BIOS - Leksykon Kieszonkowy

5/10/2018 BIOS - Leksykon Kieszonkowy - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/bios-leksykon-kieszonkowy-55a0c69784add 1/97



BIOS Leksykon kieszonkowy

Andrzej Pyrchla

HELION



Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie

całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiej koi wiek postaci

jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną,

fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym,

magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskichniniejszej publikacji.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakamifirmowymi bądź towarowymi ich właścicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorąjednak

żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związanez tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich.

Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnejodpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystaniainformacji zawartych w książce.

Redakcja: Krzysztof Zemanek

Wydawnictwo HELIONul. Chopina 6, 44-100 GLIWICE

tel. (32) 231-22-19, (32) 230-98-63

e-mail: [email protected]

WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)

Drogi Czytelniku!

Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres

http://helion.pl/user/opinie7bioslk Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

ISBN: 83-7361-221-1

Copyright © Helion 2003

Printed in Poland.

Druk: Zakład Poligraficzny W. Wiliński, Gliwice, ul. Chopina 6, tel./fax 231-32-16



Spis treści

Wstęp , 5

Rozdział 1. BIOS — zarys ogólny 7

Rozdział 2. Wejście do menu BIOS-u 9

Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 11Układ menu BIOS-u 11Opcje menu Standard CMOS Features 11Opcje menu Advanced BIOS Features 16Opcje menu Advanced Chipset Features 27Opcje menu Integrated Peripherals 37

Opcje menu Power Management Setup 49Opcje menu CPU Setup/Frequency Voltage Control

lub Ratio/Vottage Control 56Opcje menu PnP/PCI Configuration setup 60Opcje menu PC Health Status 64Predefiniowane ustawienia BIOS-u 68Ustawienia hasła 70Zapis końcowych ustawień 71

Rozdział 4. Aktualizacja wersji BIOS-u 72 Identyfikacja płyty głównej

v.72

Identyfikacja BIOS-u 76Programowanie układu flashrom 78

Rozdział 5. Awaria BIOS-u 81Naprawa w przypadku aktywnego obszaru BootBlock 82

Gdy widać jedynie czarny ekran monitora 84Gdy także BootBlock jest uszkodzony 84Gdy układ flashrom jest wlutowany w płytę 86Gdy układ umieszczony jest w podstawce

i zawiodły wszystkie możliwości jego reanimacji 87



Rozdział 6. Przydatne linki do stron poświęconych

zagadnieniom związanym z BIOS-em 88 Producenci BIOS-ów 88Strony przydatne w trakcie poszukiwania uaktualnień

i identyfikacji BIOS-ów 88Strony producentów płyt głównych 88

Zakończenie

Skorowidz 91




WstępCelem tego leksykonu jest wyszczególnienie oraz opisanie moż-liwie jak największej liczby dostępnych opcji w BlOS-ie dzisiej-szych płyt głównych. Zdaję sobie sprawę z tego, że czytając tenleksykon, możesz nie znaleźć interesującej Cię opcji i jej opisu.

Wynika to z tego, że na rynku w bardzo szybkim czasie przy- bywa nowych płyt głównych i — co za tym idzie — także no-

wych rozwiązań wprowadzanych przez producentów w pro-gramie SETUP zawartym w BlOS-ie komputera. Przedstawiony

w tej książce opis funkcji został podzielony zgodnie z klasyfika-cją na menu i podmenu występujące najczęściej w nowoczesnychBlOS-ach płyt głównych.

Oczywiście, jest wielu producentów BIOS-u, np. Award, Ami, P/io-

enix oraz kilku innych; produkty tych innych niż wymienione tuz nazwy firm jednak praktycznie nie są spotykane na naszymrynku komputerowym, dlatego też nie będą tu omawiane. Skon-centrowałem się natomiast na omówieniu tych BIOS-ów, którepochodzą od wspomnianych wyżej trzech głównych ich wytwór-ców. Zdecydowałem się jednak nie stosować tu podziału na BlOS-y konkretnych producentów, ponieważ z uwagi na częste zazębia-

nie się w nich tych samych opcji do prezentowanego tu opisumógłby wkraść się niepotrzebny i niczym nie uzasadniony nieład.Z tego jednak względu może się zdarzyć, że w swoim BlOS-ienie znajdziesz którejś z omawianych przeze mnie funkcji; ich

brak będzie wynikał z tego, że akurat Twoja płyta główna może



ich nie obsługiwać. Starałem się opisać maksymalną liczbę opqi, jakie można napotkać. Warto tu dodać, że uwzględniłem naj-

nowsze konstrukcje płyt głównych dostępnych na rynku w czasie,kiedy pisałem tę książkę; wśród nich wymienić można płyty zbu-dowane z wykorzystaniem chipsetów firm VIA {KT333, KT400),SIS, NFORCE2, INTEL 845PE, INTEL 7205 — a więc wszystkich

najbardziej popularnych obecnie chipsetów montowanych na pły-tach oferowanych na naszym rynku.

BIOS. Leksykon kieszonkowy



Rozdział 1. BIOS — zarys ogólny

Słowo BIOS jest skrótem od angielskiej nazwy Basic Input-Output System (podstawowy system wejścia-wyjśda). BIOS jest pierwszymoprogramowaniem, które jest uruchamiane w trakcie włączeniakomputera. Odpowiada przede wszystkim za pracę wszystkichpodstawowych urządzeń; oprócz tego spełnia kilka innych funkcji.Oprogramowanie to nie jest zapisane na dysku twardym czy pły-cie CD, lecz jest umieszczone na płycie głównej, w układzie

pamięci stałej.

Pamięć stałą w postaci flashrom można przeprogramowywać,np. w celu załadowania nowej wersji BIOS-u, gdy starsza nie jest w stanie poprawnie rozpoznać i zidentyfikować, a co za tymidzie także poprawnie obsłużyć np. nowego, większego dyskutwardego lub nowego typu procesora. W nowych konstrukcjach

płyt głównych producenci umieszczają drugą pamięć flashrom,której zadaniem jest przepisanie do podstawowego układu pra- widłowej zawartości, umieszczonej właśnie w zapasowym ukła-dzie flashrom, w przypadku nieudanej aktualizacji BIOS-u lub jegoutraty bądź zniszczenia w wyniku ataku wirusa. Takie rozwią-zanie z dwoma układami pamięci stałej nazywane jest mecha-nizmemDualBios.

Konfiguracja BIOS-u jest możliwa za pomocą specjalnego, pseu-dograficznego interfejsu, popularnie zwanego SETUP-em. Wersjai rodzaj BIOS-u zależą w dużym stopniu od konkretnej płyty głów-nej, pod kątem której jest on optymalizowany.

Poprawne ustawienia opcji zawartych w BlOS-ie mają szczególneznaczenie dla stabilnej i wydajnej pracy komputera i wszystkich

jego podzespołów. Jak już wspomniano, obecnie na rynku kom-puterów możemy spotkać BlOS-y następujących producentów:

Rozdział 1 BIOS zarys ogólny



Rozdział 1 BIOS — zarys ogólny

• Award,

• Ami,

• Phoenix.

Oczywiście, większość opcji udostępnianych w BlOS-ach tychfirm będzie się pokrywała, chociaż mogą się w nich nieco ina-czej nazywać lub znajdować w innych miejscach; jednak ichznaczenie będzie identyczne. W następnych podrozdziałach opi-sałem wszystkie najważniejsze opcje mające istotny wpływ naszybkość, poprawność i stabilność pracy komputera. Starałem sięnie skupiać na jednym rodzaju BIOS-u, dzięki czemu bez więk-szych problemów powinieneś sobie poradzić z każdą wersją tego

ważnego oprogramowania.

W chwili, kiedy książka ta trafi do Twoich rąk, na rynku znaj-dzie się już zapewne wiele nowych płyt głównych, z nowymi

możliwościami i z nowymi funkcjami zaszytymi w BlOS-ie.





Rozdział 2. Wejście do menu BIOS-u

Jeżeli chcesz zajad się zmianą ustawień BIOS-u, musisz dostać siędo specjalnego menu. W zależności od producenta sprzętu, wej-ście do menu BIOS-u może się odbywać na różne sposoby, jednak zasada postępowania jest zawsze taka sama. Podczas uruchamia-nia komputera, mniej więcej w chwili, gdy następuje testowaniepamięci operacyjnej — na pewno zwróciłeś uwagę na „licznik"pracujący w lewym górnym narożniku monitora — należy wcisnąći przytrzymać jeden lub kilka klawiszy. Najpopularniejszym klawi-szem-kluczem, otwierającym menu BIOS-u jest Del (rysunek 2.1).Oczywiście, możesz spotkać się z jeszcze innymi służącymi dotego klawiszami lub kombinacjami klawiszy, np. Fl, F2 lub Esc.

Rysunek 2.1. Ekran startowy

Zazwyczaj informacje o klawiszu otwierającym menu BIOS-u wy-świetlane są w lewym dolnym narożniku ekranu monitora pod-czas startu komputera. Jeżeli Twój pecet nie wyświetla odpowied-niej informacji, musisz sprawdzić w dokumentacji płyty głównej, w jaki sposób można się dostać do ustawień BIOS-u.

Pamiętaj, że musisz nacisnąć odpowiedni klawisz; dobrze jesttakże przytrzymać go przez chwilę, dzięki czemu masz pewność,że uda Ci się wejść do odpowiedniego panelu kontrolnego. Jeżeli

Rozdział 2. Wejście do menu BIOS-u



nie udało Ci się otworzyć BIOS-u, musisz jeszcze raz uruchomićkomputer i nacisnąć odpowiedni klawisz nieco wcześniej niż po-przednim razem.

W zdecydowanej większości przypadków po wejściu do ustawień

BIOS-u na ekranie Twojego monitora powinny pojawić się napisy

wyświetlane na niebieskim lub szarym tle (rysunek 2.2).

Rysunek 2.2. Menu główne BIOS-u

Zwróć uwagę na to, że opcje zgrupowane są w dwóch kolum-nach, natomiast bezpośrednio pod nimi znajduje się opis klawi-szy, z których będziesz korzystać, a także krótki opis aktualnieaktywnej pozycji w menu.

Aktywna pozycja w menu BIOS-u zawsze jest podświetlona innymkolorem, dzięki czemu łatwo jest zlokalizować miejsce, w którymaktualnie się znajdujemy. Do zmiany aktywnej opcji służą kla-

wisze strzałek — w prawo, w lewo, w górę i w dół. Za pomocą

klawisza Enter możesz wejść głębiej w ustawienia danej sekcji.

Poza opisanymi klawiszami możesz używać klawiszy Enter, Page-

Doitm i PageUp do zmiany wartości poszczególnych opcji. W nie-

których BlOS-ach klawisze służące do poruszania się po menumogą być nieco inne, np. +, -, spacja. Najczęściej jest to opisane

w głównym menu programu Setup.

10 BIOS. Leksykon kieszonkowy



Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u

Przedstawię teraz opis funkcji oraz ich sugerowane ustawienia, jak również kilka praktycznych porad związanych z prawidłowymskonfigurowaniem funkcji BIOS-u.

Układ menu BIOS-uStandard CMOS Features

Ustawienia podstawowe

Adimnced BIOS Features

Ustawienia zaawansowane

Adimnced Chipset Features

Ustawienia zaawansowane pracy chipsetu płyty głównej

Integrated Peripherals

Konfiguracja urządzeń peryferyjnych

Power Management Setup

Konfiguracja zarządzania energią

CPU SetupfFreauency Voltage Control

Konfiguracja procesora oraz magistrali FSB

PnP/PCI Configuration setupKonfiguracja mechanizmu Pług and Play oraz PCI

Health Status/Hardware Monitor

Opcje dotyczące monitoringu sprzętu

Opcje menu Standard CMOS Features

W tym menu znajdziesz podstawowe ustawienia związane z datą,czasem, a także odpowiedzialne za obsługę dysków twardych orazstacji dyskietek.

Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 11



f g j

Musisz wiedzieć, że płyta główna, a dokładnie BIOS, wyposażo-no w zegar, który działa nawet wtedy, gdy wyłączysz komputer.Dzieje się tak dlatego, że na płycie głównej umieszczono dodat-kowy akumulator zasilający pracę BIOS-u i wbudowany zegar.

W celu zmiany wymienionych w tym punkcie parametrów mu-sisz wejść do menu Standard CMOS Features i za pomocą wspo-mnianych już klawiszy strzałek oraz PageUp i PageDown zmienićodpowiednie wartości.

System Datę

Dostępne wartości: Month/Day/Year (Miesiąc/Dzień/Rok)

Umożliwia zmianę daty, najczęściej w formacie:

Month

Miesiąc (liczbowo — od 1 do 12, lub nazwą miesięcy, w za-

leżności od BIOS-u).

Day

Dzień (liczbowo, od 1 do 31).

Year

Rok (liczbowo, zakres zależny od wersji oraz producenta

BIOS-u).

System Time

Dostępne wartości: hh/mm/ss (godziny/minuty/sekundy)

Umożliwiazmianę ustawień czasu.

Niemal każda płyta główna ma domyślnie ustawione automa-

tyczne wykrywanie zainstalowanych dysków twardych. Odpo- wiednie opq'e znajdują się w menu Standard CMOS Features. Opcje

odpowiedzialne za ustawienia wykrywania dysków twardych

22 BIOS. Leksykon k ieszonkowy



znajdują się bezpośrednio pod polami daty i czasu. W tym przy-padku mamy cztery opcje:

IDE Primary Master Pierwsze urządzenie przyłączone do pierwszego kanałukontrolera.

IDE Primary Slave

Drugie urządzenie przyłączone do pierwszego kanału kon-trolera.

IDE Secondary Master

Pierwsze urządzenie przyłączone do drugiego kanału kon-trolera.

IDE Secondary Slave

Drugie urządzenie przyłączone do drugiego kanału kon-trolera.

Z płytą główną zintegrowany jest kontroler, który tworzą dwa ka-nały: Primary oraz Secondary; na każdym z tych kanałów możnapodłączyć dwa urządzenia — Master i Siane. W zależności od tego,gdzie i w jakim trybie podłączyłeś dysk, w przypadku, gdy chceszzmienić pewne ustawienia, musisz wybrać odpowiednią opcję,a następnie nacisnąć klawisz Enter, by wejść do szczegółowychustawień danego urządzenia.

AutoNajprostszym ustawieniem jest właśnie ten tryb; kiedy jeston wybrany, zostanie uaktywnione automatyczne wykrywa-nie wszystkich podłączonych do kontrolera urządzeń, dziękiczemu nie będzie potrzeby konfigurowania ich w BlOS-iei znajomości parametrów ich pracy.

User

Ręczne ustawienie opcji użytkownika dla konkretnych pa-rametrów dysków twardych; najczęściej prawidłowe dane




dotyczące ich parametrów podane są na naklejkach znamio-

nowych, umieszczonych na obudowie dysku twardego. Oto

opcje dostępne w przypadku wyboru ustawień ręcznych:

• Type — typ dysku wybierany z 45 predefiniowanych

wpisów.

• Size — przybliżona pojemność dysku, wyliczona na pod-

stawie parametrów sektorów, głowic, cylindrów.

• Cyls — liczba cylindrów.

• Head — liczba głowic.

• Precomp — te parametry są ignorowane przez nowe kon-

trolery IDE; można zatem ich nie ustawać.

• Landz — numer cylindra, na którym jest parkowana

głowica dysku twardego.

• Sector — liczba sektorów przypadających na jeden cy-

linder.

• Modę — tryb pracy dysku twardego.

• 32 Bit Transfer Modę — on/off; odpowiednio włącza lub

wyłącza 32-bitowy dostęp do dysku. Jeśli to możliwe,

powinieneś włączyć tę opcję. W niektórych przypadkachprzy pracy z systemem WinNT może jednak ona po-

wodować błędy, co w ostateczności może doprowadzić

do utraty danych. Są to jednak przypadki bardzo od-

osobnione.

Pamiętaj, że dla napędów optycznych nie musisz nic ustawiać.

Możesz również w ich przypadku pozostawić wartość Auto.

Bezpośrednio pod ustawieniami dysków twardych znajdują się

dwie opcje odpowiedzialne za ustawienie staqi dyskietek. Zwią-

zane z nimi pola noszą odpowiednio nazwy Drive A oraz Drive B.




y y

•ml i i i i i

Jeżeli posiadasz stację dyskietek, to koniecznie musisz ją usta- wić w BlOS-ie komputera; w przeciwnym razie stacja będzie

niewidoczna dla systemu. Jak widzisz, możesz mieć podłączonedwie staq'e dyskietek — pierwsza będzie miała przypisaną literę

A, a druga B.

W niektórych typach BIOS-u można spotkać jeszcze opcję Floppy3 Modę Support, która jest dla nas raczej nieprzydatna. Umożli-

wia ona poprawne działanie stacji dyskietek 3,5" o pojemności1,2 MB zamiast standardowej 1,44 MB — opcja ta powinna zostać

wyłączona (Disabled).

Halt On

Dostępne wartości: Ali Errors/No Errors/All, But Keyboard/Ali, But

Diskette

Opcja ta odpowiada za zachowanie się komputera podczas jegostartu. Dokładniej mówiąc, chodzi o to, że przy starcie BIOS spraw-dza, czy do komputera jest podpięty zestaw koniecznych urzą-dzeń — klawiatura i monitor. Jeżeli nie zostanie wykryta np.klawiatura, komputer zatrzyma się i na ekranie wyświetli komu-nikat o błędzie. Gdy komputer ma pełnić funkcję serwera, który nie musi mieć na stałe podłączonych monitora i klawiatury, mo-żesz zmienić wartość w polu Halt On, dzięki czemu przy urucha-mianiu komputera wspomniany błąd nie będzie zgłaszany.

Ali Errors

Zatrzymanie uruchamiania komputera w przypadku każ-dego wykrytego błędu.

No Errors

Komputer będzie kontynuował uruchamianie nawet gdy

zostaną wykryte błędy.

Ali, But Keyboard

Zatrzymanie uruchamiania komputera w przypadku każ-dego wykrytego błędu poza błędem klawiatury.

