin powiatu zajmują się:Gmina Bolimów - Przedsiębiorstwo Oczyszczania Miasta EKO SERWIS Sp. z o. o. z siedzibą w Kutnie – prowadzona jest zbiórka odpadów zgodnie z uzgodnionym harmonogramem w podziale na odpady zmieszane oraz zebrane selektywnie. Dla nieruchomości nie posiadających kompostownika, zbiórka odpadów biodegradowalnych od stycznia 2014 r. będzie prowadzona w systemie kontenerowym. Odpady biodegradowalne są przekazywane przez firmę EKO SERWIS Sp. z o. o do Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Krzyżanówku, odpady wielkogabarytowe są odbierane raz w roku, W siedzibie firmy EKO SERWIS Sp. z o.o. pod adresem ul. Nadbzurzańska 1/3, 99-400 Łowicz można oddać:

zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (w małych ilościach), zużyte świetlówki.

Gmina Głuchów – zbiórka odpadów komunalnych przebiega zgodnie z harmonogramem wg. podziału na odpady zmieszane, zebrane selektywnie, wielkogabarytowe, zużyty sprzęt elektryczny i elektronicznyGmina Godzianów – podmiotem odbierającym odpady komunalne w gminie jest EKO – REGION sp. z o.o. z siedzibą w Bełchatowie, odpady są odbierane z nieruchomości zgodnie z ustalonym harmonogramem, w gminie funkcjonuje Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych przy ul. Sportowej 28, w którym Właściciel nieruchomości może samodzielnie przekazywać odpady komunalne zebrane w sposób selektywny, w tym: przeterminowane leki i chemikalia, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, odpady budowlane i rozbiórkowe, zużyte opony, odpady ulegające biodegradacji, w tym odpady zielone, papier, tekturę, opakowania ze szkła, opakowania z tworzyw sztucznych, opakowania wielomateriałowe, opakowania z metalu. Gmina Kowiesy – zbiórka następuje zgodnie z harmonogramem; firmy odbierające to: PHU SANITEX Dorota Gajewska w Miedniewicach, VEOLIA Usługi dla Środowiska S.A. Oddział w Tomaszowie Mazowieckim, EKO-REGION Sp. z o.o. w Bełchatowie, A.S.A. Eko Polska Sp z o.o. z siedzibą w Zabrzu, Magdalena Szymczak „MAGMAR” z siedzibą w Łodzi. Funkcjonuje Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych - PSZOK na terenie Gminy Kowiesy, w Wędrogowie 28. W PSZOK jest możliwość oddania:

zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zużytych baterii i akumulatorów, odpadów wielkogabarytowych, zużytych opon, odpadów ulegających biodegradacji.

W przypadku nieodebrania odpadów selektywnych (papier, metal-plastik oraz szkło) z terenu posesji, jest możliwość pozostawiania ich w PSZOK.

107


Gmina Lipce Reymontowskie - odbiorem odpadów komunalnych z terenu gminy zajmuje się spółka „EKO-REGION” z Bełchatowa – zbiórka przebiega zgodnie z harmonogramem. Wszystkie nieruchomości, których właściciele zadeklarowali segregowanie odpadów, zostały wyposażone w trzy pojemniki: z żółtą klapą na tzw. odpady suche (papier, tektura, metal, tworzywa sztuczne, opakowania wielomateriałowe), z pomarańczową klapą na szkło białe i kolorowe, z zieloną klapą na pozostałe zmieszane odpady. Zużyte baterie należy wrzucać do pojemników ustawionych w specjalnie wyznaczonych 6 punktach w Lipcach Reymontowskich oraz w szkołach podstawowych w Drzewcach i w Mszadli. Przeterminowane leki należy wrzucać do pojemników ustawionych w 3 punktach w Lipcach Reymontowskich. Odpady budowlane i rozbiórkowe z remontów należy gromadzić w odpowiednich kontenerach. Zapotrzebowanie na kontener oraz jego odbiór należy zgłosić do Urzędu Gminy Lipce Reymontowskie Punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych zlokalizowany będzie w Skierniewicach przy ul. Czerwonej 7. Do punktu, każdy zainteresowany może we własnym zakresie, dostarczyć następujące frakcje odpadów:

odpady zielone z terenów zabudowy wielorodzinnej, odpady budowlano – rozbiórkowe, meble i odpady wielkogabarytowe, przeterminowane leki, chemikalia (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe), zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, zużyte opony.

Odpady wielkogabarytowe zbierane są raz w roku w ramach obwoźnego odbioru odpadów bezpośrednio z nieruchomości zamieszkałych.Gmina Maków - jest zobowiązana do odbioru odpadów komunalnych od mieszkańców i ich właściwego, zgodnego z obowiązującym prawem, zagospodarowania. Mieszkańcy wnoszą opłaty za odbiór i zagospodarowanie odpadów do Gminy. Obowiązki zbierania i zagospodarowania odpadów na terenie Gminy pełni wyłoniona w trakcie przetargu Firma „Eko-Region” Spółka z o.o. oddział w Skierniewicach, przy ul. Czerwonej 7. Nieruchomości zamieszkałe, których właściciele zadeklarowali segregowanie odpadów zostali wyposażeni w odpowiednie pojemniki. Zbiórka odpadów przebiega według harmonogramu, dodatkowo mieszkańcy w ciągu roku, nie czekając na obwoźną zbiórkę odpadów, mogą dostarczyć odpady do punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych znajdującego się w Skierniewicach, przy ulicy Czerwonej 7 (analogicznie jak w Lipcach Reymontowskich). Gmina Nowy Kawęczyn – j.w.Gmina Skierniewice – odbiór odpadów w podziale na: zmieszane odpady komunalne, szkło, papier, tworzywa sztuczne, w tym opakowania typu PET, opakowania wielomateriałowe, metale - należy gromadzić w pojemnikach na terenie nieruchomości i przekazywać firmie wywozowej raz na miesiąc; meble i inne odpady wielkogabarytowe – odbiór 2 razy w roku (zabudowa jednorodzinna lub na bieżąco (zabudowa wielorodzinna), zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny - odbierany będzie przez firmę wywozową. sprzed posesji dwa razy w roku; bioodpady, zużyte baterie i akumulatory, zużyte opony, przeterminowane leki, odpady budowlane i rozbiórkowe, chemikalia – przekazywane we własnym zakresie do Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych w miejscowości Julków.Gmina Słupia - podobnie jak w Lipcach Reymontowskich, Makowie i Nowym Kawęczynie.

6.3.2. Identyfikacja potrzeb Głównymi celami w zakresie gospodarki odpadami na terenie powiatu skierniewickiego jest: doskonalenie systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych oraz redukcja strumienia odpadów komunalnych zmieszanych kierowanych na składowisko. Wzięto pod uwagę konieczność:

doskonalenie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, w oparciu o zbieranie selektywne z wykorzystaniem systemu workowego,o wydzielanie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych,o wydzielania odpadów budowlano - remontowych ze strumienia odpadów komunalnych,o wydzielanie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych,o odzysk i unieszkodliwianie odpadów ulegających biodegradacji wydzielonych ze strumienia

odpadów komunalnych, doskonalenie systemu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych, doskonalenie gminnych punktów zbierania odpadów niebezpiecznych,

108


udziału poszczególnych gmin powiatu w rozbudowie niezbędnej infrastruktury technicznej niezbędnej dla wdrażania regionu zachodniego.

Odpady komunalne wytwarzane w obszarze gmin powiatu skierniewickiego są od 1 lipca 2013 r. (a w niektórych gminach były już wcześniej) zbierane selektywnie z wydzieleniem:

papieru, szkła tworzyw sztucznych, metali i opakowań szklanych, odpadów kuchennych ulegających biodegradacji, odpadów zielonych z ogrodów i parków, odpadów ulegających biodegradacji z targowisk, odpadów wielkogabarytowych, odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych, przeterminowanych leków, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zużytych baterii i akumulatorów, pozostałych odpadów niebezpiecznych (typu oleje odpadowe, chemikalia, itp.).

Ważnym elementem jest świadomość ekologiczna społeczeństwa, biorącego aktywny udział w procesie zagospodarowania odpadów. Edukacja ekologiczna jest procesem, którego głównym celem jest ukształtowanie aktywnej i odpowiedzialnej postawy mieszkańców powiatu skierniewickiego w sferze konsumpcji, a także postępowania z odpadami. W zakresie gospodarki odpadami świadomość ekologiczna społeczeństwa jest nadal niewystarczająca, dlatego też konieczne jest przeprowadzanie edukacji ekologicznej. Stosuje się dwa rodzaje edukacji ekologicznej:

formalną obejmującą kształcenie dzieci i młodzieży oraz dorosłych na wszystkich szczeblach kształcenia,

nieformalną, która stanowi uzupełnienie edukacji formalnej i jest organizowana wspólnie z organizacjami o profilu ekologicznym. Edukacja nieformalna odbywa się poprzez organizowanie imprez, konkursów, wycieczek.

Celem edukacji jest wykształcenie wśród wszystkich grup społecznych odpowiedzialnych i świadomych zachowań w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami, poprzez:

realizację polityki edukacyjnej i informacyjnej na temat selektywnej zbiórki odpadów i przez to prowadzenie ekologicznego sposobu życia we własnym domu,

świadome dokonywanie zakupów (minimalizacja wpływu reklam), przekonywanie do kupowania rzeczy trwałych, wybieranie towarów bezodpadowych oraz posiadających opakowanie łatwo ulegające całkowitej

degradacji lub nadające się do utylizacji, rozpowszechnienie wiedzy, dotyczącej możliwości powtórnego wykorzystania odpadów (recykling)

oraz wynikających z tego korzyści ekonomicznych, wskazywanie konkretnych działań poprawiających efektywność gospodarki odpadami.

Właściwie ukierunkowana edukacja ekologiczna mieszkańców przyczyni się do zwiększenia efektywności prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów, co zapewni pozyskanie surowców wtórnych, zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowiska oraz zmniejszenie szkodliwości tych odpadów.Gospodarowanie odpadami komunalnymi według nowych przepisów podlega rocznemu obowiązkowi sprawozdawczości, zarówno na poziomie gminnym, jak i wojewódzkim. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta w terminie do 31 marca przedkładają Marszałkowi Województwa i Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska, a Marszałek Województwa do 15 lipca za poprzedni rok kalendarzowy Ministrowi Środowiska sprawozdania, zawierające:

informacje o masie poszczególnych rodzajów odebranych z obszaru sprawozdawczego odpadów komunalnych oraz sposobie ich zagospodarowania, wraz ze wskazaniem instalacji, do której zostały przekazane odebrane od właścicieli nieruchomości zmieszane odpady komunalne, odpady zielone oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania,

informacje o masie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji: przekazanych do składowania na składowisku odpadów, nieprzekazanych do składowania na składowisku odpadów i sposobie ich zagospodarowania,

właścicieli nieruchomości, od których zostały odebrane odpady komunalne, informacje o osiągniętych poziomach recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku

innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania,

109


informacje o ilości i rodzaju nieczystości ciekłych odebranych z obszaru, z którego jest przedkładana informacja.

Dodatkowo sprawozdania gminne wskazują liczbę właścicieli nieruchomości, którzy zbierają odpady komunalne w sposób niezgodny z regulaminem. System sprawozdawczości opiera się również na wskaźnikach, które zostały dobrane w sposób umożliwiający pozyskanie danych oraz sprawne prowadzenie monitoringu planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych, a także przeprowadzenie analizy stanu gospodarki odpadami w województwie.

110


6.3.3. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021



GO.1

Racjonalna gospodarka odpadami

GO.1.1

Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w tym zmniejszenie masy

składowanych odpadów do max. 60%

wytworzonych odpadów

GO.1.1.1 Zorganizowanie systemu zbierania, sortowania i odzysku odpadów komunalnych ulegających biodegradacji

Gminy Powiatu Skierniewickiego, przedsiębiorstwa komunalne

GO.1.1.2

Zwiększenie udziału odzysku odpadów, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw

sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony

środowiska


GO.1.1.3

Prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej dotyczącej konieczności właściwego postępowania z

odpadami niebezpiecznymi i innymi niż niebezpiecznymi. Propagowanie stosowania nowoczesnych technologii

skutkującym zmniejszeniem ilości wytworzonych odpadów.

Powiat Skierniewicki, Gminy Powiatu Skierniewickiego, przedsiębiorstwa komunalne

GO.1.2Tworzenie regionalnych

systemów gospodarki odpadami

GO.1.2.1 Wyznaczenie i budowa regionalnych zakładów gospodarki odpadami


GO.1.2.2Utworzenie punktu selektywnego zbierania odpadów w

sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy


GO.1.3Dostosowanie składowisk odpadów do standardów

UEGO.1.3.1

Kontrola sprawdzająca dostosowanie składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady komunalne do standardów UE

WIOŚ w Łodzi

GO.1.4

Usunięcie i unieszkodliwienie do 2032

r. wszystkich wyrobów zawierających azbest

GO.1.4.1 Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest


GO.1.4.2 Przygotowanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest

Powiat Skierniewicki, Gminy Powiatu Skierniewickiego, przedsiębiorstwa komunalne

GO.1.4.3 Usuwanie wyrobów zawierających azbest Gminy Powiatu Skierniewickiego, przedsiębiorstwa komunalne

GO.1.5

Właściwe zagospodarowanie

komunalnych osadów ściekowych

GO.1.5.1 Minimalizacja oddziaływania na środowisko osadów ściekowych poprzez prawidłowe ich zagospodarowanie


111


6.3.4. Harmonogram zadań w zakresie gospodarki odpadami

Lp. Nazwa zadaniaTermin





Planowane koszty ogółem

[PLN] tys.Partnerzy


GO.1.1.5

Prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej dotyczącej konieczności właściwego postępowania z odpadami niebezpiecznymi i innymi niż niebezpiecznymi. Propagowanie stosowania nowoczesnych technologii skutkującym zmniejszeniem ilości wytworzonych odpadów.

2014 2021 Powiat Skierniewicki

Redukcja masy odpadów i

ograniczenie ich uciążliwości dla

środowiska

30 Gminy Powiatu Skierniewickiego


GO.1.3.1Kontrola sprawdzająca dostosowanie składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady komunalne

do standardów UE2014 2021

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiskaw

Łodzi

Kontrola jakości gospodarki odpadami

bd


GO.1.1.1 Zorganizowanie systemu zbierania, sortowania i odzysku odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 2014 2021 Gminy Powiatu

Skierniewickiego

Poprawa czystości

środowiskab.d.

GO.1.1.2

Zwiększenie udziału odzysku odpadów, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony

środowiska

2014 2021


Zwiększenie odpadów

poddawanych przetwarzaniu

bd

GO.1.1.3

Prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej dotyczącej konieczności właściwego postępowania z odpadami niebezpiecznymi i innymi niż niebezpiecznymi. Propagowanie stosowania nowoczesnych technologii skutkującym zmniejszeniem ilości wytworzonych odpadów.

2014 2021


Redukcja masy odpadów i

ograniczenie ich uciążliwości dla

środowiska

10 jedna gmina/90

Powiat Skierniewicki,podmioty gospodarcze

GO.1.2.1 Wyznaczenie i budowa regionalnych zakładów gospodarki odpadami 2014 2021 Gminy Powiatu Zmniejszenie bd

112


Skierniewickiego odpadów składowanych

GO.1.2.2 Utworzenie punktu selektywnego zbierania odpadów w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy 2014 2021


Zmniejszenie odpadów

składowanychbd

GO.1.4.1 Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest 2014 2021 Gminy Powiatu

Skierniewickiego

Poprawa gospodarki odpadami

zawierającymi azbest

bd

GO.1.4.2 Przygotowanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest 2014 2021 Gminy Powiatu

Skierniewickiego



100Ministerstwo Gospodarki,

WFOŚiGW w Łodzi

GO.1.4.3 Usuwanie wyrobów zawierających azbest (1 552 085 m2) 2014 2021 Gminy Powiatu Skierniewickiego



bd

GO.1.5.1 Minimalizacja oddziaływania na środowisko osadów ściekowych poprzez prawidłowe ich zagospodarowanie 2014 2021 Gminy Powiatu

Skierniewickiego

Poprawa czystości

środowiskabd


RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE b.d.

RAZEM ZALECENIA DLA GMIN POWIATU SKIERNIEWICKIEGO 190

113


6.4. Oddziaływanie hałasuGłównymi źródłami hałasu na terenie powiatu skierniewickiego są:

ruch drogowy, działalność przemysłowa, ruch kolejowy.

Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez:

utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie; zmniejszanie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.

Jeżeli na terenach przeznaczonych do działalności produkcyjnej, składowania i magazynowania znajduje się zabudowa mieszkaniowa, szpitale, domy opieki społecznej lub budynki związane ze stałym albo czasowym pobytem dzieci i młodzieży, ochrona przed hałasem polega na stosowaniu rozwiązań technicznych zapewniających właściwe warunki akustyczne w budynkach. Można to osiągnąć przez stosowanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych zapobiegających powstawaniu lub przenikaniu hałasu do środowiska, a także środków zmniejszających poziom hałasu lub poprzez eliminację czynności powodujących hałas.Zgodnie z przepisami Prawa ochrony środowiska (art. 180) prowadzący instalację nie ma obowiązku uzyskania decyzji określającej poziom hałasu. Decyzję o dopuszczalnym poziomie hałasu wydaje organ ochrony środowiska z urzędu w przypadku stwierdzenia na podstawie pomiarów, że poza zakładem, w wyniku jego działalności, przekroczone są dopuszczalne poziomy hałasu.

6.4.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego 6.4.1.1. Hałas przemysłowy

Na terenie powiatu skierniewickiego działają także niewielkie przedsiębiorstwa transportowe, małe zakłady usługowe, warsztaty lakiernicze i warsztaty mechaniki samochodowej. Funkcjonowanie małych zakładów jest niejednokrotnie źródłem konfliktów mieszkańców z przedsiębiorcami, gdyż zakłady te stwarzają uciążliwości i dyskomfort akustyczny mieszkańców.Nie mniej jednak coraz więcej przedsiębiorstw wprowadza u siebie rozwiązania technologiczne przyczyniające się do ograniczenia emisji hałasu powodującego uciążliwości dla mieszkańców i zlokalizowanych w niewielkiej odległości innych przedsiębiorców. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi corocznie przeprowadza kontrole, przedsiębiorstw w zakresie ochrony przed hałasem ustalając zalecenia dotyczące minimalizacji emisji hałasu. W okresie sprawozdawczym Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przeprowadził na terenie powiatu skierniewickiego 8 kontroli emisji hałasu przemysłowego (2012 - 4 kontrole, 2013 - 4 kontrole).W 3 przypadkach stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych i po realizacji działań wyciszających nie stwierdzono ponownych naruszeń. W dwóch przypadkach (kontrole przeprowadzone w 2012 roku) aktualnie prowadzone są prace dotyczące realizacji zaleceń pokontrolnych i działań wyciszających. W trakcie pozostałych kontroli nie stwierdzono naruszeń i nie wydawano zarządzeń pokontrolnych.Działalność inspekcyjna WIOŚ oparta jest na rocznych i kwartalnych planach, w ramach tych planów przeprowadzane są kontrole rutynowe i problemowe oraz realizacyjne nałożonych wcześniej zarządzeń pokontrolnych. Większość uciążliwości powodowanych emisją hałasu z małych przedsiębiorstw wynika z niewłaściwej ich lokalizacji. Lokowanie przedsiębiorstw, z których działalnością nierozłącznie jest związana emisja hałasu takich jak firmy transportowe czy warsztaty mechaniki samochodowej powinny być lokowane w miejscach zapisanych w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego o przeznaczeniu na działalność produkcyjną i przemysłową, a nie na terenach zabudowy mieszkaniowej.

6.4.1.2. Hałas drogowyUkład linii autobusowych komunikacji lokalnej jak i komunikacja samochodowa indywidualna stanowią podstawowe systemy transportowe przewozów pasażerskich na terenie powiatu. Część dróg cechują niskie parametry techniczne i zły stan nawierzchni.Program Państwowego Monitoringu Środowiska w ramach sieci regionalnej (wojewódzkiej) przewiduje badania hałasu emitowanego z dróg krajowych i wojewódzkich oraz linii kolejowych – w miejscach o szczególnym zagrożeniu (węzły drogowe, drogi tranzytowe przebiegające w pobliżu zabudowy mieszkaniowej).

114


Zgodnie z wyżej wymienionym programem badania hałasu komunikacyjnego prowadzone są w stałych punktach, w cyklu pięcioletnim, wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych województwa. Na terenie powiatu WIOŚ w Łodzi nie prowadził badań emisji hałasu drogowego. Badania prowadził Łódzki oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, który opracował mapy akustyczne dla fragmentów dróg krajowych gdzie natężenie ruch przekraczało 6 mln pojazdów na rok, tzn. nr 1, 2, 8. 12, 14 i A1. Następnie na bazie tych map został przygotowany w 2010 roku przez Urząd Marszałkowski w Łodzi dokument pt. „Program ochrony środowiska przed hałasem dla terenów poza aglomeracjami położonych wzdłuż dróg krajowych i ekspresowych z terenu województwa łódzkiego, których eksploatacja spowodowała negatywne oddziaływanie akustyczne, tj. przekroczone zostały dopuszczalne poziomy hałasu, określone wskaźnikiem hałasu LDWN i LN na lata 2009- 2014”.Rosnąca liczba samochodów na drogach powiatu bez wątpienia powoduje pogorszenie klimatu akustycznego wzdłuż istotnych szlaków komunikacyjnych. Na obszarach bezpośrednio sąsiadujących z ciągami komunikacyjnymi obserwuje się zanikanie tzw. „ciszy nocnej” oraz zaobserwowano zwieszający się w ostatnich latach udział pojazdów ciężkich w ogólnym ruchu pojazdów, zwłaszcza w porze nocnej.Naruszenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku i ich zakres na terenie powiatu przedstawia tabela poniżej.

Tabela 18 Naruszenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku i ich zakres

droga krajowa Nr 8 na odcinku od autostrady A1 do granicy województwałódzkiego z województwem mazowieckim

orientacyjny kilometraż

Nazwa Gminy Priorytet

Zakres naruszeń dopuszczalnych wartości

poziomu hałasu wyrażonego wskaźnikiem LDWN

od do

398+750 399+500 Kowiesy Niski

Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu

dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości

65 - 70 dB w okolicach km 398+900. Pozostałe budynki

zlokalizowane na tym odcinku w większej odległości od drogi

znajdują się w zasięgach oddziaływania hałasu o

poziomie przekraczającym wartości dopuszczalne.




60 - 65 dB w okolicach km 401+600 oraz km 402+100.

Pozostałe budynki zlokalizowane na tym odcinku w większej odległości od drogi

znajdują się w zasięgach oddziaływania hałasu o


402+500 402+850 Kowiesy Średni



65 - 70 dB w okolicach km 402+800.

402+850 403+150 Kowiesy Bardzo wysoki Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu



zlokalizowane na tym odcinku w większej odległością od

drogi znajdują się w zasięgach oddziaływania hałasu o

poziomie przekraczającym

115


wartości dopuszczalne. W zasięgu oddziaływania hałasu o poziomie przekraczającym

wartości dopuszczalne znajduje się również szkoła.

403+150 404+200 Kowiesy Średni








zlokalizowane na tym odcinku w większej odległością od

drogi znajdują się w zasięgach oddziaływania hałasu o






Źródło: Program ochrony środowiska przed hałasem dla terenów poza aglomeracjami położonych wzdłuż dróg krajowych i ekspresowych z terenu województwa łódzkiego, których eksploatacja spowodowała negatywne oddziaływanie akustyczne, tj. przekroczone zostały dopuszczalne poziomy hałasu, określone wskaźnikiem hałasu LDWN i LN na lata 2009- 2014

W ramach priorytetu bardzo wysokiego, wysokiego i średniego znalazły się tereny położone w sąsiedztwie odcinków dróg krajowych o długości około 1,5 km. Na obszarach sąsiadujących z nimi należy w pierwszej kolejności podjąć działania, które będą miały na celu redukcje poziomu hałasu. Dodatkowo najwyższy priorytet działań mających na celu ograniczenie poziomu hałasu zaproponowano dla odcinków dróg, w sąsiedztwie, których zlokalizowane są takie budynki podlegające ochronie akustycznej jak: szkoły, przedszkola, internaty, domy opieki społecznej itp. Zgodnie z takim tokiem postępowania budynki te zostaną objęte działaniami mającymi na celu poprawę klimatu akustycznego w ich sąsiedztwie w pierwszej kolejności.Problem zagrożenia emisją hałasu powinien być istotnym elementem planowania przestrzennego w opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

116


6.4.1.3. Hałas kolejowyPrzez powiat przebiega linia kolejowa E - 20 Rzepin – Poznań – Warszawa - Terespol, łącząca wschód Europy z zachodem. Na jej odcinku położonym w gminie Bolimów znajdują się dwa przystanki kolejowe w Kęszycach i Jasionnie. Linie pozostały połączeń kolejowych powiatu skierniewickiego ze stacją węzłową w Skierniewicach obejmują odcinki relacji: Warszawa – Skierniewice – Łódź, Skierniewice – Łowicz, Skierniewice – Łuków.Najbardziej odczuwalny jest hałas w sąsiedztwie torowisk. Ze względu reorganizacje kolejnictwa liczba pociągów jest ograniczana z roku na rok. Wobec tego hałas pochodzący z transportu kolejowego też powinien być redukowany. Jednak nie bez znaczenia jest w tym przypadku stan techniczny taboru kolejowego. Z informacji uzyskanych od PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. stan techniczny linii kolejowych jest dobry, pomimo tego wymaga modernizacji. W latach 2009 – 2013 PKP PLK S.A. wykonała następujące prace na terenie powiatu skierniewickiego:

mechaniczne oczyszczanie podsypki tłuczniowej, mechaniczne podbijanie torów i rozjazdów w planie i profilu, wymiana pojedynczych elementów nawierzchni kolejowej, poprawianie stanu przytwierdzenia elementów nawierzchni kolejowej, naprawy i bieżące utrzymanie przejazdów kolejowo – drogowych.

Poprawa dotychczasowych warunków akustycznych jest możliwa poprzez modernizacje i właściwe utrzymanie torowisk oraz taboru kolejowego. Brak badań klimatu akustycznego wzdłuż linii kolejowych na terenie powiatu nie daje obiektywnej oceny natężenia hałasu.

6.4.2. Identyfikacja potrzeb Hałas jest elementem tzw. stresu miejskiego, wpływającym, na jakość życia ludności, zwłaszcza na obszarach zurbanizowanych. Poprawa jakości środowiska na tych obszarach musi obejmować, oprócz szeregu działań wyszczególnionych w paragrafach dotyczących jakości powietrza i ,jakości wód działania ukierunkowane na ochronę przed hałasem, zwłaszcza pochodzącym ze środków transportu.Realizacja celu krótkoterminowego, którym jest zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców i środowiska poprzez jego obniżenie do poziomu obowiązujących standardów winna być poprzedzona dokładnym rozpoznaniem klimatu akustycznego. W pierwszej kolejności, rozpoznaniem klimatu akustycznego należy objąć obszar gdzie skala zagrożenia hałasem jest największa ze względu na stopień urbanizacji i istniejącą sieć dróg oraz główne ciągi komunikacyjne (drogi krajowe). Zarządzający drogą lub linią kolejową zaliczonymi do obiektów, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach sporządza, co pięć lat mapę akustyczną terenu, na którym eksploatacja obiektu może powodować przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.Przedsiębiorstwa, zakłady i osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na obszarze powiatu skierniewickiego kształtują klimat akustyczny w swoim otoczeniu. Na analizowanym obszarze działalność prowadzi wiele średnich i mniejszych przedsiębiorstw i to one stanowią źródło niekontrolowanej emisji hałasu. Natomiast większe przedsiębiorstwa posiadają uregulowany stan prawny i czynią starania w kierunku zmniejszenia lub całkowitego wyeliminowania uciążliwości związanych z ich działalnością. Działanie zakładów nie powinno powodować przekroczeń standardów, jakości środowiska i dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku poza teren, do którego prowadzący instalację ma tytuł prawny. Dotyczy to również obszaru ograniczonego użytkowania, jeżeli został utworzony w związku z funkcjonowaniem zakładu.Jeżeli akustyczne oddziaływanie będące wynikiem prowadzenia zakładu występuje na terenach, dla których nie zostały ustawowo ustalone dopuszczalne poziomy hałasu lub na terenach, dla których nie można określić dopuszczalnego poziomu hałasu poprzez przyjęcie wartości dopuszczalnych dla rodzaju terenu o zbliżonym przeznaczeniu – wówczas nie podejmuje się działań przewidzianych ustawą na rzecz kształtowania klimatu akustycznego tych terenów.Za przekroczenie poziomów hałasu określonych w decyzji na emitowanie hałasu do środowiska i obowiązujących decyzjach o dopuszczalnym poziomie hałasu przenikającego do środowiska – Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wymierza, w drodze decyzji, administracyjnej kary pieniężne. Ponadto na podmiocie prowadzącym działalność gospodarczą spoczywa odpowiedzialność za ochronę środowiska polegająca na podjęciu niezbędnych działań naprawczych. Cele krótkoterminowe (do 2017 roku) i główne działania w zakresie ochrony przed hałasem to:

117


ustalenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wydzielonych terenów pod realizację zorganizowanej działalności inwestycyjnej, zakładów mogących być potencjalnymi źródłami hałasu do środowiska, co umożliwi lokalizację zakładów produkcyjnych i przemysłowych, z dala od terenów mieszkaniowych i turystycznych,

niedopuszczanie do realizacji inwestycji, które mogą być źródłem dużej emisji hałasu do środowiska ze względu na rodzaj prowadzonej działalności lub technologie produkcji.

ograniczenie emisji hałasu poprzez inwestycje dot. infrastruktury drogowej: o budowa obwodnic, o poprawa nawierzchni dróg, o optymalizacja płynności ruchu, o wprowadzanie systemów pasów zieleni izolacyjnej.

Istotnym elementem dla gmin należących do powiatu będzie kontynuacja wprowadzania do Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego gmin zapisów poświęconych ochronie przed hałasem.

118



Cel Cele długoterminowe do roku 2021 Cel Cele krótkoterminowe do roku

2017 Zadanie Zadanie Jednostka odpowiedzialna

OH.1

Zapewnienie sprzyjającego komfortu

akustycznego środowiska

OH.1.1

Ograniczenie hałasu komunikacyjnego i

przemysłowego

OH.1.1.1 Edukacja ekologiczna w zakresie ochrony zdrowia i życia mieszkańców przed hałasem

Organizacje ekologiczne, Szkoły Przedszkola

OH.1.1.2 Tworzenie pasów zieleni ochronne wzdłuż dróg publicznychPowiat Skierniewicki, Generalna

Dyrekcja Dróg i Autostrad, Wojewódzki Zarząd Dróg

OH.1.1.3 Dostosowanie przedsiębiorstw do obowiązujących standardów emisji hałasu do środowiska

Przedsiębiorstwa prowadzące działalność na terenie Powiatu

Skierniewickiego

OH.1.2

Tworzenie terenów wolnych od oddziaływań akustycznych związanych z przemysłem i

komunikacja

OH.1.2.1 Opiniowanie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego uwzględniających emisję hałasu Powiat Skierniewicki

OH.1.2.2 Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów chronionych przed hałasem


OH.1.2.3 Budowa, rozbudowa i modernizacja układu komunikacyjnego

Powiat Skierniewicki, Generalna Dyrekcja Dróg i Autostrad, Wojewódzki Zarząd Dróg,


119


6.4.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przed hałasem

120







Planowane koszty ogółem (PLN) tyś. Jednostki partnerujące

ZADANIA WŁASNE

OH.1.2.3 Budowa, rozbudowa i modernizacja układu komunikacyjnego 2014 2021 Powiat Skierniewicki

Zwiększenie komfortu jazdy i usprawnienie

ruchu

koszty i zadania zostały ujęte w

rozdziale dotyczącym

ochrony powietrza

OH.1.2.1Opiniowane miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

uwzględniających emisję hałasu2014 2021 Powiat Skierniewicki Tworzenie stref ciszy Koszty

administracyjneGminy Powiatu

Skierniewickiego


OH.1.1.1Edukacja ekologiczna w zakresie

ochrony zdrowia i życia mieszkańców w zakresie ochrony przed hałasem

2014 2021 Organizacje ekologiczne

Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu Skierniewickiego

30/rok240

Powiat Skierniewicki, Szkoły, Przedszkola

OH.1.1.2 Tworzenie pasów zieleni ochronnej wzdłuż dróg powiatowych 2014 2021

Powiat Skierniewicki, Generalna Dyrekcja

Dróg i Autostrad, Wojewódzki Zarząd

Dróg

Ograniczenie emisji hałasu 600 Powiat Skierniewicki

OH.1.1.3

Dostosowanie przedsiębiorstw do obowiązujących standardów emisji

hałasu do środowiska (decyzje o dopuszczalnym hałasie)

2014 2021

Przedsiębiorstwa prowadzące działalność

na terenie Powiatu Skierniewickiego

Ograniczenie emisji hałasu pochodzące z przemysłu i drobnej

działalności gospodarczej

Koszty zależą od rodzaju

prowadzonej działalności

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska


OH.1.2.2Wyznaczanie w miejscowych planach

zagospodarowania przestrzennego obszarów chronionych przed hałasem

2014 2021 Gminy Powiatu Skierniewickiego Tworzenie stref ciszy

100/w jednej gminie

900

OH.1.2.3Budowa, rozbudowa i modernizacja

układu komunikacyjnego na obszarze gmin powiatu


Usprawnienie ruchu komunikacyjnego na

terenie gmin

koszty zostały ujęte w rozdziale

dotyczącym ochrony

powietrza


RAZEM ZADANIA WŁASNE -



121


6.5. Oddziaływanie pól elektromagnetycznychPola elektromagnetyczne (PEM) ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2008 nr 25 poz. 150 z późn. zmianami) definiuje jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz.Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez:

utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach;

zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych, co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane.

