Biblioteka z Nag Hammadi

8/13/2019 Biblioteka z Nag Hammadi

http://slidepdf.com/reader/full/biblioteka-z-nag-hammadi 1/111

WYDZIA TEOLOGICZNY

UNIWERSYTETU !L$SKIEGO

W K ATOWICACH

BIBLIOTEKA

Z NAG HAMMADI tumaczenie i redakcja naukowa:

Wincenty Myszor

wspótumaczenie Ewangelii Tomasza:

Albertyna Dembska

wersja 1.0, z 19.04.2005

Katowice 2005



opracowanie wersji elektronicznej: Grzegorz Strzelczyk



3

Spis tekstów Biblioteki z Nag Hammadi

(przek ady zawarte w niniejszej publikacji oznaczone s! pogrubionym

drukiem; skróty dla tytuów przyj$ to cz$&ciowo wedug wzoru niemieckich publikacji)

K ODEKS I

1. Modlitwa Pawa Apostoa (PrecPl)2. Apokryficzny list Jakuba (EpJac)3. Ewangelia prawdy (EvVer)4. Wypowied) o zmartwychwstaniu (Rheg)5. Traktat Trójdzielny (Tractatus Tripartitus= TracTrip)

K ODEKS II

1. Apokryf Jana (AJ)

2. Ewangelia Tomasza (EvThom)

3. Ewangelia Filipa (EvPhip)4. Hipostaza archontów (HA)

5. O pocz! tku &wiata (OrigMund)6. Egzegeza o duszy (ExAn)7. Ksi'ga Tomasza (LibThom)

K ODEKS III


2. Ewangelia Egipcjan (EvAeg)3. List Eugnostosa (Eug)4. Sophia Jezusa Chrystusa (SJC)5. Dialog zbawcy (Dial)

K ODEKS IV


2. Ewangelia Egipcjan (EvAeg)

K ODEKS V

1. List Eugnostosa (Eug)



4

2. Apokalipsa Paw)a (ApcPl)

3. Pierwsza Apokalipsa Jakuba (1ApcJac)

4. Druga Apokalipsa Jakuba (2ApcJac)

5. Apokalipsa Adama (ApcAd)

K ODEKS VI

1. Dzieje Piotra i Dwunastu Aposto)ów (ActPt)

2. Grzmot czyli Doskonay Umys (Bronte)3. Autentyczna nauka (AuthLog)4. My&l naszej wielkiej mocy (Noema)5. Fragmenty Pa+stwa Platona (588 B-589 B)6. Pismo hermetyczne (OgdEnn)7. Modlitwa hermetyczna (PrecHerm)8. Asclepios (Ascl)

K ODEKS VII

1. Parafraza Sema (ParSem)2. Druga nauka Wielkiego Seta (2LogSet)3. Apokalipsa Piotra (ApcPt)

4. Nauki Sylwana (Silv)5. Trzy stele Seta (StelSeth)

K ODEKS VIII

1. Zostrianos (Zostr)2. List Piotra do Filipa (EpPt)

K ODEKS IX

1. Melchizedek (Melch)2. Oda o Norei (Od Nor)3. !wiadectwo prawdy (TestVer)

K ODEKS X

Marsanes (Mar)

K ODEKS XI

1. Wyja&nienie gnozy (Inter)2. Traktat walentynia+ski (ExpVal)



5

3. Allogenes (Allog)4. Hypsifrone (Hyps)

K ODEKS XII

entencje Sekstusa (Sextus)K ODEKS XIII

Trójksztatna Protennoia (Protennoia)



6

Apokryf Jana

(Nag Hammadi Codex (= NHC) II,1, p.1,1-32,10)

(tumaczenie: Wincenty Myszor, -l! skie Studia Historyczno Teologiczne 35,1(2002), s. 73-89)

