BIOS - Jakub Duba · 2018-07-31 · Konfiguracja urządzeń peryferyjnych Power Management Setup...

BIOSLeksykon kieszonkowy

Andrzej Pyrchla

HELION

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianiecałości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiej koi wiek postacijest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną,fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym,magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskichniniejszej publikacji.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakamifirmowymi bądź towarowymi ich właścicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawartew tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorąjednakżadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związanez tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich.Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnejodpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystaniainformacji zawartych w książce.

Redakcja: Krzysztof Zemanek

Wydawnictwo HELIONul. Chopina 6, 44-100 GLIWICEtel. (32) 231-22-19, (32) 230-98-63e-mail: [email protected]: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)

Drogi Czytelniku!Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adreshttp://helion.pl/user/opinie7bioslkMożesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

ISBN: 83-7361-221-1

Copyright © Helion 2003

Printed in Poland.Druk: Zakład Poligraficzny W. Wiliński, Gliwice, ul. Chopina 6, tel./fax 231-32-16

Spis treści

Wstęp , 5

Rozdział 1. BIOS — zarys ogólny 7

Rozdział 2. Wejście do menu BIOS-u 9

Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 11Układ menu BIOS-u 11Opcje menu Standard CMOS Features 11Opcje menu Advanced BIOS Features 16Opcje menu Advanced Chipset Features 27Opcje menu Integrated Peripherals 37Opcje menu Power Management Setup 49Opcje menu CPU Setup/Frequency Voltage Control

lub Ratio/Vottage Control 56Opcje menu PnP/PCI Configuration setup 60Opcje menu PC Health Status 64Predefiniowane ustawienia BIOS-u 68Ustawienia hasła 70Zapis końcowych ustawień 71

Rozdział 4. Aktualizacja wersji BIOS-u 72Identyfikacja płyty głównej v.72Identyfikacja BIOS-u 76Programowanie układu flashrom 78

Rozdział 5. Awaria BIOS-u 81Naprawa w przypadku aktywnego obszaru BootBlock 82Gdy widać jedynie czarny ekran monitora 84Gdy także BootBlock jest uszkodzony 84Gdy układ flashrom jest wlutowany w płytę 86Gdy układ umieszczony jest w podstawce

i zawiodły wszystkie możliwości jego reanimacji 87

Spis treści

Rozdział 6. Przydatne linki do stron poświęconychzagadnieniom związanym z BIOS-em 88

Producenci BIOS-ów 88Strony przydatne w trakcie poszukiwania uaktualnień

i identyfikacji BIOS-ów 88Strony producentów płyt głównych 88

Zakończenie 90

Skorowidz 91

BIOS. leksykon kieszonkowy

BIOSLeksykon kieszonkowy

WstępCelem tego leksykonu jest wyszczególnienie oraz opisanie moż-liwie jak największej liczby dostępnych opcji w BlOS-ie dzisiej-szych płyt głównych. Zdaję sobie sprawę z tego, że czytając tenleksykon, możesz nie znaleźć interesującej Cię opcji i jej opisu.Wynika to z tego, że na rynku w bardzo szybkim czasie przy-bywa nowych płyt głównych i — co za tym idzie — także no-wych rozwiązań wprowadzanych przez producentów w pro-gramie SETUP zawartym w BlOS-ie komputera. Przedstawionyw tej książce opis funkcji został podzielony zgodnie z klasyfika-cją na menu i podmenu występujące najczęściej w nowoczesnychBlOS-ach płyt głównych.

Oczywiście, jest wielu producentów BIOS-u, np. Award, Ami, P/io-enix oraz kilku innych; produkty tych innych niż wymienione tuz nazwy firm jednak praktycznie nie są spotykane na naszymrynku komputerowym, dlatego też nie będą tu omawiane. Skon-centrowałem się natomiast na omówieniu tych BIOS-ów, którepochodzą od wspomnianych wyżej trzech głównych ich wytwór-ców. Zdecydowałem się jednak nie stosować tu podziału na BlOS-ykonkretnych producentów, ponieważ z uwagi na częste zazębia-nie się w nich tych samych opcji do prezentowanego tu opisumógłby wkraść się niepotrzebny i niczym nie uzasadniony nieład.Z tego jednak względu może się zdarzyć, że w swoim BlOS-ienie znajdziesz którejś z omawianych przeze mnie funkcji; ichbrak będzie wynikał z tego, że akurat Twoja płyta główna może

Wstęp

ich nie obsługiwać. Starałem się opisać maksymalną liczbę opqi,jakie można napotkać. Warto tu dodać, że uwzględniłem naj-nowsze konstrukcje płyt głównych dostępnych na rynku w czasie,kiedy pisałem tę książkę; wśród nich wymienić można płyty zbu-dowane z wykorzystaniem chipsetów firm VIA {KT333, KT400),SIS, NFORCE2, INTEL 845PE, INTEL 7205 — a więc wszystkichnajbardziej popularnych obecnie chipsetów montowanych na pły-tach oferowanych na naszym rynku.

BIOS. Leksykon kieszonkowy

Rozdział 1. BIOS — zarys ogólnySłowo BIOS jest skrótem od angielskiej nazwy Basic Input-OutputSystem (podstawowy system wejścia-wyjśda). BIOS jest pierwszymoprogramowaniem, które jest uruchamiane w trakcie włączeniakomputera. Odpowiada przede wszystkim za pracę wszystkichpodstawowych urządzeń; oprócz tego spełnia kilka innych funkcji.Oprogramowanie to nie jest zapisane na dysku twardym czy pły-cie CD, lecz jest umieszczone na płycie głównej, w układziepamięci stałej.

Pamięć stałą w postaci flashrom można przeprogramowywać,np. w celu załadowania nowej wersji BIOS-u, gdy starsza nie jestw stanie poprawnie rozpoznać i zidentyfikować, a co za tymidzie także poprawnie obsłużyć np. nowego, większego dyskutwardego lub nowego typu procesora. W nowych konstrukcjachpłyt głównych producenci umieszczają drugą pamięć flashrom,której zadaniem jest przepisanie do podstawowego układu pra-widłowej zawartości, umieszczonej właśnie w zapasowym ukła-dzie flashrom, w przypadku nieudanej aktualizacji BIOS-u lub jegoutraty bądź zniszczenia w wyniku ataku wirusa. Takie rozwią-zanie z dwoma układami pamięci stałej nazywane jest mecha-nizmem DualBios.

Konfiguracja BIOS-u jest możliwa za pomocą specjalnego, pseu-dograficznego interfejsu, popularnie zwanego SETUP-em. Wersjai rodzaj BIOS-u zależą w dużym stopniu od konkretnej płyty głów-nej, pod kątem której jest on optymalizowany.

Poprawne ustawienia opcji zawartych w BlOS-ie mają szczególneznaczenie dla stabilnej i wydajnej pracy komputera i wszystkichjego podzespołów. Jak już wspomniano, obecnie na rynku kom-puterów możemy spotkać BlOS-y następujących producentów:

Rozdział 1. BIOS — zarys ogólny

• Award,

• Ami,

• Phoenix.

Oczywiście, większość opcji udostępnianych w BlOS-ach tychfirm będzie się pokrywała, chociaż mogą się w nich nieco ina-czej nazywać lub znajdować w innych miejscach; jednak ichznaczenie będzie identyczne. W następnych podrozdziałach opi-sałem wszystkie najważniejsze opcje mające istotny wpływ naszybkość, poprawność i stabilność pracy komputera. Starałem sięnie skupiać na jednym rodzaju BIOS-u, dzięki czemu bez więk-szych problemów powinieneś sobie poradzić z każdą wersją tegoważnego oprogramowania.

W chwili, kiedy książka ta trafi do Twoich rąk, na rynku znaj-dzie się już zapewne wiele nowych płyt głównych, z nowymimożliwościami i z nowymi funkcjami zaszytymi w BlOS-ie.


Rozdział 2. Wejście do menu BIOS-uJeżeli chcesz zajad się zmianą ustawień BIOS-u, musisz dostać siędo specjalnego menu. W zależności od producenta sprzętu, wej-ście do menu BIOS-u może się odbywać na różne sposoby, jednakzasada postępowania jest zawsze taka sama. Podczas uruchamia-nia komputera, mniej więcej w chwili, gdy następuje testowaniepamięci operacyjnej — na pewno zwróciłeś uwagę na „licznik"pracujący w lewym górnym narożniku monitora — należy wcisnąći przytrzymać jeden lub kilka klawiszy. Najpopularniejszym klawi-szem-kluczem, otwierającym menu BIOS-u jest Del (rysunek 2.1).Oczywiście, możesz spotkać się z jeszcze innymi służącymi dotego klawiszami lub kombinacjami klawiszy, np. Fl, F2 lub Esc.

Rysunek 2.1. Ekran startowy

Zazwyczaj informacje o klawiszu otwierającym menu BIOS-u wy-świetlane są w lewym dolnym narożniku ekranu monitora pod-czas startu komputera. Jeżeli Twój pecet nie wyświetla odpowied-niej informacji, musisz sprawdzić w dokumentacji płyty głównej,w jaki sposób można się dostać do ustawień BIOS-u.

Pamiętaj, że musisz nacisnąć odpowiedni klawisz; dobrze jesttakże przytrzymać go przez chwilę, dzięki czemu masz pewność,że uda Ci się wejść do odpowiedniego panelu kontrolnego. Jeżeli

Rozdział 2. Wejście do menu BIOS-u

nie udało Ci się otworzyć BIOS-u, musisz jeszcze raz uruchomićkomputer i nacisnąć odpowiedni klawisz nieco wcześniej niż po-przednim razem.

W zdecydowanej większości przypadków po wejściu do ustawieńBIOS-u na ekranie Twojego monitora powinny pojawić się napisywyświetlane na niebieskim lub szarym tle (rysunek 2.2).

Rysunek 2.2. Menu główne BIOS-u

Zwróć uwagę na to, że opcje zgrupowane są w dwóch kolum-nach, natomiast bezpośrednio pod nimi znajduje się opis klawi-szy, z których będziesz korzystać, a także krótki opis aktualnieaktywnej pozycji w menu.

Aktywna pozycja w menu BIOS-u zawsze jest podświetlona innymkolorem, dzięki czemu łatwo jest zlokalizować miejsce, w którymaktualnie się znajdujemy. Do zmiany aktywnej opcji służą kla-wisze strzałek — w prawo, w lewo, w górę i w dół. Za pomocąklawisza Enter możesz wejść głębiej w ustawienia danej sekcji.

Poza opisanymi klawiszami możesz używać klawiszy Enter, Page-Doitm i PageUp do zmiany wartości poszczególnych opcji. W nie-których BlOS-ach klawisze służące do poruszania się po menumogą być nieco inne, np. +, -, spacja. Najczęściej jest to opisanew głównym menu programu Setup.

10 BIOS. Leksykon kieszonkowy

Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-uPrzedstawię teraz opis funkcji oraz ich sugerowane ustawienia,jak również kilka praktycznych porad związanych z prawidłowymskonfigurowaniem funkcji BIOS-u.

Układ menu BIOS-uStandard CMOS Features

Ustawienia podstawowe

Adimnced BIOS FeaturesUstawienia zaawansowane

Adimnced Chipset FeaturesUstawienia zaawansowane pracy chipsetu płyty głównej

Integrated PeripheralsKonfiguracja urządzeń peryferyjnych

Power Management SetupKonfiguracja zarządzania energią

CPU SetupfFreauency Voltage ControlKonfiguracja procesora oraz magistrali FSB

PnP/PCI Configuration setupKonfiguracja mechanizmu Pług and Play oraz PCI

Health Status/Hardware MonitorOpcje dotyczące monitoringu sprzętu

Opcje menu Standard CMOS FeaturesW tym menu znajdziesz podstawowe ustawienia związane z datą,czasem, a także odpowiedzialne za obsługę dysków twardych orazstacji dyskietek.

Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 11

Musisz wiedzieć, że płyta główna, a dokładnie BIOS, wyposażo-no w zegar, który działa nawet wtedy, gdy wyłączysz komputer.Dzieje się tak dlatego, że na płycie głównej umieszczono dodat-kowy akumulator zasilający pracę BIOS-u i wbudowany zegar.

W celu zmiany wymienionych w tym punkcie parametrów mu-sisz wejść do menu Standard CMOS Features i za pomocą wspo-mnianych już klawiszy strzałek oraz PageUp i PageDown zmienićodpowiednie wartości.

System DatęDostępne wartości: Month/Day/Year (Miesiąc/Dzień/Rok)

Umożliwia zmianę daty, najczęściej w formacie:

MonthMiesiąc (liczbowo — od 1 do 12, lub nazwą miesięcy, w za-leżności od BIOS-u).

DayDzień (liczbowo, od 1 do 31).

YearRok (liczbowo, zakres zależny od wersji oraz producentaBIOS-u).

System TimeDostępne wartości: hh/mm/ss (godziny/minuty/sekundy)

Umożliwia zmianę ustawień czasu.

Niemal każda płyta główna ma domyślnie ustawione automa-tyczne wykrywanie zainstalowanych dysków twardych. Odpo-wiednie opq'e znajdują się w menu Standard CMOS Features. Opcjeodpowiedzialne za ustawienia wykrywania dysków twardych


znajdują się bezpośrednio pod polami daty i czasu. W tym przy-padku mamy cztery opcje:

IDE Primary MasterPierwsze urządzenie przyłączone do pierwszego kanałukontrolera.

IDE Primary SlaveDrugie urządzenie przyłączone do pierwszego kanału kon-trolera.

IDE Secondary MasterPierwsze urządzenie przyłączone do drugiego kanału kon-trolera.

IDE Secondary SlaveDrugie urządzenie przyłączone do drugiego kanału kon-trolera.

Z płytą główną zintegrowany jest kontroler, który tworzą dwa ka-nały: Primary oraz Secondary; na każdym z tych kanałów możnapodłączyć dwa urządzenia — Master i Siane. W zależności od tego,gdzie i w jakim trybie podłączyłeś dysk, w przypadku, gdy chceszzmienić pewne ustawienia, musisz wybrać odpowiednią opcję,a następnie nacisnąć klawisz Enter, by wejść do szczegółowychustawień danego urządzenia.

AutoNajprostszym ustawieniem jest właśnie ten tryb; kiedy jeston wybrany, zostanie uaktywnione automatyczne wykrywa-nie wszystkich podłączonych do kontrolera urządzeń, dziękiczemu nie będzie potrzeby konfigurowania ich w BlOS-iei znajomości parametrów ich pracy.

UserRęczne ustawienie opcji użytkownika dla konkretnych pa-rametrów dysków twardych; najczęściej prawidłowe dane


dotyczące ich parametrów podane są na naklejkach znamio-nowych, umieszczonych na obudowie dysku twardego. Otoopcje dostępne w przypadku wyboru ustawień ręcznych:

• Type — typ dysku wybierany z 45 predefiniowanychwpisów.

• Size — przybliżona pojemność dysku, wyliczona na pod-stawie parametrów sektorów, głowic, cylindrów.

• Cyls — liczba cylindrów.

• Head — liczba głowic.

• Precomp — te parametry są ignorowane przez nowe kon-trolery IDE; można zatem ich nie ustawać.

• Landz — numer cylindra, na którym jest parkowanagłowica dysku twardego.

• Sector — liczba sektorów przypadających na jeden cy-linder.

• Modę — tryb pracy dysku twardego.

• 32 Bit Transfer Modę — on/off; odpowiednio włącza lubwyłącza 32-bitowy dostęp do dysku. Jeśli to możliwe,powinieneś włączyć tę opcję. W niektórych przypadkachprzy pracy z systemem WinNT może jednak ona po-wodować błędy, co w ostateczności może doprowadzićdo utraty danych. Są to jednak przypadki bardzo od-osobnione.

Pamiętaj, że dla napędów optycznych nie musisz nic ustawiać.Możesz również w ich przypadku pozostawić wartość Auto.

Bezpośrednio pod ustawieniami dysków twardych znajdują siędwie opcje odpowiedzialne za ustawienie staqi dyskietek. Zwią-zane z nimi pola noszą odpowiednio nazwy Drive A oraz Drive B.


•mliiiii

Jeżeli posiadasz stację dyskietek, to koniecznie musisz ją usta-wić w BlOS-ie komputera; w przeciwnym razie stacja będzieniewidoczna dla systemu. Jak widzisz, możesz mieć podłączonedwie staq'e dyskietek — pierwsza będzie miała przypisaną literęA, a druga B.

W niektórych typach BIOS-u można spotkać jeszcze opcję Floppy3 Modę Support, która jest dla nas raczej nieprzydatna. Umożli-wia ona poprawne działanie stacji dyskietek 3,5" o pojemności1,2 MB zamiast standardowej 1,44 MB — opcja ta powinna zostaćwyłączona (Disabled).

Halt OnDostępne wartości: Ali Errors/No Errors/All, But Keyboard/Ali, ButDiskette

Opcja ta odpowiada za zachowanie się komputera podczas jegostartu. Dokładniej mówiąc, chodzi o to, że przy starcie BIOS spraw-dza, czy do komputera jest podpięty zestaw koniecznych urzą-dzeń — klawiatura i monitor. Jeżeli nie zostanie wykryta np.klawiatura, komputer zatrzyma się i na ekranie wyświetli komu-nikat o błędzie. Gdy komputer ma pełnić funkcję serwera, którynie musi mieć na stałe podłączonych monitora i klawiatury, mo-żesz zmienić wartość w polu Halt On, dzięki czemu przy urucha-mianiu komputera wspomniany błąd nie będzie zgłaszany.

Ali ErrorsZatrzymanie uruchamiania komputera w przypadku każ-dego wykrytego błędu.

No ErrorsKomputer będzie kontynuował uruchamianie nawet gdyzostaną wykryte błędy.

Ali, But KeyboardZatrzymanie uruchamiania komputera w przypadku każ-dego wykrytego błędu poza błędem klawiatury.


Ali, But DisketteZatrzymanie uruchamiania komputera w przypadku każ-dego wykrytego błędu poza błędem stacji dyskietek FDD.