Minister właściwy do spraw środowiska, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, określa, w drodze rozporządzenia, dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposoby sprawdzania dotrzymania tych poziomów.W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003 nr 192 poz. 1883) są ustalone zróżnicowane poziomy pól elektromagnetycznych dla:

terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową - do 50Hz, miejsc dostępnych dla ludności – do 300Hz.

Według ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232) prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia emitującego pola elektromagnetyczne, które są:

stacjami elektroenergetycznymi lub napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi o napięciu znamionowym nie niższym niż 110 kV,

instalacjami radiokomunikacyjnymi, radionawigacyjnymi lub radiolokacyjnymi, emitującymi pola elektromagnetyczne, których równoważna moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W, emitującymi pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 kHz do 300 GHz,

są obowiązani do wykonania pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Pomiary te wykonywane są:

bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania instalacji lub urządzenia; każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji lub urządzenia,.

Wyniki pomiarów przekazuje się Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska i Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu.Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska prowadzi okresowe badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, a także aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, z wyszczególnieniem przekroczeń dotyczących:

terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową; miejsc dostępnych dla ludności.

Zgodnie z przepisem art. 135 ustawy Prawo ochrony środowiska, jeżeli z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, z analizy porealizacyjnej albo z przeglądu ekologicznego wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być zachowane standardy ochrony środowiska to dla instalacji urządzeń radiokomunikacyjnych oraz linii elektroenergetycznych tworzy się obszar ograniczonego użytkowania. Do kompetencji Starosty należy sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska, natomiast Rada Powiatu ustanawia w razie potrzeby obszary ograniczonego użytkowania.Do kompetencji wójtów, burmistrzów należy preferowanie i kontrolowanie zgodności lokalizacji nowych instalacji emitujących promieniowanie elektromagnetyczne z Miejscowymi Planami Zagospodarowania Przestrzennego.

6.5.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego Źródła pola elektromagnetycznego można podzielić na naturalne występujące w przyrodzie oraz sztuczne, które powstają wraz z rozwojem przemysłu w tym telekomunikacji. Głównymi instalacjami emitującymi pola elektromagnetyczne są:

linie przesyłowe wysokiego, średniego i niskiego napięcia oraz stacje transformatorowe, instalacje radiokomunikacyjne, takie jak:o stacje bazowe telefonii komórkowej,

122


o stacje radiowe i telewizyjne.Przebieg i rodzaj linii elektroenergetycznych przez teren gmin powiatu skierniewickiego determinowany jest rozmieszczeniem krajowych źródeł energii elektrycznej. Przez obszar powiatu skierniewickiego przebiegają sieci elektroenergetyczne średniego, niskiego i wysokiego napięcia. Największe znaczenie z punktu widzenia zdrowia i życia mieszkańców powiatu mają sieci wysokiego napięcia. Corocznie sieć energetyczna jest rozbudowywana, dobudowywane są nowe odcinki sieci napowietrznej linii energetycznej i stacje transformatorowe zarówno wysokiego jak i niskiego napięcia. Wynika to z ciągłego rozwoju terenów miejskich i wiejskich, oraz związanej z tym potrzeby mieszkańców do posiadania dostępu do nieprzerwanych dostaw energii elektrycznej.Na obszarze powiatu źródłem elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego są następujące urządzenia: anteny nadawcze stacji bazowych telefonii komórkowej, przekaźniki radiowe i telewizyjne oraz urządzenia radionawigacyjne i radiolokacyjne. Większość tych urządzeń ulokowanych jest na terenach prywatnych lub na dachach budynków użyteczności publicznej (szkoła, kościół).Wojewódzki inspektor ochrony środowiska prowadzi okresowe badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Liczba stanowisk pomiarowych, rodzaj terenów na jakich prowadzi się pomiary oraz ich częstotliwość określona została w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. nr 221 poz. 1645). W rozporządzeniu tym wyznaczono 3 podstawowe kategorie terenów, na których prowadzi się monitoring PEM:

centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców powyżej 50 tys., pozostałe miasta, tereny wiejskie.

123


Rysunek 27 Rozmieszczenie punktów pomiarowych PEM na terenie woj. łódzkiego w latach 2011 – 2013Źródło: Wyniki pomiarów monitoringowych promieniowania elektromagnetycznego na terenie woj. łódzkiego w latach 2011 – 2013, WIOŚ w Łodzi

Pomiary w wybranych punktach są powtarzane po każdym pełnym, trwającym 3 lata cyklu pomiarowym. W ciągu jednego roku pomiary wykonywane są w 45 punktach (po 15 na każdą kategorię terenów). Zakres prowadzenia badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku obejmie pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej od 3MHz do 3000MHz. Pomiary w każdym punkcie wykonywane są 1 raz w ciągu roku.W 2011 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska wykonał na terenie powiatu skierniewickiego pomiary monitoringowe w 3 punktach. Pomiary na terenach miejskich wykonywane byłe w centralnych częściach miast oraz na terenach o największej gęstości zaludnienia (osiedla mieszkaniowe), na terenach wiejskich w pobliżu zabudowań. Pomiary przeprowadzono w ciepłej porze roku, zgodnie z wytycznymi określonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883) przy temperaturze powietrza powyżej 0o C oraz wilgotności względnej nie większej niż 75%.

124


Tabela 19 Wyniki pomiarów monitoringowych PEM w 2013 r. na terenie powiatu skierniewickiego

Nr punkt pomiarowego Punkt pomiarowy

Maksymalnaskładowa

elektryczna[V/m]

Średniaarytmetyczna

składowaelektryczna

[V/m]

Minimalnaskładowa

elektryczna[V/m]

Maksymalnagęstość mocypola [W/m2]

13 Godzianów <0,30 <0,30 <0,30 <0,002

15 Żelazna <0,30 <0,30 <0,30 <0,002

Źródło: Wyniki pomiarów monitoringowych promieniowania elektromagnetycznego na terenie woj. łódzkiego w 2011 r. , WIOŚ Łódź

Na wszystkich stanowiskach pomiarowych zarówno chwilowe wartości maksymalne natężenia pola jak również średnie wartości dwugodzinne nie przekroczyły poziomu 0,30 V/m, czyli granicy czułości miernika.Gęstość mocy pola w żadnym z punktów pomiarowych nie przekroczyła wartości 0,0002 W/m2. Średnia wartość z punktów pomiarowych wyniosła <0,3 V/m.

6.5.2. Identyfikacja potrzeb Głównym celem w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym jest monitoring występujących pól elektromagnetycznych w środowisku. Dysponując wynikami przeprowadzonych pomiarów poziom pól elektromagnetycznych będzie możliwa reakcja na ewentualne przekroczenia (np. zmiana anten na mniej emisyjne).W celu ograniczenia oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi, powinno się przestrzegać następujących zasad:

unikać lokalizacji nowych budynków mieszkalnych w bliskim sąsiedztwie linii elektroenergetycznych lub stacji transformatorowych wysokiego napięcia;

wprowadzać w nowoprojektowanych i remontowanych układach energetycznych nowe materiały i technologie wykonawstwa.

W związku z rozwojem systemu usług telekomunikacyjnych na terenie województwa potencjalnie wzrośnie oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego pochodzącego z tego źródła. Dla potrzeb rozwoju sieci telekomunikacyjnych należy uwzględniać w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego miejsca dla urządzeń teletechnicznej kanalizacji kablowej. Natomiast w związku z intensywnym rozwojem budownictwa mieszkalnego, wzrastać będzie gęstość linii energetycznych. Linie energetyczne o napięciu 110 kV i wyższych, nie powinny być lokalizowane w sąsiedztwie terenów mieszkalnych. Podstawowym elementem ochrony przed polami elektromagnetycznymi jest informacja o występujących poziomach pól. Zniesiony został obowiązek posiadania pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych, jednak nałożono obowiązek wykonania pomiarów natężenia pól elektromagnetycznych na prowadzących instalacje i użytkowników urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne. Pomiary należy przeprowadzać bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania instalacji lub urządzenia i każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy urządzenia.Zadania na poziomie powiatu obejmują kontrolę przestrzegania zapisów prawa oraz w razie potrzeby ustanowienie obszarów ograniczonego użytkowania Zadania na poziomie gminy obejmują:

preferowanie mało konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania niejonizującego, opracowywanie przyszłych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem zagrożeń

promieniowaniem niejonizującym.

125



Cel Cele długoterminowe do roku 2021 Cel Cele krótkoterminowe

do roku 2017 Zadanie Zadanie Jednostka odpowiedzialna

PR.1

Minimalizacja oddziaływania

promieniowania elektromagnetycznego

PR.1.1

Minimalizacja emisji promieniowania

niejonizującego do środowiska

PR.1.1.1 Gromadzenie i analiza danych nt. instalacji emitujących pola elektromagnetyczne wymagających zgłoszeń

Powiat Skierniewicki, Gminy Powiatu Skierniewickiego,

Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego

PR.1.1.2 Rozwój systemu badań poziomów promieniowana elektromagnetycznego Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi

PR.1.1.3 Gromadzenie danych dotyczących instalacji powodujących wytwarzanie pól elektromagnetycznych

Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego

PR.1.1.4 Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego zagadnienia dotyczące pól elektromagnetycznych


PR.1.1.5

Preferowanie mało konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania niejonizującego oraz w razie potrzeby wyznaczenie stref ograniczonego

użytkowania w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym


PR.1.1.6 Ustanawianie w razie potrzeby obszarów ograniczonego użytkowania terenów

Rada Powiatu Skierniewickiego

126


6.5.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przez oddziaływaniem pół elektromagnetycznych






Planowane koszty ogółem (PLN)

tys.*Jednostki partnerujące

ZADANIA WŁASNE

PR.1.1.6Ustanawianie w razie potrzeby

obszarów ograniczonego użytkowania terenów

2014 2021 Rada Powiatu Skierniewickiego

Ochrona zdrowia mieszkańców




PR.1.1.1

Gromadzenie i analiza danych nt. instalacji emitujących pola

elektromagnetyczne wymagających zgłoszeń

2014 2021

Powiat Skierniewicki, Gminy Powiatu

Skierniewickiego, Urząd Marszałkowski

Województwa Łódzkiego

Aktywny udział w lokalizacji nowych źródeł

promieniowania


Przedsiębiorca starający się o decyzję lokalizacyjną

instalacji

PR.1.1.2Rozwój systemu badań poziomów

promieniowana elektromagnetycznego

2014 2021Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w

Łodzi

Określenie poziomu promieniowana 350

Powiat Skierniewicki , Gminy Powiatu

Skierniewickiego

PR.1.1.3Gromadzenie danych dotyczących

instalacji powodujących wytwarzanie pól elektromagnetycznych

2014 2021Urząd Marszałkowski

Województwa Łódzkiego

Stały monitoring lokalizacji źródeł promieniowania

5/rok40



PR.1.1.4

Uwzględnieniu w planach zagospodarowania przestrzennego

zagadnienia dotyczące pól elektromagnetycznych (w trakcie

zmian planów)


Ochrona zdrowia mieszkańców

100/w jednej gminie

900

PR.1.1.5

Preferowanie mało konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania

niejonizującego oraz w razie potrzeby wyznaczenie stref ograniczonego użytkowania w zakresie ochrony

przed promieniowaniem elektromagnetycznym


Usprawnienie ruchu komunikacyjnego na

terenie gmin

Koszty administracyjne Powiat Skierniewicki




127


7. SUBSTANCJE CHEMICZNE W ŚRODOWISKU I POWAŻNE AWARIEZe względu na centralne położenie powiatu skierniewickiego największym potencjalnym zagrożeniem jest transport drogowy, gdyż przebiegają tu trasy przewozów kołowych o znaczeniu międzynarodowym. Szczególnie narażone na tego rodzaju zagrożenie są tereny przez które przebiegają główne szlaki komunikacyjne i charakteryzuję dużą gęstość zaludnienia. Poniżej przedstawiono ilości przewożonych materiałów niebezpiecznych na trasach powiatu skierniewickiego.

Tabela 20 Wykaz tras drogowych, po których przewożone są materiały niebezpieczne

Droga rodzaj substancji Mg/rok

Droga krajowa nr 8 Wrocław – Warszawa

amoniak 19,824

argon 80

propan – butan 320 000

chlor 20

kwas solny 3

tlenek ołowiany 24

amoniak 2,5

lont detonacyjny 30

benzyna ekstrakcyjna 70

toluenodwuizocjanian 23

etylina 20 000

olej napędowy 84

mat. Promieniotwórcze Co-60,

Droga krajowa nr 72 Łódź – Rawa Mazowiecka

ropopochodne 600 000

gaz propan – butan 550 000

acetylen 200

alkohol 200

Droga wojewódzka nr 707 Nowe Miasto - Rawa Mazowiecka – Skierniewice

etylina 14 000

propan – butan 9200

acetylen 1000

Źródło: opracowany został na podstawie danych przekazanych przez Komendę Wojewódzką Policji w Łodzi

Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej Straży Pożarnej, a także wojewodzie. Zakłady takie zazwyczaj przynoszą wiele korzyści dla lokalnej społeczności, zapewniają zatrudnienie, utrzymanie, są motorem rozwoju i wspierają inicjatywy społeczne. Jednakże z uwagi na charakter prowadzonej działalności, są także źródłem potencjalnego zagrożenia.

128


Rysunek 28 Mapa zagrożeń w rejonie powiatu skierniewickiego Źródło: Wojewódzki Plan Zarządzania Kryzysowego, Wojewoda Łódzki, 2012

Delegatura WIOŚ w Łodzi prowadzi rejestr obiektów mogących spowodować poważne awarie (zgodnie z art. 248 ust. 1 ustawy POŚ „zakład o dużym ryzyku i „zakład o zwiększonym ryzyku”), a także kontroluje te obiekty. Na terenie powiatu skierniewickiego znajduje się 1 zakład o zwiększonym ryzyku w gminie Godzianów i jest to rozlewnia gazu „Skiergaz” Płyćwa. Oprócz zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej na terenie powiatu zlokalizowanych jest 4 zakłady, w których występują mniejsze ilości substancji niebezpiecznych, stwarzających również duże zagrożenie:

OSM Skierniewice, ul. Sobieskiego, 96-100 Skierniewice, rodzaj substancji niebezpiecznej – zbiorniki amoniaku 10 Mg oraz instalacja chłodnicza,

OSM Głuchów, rodzaj substancji niebezpiecznej – zbiorniki amoniaku około 0,4 Mg oraz instalacja chłodnicza,

P.P.H. Fructodor Bolimów rodzaj substancji niebezpiecznej – zbiorniki amoniaku około 8 Mg oraz instalacja chłodnicza,

Stacja Uzdatniania Wody ZWiK "Wod-Kan", rodzaj substancji niebezpiecznej – zbiorniki chloru około 0,66 Mg.

Wśród podmiotów stanowiących potencjalne zagrożenie dla środowiska znajdują się stacje paliw funkcjonujące w systemie otwartym lub na potrzeby własne zakładu. Eksploatacja tych stacji może stworzyć zagrożenie dla środowiska w przypadku rozszczelnienia się zbiornika lub instalacji paliwowej oraz podczas rozładunków paliw z cystern samochodowych do zbiorników magazynowych.