Rozdział 3 Konfiguracja BIOS u 15



Rozdział 3 Konfiguracja BIOS-u 15

Ali, But Diskette

Zatrzymanie uruchamiania komputera w przypadku każ-

dego wykrytego błędu poza błędem stacji dyskietek FDD.Pozostałe opcje zgromadzone w opisanej części BIOS-u, mają cha-rakter informacyjny; możesz się z nich dowiedzieć, ile pamięciRAM zainstalowano w komputerze.

Base memory Wydzielone 640 kB z pierwszych 1024 kB.

Other memoryReszta 384 kB z pierwszych 1024 kB.

Extended MemoryPamięć rozszerzona; jest to wartość zależna od ilości pamięciRAM zainstalowanej w komputerze.

Tołnl Memory

Całkowita pojemność pamięci RAM zainstalowanej w kom-puterze.

Po wprowadzeniu wszystkich zmian możesz wrócić do głównegookna BIOS-u; wystarczy, że naciśniesz klawisz Esc. Nie obawiaj się,użycie tego klawisza nie spowoduje powrotu do starych ustawień.

Opcje menu Advanced BIOS Features W t y m m e n u B I O S - u u m i e s z c z o n o s z e r e g o p c j i o d p o w i e d z i a l n y c h

z a d o k ł a d n e d o s t r o j e n i e p r a c y c a ł e g o k o m p u t e r a .

O p i s a ł e m t u t a j — z d o ś ć d u ż ą d o k ł a d n o ś c i ą — w y b r a n e o p q ' e d o -s t ę p n e w t y m m e n u ; T y z a ś , w z a l e ż n o ś c i o d s p e c y f i k i k o n f i g u -r a c j i T w o j e g o k o m p u t e r a , m u s i s z w y b r a ć o d p o w i e d n i e w a r t o ś c ii u s t a w i ć j e .




y z y

Virus warning

Dostępne wartości:Disabled/Enabled

Opcja ta włącza (lub wyłącza) kontrolę antywirusową bootsektora

dysku twardego — MBR (Master Booł Record). Przed instalacją sys-temu powinieneś wyłączyć tę opcję (Disabled), gdyż może ona po-

wodować nieprawidłowe działanie komputera. Dokładniej mówiąc,podczas instalaq'i systemu operacyjnego, np. MS Windows, zapi-sanie informacji startowych do bootsektora będzie niemożliwe,

bądź uzależnione od udzielenia odpowiedzi na pytania wyświe-tlane w szeregu okien ukazujących się na ekranie monitora. Opro-gramowanie antywirusowe wbudowane w BIOS płyty głównejchroni jedynie przed wirusami dyskowymi, które modyfikują MBR.

Tymczasem współczesne wirusy należą do zupełnie innej generacji.Nie spotyka się już dzisiaj praktycznie wirusów, które modyfikują sektory startowe dysku twardego. Obecna „moda wirusowa" idzie

w kierunku zapychania Internetu, a więc zabezpieczenie wbudowane w płytę jest bezużyteczne i znacznie lepiej i bezpieczniej za-stosować zamiast niego dobre oprogramowanie antywirusowe.

Trend ChipAway Virus

Dostępne wartości:Disabled/Enabled/ChipAway

Opqa ta w działaniu nie różni się od poprzednio omówionej. Jeślisystem operacyjny wymaga sterownika EMM386.EXE (np. japoń-ska wersja Windows 98SE) i uaktywniona jest ochrona antywiru-sowa, należy załadować sterownik z parametrem NOEMS (np.EMM386.EXE NOEMS). Najlepiej jednak postąpić dokładnie jak

w przypadku poprzedniej opcji, po prostu wyłączając tę funkcję.

Y2K Monitor





f g j

W niektórych płytach głównych wciąż można spotkać się z tą

opcją. Obecnie jest ona już nieprzydatna; jej zadaniem było monito-

rowanie ewentualnych błędów zgodności z rokiem 2000. Jeśli TwójBIOS ją posiada, ustaw dla niej wartość Disabled.

CPU internat cache


Włącza (lub wyłącza) wewnętrzną pamięć cache LI procesora.

Opcja ta powinna być zawsze włączona. Jeżeli wyłączysz we-

wnętrzną pamięć procesora, spowoduje to zauważalny spadek

jego wydajności i spowolnienie pracy.

External Cache

Dostępne wartości:Disabled /Enabled

Włącza (lub wyłącza) zewnętrzną pamięć cache L2 procesora. Opcja

ta powinna być zawsze włączona; w przypadku wyłączenia jej

nastąpi spowolnienie pracy i spadek wydajności systemu. W star-

szych konstrukcjach komputerów pamięć ta była umieszczona na

płycie głównej, w dzisiejszych zaś jest ona zintegrowana z proce-

sorem, dzięki czemu jest znacznie bardziej wydajna.

CPU L2 Cache ECC Checking


Za pomocą tych opq'i możesz włączyć (lub wyłączyć) korektę pa-

rzystości dla pamięci podręcznej cache L2 procesora. Jeżeli opcja

ta będzie włączona, to małym kosztem wydajności zyskasz nastabilności. W przypadku jej wyłączenia natomiast osiągniesz nie-

wielki wzrost wydajności, ale może się to odbyć kosztem możli-

wości wystąpienia niestabilnej pracy komputera. Moim zdaniem





lepiej wybrać stabilność niż niewielki wzrost wydajności — pole-cam zatem wartość Enabled.

Quick Power On Self Test/Quick Boot


To kolejna opcja znajdująca się w BlOS-ie komputera. POST to wewnętrzny test przeprowadzany przez BIOS jeszcze przed wy-startowaniem systemu operacyjnego, mający na celu wykrycieewentualnych błędów na poziomie sprzętowym. Sprawdzane są między innymi pamięć RAM oraz inne podzespoły; w przypadku

np. źle działającej karty graficznej lub pamięci RAM i niemoż-ności wyświetlenia informacji o błędzie na ekranie monitora, wy-dawana jest seria dźwięków, sygnalizująca rodzaj uszkodzenia.

Włączenie tej opcji spowoduje dokładniejsze, ale dłużej trwającetestowanie modułów pamięci. Wystarczy tylko raz włączyć tęopcję w celu sprawdzenia, czy nie pojawią się informacje o ewen-tualnym błędzie; jeżeli wszystko jest w porządku, wyłącz ją. Dzięki

temu wcześniej zostaną zakończone procedury testujące, co w efe-kcie przyczyni się do szybszego rozpoczęcia ładowania systemuoperacyjnego.

Następne opq'e odpowiadają za kolejność przeszukiwania dys-ków twardych, stacji dyskietek czy też napędów optycznych podkątem obecności sektora startowego. W zależności od typu BIOS-u,

sposób ustawienia kolejności urządzeń startowych może się niecoróżnić. Mam nadzieję, że bazując na moim opisie, dasz sobie radęi poprawnie ustawisz odpowiednie opcje.

SATA/RAID/SCSI Boot Order

Jeśli masz dodatkowy kontroler, np. zintegrowany z płytą głów-ną (może to być kontroler wykonany w najnowszej technologiidla dysków SATA — Serial ATA — lub RAID), opcja ta umożliwi




Ci wybranie, który kontroler będzie miał pierwszeństwo bootowa-nia systemu (wczytania sektora startowego). Opcje, spośród któ-rych możesz wybrać, to :

• SCS/ — kontroler w postaci karty PCI SCSI,

• RAID — kontroler pracujący w trybie RAID,

• SATA — kontroler Serial ATA.

First Boot demce

Pierwszy napęd w kolejce uruchamiania.

Second Boot demce

Drugi napęd w kolejce uruchamiania.Third Boot derice

Trzeci napęd w kolejce uruchamiania.

Boot other demce

Inne urządzenie służące do uruchomienia systemu opera-cyjnego, np. kontroler SCSI lub karta sieciowa.

W praktyce wygląda to tak, że komputer podczas startu sprawdza,czy może uruchomić system operacyjny z urządzenia ustawionego w pierwszej z wymienionych opcji. Jeżeli pierwsze urządzenie nieposiada informacji startowych, automatycznie jest sprawdzanedrugie, a później trzecie. W przypadku gdy żadne z ustawionychurządzeń nie posiada sektora startowego, na ekranie monitorapojawi się odpowiedni komunikat.

Jeżeli instalujesz system operacyjny na zupełnie nowym i pustymdysku twardym, musisz jako pierwszy napęd ustawić CD-ROM,gdyż komputer powinien zostać uruchomiony ze startowej płyty CD, zawierającej wersję instalacyjną systemu operacyjnego. W dawnych czasach do uruchomienia komputera używano sta-cji dyskietek i dyskietki startowej, ale dzisiaj ustąpiła ona płycieCD, chociaż czasem możliwość startu z dyskietki okazuje się

przydatna.

20 BIOS. Leksykon kieszonkowi/



W sytuacji, gdy na swoim dvsku twardym posiadasz juz zain-stalowany system operacyjny, jako pierwsze urządzenie startowepowinieneś ustawie ten właśnie dvsk. Dzięki temu zaoszczędziszsporo czasu, potrzebnego na sprawdzenie, z którego urządzeniakomputer ma się uruchomić.

W większości wers]i BIOS-ów napotkasz następujące możliwości wyboru urządzeń, z których będziesz mógł uruchomić systemoperacyjny:

• FLOPPY — stacja dyskietek,

• LS/ZłP —- napędy LS120 lubZIP,

• HDD-0 — dysk na kontrolerze PIUMARY MASTER,

• HDD^l — dysk na kontrolerze PRIMARY SLAVE,

• HDD-2 — dysk na kontrolerze SECONDARY MASTER,

• HDD-3 — dysk na kontrolerze SECONDARY SEAVE,

• SCSI — zewnętrzny, w postać; kart PCI, lub zintegrowany z płytą kontroler SCSI,

• CD-ROM — napęd CD-ROM. CD-RW, DVD-ROM oraz inneurządzenia optyczne,

• LAN — uruchomienie poprzez sieć lokalną,

• USB FDD — w najnowszych konstrukcjach płyt głównych

napęd FDD podłączony do portu USB,

• USB CDROM — w najnowszych konstrukcjach płyt głów-nych napęd CD-ROM podłączony do portu USB,

• USB HDD — w najnowszych konstrukcjach płyt głównychdysk twardy podłączony do portu USB,

Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u



• USB Drive all — w najnowszych konstrukcjach płyt głów-nych inne umożliwiające rozruch nośniki podłączone doportu USB.

HDD S.M.A.R.T CapabilityDostępne wartości: Disabled /'Enabled

S.M.A.R.T (Self Monitoring Analysis And Reporting) włącza lub wy-

łącza system monitoringu i wczesnego ostrzegania przed ewen-tualną usterką dysku twardego. Opcja ta jest obsługiwana przez

większość nowych dysków twardych. Warto ją włączyć, ponieważ

jej wyłączenie i tak nie przyniesie wzrostu wydajności. Opcja ta mo-że być umieszczona w różnych menu BIOS-u, niekoniecznie w Ad-vanced BIOS Features; jest to uzależnione od producenta BIOS-u.

Fuli Screen Logo Show

Dostępne wartości: Bios/Silent

Opcja ta włącza i wyłącza wyświetlanie pełnoekranowego logo fir-my, która wyprodukowała płytę główną; dostępne ustawienia to:

• Bios — wyświetla informacje testu POST,

• Silent — wyświetla pełnoekranowe logo; najczęściej naci-śnięcie klawisza TAB powoduje przejście do podglądu aktu-alnie wyświetlanych informacji procedury testującej POST.

Hyper Threading Function

Dostępne wartości: Disabled/Enabled

Włącza lub wyłącza w najnowszych konstrukcjach płyt głównych

(przystosowanych pod platformę Intel Pentium 4 HT) obsługę no-

woczesnej technologii, która pozwala procesorowi wykonywać




większą liczbę operacji w tym samym czasie i skutecznie podnosi wydajność komputera. Włącz ją, jeśli posiadasz wspomniany pro-cesor. Jeśli Twój procesor nie wykorzystuje technologii HT, tozmiany w tej opcji nie będą dostępne.

MPS Revision

Dostępne wartości: 1.4/1.1.

Opcja dostępna dla platform wieloprocesorowych; umożliwiazmianę wersji MPS (Multiprocessor Specification). Możliwe ustawie-

nia to 1.4 oraz 1.1. Powinieneś sprawdzić w dokumentacji systemu

operacyjnego, z jaką wersją MPS pracuje Twój system.

Flash Protection


Włączony/wyłączony. Zabezpieczaflashrom przed nieautoryzowanym zapisem. Jeśli chciałbyś np. uaktualnić wersję BIOS-u, mu-

sisz tę opcję wyłączyć; w innym przypadku warto pozostawić ją włączoną.

Swap Floppy Drive


Jeżeli posiadasz podłączone do płyty głównej np. dwie stacje dys-kietek, opcja ta pozwala na zamianę ich statusu (kolejności) z A

na B oraz z B na A. Szczególnie przydatne było to kiedy korzy-stano z dwóch formatów dyskietek — stacja dyskietek 3,5 calaustawiona była jako A, zaś stacja dyskietek 5,25 cala działała jakostacja B. W tej chwili opcja ta jest mało przydatna, gdyż nie ma

już w sprzedaży dyskietek 5,25 cala.




Bo ot Up Floppy Dńve

Dostępne wartości:Disabled/'Enabled

Zadaniem tej opcji było wykrycie pojemności włożonego no-

śnika dyskietki. Aktualnie używa się jedynie dyskietek 3,5 calao pojemności 1,44 MB, więc spokojnie możesz tę opcję wyłą-czyć; w ten sposób zaoszczędzisz nieco czasu podczas startusystemu.

Boot Up Numlock Status

Dostępne wartości:Disabled/ Enabled Uaktywnia klawiaturę numeryczną w trakcie startu komputera.

W niektórych płytach głównych po zamknięciu systemu i wyłą-czeniu komputera może dalej świecie dioda Num Lock na klawiaturze, co przypomina o tym, że prąd nadal dochodzi dopłyty głównej.

Gate A20 Option

Dostępne wartości:Fast/Normal

Opcja ta zmienia sposób adresowania pamięci powyżej 1 024 kB;przełączenie do trybu Fast przyspieszy pracę komputera i z tego względu ustaw tę opq'ę w ten właśnie sposób.

Typematic Ratę setting


Umożliwia zmianę parametrów dla opóźnień i samopowtarzal-ności klawiatury. Po włączeniu można przeprowadzić edycję w opq'ach, które zostaną teraz omówione: Typematic Ratę oraz Type-matic Delay.




Typematic Ratę

Dostępne wartości: 6, 8, 10,12,15, 20, 24, 30

Odpowiada za ustawienie samopowtarzalności klawiatury w przy-

padku przytrzymania klawisza. Standardowe ustawienia to 6 lub 8.Moim zdaniem wartości domyślne można pozostawić bez zmian.Opcja ta jest dostępna tylko wtedy, gdy została włączona Type-matic Rutę Setting.

Typematic Delay

Dostępne wartości: 250, 500, 750,1000 Określa opóźnienie w oczekiwaniu na kolejne powtórzenie znaku w przypadku przytrzymania klawisza na klawiaturze. Wartość tejopcji nie ma większego znaczenia i standardowo jest ustawionana 250 milisekund. Opcja ta jest dostępna tylko wtedy, gdy zo-stała włączona Typematic Ratę Setting.

Security Option

Dostępne wartości: System, Setup

Ta opcja BIOS-u umożliwia zabezpieczenie hasłem startu kompu-tera. W zależności od wybranej wartości, masz do dyspozycji dwapoziomy zabezpieczenia. W przypadku ustawienia wartości Setup

zabezpieczysz hasłem dostęp do BIOS-u komputera. Ustawienie wartości System będzie wymuszało podanie hasła przy każdymuruchomieniu — jeżeli nie zostanie podane poprawne hasło, nieuruchomisz komputera.

Gdy uaktywnisz wspomnianą opcję autoryzaqi przy uruchamia-niu komputera i zapomnisz hasła, jedynym rozwiązaniem będzie

wykasowanie ustawień CMOS za pomocą odpowiedniej zworki

na płycie głównej — sprawdź w dokumentacji płyty głównej loka-lizację zworki.




APIC Mode/Interrupt Modę


Określa sposób przydzielania przerwań (Interrupt Modę). Jeśli opcją

APIC (Advanced Programmable Interrupt Cmtroller) zostanie włączona,

płyta główna będzie dysponowała zwiększoną liczbą przerwańIRQ. Do dyspozycji będą wtedy 24 przerwania. Jeśli opq'a jest wyłączona, pozostaje standardowa liczba dostępnych 15-tu prze-rwań IRQ, Opcja ta może się przydać w systemach wieloprocesorowych. Niestety, po jej włączeniu w systemach Windows XP oraz Windows 2000 możemy spotkać się z problemami związanymiz nieprawidłowym przejmowaniem przerwań przez system. Dla-

tego jeśli nie posiadasz np. systemu wieloprocesorowego, to naj-lepiej wyłącz tę opcję, aby uniknąć ewentualnych problemów zestabilnością komputera. Opcja APIC nie jest obsługiwana przezsystemy Win9x.

OS selectfor DRAM> 64MB

Dostępne wartości: Non-OS2/OS2 lub Yes/No (w zależności odpłyty)

Obecnie jest już raczej nieprzydatna, gdyż kierowana jest do użyt-kowników systemu OS/2. Jeżeli nie używasz tego systemu, to opcjata powinna być ustawiona w pozycji Non-OS2. W niektórych wer-sjach BIOS-u opq'a ta jest opisana jako Boot to OS/2 — wtedy do wyboru będziesz miał wartości Yes/No; ustaw wartość No.

Video Bios Shadow


W przypadku korzystania z systemów MS Windows nie musisz

aktywować tej opqi. Jeżeli jednak komputer ma pracować w MS

DOS-ie, to po włączeniu (Enabled), wskutek przepisania zawartości




BIOS-u karty graficznej z pamięci ROM do szybszej RAM, od-czujesz niewielkie przyspieszenie. Ogólnie opcja ta powinna być

wyłączona, gdyż zdarza się, że po jej włączenia mogą wystąpićproblemy ze stabilnością systemu MS Windows. , -,. •

Cmm-CBWFF Shadow

Dostępne wartości:Disabłed/Enabłed

Urrioźjiwia przepisanie zawartości ROM (bloki po 16 kB) innychkart niż karty graficzne, np. kontrolerów SCSI. Jest to pozostałośćz systemów MS DOS i najlepiej zostawić dla niej ustawienia stan-

dardowe, a więc wyłączone — Disabied. Włączenie nie przyspieszy działania systemu, a może wprowadzić niestabilność. W przy-padku niemal każdej wersji wspomniane opcje występują kilkarazy i różnią się jedynie ustawieniem adresacji. Oto wartości do-stępne w przykładowym BIOS-ie:

•CCOOO-CFFFF Shadow— wyłącz(DisaMed).