Pozostałe opcje zgromadzone w opisanej części BIOS-u, mają cha-rakter informacyjny; możesz się z nich dowiedzieć, ile pamięciRAM zainstalowano w komputerze.

Base memoryWydzielone 640 kB z pierwszych 1024 kB.

Other memoryReszta 384 kB z pierwszych 1024 kB.

Extended MemoryPamięć rozszerzona; jest to wartość zależna od ilości pamięciRAM zainstalowanej w komputerze.

Tołnl MemoryCałkowita pojemność pamięci RAM zainstalowanej w kom-puterze.

Po wprowadzeniu wszystkich zmian możesz wrócić do głównegookna BIOS-u; wystarczy, że naciśniesz klawisz Esc. Nie obawiaj się,użycie tego klawisza nie spowoduje powrotu do starych ustawień.

Opcje menu Advanced BIOS FeaturesW tym menu BIOS-u umieszczono szereg opcji odpowiedzialnychza dokładne dostrojenie pracy całego komputera.

Opisałem tutaj — z dość dużą dokładnością — wybrane opq'e do-stępne w tym menu; Ty zaś, w zależności od specyfiki konfigu-racji Twojego komputera, musisz wybrać odpowiednie wartościi ustawić je.


Virus warningDostępne wartości: Disabled/Enabled

Opcja ta włącza (lub wyłącza) kontrolę antywirusową bootsektoradysku twardego — MBR (Master Booł Record). Przed instalacją sys-temu powinieneś wyłączyć tę opcję (Disabled), gdyż może ona po-wodować nieprawidłowe działanie komputera. Dokładniej mówiąc,podczas instalaq'i systemu operacyjnego, np. MS Windows, zapi-sanie informacji startowych do bootsektora będzie niemożliwe,bądź uzależnione od udzielenia odpowiedzi na pytania wyświe-tlane w szeregu okien ukazujących się na ekranie monitora. Opro-gramowanie antywirusowe wbudowane w BIOS płyty głównejchroni jedynie przed wirusami dyskowymi, które modyfikują MBR.Tymczasem współczesne wirusy należą do zupełnie innej generacji.Nie spotyka się już dzisiaj praktycznie wirusów, które modyfikująsektory startowe dysku twardego. Obecna „moda wirusowa" idziew kierunku zapychania Internetu, a więc zabezpieczenie wbudo-wane w płytę jest bezużyteczne i znacznie lepiej i bezpieczniej za-stosować zamiast niego dobre oprogramowanie antywirusowe.

Trend ChipAway VirusDostępne wartości: Disabled/Enabled/ChipAway

Opqa ta w działaniu nie różni się od poprzednio omówionej. Jeślisystem operacyjny wymaga sterownika EMM386.EXE (np. japoń-ska wersja Windows 98SE) i uaktywniona jest ochrona antywiru-sowa, należy załadować sterownik z parametrem NOEMS (np.EMM386.EXE NOEMS). Najlepiej jednak postąpić dokładnie jakw przypadku poprzedniej opcji, po prostu wyłączając tę funkcję.

Y2K MonitorDostępne wartości: Disabled/Enabled


W niektórych płytach głównych wciąż można spotkać się z tąopcją. Obecnie jest ona już nieprzydatna; jej zadaniem było monito-rowanie ewentualnych błędów zgodności z rokiem 2000. Jeśli TwójBIOS ją posiada, ustaw dla niej wartość Disabled.

CPU internat cache

Dostępne wartości: Disabled/Enabled

Włącza (lub wyłącza) wewnętrzną pamięć cache LI procesora.Opcja ta powinna być zawsze włączona. Jeżeli wyłączysz we-wnętrzną pamięć procesora, spowoduje to zauważalny spadekjego wydajności i spowolnienie pracy.

External Cache

Dostępne wartości: Disabled /Enabled

Włącza (lub wyłącza) zewnętrzną pamięć cache L2 procesora. Opcjata powinna być zawsze włączona; w przypadku wyłączenia jejnastąpi spowolnienie pracy i spadek wydajności systemu. W star-szych konstrukcjach komputerów pamięć ta była umieszczona napłycie głównej, w dzisiejszych zaś jest ona zintegrowana z proce-sorem, dzięki czemu jest znacznie bardziej wydajna.

CPU L2 Cache ECC CheckingDostępne wartości: Disabled /Enabled

Za pomocą tych opq'i możesz włączyć (lub wyłączyć) korektę pa-rzystości dla pamięci podręcznej cache L2 procesora. Jeżeli opcjata będzie włączona, to małym kosztem wydajności zyskasz nastabilności. W przypadku jej wyłączenia natomiast osiągniesz nie-wielki wzrost wydajności, ale może się to odbyć kosztem możli-wości wystąpienia niestabilnej pracy komputera. Moim zdaniem


lepiej wybrać stabilność niż niewielki wzrost wydajności — pole-cam zatem wartość Enabled.

Quick Power On Self Test/Quick BootDostępne wartości: Disabled/Enabled

To kolejna opcja znajdująca się w BlOS-ie komputera. POST towewnętrzny test przeprowadzany przez BIOS jeszcze przed wy-startowaniem systemu operacyjnego, mający na celu wykrycieewentualnych błędów na poziomie sprzętowym. Sprawdzane sąmiędzy innymi pamięć RAM oraz inne podzespoły; w przypadkunp. źle działającej karty graficznej lub pamięci RAM i niemoż-ności wyświetlenia informacji o błędzie na ekranie monitora, wy-dawana jest seria dźwięków, sygnalizująca rodzaj uszkodzenia.

Włączenie tej opcji spowoduje dokładniejsze, ale dłużej trwającetestowanie modułów pamięci. Wystarczy tylko raz włączyć tęopcję w celu sprawdzenia, czy nie pojawią się informacje o ewen-tualnym błędzie; jeżeli wszystko jest w porządku, wyłącz ją. Dziękitemu wcześniej zostaną zakończone procedury testujące, co w efe-kcie przyczyni się do szybszego rozpoczęcia ładowania systemuoperacyjnego.

Następne opq'e odpowiadają za kolejność przeszukiwania dys-ków twardych, stacji dyskietek czy też napędów optycznych podkątem obecności sektora startowego. W zależności od typu BIOS-u,sposób ustawienia kolejności urządzeń startowych może się niecoróżnić. Mam nadzieję, że bazując na moim opisie, dasz sobie radęi poprawnie ustawisz odpowiednie opcje.

SATA/RAID/SCSI Boot OrderJeśli masz dodatkowy kontroler, np. zintegrowany z płytą głów-ną (może to być kontroler wykonany w najnowszej technologiidla dysków SATA — Serial ATA — lub RAID), opcja ta umożliwi


Ci wybranie, który kontroler będzie miał pierwszeństwo bootowa-nia systemu (wczytania sektora startowego). Opcje, spośród któ-rych możesz wybrać, to :

• SCS/ — kontroler w postaci karty PCI SCSI,

• RAID — kontroler pracujący w trybie RAID,

• SATA — kontroler Serial ATA.

First Boot demcePierwszy napęd w kolejce uruchamiania.

Second Boot demceDrugi napęd w kolejce uruchamiania.

Third Boot dericeTrzeci napęd w kolejce uruchamiania.

Boot other demceInne urządzenie służące do uruchomienia systemu opera-cyjnego, np. kontroler SCSI lub karta sieciowa.

W praktyce wygląda to tak, że komputer podczas startu sprawdza,czy może uruchomić system operacyjny z urządzenia ustawionegow pierwszej z wymienionych opcji. Jeżeli pierwsze urządzenie nieposiada informacji startowych, automatycznie jest sprawdzanedrugie, a później trzecie. W przypadku gdy żadne z ustawionychurządzeń nie posiada sektora startowego, na ekranie monitorapojawi się odpowiedni komunikat.

Jeżeli instalujesz system operacyjny na zupełnie nowym i pustymdysku twardym, musisz jako pierwszy napęd ustawić CD-ROM,gdyż komputer powinien zostać uruchomiony ze startowej płytyCD, zawierającej wersję instalacyjną systemu operacyjnego.W dawnych czasach do uruchomienia komputera używano sta-cji dyskietek i dyskietki startowej, ale dzisiaj ustąpiła ona płycieCD, chociaż czasem możliwość startu z dyskietki okazuje sięprzydatna.

20 BIOS. Leksykon kieszonkowi/

W sytuacji, gdy na swoim dvsku twardym posiadasz juz zain-stalowany system operacyjny, jako pierwsze urządzenie startowepowinieneś ustawie ten właśnie dvsk. Dzięki temu zaoszczędziszsporo czasu, potrzebnego na sprawdzenie, z którego urządzeniakomputer ma się uruchomić.

W większości wers]i BIOS-ów napotkasz następujące możliwościwyboru urządzeń, z których będziesz mógł uruchomić systemoperacyjny:

• FLOPPY — stacja dyskietek,

• LS/ZłP —- napędy LS120 lub ZIP,

• HDD-0 — dysk na kontrolerze PIUMARY MASTER,

• HDD^l — dysk na kontrolerze PRIMARY SLAVE,

• HDD-2 — dysk na kontrolerze SECONDARY MASTER,

• HDD-3 — dysk na kontrolerze SECONDARY SEAVE,

• SCSI — zewnętrzny, w postać; kart PCI, lub zintegrowanyz płytą kontroler SCSI,

• CD-ROM — napęd CD-ROM. CD-RW, DVD-ROM oraz inneurządzenia optyczne,

• LAN — uruchomienie poprzez sieć lokalną,

• USB FDD — w najnowszych konstrukcjach płyt głównychnapęd FDD podłączony do portu USB,

• USB CDROM — w najnowszych konstrukcjach płyt głów-nych napęd CD-ROM podłączony do portu USB,

• USB HDD — w najnowszych konstrukcjach płyt głównychdysk twardy podłączony do portu USB,

Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u

• USB Drive all — w najnowszych konstrukcjach płyt głów-nych inne umożliwiające rozruch nośniki podłączone doportu USB.

HDD S.M.A.R.T Capability

Dostępne wartości: Disabled/'Enabled

S.M.A.R.T (Self Monitoring Analysis And Reporting) włącza lub wy-łącza system monitoringu i wczesnego ostrzegania przed ewen-tualną usterką dysku twardego. Opcja ta jest obsługiwana przezwiększość nowych dysków twardych. Warto ją włączyć, ponieważjej wyłączenie i tak nie przyniesie wzrostu wydajności. Opcja ta mo-że być umieszczona w różnych menu BIOS-u, niekoniecznie w Ad-vanced BIOS Features; jest to uzależnione od producenta BIOS-u.

Fuli Screen Logo ShowDostępne wartości: Bios/Silent

Opcja ta włącza i wyłącza wyświetlanie pełnoekranowego logo fir-my, która wyprodukowała płytę główną; dostępne ustawienia to:

• Bios — wyświetla informacje testu POST,

• Silent — wyświetla pełnoekranowe logo; najczęściej naci-śnięcie klawisza TAB powoduje przejście do podglądu aktu-alnie wyświetlanych informacji procedury testującej POST.

Hyper Threading Function


Włącza lub wyłącza w najnowszych konstrukcjach płyt głównych(przystosowanych pod platformę Intel Pentium 4 HT) obsługę no-woczesnej technologii, która pozwala procesorowi wykonywać


większą liczbę operacji w tym samym czasie i skutecznie podnosiwydajność komputera. Włącz ją, jeśli posiadasz wspomniany pro-cesor. Jeśli Twój procesor nie wykorzystuje technologii HT, tozmiany w tej opcji nie będą dostępne.

MPS RevisionDostępne wartości: 1.4/1.1.

Opcja dostępna dla platform wieloprocesorowych; umożliwiazmianę wersji MPS (Multiprocessor Specification). Możliwe ustawie-nia to 1.4 oraz 1.1. Powinieneś sprawdzić w dokumentacji systemuoperacyjnego, z jaką wersją MPS pracuje Twój system.

Flash ProtectionDostępne wartości: Disabled/Enabled

Włączony/wyłączony. Zabezpiecza flashrom przed nieautoryzo-wanym zapisem. Jeśli chciałbyś np. uaktualnić wersję BIOS-u, mu-sisz tę opcję wyłączyć; w innym przypadku warto pozostawić jąwłączoną.

Swap Floppy DriveDostępne wartości: Disabled/Enabled

Jeżeli posiadasz podłączone do płyty głównej np. dwie stacje dys-kietek, opcja ta pozwala na zamianę ich statusu (kolejności) z Ana B oraz z B na A. Szczególnie przydatne było to kiedy korzy-stano z dwóch formatów dyskietek — stacja dyskietek 3,5 calaustawiona była jako A, zaś stacja dyskietek 5,25 cala działała jakostacja B. W tej chwili opcja ta jest mało przydatna, gdyż nie majuż w sprzedaży dyskietek 5,25 cala.


Bo ot Up Floppy DńveDostępne wartości: Disabled/'Enabled

Zadaniem tej opcji było wykrycie pojemności włożonego no-śnika dyskietki. Aktualnie używa się jedynie dyskietek 3,5 calao pojemności 1,44 MB, więc spokojnie możesz tę opcję wyłą-czyć; w ten sposób zaoszczędzisz nieco czasu podczas startusystemu.

Boot Up Numlock StatusDostępne wartości: Disabled/ Enabled

Uaktywnia klawiaturę numeryczną w trakcie startu komputera.W niektórych płytach głównych po zamknięciu systemu i wyłą-czeniu komputera może dalej świecie dioda Num Lock na kla-wiaturze, co przypomina o tym, że prąd nadal dochodzi dopłyty głównej.

Gate A20 OptionDostępne wartości: Fast/Normal

Opcja ta zmienia sposób adresowania pamięci powyżej 1 024 kB;przełączenie do trybu Fast przyspieszy pracę komputera i z tegowzględu ustaw tę opq'ę w ten właśnie sposób.

Typematic Ratę setting


Umożliwia zmianę parametrów dla opóźnień i samopowtarzal-ności klawiatury. Po włączeniu można przeprowadzić edycjęw opq'ach, które zostaną teraz omówione: Typematic Ratę oraz Type-matic Delay.


Typematic RatęDostępne wartości: 6, 8, 10,12,15, 20, 24, 30

Odpowiada za ustawienie samopowtarzalności klawiatury w przy-padku przytrzymania klawisza. Standardowe ustawienia to 6 lub 8.Moim zdaniem wartości domyślne można pozostawić bez zmian.Opcja ta jest dostępna tylko wtedy, gdy została włączona Type-matic Rutę Setting.

Typematic DelayDostępne wartości: 250, 500, 750,1000

Określa opóźnienie w oczekiwaniu na kolejne powtórzenie znakuw przypadku przytrzymania klawisza na klawiaturze. Wartość tejopcji nie ma większego znaczenia i standardowo jest ustawionana 250 milisekund. Opcja ta jest dostępna tylko wtedy, gdy zo-stała włączona Typematic Ratę Setting.

Security OptionDostępne wartości: System, Setup

Ta opcja BIOS-u umożliwia zabezpieczenie hasłem startu kompu-tera. W zależności od wybranej wartości, masz do dyspozycji dwapoziomy zabezpieczenia. W przypadku ustawienia wartości Setupzabezpieczysz hasłem dostęp do BIOS-u komputera. Ustawieniewartości System będzie wymuszało podanie hasła przy każdymuruchomieniu — jeżeli nie zostanie podane poprawne hasło, nieuruchomisz komputera.

Gdy uaktywnisz wspomnianą opcję autoryzaqi przy uruchamia-niu komputera i zapomnisz hasła, jedynym rozwiązaniem będziewykasowanie ustawień CMOS za pomocą odpowiedniej zworkina płycie głównej — sprawdź w dokumentacji płyty głównej loka-lizację zworki.


APIC Mode/Interrupt ModęDostępne wartości: Disabled/Enabled

Określa sposób przydzielania przerwań (Interrupt Modę). Jeśli opcjąAPIC (Advanced Programmable Interrupt Cmtroller) zostanie włączona,płyta główna będzie dysponowała zwiększoną liczbą przerwańIRQ. Do dyspozycji będą wtedy 24 przerwania. Jeśli opq'a jestwyłączona, pozostaje standardowa liczba dostępnych 15-tu prze-rwań IRQ, Opcja ta może się przydać w systemach wieloprocesoro-wych. Niestety, po jej włączeniu w systemach Windows XP orazWindows 2000 możemy spotkać się z problemami związanymiz nieprawidłowym przejmowaniem przerwań przez system. Dla-tego jeśli nie posiadasz np. systemu wieloprocesorowego, to naj-lepiej wyłącz tę opcję, aby uniknąć ewentualnych problemów zestabilnością komputera. Opcja APIC nie jest obsługiwana przezsystemy Win9x.

OS selectfor DRAM> 64MBDostępne wartości: Non-OS2/OS2 lub Yes/No (w zależności odpłyty)

Obecnie jest już raczej nieprzydatna, gdyż kierowana jest do użyt-kowników systemu OS/2. Jeżeli nie używasz tego systemu, to opcjata powinna być ustawiona w pozycji Non-OS2. W niektórych wer-sjach BIOS-u opq'a ta jest opisana jako Boot to OS/2 — wtedy dowyboru będziesz miał wartości Yes/No; ustaw wartość No.

Video Bios ShadowDostępne wartości: Disabled/Enabled

W przypadku korzystania z systemów MS Windows nie musiszaktywować tej opqi. Jeżeli jednak komputer ma pracować w MSDOS-ie, to po włączeniu (Enabled), wskutek przepisania zawartości


BIOS-u karty graficznej z pamięci ROM do szybszej RAM, od-czujesz niewielkie przyspieszenie. Ogólnie opcja ta powinna byćwyłączona, gdyż zdarza się, że po jej włączenia mogą wystąpićproblemy ze stabilnością systemu MS Windows. , -,. •

Cmm-CBWFF ShadowDostępne wartości: Disabłed/Enabłed

Urrioźjiwia przepisanie zawartości ROM (bloki po 16 kB) innychkart niż karty graficzne, np. kontrolerów SCSI. Jest to pozostałośćz systemów MS DOS i najlepiej zostawić dla niej ustawienia stan-dardowe, a więc wyłączone — Disabied. Włączenie nie przyspieszydziałania systemu, a może wprowadzić niestabilność. W przy-padku niemal każdej wersji wspomniane opcje występują kilkarazy i różnią się jedynie ustawieniem adresacji. Oto wartości do-stępne w przykładowym BIOS-ie:

• CCOOO-CFFFF Shadow — wyłącz (DisaMed).