8. Dostęp do informacji, edukacja ekologiczna, udział społeczeństwa

129


8.1. Edukacja ekologiczna 8.1.1. Dostęp do informacji

Według ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013, poz. 1235 ze zm.) organy administracji są obowiązane do udostępnienia każdemu informacji o środowisku i jego ochronie znajdujących się w ich posiadaniu lub które są dla nich przeznaczone.Udostępnieniu na terenie powiatu skierniewickiego podlegają informacje dotyczące:

stanu elementów środowiska, takich jak: o powietrze, o woda, o powierzchnia ziemi, o kopaliny, o klimat,

krajobraz i obszary naturalne, w tym:o rośliny, o zwierzęta i grzyby,o oraz inne elementy różnorodności biologicznej,

emisji, w tym odpadów promieniotwórczych, a także zanieczyszczeń, które wpływają lub mogą wpłynąć na elementy środowiska,

środków, takich jak: o środki administracyjne, o polityki, o przepisy prawne dotyczące środowiska i gospodarki wodnej, o plany, programy ,o porozumienia w sprawie ochrony środowiska, o a także działania wpływające lub mogących wpłynąć na elementy środowiska,, oraz na emisje i

zanieczyszczenia, jak również środków i działań, które mają na celu ochronę tych elementów; raportów na temat realizacji przepisów dotyczących ochrony środowiska, analiz kosztów i korzyści oraz innych analiz gospodarczych i założeń wykorzystanych w ramach

środków i działań, stanu zdrowia, bezpieczeństwa i warunków życia ludzi, oraz stanu obiektów kultury i obiektów

budowlanych - w zakresie, w jakim oddziałują na nie lub mogą oddziaływać:o stany elementów środowiska, o przez elementy środowiska, o emisje i zanieczyszczenia.

Wśród opracowań, stanowiących dokumenty jawne, które powinny zostać udostępnione przez Powiat znajduje się również projekt Programu Ochrony Środowiska, a także już zaopiniowany i zatwierdzony dokument. W ramach współuczestnictwa społeczeństwa i niektórych grup społecznych w tworzeniu niniejszego opracowania będzie ono poddawane konsultacjom społecznym. Władze Powiatu Skierniewickiego udostępnią projekt POŚ do publicznej wiadomości poprzez umożliwienie wglądu do dokumentów na stronie internetowej, w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w Wydziale Ochrony Środowiska możliwe będą również wszelkiego rodzaju konsultacje i udział społeczeństwa w konstruowaniu ostatecznego kształtu dokumentu. Działania te zostaną poprzedzone informacjami i ogłoszeniami zamieszczonymi:

na tablicy ogłoszeń w Starostwie Powiatowym w Skierniewicach, na stronie internetowej w Biuletynie Informacji Publicznej.

Działania takie przyczyniają się do stworzenia dokumentacji, która jest jasna i zrozumiała dla wszystkich mieszkańców i zainteresowanych. Stworzone dzięki nowej ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013, poz. 1235 ze zm) mechanizmy mają się przyczynić do usprawnienia współpracy organów samorządowych z mieszkańcami, a także uprawnić budowanie partnerstwa i jego sprawne funkcjonowanie. Ważną rolę odgrywa budowanie powiązań między samorządami, a społeczeństwem, gdzie podstawą są komunikacje społeczne, systemy konsultacji i debat publicznych oraz wprowadzanie mechanizmów budowania świadomości środowiskowej.

130


Wynikiem rozmów i konsultacji o szerokiej skali, jaką tworzy Internet a także interpersonalna komunikacja będzie stworzenie Powiatowego Programu Ochrony Środowiska o kształcie i zawartości będącego zarówno zrozumiałym narzędziem dla mieszkańców jak i przydatnym instrumentem dla samorządów gminnych należących do powiatu skierniewickiego oraz dla samego powiatu w realizacji jednolitej polityki społeczno – ekologicznej w dążeniu do realizacji zamierzeń i planów zapisanych w niniejszym opracowaniu.

8.1.2. Edukacja ekologiczna W zakresie edukacji ekologicznej najważniejszym celem, który należy osiągnąć jest wykształcenie świadomości ekologicznej i przekonanie młodej i dojrzałej części społeczeństwa o konieczności myślenia i działania według zasad ekorozwoju. Jest to cel dalekosiężny, wykraczający poza horyzont 2017 roku, do którego można się zbliżać poprzez stopniowe podnoszenie świadomości ekologicznej. Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2013, poz. 1232 ze zm.) narzuca obowiązek uwzględniania problematyki ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w programach nauczania wszystkich typów szkół, a także kursów prowadzących do uzyskania kwalifikacji zawodowych.W środkach masowego przekazu w publikacjach i audycjach również istnieje obowiązek popularyzacji ochrony środowiska i kształtowania pozytywnego stosunku do przyrody. Organy administracji, instytucje koordynujące działania związane z ochroną środowiska oraz te, które kierują i zarządzają działalnością naukową i naukowo-badawczą w zakresie ekologizacji są zobowiązane uwzględniać w swoich planach i działaniach bieżących i długoterminowych zagadnienia dotyczące ekologii i ochrony przyrody.Na wszystkich etapach edukacji od przedszkolnej poprzez podstawową, gimnazjalną i wyższą placówki nauczania obejmujące swym działaniem jakąkolwiek edukację dzieci i młodzieży zawierają w swoich programach działania dziedziny nauki lub dyscypliny naukowe wiążące się z ochroną środowiska.W zakresie działalności edukacyjnej w zakresie szeroko pojętej ochrony środowiska na terenie powiatu, a także poszczególnych gmin należących do powiatu stale i na bieżąco realizuje się różnorakie:

akcje, spotkania, konkursy, warsztaty, imprezy plenerowe, zloty turystyczne.

W ramach promocji ekologii i przyrody, a także turystyki na terenie powiatu skierniewickiego drukowane są: ulotki informacyjne, pakiety reklamowe, foldery informacyjno – edukacyjne, informatory przyrodniczo – krajoznawcze.

W zakresie wszystkich aspektów ochrony środowiska potrzebne są działania edukacyjne zarówno dla dzieci, młodzieży jak i dla dorosłej części społeczeństwa. Z tego powodu Zadania krótko i długoterminowe zaplanowane do realizacji do roku 2017 w zakresie edukacji ekologicznej umieszczono w harmonogramach we wszystkich rozdziałach dotyczących poszczególnych aspektów środowiskowych.

131


9. UWARUNKOWANIA FINANSOWE REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ WYNIKAJĄCYCH Z PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

9.1. WprowadzenieW zasadzie każdy dokument planistyczny zawiera zbiór zadań, których realizacja przyczyni się do osiągnięcia założonych celów. Praktyka konstruowania programów pokazuje, że nie ma większych problemów ze zdefiniowaniem i umieszczeniem w czasie niezbędnych. Natomiast w większości przypadków otwarta pozostaje kwestia pokrycia wydatków związanych z ich wdrożeniem. Przyczyną tego może być:

ograniczoności własnych zasobów finansowych inwestora, konieczności działania w wielu obszarach, nie tylko związanych z tematyką programu, trudnościami i konsekwencjami pozyskiwania zewnętrznych funduszy dostępnych na rynku

finansowym, złożonością pozyskiwania preferencyjnych form finansowania.

W przypadku sektora komunalnego można mówić jeszcze o obciążeniu finansowym związanym z zadłużeniem przeznaczanym na inwestycje, które co prawda są istotne z punktu widzenia społeczności lokalnej, niemniej jednak często cechują się niską rentownością lub wręcz jej brakiem.Dlatego też umiejscowienie określonych działań w otoczeniu finansowym jest niezmiernie ważne dla skutecznego osiągania przyjętych priorytetów. Niniejszy rozdział jest próbą takiego właśnie podejścia – jego celem jest przede wszystkim:

określenie niezbędnych środków, które należy skierować na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska,

ocena zasobów własnych i zdolności do zaciągania zobowiązań w kontekście planowanych przedsięwzięć,

ocena możliwości współfinansowania przedsięwzięć środkami preferencyjnymi, zbadanie wpływu wydatków programowych na sytuację finansową budżetu Powiatu.

Należy podkreślić pewną „niedoskonałość” dokonywania analizy uwarunkowań finansowych realizacji zadań przewidzianych programem na obecnym etapie. Wynika ona w szczególności z :

wyłącznie szacunkowego wskazania wartości zadań – precyzyjne określenie niezbędnych nakładów wymaga z reguły przygotowania stosownej dokumentacji projektowej i kosztorysowej,

długiego horyzontu czasowego wdrażania grupy zadań objętych programem, co przykładowo zwiększa wpływ ryzyka niestabilności zasad pozyskania środków preferencyjnych.

„Program Ochrony Środowiska dla powiatu skierniewickiego na lata 2014-2017 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018-2021” obejmuje zadania własne, tj. leżące w kompetencji samorządu lokalnego, zadania koordynowane, za które odpowiadają inne podmioty, a także zadania stanowiące zalecenia dla gmin wchodzących w skład powiatu. Niemniej jednak analiza uwarunkowań finansowych realizacji programu koncentrować się będzie na zadaniach własnych. Powodem tego jest:

konieczność dokonania oceny sytuacji finansowej wielu podmiotów, co w praktyce jest mocno utrudnione, lub wręcz niemożliwe,

brak bezpośredniego wpływu założeń programu ochrony środowiska na decyzje gospodarcze, inwestycyjne i finansowe innych niż jednostka samorządu terytorialnego podmiotów – program jest w zasadzie wyznacznikiem pożądanych z punktu widzenia środowiskowego działań a nie „nakazem administracyjnym”,

możliwość samodzielnego zaplanowania kwestii finansowych przez poszczególne podmioty zainteresowane realizacją danego działania (zbędne staje się przygotowywanie analiz dla wszystkich jednostek).

Metodologia analizy opisana zostanie w kolejnych podpunktach rozdziału.

132


9.2. Ocena możliwości preferencyjnego finansowania zadań wynikających z programu ochrony środowiska

Przedsięwzięcia, które zostały zdefiniowane w programie, prowadzą do poprawy stanu środowiska naturalnego. Różnice między nimi dotyczą w zasadzie jednostek wdrażających, charakteru przedsięwzięcia i oczywiście kosztów realizacji. Ponieważ kwestia ochrony środowiska naturalnego jest jedną z kluczowych dziedzin polityki krajowej i Unii Europejskiej, to podmioty dokonujące odpowiednich działań w tej sferze mogą ubiegać się o ich wsparcie finansowe ze środków zewnętrznych na preferencyjnych (w stosunku do rynkowych) zasadach. Jest to szczególnie ważne w sytuacji ograniczonych możliwości budżetowych jednostek samorządu terytorialnego, jak również znacznych kosztów pozyskania klasycznych kredytów bankowych.Preferencyjne źródła finansowani a przedsięwzięć środowiskowych wynikają z szeregu programów (np. finansowanych środkami UE) bądź związane są z polityką instytucji ochrony środowiska. Generalnie źródła te można podzielić na dwie umowne grupy: środki krajowe i środki zagraniczne.W dalszej części opisane zostaną najistotniejsze metody finansowania przedsięwzięć w zakresie ochrony środowiska. Tym niemniej przedstawione informacje ograniczać się będą do zagadnień ogólnych a ich główną rolą będzie wskazanie miejsc i źródeł, w których można uzyskać stosowną pomoc organizacyjną. Wynika to z następujących przesłanek:

oficjalne serwisy internetowe programów wsparcia oraz instytucji ochrony środowiska są najbardziej wyczerpującym źródłem informacji oraz bazą kluczowych dokumentów aplikacyjnych,

proces wdrażania programów wsparcia cechuje się pewną „zmiennością zasad”, co przy horyzoncie czasowym przedmiotowego programu jest sprawą ważną; bieżące śledzenie informacji dotyczących kwestii dofinansowania przedsięwzięć pozwala na uniknięcie błędów wynikających z dokonanych przez instytucje zarządzające „zmian” czy „aktualizacji”,

w momencie przygotowywania aktualizacji programu ochrony środowiska stopniowemu ukończeniu ulega wdrażanie programów operacyjnych wspieranych środkami UE w okresie programowania 2007-2013, przy czym nieznane są szczegółowe zasady pomocowe dla beneficjentów w nowym, przypadającym na lata 2014-2020, horyzoncie programowym,

wojewódzkie fundusze ochrony środowiska bazują na corocznie uchwalanych zasadach dofinansowania, co obarcza ryzykiem błędu wszelkie prognozy długoterminowe,

okresowo powstają szczególne formy dofinansowania (np. „System Zielonych Inwestycji” wdrażany przez NFOŚiGW), co nakazuje bieżące i systematyczne śledzenie dostępnych (zwykle drogą internetową) danych.

Podsumowując, bieżące i systematyczne śledzenie oficjalnych serwisów informacyjnych (dostępnych przede wszystkim na stronach internetowych) programów i instytucji ochrony środowiska wydatnie zwiększa skuteczność wyboru źródła dofinansowania, jak również ułatwia późniejszy proces aplikacyjny.

9.2.1. Środki pochodzące ze źródeł krajowych Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232), system finansowania ochrony środowiska oparty jest na działalności narodowego i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Fundusze te mają za zadanie wspieranie realizacji inwestycji ekologicznych, a także działań nieinwestycyjnych (edukacja ekologiczna, opracowania naukowo-badawcze i ekspertyzy dotyczące zagadnień związanych z ochroną środowiska).

9.2.1.1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki WodnejNarodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera finansowo przedsięwzięcia podejmowane dla poprawy jakości środowiska w Polsce, traktując jako priorytetowe te zadania, których realizacja wynika z konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej. Celem działalności NFOŚiGW jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. NFOŚiGW stosuje następujące formy dofinansowania:

oprocentowane pożyczki; dotacje; przekazywanie środków jednostkom budżetowym; dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów bankowych i pożyczek; nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej, niezwiązaną

z wykonywaniem obowiązków pracowników administracji rządowej i samorządowej;

133


udostępnianie środków finansowych bankom z przeznaczeniem na udzielanie kredytów na wskazane przez Narodowy Fundusz programy i przedsięwzięcia;

poręczanie spłaty kredytów oraz zwrotu środków przyznanych przez rządy państw obcych i organizacje międzynarodowe, przeznaczonych na realizację zadań ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Dofinansowanie NFOŚiGW może być również formą pokrycia wkładu własnego w sytuacji realizacji inwestycji ze środków UE.Do obszarów wsparcia NFOŚiGW należą:

inwestycje wodno- ściekowe, gospodarka wodna, gospodarka odpadami, górnictwo i geotermia, odnawialne źródła energii i efektywność energetyczna, ochrona przyrody, edukacja ekologiczna, badania i programy między dziedzinowe.

Zasadniczo Fundusz wspiera projekty środkami krajowymi w formie pożyczki preferencyjnej, nieumarzanej, o oprocentowaniu oscylującym na poziomie stopy WIBOR 3M + 50 punktów bazowych, lub też dopłatami do oprocentowania kredytów bankowych, które nie przekracza 300 pkt. bazowych w skali roku (punkt bazowy to 1/100 części punktu procentowego). Do ważniejszych obszarów wsparcia, gdzie potencjalni beneficjenci mogą uzyskać jednak wsparcie w formie bardziej korzystnej, tj. dotacji, są m.in.:

Program 1.4. Dofinansowanie przydomowych oczyszczalni ścieków oraz podłączeń budynków do zbiorczego systemu kanalizacyjnego – udział dotacji wynosi do 45% kosztów kwalifikowanych (istnieje możliwość uzupełnienia dofinansowania pożyczką preferencyjną),

Program 3.2. Zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów komunalnych – dotacja do 50% kosztów kwalifikowanych (możliwość połączenia z pożyczką preferencyjną),

Program 3.3. Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne; Część 2. Usuwanie wyrobów zawierających azbest – dotacja udzielana za pośrednictwem wojewódzkich funduszy ochrony środowiska

Program 4.4. Przeciwdziałanie osuwiskom ziemi i likwidowanie ich skutków dla środowiska – dotacja do 100% kosztów kwalifikowanych

Program 5.3. System zielonych inwestycji GIS4; Część 1. Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej – dotacja do 50% kosztów kwalifikowanych, pożyczka do 60% kosztów kwalifikowanych

Programy szczególne dotyczące ochrony powietrza, takie jak: „LEMUR” – budowa energooszczędnych budynków użyteczności publicznej”, „KAWKA” – likwidacja/modernizacja systemów grzewczych (program realizowany przy współudziale WFOŚiGW), „SOWA” – energooszczędne oświetlenie uliczne, „GAZLA” – działania w zakresie ograniczenia emisji zanieczyszczeń w transporcie.5

Oprócz udzielania dofinansowania ze środków krajowych, NFOŚiGW pełni rolę instytucji zarządzającej dla szeregu programów zagranicznych – głównie Unii Europejskiej, ale nie tylko.