• DO00O-D3FFF Shadow —wyłącz (DisoWerf). \-• D4000-D7FFF Shadow— wyłącz(DiśaMed).

• EmOO-DBFFF Shadow— wyłącz (DisafcfeĄ.

Po wprowadzeniu odpowiednich ustawień możesz za pomocą klawisza Esc wrócić do głównego okna BIOS-u. :

Opcje menu Advanced Chipset PeaturesKolejne menu widoczne w głównym oknie BIOS-u nosi nazwę

Admnced Chipset Features i odpowiada za ustawienia parametrówpracy chipsetu płyty głównej.

Musisz jednak pamiętać, że w zależności od rodzaju BIOS-u, a nawet wersji płyty głównej, niektóre opcje mogą się różnić nazwą oraz lokalizacją.

Rozdział 3. Kon figuracja BIOS-u 27



DRAM Titning by SPD


Opcja ta pozwala na wybór między automatycznym wykrywaniem

parametrów osadzonej w gniazdach na płycie głównej pamięciRAM a ręczną konfiguracją jej parametrów. Najlepiej zostawić tę

opcję włączoną; w większości przypadków dane konfiguracyjne

zostaną poprawnie odczytane z układu na pamięciach i sprzęt

będzie działał stabilnie. Jeżeli jednak chcesz przeprowadzić tzw.

overclocking, wyłącz tę opcję i za pomocą dodatkowych parame-

trów ustaw odpowiednie wartości. Dzięki temu będziesz mógł bar-

dziej podkręcić zegar procesora i zyskać kilka dodatkowych MHz.

Pamiętaj jednak, że zmiana parametrów pracy pamięci w przy-

padku kiepskiej jakości modułów może być przyczyną zawiesza-

nia się komputera. Nie ma jasnej i jednoznacznej odpowiedzi,

jak ustawić pamięci podczas podkręcania — musisz do tego dojść

sam, na podstawie testów wydajnościowych całego komputera.

DRAM Cycle Lenght, CAS Latency,CAS Latency Time

Dostępne wartości: SPD/AUTO lub (zależnie od rodzaju BIOS-u):

2T/2.5T/3T

Opcje te są aktywne w przypadku wyłączenia opisanej wyżej opcji

DRAM Timing by SPD. Umożliwiają one własnoręczne ustawie-

nie opóźnień dla pamięci. Możliwe ustawienia to 2T, 2.5T, 3T lub AUTO. Najlepiej zostawić wartości domyślne lub ustawić wartości

zgodne z parametrami posiadanej pamięci. Ustawienie zbyt ma-

łych opóźnień w przypadku złej jakości pamięci może spowodo-

wać niestabilność całego systemu.




DRAM Clock

Dostępne wartości: Auto lub wartości podane w zamieszczonymponiżej opisie opcji

Umożliwia ustawienie częstotliwości, z jaką będzie pracowała pa-mięć. Należy ustawić częstotliwość zgodnie z posiadanym rodza- jem pamięci lub wybrać tryb AUTO. Możliwe ustawienia, w zależ-ności od posiadanej płyty głównej (a konkretnie jej chipsetu), mogą

wynosić 200, 233, 266 oraz 200 MHz. Innymi słowy, jeżeli posiadaszpamięć np. PC133, powinieneś ustawić taktowanie na 233 MHz.

W niektórych nowszych płytach głównych, przeznaczonych dla

pamięci DDR, można spotkać w opcjach konfiguracyjnych niecoinny zapis, np. 200, 266, 333, 400. Są to takie same ustawienie jak omawiane poprzednio, lecz w tym przypadku producent podałoznaczenia w formie x2, dopasowując je do właściwości pamięciDDR (Double Data Rating). Tak więc, jeżeli posiadasz np. pamięćDDR 266, odpowiednią wartością, jaką winieneś ustawić w BlOS-ieswojej płyty głównej, będzie 233 MHz lub (w drugim zapisie)

266 MHz. Gdy nie wiesz, jakie parametry ma Twoja pamięć,możesz oczywiście ustawić tryb AUTO. Musisz pamiętać, że ustawienie częstotliwości większej niż nominalna dla danego typumodułu pamięci RAM może doprowadzić do niestabilnej pracy komputera lub uniemożliwić mu ponowne wystartowanie. Jeżelipo wprowadzonych zmianach komputer nie startuje — użyj znanejCi już zworki do kasowania CMOS.

Bank Interleave

Dostępne wartości:Disabled/2Bank/4Bank

Dzięki tej opcji możesz ustawić przeplot dla banków pamięci. Włączenie przeplotu przyspiesza nieco działanie komputera wsku-tek jednoczesnego odbioru danych z procesora do jednego banku

i równoczesnego wysłania danych z drugiego banku. Po wyłączeniu




przeplotu może nastąpić nieznaczny spadek wydajności, ponie- waż system oczekuje na odświeżenie pamięci po odebraniu da-nych od procesora, a przed ich ponownym wysłaniem. W więk-szości płyt głównych poza włączeniem i wyłączeniem przeplotumożesz włączyć jeszcze tryb przeplotu na cztery banki — 4bank

interleave. Obecnie jest to jedno z ustawień oferujących najwięk-sze szybkości, może jednak powodować niestabilność systemu.Pamiętaj, że jeden moduł pamięci może składać się z kilku ban-ków. Włącz przeplot dla banków pamięci, a w przypadku, gdy Twoja płyta posiada możliwość ustawienia przeplotu w czterech

bankach pamięci, skorzystaj z tej możliwości. Jeżeli w czasie pracy komputer będzie zachowywał się dziwnie, wróć do przeplotu

jedynie w dwóch bankach.

P2C/C2P Concurrency, Peer Concurrency


Opcja ta umożliwia jednoczesny dostęp do pamięci zarówno kar-

tom PCI, jak i CPU (procesorowi). Jeżeli np. w trakcie odtwarzaniamuzyki przez kartę muzyczną, osadzoną w słocie PCI i równo-czesnego kopiowania plików na dysk twardy następuje częstezawieszanie się komputera, włączenie tej opcji może okazać siępomocne. Wspomniany problem często spotyka się w przypadkukorzystania z kart muzycznych SB LIVE.

Fast R-W Turn Around Dostępne wartości:Disabled/Enabled

Uaktywnienie tej opcji może nieco poprawić wydajność i stabilnośćsystemu; jej zadaniem jest ochrona przed zakłóceniami odczytuciągłych obszarów pamięci.




System Bios Cacheable


Opqa ta przenosi BIOS komputera z pamięci ROM, która jest pa-

mięcią stosunkowo wolną, do pamięci RAM.

Video RAM Cacheable


Włączenie tej opcji spowoduje buforowanie pierwszych 64 kB pa-mięci karty graficznej. W nowoczesnych komputerach, pracują-cych w środowisku graficznym typu MS Windows, należy tę opcję

wyłączyć. Włączenie może przyspieszyć pracę jedynie w MS DOS.Pozostawienie wspomnianej opqi włączonej może mieć wpływna niestabilność systemu wynikającą z możliwości konfliktu

w momencie próby zapisu przez program danych w obszarzezajmowanym przez bufor karty graficznej — dlatego proponuję

jej wyłączenie.

AGP Aperture Size

Dostępne wartości: 4/6/16/32/64/128/256

Odpowiada za udostępnianie pamięci operacyjnej dla karty gra-ficznej AGP na potrzeby teksturowania itp. Można ustawić para-

metry wielkości przydzielonej pamięci; pamięć ta jest przydzielanaz zasobów RAM, bez odejmowania ich od sumy pamięci zain-stalowanej w komputerze. Gdy zaistnieje taka potrzeba, jest ona

wykorzystywana dynamicznie. Najlepsze parametry można osią-gnąć w wyniku ustawienia wielkości w zakresie od 64 MB do128 MB. Pamiętaj, że opcja ta dotyczy jedynie kart AGP. Obecnie

wszystkie nowoczesne karty graficzne AGP korzystają z tej opcji, jednak niegdyś można było spotkać takie karty AGP, które niepotrafiły skorzystać z oferowanych przez nią możliwości.




AGP XX Modę

Dostępne wartości: 1/2/4/8

Służy do zmiany trybu pracy AGP w najnowszych konstrukcjachdo 8

x . Zgodnie ze specyfikacją, im większa wartość, tym większa

przepustowość. Oczywiście, karta musi być zgodna z danym stan-dardem. Dziś normą są karty pracujące w standardzie AGP 4*,

choć na rynku oferowane są już karty pracujące z przepustowo-ścią 8 x. W sporej liczbie płyt głównych można ustawić również

wartość AUTO.

AGP Driving Control Dostępne wartości: Auto lub szesnastkowo od 00 do FF

Umożliwia zmianę synchronizaqi sygnału. Opcja powinna zostaćustawiona w tryb Auto; w innym przypadku, po wprowadzeniuzłych parametrów, można doprowadzić do nieprawidłowej pracy karty graficznej, co w rezultacie spowoduje efekt tzw. czarnego

ekranu. Jeżeli nie wiesz, jaki zastosować tryb, poszukaj informacjio nim w dokumentacji karty graficznej, choć rzadko jest ona tampodawana. Gdy płyta posiada opcję Auto, najlepiej wybierz ten właśnie tryb pracy.

AGP Driving Value

Dostępne wartości: Auto/Manuał

Opcja ta odpowiada za podanie wartości poziomu siły sygnału;

najlepiej pozostawić dla niej ustawienie standardowe. Ustawienie

wartości Manuał spowoduje uaktywnienie opcji AGP Drining Con-

trol. Jednak gdy masz problemy z kartą graficzną, np. nie zacho-

wuje się ona zbyt stabilnie, lub gdy posiadasz nieco przetaktowaną

magistralę (auerdocking), możesz spróbować podnieść poziom sy-

gnału. Pamiętaj — im większa wartość, tym większy poziom




sygnału. Musisz jednak uważać, ponieważ podnoszenie poziomusygnału może doprowadzić do zniszczenia karty graficznej. Jeżeli

wszystko działa, to najlepiej pozostaw standardowe ustawienieproducenta.

OnChip USB


Odpowiada za pracę kontrolerów USB na płycie głównej. Jeżelimasz zamiar korzystać z urządzeń USB, np. skanera, drukarki,aparatu cyfrowego itp., zostaw włączoną tę opcję — Enabled.

W niektórych wersjach BIOS-u poza samym włączeniem lub wyłą-czeniem tej opcji będziesz miał również możliwość wyboru liczby aktywnych portów USB. W takim wypadku przykładowe wartościmogą przybrać następującą postać: ALL —- wszystkie włączone —lub 1, 2 oraz 1&2. Jeżeli nie jesteś pewien, ile masz podłączo-nych śledzi z USB i do jakich portów zostały one podłączone, to poprostu włącz wszystkie, wybierając opcję ALL. W przypadku

włączenia wszystkich kontrolerów USB, zarezerwują one na swójużytek jedno lub dwa przerwania — IRQ; nie musisz jednak siętym przejmować, gdyż są to najmniej „konfliktowe" urządzenia

w całym komputerze.

OnChip USB 2.0

Dostępne wartości:Disabled/Enabled USB 2.0 to szybsza wersja portów USB, dostępna w zależnościod producenta płyty głównej. Jeżeli nie posiadasz urządzeń obsłu-gujących nowy standard, możesz z powodzeniem wyłączyć tęopcję; zyskujesz w ten sposób do zagospodarowania jednoz przerwań IRQ, które niewątpliwie byłoby zajęte przez kontroler USB 2.0, gdyby opcja ta została włączona.




USB 2.0 PORT


Możesz tę opcję wyłączyć, jeśli płyta główna, którą posiadasz, nie

ma dodatkowych śledzi z wyprowadzeniem portów USB. Pamię-taj, że do portu USB 2.0 bez problemu możesz podłączyć starszeurządzenie, pracujące z USB 1.1. Jeśli jednak producent wypo-sażył płytę w dodatkowe śledzie z portami USB i będziesz korzy-stać z urządzeń pracujących w tym właśnie standardzie lub jeślimasz dużą ilość urządzeń peryferyjnych wykonanych w technolo-gii USB, pozostaw tę opq'ę włączoną.

USB Keyboard Support

Dostępne wartości:Disabled /'Enabled

Jeżeli posiadasz klawiaturę podłączaną do portu USB, powinie-neś włączyć tę opcję; umożliwia ona obsługę klawiatury USB np.z poziomu DOS-u. Niestety, dokonanie zmian w BlOS-ie będzie

w tym przypadku wymagało użycia klawiatury podłączanej doportu PS/2. Ustaw za jej pomocą omawianą tu opcję na Enabled;

dopiero po tym będziesz mógł zamienić klawiaturę na pracującą w standardzie USB.

CPU to PCI Write Buffer


Włączenie tej opcji spowoduje, że procesor nie będzie musiał ocze-kiwać po każdym cyklu zapisu na gotowość szyny PCI do przyj-mowania następnych danych. Proponuję wybrać ustawienie Ena-

bled (włączony), gdyż podnosi ono wydajność całego zestawu.




PCI Dynamie Bursting


Opcja ta kontroluje bufor zapisu do szyny PCI. Jej włączeniespowoduje, że każda transakcja realizowana za pośrednictwemmagistrali PCI trafia od razu do bufora zapisu. Opcja ta powinna

być włączona.

PCI Master 0 WS Write


Dzięki tej opcji możliwe jest ustawienie cykli oczekiwania (Wait States) dla PCI; powinna być włączona. Jeżeli jednak masz jakieśproblemy ze stabilnością, np. gdy przeprowadziłeś ouerdocking

(podniosłeś parametry pracy np. FSB, pamięci itp.), możesz spró- bować wyłączyć ten parametr.

PCI Delay Transaction


Powinieneś zostawić tę opcję włączoną, w szczególności gdy ko-rzystasz z kart PCI pracujących w standardzie PCI 2.1. Obecnie

większość kart PCI korzysta z tego standardu. Omawiana tu opcjaumożliwia obsługę opóźnionego przetwarzania transakcji. Innymisłowy, zawiesza długotrwałą negocjację jednej karty, gdy druga

zażąda krótkotrwałego dostępu do danych. Jeśli zostanie zakoń-czony transfer, kontynuowany będzie przesył danych dla pierw-szej karty. Jeśli Twoje karty nie są zgodne z specyfikacją PCI 2.1,

może wystąpić niestabilność systemu.

AGP Master 1 WS Write





Włączenie tej opcji przyspieszy nieco pracę karty graficznej po-przez zmniejszenie cykli oczekiwania do 1 (zamiast standardo- wych 2) przed rozpoczęciem transakq'i zapisu. Jednak gdy maszproblemy, np. z nieprawidłowym wyświetlaniem grafiki (prze-kłamania lub „dziwne krzaczki"), to wyłącz ją.

AGP Master 1 WS Read


Do tej opcji stosuje się to wszystko, co powiedziałem w odnie-sieniu do poprzedniej, a jedyna różnica polega na tym, że tym

razem chodzi nie o zapis, lecz odczyt transakcji. Dla poprawy wydajności powinieneś włączyć tę opcję, gdy jednak wystąpią problemy, wyłącz ją.

Memory Pańty/ECC Check


Jeżeli posiadasz pamięci RAM z kontrolą parzystości, włącz tęopcję. O to, czy Twoja pamięć RAM posiada funkcję kontroli pa-rzystości, zapytaj w sklepie przy jej zakupie. Gdy Twoje kości pa-mięci nie udostępniają kontroli parzystości, musisz tę opcję wyłą-czyć, gdyż może być ona przyczyną niestabilnej pracy systemu.Pamięci z kontrolą parzystości mają zastosowanie w komputerach,których stabilna praca jest szalenie ważna — np. serwerach; ma

ją także dodatkowa pamięć zaawansowanych kontrolerów RAID.Jeśli nie posiadasz tych urządzeń, raczej nie musisz załamywaćrąk, gdy Twoja pamięć nie ma omawianej tu funkcji.

Po wprowadzeniu zmian wróć do menu głównego BIOS-u zapomocą klawisza Esc.




Opcje menu Integrated Peripherals

W tym menu zgromadzono opcje odpowiedzialne za pracę kartrozszerzeń czy kontrolerów zintegrowanych z płytą główną.

OnChip IDE Channel 0

OnChip IDE Channel 1

Dostępne wartości:Disabłed/Enabled

Za pomocą tej opcji możesz uaktywnić kanały interfejsu IDE dlakanału pierwszego — Pńmary lub drugiego — Secondary. Jeżeli ka-nał zostanie wyłączony, wszystkie podpięte do niego urządzenia nie

będą działały. Ta opcja zawsze powinna być włączona — Enabled.

IDE Prefetch Modę


Powinieneś ustawić tę opcję na Enabled — włączony, gdyż maona za zadanie przeprowadzać odczyt wstępny, co może przynieść wzrost wydajności pracy z dyskiem twardym.

Primary Master PIO

Dostępne wartości: Auto/Modę 0~4

Wybór trybu pracy PIO dla urządzenia na danym kanale IDE; w tym przypadku chodzi o pierwszy dysk na pierwszym kanale.Moim zdaniem najlepiej pozostawić ustawienie Auto. Obecnienowe dyski twarde nie korzystają z tego trybu pracy.

Primary Slave PIO

Dostępne wartości: Auto/Modę 0-4




Jak wyżej; dotyczy drugiego dysku na pierwszym kanale.

Secondary Master PIO

Dostępne wartości: Auto/Mode 0-4

Jak wyżej; dotyczy pierwszego dysku na drugim kanale.

Secondary Slave PIO

Dostępne wartości: Auto/Mode 0-4

Jak wyżej; dotyczy drugiego dysku na drugim kanale.