(1,1). Nauka [zbawcy] i objawienie` [tajemnic oraz] sprawukrytych` w milczeniu [tych wa&nie], o których naucza` jego ucze+ Jan (5). Stao si$ pewnego dnia, gdy przyszed` Jan, brat Jakuba` - byli

synami Zebedeusza – i wszed do` &wi! tyni, /e zbli/y do niego pewien` faryzeusz o imieniu Arimanios i(10) rzek do niego`: „Gdzie jest twój nauczyciel`, którego na&ladujesz?” Odrzek mu wtedy`:„odszed na to miejsce, z którego przyszed”` Rzek mu` faryzeusz:„Przez oszustwo wprowadzi was w b! d ów Nazaraios (15) i napeni wasze [uszy k amstwami]` i zamkn! wasze [serca} i odwróci je` od

przekazów [waszych ojców]”. Gdy` ja, Jan, to usyszaem, odwróciemsi$ ̀ od &wi! tyni ku miejscu górzystemu i pustynnemu(20) i zasmuciem

si$ bardzo w moim sercu mówi! c`: „dlaczego [zbawca zosta ustanowiony]` i dlaczego [zosta wysany na &wiat]` przez swego ojca`i kto jest jego ojcem` który go [wysa i w jaki sposób](25)istniejetamten eon, do którego mamy pój&1?` I co powiedzia [o nim, gdy nammówi]` „eon, do którego mamy i&1, jest z rodzaju` eonu[niezniszczalnego” i pouczy]` nas o nim, jaki on jest(30). W chwili,gdy o tym pomy&laem, oto` [niebiosa si$ otwar y] i rozja&niao&wiato&ci! ̀ cae stworzenie, które jest` poni/ej nieba a &wiat si$

poruszy. (2,1) Przestraszyem [si$ . I oto] zobaczyem` w &wiato&cichopca, który stan! przede mn! ̀ , ale gdy mu si$ przyjrzaem, sta si$

jakby` (czowiekiem) starym i zmieni [swoj! ] posta1 jeszcze raz staj! csi$ (5) sug! . Nie byo ich wielu w mojej obecno&ci`, ale bya [to

posta1] maj! ca wiele ksztatów` w &wiato&ci i podobie+stw, które si$ objawiay` jedna po drugiej. I oto osoba ta przybraa trzy postacie.Rzek do mnie: „Janie(10), Janie, dlaczego si$ dziwisz i dlaczego` si$ trwo/ysz, czy/ jeste& obcy wobec takiej postaci?` A wi$ c, nie b! d)

maoduszny, to ja jestem` z wami cay czas, to ja` jestem ojcem, ja jestem matk ! i ja jestem (15) synem i ja jestem nieskalany i bez



7

zmazy`. Teraz za& przyszedem, aby ci$ pouczy1 o tym, co jest` co byoi co ma si$ ̀ sta1, aby& pozna rzeczy, które (jeszcze) nie s! objawione` irzeczy, które s! (ju/) objawione, i abym ci$ pouczy o niezachwianym

pokoleniu(20)doskonaego czowieka. Teraz` za& podnie& sw! twarz,aby& przyj!` rzeczy, o których ci$ dzisiaj poucz$ ̀ aby& je przekaza twoim braciom duchowym, tym, którzy s! z niezachwianego pokoleniadoskonaego (25) czowieka”. I pytaem wi$ c, abym móg to` pozna1. Iodrzek mi:

„Monada jest` wadz! , ponad któr ! nie ma nikogo`. [ Ona to jestBogiem] i ojcem` peni, jest niezniszczalny, bo istnieje ponad (30)[peni! , istniej! c] w niezniszczalno&ci i jako &wiato&1 [czysta]. On jesttym` [którego nie mo/e /adne oko]ogl! da1` on jest duchem

niewidzialnym, o którym nie mo/na niczego` pomy&le1, jakby by Bogiem albo czym& podobnym. On jest bowiem czym& wi$ cej ni/ Bogiem` nie ma nikogo ponad nim, ani nikogo, kto (3,1) by by nad nim

panem. [Bo nie istnieje] nic, co byo by mu` podporz! dkowane, bowszystko jest w nim` {IV,4,9-10: bo to on ustanowi siebie}` samego.[On jest wieczny] bo` nie potrzebuje niczego. On jest cakowit! doskonao&ci! (5). Nie potrzebuje niczego, aby móc si$ udoskonali1,

przeciwnie, jest zawsze doskonay` w &wiato&ci. Jest [nieograniczony]`

bo nie ma nikogo,[kto by by ponad nim], by go ograniczy. Jestniezg$ biony` [bo nie ma nikogo](10), kto by by ponad nim, [by gozg$ bi]`. Jest niezmierzony, bo nie ma nikogo, [kto by by ponad nim]