Oficjalny serwis internetowy: www.nfosigw.gov.pl

4 System zielonych inwestycji (GIS – Green Investment Scheme) jest pochodną mechanizmu handlu uprawnieniami do emisji. Idea i cel GIS sprowadzają się do stworzenia i wzmacniania proekologicznego efektu wynikającego ze zbywania nadwyżek jednostek AAU.5 Programy mają charakter konkursowy. Wyjątek stanowi „LEMUR”, dla którego przewidziano nabór ciągły od 06.05.2013 r.

134

http://www.nfosigw.gov.pl/


9.2.1.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ŁodziWojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi wspiera przedsięwzięcia wynikające z ustawy Prawo ochrony środowiska w następujących formach:

udzielanie oprocentowanych pożyczek, w tym pożyczek przeznaczonych na zachowanie płynności finansowej przedsięwzięć współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej;

udzielanie dotacji, w tym:o dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych,o dokonywanie częściowych spłat kapitału kredytów bankowych;

nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej, niezwiązaną z wykonywaniem obowiązków pracowników administracji rządowej i samorządowej;

dofinansowanie zadań państwowych jednostek budżetowych.Fundusz udziela głównie pożyczek preferencyjnych – mogą one dotyczyć finansowania do 100% kosztów kwalifikowanych netto. Udzielając pożyczek Fundusz stosuje preferencyjne oprocentowanie wg zmiennej stopy procentowej określonej w umowie, ustalanej w odniesieniu do stopy redyskonta weksli – ogłaszanej przez NBP, w wysokości 0,6 stopy redyskonta weksli, lecz nie mniej niż 4% rocznie a dla pożyczek płatniczych 0,8 stopy redyskonta weksli, lecz nie mniej niż 5% rocznie. Pożyczki mogą podlegać umorzeniu na poziomie:

45% kwoty wykorzystanej pożyczki na zadania związane z ochroną wód, dla których umowa została podpisana po 1.01.2008r. (po spłacie minimum 55% wykorzystanej pożyczki), a dla umów podpisanych do 31.12.2007r. 40% kwoty uzyskanej pożyczki (po spłacie minimum 60% wykorzystanej pożyczki),

40% kwoty wykorzystanej pożyczki w przypadku realizacji zadań dotyczących odnawialnych źródeł energii (po spłacie minimum 60% wykorzystanej pożyczki),

35% kwoty wykorzystanej pożyczki w przypadku realizacji pozostałych zadań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych (po spłacie minimum 65% wykorzystanej pożyczki)

Warunkiem uzyskania umorzenia są: ukończenie zadania w terminie ustalonym w umowie, osiągnięcie zakładanych i określonych w umowie rzeczowych i ekologicznych efektów zadania.

Jednostki samorządu terytorialnego mogą liczyć na uzyskanie dotacji na: likwidację nadzwyczajnych zagrożeń środowiska lub likwidację skutków klęsk ekologicznych – do

40% kosztów kwalifikowanych, likwidację niskiej emisji, budowę odnawialnych źródeł energii i termomodernizację, które realizowane

są w szkołach, przedszkolach i w domach pomocy społecznej – do 40% kosztów kwalifikowanych, na działalność związaną z profilaktyką zdrowotną dzieci na obszarach szczególnej ochrony środowiska,

na których występują przekroczenia norm zanieczyszczeń – do 25% kosztów kwalifikowanych, na zadania związane z utrzymaniem form ochrony przyrody oraz na zadrzewianie, zakrzewianie

i urządzanie terenów zielonych – do 40% kosztów kwalifikowanych, na zadania nieinwestycyjne (w tym na edukację ekologiczną) – do 40% kosztów kwalifikowanych, na zadania nieinwestycyjne związane z ochroną środowiska wynikające z działalności statutowej

jednostek samorządowych szczebla wojewódzkiego – do 100% kosztów kwalifikowanych oraz na zadania inwestycyjne – do 65% kosztów kwalifikowanych,

na realizację sieci wodociągowej, pod warunkiem, że została zrealizowana sieć kanalizacyjna na terenach położonych w bezpośrednim sąsiedztwie zbiorników (tzw. osłona zbiorników) - do 40% kosztów kwalifikowanych.

Oprócz zasad ogólnych, WFOŚiGW dofinansowuje przedsięwzięcia stosując konkursową procedurę aplikacyjną. Na dzień 31 lipca 2014 r. działalność WFOŚiGW w Łodzi obejmuję następujące otwarte programy:

135


OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI ORAZ POWIETRZA Ograniczenie zanieczyszczeń z niskiej emisji poprzez montaż kotłów na biomasę, Racjonalizacja zużycia i poszanowanie energii elektrycznej, Racjonalizacja zużycia i poszanowanie energii cieplnej, w tym termomodernizacja, Wspieranie zadań w zakresie ograniczenia emisji pyłowych i gazowych w transporcie, Modernizacja systemów cieplnych o niskiej sprawności i złym stanie technicznym, produkcja ciepła

w kogeracji, Ograniczanie zanieczyszczeń z niskiej emisji, Budowa i rozbudowa instalacji w ramach WPGO, Tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, Usuwanie i unieszkodliwianie azbestu na terenie województwa łódzkiego, Wspieranie przedsięwzięć związanych z odzyskiem surowców wtórnych oraz gospodarczym

wykorzystaniem odpadów, Zamykanie i rekultywacja składowisk, Ograniczenie zanieczyszczeń z niskiej emisji poprzez montaż kotłów na biomasę.

OCHRONA WÓD I GOSPODARKI WODNEJ Realizacja obiektów służących małej retencji wodnej, Program dofinansowania zadań z zakresu ochrony wód, Program dofinansowania zadań z zakresu gospodarki wodnej, Dofinansowanie podłączeń budynków do zbiorczej sieci kanalizacyjnej, Program budowy przydomowych oczyszczalni ścieków dla jednostek samorządu terytorialnego , Program wsparcia zadań związanych z działaniami na rzecz modernizacji i odbudowy urządzeń

wodnych i obiektów melioracji podstawowej i szczegółowej, zapewniających ochronę terenów zurbanizowanych przed nadmiarem wód podsiąkowych i opadowych,

Zakup sprzętu do utrzymywania urządzeń służących zabezpieczeniu p. powodziowemu .ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

Zakup i montaż kolektorów słonecznych dla JST , Projekty z zakresu odnawialnych źródeł energii,

ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM ŚRODOWISKA I POWAŻNYM AWARIOM ORAZ USUWANIA ICH SKUTKÓW

Zakup specjalnych samochodów pożarniczych , Zakup podnośników hydraulicznych i innych pojazdów specjalnych służących zapobieganiu lub

likwidacji skutków żywiołów oraz poważnych awarii przemysłowych.

Oficjalny serwis internetowy: www.wfos.lodz.pl

136

http://www.wfos.lodz.pl/


9.2.2. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych 9.2.2.1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Jednym z najważniejszych źródeł finansowania przedsięwzięć w ochronę środowiska w Polsce, w okresie programowym na lata 2007-2013 jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Na realizację POIiŚ zostało przeznaczonych ponad 36 mld euro. Ze środków Unii Europejskiej pochodzi 27 848,3 mln euro. Program obejmie wsparciem takie dziedziny jak: transport, środowisko, energetykę, kulturę i dziedzictwo kulturowe, szkolnictwo wyższe, a także ochronę zdrowia. W zakresie ochrony środowiska przewidziano dofinansowanie dla dużych inwestycji komunalnych, inwestycji ekologicznych w przedsiębiorstwach, projektów ochrony przyrody i bezpieczeństwa ekologicznego, a także edukacji ekologicznej. Wsparcie z Programu otrzymają zarówno samorządy i przedsiębiorcy, jak również m.in. organizacje pozarządowe, Parki Narodowe i Lasy Państwowe.Środowiskowe priorytety w POIiŚ to:

Oś priorytetowa 1 - Gospodarka wodno-ściekowa (zredukowanie ilości zanieczyszczeń odprowadzanych ze ściekami do wód i ziemi oraz zapewnienie odpowiedniej jakości wody pitnej).

Oś priorytetowa 2 - Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi (zmniejszenie presji na powierzchnię ziemi - zmniejszenie udziału odpadów komunalnych składowanych i rekultywację terenów zdegradowanych).

Oś priorytetowa 3 - Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska (ograniczenie ryzyka zagrożeń ekologicznych poprzez inwestycje i system monitorowania).

Oś priorytetowa 4 - Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska (ograniczanie negatywnego wpływu istniejącej działalności przemysłowej na środowisko i dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów prawa wspólnotowego).

Oś priorytetowa 5 - Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych (ograniczenie degradacji środowiska naturalnego oraz strat zasobów różnorodności biologicznej, w tym działania z zakresu edukacji ekologicznej).

Oś priorytetowa 10 - Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku (poprawa bezpieczeństwa energetycznego państwa w zakresie oddziaływania sektora energetycznego na środowisko; wsparcie będzie udzielane na podwyższenie sprawności wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i użytkowania energii, w tym wzrost wykorzystania energii odnawialnej i biopaliw).

Wsparcie na realizację zadań środowiskowych w ramach PO IiŚ sięga 85%. W obecnej jednak fazie realizacji program ten traci na znaczeniu w tym sensie, że główne (tj. na najdroższe inwestycje infrastrukturalne, leżące w sferze zainteresowania samorządu powiatowego) zostały zakończone. Realne zatem wsparcie będzie musiało wynikać z kolejnego, zapewne zbliżonego, programu operacyjnego w perspektywie lat 2014-2020.

Informacje w zakresie „środowiskowych” osi priorytetowych PO IiŚ można uzyskać na stronach instytucji pośredniczących, tj. NFOŚiGW oraz WFOŚiGW w Łodzi. Oficjalną stroną internetową programu jest www.pois.gov.pl

137

http://www.pois.gov.pl/


9.2.2.2. Norweski Mechanizm Finansowy / Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru GospodarczegoW dniu 10 czerwca 2011 r. podpisano tzw. Memorandum of Understanding dotyczące Norweskiego Mechanizmu Finansowego, natomiast 17 czerwca 2011 r. Memorandum of Understanding dotyczące Mechanizmu Finansowego EOG. Na mocy tych umów Polska otrzyma drugą pulę środków w wysokości 578 mln euro. Zawarcie dwustronnych umów międzynarodowych było konsekwencją podpisanych 28 lipca 2010 r. porozumień pomiędzy Unią Europejską a państwami-darczyńcami w sprawie uruchomienia nowej perspektywy finansowej Mechanizmów na lata 2009-2014. Państwami-Beneficjentami będzie dwanaście nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej oraz Portugalia, Grecja i Hiszpania. Łączna kwota wsparcia wynosi 1,788 mld euro, z czego dla Polski przeznaczono 32 proc.Głównymi celami Mechanizmów Finansowych - podobnie jak w przypadku poprzedniej edycji – jest przyczynianie się do zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz wzmacnianie stosunków dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem. W sumie, alokacja dla Polski wynosi 578 mln euro, w tym koszty zarządzania darczyńców i strony polskiej. Generalnie okres przyznawania dofinansowania upłynie 30 kwietnia 2014 r., natomiast okres kwalifikowalności wydatków w ramach wyłonionych projektów zakończy się 30 kwietnia 2016 r.Wnioskodawcami mogą być podmioty prywatne czy też publiczne, komercyjne bądź niekomercyjne, oraz organizacje pozarządowe ustanowione jako podmiot prawny w Polsce, jak również organizacje międzyrządowe działające w Polsce. Szczegółowe zasady kwalifikowalności zostaną określone w programach operacyjnych dla poszczególnych obszarów wsparcia. Ich publikacja planowana jest w IV kwartale 2012 r.Nowa perspektywa będzie się opierała na tzw. podejściu programowym. Ustanowionych zostanie 19 programów zorientowanych na osiąganie założonych celów, rezultatów i wyników. Każdy program będzie zarządzany przez Operatora (np. Ministerstwo Środowiska). Programy będą zatwierdzane przez Darczyńców. Jeśli chodzi o wybór projektów, złożonych przez beneficjentów ostatecznych, to ocena będzie dokonywana na poziomie programu.W przypadku nowej perspektywy strona darczyńców położyła duży nacisk na wzmocnienie współpracy dwustronnej pomiędzy Państwami-Darczyńcami i Państwami-Beneficjentami. Jednym z narzędzi zacieśniania współpracy będzie partnerstwo na poziomie programu i na poziomie projektu. Większość programów będzie wdrażana przez polskich operatorów we współpracy z partnerami z krajów darczyńców. Partnerzy będą mieli wpływ na kształt programu i jego wdrażanie. Współpraca dwustronna będzie również możliwa poprzez nawiązywanie partnerstw na poziomie projektów. Poza tym, w ramach niektórych obszarów, jak np. badania naukowe, partnerstwo będzie obligatoryjne.Generalnie minimalna wartość dofinansowania została ustanowiona na 170 tys. euro.Ponadto, w ramach niektórych programów przewidziano możliwość ustanowienia Funduszu małych grantów, gdzie minimalna wartość dofinansowania może wynosić od 5 tys. euro do 250 tys. euro.Zakres wsparcia w ramach nowej perspektywy będzie bardzo szeroki. Największe środki zostaną przeznaczone na wsparcie rozwoju i stosowania technologii wychwytywania i składowania CO2 (CCS). Na drugim miejscu pod względem wartości środków znalazła się ochrona środowiska, na którą przeznaczono 110 mln euro, z czego 75 mln euro zostanie przeznaczone na wsparcie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii. Wsparcie otrzymają też działania na rzecz różnorodności biologicznej i ekosystemów, a także przedsięwzięcia służące wzmocnieniu monitoringu środowiska i działań kontrolnych.

Oficjalny serwis internetowy: www.eog.gov.plDziałania środowiskowe wdrażane będą przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej: www.nfosigw.gov.pl

138

http://www.nfosigw.gov.pl/

http://www.eog.gov.pl/


9.2.2.3. Środki Unii Europejskiej w latach 2014-2020Na ukończeniu jest wdrażanie programów operacyjnych związanych z alokacją środków Unii Europejskiej w okresie programowania 2007-2013 w tym sensie, iż zasadnicze konkursy na najważniejsze (czyt. najdroższe) działania infrastrukturalne w dziedzinie ochrony środowiska zostały zakończone (aczkolwiek oczywiście trwa wydatkowanie środków, które potrwa do 2015 r.).Powstanie realnych możliwości ubiegania się o środki UE w latach 2014-2020 wymaga szeregu działań organizacyjnych, których uwieńczeniem będzie przedstawienie konkretnych procedur wdrażania.Na obecnym etapie ważnym jest bieżące monitorowanie kluczowych serwerów internetowych instytucji publicznych i finansowych, w szczególności oficjalnej strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego.

10. Nakłady na realizację zadań Programu i proponowane źródła ich finansowaniaW ramach każdego z analizowanych kierunków ochrony środowiska oszacowano wartość nakładów finansowych związanych z realizacją zadań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych. Odpowiednie zestawienia (harmonogramy) dla tych przedsięwzięć, oprócz parametrów „cenowo-terminowych”, wskazują podmiot/podmioty odpowiedzialne za wdrożenie – a zatem i finansowanie konkretnych działań. Ogólnie rzecz ujmując, można wydzielić trzy grupy przedsięwzięć – wg kryterium odpowiedzialności za pokrycie środków finansowych:

zadania finansowane bezpośrednio ze środków będących w dyspozycji powiatu skierniewickiego (środków budżetowych powiatu),

zadania finansowane przez osoby prywatne, podmioty komercyjne, różnego rodzaju organizacje i inne podmioty instytucjonalne,

zadania finansowane przez jednostki samorządu terytorialnego (gminy) wchodzące w skład powiatu skierniewickiego.