Primary Master UDMA

Dostępne wartości: Auto/Disabled

Odpowiada za wybór trybu pracy UDMA dla urządzenia nadanym kanale IDE. W tym przypadku jest to pierwszy dysk napierwszym kontrolerze. Tryb UDMA jest ogólnie wykorzystywany przez wszystkie nowe dyski twarde pracujące w Modę 2 do 5,

w zależności od typu płyty i znajdujących się na niej kontrolerów.Tryb ten jest o wiele szybszy od PIO z uwagi na bezpośrednieprzesyłanie danych między dyskiem a pamięcią, z pominięciemprocesora. Powoduje to, że procesor jest odciążony i może wyko-nywać w czasie zapisu na dysku twardym (lub odczytu z niego)

inne operacje. Dla tej opcji koniecznie włącz wartość Auto.

Primary Slave UDMA

Dostępne wartości: Auto/Disabled

Jak wyżej, dotyczy drugiego dysku na pierwszym kanale.




Secondary Master UDMA

Dostępne wartości:Auto/Disabled

Jak wyżej, dotyczy pierwszego dysku na drugim kanale.

Secondary Slave UDMA

Dostępne wartości:Auto/Disabled

Jak wyżej, dotyczy drugiego dysku na drugim kanale.

Init Display First

Dostępne wartości:PCI/GP/Onboard

Onboard w przypadku płyt ze zintegrowaną kartą graficzną. Opcja taodpowiada za wybór typu karty graficznej, która jako pierwsza

będzie poszukiwana przez BIOS w czasie uruchamiania komputera.Ustawienie to przydaje się wyłącznie wtedy, gdy posiadasz więcejniż jedną kartę graficzną, np. AGP oraz kartę na słocie PCI i dwa

monitory. Dzięki tej opqi możesz wybrać za pomocą odpowiednichustawień, która karta będzie aktywna w czasie pracy z komputerem w MS DOS — systemy MS Windows potrafią obsługiwać dwie karty graficzne. Zakładam, że posiadasz tylko jedną kartę graficzną, dla-tego ustaw taki parametr, jaki odpowiada posiadanej przez Ciebiekarcie graficznej — moim zdaniem będzie to AGP.

IDE HDD Błock Mode/Muliti Sector Transfer


Opcja ta umożliwia transfer blokowy (Tryb Transferu Pakietowego)—odczyt i zapis wielu sektorów jednocześnie, co dosyć wyraźnie przy-spiesza pracę dysku twardego. Warto włączyć tę opcję. W przypad-ku gdy posiadasz zainstalowany system operacyjny Windows NT,




powinieneś tę opcję wyłączyć, ponieważ wskutek jej działania mo-gą powstawać błędy i niestabilność systemu, a w specyficznychsyruaqach możesz nawet utracić dane na dysku twardym. W in-nym przypadku koniecznie pozostaw opcję włączoną.

Ultra DMA 66/100/133 IDE Controller


Wyłącza lub włącza wbudowany na płycie głównej drugi kon-troler UDMA 66/100/133. Jeśli posiadasz zintegrowany z płytą główna dodatkowy kontroler IDE i chciałbyś podłączyć do niego

np. dodatkowy dysk twardy, to musisz włączyć tę opcję. Jeśli nieużywasz dodatkowych napędów podpiętych do tego kontroleralub nie posiadasz takowego na swojej płycie, chociaż w BIOS

jest dostępna taka opcja, to koniecznie ją wyłącz; skrócisz dziękitemu czas ładowania systemu operacyjnego, ponieważ BIOS nie

będzie niepotrzebnie przeszukiwał dodatkowego kontrolera celem wykrycia ewentualnych podłączonych do niego dysków.

Oboard FDD Controler


Ten parametr powinien być włączony w sytuacji, gdy posiadaszstację dyskietek. Dokładniej mówiąc, odpowiada on za aktywacjękontrolera stacji dyskietek zintegrowanego z płytą główną.

Onboard Serial Port 1

Dostępne wartości: Disabled /Enabled

Opcja ta aktywuje kontroler portu szeregowego COM1 . Jeżeli nie

używasz urządzeń współpracujących z tym przestarzałym inter-

fejsem, powinieneś wyłączyć ten kontroler, dzięki czemu zwolnisz

przerwanie IRQ.




Onboard Serial Port 2


Jak wyżej, lecz dla COM2.

UART 2 Modę

Dostępne wartości: Normal//IrDA/ASKIR

Odpowiada za zmianę trybu pracy drugiego portu szeregowegoCOM2. Jeżeli nie korzystasz np. z sensora podczerwieni, pozo-staw standardowe ustawienie.

Noramal Standardowa praca portu szeregowego.

IrDA

Uruchamia pracę podłączonego czujnika podczerwieni.

ASKIRUruchamia kolejną opcję RxD, TxD Active.

IR Function Duplex

Opcja ta jest związana z pracą czujnika podczerwieni. Za jej po-mocą możesz przełączyć komputer w tryb pracy fuli duplex (jed-noczesne nadawanie i odbiór) lub half duplex (nadawanie realizo-

wane jest po zakończeniu odbioru). Jeżeli nie używasz urządzeńdo komunikacji w podczerwieni, możesz pominąć tę opcję pod-czas konfiguracji BIOS-u. Opcja ta jest aktywna wtedy, gdy zosta-nie włączona poprzednia (UART 2 Modę) i zostanie wybrany trybpracy portu IrDA.

RxD, TxD Actwe

Dostępne wartości:Hi-Hi/Hi-Lo/Lo-Hi/Lo-Lo




To kolejna opcja odpowiedzialna za dopasowanie sygnałów trans-misji poprzez port podczerwieni. Jest aktywna tylko wtedy, gdy zostanie włączona UART 2 Modę i zostanie wybrany tryb pracy portu IrDA oraz ASKIR. Opq'a ta umożliwia wybór pomiędzy stan-dardami transmisji i ustalenie jej szybkości na:

• Hi - High speed (duża szybkość).

• Lo- Low speed (mała szybkość).

IR Transtnission Delay


Umożliwia wprowadzenie cykli oczekiwania. Opcja może byćprzydatna w przypadku problemów w nawiązywaniu połącze-nia między urządzeniami wyposażonymi w port podczerwieni.

Onboard Parallel Port

Dostępne wartości:Disabled/378H-IRQ7/278H-IRQ5/3BC-IRQ7

Umożliwia wyłączenie lub przydzielenie przerwania dla porturównoległego (LPT1). Moim zdaniem najlepiej pozostawić do-myślną wartość IRQ równą 7. Jeżeli nie używasz drukarki lubskanera, które współpracują z portem równoległym, warto wy-łączyć tę opcję, co pozwoli zaoszczędzić cenne przerwanie IRQ.

Onboard Parallel ModęDostępne wartości:SPP/EPP/ECP/ECP+EPP

Określa tryb pracy portu równoległego. Niektóre urządzenia,a w szczególności nowoczesne drukarki, wymagają ustawieniaportu na transmisję dwukierunkową — ECC+EPP. Takie ustawienie daje oczywiste przyspieszenie nawet do 10 - 15%, a poza




tym jest bezwzględnie wymagane przez nowoczesne drukarki lubskanery, które nie tylko odbierają z komputera dane przeznaczonedo druku, ale również potrafią informować komputer o braku tuszulub papieru. A oto dostępne tryby pracy portu równoległego:

• SPP — ustawienie określające port jednokierunkowy (naj- wolniejsze z ustawień).

• EPP — dwukierunkowy kanał, najczęściej wykorzystywany do transmisji między komputerem a skanerem lub urządze-niami typuZIP Drive, itp. Pracuje w standardzie 1,7 oraz 1,9.

• ECP — jeden z najwydajniejszych trybów pracy portu rów-

noległego; wykorzystuje dodatkowe bufory oraz kanał DMA.Ten standard jest najczęściej używany w nowoczesnychdrukarkach.

• ECP+EPP — równoczesne użycie trybów EPP oraz ECP.

ECP Modę Use DMA

Dostępne wartości: 1/3

Wiąże się bezpośrednio z parametrami pracy portu równoległe-go i odpowiada za ustawienie numeru kanału DMA. Jeżeli dlaportu równoległego został włączony tryb pracy ECP, najczęściej

wystarczy domyślne ustawienie na numer kanału 3.

Parallel Port EPP TypeDostępne wartości:EPP1.7/EPP1.9

Umożliwia ustawienie numeru specyfikacji, jeśli został wybrany tryb EPP. Musisz pamiętać, że im większy numer, tym nowsza spe-cyfikacja — koniecznie ustaw tę opcję na najwyższą możliwą specyfikację.




Onboard H/W Serial ATA


Wyłącza lub włącza zintegrowany kontroler dysków SATA (Serial

ATA).

Serial ATA Function

Dostępne wartości: RAID/BASE

Opcja ta jest dostępna jeśli została włączona opq'a Onboard H/W Serial ATA. To tutaj możesz określić, w jakim trybie ma pracować

kontroler SATA. Może to być tryb z opcją RAID lub standardowy, bez wykorzystywania macierzy dyskowej. Dostępne ustawienia to:

• RAID — praca w trybie RAID,

• BASE — praca w standardowym trybie kontrolera SATA.

Onboard H/W RAID Controlerl MBUltral33 RAID Controler


Wyłącza lub włącza zintegrowany kontroler RAID dla dysków IDE.

RAID Controler Function/ RAID Controler MBUltral33 Function

Dostępne wartości: RAID/ATA

Opcję tę można wykorzystać jeśli została włączona jedna z opcjiOnboard H/W RAID Controler lub MBUltral33 RAID Controler.T o t u t a j m o ż e s z o k r e ś l i ć , w j a k i m t r y b i e m a p r a c o w a ć d o d a t k o w y k o n t r o l e r RAID z i n t e g r o w a n y z T w o j ą p ł y t ą g ł ó w n ą . M o ż e t o

być t r yb z op c j ą RAID l u b s t a n d a r d o w y , b e z w y k o r z y s t y w a n i a

AŁ BIOS. Leksykon kie



macierzy dyskowej. Jeśli posiadasz więcej napędów IDE — np.dyski twarde — i chciałbyś, aby były podpięte do dodatkowegokontrolera, a nie chcesz wykorzystywać funkcji, jakie daje RAID,to przełącz tę opcję w standardowy tryb pracy ATA.

Dostępne opcje :

• RAID — praca w trybie RAID,

• ATA — praca w standardowym trybie kontrolera IDE.

OnChip IEEE1394

Dostępne wartości:DisabledI'Enabled

Coraz więcej producentów płyt głównych wyposaża swoje pro-dukty w ten typ portów. Jeżeli posiadasz jakieś urządzenia zgodnez tym standardem, np. kamerę wideo, włącz te porty na płyciegłównej. Jeżeli nie używasz żadnego urządzenia współpracującegoz IEE1394, bezwzględnie wyłącz porty na płycie, dzięki czemuzaoszczędzisz przerwania IRQ.

Nowe karty dźwiękowe, np. typu SB Audigi, posiadają wbudowa-ny port IEE1394; w takim przypadku wyłącz kontroler na płycie —po co dublować te same funkcje.

1394 GUID


Wyłącza lub włącza możliwość skorzystania z opcji 2394 GUIDInput.

1394 GUID Input

Dostępne wartości: numer ID




Umożliwia wprowadzenie GU1D — globally uniąue ID — unikal-

nego, globalnego identyfikatora.Możliwość ta przydaje się jedynie

wtedy, gdy do portu 1EEE1394 podłączysz urządzenie sieciowe

przygotowane do pracy w tym standardzie. W innym przypadku

nie ma sensu korzystać z tej opcji.

OnChip LAN


Wyłącza lub włącza zintegrowaną z płytą główną kartę sieciową.

MAC Lan (nVIDIA)


Wyłącza lub włącza zintegrowaną z płytą główną kartę sieciową;

konkretna nazwa opcji jest zależna od producenta płyty głównej

oraz producenta chipsetu urządzenia sieciowego.

MAC Lan (3COM)





MAC Lan (Realtek)








Machinę MAC (NV) Address


Wyłącza lub wyłącza możliwość skorzystania z opcji MAC NV

Address Input.

MAC (NV) Address Input

Dostępne wartości: numer ID

W niektórych konstrukcjach płyt głównych z zintegrowaną kartą sieciową umożliwia wprowadzenie adresu MAC(NV). MAC jestunikalnym adresem (numerem seryjnym) karty sieciowej. Każdy adres MAC ma długość 6 bajtów (48 bitów) i jest przedstawiany

w postaci zapisu heksadecymalnego (np. 12:34:56:78:90:AB). Teore-tycznie adres ten powinien być unikalny i jako taki jest nadawany

w fabryce produkującej kartę, ale często da się go edytować.

OnChip Sound Dostępne wartości:Disabled/Enabled

Dzisiaj praktycznie każda płyta główna posiada zintegrowaną kartę dźwiękową, a za jej włączenie lub wyłączenie odpowiada

właśnie ta opcja. Jeżeli posiadasz inną kartę dźwiękową, koniecz-nie wyłącz tę zintegrowaną z płytą główną. Musisz pamiętać, że

w większości płyt głównych ze zintegrowanymi kartami dźwię-kowymi jakość generowanego dźwięku będzie raczej słaba, dlatego w miarę możliwości wyłącz kartę dźwiękową na płycie i załóżdrugą, w postaci oddzielnej karty PCI.

OnChip Modem


Rozdział 3. Kon figuracja BIOS-u 47



Niektórzy producenci płyt głównych starają się za wszelką cenęzachęcić klienta, by kupił ich produkt, dlatego możemy spotkaćkonstrukcje zaopatrzone w speq'alny port CNR, przeznaczony doinstalacji modemu. Za włączenie lub wyłączenie obsługi tego portu

odpowiada ta właśnie opcja. Aktywuje ona zintegrowany kontroler modemu MC97, instalowany w specjalnym słocie CNR. Z prak-tyki wynika, że standard CNR się nie przyjął i użytkownicy wolą zwykle oddzielne karty, dlatego wyłącz opisaną tutaj opcję.

Onboard Legacy Audio


Odpowiada za uaktywnienie trybu emulacji chipsetu dźwięko- wego oraz pozwala wybrać odpowiednie tryby emulacji, zgodneze standardemSoundBlaster. Nie ma potrzeby włączania zgodnościze standardem SoundBlaster, jeżeli nie pracujesz w systemie MSDOS. Nie musisz korzystać z tej opcji, jeżeli została wyłączonakarta dźwiękowa zintegrowana z płytą główną.

Jeżeli włączyłeś emulację SoundBlaster, uaktywnione zostaną na-stępujące opcje:

• SB I/O Base Address— ustawienia adresów Input-Output (wej-ścia-wyjścia) dla emulacji SoundBlaster; standardowa war-

tość to 220 H.

• SB IRQ Select — ustawienia przerwania IRQ; standardowa

wartość to IRQ5.

• SB DMA Select — ustawienia kanału DMA; standardowa

wartość to DMA1.

• MPU 401 — umożliwia włączenie interfejsu MIDI takiego,

jaki był użyty na kartach SoundBlaster; standardowo Disa-

bled (wyłączony).




• MPU 401 l/O Address — ustawienie adresu Input-Oułput

(wejścia-wyjścia) dla interfejsu MIDI; standardowy zakresto 330 - 333 H.

Pamiętaj, że wszystkie opisane tu opqe są wymagane jedynie gdy

grasz np. w starsze gry, przeznaczone dla systemu MS DOS. Za-kładam jednak, że korzystasz z systemu MS Windows, a to ozna-cza, że możesz pominąć te ustawienia.

Gamę Port Address

Dostępne wartości:Disabled/201/209

Odpowiada za włączenie lub wyłączenie portu joysticka dla emu-lowanego SoundBlastera. Tę opqę włącz koniecznie, chyba że posia-dasz kartę muzyczną na PCI.

Opcje menu Power Management Setup

Ostatnio bardzo modnym tematem jest oszczędzanie energii i trendten ma również swoje odbicie w BlOS-ie płyty głównej, w postaciopcji Power Management Setup.

ACPII1PCA


Opcja ta służy do włączenia lub wyłączenia zaawansowanegozarządzania energią. W zależności do tego, czy opcja ta zostanieuaktywniona, czy też nie, będziesz miał dostęp (lub nie) do dodat-kowych funkcji wyboru sposobu zarządzania energią w kom-puterze, np. możliwości sterowania zasilaniem portów lub dys-ków twardych.

Uważam, że w przypadku komputera stacjonarnego niektóre

z dostępnych tutaj opcji powinny zostać wyłączone. Proponuję,

Rozdział 3. Konfiguracja BlOS-u 49



byś wyłączył możliwość wyłączania zasilania dla dysków twar-dych, gdyż ta opcja na pewno im się nie przysłuży. Dokładniejmówiąc, ciągłe włączanie i wyłączanie dysku zamiast oszczęd-ności spowoduje jeszcze większy pobór energii, a zarazem może

przyczynić się do mniejszej trwałości urządzenia. Musisz pamiętać,że każde urządzenie ma określoną liczbę startów i zatrzymań.Komputer PC został stworzony do pracy ciągłej i na pewno takanieprzerwana praca mu nie zaszkodzi.

Power Management

Dostępne wartości:Doze/Standby/Suspend Opowiada za predefiniowane tryby schematów zarządzania ener-gią oraz daje możliwość zdefiniowania własnych ustawień.

HDD Power Down

Dostępne wartości: Disabled/l~15min

Ustala czas, po którym dysk twardy zostanie wyłączony w przy-padku stwierdzenia braku jego aktywności. Zdecydowanie odra-dzam uaktywnienie tej opqi. Ciągłe starty i zatrzymania są dladysku bardziej zabójcze niż jego ciągła praca.

Dozę Modę


Służy do określenia czasu, po którym, w przypadku braku aktyw-

ności, nastąpi zmniejszenie szybkości pracy procesora, a tym sa-

mym zmniejszone będzie zapotrzebowanie na energię. Z tej opcji

możesz korzystać bezpiecznie.




Throttle Buty Cycle

Dostępne wartości: 12.5%/25%/37.5%/50%/62.5%/75%

Pozwala na ustawienie procentowego zmniejszenia mocy procesora w przypadku osiągnięcia temperatury określonej w CPU Warning.