by go zmierzy. Jest niewidzialny, bo nie ma kogo&`, kto by go widzia.Jest wieczny, bo wiecznie [istnieje]`. Jest niewymowny (15), bo nie manikogo, kto by go zrozumia i mówi [ o nim]. Jest nienazwany, bo niema nikogo [kto by istnia ponad nim]` i kto by nada mu imi$ . Jest&wiato&ci! niezmienn! , która jest czysta, [&wi$ ta i nieskalana]. Jest nie

do wypowiedzenia` bo jest [doskonay w] niezniszczalno&ci (20). (On)nie istnieje w doskonao&ci, ani w` bogosawie+stwie, ani w` bóstwie, bo jest czym& wi$ cej.` Nie jest ani cielesny, ani bezcielesny`. Nie jestani wielki, ani may. [Nie istnieje (20)sposób, aby powiedzie1 o nim,

jak jest wielki? Albo, jakiego jest [rodzaju]?` bo nikt nie jest w stanie[go pozna1]. Nie jest kim& w&ród istniej! cych (bytów), lecz jest czym&`wi$ cej, i to nie jakby wobec siebie by czym& wi$ cej, ale jest tym,czym jest. Nie ma /adnego udziau w eonie, ani w (30) czasie. Ten

bowiem, kto ma udzia [w eonie]` zosta najpierw przygotowany. Niezosta rozdzielony` w czasie, poniewa/ nie otrzyma niczego` od kogo&



8

innego, bo otrzyma by to jako dar. Jednak nie odczuwa braku ten, który jest pierwszym` tak, /eby mia [co&] otrzyma1.` On jest raczej tym,który z podziwem patrzy na siebie [samego] w (4,1) &wiato&ci. Jest[wielkiego] majestatu`. Ma nieskaziteln! czysto&1` Jest wieczno&ci! idaje wieczno&1. Jest /yciem` i daje /ycie. Jest bogosawiony idaje(5)bogosawie+stwo. Jest gnoz! i daje` wiedz$ . Jest dobry iobdarza dobroci! ̀ . Jest miosierny i obdarza miosierdziem izbawieniem.` Jest ask ! i daje ask $ . Nie dlatego, /e jej sam doznaje,ale poniewa/ daje niezmierzone (10) i niepoj$ te &wiato. Jak mammówi1 z tob! ̀ o nim?

Jego` eon jest niezniszczalny. Trwa w spokoju i istnieje wmilczeniu, odpoczywa, gdy/` zachowuje pierwsze+stwo wobec peni.

To on jest gow! wszystkich` eonów i to on daje im moc i obdarza (15)sw! dobroci! . My sami bowiem nie znamy` rzeczy nie dowypowiedzenia i nie rozumiemy rzeczy`, które s! niezmierzone, zawyj! tkiem tego, który objawi si$ (wyst$ puj! c) z niego, to jest z Ojca.On bowiem tylko nam` samym opowiedzia. Bo on bowiem ogl! dasiebie (20) samego w jego &wietle, które go` otacza, to jest w )ródlewody /ywej. I` on daje (je) wszystkim eonom i w ka/dej postaci

przyjmuje jego obraz, gdy tylko widzi go` w )ródle Ducha. To on chce

jego (25) [&wietlistej wody], to jest )róda czystej wody &wiato&ci,która go otacza. I` [jego My&l (Ennoia)] dokonaa si$ i ujawnia si$ ̀ , to jest ta, która objawia si$ przed nim w [blasku] jego &wiato&ci. I to jest(30) pierwsza [moc, która] wyst! pia na pocz! tku przed` Peni! i [która

pojawia si$ w] jego my&li. Jest` to [Pronoia Peni], jej &wiato&1, która`[&wieci w odbiciu jego] &wiato&ci, to moc` doskonaa, która jestodbiciem niewidzialnego (35) dziewiczego Ducha, który jestdoskonay.` [Jest pierwsz! moc! ], saw! Barbelo, doskona! (5,1)

chwa! w&ród eonów, chwa! ̀ objawienia. Ona oddaa chwa$ dziewiczemu` Duchowi, to ona bya t! , która go wychwala, bo to dlaniego` si$ objawia. On jest pierwsz! ̀ my&l! (5) jego obrazu. Ona za& staa si$ onem dla Peni`, bo ona jest pierwsza` przed nimi wszystkimi.Staa si$ matko-ojcem (metropator), pierwszym` czowiekiem, duchem&wi$ tym, po trzykro1` m$ skim, po trzykro1 pot$/nym, trzykrotnie`nazwanym m$ sko-/e+skim i (10) wiecznym eonem wobec