Dokonany podział stanowi odzwierciedlenie kryterium odpowiedzialności za realizację przedsięwzięcia, tj. zadań własnych, zadań koordynowanych oraz zaleceń dla gmin wchodzących w skład powiatu.Obecnie zestawione zostaną łączne wartości wydatków inwestycyjnych i pozainwestycyjnych w ramach kierunków ochrony środowiska – z uwzględnieniem kryterium odpowiedzialności za pokrycie środków finansowych. Przedstawione koszty zadań własnych i zadań koordynowanych rozkładają się względem siebie w miarę równomiernie. Pomimo zatem faktu, iż to od gmin powiatu skierniewickiego zależeć będzie tak naprawdę tempo i zakres zmian na rzecz ochrony środowiska, to jednak powiat– jako samodzielna jednostka samorządu terytorialnego – pozostaje bez możliwości szerszego wpływu na wdrożenie większości zaplanowanych rozwiązań. Głównym narzędziem stymulowania odpowiednich postaw wśród gmin będą zachęty ekonomiczne (np. dofinansowanie działań w zakresie edukacji ekologicznej bądź programów związanych z odnawialnymi źródłami energii) a nie nakazy czy zakazy administracyjne.Drugą istotną kwestią jest to, iż istnieją obszary (kierunki) ochrony środowiska, które są zdecydowanie bardziej „kapitałochłonne” niż inne. Zatem sposób ich finansowania może zależeć od możliwości ich odpowiedniego zgrupowania.

10.1. Kierunki działań w zakresie współfinansowania zadań „pozostałych”Pomimo, iż zadania „pozostałe” stanowią tylko niecałe 3% zaplanowanych wydatków na zadania własne, to jednak stanowią najliczniejszą i najbardziej zróżnicowaną tematycznie grupę. Poszukiwania dla nich zewnętrznych źródeł współfinansowania należy rozpocząć od analizy listy zadań priorytetowych oraz zasad dofinansowania w danym roku WFOŚiGW w Łodzi. Jest to w wielu przypadkach jedyne dostępne – a zarazem gwarantujące skuteczne wdrożenie projektu – źródło zewnętrznego wsparcia przedsięwzięć6.Ponadto warto na bieżąco analizować dane i informacje w zakresie realizacji programów operacyjnych w ramach okresu programowania UE 2014-2020.

6 Przykładem mogą być zadania z zakresu edukacji ekologicznej, gdzie beneficjent może liczyć na wsparcie bezzwrotne (dotacyjne) WFOŚiGW nawet do 100% wydatków kwalifikowanych.

139


10.2. Wpływ wydatków programowych na sytuację finansową budżetu PowiatuZazwyczaj ocena wpływu określonych działań na sytuację budżetową jednostki samorządu terytorialnego polega na „nałożeniu” nowych zadań na dotychczasową prognozę finansową (bez programu). Dotyczy to zarówno wydatków, jak i zadłużenia czy dochodów z tytułu uzyskania środków preferencyjnych.Pomimo, że we wstępie rozdziału podkreślono przyjęcie takiej metodyki, to jednak w przypadku przedmiotowego programu operacja taka nie jest konieczna ponieważ:

szereg zadań, przede wszystkim kosztownych prac infrastrukturalnych, znalazło już swoje odzwierciedlenie w wieloletniej prognozie finansowej ponieważ wiążą się z infrastrukturą drogową (ochrona powietrza poprzez modernizację układu transportowego nie jest celem jedynym); dodanie zadań programu spowodowałoby w wielu przypadkach zdublowanie kwot,

zadania nie wykazane dotychczas w WPF wiążą się z relatywnie niewielkimi nakładami, bez praktycznego wpływu na sytuację budżetową.

Podsumowując, realizacja zadań programu nie zmienia diametralnie sytuacji finansowej budżetu Powiatu Skierniewickiego.

11. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO Instrumentami wspomagającymi realizację Programu Ochrony Środowiska są elementy strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.). Wynikają one z obowiązków i kompetencji organów powiatu i gminy. Narzędziem, które koordynuje i spina w jedną całość działania związane z ochroną środowiska jest Program Ochrony Środowiska. Zapisy w nim zawarte przyczyniają się do zacieśniania współpracy gmin należących do powiatu, instytucji i organizacji działających na jego terenie. Wszystkie te działania przyczyniają się do większej skuteczności i efektywności wdrażania zapisów zawartych w Programie. Z tej przyczyny procedura wdrażania i realizacji Programu powinna zostać jasno i czytelnie przedstawiona, tak by instytucje i organizacje działające w szeroko pojętej ochronie środowiska miały możliwość weryfikacji realizacji zestawionych w Programie celów i zadań środowiskowych.Kolejnym cennym narzędziem do realizacji Programu jest zdobycie źródeł finansowania. Aby zapewnić sprawne funkcjonowanie zarządzania trzeba pamiętać o zasadzie zrównoważonego rozwoju i zapewnieniu sprawnych rozwiązań organizacyjnych nie tylko związanych z ochroną środowiska. Niezbędne jest by w procesie wdrażania Programu Ochrony Środowiska wzięły udział przedsiębiorstwa i instytucje różnych profili gospodarki oraz różnych sfer życia społecznego, wynikiem, czego możliwa będzie realizacja Programu, a także zachowanie ładu gospodarczego, społecznego i ekologicznego.

11.1. Instrumenty polityki ochrony środowiskaInstrumentarium służące realizacji polityki ochrony środowiska wynika z szeregu ustaw, wśród których najważniejsze to ustawy:

Prawo ochrony środowiska, Prawo wodne, O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, O ochronie przyrody, O odpadach, Prawo geologiczne i górnicze, Prawo budowlane.

Wśród instrumentów zarządzania ochroną środowiska można wyróżnić instrumenty o charakterze; prawnym – wszystkie uwarunkowania prawne i ustalenia wynikające z przepisów szeroko pojętej

ochrony środowiska, finansowym – zarządzanie projektami i inwestycjami związane jest z dostępnością

i zaangażowaniem środków finansowych, instrumenty prawno - administracyjne - (np. strategie rozwoju, dokumenty programowe, Polityka

Ekologiczna Państwa, wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska), społecznym – uwarunkowania związane mieszkańcami i ich akceptacją czy sprzeciwami dotyczącymi

poszczególnych inwestycji w zakresie ochrony środowiska,

140


instrumenty o charakterze strukturalnym - (systemy zintegrowanego zarządzania środowiskiem, monitoring środowiska, system statystyki, społeczna partycypacja, działania edukacyjne, narzędzia polityki technicznej i naukowej, konwencje, umowy i porozumienia międzynarodowe).

11.2. System Zarządzania Środowiskowego na obszarze powiatu skierniewickiegoSystem Zarządzania Środowiskowego umożliwia systematyczną kontrolę i ocenę oddziaływania organizacji na środowisko oraz podejmowanie działań dla poprawy stanu środowiska.Wprowadzenie Systemu Zarządzania Środowiskowego w Starostwie Powiatowym w Skierniewicach polegałoby na:

Wyznaczeniu właściwej Polityki Środowiskowej Polityka Środowiskowa organizacji jest fundamentem Systemu Zarządzania Środowiskowego, która stanowi ramy do ustalania i przeglądu celów i zadań środowiskowych. Kierownictwo organizacji jest odpowiedzialne za wdrażanie polityki.Polityka środowiskowa Powiatu Skierniewickiego powinna uwzględniać:

o misję organizacji,o wymagania zainteresowanych stron oraz komunikowanie się z nimi,o ciągłe doskonalenie,o zapobieganie zanieczyszczeniom,o specyficzne warunki lokalne i regionalne,o zgodność z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska oraz z innymi wymaganiami prawnymi,

które dotyczą organizacji,o koordynację z istniejącą polityką (np. Polityka jakości),o udostępnienie polityki publicznie.

Zidentyfikowaniu aspektów środowiskowych związanych z działalnością i usługami powiatu,Wskaźniki oceny efektywności działalności środowiskowej mogą być, np.: efektywność wykorzystania materiałów i energii, procent powtórnie wykorzystanych odpadów (np. makulatury).

Wyznaczeniu celów i zadań środowiskowych w oparciu o znaczące aspekty środowiskowe i Politykę Środowiskową,

Po ustaleniu celów i zadań organizacja określa dla nich mierzalne wskaźniki. Wskaźniki te mogą być podstawą do oceny efektów działalności środowiskowej.Organizacja ustanawia i utrzymuje udokumentowane cele i zadania środowiskowe dla każdej służby oraz na odpowiednim szczeblu wewnątrz organizacji.

Opracowaniu Programu Zarządzania Środowiskowego. Program Zarządzania Środowiskowego przydziela odpowiedzialnością realizację wyznaczonych celów i zadań środowiskowych konkretnym osobom lub odpowiedniemu szczeblowi organizacji, określa środki i terminy, w których cele i zadania środowiskowe są realizowane.

11.3. Monitoring środowiskaIstotnym elementem prawnym ochrony środowiska jest monitoring, czyli pomiar stanu środowiska. Działania monitorujące stan środowiska przeprowadzane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska między innymi przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska i Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Monitoring prowadzony jest zarówno, jako badania, jakości środowiska, jak też w odniesieniu do ilości zasobów środowiskowych. Do podstawowych zadań państwowego monitoringu środowiska należy dostarczanie informacji o:

aktualnym stanie i stopniu zanieczyszczenia poszczególnych komponentów środowiska, ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska, dynamice antropogenicznych przemian środowiska przyrodniczego przewidywanych skutkach użytkowania środowiska.

Celem monitoringu powietrza jest: wielkości stężeń zanieczyszczeń, które są podstawą długotrwałych działań prowadzących do

zmniejszenia zanieczyszczeń,

141


bieżąca kontrola stopnia zanieczyszczenia oraz sygnalizowanie zagrożeń w wypadku wystąpienia stężeń przekraczających wartości dopuszczalne.

Monitoring powierzchni ziemi (gleby) zajmuje się badaniem i oceną stanu biologicznie czynnej powierzchni ziemi w powiązaniu z czynnikami powodującymi jej degradację, np. górniczą eksploatacją surowców, składowaniem odpadów lub chemizacją produkcji rolnej i leśnej.Celem monitoringu gleb jest śledzenie zmian różnych cech gleb użytkowanych rolniczo, szczególnie właściwości chemicznych, zachodzących w określonych przedziałach czasu pod wpływem rolniczej i pozarolniczej działalności człowieka.Celem sieci obserwacyjnej wód powierzchniowych i podziemnych jest systematyczna rejestracja stanu wód i ich zmian pod wpływem czynników zewnętrznych oraz składu chemicznego wód ze szczególnym zwróceniem uwagi na ich zanieczyszczenia. Ważnym uzupełnieniem monitoringu środowiska są pomiary ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska, np.

wielkości emisji pyłów i gazów do atmosfery, ilość i skład ścieków odprowadzanych do wód, nagromadzenia i charakterystyki odpadów.

Wyniki monitoringu pozwalają na dokonanie oceny wpływu działalności człowieka na poszczególne komponenty środowiska.Generalnie do oceny realizacji założonych celów w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego proponuje się pozyskiwać dane do monitoringu i poprzez:

ankietyzacja gmin powiatu, kontrole własne, kontrole WIOŚ, korzystanie z sieci monitoringu środowiska, zbieranie informacji i kontakty z instytucjami i przedsiębiorcami wyspecjalizowanymi w zakresie

ochrony środowiska.Przy wyborze wskaźników zestawionych w powyżej uwzględniono możliwość monitorowania stopnia realizacji i efektów wdrażania Programu Ochrony Środowiska w Powiecie Skierniewickim.W czasie realizacji postanowień Programu Ochrony Środowiska i opracowywania raportów istnieje możliwość korygowania zaprojektowanego zestawu wskaźników w zależności od bieżących potrzeb. Dane analizowane na bieżąco pozwolą na rozpoznanie trudności i ewentualnych opóźnień w realizacji konkretnych przedsięwzięć, szczególnie inwestycyjnych oraz na ocenę zaangażowania poszczególnych ogniw odpowiedzialnych za ich wykonanie. Elementem wspomagającym system sprawozdawczości oparty na wskaźnikach środowiskowych może być komputerowy system ochrony środowiska. Jest on nie tylko narzędziem do gromadzenia informacji dotyczących ochrony wód, ochrony powietrza, czy gospodarowania odpadami, ale również bardzo użytecznym narzędziem dla potrzeb kontroli i kształtowania przyszłościowych rozwiązań w zakresie ochrony środowiska.Właściwe ukierunkowanie systemu przepływu informacji z przedsiębiorstw do bazy, w celu stałego uaktualniania danych, a także obserwacja zachodzących zmian, będą dawały aktualny obraz skuteczności wdrażania i stopnia realizacji w czasie, zamierzonych w programie celów. Natomiast aktualizacja danych oraz opracowanie raportów z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla powiatu skierniewickiego (w cyklach dwuletnich) stworzą korzystne warunki do prowadzenia stałej kontroli nad stanem wszystkich komponentów środowiskowych.

KompetencjeUstawy określają narzędzia prawne wykorzystywane dla realizacji zadań w dziedzinie ochrony środowiska, jak również nakładają na organy administracji samorządowej obowiązki w tym zakresie. Organami ochrony środowiska w myśl art. 376 ustawy Prawo ochrony środowiska są:

wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta, sejmik województwa, marszałek województwa, wojewoda,

142


minister właściwy do spraw środowiska.

11.4. Struktura zarządzania ProgramemStruktura zarządzania środowiskiem określona w aktualizacji Programu Ochrony będzie kontynuacją tej przedstawionej we wcześniejszym Programie Ochrony Środowiska i wdrażanej już od 2004 roku. W dalszym ciągu nadrzędnym celem będzie powiązanie wdrażania programu w połączeniu z zarządzaniem środowiskiem na obszarze powiatu skierniewickiego. Zarządzanie środowiskiem opiera się na podstawowych zasadach polityki ekologicznej.Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno - gospodarczego.Realizacja tego celu osiągana będzie poprzez niezbędne działania organizacyjne, inwestycyjne, tworzenie regulacji dotyczących zakresu korzystania ze środowiska i reglamentowania poziomu tego wykorzystania w najważniejszych obszarach ochrony środowiska. Stąd celami realizacyjnymi Polityki ekologicznej są:

wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska, ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii, dalsza poprawa, jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkańców

Polski, ochrona klimatu.

System zarządzania realizujący cele ekologiczne powinien opierać działania na następujących zasadach polityki ekologicznej:

zasada prewencji (zapobiegania przyszłym problemom) i oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych,

zasada likwidacji aktualnych problemów i zasada "zanieczyszczający płaci", zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi odpowiedzialność grup zadaniowych, zasada regionalizmu, zasada subsydiarności (pomocniczości), zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej, zasada uspołecznienia polityki ochrony środowiska.

Na przestrzeni lat zasady te stały się powszechnie akceptowane i stosowane nie tylko w krajach lepiej rozwiniętych, ale i w Polsce. Jednocześnie podtrzymuje się założenia wynikające z istoty koncepcji zrównoważonego rozwoju:

nieodnawialne zasoby środowiska powinny być wykorzystywane w takim zakresie, w jakim istnieje możliwość ich substytucyjnego kompensowania zasobami odnawialnymi,

odnawialne zasoby środowiska powinny być wykorzystywane tylko w zakresie nie przekraczającym stopnia ich odnawialności,

chłonność środowiska nie powinna być w żadnym zakresie przekroczona, różnorodność biologiczna środowiska nie powinna maleć.

Zarządzanie środowiskiem nadal odbywa się poprzez zarządzanie nim na każdym szczeblu, lokalnym, regionalnym i krajowym. W Powiecie Skierniewickim zarządzanie dotyczy działań własnych (podejmowanych przez Powiat) oraz działań poszczególnych gmin, ważnych w skali powiatu, a także jednostek organizacyjnych, obejmujących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska.Ponadto administracja publiczna województwa również w ramach swoich obowiązków i kompetencji realizuje zadania związane z zarządzaniem środowiskiem w powiecie. Podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska kierują się głównie efektami ekonomicznymi i zasadami konkurencji rynkowej, a od niedawna liczą się także z głosami opinii społecznej. Na tym szczeblu zarządzanie środowiskiem odbywa się przez:

dotrzymywanie wymagań stawianych przez przepisy prawa, porządkowanie technologii i reżimów obsługi urządzeń, modernizację technologii,

143


eliminowanie technologii uciążliwych dla środowiska instalowanie urządzeń ochrony środowiska, stałą kontrolę emisji zanieczyszczeń.