Suspend Mode/Standby Modę


Odpowiada za czas, po którym zostaną wyłączone wszystkie urzą-dzenia, np. dyski twarde, procesor, itp. Pamiętaj o tym, że ciągłe

wyłączanie i włączanie dysku twardego jest dla niego bardzoszkodliwe.

ACPI Suspend Type

Dostępne wartości: S1/S3

Służy do określenia stopnia uśpienia komputera. Dostępne są na-

stępujące tryby:

• Sl — wyłącza tylko wyświetlanie obrazu oraz spowalnia pra-cę procesora, ale zachowuje zawartość pamięci podręcznej,

• S3 — wyłącza wszystkie podzespoły z pominięciem pamięciRAM oraz klawiatury.

PM Control by APM


Odpowiada za przełączanie pomiędzy obsługą zarządzania ener-gią kontrolowaną przez BIOS a mechanizmem wbudowanym

w system MS Windows. Wartość Enabled oznacza obsługę przezsystem operacyjny, Disabled — obsługę przez BIOS.




Video Off Option

Dostępne wartości: Suspend/Standby/Doze/NA

Odpowiada za określanie, w jakim trybie ma zostać wygaszony

monitor, np. po przejściu procesora w stan zmniejszonej akty- wności.

Suspend Monitor wyłączony w pizypadku uśpienia komputera.

Standby

Monitor wyłączony w przypadku przejścia sytemu w trybStandby.

Dozę

Monitor wyłączony przy przejściu w dowolny tryb oszczę-dzania energii.

NA

Monitor zawsze aktywny.

Video OFF Method Dostępne wartości: V/H Sync+Blank/DPMS/Blank Screen

Służy do określania sposobu odłączenia sygnałów karty grafi-cznej, a co za tym idzie — wyłączenia monitora. W nowszychkonstrukcjach polecam ustawienie na DPMS, gdyż daje to dużemożliwości w sterowaniu zasilaniem monitora z poziomu sys-

temu operacyjnego.

Modem Use IRQ

Dostępne wartości: NA/3/4:/5/7/9/10/ll

Przekazuje przerwanie, z którego korzysta modem, aby można

było użyć opcji budzenia komputera ze stanu uśpienia sygnałem




telefonicznym. Jest to szczególnie przydatne w przypadku, gdy używasz komputera jako faksu.

Soft OFF PWRBTN

Dostępne wartości: OFF/OFF Time 4s

Możesz ustawić, w jaki sposób komputer ma zareagować na wci-śnięcie przycisku Power umieszczonego na obudowie. Pamiętaj,że przycisk ten może np. wyłączyć system operacyjny wraz z kom-puterem, bez potrzeby użycia myszy, co jest bardzo wygodne.Dostępne wartości to:

• OFF — komputer zostanie wyłączony po jednokrotnymnaciśnięciu przycisku,

• OFF Time 4s — komputer zostanie wyłączony po jedno-krotnym naciśnięciu i przytrzymaniu przycisku przez 4 se-kundy. W niektórych płytach głównych w wypadku wybra-nia tej opq'i i naciśnięcia przycisku Pmver bez przytrzymania

go przez 4 sekundy może nastąpić przejście komputera w stan uśpienia. Zostanie wtedy wyłączony monitor, co może być mylące — pamiętaj, że wszystkie dane (również to, coznajduje się aktualnie w pamięci RAM) pozostaną nienaru-szone. Ponowne przyciśnięcie przycisku umożliwi dalszą pracę z rozpoczętą aplikacją.

State Power After FailureDostępne wartości: Last State/Power OFF'/Power ON

Określa, w jaki sposób komputer ma się zachować po nagłej prze-rwie w zasilaniu. Można ustalić, czy w takich okolicznościach mauruchomić się ponownie sam, bez wciskania przycisku Power, czyteż ma zareagować normalnie, a więc uruchomienie nastąpi dopiero

w przypadku naciśnięcia przycisku Power na obudowie komputera.




Power OFF

Komputer pozostanie wyłączony.

Power ON

Komputer zostanie włączony automatycznie.

Last State

Komputer pozostanie w takim stanie, w jakim był w chwili wystąpienia przerwy w zasilaniu (czyli włączy się, jeśli był wówczas włączony oraz pozostanie wyłączony, jeśli nie pra-cował także przed odcięciem dopływu prądu).

LED In Suspend Dostępne wartości:Blinking/normal

Ustala, w jaki sposób ma świecić dioda na obudowie komputera w przypadku przejścia w stan uśpienia. Dioda może świecićświatłem ciągłym lub może migać — oczywiście, pod warunkiemże poprawnie podłączyłeś ją do płyty głównej.

Wake Up Events

Posiada dodatkowe podmenu określające możliwości ustawieńdotyczących zarządzania energią. Po naciśnięciu klawisza Enter

przejdziesz do następnych opcji.

Podmenu — Wake Up EventsDostępne wartości:Disabled/Enabled

Zawiera zaledwie kilka opcji, które opisałem poniżej.

VGA, LPT&COM, HDD&FDD, PCI Master

Dostępne wartości: Monitor/Ignore




Włączenie tych czterech opcji spowoduje przekazanie do kom-putera informacji dotyczących powstania ze stanu uśpienia.

W przypadku pojawienia się sygnału aktywności na karcie gra-ficznej, dysku twardym, stacji dyskietek, porcie równoległym lubszeregowym oraz pierwszym (nadrzędnym) słocie PCI komputer

zostanie rozbudzony ze stanu uśpienia.

Wake Up On LAN


Umożliwia powstanie z trybu uśpienia poprzez odebranie sy-gnału aktywności na karcie sieciowej. Dokładniej mówiąc, dzięki

tej opcji komputer może być budzony zdalnie.

Modem Ring resume


Jej działanie jest analogiczne do działania odpowiedniej opqi doty-czącej karty sieciowej, z tą różnicą, że tym razem dotyczy modemu.

RTC Alarm Resume


Możesz ustawić datę i godzinę wyjścia z trybu uśpienia kompu-tera. Działa to jak programator czasowy, odpowiedzialny za włą-

czenie jakiegoś urządzenia.Po wprowadzeniu zmian musisz wrócić do głównego menu BIOS-u.Służy do tego klawisz Esc. Gdy wszedłeś do podmenu Wake UpEvents, wspomniany klawisz musisz nacisnąć dwa razy.




Opcje menu CPU Setup/ Frequency Voltage Control lub Ratio/Voltage Control

Opcje zgromadzone w tym menu odpowiadają za ustawienie pa-rametrów i napięcia pracy procesora oraz pamięci RAM zainsta-lowanych w komputerze. Wszystkie zmiany w tym menu należy

wykonywać ostrożnie, ponieważ nieprawidłowe ustawienia np.napięcia zasilającego procesor lub pamięć RAM mogą spowo-dować niemożność uruchomienia komputera, niestabilność pracy systemu, jak i trwałe uszkodzenie danego podzespołu. Menu to

będzie szczególnie przydatne tym osobom, które chciałyby niecopodnieść wydajność swojego komputera. Należy jednak pamię-tać, że wszystkie zmiany — zarówno napięć, jak i taktowaniapowyżej nominalnego, ustalonego przez producenta — wyko-nuje się na własne ryzyko.

CPU Setup

Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty

Pozwala na skonfigurowanie posiadanego przez Ciebie procesora.Dokładniej mówiąc, możesz określić jego taktowanie, częstotliwośćmagistrali, z jaką pracuje, napięcie zasilające procesor, itp. Powi-nieneś raczej pozostawić te opcje w takiej postaci, w jakiej wy-krył je BIOS.

Auto Detect DIMM/PCI Clk


Opcja ta konfiguruje działanie pamięci RAM; uaktywnienie jejspowoduje, że złącza DIMM i PCI automatycznie pobiorą infor-maqę o częstotliwości pracy zegara.




Spread Spectrutn

Dostępne wartości: Disabled/0.25% -0.5%

Umożliwia pracę zegara systemowego w tak zwanym trybie wid-ma rozproszonego. Oznacza to rozproszenie zakłóceń elektro-magnetycznych. Najczęściej zmiana nic nie daje i raczej nie ma

większego wpływu na działanie i stabilność komputera; jednak gdy procesor został przetaktowany, najlepiej wyłączyć tę opcję.

CPU Host Clock (CPU/PCI)


Umożliwia zmianę częstotliwości pracy procesora. W zależnościod producenta płyty głównej, można dokonać zmian częstotliwości

w zakresie od 100 MHz do np. 200 MHz, z krokiem co 1 MHz lub innym. Zmiana parametrów może spowodować niestabilną pracę komputera w przypadku, gdy zostały podane zbyt wysokieparametry. Jeżeli komputer nie uruchomi się po zmianie tegoparametru, musisz zresetować CMOS za pomocą odpowiedniejzworki na płycie głównej.

CPU Host Frecjuency (MHz)


Działanie opcji dokładnie takie samo jak opcji CPU Host Clock.

CPU Clock Ratio


Służy do ustawienia mnożnika dla procesora. W większości nowych procesorów, np. AMD lub Intela, mnożnik został na stałezablokowany przez producenta. W tym przypadku nie ma zna-

czenia ustawienie w BlOS-ie. Poprawny mnożnik i tak zostanie




odczytany przez BIOS bezpośrednio z procesora. Jednak w przy-

padku, gdy Twój procesor posiada nie zablokowany mnożnik,

możliwość zmiany tego parametru może okazać się bardzo przy-

datna w przypadku chęci bezpiecznego podniesienia wydajności

systemu małym kosztem, poprzez tzw. overdocking.

Fixed AGP/PCI Output Freq

Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyt/33/67~48/97

Opcja bardzo przydatna w przypadku przeprowadzania overc-

lockingu. Umożliwia włączenie lub wyłączenie częstotliwości tak-

towania magistrali AGP/PCI 66/33MHz niezależnie od częstotli- wości pracy FSB. Należy pamiętać, iż przy zmianie częstotliwości

FSB ulega również zmianom taktowanie dla AGP i PCI. Zbyt wy-

soka częstotliwość pracy np. karty graficznej może doprowadzić

do niestabilnej pracy systemu. Standardowo AGP pracuje z czę-

stotliwością 66 MHz, a PCI — 33 MHz. Domyślnie opcja ta jest

wyłączona, co umożliwia automatyczne dobranie odpowiednich

parametrów bez Twojej ingerencji.

Standardowe ustawienia dla odpowiednich częstotliwości to:

• Factory CPU Host freąuency 100 MHz — AGP freąuency 2/3



CPU Core Voltage


Opcja ta umożliwia ustawienie napięć dla procesora. Nie powi-

nieneś ich zmieniać, gdyż możesz w ten sposób uszkodzić pro-

cesor. Zmiana napięć może się jedynie przydać w przypadku prze-

prowadzania tzw. overclockingu — przetaktowywania procesora




w celu zwiększenia jego wydajności. Jeżeli nie masz zamiarutego robić, pozostaw tę opcję ustawioną na Default lub Auto.Najczęściej można spotkać ustawienia w zakresie od 1,400 V do2,200 V z krokiem co 0,025 V (w zależności od producenta i typupłyty głównej).

CPU Vcore select


W przypadku innych rodzajów BIOS-u oznacza to samo, co opqaomówiona powyżej.

AGP Voltage Regulator


Umożliwia zmianę napięcia dla gniazda AGP. W nowoczesnychpłytach głównych stosowane karty grafiki wykonane w techno-logii AGP 4x oraz 8x pracują z napięciem standardowym 1,5 V.

Opcja umożliwia zmianę napięć najczęściej w zakresie od 1,5 V do 1,8 V, lecz jest to uzależnione od producenta płyty głównej.Zmiana tej opcji będzie przydatna w szczególności w przypad-ku wykonywania overcłockingu. Najlepiej ustawić ją na wartości

Auto lub Default.

AGP OverVoltage Control


Działanie podobne do opisanego powyżej. W zależności od płyty głównej umożliwia podnoszenia napięcia na AGP w innym za-kresie, np. od +0,1 V do +0,3 V. Konkretne ustawienia zależą odproducenta płyty głównej. Najlepiej ustawić tę opcję na wartości

Auto, Default lub Normal.




DIMM Voltage regulator


Umożliwia zmianę napięcia dla pamięci RAM. W nowoczesnych

płytach głównych stosowane są pamięci DDR, zasilane napięciem2,50 V. Omawiana tu opcja umożliwia zmianę napięć najczęściej

w zakresie obejmującym 2,50 V, 2,63 V, 2,77 V, 2,90 V, lecz jest

to uzależnione od producenta płyty głównej. Zmiana tej opcji

będzie przydatna w szczególności w przypadku wykonywania

overdockingu. Najlepiej ustawić na wartości Auto lub Default.

CPU Vio Select 3.3VłVDD VoltageDostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty

Służy do zmiany napięcia wejściowego i wyjściowego chipsetu.

Najlepiej pozostawić dla tej opcji domyślne ustawienie, tzn. 3,3 V

(napięcie zależne od rodzaju chipsetu). W przypadku opcji VDD

Voltage, możliwe zmiany napięcia to: 1,6 V, 1,7 V, 1,8 V.

Opcje menu PnP/PCI Configuration setup

Każdy BIOS płyty głównej posiada zestaw opqi odpowiedzialnych

za obsługę gniazd PCI oraz wsparcie technologii PnP. Odpowied-

nie opcje znajdują się w menu PnP/PCI Configuration setup.

PnP OS Installed

Dostępne wartości: Yes/No

Umożliwia włączenie lub wyłączenie automatycznego rozpozna-

wania urządzeń pracujących w standardzie Plug&Play. Ustawie-

nie wartości No spowoduje pozostawienie obsługi technologii PnP

w gestii BIOS-u, natomiast wybierając wartość Yes, nakażesz

przejęcie zarządzania zasobami urządzeń przez system operacyjny.

§0 BIOS. Leksykon kieszonkowy



Wszystkie obecnie używane systemy operacyjne są zgodne z tech-nologią Plug&Play.

Reset Configuration Data lub lorce Update ESCD

Dostępne wartości:Disabled/ Enabled

Opcja ta powoduje ponowne skonfigurowanie ustawień PnP przezBIOS przy następnym uruchomieniu komputera. Jest przydatna w przypadku zamontowania nowego urządzenia i konfliktu prze-rwań IRQ. Warto włączyć tę opqę, jeśli np. złożyłeś nowy kom-puter lub do starego dołożyłeś dodatkowe komponenty w postacikart PCI. Przy następnym uruchomieniu komputera opcja ta samo-czynnie zostanie wyłączona.

PCI BusMaster


Umożliwia przyśpieszenie transmisji danych dla urządzeń na ma-

gistrali PCI zgodnych z tym standardem. Po włączeniu transfer odbywa się z pominięciem procesora, co w znaczny sposób zmniej-sza czasy oczekiwania i poprawia znacząco wydajność systemu.Moim zdaniem opcja ta powinna być włączona. Jeśli jednak Twojeurządzenia nie pracują w trybie Bus Master, to należy ją wyłą-czyć, ponieważ może prowadzić do niestabilnej pracy systemu.

Resource Controled ByDostępne wartości:Auto/Manuał

Odpowiada za konfiguraqę wszystkich urządzeń, które są kom-patybilne z PnP. Najlepiej pozostaw dla niej ustawienie na wartość Auto; w takim przypadku BIOS automatycznie przypisze odpowiednie przerwania IRQ oraz kanały DMA. Jeśli jednak masz

problemy z automatycznym przypisaniem przez BIOS przerwań

Rozdział 3. Ko nfiguracja BIOS -u 61



oraz kanałów DMA, ustaw tę opq'ę na Manuał — wtedy uaktyw-nią się następne opcje, dotyczące ręcznego ustawienia wspomnia-nych parametrów. W obecnie produkowanych komputerach praw-dopodobnie pozostawisz wartość Auto, przede wszystkim z uwagina to, że zdecydowana większość urządzeń działa zgodnie ze

specyfikacją Plug&Play.

IRQ Resources

Dostępne wartości:PCI/ISA PnP/Legacy ISA

Umożliwia ręczne zdefiniowanie sposobu przydziału przerwania

IRQ dla danego urządzenia. Jeśli masz problemy z automatycz-nym przypisaniem przerwania, możesz ustawić ręcznie sposóbprzydzielania przerwań. Aktywaq'a tej opcji następuje po uprzed-nim włączeniuResource Controled By.

PCI/ISA PnP

Zgodność ze standardem PnP, który może korzystać z wszyst-kich przerwań IRQ i kanałów DMA.

Legacy ISA

Zgodność z standardem AT, wymagającym konkretnych prze-rwań i kanałów.

DMA Resources

Dostępne wartości:PCI/ISA PnP/Legacy ISA

Także ta opcja wiąże się z opisanymi już Resource Control By lubIRQ Resources i trybem Manuał. Zasada jej działania jest zbliżonado opcji IRQ Resource, tyle że dotyczy kanałów DMA. Jeśli maszproblemy z automatycznym przypisaniem kanału, możesz ustawićręcznie sposób przydzielania DMA. Aktywaqa tej opcji następujepo uprzednim włączeniu Resource Controled By.




PCI/ISA PnP

Zgodność z standardem PnP, który może korzystać z wszyst-kich przerwań 1RQ i kanałów DMA.

Legacy ISA

Zgodność z standardem AT, wymagającym konkretnych prze-rwań i kanałów.

Assing IRQ For VGA


Odpowiada za przydzielenie wydzielonego przerwania dla karty

graficznej. W przypadku większości nowoczesnych kart graficz-nych należy tę opcję włączyć, by zapewnić poprawne działaniekarty.

Assing IRQ For USB


Służy do przydzielenia wydzielonego przerwania dla obsługi ma-gistrali USB. Opcja ta powinna być włączona, jeśli posiadasz jakieśurządzenia pracujące z portami USB. Jeżeli nie używasz urządzeńUSB, możesz tę opcję wyłączyć, aby zaoszczędzić jedno prze-rwanie.

PCI/VGA palette SnoobDostępne wartości:Disabled/Enabled

Opcję tę możesz spokojnie wyłączyć, gdyż dotyczy ona jedyniestarszych kart wideo oraz sprzętowych kodeków MPEG i związa-nych z nimi problemów występujących w trakcie odtwarzania ma-teriału MPEG. Możesz wyłączyć tę funkqę, nawet jeśli posiadasz




kartę do obróbki sygnału wideo — obecnie wszystkie nowe urzą-dzenia tego typu są obsługiwane z poziomu systemu, a nie BIOS-u.