Niewidzialnego, i to` pierwszym, który wyst! pi. Ona za& – to jest

Barbelo - prosia` niewidzialnego, dziewiczego ducha, aby udzieli jej pierwszej gnozy`. I Duch si$ zgodzi. A gdy si$ zgodzi (15) wyst! pia



9

pierwsza Gnoza (prognosis)` i stan$a razem z Pronoi! ; ta za& pochodzia` z My&li niewidzialnego i dziewiczego` Ducha.Wychwalaa go` (i) jego doskona! ̀ moc`, (czyli) Barbelo, bo przecie/ (20) dla niej powstaa. I ponownie prosia`, aby da jej[niezniszczalno&1] i zgodzi si$ .` A gdy si$ zgodzi, [objawia si$ ]niezniszczalno&1` stan$a razem z` My&l! i pierwsz! Gnoz! .Wysawiaa (25) Niewidzialnego i Barbelo, dla której` powstay.Barbelo` prosia, aby dano jej /ycie wieczne`. Niewidzialny Duchzgodzi si$ . I` gdy si$ zgodzi wyst! pio 3ycie (30) wieczne i stan$o(razem z innymi). Wychwalali` Niewidzialnego Ducha` i Barbelo, bodla` niej powstay. Ta za& prosia ponownie` by udzielono jej Prawdy. I

Niewidzialny Duch` si$ zgodzi. {IV,8,24-24: I si$ zgodzi}. Gdy si$ zgodzi, wyst! pia` Prawda (30) Stan$y razem i wychwalayniewidzialnego (6,1), znakomitego Ducha i jego Barbelo, dla` której

powstay. I jest pi! tka` eonów Ojca, która jest pierwszym`czowiekiem, obrazem niewidzialnego Ducha (5). I to jest Pronoia – toznaczy Barbelo – My&l`, to jest pierwsza Gnoza i` Niezniszczalno&1,3ycie wieczne i (5) Prawda. To jest m$ sko-/e+ska Pi! tka eonów`, która

jest dziesi! tk ! eonów, a ta jest (10) Ojcem. (Ojciec) spojrza naBarbelo` w &wiato&ci nieskalanej, która otacza niewidzialnego` Duchai jego blask a ona pocz$a` z niego. Spodzi ( w ten sposób) pomie+ &wiata w &wiato&ci, w &wiato&ci` na ksztat bogosawie+stwa, ale nie

jest on równy (15) jego wielko&ci. Jest on jedynym dzieckiem` matko-ojca, które wyst! pio`. Jest jedynym potomkiem, jedynym dzieckiemojca`, czyst! &wiato&ci! . Ucieszy si$ ̀ niewidzialny i dziewiczy duch(20) ze &wiata, które powstao, które [wyst! pio] dzi$ ki pierwszejmocy jego` Pronoia, to jest przez Barbelo`. Nama&ci go ( t. j. potomka)swoj! dobroci! ̀ , a/ sta si$ doskonay, tak /e nie mia /adnego braku(25) w odniesieniu dobroci`, bo nama&ci go dobroci! niewidzialnegoDucha. I` przyst! pi do niego i wyla j! zaraz` na niego. I gdy tylkootrzyma j! od Ducha`, zacz! oddawa1 chwa$ Duchowi &wi$ temu(30)i doskonaej Pronoia`, dzi$ ki której si$ objawi. Poprosi, aby dano muwspótowarzysza`, którym jest Rozum i (niewidzialny Duch)1 zgodzi si$ na to (z rado&ci! )2.(35) A gdy niewidzialny Duch zgodzi si$ (7,1)Rozum objawi si$ , stan!` razem z dobroci! oddaj! c chwa$ ̀ Barbelo.