• DO00O-D3FFF Shadow —wyłącz (DisoWerf). \-

• D4000-D7FFF Shadow — wyłącz (DiśaMed).

• EmOO-DBFFF Shadow — wyłącz (DisafcfeĄ.

Po wprowadzeniu odpowiednich ustawień możesz za pomocąklawisza Esc wrócić do głównego okna BIOS-u. :

Opcje menu Advanced Chipset PeaturesKolejne menu widoczne w głównym oknie BIOS-u nosi nazwęAdmnced Chipset Features i odpowiada za ustawienia parametrówpracy chipsetu płyty głównej.

Musisz jednak pamiętać, że w zależności od rodzaju BIOS-u, a na-wet wersji płyty głównej, niektóre opcje mogą się różnić nazwąoraz lokalizacją.


DRAM Titning by SPDDostępne wartości: Disabled/Enabled

Opcja ta pozwala na wybór między automatycznym wykrywaniemparametrów osadzonej w gniazdach na płycie głównej pamięciRAM a ręczną konfiguracją jej parametrów. Najlepiej zostawić tęopcję włączoną; w większości przypadków dane konfiguracyjnezostaną poprawnie odczytane z układu na pamięciach i sprzętbędzie działał stabilnie. Jeżeli jednak chcesz przeprowadzić tzw.overclocking, wyłącz tę opcję i za pomocą dodatkowych parame-trów ustaw odpowiednie wartości. Dzięki temu będziesz mógł bar-dziej podkręcić zegar procesora i zyskać kilka dodatkowych MHz.Pamiętaj jednak, że zmiana parametrów pracy pamięci w przy-padku kiepskiej jakości modułów może być przyczyną zawiesza-nia się komputera. Nie ma jasnej i jednoznacznej odpowiedzi,jak ustawić pamięci podczas podkręcania — musisz do tego dojśćsam, na podstawie testów wydajnościowych całego komputera.

DRAM Cycle Lenght, CAS Latency,CAS Latency TimeDostępne wartości: SPD/AUTO lub (zależnie od rodzaju BIOS-u):2T/2.5T/3T

Opcje te są aktywne w przypadku wyłączenia opisanej wyżej opcjiDRAM Timing by SPD. Umożliwiają one własnoręczne ustawie-nie opóźnień dla pamięci. Możliwe ustawienia to 2T, 2.5T, 3T lubAUTO. Najlepiej zostawić wartości domyślne lub ustawić wartościzgodne z parametrami posiadanej pamięci. Ustawienie zbyt ma-łych opóźnień w przypadku złej jakości pamięci może spowodo-wać niestabilność całego systemu.


DRAM ClockDostępne wartości: Auto lub wartości podane w zamieszczonymponiżej opisie opcji

Umożliwia ustawienie częstotliwości, z jaką będzie pracowała pa-mięć. Należy ustawić częstotliwość zgodnie z posiadanym rodza-jem pamięci lub wybrać tryb AUTO. Możliwe ustawienia, w zależ-ności od posiadanej płyty głównej (a konkretnie jej chipsetu), mogąwynosić 200, 233, 266 oraz 200 MHz. Innymi słowy, jeżeli posiadaszpamięć np. PC133, powinieneś ustawić taktowanie na 233 MHz.

W niektórych nowszych płytach głównych, przeznaczonych dlapamięci DDR, można spotkać w opcjach konfiguracyjnych niecoinny zapis, np. 200, 266, 333, 400. Są to takie same ustawienie jakomawiane poprzednio, lecz w tym przypadku producent podałoznaczenia w formie x2, dopasowując je do właściwości pamięciDDR (Double Data Rating). Tak więc, jeżeli posiadasz np. pamięćDDR 266, odpowiednią wartością, jaką winieneś ustawić w BlOS-ieswojej płyty głównej, będzie 233 MHz lub (w drugim zapisie)266 MHz. Gdy nie wiesz, jakie parametry ma Twoja pamięć,możesz oczywiście ustawić tryb AUTO. Musisz pamiętać, że usta-wienie częstotliwości większej niż nominalna dla danego typumodułu pamięci RAM może doprowadzić do niestabilnej pracykomputera lub uniemożliwić mu ponowne wystartowanie. Jeżelipo wprowadzonych zmianach komputer nie startuje — użyj znanejCi już zworki do kasowania CMOS.

Bank Interleave

Dostępne wartości: Disabled/2Bank/4Bank

Dzięki tej opcji możesz ustawić przeplot dla banków pamięci.Włączenie przeplotu przyspiesza nieco działanie komputera wsku-tek jednoczesnego odbioru danych z procesora do jednego bankui równoczesnego wysłania danych z drugiego banku. Po wyłączeniu


przeplotu może nastąpić nieznaczny spadek wydajności, ponie-waż system oczekuje na odświeżenie pamięci po odebraniu da-nych od procesora, a przed ich ponownym wysłaniem. W więk-szości płyt głównych poza włączeniem i wyłączeniem przeplotumożesz włączyć jeszcze tryb przeplotu na cztery banki — 4bankinterleave. Obecnie jest to jedno z ustawień oferujących najwięk-sze szybkości, może jednak powodować niestabilność systemu.Pamiętaj, że jeden moduł pamięci może składać się z kilku ban-ków. Włącz przeplot dla banków pamięci, a w przypadku, gdyTwoja płyta posiada możliwość ustawienia przeplotu w czterechbankach pamięci, skorzystaj z tej możliwości. Jeżeli w czasie pracykomputer będzie zachowywał się dziwnie, wróć do przeplotujedynie w dwóch bankach.

P2C/C2P Concurrency, Peer Concurrency


Opcja ta umożliwia jednoczesny dostęp do pamięci zarówno kar-tom PCI, jak i CPU (procesorowi). Jeżeli np. w trakcie odtwarzaniamuzyki przez kartę muzyczną, osadzoną w słocie PCI i równo-czesnego kopiowania plików na dysk twardy następuje częstezawieszanie się komputera, włączenie tej opcji może okazać siępomocne. Wspomniany problem często spotyka się w przypadkukorzystania z kart muzycznych SB LIVE.

Fast R-W Turn Around


Uaktywnienie tej opcji może nieco poprawić wydajność i stabilnośćsystemu; jej zadaniem jest ochrona przed zakłóceniami odczytuciągłych obszarów pamięci.


System Bios CacheableDostępne wartości: Disabled/Enabled

Opqa ta przenosi BIOS komputera z pamięci ROM, która jest pa-mięcią stosunkowo wolną, do pamięci RAM.

Video RAM CacheableDostępne wartości: Disabled/Enabled

Włączenie tej opcji spowoduje buforowanie pierwszych 64 kB pa-mięci karty graficznej. W nowoczesnych komputerach, pracują-cych w środowisku graficznym typu MS Windows, należy tę opcjęwyłączyć. Włączenie może przyspieszyć pracę jedynie w MS DOS.Pozostawienie wspomnianej opqi włączonej może mieć wpływna niestabilność systemu wynikającą z możliwości konfliktuw momencie próby zapisu przez program danych w obszarzezajmowanym przez bufor karty graficznej — dlatego proponujęjej wyłączenie.

AGP Aperture SizeDostępne wartości: 4/6/16/32/64/128/256

Odpowiada za udostępnianie pamięci operacyjnej dla karty gra-ficznej AGP na potrzeby teksturowania itp. Można ustawić para-metry wielkości przydzielonej pamięci; pamięć ta jest przydzielanaz zasobów RAM, bez odejmowania ich od sumy pamięci zain-stalowanej w komputerze. Gdy zaistnieje taka potrzeba, jest onawykorzystywana dynamicznie. Najlepsze parametry można osią-gnąć w wyniku ustawienia wielkości w zakresie od 64 MB do128 MB. Pamiętaj, że opcja ta dotyczy jedynie kart AGP. Obecniewszystkie nowoczesne karty graficzne AGP korzystają z tej opcji,jednak niegdyś można było spotkać takie karty AGP, które niepotrafiły skorzystać z oferowanych przez nią możliwości.


AGP XX ModęDostępne wartości: 1/2/4/8

Służy do zmiany trybu pracy AGP w najnowszych konstrukcjachdo 8 x. Zgodnie ze specyfikacją, im większa wartość, tym większaprzepustowość. Oczywiście, karta musi być zgodna z danym stan-dardem. Dziś normą są karty pracujące w standardzie AGP 4*,choć na rynku oferowane są już karty pracujące z przepustowo-ścią 8 x. W sporej liczbie płyt głównych można ustawić równieżwartość AUTO.

AGP Driving ControlDostępne wartości: Auto lub szesnastkowo od 00 do FF

Umożliwia zmianę synchronizaqi sygnału. Opcja powinna zostaćustawiona w tryb Auto; w innym przypadku, po wprowadzeniuzłych parametrów, można doprowadzić do nieprawidłowej pracykarty graficznej, co w rezultacie spowoduje efekt tzw. czarnegoekranu. Jeżeli nie wiesz, jaki zastosować tryb, poszukaj informacjio nim w dokumentacji karty graficznej, choć rzadko jest ona tampodawana. Gdy płyta posiada opcję Auto, najlepiej wybierz tenwłaśnie tryb pracy.

AGP Driving ValueDostępne wartości: Auto/Manuał

Opcja ta odpowiada za podanie wartości poziomu siły sygnału;najlepiej pozostawić dla niej ustawienie standardowe. Ustawieniewartości Manuał spowoduje uaktywnienie opcji AGP Drining Con-trol. Jednak gdy masz problemy z kartą graficzną, np. nie zacho-wuje się ona zbyt stabilnie, lub gdy posiadasz nieco przetaktowanąmagistralę (auerdocking), możesz spróbować podnieść poziom sy-gnału. Pamiętaj — im większa wartość, tym większy poziom


sygnału. Musisz jednak uważać, ponieważ podnoszenie poziomusygnału może doprowadzić do zniszczenia karty graficznej. Jeżeliwszystko działa, to najlepiej pozostaw standardowe ustawienieproducenta.

OnChip USBDostępne wartości: Disabled/Enabled

Odpowiada za pracę kontrolerów USB na płycie głównej. Jeżelimasz zamiar korzystać z urządzeń USB, np. skanera, drukarki,aparatu cyfrowego itp., zostaw włączoną tę opcję — Enabled.W niektórych wersjach BIOS-u poza samym włączeniem lub wyłą-czeniem tej opcji będziesz miał również możliwość wyboru liczbyaktywnych portów USB. W takim wypadku przykładowe wartościmogą przybrać następującą postać: ALL —- wszystkie włączone —lub 1, 2 oraz 1&2. Jeżeli nie jesteś pewien, ile masz podłączo-nych śledzi z USB i do jakich portów zostały one podłączone, to poprostu włącz wszystkie, wybierając opcję ALL. W przypadkuwłączenia wszystkich kontrolerów USB, zarezerwują one na swójużytek jedno lub dwa przerwania — IRQ; nie musisz jednak siętym przejmować, gdyż są to najmniej „konfliktowe" urządzeniaw całym komputerze.

OnChip USB 2.0Dostępne wartości: Disabled/Enabled

USB 2.0 to szybsza wersja portów USB, dostępna w zależnościod producenta płyty głównej. Jeżeli nie posiadasz urządzeń obsłu-gujących nowy standard, możesz z powodzeniem wyłączyć tęopcję; zyskujesz w ten sposób do zagospodarowania jednoz przerwań IRQ, które niewątpliwie byłoby zajęte przez kontrolerUSB 2.0, gdyby opcja ta została włączona.


USB 2.0 PORTDostępne wartości: Disabled/'Enabled

Możesz tę opcję wyłączyć, jeśli płyta główna, którą posiadasz, niema dodatkowych śledzi z wyprowadzeniem portów USB. Pamię-taj, że do portu USB 2.0 bez problemu możesz podłączyć starszeurządzenie, pracujące z USB 1.1. Jeśli jednak producent wypo-sażył płytę w dodatkowe śledzie z portami USB i będziesz korzy-stać z urządzeń pracujących w tym właśnie standardzie lub jeślimasz dużą ilość urządzeń peryferyjnych wykonanych w technolo-gii USB, pozostaw tę opq'ę włączoną.

USB Keyboard Support

Dostępne wartości: Disabled /'Enabled

Jeżeli posiadasz klawiaturę podłączaną do portu USB, powinie-neś włączyć tę opcję; umożliwia ona obsługę klawiatury USB np.z poziomu DOS-u. Niestety, dokonanie zmian w BlOS-ie będziew tym przypadku wymagało użycia klawiatury podłączanej doportu PS/2. Ustaw za jej pomocą omawianą tu opcję na Enabled;dopiero po tym będziesz mógł zamienić klawiaturę na pracującąw standardzie USB.

CPU to PCI Write BufferDostępne wartości: Disabled/Enabled

Włączenie tej opcji spowoduje, że procesor nie będzie musiał ocze-kiwać po każdym cyklu zapisu na gotowość szyny PCI do przyj-mowania następnych danych. Proponuję wybrać ustawienie Ena-bled (włączony), gdyż podnosi ono wydajność całego zestawu.


PCI Dynamie BurstingDostępne wartości: Disabled/Enabled

Opcja ta kontroluje bufor zapisu do szyny PCI. Jej włączeniespowoduje, że każda transakcja realizowana za pośrednictwemmagistrali PCI trafia od razu do bufora zapisu. Opcja ta powinnabyć włączona.

PCI Master 0 WS WriteDostępne wartości: Disabled/Enabled

Dzięki tej opcji możliwe jest ustawienie cykli oczekiwania (WaitStates) dla PCI; powinna być włączona. Jeżeli jednak masz jakieśproblemy ze stabilnością, np. gdy przeprowadziłeś ouerdocking(podniosłeś parametry pracy np. FSB, pamięci itp.), możesz spró-bować wyłączyć ten parametr.

PCI Delay TransactionDostępne wartości: Disabled/Enabled

Powinieneś zostawić tę opcję włączoną, w szczególności gdy ko-rzystasz z kart PCI pracujących w standardzie PCI 2.1. Obecniewiększość kart PCI korzysta z tego standardu. Omawiana tu opcjaumożliwia obsługę opóźnionego przetwarzania transakcji. Innymisłowy, zawiesza długotrwałą negocjację jednej karty, gdy drugazażąda krótkotrwałego dostępu do danych. Jeśli zostanie zakoń-czony transfer, kontynuowany będzie przesył danych dla pierw-szej karty. Jeśli Twoje karty nie są zgodne z specyfikacją PCI 2.1,może wystąpić niestabilność systemu.

AGP Master 1 WS WriteDostępne wartości: Disabled/Enabled


Włączenie tej opcji przyspieszy nieco pracę karty graficznej po-przez zmniejszenie cykli oczekiwania do 1 (zamiast standardo-wych 2) przed rozpoczęciem transakq'i zapisu. Jednak gdy maszproblemy, np. z nieprawidłowym wyświetlaniem grafiki (prze-kłamania lub „dziwne krzaczki"), to wyłącz ją.

AGP Master 1 WS ReadDostępne wartości: Disabled/Enabled

Do tej opcji stosuje się to wszystko, co powiedziałem w odnie-sieniu do poprzedniej, a jedyna różnica polega na tym, że tymrazem chodzi nie o zapis, lecz odczyt transakcji. Dla poprawywydajności powinieneś włączyć tę opcję, gdy jednak wystąpiąproblemy, wyłącz ją.

Memory Pańty/ECC CheckDostępne wartości: Disabled/Enabled

Jeżeli posiadasz pamięci RAM z kontrolą parzystości, włącz tęopcję. O to, czy Twoja pamięć RAM posiada funkcję kontroli pa-rzystości, zapytaj w sklepie przy jej zakupie. Gdy Twoje kości pa-mięci nie udostępniają kontroli parzystości, musisz tę opcję wyłą-czyć, gdyż może być ona przyczyną niestabilnej pracy systemu.Pamięci z kontrolą parzystości mają zastosowanie w komputerach,których stabilna praca jest szalenie ważna — np. serwerach; mają także dodatkowa pamięć zaawansowanych kontrolerów RAID.Jeśli nie posiadasz tych urządzeń, raczej nie musisz załamywaćrąk, gdy Twoja pamięć nie ma omawianej tu funkcji.

Po wprowadzeniu zmian wróć do menu głównego BIOS-u zapomocą klawisza Esc.


Opcje menu Integrated PeripheralsW tym menu zgromadzono opcje odpowiedzialne za pracę kartrozszerzeń czy kontrolerów zintegrowanych z płytą główną.

OnChip IDE Channel 0OnChip IDE Channel 1

Dostępne wartości: Disabłed/Enabled

Za pomocą tej opcji możesz uaktywnić kanały interfejsu IDE dlakanału pierwszego — Pńmary lub drugiego — Secondary. Jeżeli ka-nał zostanie wyłączony, wszystkie podpięte do niego urządzenia niebędą działały. Ta opcja zawsze powinna być włączona — Enabled.

IDE Prefetch Modę


Powinieneś ustawić tę opcję na Enabled — włączony, gdyż maona za zadanie przeprowadzać odczyt wstępny, co może przynieśćwzrost wydajności pracy z dyskiem twardym.

Primary Master PIO

Dostępne wartości: Auto/Modę 0~4

Wybór trybu pracy PIO dla urządzenia na danym kanale IDE;w tym przypadku chodzi o pierwszy dysk na pierwszym kanale.Moim zdaniem najlepiej pozostawić ustawienie Auto. Obecnienowe dyski twarde nie korzystają z tego trybu pracy.

Primary Slave PIO

Dostępne wartości: Auto/Modę 0-4


Jak wyżej; dotyczy drugiego dysku na pierwszym kanale.

Secondary Master PIODostępne wartości: Auto/Mode 0-4

Jak wyżej; dotyczy pierwszego dysku na drugim kanale.