Po wprowadzeniu zmian i nowych ustawień za pomocą klawiszaEsc musisz wrócić do głównego menu BIOS-u.

Opcje menu PC Health Status

W przypadku większości płyt głównych informacje wyświetlane w tym menu zawierają dane dotyczące aktualnego stanu niektó-rych funkcji systemu komputerowego, takich jak temperaturaprocesora, stan napięć, kontrola wentylatorów i informacje o ob-rotach. Najczęściej menu to posiada jedynie charakter informa-cyjny i nie jest możliwe dokonywanie w nim zmian. W niektórychBlOS-ach można jednak wprowadzić ustawienia krytyczne, doty-czące minimalnych obrotów wentylatorów lub przekroczenia tem-peratur podawanych przez czujniki zamontowane np. na proceso-rze lub chipsecie płyty głównej, a także przez czujniki dodatkowe.

W przypadku dostępnych na rynku nowoczesnych procesorów

warto zainteresować się tą częścią menu i wprowadzić odpowiednie ustawienia krytyczne, po osiągnięciu których zostanie wykonana jakaś akcja; dzięki temu można będzie np. wymusićautomatyczne wyłączenie komputera po osiągnięciu zbyt wy-sokiej temperatury procesora lub w przypadku awarii wenty-latora, nie doprowadzając w ten sposób to trwałego uszkodzeniadanego podzespołu wskutek przegrzania.

Current CPU Temp

Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Podaje aktualną temperaturę procesora.

§4 BIOS. Leksykon kieszonkowy



Current System Temp


Podaje aktualną temperaturę np. chipsetu lub elementu, do któ-rego w danej chwili jest podłączony czujnik.

Current CPU Fan Speed


Stan obrotów wentylatora zamontowanego na procesorze.

Current SYS Fan Speed


Stan obrotów dodatkowego wentylatora, podpiętego do płyty głównej — jeżeli takowy został zamontowany.

Current Power FAN Speed Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Stan obrotów wentylatora zamontowanego w zasilaczu; opcjaaktywna wyłącznie w przypadku gdy dysponujesz zasilaczemz możliwością podpięcia dodatkowego czujnika do odpowied-niego gniazda na płycie głównej.

Current Chassis FAN Speed


Stan obrotów dodatkowego wentylatora podpiętego do płyty głównej — jeżeli takowy został zamontowany.




Vcore(V)


Aktualne napięde podawane do procesora. Np. wyświetlane może być 1,75 V (wartość zależna od typu procesora). Jest to opcja wy-łącznie informacyjna — nie ma możliwości dokonywania w niejzmian.

Vdd(V)


Aktualne napięcie podawane do chipsetu płyty głównej. Np. może być wyświetlana wartość 1,50 V (wartość zmienna, zależna odtypu chipsetu). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — nie mamożliwości dokonywania w niej zmian.

Vdimm(V)


Aktualne napięcie podawane do pamięci RAM zainstalowanej napłycie głównej. Np. może być wyświetlana wartość 2,50 V (wartośćzmienna, zależna od typu pamięci). Jest to opcja wyłącznie infor-macyjna — nie ma możliwości dokonywania w niej zmian.

3,3 V

Aktualne stany napięć podawanych do poszczególnych kom-

ponentów płyty głównej (może występować pewien stopieńtolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — niema możliwości dokonywania w niej zmian.

+5 V/-5 V

Aktualne stany napięć podawanych do poszczególnych kom-

ponentów płyty głównej (może występować pewien stopień

tolerancji +/-). Jest to opqa wyłącznie informacyjna — nie

ma możliwości dokonywania w niej zmian.




+12 V/-12 V Aktualne stany napięć podawanych do poszczególnych kom-ponentów płyty głównej (może występować pewien stopieńtolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — niema możliwości dokonywania w niej zmian.

Nie musisz zbytnio się przejmować, jeśli niektóre z napięć nie są idealnie zgodne ze wzorcem; jak powiedziałem, napięcie możemieć pewną tolerancję +/-. Jednak zbyt duże różnice lub nagłeskoki i spadki mogą świadczyć o problemach z zasilaczem. Dlatego

warto, byś od czasu do czasu zerknął do tej części BIOS-u.

Battery/VBAT(V)Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Podaje stan naładowania baterii lub akumulatorka podtrzymu- jącego ustawienia CMOS.

CPU Warning Temperaturę

Dostępne wartości: Disabled/50~70 — w zależności od produ-centa płyty głównej.

Dzięki tej opcji możesz określić, przy jakiej temperaturze proce-sora zostanie podniesiony alarm sygnalizujący jego przegrzewaniesię. Warto włączyć tę opcję; w procesorach serii AMD wartośćkrytyczną ustaw na około 70 stopni, a dla produktów firmy Intel

na około 60 stopni.

CPUTemperaturę ShotDown

Dostępne wartości: Disabled/60-75 — w zależności od produ-centa płyty głównej.

Dzięki tej opcji ustawiasz dla procesora próg temperatury, poosiągnięciu której komputer się wyłączy, aby nie doprowadzić do




uszkodzenia procesora. W zależności od posiadanego procesora, wybierz odpowiednio 75 stopni dla AMD i 70 stopni dla Inteła.

CPU Fan Warning/CPU Fan ControW

CPU FAN Fail Warning Dostępne wartości: Disabled/1500~5000 obr/min — w zależnościod producenta płyty.

Jeśli BIOS nie wykryje obrotów wentylatora lub gdy są one zbytniskie, zostanie włączony alarm dźwiękowy. W przypadku nie-których płyt głównych komputer nie uruchomi się lub po urucho-

mieniu wyłączy po kilku sekundach, aby zabezpieczyć procesor przed uszkodzeniem wskutek przegrzania. Jeśli posiadasz wenty-lator z własnym czujnikiem, dopasowującym obroty w stosunkudo wydzielanego ciepła, wyłącz tę opcję, natomiast gdy używaszzwyczajnego wentylatora, zostaw ją włączoną i ustaw granicę naminimum 2000 obrotów na minutę.

SYSTEM FAN Fail Warning/ POWER FAN Fail Warning

Dostępne wartości: Disabled/1500-5000 obr/min — w zależnościod producenta płyty.

Działanie tej opcji jest dokładnie takie samo jak dla przestawio-nej powyżej, dotyczy jednak dodatkowych wentylatorów zain-

stalowanych w obudowie i podłączonych do płyty głównej.

Predefiniowane ustawienia BIOS-u

Nowoczesne wersje BIOS-u posiadają zdefiniowane domyślneustawienia dla wszystkich udostępnianych w nich opcji. Rozwią-zanie to jest bardzo wygodne, gdyż przywrócenie domyślnych




ustawień BIOS-u bardzo często jest jedynym rozwiązaniem kło-potów z komputerem. Wiesz już o tym, że do przywrócenia do-myślnych ustawień służy specjalna zworka na płycie głównej, któ-ra jest szczególnie przydatna w chwili, gdy nie da się włączyć

komputera. W sytuacji, gdy komputer się uruchamia, ale sprawiasame problemy, możesz przywrócić domyślne ustawienia BIOS-uza pomocą odpowiedniej opcji, która jest w nim umieszczona.

W BlOS-ie możesz znaleźć kilka opcji służących do przywracaniadomyślnych ustawień.

Load Optimal Settings

Dostępne wartości:Y/N (Yes/No — Tak/Nie)

Wybranie tej opcji spowoduje załadowanie optymalnych i bez-piecznych wartości predefiniowanych przez producenta. Jeżelimasz problem z poprawnym ustawieniem BIOS-u lub ustawiłeśniektóre jego funkcje nieprawidłowo i nie wiesz, jak doprowadzić dotego, by system pracował prawidłowo, wybierz tę opcję. Spowodujeona załadowanie zestawu odpowiednich wartości, które umożli-

wią poprawną współpracę z większością zainstalowanych w kom-puterze urządzeń. Polecam jednak własnoręczne konfigurowanieopcji BIOS-u, ponieważ większość producentów zaniża wartościpodane w trybach predefiniowanych w celu uzyskania jak naj-

bardziej stabilnej pracy systemu.

Load Fail — safe Defaults

Dostępne wartości: Y/N (Yes/No — Tak/Nie)

Jej działanie jest zbliżone do działania opcji Load Optimal Settings.

Load Best Performance Settings

Dostępne wartości: Y/N (Yes/No — Tak/Nie)




Dzięki tej opcji możesz wczytać wartości, które — przynajmniej w teorii — powinny zapewnić największą wydajność systemu.Zdarza się jednak, że producent za bardzo podnosi poprzeczkę w tych ustawieniach, co może objawiać się nieprawidłową pracą systemu. Problemy mogą dotyczyć np. pamięci RAM o mniej-szych parametrach, aniżeli sugerowane przez producenta płyty głównej. Polecam samodzielne skonfigurowanie ustawień BIOS-u,pozwalające uwzględnić specyfikę posiadanego sprzętu i jegomożliwości.

Ustawienia hasła

BIOS płyty głównej pozwala na ustawienie hasła zabezpieczają-cego przed uruchomieniem komputera oraz wejściem do menuBIOS-u. Służy do tego opcja Set Supenńsor Password. Pamiętaj, żezasięg działania hasła zależy od tego, co wybrałeś w opcji Security

Option w jednym z poprzednich menu BIOS-u.

Pamiętaj, że gdy zapomnisz hasła, najprostszym sposobem będzie

wykorzystanie znanej Ci już zworki służącej do czyszczenia za- wartości CMOS. Niestety, po jej użyciu będziesz zmuszony po-nownie wprowadzić wszystkie ustawienia.

Superoisor Password

Dostępne wartości: brak — tu wpisujesz własne hasło

Opcja ta pozwala określić hasło administratora.

User Password

Dostępne wartości: brak — tu wpisujesz własne hasło

Opcja ta pozwala określić hasło użytkownika.




W trakcie zmiany haseł zostaniesz dwukrotnie poproszony o wprowadzenie poprawnego hasła; ma to na celu uniknięcie ewentualnejpomyłki. Aby usunąć wprowadzone hasło, należy wejść do BIOS-u, wpisać aktualne hasło, następnie w opcjach pozwalających na ustawienie hasła zostawić puste pola i nacisnąć Enter.

Zapis końcowych ustawień

Po określeniu wszystkich opcji w BlOS-ie pora zapisać ustawienia. W tym celu, po powrocie do menu głównego, musisz skorzystaćz następujących opcji:

Save And Exit Setup Option

Dostępne wartości: Y/N

Odpowiada za zapisanie ustawień i ponowne uruchomienie kom-putera. Po zaznaczeniu tej opcji i naciśnięciu klawisza Enter zosta-niesz zapytany o potwierdzenie zapisania ustawień — naciśnij

klawisz Y i potwierdź klawiszem Enter. Wszystkie zmiany do-konane w BlOS-ie zostaną zapisane i będą obowiązywać już poponownym uruchomieniu komputera.

Exit Without Saving Option

Dostępne wartości: Y/N

Pozwala na wyjście z BIOS-u bez zapisu dokonanych zmian. Jeżelinie jesteś pewien wprowadzonych ustawień, po prostu zaznacz tęopcję, naciśnij Enter, a następnie zatwierdź wybór za pomocą klawisza Y. Komputer zostanie uruchomiony ponownie ze starymiustawieniami.




Rozdział 4. Aktualizacjawersji BIOS-u

Może się zdarzyć, że nowy dysk twardy, który zakupiłeś, będzieniewidoczny dla płyty lub wykaże ona jedynie niewielką część jego pojemności. A może po włożeniu nowego procesora na mo-nitorze widzisz jedynie czarny ekran i nic więcej. W takim przy-padku ostatnią deską ratunku może okazać się aktualizaqa BIOS-uTwojej płyty głównej. Aktualizacja polega na zastąpieniu bieżącej

wersji oprogramowania znajdującego się w pamięciflashrom jegonową wersją. Należy pamiętać, że cała operacja odbywa się bez-pośrednio w jednym z układów wlutowanych w płytę główną,a nie na dysku twardym lub innym nośniku danych, musi więc być przeprowadzona ze szczególną uwagą. Błąd popełniony w trakcie wykonywania aktualizacji może spowodować niemoż-ność uruchomienia komputera, a w niektórych specyficznych wa-runkach trwałe uszkodzenie płyty głównej. Zanim zdecydujeszsię wykonać aktualizację BIOS-u, zastanów się, czy naprawdę

jest to konieczne. Jeśli uważasz, że aktualizacja jest niezbędna,przed jej przeprowadzeniem musisz wykonać pewne czynnościprzygotowawcze.

Identyfikacja płyty głównej

J e d n ą z n a j w a ż n i e j s z y c h c z y n n o ś c i , k t ó r e m u s i s z w y k o n a ć p r z e d

a k t u a l i z a c j ą B I O S - u , j e s t p o p r a w n a i d e n t y f i k a c j a p ł y t y g ł ó w n e j . W p r z y p a d k u n i e p r a w i d ł o w e j i d e n t y f i k a c j i i w y k o n a n i a u a k t u -

a l n i e n i a B I O S - u o p r o g r a m o w a n i e m p r z e z n a c z o n y m d o i n n e j p ł y t y

g ł ó w n e j l u b p o p r o s t u j e j i n n e j w e r s j i , m o ż e o k a z a ć s i ę , ż e k o m -

p u t e r j u ż s i ę n i e u r u c h o m i l u b b ę d z i e d z i a ł a ć w a d l i w i e . A b y z i -

d e n t y f i k o w a ć p o p r a w n i e p r o d u c e n t a p ł y t y g ł ó w n e j , j e j d o k ł a d n e

o z n a c z e n i a o r a z a k t u a l n ą w e r s j ę , n a l e ż a ł o b y s k o r z y s t a ć z d o ł ą -

c z o n ej d o p ł y t y g łó w n e j d o k u m e n t a c j i . J e d n a k — ja k p o k a z u j e




wieloletnia praktyka — nie zawsze to, co jest napisane w do-kumentacji, pokrywa się w 100% z tym, co masz zamontowane

w komputerze. Wielu producentów płyt głównych, szczególnietych mniej znanych (mniej markowych), drukuje jedną, ogólną instrukcję do kilku modeli wyprodukowanych przez siebie płyt

głównych. Dlatego najlepszym i najbezpieczniejszym sposobemokreślenia posiadanego przez Ciebie modelu są po prostu bezpo-średnie oględziny Twojej płyty. Bardzo często nazwa producenta

jest umieszczona na płycie, w okolicy gniazda AGP lub pomiędzy gniazdami PCI. Jeśli już wiesz, kto jest producentem Twojejpłyty, powinieneś jeszcze odszukać jej dokładne oznaczenie i mo-del. Również i te informacje prawdopodobnie będą nadrukowane

bezpośrednio na płycie głównej; mogą być także umieszczone nanaklejkach identyfikacyjnych. Naklejki te często są naklejane naostatnim gnieździe PCI lub na zewnętrznej stronie portów równo-ległych (w przypadku konstrukcji ATX). Jeśli jednak i tam nic nieznalazłeś, to warto jeszcze przyjrzeć się płycie od spodu. Koniecz-nie odszukaj również wersję płyty głównej. Najczęściej producentumieszcza odpowiedni nadruk w jednym z narożników płyty.

Oto — kolejno — przykładowa nazwa, model oraz wersja płyty,podane wraz z omówieniami wyjaśniającymi, w którym miejscupłyty należy (w większości przypadków) ich szukać:

ASUS Napis umieszczony pomiędzy gniazdem AGP a pierwszymPCI. Oznacza nazwę producenta.

A7V8X-X Napis umieszczony na naklejce identyfikacyjnej przyklejonejdo ostatniego gniazda PCI. Oznacza model płyty.

Rev. 12 Napis umieszczony najczęściej w jednym z narożników płyty głównej. Oznacza wersję produkcyjną płyty.

Rozdział 4. Aktualizacja wersji BIOS-u 73



Jeśli nie masz możliwości wglądu do środka komputera, a co zatym idzie, nie jesteś w stanie znaleźć potrzebnych informacji,pozostaje zdać się na dokumentację lub na speqalistyczne opro-gramowanie, które jest w stanie określić zarówno producenta,

jak i model Twojej płyty głównej. Niestety, mogą wystąpić kło-

poty z określeniem wersji. Informacja o niej często jest pomijanaprzy odczycie danych przy pomocy stosownego oprogramowania.Może się okazać — szczególnie w przypadku tańszych kon-strukcji — że program do odczytu danych wyświetli zbyt skąpą informację, która niewiele Ci pomoże. Jeśli masz dostęp do Inter-netu, możesz spróbować za jego pośrednictwem zidentyfikowaćTwoją płytę. Gdy wszystkie opisane wcześniej możliwości iden-

tyfikacji płyty głównej zawiodły, Internet daje Ci jeszcze jedną szansę. Uruchom komputer. Po wyświetleniu ekranu z informa-cjami o typie procesora, ilości pamięci itd. na samym dole znaj-dziesz kilkanaście cyfr i liter; zatrzymaj dalsze uruchamianie kom-putera za pomocą klawisza Pause. Zapisz na kartce cały ciąg wyświetlanych liter i liczb. Pierwsze liczby określają datę pro-dukcji danego BIOS-u; po tej informacji podany jest rodzaj chip-setu płyty głównej, pozostałe liczby zaś to identyfikatory płyty.

Na ich podstawie jesteś w stanie odszukać w Internecie danedotyczące producenta oraz modelu Twojej płyty głównej. Najle-piej wykorzystać w tym celu jakąś wyszukiwarkę internetową,choćby www.google.com.

Oto przykładowe dane identyfikujące płytę (ID):

10/13/2000 - i440BX - W977 - 2A69KM4KC - 00

Warto przypomnieć, że informacje podane są tu według formatu:

data BIOS-u — chipset płyty — identyfikator płyty.