1 Wedug III,9,11.2 Wedug IV,10,14.



10

Wszyscy ci powstali` w milczeniu. Rozum jednak postanowi (5)dzi$ ki Sowu niewidzialnego Ducha` stworzy1 dzieo i staa si$ jegowola` dzieem i co objawio si$ razem` z Umysem i &wiatem, które gowychwalao`. Sowo nast! pio za Wol! (10). Bo to z powodu Sowastworzy wszystko` Chrystus, boski Zrodzony z siebie (Autogenes).3ycie wieczne razem z Wol! i Umysem razem` z pierwsz! Gnoz! ustawili si$ i chwalili` niewidzialnego Ducha i Barbelo (15), bo to z jej

powodu powstali. Duch &wi$ ty` udoskonali boskiego Autogenesa`,swego syna razem z Barbelo`, aby móg stan!1 obok wielkiego,niewidzialnego`, dziewiczego Ducha bo/ego (20) Autogenesa,Chrystusa, którego (Duch) wychwala` pot$/nym gosem. Objawi si$ ̀dzi$ ki Pronoia. Za& niewidzialny i dziewiczy` Duch ustanowi bo/egoAutogenesa` na czele Peni (25). Podporz! dkowa mu ca! ̀ moc i

prawd$ , która jest w nim` aby móg rozpozna1 Peni$ , on, który zosta nazwany` imieniem, które jest ponad wszelkie` imi$ . Imi$ to bowiem

b$ dzie wypowiedziane dla tych (30), którzy s! go godni. Bo ze&wiato&ci`, która jest Chrystusem i z niezniszczalno&ci` przez darDucha czterech {IV,12,5 wielkich} dawców &wiata` bo/egoAutogenesa` (to nast! pi?). Wyczekiwa wi$ c, aby móc stan!1 (8,1)

przy nim. S! wi$ c trzy: Wola`, My&l i 3ycie. Cztery za& s! ̀ moce:Rozum, 5aska, Czucie i` M! dro&1. 5aska nale/y do (5) Eonu-Dawców&wiata(o imieniu) Armozel, który` jest pierwszym anioem. S! jednak`trzy inne eony razem z tym eonem: 5aska`, Prawda i Posta1. CzwartymDawc! &wiata` jest Oriael, który zosta ustanowiony (10) nad drugimeonem. Z nim s! trzy dalsze eony`: My&lenie (Epinoia), Czucie` iPami$1. Trzecim Dawc! &wiata` jest Davaithai. Zosta ustanowiony`nad trzecim eonem (15). S! z nim trzy dalsze eony: Rozumienie`Mio&1 i Idea. Czwarty eon` zosta ustanowiony nad czwartym` Dawc! &wiata, Eleleth. Z nim s! tak /e` trzy dalsze eony: Doskonao&1 (20),Pokój i M! dro&1. S! to cztery dawcy &wiata`, którzy stan$ li przy

boskim Autogenesie` s! tak /e dwana&cie eonów, które stan$y przy`Synu Pot$/nego Autogenesie, Chrystusie`, dzi$ ki Woli i przez Darniewidzialnego (25) Ducha`. Dwana&cie eonów nale/y` do Syna, doAutogenesa, za& Penia zostaa` umocniona wedug Woli &wi$ tego`Ducha przez Autogenesa. Z pierwotnej Gnozy doskonaego Umysu(30) przez objawienie Woli niewidzialnego` Ducha i Woli Autogenesa`(powsta) doskonay Czowiek, pierwsze Objawienie` i Prawda. To on

jest tym, którego dziewiczy Duch nazwa` Pigera`Adamas (35) i



11

którego ustanowi nad (9,1) pierwszym eonem, z wielkimAutogenesem`, Chrystusem, obok pierwszego Dawcy &wiataArmozela. Z nim s! te/ jego moce`. A Niewidzialny da mu duchow! (5) niezwyci$/on! moc. On za& mówi` i oddawa cze&1 i wychwala niewidzialnego` Ducha mówi! c: Z twego powodu powstaa` Penia i kutobie si$ Penia zwróci. Za za& b$ d$ ci$ bogosawi i wychwala (10)Autogenesa i trzy eony: Ojca`, Matk $ i Syna, doskona! Moc.Ustanowi` swego syna, Setha nad drugim` eonem, obok drugiegoDawcy &wiata` Oriaela. A w trzecim eonie zostao(15) ustanowione