Secondary Slave PIODostępne wartości: Auto/Mode 0-4

Jak wyżej; dotyczy drugiego dysku na drugim kanale.

Primary Master UDMADostępne wartości: Auto/Disabled

Odpowiada za wybór trybu pracy UDMA dla urządzenia nadanym kanale IDE. W tym przypadku jest to pierwszy dysk napierwszym kontrolerze. Tryb UDMA jest ogólnie wykorzystywanyprzez wszystkie nowe dyski twarde pracujące w Modę 2 do 5,w zależności od typu płyty i znajdujących się na niej kontrolerów.Tryb ten jest o wiele szybszy od PIO z uwagi na bezpośrednieprzesyłanie danych między dyskiem a pamięcią, z pominięciemprocesora. Powoduje to, że procesor jest odciążony i może wyko-nywać w czasie zapisu na dysku twardym (lub odczytu z niego)inne operacje. Dla tej opcji koniecznie włącz wartość Auto.

Primary Slave UDMADostępne wartości: Auto/Disabled

Jak wyżej, dotyczy drugiego dysku na pierwszym kanale.


Secondary Master UDMADostępne wartości: Auto/Disabled

Jak wyżej, dotyczy pierwszego dysku na drugim kanale.

Secondary Slave UDMADostępne wartości: Auto/Disabled

Jak wyżej, dotyczy drugiego dysku na drugim kanale.

Init Display FirstDostępne wartości: PCI/GP/Onboard

Onboard w przypadku płyt ze zintegrowaną kartą graficzną. Opcja taodpowiada za wybór typu karty graficznej, która jako pierwszabędzie poszukiwana przez BIOS w czasie uruchamiania komputera.Ustawienie to przydaje się wyłącznie wtedy, gdy posiadasz więcejniż jedną kartę graficzną, np. AGP oraz kartę na słocie PCI i dwamonitory. Dzięki tej opqi możesz wybrać za pomocą odpowiednichustawień, która karta będzie aktywna w czasie pracy z komputeremw MS DOS — systemy MS Windows potrafią obsługiwać dwie kartygraficzne. Zakładam, że posiadasz tylko jedną kartę graficzną, dla-tego ustaw taki parametr, jaki odpowiada posiadanej przez Ciebiekarcie graficznej — moim zdaniem będzie to AGP.

IDE HDD Błock Mode/Muliti Sector TransferDostępne wartości: Disabled/Enabled

Opcja ta umożliwia transfer blokowy (Tryb Transferu Pakietowego) —odczyt i zapis wielu sektorów jednocześnie, co dosyć wyraźnie przy-spiesza pracę dysku twardego. Warto włączyć tę opcję. W przypad-ku gdy posiadasz zainstalowany system operacyjny Windows NT,


powinieneś tę opcję wyłączyć, ponieważ wskutek jej działania mo-gą powstawać błędy i niestabilność systemu, a w specyficznychsyruaqach możesz nawet utracić dane na dysku twardym. W in-nym przypadku koniecznie pozostaw opcję włączoną.

Ultra DMA 66/100/133 IDE Controller


Wyłącza lub włącza wbudowany na płycie głównej drugi kon-troler UDMA 66/100/133. Jeśli posiadasz zintegrowany z płytągłówna dodatkowy kontroler IDE i chciałbyś podłączyć do niegonp. dodatkowy dysk twardy, to musisz włączyć tę opcję. Jeśli nieużywasz dodatkowych napędów podpiętych do tego kontroleralub nie posiadasz takowego na swojej płycie, chociaż w BIOSjest dostępna taka opcja, to koniecznie ją wyłącz; skrócisz dziękitemu czas ładowania systemu operacyjnego, ponieważ BIOS niebędzie niepotrzebnie przeszukiwał dodatkowego kontrolera celemwykrycia ewentualnych podłączonych do niego dysków.

Oboard FDD Controler


Ten parametr powinien być włączony w sytuacji, gdy posiadaszstację dyskietek. Dokładniej mówiąc, odpowiada on za aktywacjękontrolera stacji dyskietek zintegrowanego z płytą główną.

Onboard Serial Port 1Dostępne wartości: Disabled /Enabled

Opcja ta aktywuje kontroler portu szeregowego COM1 . Jeżeli nieużywasz urządzeń współpracujących z tym przestarzałym inter-fejsem, powinieneś wyłączyć ten kontroler, dzięki czemu zwolniszprzerwanie IRQ.


Onboard Serial Port 2Dostępne wartości: Disabled/Enabled

Jak wyżej, lecz dla COM2.

UART 2 ModęDostępne wartości: Normal//IrDA/ASKIR

Odpowiada za zmianę trybu pracy drugiego portu szeregowegoCOM2. Jeżeli nie korzystasz np. z sensora podczerwieni, pozo-staw standardowe ustawienie.

NoramalStandardowa praca portu szeregowego.

IrDAUruchamia pracę podłączonego czujnika podczerwieni.

ASKIRUruchamia kolejną opcję RxD, TxD Active.

IR Function DuplexOpcja ta jest związana z pracą czujnika podczerwieni. Za jej po-mocą możesz przełączyć komputer w tryb pracy fuli duplex (jed-noczesne nadawanie i odbiór) lub half duplex (nadawanie realizo-wane jest po zakończeniu odbioru). Jeżeli nie używasz urządzeńdo komunikacji w podczerwieni, możesz pominąć tę opcję pod-czas konfiguracji BIOS-u. Opcja ta jest aktywna wtedy, gdy zosta-nie włączona poprzednia (UART 2 Modę) i zostanie wybrany trybpracy portu IrDA.

RxD, TxD ActweDostępne wartości: Hi-Hi/Hi-Lo/Lo-Hi/Lo-Lo


To kolejna opcja odpowiedzialna za dopasowanie sygnałów trans-misji poprzez port podczerwieni. Jest aktywna tylko wtedy, gdyzostanie włączona UART 2 Modę i zostanie wybrany tryb pracyportu IrDA oraz ASKIR. Opq'a ta umożliwia wybór pomiędzy stan-dardami transmisji i ustalenie jej szybkości na:

• Hi - High speed (duża szybkość).

• Lo- Low speed (mała szybkość).

IR Transtnission DelayDostępne wartości: Disabled/Enabled

Umożliwia wprowadzenie cykli oczekiwania. Opcja może byćprzydatna w przypadku problemów w nawiązywaniu połącze-nia między urządzeniami wyposażonymi w port podczerwieni.

Onboard Parallel Port

Dostępne wartości: Disabled/378H-IRQ7/278H-IRQ5/3BC-IRQ7

Umożliwia wyłączenie lub przydzielenie przerwania dla porturównoległego (LPT1). Moim zdaniem najlepiej pozostawić do-myślną wartość IRQ równą 7. Jeżeli nie używasz drukarki lubskanera, które współpracują z portem równoległym, warto wy-łączyć tę opcję, co pozwoli zaoszczędzić cenne przerwanie IRQ.

Onboard Parallel Modę

Dostępne wartości: SPP/EPP/ECP/ECP+EPP

Określa tryb pracy portu równoległego. Niektóre urządzenia,a w szczególności nowoczesne drukarki, wymagają ustawieniaportu na transmisję dwukierunkową — ECC+EPP. Takie usta-wienie daje oczywiste przyspieszenie nawet do 10 - 15%, a poza


tym jest bezwzględnie wymagane przez nowoczesne drukarki lubskanery, które nie tylko odbierają z komputera dane przeznaczonedo druku, ale również potrafią informować komputer o braku tuszulub papieru. A oto dostępne tryby pracy portu równoległego:

• SPP — ustawienie określające port jednokierunkowy (naj-wolniejsze z ustawień).

• EPP — dwukierunkowy kanał, najczęściej wykorzystywanydo transmisji między komputerem a skanerem lub urządze-niami typu ZIP Drive, itp. Pracuje w standardzie 1,7 oraz 1,9.

• ECP — jeden z najwydajniejszych trybów pracy portu rów-noległego; wykorzystuje dodatkowe bufory oraz kanał DMA.Ten standard jest najczęściej używany w nowoczesnychdrukarkach.

• ECP+EPP — równoczesne użycie trybów EPP oraz ECP.

ECP Modę Use DMADostępne wartości: 1/3

Wiąże się bezpośrednio z parametrami pracy portu równoległe-go i odpowiada za ustawienie numeru kanału DMA. Jeżeli dlaportu równoległego został włączony tryb pracy ECP, najczęściejwystarczy domyślne ustawienie na numer kanału 3.

Parallel Port EPP TypeDostępne wartości: EPP1.7/EPP1.9

Umożliwia ustawienie numeru specyfikacji, jeśli został wybranytryb EPP. Musisz pamiętać, że im większy numer, tym nowsza spe-cyfikacja — koniecznie ustaw tę opcję na najwyższą możliwąspecyfikację.


Onboard H/W Serial ATADostępne wartości: Disabled/Enabled

Wyłącza lub włącza zintegrowany kontroler dysków SATA (SerialATA).

Serial ATA FunctionDostępne wartości: RAID/BASE

Opcja ta jest dostępna jeśli została włączona opq'a Onboard H/WSerial ATA. To tutaj możesz określić, w jakim trybie ma pracowaćkontroler SATA. Może to być tryb z opcją RAID lub standardo-wy, bez wykorzystywania macierzy dyskowej. Dostępne usta-wienia to:

• RAID — praca w trybie RAID,

• BASE — praca w standardowym trybie kontrolera SATA.

Onboard H/W RAID ControlerlMBUltral33 RAID ControlerDostępne wartości: Disabled/Enabled

Wyłącza lub włącza zintegrowany kontroler RAID dla dysków IDE.

RAID Controler Function/RAID Controler MBUltral33 FunctionDostępne wartości: RAID/ATA

Opcję tę można wykorzystać jeśli została włączona jedna z opcjiOnboard H/W RAID Controler lub MBUltral33 RAID Controler.To tutaj możesz określić, w jakim trybie ma pracować dodatkowykontroler RAID z integrowany z Twoją płytą główną. Może tobyć tryb z opcją RAID lub standardowy, bez wykorzystywania

AŁ BIOS. Leksykon kieszonkowy

macierzy dyskowej. Jeśli posiadasz więcej napędów IDE — np.dyski twarde — i chciałbyś, aby były podpięte do dodatkowegokontrolera, a nie chcesz wykorzystywać funkcji, jakie daje RAID,to przełącz tę opcję w standardowy tryb pracy ATA.

Dostępne opcje :

• RAID — praca w trybie RAID,

• ATA — praca w standardowym trybie kontrolera IDE.

OnChip IEEE1394Dostępne wartości: DisabledI'Enabled

Coraz więcej producentów płyt głównych wyposaża swoje pro-dukty w ten typ portów. Jeżeli posiadasz jakieś urządzenia zgodnez tym standardem, np. kamerę wideo, włącz te porty na płyciegłównej. Jeżeli nie używasz żadnego urządzenia współpracującegoz IEE1394, bezwzględnie wyłącz porty na płycie, dzięki czemuzaoszczędzisz przerwania IRQ.

Nowe karty dźwiękowe, np. typu SB Audigi, posiadają wbudowa-ny port IEE1394; w takim przypadku wyłącz kontroler na płycie —po co dublować te same funkcje.

1394 GUID


Wyłącza lub włącza możliwość skorzystania z opcji 2394 GUIDInput.

1394 GUID Input

Dostępne wartości: numer ID


Umożliwia wprowadzenie GU1D — globally uniąue ID — unikal-nego, globalnego identyfikatora. Możliwość ta przydaje się jedyniewtedy, gdy do portu 1EEE1394 podłączysz urządzenie siecioweprzygotowane do pracy w tym standardzie. W innym przypadkunie ma sensu korzystać z tej opcji.

OnChip LANDostępne wartości: Disabled/Enabled

Wyłącza lub włącza zintegrowaną z płytą główną kartę sieciową.

MAC Lan (nVIDIA)Dostępne wartości: Disabled /Enabled

Wyłącza lub włącza zintegrowaną z płytą główną kartę sieciową;konkretna nazwa opcji jest zależna od producenta płyty głównejoraz producenta chipsetu urządzenia sieciowego.

MAC Lan (3COM)Dostępne wartości: Disabled /Enabled


MAC Lan (Realtek)Dostępne wartości: Disabled /Enabled



Machinę MAC (NV) AddressDostępne wartości: Disabled/Enabled

Wyłącza lub wyłącza możliwość skorzystania z opcji MAC NVAddress Input.

MAC (NV) Address InputDostępne wartości: numer ID

W niektórych konstrukcjach płyt głównych z zintegrowaną kartąsieciową umożliwia wprowadzenie adresu MAC(NV). MAC jestunikalnym adresem (numerem seryjnym) karty sieciowej. Każdyadres MAC ma długość 6 bajtów (48 bitów) i jest przedstawianyw postaci zapisu heksadecymalnego (np. 12:34:56:78:90:AB). Teore-tycznie adres ten powinien być unikalny i jako taki jest nadawanyw fabryce produkującej kartę, ale często da się go edytować.

OnChip SoundDostępne wartości: Disabled/Enabled

Dzisiaj praktycznie każda płyta główna posiada zintegrowanąkartę dźwiękową, a za jej włączenie lub wyłączenie odpowiadawłaśnie ta opcja. Jeżeli posiadasz inną kartę dźwiękową, koniecz-nie wyłącz tę zintegrowaną z płytą główną. Musisz pamiętać, żew większości płyt głównych ze zintegrowanymi kartami dźwię-kowymi jakość generowanego dźwięku będzie raczej słaba, dlategow miarę możliwości wyłącz kartę dźwiękową na płycie i załóżdrugą, w postaci oddzielnej karty PCI.

OnChip ModemDostępne wartości: Disabled/Enabled


Niektórzy producenci płyt głównych starają się za wszelką cenęzachęcić klienta, by kupił ich produkt, dlatego możemy spotkaćkonstrukcje zaopatrzone w speq'alny port CNR, przeznaczony doinstalacji modemu. Za włączenie lub wyłączenie obsługi tego portuodpowiada ta właśnie opcja. Aktywuje ona zintegrowany kontrolermodemu MC97, instalowany w specjalnym słocie CNR. Z prak-tyki wynika, że standard CNR się nie przyjął i użytkownicy wolązwykle oddzielne karty, dlatego wyłącz opisaną tutaj opcję.

Onboard Legacy Audio


Odpowiada za uaktywnienie trybu emulacji chipsetu dźwięko-wego oraz pozwala wybrać odpowiednie tryby emulacji, zgodneze standardem SoundBlaster. Nie ma potrzeby włączania zgodnościze standardem SoundBlaster, jeżeli nie pracujesz w systemie MSDOS. Nie musisz korzystać z tej opcji, jeżeli została wyłączonakarta dźwiękowa zintegrowana z płytą główną.

Jeżeli włączyłeś emulację SoundBlaster, uaktywnione zostaną na-stępujące opcje:

• SB I/O Base Address — ustawienia adresów Input-Output (wej-ścia-wyjścia) dla emulacji SoundBlaster; standardowa war-tość to 220 H.

• SB IRQ Select — ustawienia przerwania IRQ; standardowawartość to IRQ5.

• SB DMA Select — ustawienia kanału DMA; standardowawartość to DMA1.

• MPU 401 — umożliwia włączenie interfejsu MIDI takiego,jaki był użyty na kartach SoundBlaster; standardowo Disa-bled (wyłączony).


• MPU 401 l/O Address — ustawienie adresu Input-Oułput(wejścia-wyjścia) dla interfejsu MIDI; standardowy zakresto 330 - 333 H.

Pamiętaj, że wszystkie opisane tu opqe są wymagane jedynie gdygrasz np. w starsze gry, przeznaczone dla systemu MS DOS. Za-kładam jednak, że korzystasz z systemu MS Windows, a to ozna-cza, że możesz pominąć te ustawienia.

Gamę Port Address

Dostępne wartości: Disabled/201/209

Odpowiada za włączenie lub wyłączenie portu joysticka dla emu-lowanego SoundBlastera. Tę opqę włącz koniecznie, chyba że posia-dasz kartę muzyczną na PCI.

Opcje menu Power Management SetupOstatnio bardzo modnym tematem jest oszczędzanie energii i trendten ma również swoje odbicie w BlOS-ie płyty głównej, w postaciopcji Power Management Setup.

ACPII1PCADostępne wartości: Disabled/Enabled

Opcja ta służy do włączenia lub wyłączenia zaawansowanegozarządzania energią. W zależności do tego, czy opcja ta zostanieuaktywniona, czy też nie, będziesz miał dostęp (lub nie) do dodat-kowych funkcji wyboru sposobu zarządzania energią w kom-puterze, np. możliwości sterowania zasilaniem portów lub dys-ków twardych.

Uważam, że w przypadku komputera stacjonarnego niektórez dostępnych tutaj opcji powinny zostać wyłączone. Proponuję,

Rozdział 3. Konfiguracja BlOS-u 49

byś wyłączył możliwość wyłączania zasilania dla dysków twar-dych, gdyż ta opcja na pewno im się nie przysłuży. Dokładniejmówiąc, ciągłe włączanie i wyłączanie dysku zamiast oszczęd-ności spowoduje jeszcze większy pobór energii, a zarazem możeprzyczynić się do mniejszej trwałości urządzenia. Musisz pamiętać,że każde urządzenie ma określoną liczbę startów i zatrzymań.Komputer PC został stworzony do pracy ciągłej i na pewno takanieprzerwana praca mu nie zaszkodzi.

Power ManagementDostępne wartości: Doze/Standby/Suspend

Opowiada za predefiniowane tryby schematów zarządzania ener-gią oraz daje możliwość zdefiniowania własnych ustawień.

HDD Power DownDostępne wartości: Disabled/l~15min

Ustala czas, po którym dysk twardy zostanie wyłączony w przy-padku stwierdzenia braku jego aktywności. Zdecydowanie odra-dzam uaktywnienie tej opqi. Ciągłe starty i zatrzymania są dladysku bardziej zabójcze niż jego ciągła praca.