Najważniejszymi informacjami, które w decydującej mierze przy-

czynią się do wyszukania producenta płyty, są te, które zostały

zapisane jako przedostatnie; w naszym przykładzie jest to ciąg

znaków 2A69K.M4KC. Teraz wystarczy wpisać ten ciąg do wyszuki-

warki. Po wpisaniu w wyszukiwarce wspomnianego ciągu znaków




(ID ptyty głóumef) zostały wyświetlone odnośniki do stron zawie-rających ten wpis. Okazało się, że płytą, której identyfikatoraużyłem w zaprezentowanym tu przykładzie, jest produkt firmy MicroStar, MS-6163 (BX Master), zbudowany z wykorzystaniemchipsetu 440BX oraz z dodatkowym kontrolerem IDE66. (Poszu-

kując informacji na temat płyt głównych oraz BIOS-ów, a takżesamych BIOS-ów konkretnych firm, możesz skorzystać równieżz adresów internetowych podanych w rozdziale 6. niniejszej książki;zebrałem w nim łącza do stron, które mogą okazać się przydatne.)

Gdy już określiliśmy model i wersję posiadanej przez nas płyty oraz wiemy, jaki jest aktualny BIOS przeznaczony dla niej, mo-żemy przystąpić do wyszukania odpowiedniego pliku, za pomocą którego zaprogramujemy układ flashrom. W tym celu najlepiejudać się na stronę producenta płyty głównej i tam odszukaćodpowiedni plik. W zależności od producenta, należy ściągnąćodpowiedni programator.

Oto przykłady nazw plików z programem programatora układu flashrom (BIOS):

Amiflash.exeProgram służący do zaprogramowania układu flashrom dlaBIOS-ów firmy Ami.

Awdflash.exe

Program służący do zaprogramowania układu flashrom dlaBIOS-ów firm Award, Phoenix-Award.

Flash.exeProgram służący do zaprogramowania układu flashrom dlaBIOS-ów na płytach głównych firmy AS LZS bez systemu PnP

Aflash.exe

Program służący do zaprogramowania układu flashrom dlaBIOS-ów na płytach głównych firmy ASUS z systemem PnP.




Następnie — również korzystając ze strony producenta płyty głównej — należy pobrać plik z nową wersją BIOS-u. Częstozdarza się, że producenci w jednym spakowanym archiwumumieszczają zarówno nową wersję BIOS-u, jak i odpowiedni plik programatora. Jeśli tak właśnie jest w przypadku Twojej płyty głównej, to skorzystaj z tego właśnie pliku i za jego pomocą wy-konaj programowanie układu flashrom.

Identyfikacja BIOS-u

W stosunkowo łatwy sposób można zidentyfikować producentaTwojego BIOS-u. Jego nazwa jest najczęściej wyświetlana u góry ekranu zaraz po uruchomieniu komputera, w trakcie wykony-

wania wstępnej procedury testowej POST. Jeśli nie zdążysz jejprzeczytać, możesz przy następnym rozruchu wcisnąć klawiszPause, by zatrzymać dalsze uruchamianie komputera. Możesz teżodczytać nazwę producenta poprzez wejście do głównego menuBIOS-u. Na samej górze menu znajdziesz stosowną informaqęo twórcy oprogramowania Twojej płyty. Poza tym zaraz po uru-

chomieniu komputera, w trakcie przeprowadzania testu POST, nasamej górze ekranu powinna zostać wyświetlona wersja BIOS-u,a na dole data jego wyprodukowania. Wreszcie, część z tychinformacji znajdziesz na umieszczonym na płycie głównej ukła-dzieflashrom, w którym zapisany jest BIOS. Najczęściej na układzietym umieszczana jest naklejka, na której widnieje nazwa produ-centa — może to być np. Award, Ami lub Phoenix. Z całą pewno-

ścią jednak łatwiej jest uzyskać potrzebne wiadomości podczasrozruchu komputera, choćby dlatego, że nie trzeba go w tym celurozkręcać (co mogłoby być wręcz niemożliwe w przypadku za-plombowania obudowy przez sprzedawcę, u którego nabyłeś ma-szynę). Bez względu na to, w jaki sposób wszedłeś w posiadaniestosownych danych, zapisz je, ponieważ mogą Ci się przydaćdo odszukania nowszej wersji oprogramowania. Przy zapisie daty pamiętaj, że jest ona podawana w standardzie amerykańskim —

miesiąc/dzień/rok. Jeśli jednak w żaden z podanych tu sposobów

7& BIOS. Leksykon k ieszonkowy



nie jesteś w stanie zdiagnozować rodzaju, producenta oraz wersji

BIOS-u, możesz skorzystać z programów takich jak CtBios, które

zrobią to za Ciebie. Programy takie możesz pobrać np. ze strony

iuzviv.spat.pl/drivery.html. Znajdziesz na niej także całkiem sporo

BIOS-ów.

Oto przykładowe informacje wyświetlane na monitorze zaraz po

włączeniu komputera:

Award Moduł ar BIOS v.4 .51P G,

Co py rig ht (O 1984-2000. Award So ftw are , In c.

Z wyświetlonego napisu można wywnioskować, iż BIOS Twojej

płyty głównej został wyprodukowany przez firmę Award. W6163MJ V5.6 041301

Ten napis wskazuje na wersję BIOS-u; w tym przypadku jest to

BIOS o numerze wersji 5.6. W przypadku niektórych płyt głów-

nych udostępniane są zintegrowane z nimi dodatkowe kontrolery

IDE. Na przykład na płycie głównej, której dotyczy nasz przykład,

umieszczono zintegrowany z nią dodatkowy kontroler Ultra ATA66,

dlatego też po przejściu procedury testowej POST są wyświe-tlane dodatkowe informacje dotyczące BIOS-u tegoż kontrolera.

Oto przykładowe informacje o wersji BIOS-u zintegrowanego kon-

trolera dyskówUltra ATA66:

ULTRA 66 (Tm) BIOS Versin 2.00 (Build 18)

(O 1999-2000 Promise Tech nolo gy, Inc A l i Ri gh ts Reserved

Zapis ten informuje nas o aktualnej wersji BIOS-u; w tym przy-

padku jest to wersja 2,00 dla zintegrowanego z płytą główną do-

datkowego kontrolera IDE firmy Promis Technology. Pamiętaj, że

nie jest to informaqa dotycząca BIOS-u płyty głównej i nie należy

się nią kierować przy poszukiwaniach jego uaktualnienia. W więk-

szości przypadków po wykonaniu aktualizacji BIOS-u na płycie

głównej, również i BIOS dodatkowego kontrolera zostanie uak-

tualniony do nowszej wersji.




Programowanie układu flashrom

Zanim rozpoczniesz proces aktualizaqi, upewnij się, że w BlOS-iemasz wyłączoną opq'ę dotyczącą zabezpieczenia przed zapisem

do układu flashrom.Opcja ta to Flash protection. Sprawdź również w dokumentami do Twojej płyty głównej, czy przed aktualizacją nie musisz przestawić odpowiedniej zworki zabezpieczającej układ

flashrom przed nieautoryzowanym zapisem. Jeśli taka zworkaznajduje się na płycie, to musisz ustawić ją tak, by umożliwiała

wykonanie aktualizacji BIOS-u; opis odpowiedniego ustawieniamożesz znaleźć w dokumentami płyty głównej. Przygotuj dyskiet-kę startową i zapisz na niej plik BIOS-u, który pobrałeś z Sieci.

Umieść też na niej odpowiedni plik służący do wykonania aktu-alizaqi, np.awdflash, amiflash lubAflash. Uruchom plik *.exe i po-stępuj zgodnie z komunikatami programu.

Sam proces przygotowania dyskietki startowej ogranicza się jedy-nie do jej sformatowania z parametrem /s lub włączenia odpowiedniej opcji w graficznej nakładce w systemie MS Windows.Następnie pozostaje skopiowanie na nią plików (bądź pliku) za-

wierających nową wersję BIOS-u oraz programatora. Pamiętaj, żena dyskietce nie powinno być plików autoexec.bat i config.sys.

Pora przeprogramować BIOS. W tym celu uruchom komputer z uprzednio przygotowanej dyskietki, a następnie zaczekaj napojawienie się odpowiedniej listy z opcjami do wyboru.

Zanim rozpoczniesz wymianę BIOS-u na nowszy, musisz koniecz-

nie wykonać kopię jego aktualnej wersji. W tym celu sprawdź, czy na liście występuje odpowiednia opcja. W przykładowym pro-gramatorze opcja ta nosi nazwę Save Current BIOS to file. Po jej wybraniu wystarczy wcisnąć na klawiaturze klawisz Enter.

Teraz zostaniesz poproszony o podanie nazwy dla pliku, który powstanie na dyskietce. Wystarczy, że wpiszesz nazwę np. stary. bi n, a następnie nadśniesz klawisz Enter. Po chwili aktualna wersja

BIOS-u znajdzie się w pliku zapisanym na dyskietce.




W celu wymiany BIOS-u, w głównym menu programu dokonują-cego aktualizacji wybierz opcję odpowiedzialną za jej przeprowa-dzenie — Update BIOS IndudingBoot Błock and ESCD. Następnie

zostaniesz poproszony o podanie nazwy pliku zawierającego nową wersję BIOS-u (to ten plik, który na początku zapisywałeś na dys-kietce); po jej wpisaniu musisz nacisnąć klawisz Enter. Programaktualizujący dokona sprawdzenia sumy kontrolnej, aby uzyskaćpewność, że plik nie jest uszkodzony. Jeżeli test wypadnie pomyśl-nie, zostaniesz jeszcze raz zapytany, czy chcesz dokonać aktu-alizacji — naciśnięcie klawisza Y spowoduje rozpoczęcie procesuuaktualniania.

Po zakończeniu aktualizacji na ekranie monitora pojawi się infor-macja o tym, że cały proces zakończył się sukcesem. Teraz pozo-staje ponownie uruchomić komputer — i gotowe.

Pamiętaj, aby sprawdzić dokładnie, jaką wersję BIOS-u posiadasz(pojemność układu flashrom). Dla pojemności 1 Mbit, 2 Mbit oraz4 Mbit pliki z aktualizaq'ą będą miały odpowiednio 128 kB, 256 kB i512kB. Jeżeli nie wiesz, jaki BIOS posiadasz, to po uruchomieniu

programu do aktualizacji wykonaj kopię BIOS-u i sprawdź rozmiar pliku wynikowego, a kopię zachowaj na wszelki wypadek.

W trakcie uaktualniania BIOS-u pod żadnym pozorem nie wyłą-czaj komputera! Przed rozpoczęciem aktualizacji zawsze wyko-nuj kopię BIOS-u. Po zapisaniu pliku BIOS-u na dyskietce, takżezanim rozpoczniesz aktualizację, sprawdź, czy plik jest popraw-nie odczytywany.

Jeżeli nie jesteś pewien tego, co robisz, zrezygnuj z aktualizacji i udajsię z komputerem do serwisu, gdzie zrobią to za Ciebie fachowcy.

Wielu producentów płyt głównych oferuje możliwość aktualizacjiBIOS-u bezpośrednio z poziomu MS Windows, za pomocą wy-godnych w użyciu narzędzi.

Praca z aplikacjami tego typu ogranicza się do paru kliknięć myszą i udzielenia odpowiedzi na kilka prostych pytań. W zależności




od producenta płyty głównej, zestaw możliwości oferowanychprzez graficzne narzędzia do aktualizacji BIOS-u może się nie-znacznie różnić. W naszym przykładzie użyty został programator firmy AS LZS, który pozwala na wyszukanie odpowiedniej wersjiBIOS-u w Internecie, pobranie jej na dysk, aktualizację oraz spraw-dzenie, jaka wersja BIOS-u jest aktualnie zapisana na płycie głównej.

Jeżeli posiadasz dostęp do Internetu, wystarczy wybrać opcję Upgra-de BIOS front Internet i chwilę zaczekać na aktualizację. Oczywiście,po drodze będziesz musiał odpowiedzieć na kilka prostych pytań.

Ja jednak preferuję wykonywanie uaktualnienia pamięci flashrom(a zatem BIOS-u) z poziomu systemu DOS, po wcześniejszym

uruchomieniu komputera z dyskietki startowej. Moim zdaniem jest to bezpieczniejsze z uwagi na możliwość wystąpienia nieocze-kiwanego błędu systemu Windows, zainstalowanych sterowni-ków lub programów działających w tle.

W programatorach dla BIOS-u firmy Award po uruchomieniuprogramatora nastąpi sprawdzenie układu, zaś po wpisaniu plikuz nową wersją BIOS-u zostanie przeprowadzony test sumy kon-

trolnej, po czym zostaniesz zapytany o to, czy chcesz wykonaćkopię starego BIOS-u. Podaj wtedy nazwę pliku, w którym będzieszchciał zapisać tę kopię, np. stary bin i potwierdź zamiar jej wykona-nia poprzez wciśnięcie klawisza Y. Po wykonaniu kopii zostaniezaładowany do pamięci operacyjnej komputera plik z obrazemnowego BIOS-u, po czym, po potwierdzeniu rozpocznie się pro-cedura programowania.

Analogicznie postępuj z każdym programatorem układu flashrom.Niezależnie od producenta BIOS-u procedura jego aktualizacji

jest bardzo podobna^ Zmianie ulec może jedynie rozmieszczenieposzczególnych opcji odpowiedzialnych za zapisanie kopii oraz wprowadzenie nazwy z plikiem BIOS-u. Każdy programator udo-stępnia możliwość wykonania kopii aktualnej wersji BIOS-u i nienależy o tym zapominać.

SO BIOS. Leksykon kieszonkowy



Rozdział 5. Awaria BIOS-uPrzeprowadziłeś aktualizację BIOS-u, ponownie uruchamiasz kom-puter i zamiast ekranu powitalnego z wyświetloną, dopiero cozaktualizowaną, nową wersją BIOS-u widzisz jedynie czarny ekranmonitora. To najgorszy z możliwych scenariuszy, który świadczy o tym, że — niestety — coś poszło nie tak, nie udało się. Nie mu-sisz od razu załamywać się i rwąc włosy z głowy przeklinać kom-puter, dyskietki, Internet i cały ten elektroniczny świat. W tejsytuacji masz jeszcze kilka możliwości, które pozwolą zaoszczędzićtrochę gotówki z Twojego budżetu domowego. W tym rozdzialepostaram się w możliwie najprostszy sposób omówić zagadnienia

związane z awarią programu zapisanego w pamięci flashrom,czyli BIOS-u.

Przyczyn uszkodzenia oprogramowania znajdującego się w ukła-dzie flashrom może być wiele; od ataku wirusa zamazującego częśćprogramu Setup, po uszkodzenie spowodowane przypadkowym

wyładowaniu elektrostatycznym. Najczęstszą jednak przyczyną

awarii BIOS-u są sami użytkownicy komputera. Główne powody tej awarii — nieudana aktualizacja, nagła przerwa w zasilaniupodczas wykonywania programowania, nadpisanie zawartościukładu flashrom nieodpowiednią wersją oprogramowania lubBlOS-em przeznaczonym do innego modelu płyty głównej, a wre-szcie atak wirusa (który wszak także został wykonany przez czło-

wieka) w dużej mierze zależą właśnie od nich (nawet przerwie w zasilaniu można było wszak zapobiec, stosując urządzenie typuUPS). Awarie układu flashrom — a co za tym idzie także utratazapisanych w nim informacji — będące efektem czegoś innego niżdziałanie człowieka, "zdarzają się niezwykle rzadko i należy o tympamiętać, decydując się na aktualizację bieżącej wersji BIOS-u.

Rozdział 5. Awaria BIOS-u 81



Naprawa w przypadkuaktywnego obszaru BootBlock

Większość nowoczesnych układówflashrom,montowanych na dzi-

siejszych płytach głównych, posiada pewien obszar, który nie jest

zapisywany w trakcie programowania (aktualizaqi); obszar ten

nazywa się BootBlock i jest odpowiedzialny za przejęcie ograni-

czonej kontroli — najczęściej jedynie nad stacją dyskietek i kla-

wiaturą — w przypadku uszkodzenia pozostałej części oprogra-

mowania BIOS.

Oto przykładowe informacje wyświetlane na ekranie monitora

w przypadku nieudanej aktualizacji BIOS-u:

Award BootBlock Bios vl.O

Copyright (c)1998. Award Software Inc

Bios Rom checksum error

INSERT SYSTEM DISK ANO PRESS ENTER

Jeśli po uruchomieniu komputera na ekranie monitora widzisz taki

właśnie napis (lub podobny, w zależności od producenta BIOS-u),

to jeszcze nie jest tak źle. Musisz przygotować specjalnie spre-

parowaną dyskietkę startową, na której powinny znaleźć się pliki

startowe systemu oraz plik programatora wraz z prawidłowym

plikiem obrazu BIOS-u, np. z kopią, którą wykonałeś przed aktu-

alizacją. Następnie przygotuj plik autoexec.bat, w którym powi-

nien znaleźć się odpowiedni dla wersji BIOS-u wpis i zapisz go

na dyskietce.

Oto przykładowy wpis w autoexec.bat dla BIOS-u firmy Award:

awdflash kopia.bin /py/Sb/sn/QI

Co znaczą poszczególne elementy tego zapisu? Oto wyjaśnienie:

• awdf 1 ash — nazwa programatora,

• kopi a. bi n — nazwa pliku z kopią BIOS-u,




• py — nakaz automatycznego programowania (przydatne,gdy na ekranie monitora nic nie widać),

• Sb — nakaz ominięcia programowania obszaru BoołBlock,

• sn — zakaz wykonywania kopii (i tak obecnie zapisana wer-sja BIOS-u jest nieodpowiednia lub uszkodzona, więc nie masensu wykonywać jej kopii),

• QI — wymuszenie programowania (w szczególnych przy-padkach jest to jedyne rozwiązanie).

To tylko podstawowe, najczęściej wykorzystywane parametry awd-flash; pełną ich listę uzyskasz po wpisaniu nazwy programatora

wraz z przełącznikiem /?. Prawidłowy zapis powinien więc wy-glądać tak: awdflash/?

Możesz oczywiście nie przygotowywać pliku autoexec.bat, pod warunkiem, że coś widzisz na ekranie i masz aktywną klawia-turę. Zadaniem pliku wsadowego jest zautomatyzowanie czyn-ności związanych z programowaniem BIOS-u w przypadku, gdy

nie masz możliwości wprowadzania poleceń z klawiatury, co —niestety — w przypadku awarii BIOS-u zdarza się dość często.