potomstwo Setha, nad trzecim Dawc! &wiata, Daveithai. Tak /e dusze&wi$ tych zostay` tam ustanowione. W czwartym eonie ustanowiono`dusze tych, którzy nie poznali (20) Peni (pleroma) i ustanowiony tych,którzy si$ (odpowiednio)` szybko nie nawrócili, ale na jaki& czas trwali(w zatwardziao&ci) i dopiero pó)niej` si$ nawrócili. Znale)li si$ obokczwartego` Dawcy &wiata, Eleleth. I takie to s! stworzenia`, którewychwalaj! niewidzialnego Ducha.

(25) M! dro&1 (Sophia) My&lenia (Epinoia), poniewa/ jest tak /eeonem`, my&laa w swoim my&leniu razem` my&l! niewidzialnegoDucha i` pierwszej Gnozy (prognosis). Postanowia objawi1` rodzajobrazu siebie, jednak bez zgody Ducha (30) – bo na to si$ nie zgodzi, i

bez jej partnera` oraz bez jego zastanowienia. Strona` jej m$ skiejosobowo&ci nie` zgodzia si$ (na to), nie znalaza swego partnera.Pomy&laa wi$ c bez zgody Ducha(35) i wiedzy swego partnera iwyprowadzia (ów obraz). (10,1) Z powodu nie pokonanej mocy, która

jest w niej`, jej my&l nie pozostaa bezczynna i objawi si$ ̀ z niej jejtwór` niedoskonay, by bowiem ró/ny od jej postaci (5), bo stworzyago bez (udziau) swego wspótowarzysza`. By to twór niepodobny dowygl! du swej matki`, mia inn! posta1. Gdy spojrzaa na sw! wol$

(która si$ urzeczywistnia, jej twór) odmieni swój wygl! d na podobie+stwo` smoka o gowie lwa. Jego oczy (10) byy jak ogie+,rzucaj! ce byskawicami, wysyay` &wiato&1. Odrzucia go daleko odsiebie, z dala od` tych miejsc, aby nikt` z nie&miertelnych nie móg googl! da1`, bo stworzya go w braku gnozy. Otoczya go (15) &wietlistymobokiem, ustawia tron` w &rodku oboku, aby nikt nie móg` gowidzie1, poza Duchem &wi$ tym`, którego nazywa si$ „matk ! /yj! cych”.` Nazwaa go te/ jego imieniem Jaldabaoth. Ten (20) to jest

pierwszym archontem. To on otrzyma od swej matki` wielk ! moc ioddali si$ od niej. Przebywa za&` z dala od miejsc, na których zosta



12

stworzony. Umocni si$ i stworzy sobie inne eony (25) z pomieni&wietlistego ognia, który(jeszcze) istnieje` teraz. By zdumiewaj! cy wswoim ob$ dzie, jaki si$ w nim znalaz. I stworzy sobie ` moce:Pierwsz! jest ta, której imi$ ̀ Athoth, nazywa si$ j! pokoleniem (30)[/niwiarzy sierpem]. Drug! jest Harmas` która jest [oko] po/! dania,trzeci! ̀ jest Kalila-Umbri, czwart! jest Jabel, pi! t! jest Adonaiu,którego nazywa` si$ tak /e Sabaoth, szóst! jest Kain (35), którego

pokolenie` ludzi nazywa „so+cem”, siódm! moc! jest Abel`, ósm! Abrisene, dziewi! t! Jobel. (11,1) Dziesi! t! moc! jest Armupiel,