Dozę ModęDostępne wartości: Disabled/l~60min

Służy do określenia czasu, po którym, w przypadku braku aktyw-ności, nastąpi zmniejszenie szybkości pracy procesora, a tym sa-mym zmniejszone będzie zapotrzebowanie na energię. Z tej opcjimożesz korzystać bezpiecznie.


Throttle Buty CycleDostępne wartości: 12.5%/25%/37.5%/50%/62.5%/75%

Pozwala na ustawienie procentowego zmniejszenia mocy procesoraw przypadku osiągnięcia temperatury określonej w CPU Warning.

Suspend Mode/Standby ModęDostępne wartości: Disabled/l~60min

Odpowiada za czas, po którym zostaną wyłączone wszystkie urzą-dzenia, np. dyski twarde, procesor, itp. Pamiętaj o tym, że ciągłewyłączanie i włączanie dysku twardego jest dla niego bardzoszkodliwe.

ACPI Suspend TypeDostępne wartości: S1/S3

Służy do określenia stopnia uśpienia komputera. Dostępne są na-stępujące tryby:

• Sl — wyłącza tylko wyświetlanie obrazu oraz spowalnia pra-cę procesora, ale zachowuje zawartość pamięci podręcznej,

• S3 — wyłącza wszystkie podzespoły z pominięciem pamięciRAM oraz klawiatury.

PM Control by APMDostępne wartości: Disabled/Enabled

Odpowiada za przełączanie pomiędzy obsługą zarządzania ener-gią kontrolowaną przez BIOS a mechanizmem wbudowanymw system MS Windows. Wartość Enabled oznacza obsługę przezsystem operacyjny, Disabled — obsługę przez BIOS.


Video Off OptionDostępne wartości: Suspend/Standby/Doze/NA

Odpowiada za określanie, w jakim trybie ma zostać wygaszonymonitor, np. po przejściu procesora w stan zmniejszonej akty-wności.

SuspendMonitor wyłączony w pizypadku uśpienia komputera.

StandbyMonitor wyłączony w przypadku przejścia sytemu w trybStandby.

DozęMonitor wyłączony przy przejściu w dowolny tryb oszczę-dzania energii.

NAMonitor zawsze aktywny.

Video OFF MethodDostępne wartości: V/H Sync+Blank/DPMS/Blank Screen

Służy do określania sposobu odłączenia sygnałów karty grafi-cznej, a co za tym idzie — wyłączenia monitora. W nowszychkonstrukcjach polecam ustawienie na DPMS, gdyż daje to dużemożliwości w sterowaniu zasilaniem monitora z poziomu sys-temu operacyjnego.

Modem Use IRQDostępne wartości: NA/3/4:/5/7/9/10/ll

Przekazuje przerwanie, z którego korzysta modem, aby możnabyło użyć opcji budzenia komputera ze stanu uśpienia sygnałem


telefonicznym. Jest to szczególnie przydatne w przypadku, gdyużywasz komputera jako faksu.

Soft OFF PWRBTNDostępne wartości: OFF/OFF Time 4s

Możesz ustawić, w jaki sposób komputer ma zareagować na wci-śnięcie przycisku Power umieszczonego na obudowie. Pamiętaj,że przycisk ten może np. wyłączyć system operacyjny wraz z kom-puterem, bez potrzeby użycia myszy, co jest bardzo wygodne.Dostępne wartości to:

• OFF — komputer zostanie wyłączony po jednokrotnymnaciśnięciu przycisku,

• OFF Time 4s — komputer zostanie wyłączony po jedno-krotnym naciśnięciu i przytrzymaniu przycisku przez 4 se-kundy. W niektórych płytach głównych w wypadku wybra-nia tej opq'i i naciśnięcia przycisku Pmver bez przytrzymaniago przez 4 sekundy może nastąpić przejście komputeraw stan uśpienia. Zostanie wtedy wyłączony monitor, co możebyć mylące — pamiętaj, że wszystkie dane (również to, coznajduje się aktualnie w pamięci RAM) pozostaną nienaru-szone. Ponowne przyciśnięcie przycisku umożliwi dalsząpracę z rozpoczętą aplikacją.

State Power After FailureDostępne wartości: Last State/Power OFF'/Power ON

Określa, w jaki sposób komputer ma się zachować po nagłej prze-rwie w zasilaniu. Można ustalić, czy w takich okolicznościach mauruchomić się ponownie sam, bez wciskania przycisku Power, czyteż ma zareagować normalnie, a więc uruchomienie nastąpi dopierow przypadku naciśnięcia przycisku Power na obudowie komputera.


Power OFFKomputer pozostanie wyłączony.

Power ONKomputer zostanie włączony automatycznie.

Last StateKomputer pozostanie w takim stanie, w jakim był w chwiliwystąpienia przerwy w zasilaniu (czyli włączy się, jeśli byłwówczas włączony oraz pozostanie wyłączony, jeśli nie pra-cował także przed odcięciem dopływu prądu).

LED In SuspendDostępne wartości: Blinking/normal

Ustala, w jaki sposób ma świecić dioda na obudowie komputeraw przypadku przejścia w stan uśpienia. Dioda może świecićświatłem ciągłym lub może migać — oczywiście, pod warunkiemże poprawnie podłączyłeś ją do płyty głównej.

Wake Up EventsPosiada dodatkowe podmenu określające możliwości ustawieńdotyczących zarządzania energią. Po naciśnięciu klawisza Enterprzejdziesz do następnych opcji.

Podmenu — Wake Up EventsDostępne wartości: Disabled/Enabled

Zawiera zaledwie kilka opcji, które opisałem poniżej.

VGA, LPT&COM, HDD&FDD, PCI MasterDostępne wartości: Monitor/Ignore


Włączenie tych czterech opcji spowoduje przekazanie do kom-putera informacji dotyczących powstania ze stanu uśpienia.W przypadku pojawienia się sygnału aktywności na karcie gra-ficznej, dysku twardym, stacji dyskietek, porcie równoległym lubszeregowym oraz pierwszym (nadrzędnym) słocie PCI komputerzostanie rozbudzony ze stanu uśpienia.

Wake Up On LANDostępne wartości: Disabled/'Enabled

Umożliwia powstanie z trybu uśpienia poprzez odebranie sy-gnału aktywności na karcie sieciowej. Dokładniej mówiąc, dziękitej opcji komputer może być budzony zdalnie.

Modem Ring resumeDostępne wartości: Disabled/Enabled

Jej działanie jest analogiczne do działania odpowiedniej opqi doty-czącej karty sieciowej, z tą różnicą, że tym razem dotyczy modemu.

RTC Alarm ResumeDostępne wartości: Disabled/Enabled

Możesz ustawić datę i godzinę wyjścia z trybu uśpienia kompu-tera. Działa to jak programator czasowy, odpowiedzialny za włą-czenie jakiegoś urządzenia.

Po wprowadzeniu zmian musisz wrócić do głównego menu BIOS-u.Służy do tego klawisz Esc. Gdy wszedłeś do podmenu Wake UpEvents, wspomniany klawisz musisz nacisnąć dwa razy.


Opcje menu CPU Setup/Frequency Voltage Controllub Ratio/Voltage ControlOpcje zgromadzone w tym menu odpowiadają za ustawienie pa-rametrów i napięcia pracy procesora oraz pamięci RAM zainsta-lowanych w komputerze. Wszystkie zmiany w tym menu należywykonywać ostrożnie, ponieważ nieprawidłowe ustawienia np.napięcia zasilającego procesor lub pamięć RAM mogą spowo-dować niemożność uruchomienia komputera, niestabilność pracysystemu, jak i trwałe uszkodzenie danego podzespołu. Menu tobędzie szczególnie przydatne tym osobom, które chciałyby niecopodnieść wydajność swojego komputera. Należy jednak pamię-tać, że wszystkie zmiany — zarówno napięć, jak i taktowaniapowyżej nominalnego, ustalonego przez producenta — wyko-nuje się na własne ryzyko.

CPU Setup

Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty

Pozwala na skonfigurowanie posiadanego przez Ciebie procesora.Dokładniej mówiąc, możesz określić jego taktowanie, częstotliwośćmagistrali, z jaką pracuje, napięcie zasilające procesor, itp. Powi-nieneś raczej pozostawić te opcje w takiej postaci, w jakiej wy-krył je BIOS.

Auto Detect DIMM/PCI ClkDostępne wartości: Disabled/Enabled

Opcja ta konfiguruje działanie pamięci RAM; uaktywnienie jejspowoduje, że złącza DIMM i PCI automatycznie pobiorą infor-maqę o częstotliwości pracy zegara.


Spread SpectrutnDostępne wartości: Disabled/0.25% -0.5%

Umożliwia pracę zegara systemowego w tak zwanym trybie wid-ma rozproszonego. Oznacza to rozproszenie zakłóceń elektro-magnetycznych. Najczęściej zmiana nic nie daje i raczej nie mawiększego wpływu na działanie i stabilność komputera; jednakgdy procesor został przetaktowany, najlepiej wyłączyć tę opcję.

CPU Host Clock (CPU/PCI)Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty

Umożliwia zmianę częstotliwości pracy procesora. W zależnościod producenta płyty głównej, można dokonać zmian częstotliwościw zakresie od 100 MHz do np. 200 MHz, z krokiem co 1 MHzlub innym. Zmiana parametrów może spowodować niestabilnąpracę komputera w przypadku, gdy zostały podane zbyt wysokieparametry. Jeżeli komputer nie uruchomi się po zmianie tegoparametru, musisz zresetować CMOS za pomocą odpowiedniejzworki na płycie głównej.

CPU Host Frecjuency (MHz)Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty

Działanie opcji dokładnie takie samo jak opcji CPU Host Clock.

CPU Clock RatioDostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty

Służy do ustawienia mnożnika dla procesora. W większości no-wych procesorów, np. AMD lub Intela, mnożnik został na stałezablokowany przez producenta. W tym przypadku nie ma zna-czenia ustawienie w BlOS-ie. Poprawny mnożnik i tak zostanie


odczytany przez BIOS bezpośrednio z procesora. Jednak w przy-padku, gdy Twój procesor posiada nie zablokowany mnożnik,możliwość zmiany tego parametru może okazać się bardzo przy-datna w przypadku chęci bezpiecznego podniesienia wydajnościsystemu małym kosztem, poprzez tzw. overdocking.

Fixed AGP/PCI Output FreqDostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyt/33/67~48/97

Opcja bardzo przydatna w przypadku przeprowadzania overc-lockingu. Umożliwia włączenie lub wyłączenie częstotliwości tak-towania magistrali AGP/PCI 66/33MHz niezależnie od częstotli-wości pracy FSB. Należy pamiętać, iż przy zmianie częstotliwościFSB ulega również zmianom taktowanie dla AGP i PCI. Zbyt wy-soka częstotliwość pracy np. karty graficznej może doprowadzićdo niestabilnej pracy systemu. Standardowo AGP pracuje z czę-stotliwością 66 MHz, a PCI — 33 MHz. Domyślnie opcja ta jestwyłączona, co umożliwia automatyczne dobranie odpowiednichparametrów bez Twojej ingerencji.

Standardowe ustawienia dla odpowiednich częstotliwości to:

• Factory CPU Host freąuency 100 MHz — AGP freąuency 2/3



CPU Core VoltageDostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty

Opcja ta umożliwia ustawienie napięć dla procesora. Nie powi-nieneś ich zmieniać, gdyż możesz w ten sposób uszkodzić pro-cesor. Zmiana napięć może się jedynie przydać w przypadku prze-prowadzania tzw. overclockingu — przetaktowywania procesora


w celu zwiększenia jego wydajności. Jeżeli nie masz zamiarutego robić, pozostaw tę opcję ustawioną na Default lub Auto.Najczęściej można spotkać ustawienia w zakresie od 1,400 V do2,200 V z krokiem co 0,025 V (w zależności od producenta i typupłyty głównej).

CPU Vcore select


W przypadku innych rodzajów BIOS-u oznacza to samo, co opqaomówiona powyżej.

AGP Voltage Regulator


Umożliwia zmianę napięcia dla gniazda AGP. W nowoczesnychpłytach głównych stosowane karty grafiki wykonane w techno-logii AGP 4x oraz 8x pracują z napięciem standardowym 1,5 V.Opcja umożliwia zmianę napięć najczęściej w zakresie od 1,5 Vdo 1,8 V, lecz jest to uzależnione od producenta płyty głównej.Zmiana tej opcji będzie przydatna w szczególności w przypad-ku wykonywania overcłockingu. Najlepiej ustawić ją na wartościAuto lub Default.

AGP OverVoltage Control


Działanie podobne do opisanego powyżej. W zależności od płytygłównej umożliwia podnoszenia napięcia na AGP w innym za-kresie, np. od +0,1 V do +0,3 V. Konkretne ustawienia zależą odproducenta płyty głównej. Najlepiej ustawić tę opcję na wartościAuto, Default lub Normal.


DIMM Voltage regulatorDostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty

Umożliwia zmianę napięcia dla pamięci RAM. W nowoczesnychpłytach głównych stosowane są pamięci DDR, zasilane napięciem2,50 V. Omawiana tu opcja umożliwia zmianę napięć najczęściejw zakresie obejmującym 2,50 V, 2,63 V, 2,77 V, 2,90 V, lecz jestto uzależnione od producenta płyty głównej. Zmiana tej opcjibędzie przydatna w szczególności w przypadku wykonywaniaoverdockingu. Najlepiej ustawić na wartości Auto lub Default.

CPU Vio Select 3.3VłVDD VoltageDostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty

Służy do zmiany napięcia wejściowego i wyjściowego chipsetu.Najlepiej pozostawić dla tej opcji domyślne ustawienie, tzn. 3,3 V(napięcie zależne od rodzaju chipsetu). W przypadku opcji VDDVoltage, możliwe zmiany napięcia to: 1,6 V, 1,7 V, 1,8 V.

Opcje menu PnP/PCI Configuration setupKażdy BIOS płyty głównej posiada zestaw opqi odpowiedzialnychza obsługę gniazd PCI oraz wsparcie technologii PnP. Odpowied-nie opcje znajdują się w menu PnP/PCI Configuration setup.

PnP OS InstalledDostępne wartości: Yes/No

Umożliwia włączenie lub wyłączenie automatycznego rozpozna-wania urządzeń pracujących w standardzie Plug&Play. Ustawie-nie wartości No spowoduje pozostawienie obsługi technologii PnPw gestii BIOS-u, natomiast wybierając wartość Yes, nakażeszprzejęcie zarządzania zasobami urządzeń przez system operacyjny.

§0 BIOS. Leksykon kieszonkowy

Wszystkie obecnie używane systemy operacyjne są zgodne z tech-nologią Plug&Play.

Reset Configuration Data lub lorce Update ESCDDostępne wartości: Disabled/ Enabled

Opcja ta powoduje ponowne skonfigurowanie ustawień PnP przezBIOS przy następnym uruchomieniu komputera. Jest przydatnaw przypadku zamontowania nowego urządzenia i konfliktu prze-rwań IRQ. Warto włączyć tę opqę, jeśli np. złożyłeś nowy kom-puter lub do starego dołożyłeś dodatkowe komponenty w postacikart PCI. Przy następnym uruchomieniu komputera opcja ta samo-czynnie zostanie wyłączona.

PCI BusMaster


Umożliwia przyśpieszenie transmisji danych dla urządzeń na ma-gistrali PCI zgodnych z tym standardem. Po włączeniu transferodbywa się z pominięciem procesora, co w znaczny sposób zmniej-sza czasy oczekiwania i poprawia znacząco wydajność systemu.Moim zdaniem opcja ta powinna być włączona. Jeśli jednak Twojeurządzenia nie pracują w trybie Bus Master, to należy ją wyłą-czyć, ponieważ może prowadzić do niestabilnej pracy systemu.

Resource Controled By

Dostępne wartości: Auto/Manuał

Odpowiada za konfiguraqę wszystkich urządzeń, które są kom-patybilne z PnP. Najlepiej pozostaw dla niej ustawienie na wartośćAuto; w takim przypadku BIOS automatycznie przypisze odpo-wiednie przerwania IRQ oraz kanały DMA. Jeśli jednak maszproblemy z automatycznym przypisaniem przez BIOS przerwań


oraz kanałów DMA, ustaw tę opq'ę na Manuał — wtedy uaktyw-nią się następne opcje, dotyczące ręcznego ustawienia wspomnia-nych parametrów. W obecnie produkowanych komputerach praw-dopodobnie pozostawisz wartość Auto, przede wszystkim z uwagina to, że zdecydowana większość urządzeń działa zgodnie zespecyfikacją Plug&Play.

IRQ Resources

Dostępne wartości: PCI/ISA PnP/Legacy ISA

Umożliwia ręczne zdefiniowanie sposobu przydziału przerwaniaIRQ dla danego urządzenia. Jeśli masz problemy z automatycz-nym przypisaniem przerwania, możesz ustawić ręcznie sposóbprzydzielania przerwań. Aktywaq'a tej opcji następuje po uprzed-nim włączeniu Resource Controled By.

PCI/ISA PnPZgodność ze standardem PnP, który może korzystać z wszyst-kich przerwań IRQ i kanałów DMA.

Legacy ISAZgodność z standardem AT, wymagającym konkretnych prze-rwań i kanałów.

DMA Resources

Dostępne wartości: PCI/ISA PnP/Legacy ISA

Także ta opcja wiąże się z opisanymi już Resource Control By lubIRQ Resources i trybem Manuał. Zasada jej działania jest zbliżonado opcji IRQ Resource, tyle że dotyczy kanałów DMA. Jeśli maszproblemy z automatycznym przypisaniem kanału, możesz ustawićręcznie sposób przydzielania DMA. Aktywaqa tej opcji następujepo uprzednim włączeniu Resource Controled By.


PCI/ISA PnPZgodność z standardem PnP, który może korzystać z wszyst-kich przerwań 1RQ i kanałów DMA.

Legacy ISAZgodność z standardem AT, wymagającym konkretnych prze-rwań i kanałów.

Assing IRQ For VGADostępne wartości: Disabled/Enabled

Odpowiada za przydzielenie wydzielonego przerwania dla kartygraficznej. W przypadku większości nowoczesnych kart graficz-nych należy tę opcję włączyć, by zapewnić poprawne działaniekarty.