Jeśli już przygotowałeś taką dyskietkę (oczywiście na innymkomputerze, np. u kolegi), to wyłącz komputer, włóż ją do stacjidysków i uruchom komputer. Po jego starcie i wyświetleniuinformacji o BootBlock-u waśnij klawisz Enter. Powinien rozpocząćsię odczyt plików z dyskietki i automatyczne zaprogramowanie

układu. Następnie wykonany zostanie ponowny rozruch kom-putera. Jeśli układ został zaprogramowany, zaś komputer nieuruchamia się ponownie, to musisz sam wcisnąć przycisk Reset

na obudowie; jeśli wszystko przebiegło poprawnie, to znowumożesz się cieszyć swoim sprzętem.




Gdy widać jedynie czarny ekran monitora

Przygotowujesz dyskietkę, o której pisałem w poprzednim pod-rozdziale i postępujesz zgodnie z zaleceniami, które w nim po-

dałem; tym razem jednak nie widzisz, jaką czynność komputer aktualnie wykonuje (w niektórych przypadkach problem ten możerozwiązać zamontowanie karty grafiki wykonanej w standardzieISA —- oczywiście na płycie głównej Twojego komputera musisię znajdować gniazdo ISA — lub PCI). Jeżeli po włączeniu kom-putera z wcześniej włożoną do napędu dyskietką ratunkową zapaliła się kontrolka stacji dyskietek, to najprawdopodobniej

właśnie wczytywane są potrzebne pliki i zachodzi proces progra-mowania BIOS-u. Jeśli kontrolka nie zapala się, waśnij na klawia-turze klawisz Enter. Jeśli tym razem zaświeciła się, prawdopo-dobnie podjęte zostały wspomniane przed chwilą akcje. Zaczekajteraz, aż kontrolka stacji zgaśnie. Poza tym w trakcie zapisu do

flashrom mogą migać naprzemiennie diody na Twojej klawiaturze;gdy miganie ustanie, to znaczy, że programowanie dobiegło końca.Komputer może samodzielnie wykonać ponowny rozruch; jeśli

tego nie zrobi, po chwili wykonaj go sam, wciskając przycisk Reset.Jeśli widzisz upragniony ekran z informacją o wersji BIOS-u, toznaczy, że wszystko przebiegło poprawnie i Twój sprzęt znów

jest sprawny.

Gdy także BootBlock jest uszkodzony

Niestety, to jest jeden z najbardziej czarnych scenariuszy. Dys-kietka, o której pisałem poprzednio, tak czy inaczej będzie Ci po-trzebna; musisz jedynie usunąć z niej plik autoexec.bat

1. To bardzo

ważne, ponieważ tym razem nie jest wskazana automatycznaprocedura programowania.

Aby przeprowadzić próbę naprawy BIOS-u, musisz posiadać

układ osadzony na płycie w specjalnej podstawce, nie może on być wlutowany w płytę główną. Do wykonania całej operacji




szczególnie w tym przypadku wymagane jest skupienie, a pozatym minimum zdolności manualnych, ponieważ wszystkie nie-zbędne czynnośd będziesz wykonywać na płyde głównej z podłą-czonym zasilaniem!

Przede wszystkim musisz znaleźć kogoś, kto posiada taką samą jak Twoja płytę główną (wprawdzie można wykonać opisaną tuoperację przy użydu innej płyty, jednak w większości przypadkównie przyniesie to pożądanego efektu). Z płyty tej musisz deli-katnie wyciągnąć sprawny układ flashrom (pamiętaj, by robić toprzy wyłączonym zasilaniu!). Następnie usuń niesprawny układz Twojej płyty głównej. Po wydągniędu układów (nie pomyl ich!)

włóż sprawny układ do podstawki na swojej płycie głównej.Sprawdź, czy został włożony prawidłowo. Przy układach DILL32(prostokątna kostka) na jednym z jego końców, pośrodku znaj-duje się wydęde, a na płyde umieszczono nadruk z odpowiednimząbkiem; musisz włożyć układ zgodnie z nadrukiem na płyde —

wydęde w układzie musi zachodzić na wspomniany ząbek. Jeślisię pomylisz i włączysz zasilanie, układ zostanie spalony i teraznaprawy będą wymagały już dwie płyty główne. Jeśli układ

flashrom jest układem PLCC32 — kwadratowa kostka — to napewno od razu zauważysz, że jeden z narożników kwadratu

jest śdęty; takie samo śdęde posiada również podstawka na płycie.Musisz włożyć układ, dopasowując odpowiednio narożniki pod-stawki i układu.

Jeśli uporałeś się z przełożeniem układu, to teraz zaczyna się

dopiero najbardziej niebezpieczna część całej operacji. Najlepiejodłącz dyski twarde i inne napędy, pozostaw jedynie napęd stacjidyskietek.

Uwaga

Pamiętaj, że wszystko będziesz teraz wykonywać na włączo-nym komputerze!




Włóż dyskietkę do stacji dyskietek (nie zapomnij wcześniej ska-sować pliku autoexec.bat). Uruchom komputer. Powinien urucho-mić się bez problemu; jeśli jest inaczej, wyłącz go i dociśnij układ

flashrom.Jeśli komputer się uruchomił, to nastąpi wczytanie sektora

startowego z dyskietki. Nie wyłączając komputera, bardzo ostroż-nie, z maksymalną uwagą wyciągnij układ flashrom z podstawki.Uważaj, aby nie spowodować zwarcia! Następnie również bar-dzo dokładnie i uważnie umieść w podstawce swój uszkodzony układ flashrom. Teraz wykonaj procedurę programowania, tak

jak to zostało opisane w rozdziale poświeconym programowaniuukładu flashrom. Jeśli procedura ta przebiegła prawidłowo, wy-konaj ponowny rozruch komputera i ciesz się działającym sprzę-tem. Teraz możesz już oddać koledze jego układ flashrom.

Do wyciągania układów stosuje się odpowiednie, specjalistycznenarzędzia. W domowych warunkach do wyciągnięcia układu w z podstawki DILL32 (układ prostokątny) możesz użyć zakrzy- wionego śledzia (zaślepkę z tyłu obudowy; pamiętaj jednak, by zaizolować ją np. taśmą!) lub płaskiego, małego śrubokręta (takżeon musi być zaizolowany). Układ PLCC32 (kwadratowy) możesz

wyciągnąć np. końcówką cyrkla.

Gdy układ flashrom jest wlutowany w płytę

Gdy układ jest wlutowany na stałe w płytę główną i uszkodzony

został również BootBlock, to — niestety — w tym przypadku czekaCię wizyta w serwisie. Jak pokazuje praktyka, naprawa BIOS-u

jest w tym przypadku dość kosztowna i •wręcz nieopłacalna, jeśliposiadasz starszą płytę; koszt usługi może niewiele odbiegać odceny nowej płyty, a — jak wiadomo — w świecie komputerów wszystko bardzo szybko się starzeje i traci na wartości.

M6 BIOS. Leksykon kieszonkowy



Gdy układ umieszczony jest w podstawcei zawiodły wszystkie możliwości

jego reanimacji

W takim przypadku pozostaje wymontować płytę główną i zanieść ją do serwisu, gdzie zostanie z niej wyciągnięty układflashromi zaprogramowany na programatorze sprzętowym. Usługa ta nie

jest szczególnie droga; jej koszt waha się w granicach 30 do 50 PLN, w zależności od układu.

Autor nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne nieudane próby

wykonania poszczególnych czynności opisanych powyżej. Wszyst-kie operacje polegające na konfiguracji, uaktualnieniu, próbachnaprawy układu flashrom (BIOS-u) wykonujesz na własną odpo-

wiedzialność. Przykłady tu opisane zostały wielokrotnie wypró- bowane w praktyce zawodowej przez autora, który jest wielo-letnim pracownikiem serwisu jednej z firm komputerowych.




Rozdział 6. Przydatne linki do stron poświęconych zagadnieniom

związanym z BlOS-emProducenci BIOS-ów

• American Megatrends (AMI) — http://wwxv.ami.com

• Award Software (Award-Phoenix) — http://wxvw.award.com

• Phoenix — http://ivxvxv.phoenix.com

• Unicore — http://xvww.unicore.com

Strony przydatne w trakcie poszukiwaniauaktualnień i identyfikacji BIOS-ów

• http://ivxuw.plasma-online.de

• http://wxvxv.motherboards.org

• http://www.biosrecovery.com

• http://wxvw.ultramod.com/sringar/bios.html

Strony producentów płyt głównych• Abit — http://www.abit.com.tw

• Acorp — http://www.acorp.com.tw

• A-Open — http://www.aopen.com

• Albatron — http://ivxvw.albatron.com.tw




• Asus — http://www.asus.com.tw

• A-Trend — http://www.atrend.com

• Azza — http://wrvw.azza.com.hv

• Biostar — http://www.biostar.com.tw

• Chaintech — http://www.chaintech.com.tw

• DFI — http://wwiv.dfi.com.tw

• ECS — http://www.ecs.com.iw

• Epox — http://xvww.epox.com

• Gigabyte — http://tw.giga-byte.com

• LiteOn — http://wvnv.liteon.com/liteon

• Lucky Star — http://www.lucky-star.com.tw

• Micro-Star (MSI) — http://zvivzv.msi.com.tw

• PC-Chips — http://zvww.pcchips.com.tzv

• Procomp — http://wzvw.procomp.com.tw/driver

• Shuttle — http://www.spacewalker.com

• Soyo — http://wzvw.soyousa.com

• Zida — http://www.zida.com

Rozdział 6. Przydatne linki do stron poświęconych zagadnieniom... 89



ZakończenieMam świadomość, że nie wszystkie możliwe tematy zostały tu

wyczerpane, lecz w założeniu książka ta miała być kieszonko-

wym leksykonem, opisującym najczęściej spotykane opcje w nowoczesnych (w czasie, kiedy ją pisałem) płytach głównych. Mamnadzieję, że moje wieloletnie doświadczenie w montażu oraznaprawie komputerów okaże się dla Ciebie pomocne. Na koniecpragnę Ci jeszcze raz serdecznie podziękować za zakup niniejszejksiążki i pozostaje mi wyrazić nadzieję, że był to zakup udany.

Z wyrazami szacunku

Andrzej Pyrchla [email protected]




Skorowidz

ACPI Suspend Type, 51

ACPI/IPCA,49

Advanced BIOS Features, 11,16

Advanced Chipset Features, 11,

27

AGP, 73

AGP Aperture Size, 31

AGP Drhdng Control, 32

AGP Driving Value, 32

AGP Master 1 WS Read, 36

AGP Master 1 WS Write, 35

AGP Modę, 32

AGP OverVoltage Control, 59

AGP Voltage Regulator, 59aktualizacja, 7, 72

awaria, 81

BootBlock, 82

DualBios, 7

programowanie, 78

Ami, 8, 75, 76, 88

APIC, 26

Assing IRQ For USB, 63 Assing IRQ For VGA, 63 ATX, 73

Auto Detect DIMM/PCI Clk, 56

Award, 8, 75, 76, 77, 80, 88awaria BIOS, 81

Bank Interleave, 29

Base memory, 16

Basic Input-Output System, 7

Battery/VBAT, 67

BIOS, 5, 7

aktualizacja, 72

identyfikacja, 76, 88

naprawa, 82

nawigacja, 10

predefiniowane ustawienia,

68

producent, 88

wejście, 9

zapis ustawień, 71Boot other device, 20

Boot Up Floppy Drive, 24

Boot Up Numlock Status, 24

BootBlock, 82, 84

Bus Master, 61

C8000-CBFFF Shadow, 27

cache, 18

CAS Latency, 28

CAS Latency Time, 28

chipset, 6, 75

CMOS, 25



CNR, 48

COM1, 40

CPU, 30

CPU Clock Ratio, 57

CPU Core Voltage, 58

CPU Fan Controll, 68CPU Fan Warning, 68

CPU Host Clock, 57

CPU Host Frequency, 57

CPU internal cache, 18

CPU L2 Cache ECC Checking, 18

CPU Setup, 11, 56

CPU Temperaturę ShotDown, 67

CPU to PCI Write Buffer, 34

CPU Vcore select, 59

CPU Vio Select 3.3V, 60

CPU Warning Temperaturę, 67

Current Chassis FAN Speed, 65

Current CPU Fan Speed, 65

Current CPU Temp, 64

Current Power FAN Speed, 65Current SYS Fan Speed, 65

Current System Temp, 65

0

DDR, 29

DIMM Voltage regulator, 60

DMA, 43DMA Resources, 62

Dozę Modę, 50

DRAM Clock, 29 '

DRAM Cyde Lenght, 28

DRAM Timing by SPD, 28

Drive A, 14

Drive B, 14

DualBios, 7

dysk twardy, 12

dyskietka startowa, 78, 82

ECP Modę Use DMA, 43

Exit Without Saving Option, 71

Extended Memory, 16

External Cache, 18

Fast R-W Turn Around, 30

First Boot device, 20

Fixed AGP/PCI Output Freq, 58

Flash Protection, 23, 78

flashrom, 7, 72

naprawa, 87

programowanie, 78

Floppy 3 Modę Support, 15FSB, 35, 58

fuli duplex, 41

Fuli Screen Logo Show, 22

Gamę Port Address, 49

Gate A20 Option, 24GUID, 46

H

half duplex, 41

Halt On, 15

hasło, 70




HDD Power Down, 50

HDD S.M.A.R.T Capability, 22

Health Status/Hardware

Monitor, 11

Hyper Threading Function, 22

IDE, 13

IDE HDD Błock Modę, 39

IDE Prefetch Modę, 37

identyfikacja

BIOS-u, 76płyty głównej, 72

IEE1394, 45

Init Display First, 39

Integrated Peripherals, 11, 37

IR Function Duplex, 41

IR Transmission Delay, 42

IRQ Resources, 62

Legacy ISA, 62PCI/ISA PnP, 62

K

karta

dźwiękowa, 47

graficzna, 39, 59

sieciowa, 46, 47konfiguracja, 7,11

kontrola antywirusowa, 17

LED In Suspend, 54

Load Best Performance Settings,69

Load Fail — safe Defaults, 69

Load Optimal Settings, 69

LPTL42

MMAC (NV) Address Input, 47

MACLan,46

Machinę MAC (NV) Address, 47

MBUltral33 RAID Controler, 44

Memory Parity/ECC Check, 36

modem, 48, 52

Modem Ring resume, 55Modem Use IRQ, 52

MPS Revision, 23

Muliti Sector Transfer, 39

N

napięcia, 56, 64

naprawa BIOS-u, 82, 84

O

Onboard FDD Controler, 40

Onboard H/W RAID Controler,

44

Onboard H/W Serial ATA, 44

Onboard Legacy Audio, 48

Onboard Parallel Port, 42

Onboard Serial Port, 40

OnChip IDE, 37

OnChip IEEE1394,45

OnChip LAN, 46

OnChip Modem, 47

OnChip Sound, 47OnChip USB, 33

Skorowidz 93



OS select for DRAM> 64MB, 26

Other memory, 16

overclocking, 28, 32, 35, 58, 60

P2C/C2P Concurrency, 30

pamięć

konfiguracja, 29

RAM, 16

stała, 7

Parallel Port EPP Type, 43

PC Health Status, 64

PCI, 30, 73

PCI BusMaster, 61

PCI Delay Transaction, 35

PCI Dynamie Bursting, 35

PCI Master 0 WS Write, 35

PCI/VGA palette Snoob, 63

Peer Concurrency, 30

Phoer\ix, 8, 75, 76, 88Pług and Play, 11

płyta główna, 5

identyfikacja, 72, 74

producent, 88

PM Control by APM, 51

PnP OS Installed, 60

PnP/PCI Configuration setup,

11,60POST, 19, 76

POWER FAN Fail Warning, 68

Power Management Setup, 11,

49

predefiniowane ustawienia, 68

Primary Master PIO, 37

Primary Master UDMA, 38

Primary Slave PIO, 37

Primary Slave UDMA, 38

procesor, 56

programator, 75

przetaktowywanie, 28, 32, 35, 58

Quick Power On Self Test, 19

R

RAID, 19, 44

RAID Controler Function, 44

Ratio/Voltage Control, 56

Reset Configuration Data, 61

Resource Controled By, 61

RTC Alarm Resume, 55

RxD, TxD Active, 41

8-

S.M.A.R.T, 22

Sl, 51

S3, 51

SATA, 19, 44SATA/RAID/SCSI Boot Order,

19

Save And Exit Setup Option, 71Second Boot device, 20

Secondary Master PIO, 38

Secondary Master UDMA, 39

Secondary Slave PIO, 38

Secondary Slave UDMA, 39

Security Option, 25

Serial ATA Function, 44

Set Supervisor Password, 70




SETUP, 5, 7 USB, 33

Soft OFF PWRBTN, 53 USB 2.0 PORT, 34

SoundBlaster, 48 USB Keyboard Support, 34

SPD, 28 User Password, 70

Spread Spectrum, 57

stacja dyskietek, 14 VStandard CMOS Features, 11

Standby Mode, 51 Vcore, 66

State Power After Failure, 53 Vdd, 66

Supervisor Password, 70 Vdd Voltage, 60

Suspend Modę, 51 Vdimm, 66

Swap Floppy Drive, 23 Video Bios Shadow, 26

System Bios Cacheable, 31 Video Off Method, 52

System Datę, 12 Video RAM Cacheable, 31System Fan Fail Warning, 68 Virus warning, 17

System Time, 12

W

T Wake Up Events, 54

temperatura, 64 Wake Up On LAN, 55

Third Boot device, 20 wejście do BIOS, 10

Throttle Duty Cycle, 51 wentylator, 64

Total Memory, 16

Trend ChipAway Virus, 17 Y

Typematic Delay, 25

Typematic Rate, 24, 25 Y2K Monitor, 17

U Z

UART 2 Modę, 41 zapis ustawień, 71

UDMA, 38 zwiększanie wydajności, 23,30,

Ultra DMA 66/100/133 IDE 34, 56, 61, 70

Controller, 40

Unicore, 88

uruchamianie systemu

operacyjnego, 21

Skorowidz 95

BIOS - Leksykon Kieszonkowy

Documents

Transcript of BIOS - Leksykon Kieszonkowy