Instytucje działające w ramach administracji odpowiedzialnych za wykonywanie i egzekwowanie prawa mają głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska przez racjonalne planowanie przestrzenne, kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, porządkowanie działalności związanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska.Zarządy województw, powiatów i gmin sporządzają programy ochrony środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, ale także w celu dokonania szczegółowych i spiętych w jedna całość zapisów dotyczących planowanych przedsięwzięć do realizacji na danym terenie w krótkiej i długiej perspektywie czasowej. Dzięki tym zapisom niejednokrotnie możliwe jest pozyskanie dofinansowania na realizację przedmiotowych inwestycji.Dokumenty dotyczące zagospodarowania przestrzennego sporządza się na wszystkich szczeblach, ale nie wszystkie mają jednakową moc prawną i rolę w całym systemie. Z punktu widzenia prawnego najmocniejszą pozycję w omawianej strukturze ma gmina, gdyż tylko miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, uchwalane przez gminy, mają rangę obowiązującego powszechnie przepisu prawa. Powiaty opiniują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, dzięki czemu mają wpływa na ostateczny kształt tej dokumentacji. Samorząd powiatowy określa również strategię rozwoju powiatu, na którą składa się m.in. racjonalne korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska naturalnego zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Ustawowy jest również obowiązek uchwalenia powiatowego programu ochrony środowiska, sporządzania raportów i aktualizacji. Zarządy Gmin także maja ustawowy obowiązek opracowania i uchwalania Programów ochrony środowiska ich aktualizacji w czteroletnich cyklach a także wykonywania raportów z ich realizacji w dwuletnich cyklach. Programy gminne są powiązane z programami wyższych szczebli, są spójne z powiatowym i wojewódzkim. Raporty wykonywane, co 2 lata przyczyniają się do kontroli stanu wdrożenia i realizacji programów. Każda inwestycja oddziałująca na środowisko musi być zlokalizowana na terenie, opisanym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nadającym się pod daną działalność. Oznacza to w uproszczeniu, że wszelkie programy, plany i strategie formułowane na różnych szczeblach mają tylko wtedy szansę realizacji, jeśli znajdą odzwierciedlenie w konkretnym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

11.5. Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska dla powiatu Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska na poziomie Powiatu związane jest z potrzebą oddzielenia zarządzania środowiskiem i wydzielenia go, jako odrębnego niezbędnego celu do realizacji. W procesie wdrażania zapisów Programu będą uczestniczyć nie tylko jednostki bezpośrednio zaangażowane w opracowanie, procedury opiniowana, przyjmowania i uchwalania opracowania.Będą to również podmioty uczestniczące w zarządzaniu programem, czyli jednostki administracji samorządowej, jednostki udzielające dofinansowania oraz spółki komunalne. Ważną rolę we wdrażaniu Programu mają wszystkie podmioty realizujące zadania zapisane w Programie, zarówno te własne, czyli Powiatu Skierniewickiego, jak i koordynowane, do których zaliczamy zakłady przemysłowe i produkcyjne, Nadleśnictwa, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie, Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Zarząd Dróg Wojewódzkich, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, a także gminy należące do powiatu.W każdej fazie wdrażania programu uczestniczą mieszkańcy, są grupą, która bezpośrednio wykorzystuje produkty wynikające z realizacji postanowień programu. (np. sieć kanalizacji sanitarnej, zmodernizowana droga czy akcja ekologiczna).Warunkiem prawidłowego wdrożenia programu jest stosowanie zasad:

współdziałania, wzajemnej wymiany informacji, otwartości i przejrzystości w stosunku do współuczestniczących w realizacji programu.

Zasadne jest ze względu na wiele obowiązków i zadań pojawiających się na każdym etapie wdrażania programu określenie możliwości rozłożenia środków i obowiązków na poszczególnych wykonawców programu.

144


Dzięki partnerstwie i współdziałaniu jednostek zaangażowanych w Program zostaną pozyskane środki finansowe i osiągnięte zamierzone efekty. Często duże znaczenie ma wykorzystanie doświadczeń sąsiednich jednostek administracyjnych, które wcześniej wdrażały na swoim obszarze Program. Partnerstwo w połączeniu z wymianą doświadczeń może stać się początkiem współpracy na szczeblu nie tylko lokalnym, ale także regionalnym.Podstawową zasadą w realizacji zapisów Programu Ochrony Środowiska jest prawidłowe i właściwe wykonywanie zadań własnych przez poszczególne jednostki świadome własnej roli we wdrażaniu i odpowiedzialne za swoje uczestnictwo w Programie. Najważniejsza i główna odpowiedzialność za prawidłowe wdrożenia spoczywa na Zarządzie Powiatu, który składa Radzie Powiatu raporty z wykonania Programu. Zarząd współdziała z organami administracji samorządowej wojewódzkiej oraz samorządami gminnymi, które dysponują narzędziami wynikającym z ich kompetencji. Wojewoda dysponuje narzędziem prawnym umożliwiającym ograniczania korzystania ze środowiska. Natomiast w dyspozycji Zarządu Województwa znajdują się instrumenty finansowe na realizację zadań programu (poprzez WFOSiGW w Łodzi).Instytucje związane z ochrona środowiska, między innymi takie jak Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Inspektor Sanitarny przedkładają Radzie Powiatu sprawozdania roczne. Okresowo odbywają się posiedzenia komisji tematycznych, na których prezentowane są sprawozdania z działalności w zakresie ochrony środowiska, leśnictwa, edukacji, inwestycji czy promocji na terenie powiatu.Ponadto Zarząd Powiatu współdziała z instytucjami administracji specjalnej, w dyspozycji, których znajdują się instrumenty kontroli i monitoringu. Instytucje te kontrolują respektowanie prawa, prowadzą monitoring stanu środowiska (Inspektor Sanitarny, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska), prowadzą monitoring wód (Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej).Cenna jest stała kontrola i bieżący nadzór procesu wdrażania aktualizacji programu, zapoznawania się z okresowymi raportami nt. wykonania zadań i uzyskanych efektów ekologicznych. Ponadto ważnym jest uzyskanie porozumienia i płaszczyzny współpracy pomiędzy instytucjami i mieszkańcami na drodze do osiągania celów Programu. Przedstawiciele różnych grup zawodowych, instytucji i społeczeństwa zaangażowanych w realizację Programu będą mieli różne poglądy nt. realizacji celów Programu i konkretnych przedsięwzięć. Istnieje, zatem potrzeba stworzenia obiektywnych warunków uzgadniania współpracy w realizacji zadań programu i udziału we wdrażaniu Programu. Wypracowane wspólnej strategii działania i procedur w realizacji programu przyczynia się do wzajemnej zgodnej, z obustronnymi korzyściami współpracy pomiędzy partnerami różnych szczebli decyzyjnych i środowisk odpowiedzialnych za ostateczny wizerunek obszaru. Dzięki tym działaniom etap planowania i zarządzania programem staje się jasny i zrozumiały na tyle, że pewne działania stając się rutyną, powodują samoistne powtarzanie się dobrych rozwiązań wytwarzając mechanizmy samoregulacji.

11.6. Wskaźniki monitoringu Powiatowego Programu Ochrony ŚrodowiskaZe względu na dostępność danych niezbędnych do opracowania efektywności programu ochrony środowiska, poniżej przedstawiono tabelą z wskaźnikami.

Tabela 1 Wskaźniki monitoringu PPOŚ

Wskaźnik Jednostka miary 2009 2013

Zmiana (wzrost, spadek, bez

zmian)

długość czynnej sieci wodociągowej km 652,4 684,8 ↑

połączenia wodociągowe prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt 10064 10478 ↑

woda dostarczona gospodarstwom domowym dam3 1099,1 1407,6 ↑

ludność korzystająca z sieci wodociągowej osoba 29966 31004 ↑

długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 30,5 44,9 ↑

połączenia kanalizacji prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt. 997 1287 ↑

ścieki odprowadzone dam3 11,3 112 ↑

ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba 3120 4046 ↑

odpady z gospodarstw domowych przypadające na 1 mieszkańca kg 109,6 98,3 ↓

ilość komunalnych oczyszczalni ścieków szt. 3 3 -

ilość stacji zlewnych szt. b.d. b.d. -

145


Ilość PSZOK szt. b.d. 7 -

ilość pomników przyrody szt. 193 101 ↓

ilość rezerwatów przyrody szt. 6 6 -

liczba parków krajobrazowych szt. 1 1 -

powierzchnia lasów ha 16 631 16 478 ↓

lesistość powierzchni powiatu % 22,1 21,9 ↓

Źródło: opracowano na podstawie danych z Banku Danych Regionalnych, GUS 2013

146


12. WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA

12.1. WprowadzenieNiniejsze wytyczne mogą być pomocne przy sporządzaniu programów ochrony środowiska dla gmin wchodzących w skład powiatu skierniewickiego. Zakładając, że "Program ochrony środowiska dla powiatu skierniewickiego na lata 2014 - 2076 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018 - 2021” uwzględnia cele i kierunki działań ujęte w „Programie ochrony środowiska województwa łódzkiego” - za kryterium prawidłowego opracowania programu gminnego należy uznać cele i kierunki działań do 2021 roku zawarte w niniejszym dokumencie, dopasowane do specyfiki gminy.

12.2. Zasady ogólneUstawa z dnia 27 kwietnia Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232 ze zm.) określa w art. 17, że organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ochrony środowiska, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w art. 14 ust. 1. Programy te, powinny obejmować okres 8 lat i być aktualizowane co cztery lata. Z wykonania programu organ wykonawczy gminy ma sporządzać co dwa lata raporty i przedstawiać je radzie gminy.Zasady ogólne tworzenia gminnych programów ochrony środowiska wynikają z zapisów Prawa ochrony środowiska: „….. program ochrony środowiska, na podstawie aktualnego stanu środowiska, określa w szczególności:

cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe”.

Korzystając z powiatowego programu ochrony środowiska zaleca się, aby zagadnienia omówione w nim ogólnie, a specyficzne i ważne dla danej gminy, zostały uszczegółowione w gminnym programie.Gminny program ochrony środowiska, podobnie jak program powiatowy, powinien być opracowywany we współpracy z wszystkimi instytucjami związanymi z ochroną środowiska i zagospodarowaniem przestrzennym, przedsiębiorstwami oddziałującymi na środowisko oraz społeczeństwem, które często jest reprezentowane przez pozarządowe organizacje ekologiczne.Gminny program ochrony środowiska powinien uwzględniać zapisy zawarte w strategii rozwoju danej gminy i w innych gminnych dokumentach strategicznych w zakresie rozwoju gospodarczego poszczególnych branż (np. rozwój turystyki, rolnictwa, gospodarki, lecznictwa uzdrowiskowego, itp.) - jeżeli takie zostały opracowane. Ponadto gminny program ochrony środowiska powinien być skoordynowany z gminnym planem gospodarki odpadami, sporządzonym zgodnie z ustawą o odpadach i aktami wykonawczymi do niej oraz wszelkimi innymi programami sektorowymi lub współpracy międzygminnej np. w zakresie wspólnych rozwiązań dot. gospodarki wodno-ściekowej lub gospodarki odpadami.

12.3. Struktura gminnego programu ochrony środowiskaZaleca się, aby struktura gminnego programu ochrony środowiska była podobna do struktury powiatowego programu ochrony środowiska, i jest zgodny z „Programem ochrony środowiska województwa łódzkiego”. Dokument „Programu ochrony środowiska dla powiatu skierniewickiego na lata 2014 - 2076 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018 - 2021” jest dostępny na stronach internetowych Starostwa Powiatowego w Skierniewicach i może być wykorzystany w pracach nad gminnymi programami. Zachowując strukturę gminnych programów podobną do programu powiatowego należy pamiętać, że cele i strategia ich realizacji, a także priorytety muszą być dopasowane do specyfiki danej gminy. Lista przedsięwzięć planowanych do realizacji w najbliższych czterech latach (plan operacyjny) powinna zawierać co najmniej te przedsięwzięcia, które znalazły się w programie powiatowym. Jednak biorąc pod uwagę konieczność uszczegółowienia zapisów w gminnym programie w stosunku do powiatowego, lista ta też powinna być uszczegółowiona.

147


Biorąc powyższe pod uwagę powyższe, gminny program ochrony środowiska winien zawierać następujące zagadnienia:Ocenę aktualnego stanu środowiska, w zakresie poszczególnych elementów środowiska i uciążliwości, najważniejsze problemy/zagrożenia (ocena ta, wzorem programu powiatowego, nie musi być odrębnym rozdziałem i może stanowić tzw. stan wyjściowy w rozdziale dotyczącym polityki ochrony środowiska)Cel nadrzędny i priorytety ochrony środowiska w skali gminy, sformułowane na podstawie analizy aktualnego stanu środowiska, rozpatrywane w kontekście aktualnych i przyszłościowych wymagań prawnych.Politykę ochrony środowiska, tj. cele i kierunki działań na okres 8 lat w zakresie:

poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego (ochrona zasobów wodnych, ochrona powietrza, hałas, pola elektromagnetyczne oraz poważne awarie i inne nadzwyczajne zagrożenia środowiska),

ochrony zasobów naturalnych (przyroda, lasy i zieleń, gleby, zasoby kopalin i racjonalne gospodarowanie zasobami wody),

edukacji ekologicznej oraz innych zagadnień o znaczeniu systemowym (np. aspekty ekologiczne w dokumentach strategicznych i politykach sektorowych (rolnictwo, turystyka, transport i komunikacja), aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska, a także zagadnienie aspektów ekologicznych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, które to zagadnienie nie znajduje się w powiatowym programie.

Listę przedsięwzięć planowanych do realizacji w okresie najbliższych czterech lat (wg wzoru tabel z powiatowego programu) wraz z kosztami, instytucją odpowiedzialną i potencjalnymi źródłami finansowaniaOrganizację zarządzania Programem (współpraca w ramach wdrażania Programu, cykliczna ocena realizacji Programu, w tym harmonogram procesu wdrażania Programu). Aspekty finansowe wdrażania Programu: koszty wdrożenia przedsięwzięć przewidzianych do realizacji oraz udział potencjalnych źródeł finansowania w ogólnych kosztach realizacji Programu.

12.4. Sposób uwzględniania zapisów powiatowego programu ochrony środowiska w gminnych programach

Powiatowy program ochrony środowiska należy postrzegać jako pomoc w formułowaniu celów średniookresowych i kierunków działań w zakresie ochrony środowiska w skali gminy, z zachowaniem jego specyfiki. Lista działań priorytetowych przewidzianych do realizacji w latach 2014-2020, ujęta w programie powiatowym wskazuje wprost, które przedsięwzięcia muszą być uwzględnione w programie gminnym.Zagadnienie organizacji zarządzania Programem, w tym harmonogram wdrażania Programu, w znacznej części mogą być przeniesione z programu powiatowego do programu gminnego, z zachowaniem kompetencji właściwego szczebla i korekty terminów wykonania takich zadań jak: weryfikacja listy przedsięwzięć, przygotowywanie raportów z wykonania Programu, aktualizacja Programu.

12.5. Źródła informacji wymagane przy sporządzaniu gminnych programówKrajowe przepisy prawnePrzy sporządzaniu gminnych programów muszą być uwzględnione wszystkie wymagania przepisów prawnych (ustaw i przepisów wykonawczych), które będą obowiązywać na dzień sporządzenia programu i będą dotyczyć zagadnień ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych.

Dokumenty rządoweW przypadku programów powiatowych zaleca się korzystać m. in. z następujących dokumentów (i ich aktualizacji):

Kodeks Dobrej Praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, 2002 r.

Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych wraz z Aktualizacją załączników 1, 2, 3 i 4 do Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, stanowiących wykazy niezbędnych przedsięwzięć w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków do końca 2005 r., 2010 r., 2013 r., i 2015 r., Warszawa 2005.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013, dokument przyjęty przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 r.

Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015, dokument przyjęty przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 r.

148


Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, dokument przyjęty przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 r.

Dokumenty wojewódzkie Program ochrony środowiska województwa łódzkiego, Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2014-2020, Stan środowiska w województwie łódzkim, Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020, Program małej retencji dla województwa łódzkiego,

Dokumenty powiatowe Program ochrony środowiska dla powiatu skierniewickiego, Strategia rozwoju powiatu skierniewickiego, Inne powiatowe sektorowe programy/plany.

Dokumenty gminne Strategia rozwoju gminy, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy, Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, Opracowania ekofizjograficzne, Waloryzacja przyrodnicza gminy, inne dokumenty sektorowe (np. rozwój rolnictwa w gminie, rozwój turystyki, itp.).