Assing IRQ For USBDostępne wartości: Disabled/Enabled

Służy do przydzielenia wydzielonego przerwania dla obsługi ma-gistrali USB. Opcja ta powinna być włączona, jeśli posiadasz jakieśurządzenia pracujące z portami USB. Jeżeli nie używasz urządzeńUSB, możesz tę opcję wyłączyć, aby zaoszczędzić jedno prze-rwanie.

PCI/VGA palette SnoobDostępne wartości: Disabled/Enabled

Opcję tę możesz spokojnie wyłączyć, gdyż dotyczy ona jedyniestarszych kart wideo oraz sprzętowych kodeków MPEG i związa-nych z nimi problemów występujących w trakcie odtwarzania ma-teriału MPEG. Możesz wyłączyć tę funkqę, nawet jeśli posiadasz


kartę do obróbki sygnału wideo — obecnie wszystkie nowe urzą-dzenia tego typu są obsługiwane z poziomu systemu, a nie BIOS-u.

Po wprowadzeniu zmian i nowych ustawień za pomocą klawiszaEsc musisz wrócić do głównego menu BIOS-u.

Opcje menu PC Health StatusW przypadku większości płyt głównych informacje wyświetlanew tym menu zawierają dane dotyczące aktualnego stanu niektó-rych funkcji systemu komputerowego, takich jak temperaturaprocesora, stan napięć, kontrola wentylatorów i informacje o ob-rotach. Najczęściej menu to posiada jedynie charakter informa-cyjny i nie jest możliwe dokonywanie w nim zmian. W niektórychBlOS-ach można jednak wprowadzić ustawienia krytyczne, doty-czące minimalnych obrotów wentylatorów lub przekroczenia tem-peratur podawanych przez czujniki zamontowane np. na proceso-rze lub chipsecie płyty głównej, a także przez czujniki dodatkowe.W przypadku dostępnych na rynku nowoczesnych procesorówwarto zainteresować się tą częścią menu i wprowadzić odpo-wiednie ustawienia krytyczne, po osiągnięciu których zostaniewykonana jakaś akcja; dzięki temu można będzie np. wymusićautomatyczne wyłączenie komputera po osiągnięciu zbyt wy-sokiej temperatury procesora lub w przypadku awarii wenty-latora, nie doprowadzając w ten sposób to trwałego uszkodzeniadanego podzespołu wskutek przegrzania.

Current CPU TempDostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Podaje aktualną temperaturę procesora.

§4 BIOS. Leksykon kieszonkowy

Current System TempDostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Podaje aktualną temperaturę np. chipsetu lub elementu, do któ-rego w danej chwili jest podłączony czujnik.

Current CPU Fan SpeedDostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Stan obrotów wentylatora zamontowanego na procesorze.

Current SYS Fan SpeedDostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Stan obrotów dodatkowego wentylatora, podpiętego do płytygłównej — jeżeli takowy został zamontowany.

Current Power FAN SpeedDostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Stan obrotów wentylatora zamontowanego w zasilaczu; opcjaaktywna wyłącznie w przypadku gdy dysponujesz zasilaczemz możliwością podpięcia dodatkowego czujnika do odpowied-niego gniazda na płycie głównej.

Current Chassis FAN SpeedDostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Stan obrotów dodatkowego wentylatora podpiętego do płytygłównej — jeżeli takowy został zamontowany.


Vcore(V)Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Aktualne napięde podawane do procesora. Np. wyświetlane możebyć 1,75 V (wartość zależna od typu procesora). Jest to opcja wy-łącznie informacyjna — nie ma możliwości dokonywania w niejzmian.

Vdd(V)Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Aktualne napięcie podawane do chipsetu płyty głównej. Np. możebyć wyświetlana wartość 1,50 V (wartość zmienna, zależna odtypu chipsetu). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — nie mamożliwości dokonywania w niej zmian.

Vdimm(V)Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Aktualne napięcie podawane do pamięci RAM zainstalowanej napłycie głównej. Np. może być wyświetlana wartość 2,50 V (wartośćzmienna, zależna od typu pamięci). Jest to opcja wyłącznie infor-macyjna — nie ma możliwości dokonywania w niej zmian.

3,3 VAktualne stany napięć podawanych do poszczególnych kom-ponentów płyty głównej (może występować pewien stopieńtolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — niema możliwości dokonywania w niej zmian.

+5 V/-5 VAktualne stany napięć podawanych do poszczególnych kom-ponentów płyty głównej (może występować pewien stopieńtolerancji +/-). Jest to opqa wyłącznie informacyjna — niema możliwości dokonywania w niej zmian.


+12 V/-12 VAktualne stany napięć podawanych do poszczególnych kom-ponentów płyty głównej (może występować pewien stopieńtolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — niema możliwości dokonywania w niej zmian.

Nie musisz zbytnio się przejmować, jeśli niektóre z napięć nie sąidealnie zgodne ze wzorcem; jak powiedziałem, napięcie możemieć pewną tolerancję +/-. Jednak zbyt duże różnice lub nagłeskoki i spadki mogą świadczyć o problemach z zasilaczem. Dlategowarto, byś od czasu do czasu zerknął do tej części BIOS-u.

Battery/VBAT(V)Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna

Podaje stan naładowania baterii lub akumulatorka podtrzymu-jącego ustawienia CMOS.

CPU Warning TemperaturęDostępne wartości: Disabled/50~70 — w zależności od produ-centa płyty głównej.

Dzięki tej opcji możesz określić, przy jakiej temperaturze proce-sora zostanie podniesiony alarm sygnalizujący jego przegrzewaniesię. Warto włączyć tę opcję; w procesorach serii AMD wartośćkrytyczną ustaw na około 70 stopni, a dla produktów firmy Intelna około 60 stopni.

CPU Temperaturę ShotDownDostępne wartości: Disabled/60-75 — w zależności od produ-centa płyty głównej.

Dzięki tej opcji ustawiasz dla procesora próg temperatury, poosiągnięciu której komputer się wyłączy, aby nie doprowadzić do


uszkodzenia procesora. W zależności od posiadanego procesora,wybierz odpowiednio 75 stopni dla AMD i 70 stopni dla Inteła.

CPU Fan Warning/CPU Fan ControWCPU FAN Fail WarningDostępne wartości: Disabled/1500~5000 obr/min — w zależnościod producenta płyty.

Jeśli BIOS nie wykryje obrotów wentylatora lub gdy są one zbytniskie, zostanie włączony alarm dźwiękowy. W przypadku nie-których płyt głównych komputer nie uruchomi się lub po urucho-mieniu wyłączy po kilku sekundach, aby zabezpieczyć procesorprzed uszkodzeniem wskutek przegrzania. Jeśli posiadasz wenty-lator z własnym czujnikiem, dopasowującym obroty w stosunkudo wydzielanego ciepła, wyłącz tę opcję, natomiast gdy używaszzwyczajnego wentylatora, zostaw ją włączoną i ustaw granicę naminimum 2000 obrotów na minutę.

SYSTEM FAN Fail Warning/POWER FAN Fail WarningDostępne wartości: Disabled/1500-5000 obr/min — w zależnościod producenta płyty.

Działanie tej opcji jest dokładnie takie samo jak dla przestawio-nej powyżej, dotyczy jednak dodatkowych wentylatorów zain-stalowanych w obudowie i podłączonych do płyty głównej.

Predefiniowane ustawienia BIOS-uNowoczesne wersje BIOS-u posiadają zdefiniowane domyślneustawienia dla wszystkich udostępnianych w nich opcji. Rozwią-zanie to jest bardzo wygodne, gdyż przywrócenie domyślnych


ustawień BIOS-u bardzo często jest jedynym rozwiązaniem kło-potów z komputerem. Wiesz już o tym, że do przywrócenia do-myślnych ustawień służy specjalna zworka na płycie głównej, któ-ra jest szczególnie przydatna w chwili, gdy nie da się włączyćkomputera. W sytuacji, gdy komputer się uruchamia, ale sprawiasame problemy, możesz przywrócić domyślne ustawienia BIOS-uza pomocą odpowiedniej opcji, która jest w nim umieszczona.

W BlOS-ie możesz znaleźć kilka opcji służących do przywracaniadomyślnych ustawień.

Load Optimal SettingsDostępne wartości: Y/N (Yes/No — Tak/Nie)

Wybranie tej opcji spowoduje załadowanie optymalnych i bez-piecznych wartości predefiniowanych przez producenta. Jeżelimasz problem z poprawnym ustawieniem BIOS-u lub ustawiłeśniektóre jego funkcje nieprawidłowo i nie wiesz, jak doprowadzić dotego, by system pracował prawidłowo, wybierz tę opcję. Spowodujeona załadowanie zestawu odpowiednich wartości, które umożli-wią poprawną współpracę z większością zainstalowanych w kom-puterze urządzeń. Polecam jednak własnoręczne konfigurowanieopcji BIOS-u, ponieważ większość producentów zaniża wartościpodane w trybach predefiniowanych w celu uzyskania jak naj-bardziej stabilnej pracy systemu.

Load Fail — safe DefaultsDostępne wartości: Y/N (Yes/No — Tak/Nie)

Jej działanie jest zbliżone do działania opcji Load Optimal Settings.

Load Best Performance SettingsDostępne wartości: Y/N (Yes/No — Tak/Nie)


Dzięki tej opcji możesz wczytać wartości, które — przynajmniejw teorii — powinny zapewnić największą wydajność systemu.Zdarza się jednak, że producent za bardzo podnosi poprzeczkęw tych ustawieniach, co może objawiać się nieprawidłową pracąsystemu. Problemy mogą dotyczyć np. pamięci RAM o mniej-szych parametrach, aniżeli sugerowane przez producenta płytygłównej. Polecam samodzielne skonfigurowanie ustawień BIOS-u,pozwalające uwzględnić specyfikę posiadanego sprzętu i jegomożliwości.

Ustawienia hasłaBIOS płyty głównej pozwala na ustawienie hasła zabezpieczają-cego przed uruchomieniem komputera oraz wejściem do menuBIOS-u. Służy do tego opcja Set Supenńsor Password. Pamiętaj, żezasięg działania hasła zależy od tego, co wybrałeś w opcji SecurityOption w jednym z poprzednich menu BIOS-u.

Pamiętaj, że gdy zapomnisz hasła, najprostszym sposobem będziewykorzystanie znanej Ci już zworki służącej do czyszczenia za-wartości CMOS. Niestety, po jej użyciu będziesz zmuszony po-nownie wprowadzić wszystkie ustawienia.

Superoisor PasswordDostępne wartości: brak — tu wpisujesz własne hasło

Opcja ta pozwala określić hasło administratora.

User Password

Dostępne wartości: brak — tu wpisujesz własne hasło

Opcja ta pozwala określić hasło użytkownika.


W trakcie zmiany haseł zostaniesz dwukrotnie poproszony o wpro-wadzenie poprawnego hasła; ma to na celu uniknięcie ewentualnejpomyłki. Aby usunąć wprowadzone hasło, należy wejść do BIOS-u,wpisać aktualne hasło, następnie w opcjach pozwalających na usta-wienie hasła zostawić puste pola i nacisnąć Enter.

Zapis końcowych ustawieńPo określeniu wszystkich opcji w BlOS-ie pora zapisać ustawienia.W tym celu, po powrocie do menu głównego, musisz skorzystaćz następujących opcji:

Save And Exit Setup OptionDostępne wartości: Y/N

Odpowiada za zapisanie ustawień i ponowne uruchomienie kom-putera. Po zaznaczeniu tej opcji i naciśnięciu klawisza Enter zosta-niesz zapytany o potwierdzenie zapisania ustawień — naciśnijklawisz Y i potwierdź klawiszem Enter. Wszystkie zmiany do-konane w BlOS-ie zostaną zapisane i będą obowiązywać już poponownym uruchomieniu komputera.

Exit Without Saving OptionDostępne wartości: Y/N

Pozwala na wyjście z BIOS-u bez zapisu dokonanych zmian. Jeżelinie jesteś pewien wprowadzonych ustawień, po prostu zaznacz tęopcję, naciśnij Enter, a następnie zatwierdź wybór za pomocą kla-wisza Y. Komputer zostanie uruchomiony ponownie ze starymiustawieniami.


Rozdział 4. Aktualizacjawersji BIOS-uMoże się zdarzyć, że nowy dysk twardy, który zakupiłeś, będzieniewidoczny dla płyty lub wykaże ona jedynie niewielką częśćjego pojemności. A może po włożeniu nowego procesora na mo-nitorze widzisz jedynie czarny ekran i nic więcej. W takim przy-padku ostatnią deską ratunku może okazać się aktualizaqa BIOS-uTwojej płyty głównej. Aktualizacja polega na zastąpieniu bieżącejwersji oprogramowania znajdującego się w pamięci flashrom jegonową wersją. Należy pamiętać, że cała operacja odbywa się bez-pośrednio w jednym z układów wlutowanych w płytę główną,a nie na dysku twardym lub innym nośniku danych, musi więcbyć przeprowadzona ze szczególną uwagą. Błąd popełnionyw trakcie wykonywania aktualizacji może spowodować niemoż-ność uruchomienia komputera, a w niektórych specyficznych wa-runkach trwałe uszkodzenie płyty głównej. Zanim zdecydujeszsię wykonać aktualizację BIOS-u, zastanów się, czy naprawdęjest to konieczne. Jeśli uważasz, że aktualizacja jest niezbędna,przed jej przeprowadzeniem musisz wykonać pewne czynnościprzygotowawcze.

Identyfikacja płyty głównejJedną z najważniejszych czynności, które musisz wykonać przedaktualizacją BIOS-u, jest poprawna identyfikacja płyty głównej.W przypadku nieprawidłowej identyfikacji i wykonania uaktu-alnienia BIOS-u oprogramowaniem przeznaczonym do innej płytygłównej lub po prostu jej innej wersji, może okazać się, że kom-puter już się nie uruchomi lub będzie działać wadliwie. Aby zi-dentyfikować poprawnie producenta płyty głównej, jej dokładneoznaczenia oraz aktualną wersję, należałoby skorzystać z dołą-czonej do płyty głównej dokumentacji. Jednak — jak pokazuje


wieloletnia praktyka — nie zawsze to, co jest napisane w do-kumentacji, pokrywa się w 100% z tym, co masz zamontowanew komputerze. Wielu producentów płyt głównych, szczególnietych mniej znanych (mniej markowych), drukuje jedną, ogólnąinstrukcję do kilku modeli wyprodukowanych przez siebie płytgłównych. Dlatego najlepszym i najbezpieczniejszym sposobemokreślenia posiadanego przez Ciebie modelu są po prostu bezpo-średnie oględziny Twojej płyty. Bardzo często nazwa producentajest umieszczona na płycie, w okolicy gniazda AGP lub pomiędzygniazdami PCI. Jeśli już wiesz, kto jest producentem Twojejpłyty, powinieneś jeszcze odszukać jej dokładne oznaczenie i mo-del. Również i te informacje prawdopodobnie będą nadrukowanebezpośrednio na płycie głównej; mogą być także umieszczone nanaklejkach identyfikacyjnych. Naklejki te często są naklejane naostatnim gnieździe PCI lub na zewnętrznej stronie portów równo-ległych (w przypadku konstrukcji ATX). Jeśli jednak i tam nic nieznalazłeś, to warto jeszcze przyjrzeć się płycie od spodu. Koniecz-nie odszukaj również wersję płyty głównej. Najczęściej producentumieszcza odpowiedni nadruk w jednym z narożników płyty.

Oto — kolejno — przykładowa nazwa, model oraz wersja płyty,podane wraz z omówieniami wyjaśniającymi, w którym miejscupłyty należy (w większości przypadków) ich szukać:

ASUSNapis umieszczony pomiędzy gniazdem AGP a pierwszymPCI. Oznacza nazwę producenta.

A7V8X-XNapis umieszczony na naklejce identyfikacyjnej przyklejonejdo ostatniego gniazda PCI. Oznacza model płyty.

Rev. 12Napis umieszczony najczęściej w jednym z narożników płytygłównej. Oznacza wersję produkcyjną płyty.

Rozdział 4. Aktualizacja wersji BIOS-u 73

Jeśli nie masz możliwości wglądu do środka komputera, a co zatym idzie, nie jesteś w stanie znaleźć potrzebnych informacji,pozostaje zdać się na dokumentację lub na speqalistyczne opro-gramowanie, które jest w stanie określić zarówno producenta,jak i model Twojej płyty głównej. Niestety, mogą wystąpić kło-poty z określeniem wersji. Informacja o niej często jest pomijanaprzy odczycie danych przy pomocy stosownego oprogramowania.Może się okazać — szczególnie w przypadku tańszych kon-strukcji — że program do odczytu danych wyświetli zbyt skąpąinformację, która niewiele Ci pomoże. Jeśli masz dostęp do Inter-netu, możesz spróbować za jego pośrednictwem zidentyfikowaćTwoją płytę. Gdy wszystkie opisane wcześniej możliwości iden-tyfikacji płyty głównej zawiodły, Internet daje Ci jeszcze jednąszansę. Uruchom komputer. Po wyświetleniu ekranu z informa-cjami o typie procesora, ilości pamięci itd. na samym dole znaj-dziesz kilkanaście cyfr i liter; zatrzymaj dalsze uruchamianie kom-putera za pomocą klawisza Pause. Zapisz na kartce cały ciągwyświetlanych liter i liczb. Pierwsze liczby określają datę pro-dukcji danego BIOS-u; po tej informacji podany jest rodzaj chip-setu płyty głównej, pozostałe liczby zaś to identyfikatory płyty.Na ich podstawie jesteś w stanie odszukać w Internecie danedotyczące producenta oraz modelu Twojej płyty głównej. Najle-piej wykorzystać w tym celu jakąś wyszukiwarkę internetową,choćby www.google.com.

Oto przykładowe dane identyfikujące płytę (ID):

10/13/2000 - i440BX - W977 - 2A69KM4KC - 00

Warto przypomnieć, że informacje podane są tu według formatu:data BIOS-u — chipset płyty — identyfikator płyty.

Najważniejszymi informacjami, które w decydującej mierze przy-czynią się do wyszukania producenta płyty, są te, które zostałyzapisane jako przedostatnie; w naszym przykładzie jest to ciągznaków 2A69K.M4KC. Teraz wystarczy wpisać ten ciąg do wyszuki-warki. Po wpisaniu w wyszukiwarce wspomnianego ciągu znaków


(ID ptyty głóumef) zostały wyświetlone odnośniki do stron zawie-rających ten wpis. Okazało się, że płytą, której identyfikatoraużyłem w zaprezentowanym tu przykładzie, jest produkt firmyMicroStar, MS-6163 (BX Master), zbudowany z wykorzystaniemchipsetu 440BX oraz z dodatkowym kontrolerem IDE66. (Poszu-kując informacji na temat płyt głównych oraz BIOS-ów, a takżesamych BIOS-ów konkretnych firm, możesz skorzystać równieżz adresów internetowych podanych w rozdziale 6. niniejszej książki;zebrałem w nim łącza do stron, które mogą okazać się przydatne.)

Gdy już określiliśmy model i wersję posiadanej przez nas płytyoraz wiemy, jaki jest aktualny BIOS przeznaczony dla niej, mo-żemy przystąpić do wyszukania odpowiedniego pliku, za pomocąktórego zaprogramujemy układ flashrom. W tym celu najlepiejudać się na stronę producenta płyty głównej i tam odszukaćodpowiedni plik. W zależności od producenta, należy ściągnąćodpowiedni programator.

Oto przykłady nazw plików z programem programatora układuflashrom (BIOS):

Amiflash.exeProgram służący do zaprogramowania układu flashrom dlaBIOS-ów firmy Ami.

Awdflash.exeProgram służący do zaprogramowania układu flashrom dlaBIOS-ów firm Award, Phoenix-Award.

Flash.exeProgram służący do zaprogramowania układu flashrom dlaBIOS-ów na płytach głównych firmy AS LZS bez systemu PnP

Aflash.exeProgram służący do zaprogramowania układu flashrom dlaBIOS-ów na płytach głównych firmy ASUS z systemem PnP.


Następnie — również korzystając ze strony producenta płytygłównej — należy pobrać plik z nową wersją BIOS-u. Częstozdarza się, że producenci w jednym spakowanym archiwumumieszczają zarówno nową wersję BIOS-u, jak i odpowiedni plikprogramatora. Jeśli tak właśnie jest w przypadku Twojej płytygłównej, to skorzystaj z tego właśnie pliku i za jego pomocą wy-konaj programowanie układu flashrom.

Identyfikacja BIOS-uW stosunkowo łatwy sposób można zidentyfikować producentaTwojego BIOS-u. Jego nazwa jest najczęściej wyświetlana u góryekranu zaraz po uruchomieniu komputera, w trakcie wykony-wania wstępnej procedury testowej POST. Jeśli nie zdążysz jejprzeczytać, możesz przy następnym rozruchu wcisnąć klawiszPause, by zatrzymać dalsze uruchamianie komputera. Możesz teżodczytać nazwę producenta poprzez wejście do głównego menuBIOS-u. Na samej górze menu znajdziesz stosowną informaqęo twórcy oprogramowania Twojej płyty. Poza tym zaraz po uru-chomieniu komputera, w trakcie przeprowadzania testu POST, nasamej górze ekranu powinna zostać wyświetlona wersja BIOS-u,a na dole data jego wyprodukowania. Wreszcie, część z tychinformacji znajdziesz na umieszczonym na płycie głównej ukła-dzie flashrom, w którym zapisany jest BIOS. Najczęściej na układzietym umieszczana jest naklejka, na której widnieje nazwa produ-centa — może to być np. Award, Ami lub Phoenix. Z całą pewno-ścią jednak łatwiej jest uzyskać potrzebne wiadomości podczasrozruchu komputera, choćby dlatego, że nie trzeba go w tym celurozkręcać (co mogłoby być wręcz niemożliwe w przypadku za-plombowania obudowy przez sprzedawcę, u którego nabyłeś ma-szynę). Bez względu na to, w jaki sposób wszedłeś w posiadaniestosownych danych, zapisz je, ponieważ mogą Ci się przydaćdo odszukania nowszej wersji oprogramowania. Przy zapisie datypamiętaj, że jest ona podawana w standardzie amerykańskim —miesiąc/dzień/rok. Jeśli jednak w żaden z podanych tu sposobów

7& BIOS. Leksykon kieszonkowy

nie jesteś w stanie zdiagnozować rodzaju, producenta oraz wersjiBIOS-u, możesz skorzystać z programów takich jak CtBios, którezrobią to za Ciebie. Programy takie możesz pobrać np. ze stronyiuzviv.spat.pl/drivery.html. Znajdziesz na niej także całkiem sporoBIOS-ów.

Oto przykładowe informacje wyświetlane na monitorze zaraz powłączeniu komputera:

Award Moduł ar BIOS v.4.51PG,Copyright (O 1984-2000. Award Software, Inc.

Z wyświetlonego napisu można wywnioskować, iż BIOS Twojejpłyty głównej został wyprodukowany przez firmę Award.

W6163MJ V5.6 041301

Ten napis wskazuje na wersję BIOS-u; w tym przypadku jest toBIOS o numerze wersji 5.6. W przypadku niektórych płyt głów-nych udostępniane są zintegrowane z nimi dodatkowe kontroleryIDE. Na przykład na płycie głównej, której dotyczy nasz przykład,umieszczono zintegrowany z nią dodatkowy kontroler Ultra ATA66,dlatego też po przejściu procedury testowej POST są wyświe-tlane dodatkowe informacje dotyczące BIOS-u tegoż kontrolera.

Oto przykładowe informacje o wersji BIOS-u zintegrowanego kon-trolera dysków Ultra ATA66:

ULTRA 66 (Tm) BIOS Versin 2.00 ( B u i l d 18)(O 1999-2000 Promise Technology, Inc A l i Rights Reserved

Zapis ten informuje nas o aktualnej wersji BIOS-u; w tym przy-padku jest to wersja 2,00 dla zintegrowanego z płytą główną do-datkowego kontrolera IDE firmy Promis Technology. Pamiętaj, żenie jest to informaqa dotycząca BIOS-u płyty głównej i nie należysię nią kierować przy poszukiwaniach jego uaktualnienia. W więk-szości przypadków po wykonaniu aktualizacji BIOS-u na płyciegłównej, również i BIOS dodatkowego kontrolera zostanie uak-tualniony do nowszej wersji.


Programowanie układu flashromZanim rozpoczniesz proces aktualizaqi, upewnij się, że w BlOS-iemasz wyłączoną opq'ę dotyczącą zabezpieczenia przed zapisemdo układu flashrom. Opcja ta to Flash protection. Sprawdź równieżw dokumentami do Twojej płyty głównej, czy przed aktualizacjąnie musisz przestawić odpowiedniej zworki zabezpieczającej układflashrom przed nieautoryzowanym zapisem. Jeśli taka zworkaznajduje się na płycie, to musisz ustawić ją tak, by umożliwiaławykonanie aktualizacji BIOS-u; opis odpowiedniego ustawieniamożesz znaleźć w dokumentami płyty głównej. Przygotuj dyskiet-kę startową i zapisz na niej plik BIOS-u, który pobrałeś z Sieci.Umieść też na niej odpowiedni plik służący do wykonania aktu-alizaqi, np. awdflash, amiflash lub Aflash. Uruchom plik *.exe i po-stępuj zgodnie z komunikatami programu.

Sam proces przygotowania dyskietki startowej ogranicza się jedy-nie do jej sformatowania z parametrem /s lub włączenia odpo-wiedniej opcji w graficznej nakładce w systemie MS Windows.Następnie pozostaje skopiowanie na nią plików (bądź pliku) za-wierających nową wersję BIOS-u oraz programatora. Pamiętaj, żena dyskietce nie powinno być plików autoexec.bat i config.sys.

Pora przeprogramować BIOS. W tym celu uruchom komputerz uprzednio przygotowanej dyskietki, a następnie zaczekaj napojawienie się odpowiedniej listy z opcjami do wyboru.

Zanim rozpoczniesz wymianę BIOS-u na nowszy, musisz koniecz-nie wykonać kopię jego aktualnej wersji. W tym celu sprawdź, czyna liście występuje odpowiednia opcja. W przykładowym pro-gramatorze opcja ta nosi nazwę Save Current BIOS to file. Po jejwybraniu wystarczy wcisnąć na klawiaturze klawisz Enter.

Teraz zostaniesz poproszony o podanie nazwy dla pliku, którypowstanie na dyskietce. Wystarczy, że wpiszesz nazwę np. stary.bi n, a następnie nadśniesz klawisz Enter. Po chwili aktualna wersjaBIOS-u znajdzie się w pliku zapisanym na dyskietce.


W celu wymiany BIOS-u, w głównym menu programu dokonują-cego aktualizacji wybierz opcję odpowiedzialną za jej przeprowa-dzenie — Update BIOS IndudingBoot Błock and ESCD. Następniezostaniesz poproszony o podanie nazwy pliku zawierającego nowąwersję BIOS-u (to ten plik, który na początku zapisywałeś na dys-kietce); po jej wpisaniu musisz nacisnąć klawisz Enter. Programaktualizujący dokona sprawdzenia sumy kontrolnej, aby uzyskaćpewność, że plik nie jest uszkodzony. Jeżeli test wypadnie pomyśl-nie, zostaniesz jeszcze raz zapytany, czy chcesz dokonać aktu-alizacji — naciśnięcie klawisza Y spowoduje rozpoczęcie procesuuaktualniania.

Po zakończeniu aktualizacji na ekranie monitora pojawi się infor-macja o tym, że cały proces zakończył się sukcesem. Teraz pozo-staje ponownie uruchomić komputer — i gotowe.

Pamiętaj, aby sprawdzić dokładnie, jaką wersję BIOS-u posiadasz(pojemność układu flashrom). Dla pojemności 1 Mbit, 2 Mbit oraz4 Mbit pliki z aktualizaq'ą będą miały odpowiednio 128 kB, 256 kBi512kB. Jeżeli nie wiesz, jaki BIOS posiadasz, to po uruchomieniuprogramu do aktualizacji wykonaj kopię BIOS-u i sprawdź rozmiarpliku wynikowego, a kopię zachowaj na wszelki wypadek.

W trakcie uaktualniania BIOS-u pod żadnym pozorem nie wyłą-czaj komputera! Przed rozpoczęciem aktualizacji zawsze wyko-nuj kopię BIOS-u. Po zapisaniu pliku BIOS-u na dyskietce, takżezanim rozpoczniesz aktualizację, sprawdź, czy plik jest popraw-nie odczytywany.

Jeżeli nie jesteś pewien tego, co robisz, zrezygnuj z aktualizacji i udajsię z komputerem do serwisu, gdzie zrobią to za Ciebie fachowcy.

Wielu producentów płyt głównych oferuje możliwość aktualizacjiBIOS-u bezpośrednio z poziomu MS Windows, za pomocą wy-godnych w użyciu narzędzi.

Praca z aplikacjami tego typu ogranicza się do paru kliknięć mysząi udzielenia odpowiedzi na kilka prostych pytań. W zależności


od producenta płyty głównej, zestaw możliwości oferowanychprzez graficzne narzędzia do aktualizacji BIOS-u może się nie-znacznie różnić. W naszym przykładzie użyty został programatorfirmy AS LZS, który pozwala na wyszukanie odpowiedniej wersjiBIOS-u w Internecie, pobranie jej na dysk, aktualizację oraz spraw-dzenie, jaka wersja BIOS-u jest aktualnie zapisana na płycie głównej.

Jeżeli posiadasz dostęp do Internetu, wystarczy wybrać opcję Upgra-de BIOS front Internet i chwilę zaczekać na aktualizację. Oczywiście,po drodze będziesz musiał odpowiedzieć na kilka prostych pytań.

Ja jednak preferuję wykonywanie uaktualnienia pamięci flashrom(a zatem BIOS-u) z poziomu systemu DOS, po wcześniejszymuruchomieniu komputera z dyskietki startowej. Moim zdaniemjest to bezpieczniejsze z uwagi na możliwość wystąpienia nieocze-kiwanego błędu systemu Windows, zainstalowanych sterowni-ków lub programów działających w tle.

W programatorach dla BIOS-u firmy Award po uruchomieniuprogramatora nastąpi sprawdzenie układu, zaś po wpisaniu plikuz nową wersją BIOS-u zostanie przeprowadzony test sumy kon-trolnej, po czym zostaniesz zapytany o to, czy chcesz wykonaćkopię starego BIOS-u. Podaj wtedy nazwę pliku, w którym będzieszchciał zapisać tę kopię, np. stary bin i potwierdź zamiar jej wykona-nia poprzez wciśnięcie klawisza Y. Po wykonaniu kopii zostaniezaładowany do pamięci operacyjnej komputera plik z obrazemnowego BIOS-u, po czym, po potwierdzeniu rozpocznie się pro-cedura programowania.

Analogicznie postępuj z każdym programatorem układu flashrom.Niezależnie od producenta BIOS-u procedura jego aktualizacjijest bardzo podobna^ Zmianie ulec może jedynie rozmieszczenieposzczególnych opcji odpowiedzialnych za zapisanie kopii orazwprowadzenie nazwy z plikiem BIOS-u. Każdy programator udo-stępnia możliwość wykonania kopii aktualnej wersji BIOS-u i nienależy o tym zapominać.

SO BIOS. Leksykon kieszonkowy

Rozdział 5. Awaria BIOS-uPrzeprowadziłeś aktualizację BIOS-u, ponownie uruchamiasz kom-puter i zamiast ekranu powitalnego z wyświetloną, dopiero cozaktualizowaną, nową wersją BIOS-u widzisz jedynie czarny ekranmonitora. To najgorszy z możliwych scenariuszy, który świadczyo tym, że — niestety — coś poszło nie tak, nie udało się. Nie mu-sisz od razu załamywać się i rwąc włosy z głowy przeklinać kom-puter, dyskietki, Internet i cały ten elektroniczny świat. W tejsytuacji masz jeszcze kilka możliwości, które pozwolą zaoszczędzićtrochę gotówki z Twojego budżetu domowego. W tym rozdzialepostaram się w możliwie najprostszy sposób omówić zagadnieniazwiązane z awarią programu zapisanego w pamięci flashrom,czyli BIOS-u.

Przyczyn uszkodzenia oprogramowania znajdującego się w ukła-dzie flashrom może być wiele; od ataku wirusa zamazującego częśćprogramu Setup, po uszkodzenie spowodowane przypadkowymwyładowaniu elektrostatycznym. Najczęstszą jednak przyczynąawarii BIOS-u są sami użytkownicy komputera. Główne powodytej awarii — nieudana aktualizacja, nagła przerwa w zasilaniupodczas wykonywania programowania, nadpisanie zawartościukładu flashrom nieodpowiednią wersją oprogramowania lubBlOS-em przeznaczonym do innego modelu płyty głównej, a wre-szcie atak wirusa (który wszak także został wykonany przez czło-wieka) w dużej mierze zależą właśnie od nich (nawet przerwiew zasilaniu można było wszak zapobiec, stosując urządzenie typuUPS). Awarie układu flashrom — a co za tym idzie także utratazapisanych w nim informacji — będące efektem czegoś innego niżdziałanie człowieka, "zdarzają się niezwykle rzadko i należy o tympamiętać, decydując się na aktualizację bieżącej wersji BIOS-u.

Rozdział 5. Awaria BIOS-u 81

Naprawa w przypadkuaktywnego obszaru BootBlockWiększość nowoczesnych układów flashrom, montowanych na dzi-siejszych płytach głównych, posiada pewien obszar, który nie jestzapisywany w trakcie programowania (aktualizaqi); obszar tennazywa się BootBlock i jest odpowiedzialny za przejęcie ograni-czonej kontroli — najczęściej jedynie nad stacją dyskietek i kla-wiaturą — w przypadku uszkodzenia pozostałej części oprogra-mowania BIOS.

Oto przykładowe informacje wyświetlane na ekranie monitoraw przypadku nieudanej aktualizacji BIOS-u:

Award BootBlock Bios vl.OCopyright (c)1998. Award Software Inc

Bios Rom checksum e r r o rINSERT SYSTEM DISK ANO PRESS ENTER

Jeśli po uruchomieniu komputera na ekranie monitora widzisz takiwłaśnie napis (lub podobny, w zależności od producenta BIOS-u),to jeszcze nie jest tak źle. Musisz przygotować specjalnie spre-parowaną dyskietkę startową, na której powinny znaleźć się plikistartowe systemu oraz plik programatora wraz z prawidłowymplikiem obrazu BIOS-u, np. z kopią, którą wykonałeś przed aktu-alizacją. Następnie przygotuj plik autoexec.bat, w którym powi-nien znaleźć się odpowiedni dla wersji BIOS-u wpis i zapisz gona dyskietce.

Oto przykładowy wpis w autoexec.bat dla BIOS-u firmy Award:

awdflash kopia.bin /py/Sb/sn/QI

Co znaczą poszczególne elementy tego zapisu? Oto wyjaśnienie:

• awdf 1 ash — nazwa programatora,

• kopi a. bi n — nazwa pliku z kopią BIOS-u,


• py — nakaz automatycznego programowania (przydatne,gdy na ekranie monitora nic nie widać),

• Sb — nakaz ominięcia programowania obszaru BoołBlock,

• sn — zakaz wykonywania kopii (i tak obecnie zapisana wer-sja BIOS-u jest nieodpowiednia lub uszkodzona, więc nie masensu wykonywać jej kopii),

• QI — wymuszenie programowania (w szczególnych przy-padkach jest to jedyne rozwiązanie).

To tylko podstawowe, najczęściej wykorzystywane parametry awd-flash; pełną ich listę uzyskasz po wpisaniu nazwy programatorawraz z przełącznikiem /?. Prawidłowy zapis powinien więc wy-glądać tak: awdflash/?