Sposób zbierania danych Ankietyzacja zakładów mogących oddziaływać na środowisko, ew. wizja lokalna najważniejszych

zakładów, Raporty i informacje o stanie środowiska, Dane z urzędów statystycznych, Informacje zamieszczone w programie ochrony środowiska województwa łódzkiego oraz innych

wojewódzkich sektorowych opracowaniach, Dane będące w zasobach Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego (obszary i obiekty prawnie

chronione/inwentaryzacja przyrodnicza gmin – RDOŚ w Warszawie, operaty wodno-prawne, pozwolenia wodno-prawne, programy porządkowania gospodarki ściekowej w zlewniach, itd.),

Dane będące w zasobach Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego (dane geologiczne, dane z banku opłat za emisję i odpady),

Dane będące w zasobach Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi, Dnae będące w zasobach Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, Dane będące w zasobach Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Łodzi, Stacji Sanitarno-

Epidemiologicznej, Plany urządzania lasu (dla Lasów Państwowych) i uproszczone plany urządzania lasu (dla lasów

prywatnych) wraz z programami ochrony przyrody, Dane uzyskane w oparciu o współpracę z ekspertami z zakresu poszczególnych elementów środowiska.

149


13. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYMPrzedmiotem niniejszego opracowania jest zaktualizowanie wykonanej w 2009 roku dokumentacji pn.: "Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013-2016”.Zakresem opracowania objęto:

cele ekologiczne; priorytety ekologiczne; poziomy celów długoterminowych; rodzaj i harmonogram działań proekologicznych; środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe.

Szczegółowy zakres, sposób oraz forma sporządzania Powiatowego Programu Ochrony Środowiska (POŚ) została przyjęta tak by była zgodna z przyjętymi 21 grudnia 2002 roku przez Ministerstwo Środowiska „Wytycznymi do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym”. Wytyczne „…mają charakter ramowy i mogą być wykorzystane, jako materiał pomocniczy przy sporządzaniu programów ochrony środowiska”. Aktualizacja „Programu Ochrony Środowiska dla powiatu skierniewickiego” opracowana została z uwzględnieniem układu strukturalnego „Wytycznych...” i zawiera wszystkie wyszczególnione w Polityce ekologicznej elementy. Są to głównie:

racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych, poprawa jakości środowiska, narzędzia i instrumenty realizacji programu, harmonogram realizacji i nakłady na realizację programu, kontrola realizacji programu.

Program Ochrony Środowiska …. zawiera takie elementy jak: OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGOo Ochrona przyrody i krajobrazu,o Ochrona i zrównoważony rozwój lasów,o Ochrona powierzchni ziemi,o Ochrona zasobów kopalin,

ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGIIo Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji,o Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych,o Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy,

ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA, JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

o Jakość wód,o Zanieczyszczenie powietrza,o Gospodarka odpadami,o Poważne awarie, o Oddziaływanie hałasu,o Oddziaływanie pól elektromagnetycznych.

Struktura Programu obejmuje: Omówienie kierunków ochrony środowiska w poszczególnych gminach i w całym powiecie

w odniesieniu do racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych, w tym racjonalnego użytkowania lasów i zasobów przyrodniczych, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, ochrony gleb, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych z podaniem ich stanu aktualnego.

Ocenę stanu umożliwia identyfikację potrzeb w tym zakresie. Stan docelowy zostanie osiągnięty po zrealizowaniu zaproponowanych zadań stanowiących zarówno zadania Powiatu Skierniewickiego, Gmin należących do powiatu, a także instytucji i podmiotów działających na analizowanym terenie.

Dowodów osiągania stanu docelowego dostarczać będzie ocena efektów działalności środowiskowej, dokonywana okresowo (według ustawy, co 2 lata) w formie Raportu z Realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego.

150


Dla każdego kierunku działań utworzony został harmonogram realizacji zadań. Zawiera on wykaz zadań własnych - powiatowych, czyli finansowanych w większości ze środków własnych i koordynowanych, czyli takie, które realizowane są na terenie powiatu skierniewickiego, ale nie koniecznie ze środków będących we władaniu powiatu. Zadania te będą realizowane często bez zaangażowania środków finansowych powiatu przez przedsiębiorstwa działające na obszarze powiatu czy mieszkańców. Harmonogram określa terminy i jednostki odpowiedzialne za realizację zadań, planowane efekty ekologiczne oraz planowane szacunkowe koszty przedsięwzięć a także jednostkami pełniącymi funkcję partnerujących w realizacji tych zadań. Harmonogramy pomagają w realizacji całości zamierzeń inwestycyjnych Powiatu.Aktualizacja programu to przede wszystkim przedstawienie zadań, które zostaną zrealizowane w najbliższych 8 latach w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego powiatu i tworzenia podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Aktualizacja Programu zawiera omówienie uwarunkowań finansowych Powiatu Skierniewickiego. Na podstawie budżetów powiatu z ostatnich lat i planu budżetu na rok 2014 i szacunkowych kosztów zaproponowanych zadań nakreślono ogólną sytuację finansową Powiatu, przeprowadzono prognozę budżetową oraz przeanalizowano możliwości Powiatu w zakresie realizacji najważniejszych zadań. Analiza ta pokazuje jak duże powinno być zaangażowanie środków finansowych pochodzących z zewnątrz na realizację zaplanowanych działań. Zostały przedstawione potencjalne i możliwe do pozyskania źródła bezzwrotnego, a także preferencyjnego i komercyjnego dofinansowania.Dzięki wyznaczeniu i identyfikacji problemów możliwe jest określenie celów, do jakich należy dążyć w ciągu najbliższych 8 lat wdrażania programu.Najważniejszymi problemami ekologicznymi na terenie powiatu skierniewickiego są:

niska emisja, zły stan dróg na terenie powiatu, nieuporządkowana gospodarka wodno-ściekowa.

Przeprowadzona analiza stanu zanieczyszczenia powietrza wykazała, że na terenie powiatu skierniewickiego w celu zmniejszenia emisji i imisji wskazane są działania dążące do poprawy czystości atmosfery. W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego powiat realizuje na bieżąco zadania polegające na termomodernizacji budynków będących w jego zarządzie. Natomiast gminy we własnym zakresie przeprowadzają działania w budynkach komunalnych, polegające na zmniejszeniu zapotrzebowania na energię i paliwa. Są to głównie działania polegające na wymianie stolarki okiennej i drzwiowej, dociepleniu dachów, ścian zewnętrznych, a także wymiana instalacji i źródła ciepła. Gminy także w miarę możliwości finansowych starają się modernizować budynki komunalne w celu ograniczenia strat ciepła oraz ograniczenie ilości spalanych paliw. W celu zmniejszenie zanieczyszczeń liniowych planuje się kontynuacje działań związanych z modernizacją dróg powiatowych i gminnych. W celu poprawy jakości wód powierzchniowych, niezbędna jest likwidacja niekontrolowanych zrzutów ścieków bytowych do rzek płynących przez teren powiatu, niezwykle ważnym w tym zakresie zadaniem jest inwentaryzacja stanu technicznego zbiorników bezodpływowych (szamb), które obecnie funkcjonują na terenach nieskanalizowanych. Bardzo często zbiorniki te są nieszczelne i są źródłem zanieczyszczenia wód. W niektórych zakładach przemysłowych wprowadzane są technologie ograniczające ilość zużywanej wody w innych powinno się promować wprowadzanie zamkniętych obiegów wody, jako elementu pozwalającego na ograniczenie zrzutu zanieczyszczonych wód do środowiska, a także zmiany technologii, poprawę stanu zakładowych sieci wodociągowych, itp.W tym celu należy prowadzić działania w kierunku:

rozbudowy i modernizacji istniejących oczyszczalni ścieków, budowy nowych oczyszczalni ścieków, modernizacji istniejących i budowy nowych odcinków kanalizacji, modernizacji istniejących i budowy nowych ujęć i stacji uzdatniania wody, modernizacji istniejących i budowy nowych odcinków sieci wodociągowej (kolektorów głównych i sieci

rozdzielczych).W rolnictwie należy się skupić na stosowaniu najlepszych dostępnych praktyk rolniczych, co powinno doprowadzić ograniczenia ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do odbiorników.W zakresie ochrony gleb użytkowanych rolniczo ważnym celem do realizacji jest racjonalne gospodarowanie zasobami glebowymi i ich ochrona przed degradacją. Cel ten osiągnąć można przez właściwą gospodarkę rolną dostosowaną do panujących warunków glebowych i ukształtowania terenu.

151


Lokalizacja złóż kopalin jest trwałym elementem obrazu przestrzennego każdego regionu, w związku z tym obiekty te powinny stanowić repery dla sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego. Podejmując eksploatację należy mieć na uwadze, iż kopaliny są szczególnym zasobem przyrodniczym, który jest nieodnawialny, a jego występowanie jest związane z określonym miejscem. Zatem ochrona udokumentowanych złóż kopalin, jak i stwierdzonych obszarów perspektywicznych ich wystąpień jest szczególnie ważna. Zadaniem przyczyniającym się do ograniczenia zanieczyszczenia gleb nawozami mineralnymi jest coroczna kontrola stosowanych nawozów i środków ochrony roślin dokonywana przez samych rolników. Badanie poziomu pH i zawartości metali ciężkich daje możliwość porównania wyników i określenia, w jakim kierunku zmierza stan środowiska. Na terenie powiatu skierniewickiego występują obszary, na których hałas przenikający do środowiska kształtuje klimat akustyczny. Są to głównie centra miast, istotnym źródłem hałasu są drogi wojewódzkie, a także krajowe przebiegające przez obszar powiatu. Bardzo ważnym elementem i celem krótkoterminowym w zakresie ochrony przed hałasem jest:

ustalenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wydzielonych terenów pod realizację zorganizowanej działalności inwestycyjnej, zakładów mogących być potencjalnymi źródłami hałasu do środowiska, co umożliwi lokalizację zakładów produkcyjnych i przemysłowych, z dala od terenów mieszkaniowych i turystycznych,

niedopuszczanie do realizacji inwestycji, które mogą być źródłem dużej emisji hałasu do środowiska ze względu na rodzaj prowadzonej działalności lub technologie produkcji,

ograniczenie emisji hałasu poprzez inwestycje dot. infrastruktury drogowej.W zakresie ochrony przyrody najwyższy poziom walorów przyrodniczych na terenie powiatu skierniewickiego wyznaczają obszary NATURA 2000. Dla ochrony całości dziedzictwa przyrodniczego powiatu oraz kształtowania systemu terenów zieleni należy podjąć następujące zadania:

Współpraca z samorządami gminnymi w zakresie wdrażania obszarów i obiektów chronionych istniejących i projektowanych na mocy przepisów ustawy o ochronie przyrody, w tym obszarów na styku sąsiadujących gmin, bądź gmin powiatu i powiatów sąsiednich;

Prowadzenie ewidencji indywidualnych form ochrony przyrody, Udział w tworzeniu „dynamicznego i nowoczesnego modelu” ekosystemowej i siedliskowej ochrony

środowiska przyrodniczego poprzez zachowanie ciągłości „węzłów”, „korytarzy” i „łączników” ekologicznych, zwłaszcza w obrębie równoleżnikowego systemu dolin cieków wodnych (rz. Bzura i Rawka) oraz kompleksów leśnych,

Koordynacja i dalszy rozwój sieci tras i ścieżek rowerowych, Wsparcie organizacyjne rekultywacji i rewitalizacji przeobrażonych i zdegradowanych terenów

poeksploatacyjnych, Poszukiwanie w miarę bezkolizyjnego współistnienia priorytetowych inwestycji gospodarczych dla

powiatu skierniewickiego z wykazanymi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi terenów przyległych.Lasy Nadleśnictw na terenie powiatu wchodzące w obszary chronione, ukierunkowuje działania administracji Lasów Państwowych do uzyskania „proekologicznego modelu” gospodarki leśnej, tj. trwałego zachowania lub odtwarzania naturalnych walorów lasu metodami racjonalnej gospodarki leśnej. Praktycznie dotyczy to bieżącej realizacji zapisów planów urządzania lasów nadleśnictw oraz „Programów ochrony przyrody”, zsynchronizowanych z cyklem 10-letniego okresu obowiązywania planów.Renaturalizacja lasów na terenie powiatu powinna wiązać się z dostosowaniem składu gatunkowego wprowadzanych drzewostanów do charakteru siedlisk.Właściwa współpraca nadleśnictw z różnymi podmiotami gospodarczymi zainteresowanymi zagospodarowaniem i użytkowaniem turystycznym lasów, wymaga, a w przyszłości w coraz większym stopniu wymagać będzie, systematycznej koordynacji działań. Działania te winny być oparte przede wszystkim na promocji walorów turystycznych regionu. Priorytetem podstawowym gospodarki leśnej, niezmiennym dla lasów w powiecie, jest utrzymanie ciągłości i trwałości lasu oraz wdrażanie wielofunkcyjnego modelu gospodarki leśnej. Koszty, które należy ponieść na zapewnienie realizacji tego priorytetu, będą różne, a zależeć będą w głównej mierze od uwarunkowań przyrodniczych, aktualnego stanu lasu oraz prognozowania i ograniczania skutków zagrożenia.

152


Kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa, biorącego aktywny udział w procesie dbania o środowisko to cenne i długoterminowe zadanie, które niejednokrotnie trzeba prowadzić na bieżąco i nieustająco. Edukacja ekologiczna jest procesem, którego głównym celem jest ukształtowanie aktywnej i odpowiedzialnej postawy mieszkańców powiatu skierniewickiego w sferze konsumpcji, a także ochrony powietrza, gospodarki wodnej oraz postępowania z odpadami. Właściwie ukierunkowana edukacja ekologiczna mieszkańców przyczyni się do zwiększenia efektywności prowadzonych działań na rzecz ekologizacji, co zapewni ograniczenia niskiej emisji, zmniejszenie ładunku zrzutu ścieków surowych do rzek i potoków a także pozyskanie większej surowców wtórnych, zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowisko.Realizacja zadań zaproponowanych w niniejszej aktualizacji przyczyni się do zwiększenia atrakcyjności powiatu skierniewickiego, polepszenia warunków życia i zdrowia mieszkańców, inwestowania przez przedsiębiorców a także poprawy jakości walorów środowiskowych i skuteczniejszej ochrony terenów prawnie chronionych oraz tych o walorach rekreacyjno -wypoczynkowych.

Wykaz użytych skrótów:APGO – Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami

B(a)P – benzo(a)piren,

b.d. – brak danych,

BZT5 – Pięciodniowe biologiczne zapotrzebowanie na tlen,

C6H6 – benzen,

ChZT – Chemiczne zapotrzebowanie na tlen,

CNG - (ang. Compressed Natural Gas) - gaz ziemny w postaci sprężonej do ciśnienia 20-25 MPa,

CO – tlenek węgla,

CO2 – dwutlenek węgla,

DN – nominalna średnica zewnętrzna,

DSM – techniki zarządzania popytem,

GJ, kWh, MWh – jednostka pracy, energii oraz ciepła (0,001 MWh = 1 kWh = 1*1000*W*60*60*s = 3 600 000 Ws = 3 600 000 J = 3 600 MJ = 3,6 GJ),

GZWP – Główny Zbiornik Wód Podziemnych,

HC, HCal, HCar – węglowodory,

JCWP – Jednolite części wód podziemnych,

KPGO 2010 – Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010,

KPOŚ – Krajowy Plan Oczyszczania Ścieków,

kV – jednostka napięcia,

Mg – jednostka masy (tony),

MPa - jednostka ciśnienia - megapaskal (106 Pa),

MPOP – Miejskiego Programu Ochrony Powietrza,

MW – jednostka mocy cieplnej,

NN – najwyższe napięcie,

nN – niskie napięcie,

NOx- tlenki azotu ,

Pb – ołów,

PGO – Plan Gospodarki Odpadami,

PM10 – cząstki pyłu zawieszonego o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów,

PONE – Program Ograniczenia Niskiej Emisji,

POP – Program Ochrony Powietrza,

153


PREP - Plan Redukcji Emisji Przemysłowych,

Qnom – przepustowość nominalna,

SN – średnie napięcie,

SOx – tlenki siarki,

SRP – Stacja Redukcyjno Pomiarowa,

TSP – pył ogółem,

UPWP – Użytkowy Poziom Wód Podziemnych,

WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,

WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska,

WN – wysokie napięcie,

WR-5 – oznaczenie kotła wodnego rusztowego, ciepłowniczego o mocy cieplnej na wyjściu wynoszącej 5 Gcal/h (1 Gcal/h = 1,163 MW),WWA – wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne lub PAH z ang. polycyclic aromatic hydrocarbons

154

http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_angielski

bip.powiat-skierniewice.plbip.powiat-skierniewice.pl/upload/4150/POS Powiat... · Web viewProgram...

Documents

Transcript of bip.powiat-skierniewice.plbip.powiat-skierniewice.pl/upload/4150/POS Powiat... · Web viewProgram...