Możesz oczywiście nie przygotowywać pliku autoexec.bat, podwarunkiem, że coś widzisz na ekranie i masz aktywną klawia-turę. Zadaniem pliku wsadowego jest zautomatyzowanie czyn-ności związanych z programowaniem BIOS-u w przypadku, gdynie masz możliwości wprowadzania poleceń z klawiatury, co —niestety — w przypadku awarii BIOS-u zdarza się dość często.

Jeśli już przygotowałeś taką dyskietkę (oczywiście na innymkomputerze, np. u kolegi), to wyłącz komputer, włóż ją do stacjidysków i uruchom komputer. Po jego starcie i wyświetleniuinformacji o BootBlock-u waśnij klawisz Enter. Powinien rozpocząćsię odczyt plików z dyskietki i automatyczne zaprogramowanieukładu. Następnie wykonany zostanie ponowny rozruch kom-putera. Jeśli układ został zaprogramowany, zaś komputer nieuruchamia się ponownie, to musisz sam wcisnąć przycisk Resetna obudowie; jeśli wszystko przebiegło poprawnie, to znowumożesz się cieszyć swoim sprzętem.


Gdy widać jedynie czarny ekran monitoraPrzygotowujesz dyskietkę, o której pisałem w poprzednim pod-rozdziale i postępujesz zgodnie z zaleceniami, które w nim po-dałem; tym razem jednak nie widzisz, jaką czynność komputeraktualnie wykonuje (w niektórych przypadkach problem ten możerozwiązać zamontowanie karty grafiki wykonanej w standardzieISA —- oczywiście na płycie głównej Twojego komputera musisię znajdować gniazdo ISA — lub PCI). Jeżeli po włączeniu kom-putera z wcześniej włożoną do napędu dyskietką ratunkowązapaliła się kontrolka stacji dyskietek, to najprawdopodobniejwłaśnie wczytywane są potrzebne pliki i zachodzi proces progra-mowania BIOS-u. Jeśli kontrolka nie zapala się, waśnij na klawia-turze klawisz Enter. Jeśli tym razem zaświeciła się, prawdopo-dobnie podjęte zostały wspomniane przed chwilą akcje. Zaczekajteraz, aż kontrolka stacji zgaśnie. Poza tym w trakcie zapisu doflashrom mogą migać naprzemiennie diody na Twojej klawiaturze;gdy miganie ustanie, to znaczy, że programowanie dobiegło końca.Komputer może samodzielnie wykonać ponowny rozruch; jeślitego nie zrobi, po chwili wykonaj go sam, wciskając przycisk Reset.Jeśli widzisz upragniony ekran z informacją o wersji BIOS-u, toznaczy, że wszystko przebiegło poprawnie i Twój sprzęt znówjest sprawny.

Gdy także BootBlock jest uszkodzonyNiestety, to jest jeden z najbardziej czarnych scenariuszy. Dys-kietka, o której pisałem poprzednio, tak czy inaczej będzie Ci po-trzebna; musisz jedynie usunąć z niej plik autoexec.bat1. To bardzoważne, ponieważ tym razem nie jest wskazana automatycznaprocedura programowania.

Aby przeprowadzić próbę naprawy BIOS-u, musisz posiadaćukład osadzony na płycie w specjalnej podstawce, nie może onbyć wlutowany w płytę główną. Do wykonania całej operacji


szczególnie w tym przypadku wymagane jest skupienie, a pozatym minimum zdolności manualnych, ponieważ wszystkie nie-zbędne czynnośd będziesz wykonywać na płyde głównej z podłą-czonym zasilaniem!

Przede wszystkim musisz znaleźć kogoś, kto posiada taką samąjak Twoja płytę główną (wprawdzie można wykonać opisaną tuoperację przy użydu innej płyty, jednak w większości przypadkównie przyniesie to pożądanego efektu). Z płyty tej musisz deli-katnie wyciągnąć sprawny układ flashrom (pamiętaj, by robić toprzy wyłączonym zasilaniu!). Następnie usuń niesprawny układz Twojej płyty głównej. Po wydągniędu układów (nie pomyl ich!)włóż sprawny układ do podstawki na swojej płycie głównej.Sprawdź, czy został włożony prawidłowo. Przy układach DILL32(prostokątna kostka) na jednym z jego końców, pośrodku znaj-duje się wydęde, a na płyde umieszczono nadruk z odpowiednimząbkiem; musisz włożyć układ zgodnie z nadrukiem na płyde —wydęde w układzie musi zachodzić na wspomniany ząbek. Jeślisię pomylisz i włączysz zasilanie, układ zostanie spalony i teraznaprawy będą wymagały już dwie płyty główne. Jeśli układflashrom jest układem PLCC32 — kwadratowa kostka — to napewno od razu zauważysz, że jeden z narożników kwadratujest śdęty; takie samo śdęde posiada również podstawka na płycie.Musisz włożyć układ, dopasowując odpowiednio narożniki pod-stawki i układu.

Jeśli uporałeś się z przełożeniem układu, to teraz zaczyna siędopiero najbardziej niebezpieczna część całej operacji. Najlepiejodłącz dyski twarde i inne napędy, pozostaw jedynie napęd stacjidyskietek.

UwagaPamiętaj, że wszystko będziesz teraz wykonywać na włączo-nym komputerze!


Włóż dyskietkę do stacji dyskietek (nie zapomnij wcześniej ska-sować pliku autoexec.bat). Uruchom komputer. Powinien urucho-mić się bez problemu; jeśli jest inaczej, wyłącz go i dociśnij układflashrom. Jeśli komputer się uruchomił, to nastąpi wczytanie sektorastartowego z dyskietki. Nie wyłączając komputera, bardzo ostroż-nie, z maksymalną uwagą wyciągnij układ flashrom z podstawki.Uważaj, aby nie spowodować zwarcia! Następnie również bar-dzo dokładnie i uważnie umieść w podstawce swój uszkodzonyukład flashrom. Teraz wykonaj procedurę programowania, takjak to zostało opisane w rozdziale poświeconym programowaniuukładu flashrom. Jeśli procedura ta przebiegła prawidłowo, wy-konaj ponowny rozruch komputera i ciesz się działającym sprzę-tem. Teraz możesz już oddać koledze jego układ flashrom.

Do wyciągania układów stosuje się odpowiednie, specjalistycznenarzędzia. W domowych warunkach do wyciągnięcia układuw z podstawki DILL32 (układ prostokątny) możesz użyć zakrzy-wionego śledzia (zaślepkę z tyłu obudowy; pamiętaj jednak, byzaizolować ją np. taśmą!) lub płaskiego, małego śrubokręta (takżeon musi być zaizolowany). Układ PLCC32 (kwadratowy) możeszwyciągnąć np. końcówką cyrkla.

Gdy układ flashromjest wlutowany w płytęGdy układ jest wlutowany na stałe w płytę główną i uszkodzonyzostał również BootBlock, to — niestety — w tym przypadku czekaCię wizyta w serwisie. Jak pokazuje praktyka, naprawa BIOS-ujest w tym przypadku dość kosztowna i •wręcz nieopłacalna, jeśliposiadasz starszą płytę; koszt usługi może niewiele odbiegać odceny nowej płyty, a — jak wiadomo — w świecie komputerówwszystko bardzo szybko się starzeje i traci na wartości.

M6 BIOS. Leksykon kieszonkowy

Gdy układ umieszczony jest w podstawcei zawiodły wszystkie możliwościjego reanimacjiW takim przypadku pozostaje wymontować płytę główną i zanieśćją do serwisu, gdzie zostanie z niej wyciągnięty układ flashromi zaprogramowany na programatorze sprzętowym. Usługa ta niejest szczególnie droga; jej koszt waha się w granicach 30 do 50 PLN,w zależności od układu.

Autor nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne nieudane próbywykonania poszczególnych czynności opisanych powyżej. Wszyst-kie operacje polegające na konfiguracji, uaktualnieniu, próbachnaprawy układu flashrom (BIOS-u) wykonujesz na własną odpo-wiedzialność. Przykłady tu opisane zostały wielokrotnie wypró-bowane w praktyce zawodowej przez autora, który jest wielo-letnim pracownikiem serwisu jednej z firm komputerowych.


Rozdział 6. Przydatne linki do stronpoświęconych zagadnieniomzwiązanym z BlOS-em

Producenci BIOS-ów• American Megatrends (AMI) — http://wwxv.ami.com

• Award Software (Award-Phoenix) — http://wxvw.award.com

• Phoenix — http://ivxvxv.phoenix.com

• Unicore — http://xvww.unicore.com

Strony przydatne w trakcie poszukiwaniauaktualnień i identyfikacji BIOS-ów

• http://ivxuw.plasma-online.de

• http://wxvxv.motherboards.org

• http://www.biosrecovery.com

• http://wxvw.ultramod.com/sringar/bios.html

Strony producentów płyt głównych• Abit — http://www.abit.com.tw

• Acorp — http://www.acorp.com.tw

• A-Open — http://www.aopen.com

• Albatron — http://ivxvw.albatron.com.tw


• Asus — http://www.asus.com.tw

• A-Trend — http://www.atrend.com

• Azza — http://wrvw.azza.com.hv

• Biostar — http://www.biostar.com.tw

• Chaintech — http://www.chaintech.com.tw

• DFI — http://wwiv.dfi.com.tw

• ECS — http://www.ecs.com.iw

• Epox — http://xvww.epox.com

• Gigabyte — http://tw.giga-byte.com

• LiteOn — http://wvnv.liteon.com/liteon

• Lucky Star — http://www.lucky-star.com.tw

• Micro-Star (MSI) — http://zvivzv.msi.com.tw

• PC-Chips — http://zvww.pcchips.com.tzv

• Procomp — http://wzvw.procomp.com.tw/driver

• Shuttle — http://www.spacewalker.com

• Soyo — http://wzvw.soyousa.com

• Zida — http://www.zida.com

Rozdział 6. Przydatne linki do stron poświęconych zagadnieniom... 89

ZakończenieMam świadomość, że nie wszystkie możliwe tematy zostały tuwyczerpane, lecz w założeniu książka ta miała być kieszonko-wym leksykonem, opisującym najczęściej spotykane opcje w no-woczesnych (w czasie, kiedy ją pisałem) płytach głównych. Mamnadzieję, że moje wieloletnie doświadczenie w montażu oraznaprawie komputerów okaże się dla Ciebie pomocne. Na koniecpragnę Ci jeszcze raz serdecznie podziękować za zakup niniejszejksiążki i pozostaje mi wyrazić nadzieję, że był to zakup udany.

Z wyrazami szacunku

Andrzej [email protected]


Skorowidz

ACPI Suspend Type, 51ACPI/IPCA,49Advanced BIOS Features, 11,16Advanced Chipset Features, 11,

27AGP, 73AGP Aperture Size, 31AGP Drhdng Control, 32AGP Driving Value, 32AGP Master 1 WS Read, 36AGP Master 1 WS Write, 35AGP Modę, 32AGP OverVoltage Control, 59AGP Voltage Regulator, 59aktualizacja, 7, 72

awaria, 81BootBlock, 82DualBios, 7programowanie, 78

Ami, 8, 75, 76, 88APIC, 26Assing IRQ For USB, 63Assing IRQ For VGA, 63ATX, 73Auto Detect DIMM/PCI Clk, 56Award, 8, 75, 76, 77, 80, 88awaria BIOS, 81

Bank Interleave, 29Base memory, 16Basic Input-Output System, 7Battery/VBAT, 67BIOS, 5, 7

aktualizacja, 72identyfikacja, 76, 88naprawa, 82nawigacja, 10predefiniowane ustawienia,

68producent, 88wejście, 9zapis ustawień, 71

Boot other device, 20Boot Up Floppy Drive, 24Boot Up Numlock Status, 24BootBlock, 82, 84Bus Master, 61

C8000-CBFFF Shadow, 27cache, 18CAS Latency, 28CAS Latency Time, 28chipset, 6, 75CMOS, 25

CNR, 48COM1, 40CPU, 30CPU Clock Ratio, 57CPU Core Voltage, 58CPU Fan Controll, 68CPU Fan Warning, 68CPU Host Clock, 57CPU Host Frequency, 57CPU internal cache, 18CPU L2 Cache ECC Checking, 18CPU Setup, 11, 56CPU Temperaturę ShotDown, 67CPU to PCI Write Buffer, 34CPU Vcore select, 59CPU Vio Select 3.3V, 60CPU Warning Temperaturę, 67Current Chassis FAN Speed, 65Current CPU Fan Speed, 65Current CPU Temp, 64Current Power FAN Speed, 65Current SYS Fan Speed, 65Current System Temp, 65

0DDR, 29DIMM Voltage regulator, 60DMA, 43DMA Resources, 62Dozę Modę, 50DRAM Clock, 29 'DRAM Cyde Lenght, 28DRAM Timing by SPD, 28Drive A, 14Drive B, 14

DualBios, 7dysk twardy, 12dyskietka startowa, 78, 82

ECP Modę Use DMA, 43Exit Without Saving Option, 71Extended Memory, 16External Cache, 18

Fast R-W Turn Around, 30First Boot device, 20Fixed AGP/PCI Output Freq, 58Flash Protection, 23, 78flashrom, 7, 72

naprawa, 87programowanie, 78

Floppy 3 Modę Support, 15FSB, 35, 58fuli duplex, 41Fuli Screen Logo Show, 22

Gamę Port Address, 49Gate A20 Option, 24GUID, 46

Hhalf duplex, 41Halt On, 15hasło, 70


HDD Power Down, 50HDD S.M.A.R.T Capability, 22Health Status/Hardware

Monitor, 11Hyper Threading Function, 22

IDE, 13IDE HDD Błock Modę, 39IDE Prefetch Modę, 37identyfikacja

BIOS-u, 76płyty głównej, 72

IEE1394, 45Init Display First, 39Integrated Peripherals, 11, 37IR Function Duplex, 41IR Transmission Delay, 42IRQ Resources, 62

Legacy ISA, 62PCI/ISA PnP, 62

K

kartadźwiękowa, 47graficzna, 39, 59sieciowa, 46, 47

konfiguracja, 7,11kontrola antywirusowa, 17

LED In Suspend, 54Load Best Performance Settings,

69

Load Fail — safe Defaults, 69Load Optimal Settings, 69LPTL42

MMAC (NV) Address Input, 47MACLan,46Machinę MAC (NV) Address, 47MBUltral33 RAID Controler, 44Memory Parity/ECC Check, 36modem, 48, 52Modem Ring resume, 55Modem Use IRQ, 52MPS Revision, 23Muliti Sector Transfer, 39

Nnapięcia, 56, 64naprawa BIOS-u, 82, 84

OOnboard FDD Controler, 40Onboard H/W RAID Controler,

44Onboard H/W Serial ATA, 44Onboard Legacy Audio, 48Onboard Parallel Port, 42Onboard Serial Port, 40OnChip IDE, 37OnChip IEEE1394,45OnChip LAN, 46OnChip Modem, 47OnChip Sound, 47OnChip USB, 33

Skorowidz 93

OS select for DRAM> 64MB, 26Other memory, 16overclocking, 28, 32, 35, 58, 60

P2C/C2P Concurrency, 30pamięć

konfiguracja, 29RAM, 16stała, 7

Parallel Port EPP Type, 43PC Health Status, 64PCI, 30, 73PCI BusMaster, 61PCI Delay Transaction, 35PCI Dynamie Bursting, 35PCI Master 0 WS Write, 35PCI/VGA palette Snoob, 63Peer Concurrency, 30Phoer\ix, 8, 75, 76, 88Pług and Play, 11płyta główna, 5

identyfikacja, 72, 74producent, 88

PM Control by APM, 51PnP OS Installed, 60PnP/PCI Configuration setup,

11,60POST, 19, 76POWER FAN Fail Warning, 68Power Management Setup, 11,

49predefiniowane ustawienia, 68Primary Master PIO, 37Primary Master UDMA, 38

Primary Slave PIO, 37Primary Slave UDMA, 38procesor, 56programator, 75przetaktowywanie, 28, 32, 35, 58

Quick Power On Self Test, 19

RRAID, 19, 44RAID Controler Function, 44Ratio/Voltage Control, 56Reset Configuration Data, 61Resource Controled By, 61RTC Alarm Resume, 55RxD, TxD Active, 41

8-S.M.A.R.T, 22Sl, 51S3, 51SATA, 19, 44SATA/RAID/SCSI Boot Order,

19Save And Exit Setup Option, 71Second Boot device, 20Secondary Master PIO, 38Secondary Master UDMA, 39Secondary Slave PIO, 38Secondary Slave UDMA, 39Security Option, 25Serial ATA Function, 44Set Supervisor Password, 70


SETUP, 5, 7 USB, 33Soft OFF PWRBTN, 53 USB 2.0 PORT, 34SoundBlaster, 48 USB Keyboard Support, 34SPD, 28 User Password, 70Spread Spectrum, 57stacja dyskietek, 14 VStandard CMOS Features, 11Standby Mode, 51 Vcore, 66State Power After Failure, 53 Vdd, 66Supervisor Password, 70 Vdd Voltage, 60Suspend Modę, 51 Vdimm, 66Swap Floppy Drive, 23 Video Bios Shadow, 26System Bios Cacheable, 31 Video Off Method, 52System Datę, 12 Video RAM Cacheable, 31System Fan Fail Warning, 68 Virus warning, 17System Time, 12

WT

Wake Up Events, 54temperatura, 64 Wake Up On LAN, 55Third Boot device, 20 wejście do BIOS, 10Throttle Duty Cycle, 51 wentylator, 64Total Memory, 16Trend ChipAway Virus, 17 YTypematic Delay, 25Typematic Rate, 24, 25 Y2K Monitor, 17

U ZUART 2 Modę, 41 zapis ustawień, 71UDMA, 38 zwiększanie wydajności, 23,30,Ultra DMA 66/100/133 IDE 34, 56, 61, 70

Controller, 40Unicore, 88uruchamianie systemu

operacyjnego, 21

Skorowidz 95

BIOS - Jakub Duba · 2018-07-31 · Konfiguracja urządzeń peryferyjnych Power Management Setup...

Documents

Transcript of BIOS - Jakub Duba · 2018-07-31 · Konfiguracja urządzeń peryferyjnych Power Management Setup...