jedenast! ̀ jest Melcheir-Adonein, dwunstast! jest Belias, on jest tym,który jest nad g$ bi! ̀ otchani. Ustanowi siedmiu królów (5)odpowiednio (do liczby) firmamentów niebieskich, nad siedmiomaniebiosami i pi$ ciu nad g$ boko&ci! otchani`, aby panowali. Rozdzieli w&ród nich `swój ogie+, ale nie wysa im` mocy &wiata, któr ! otrzyma od swojej matki (10). Jest ona bowiem nie maj! c! wiedzyciemno&ci! . -wiato za&` gdy si$ miesza z ciemno&ci! , sprawia`, /eciemno&1 &wieci. Gdy za& ciemno&1 mieszaa si$ ze` &wiatem,sprawia, /e &wiato stao si$ ciemne. Nie pojawio si$ wtedy ani&wiato ani ciemno&1, a &wiato&1 staa si$ (15)zamglona. Archont za&,który jest chory, ma` trzy imiona. Pierwszy imieniem jest Jaldabaoth`,drugim Saklas, trzecim za&` Samael. Jest ob$ dny` w swoim niewiedzy,która w nim jest. Bo powiedzia (20)„Ja jestem Bogiem, i nie mainnego Boga` poza mn! ” (por. Iz 45,5). By w stanie niewiedzy co doswojej mocy` (oraz) miejsca, sk ! d przyby. Archonci` stworzyli sobiesiedem mocy, a` moce stworzyy sobie sze&ciu anioów (25), dlaka/dego, a/ powstao trzysta sze&1dziesi! t pi$1 anioów`. Te za& s! wedug nazw ciaa: pierwszym jest Athoth i ma` twarz owcy, drugim

jest Eloaiu` i ma twarz osa, trzecim` jest Astaphaios i ma [twarzhieny], czwartym (3)) jest Jao i ma twarz [smoka] o siedmiu` gowach,

pi! ty jest Sabaoth` i ma twarz smoka, szósty jest Adonin`, i ma twarzma py, siódmy jest Abbede` i ma twarz ognia, który &wiecie i jest do(35) siódemka tygodnia. Jaldabaoth mia jednak mnóstwo (12,1)

postaci (prosopon), tkwi` w&ród nich wszystkich, w takim stopniu, /e jest w stanie wej&1 do jakiejkolwiek twarzy w&ród` nich wszystkich,wedug swej woli pozostaj! c` jednocze&nie po&rodku serefinów.Podzieli (5) w&ród nich swój ogie+, dlatego` sta si$ ich wadc! . Z

powodu mocy` chway ma &wiato&1` swej matki. Dlatego nazwa siebie` samego „Bogiem”. Nie by jednak posuszny wobec (10)



13

miejsca, z którego przyszed.` Z! czy si$ z pot$ gami, które przy` nim byy, z siedmioma mocami, (wedug) swojego` my&lenia. I wedugtego, co powiedzia, stao si$ . I` nada imi$ ka/dej mocy z osobna.Rozpocz! (15) od najwy/szego. Pierwsz! jest` Dobro1 (chrestos), przy

pierwszej (mocy) Athoth. Drug! jest Opatrzno&1 (pronoia) przy`drugiej (mocy) Elolaio. Trzeci! jest Bóstwo, przy trzeciej (mocy)Astrophaio. Czwart! jest (20) Panowanie, przy czwartej (mocy) Jao`.Pi! t! jest Królestwo przy pi! tej` (mocy) Sabaoth. Szóst! jestPo/! danie, przy` szóstej (mocy) Adonein. Siódm! ̀ jest M! dro&1 przysiódme (mocy) (25) Sabbateon. (Moce) te maj! ̀ firmamentodpowiednio do nieba eonu. Zostay ` nazwane wedug wspaniao&citych, które s! w niebie` dla zniszczenia samych mocy. Imiona, którezostay` im dane przez Archigenetora (30) same zawieray ju/ moc.Imiona za&, które zostay im nadane` wedug wspaniao&ci tych, którzys! w niebie, stay si$ ̀ dla nich zamieszaniem i odebraniem ich mocy`.Dlatego miay dwa imiona. Ka/d! rzecz uporz! dkowa {IV 20,11-12}.

Nast$ pnie, gdy wszystko stworzy, [uporz! dkowa] wedug wzoru pierwszych (35) eonów, które powstay, aby móg je stworzy1(13,1)wedug wzoru niezniszczalno&ci. Ale nie dlatego`, /e widzia niezniszczalno&1, ale dlatego, /e moc`, która w nim bya, a któr !

przyj! od swej matki, wytworzya w nim podobie+stwo (5) (owegowy/szego) porz! dku. Gdy zobaczy stworzenie, które otaczao` go imnóstwo anioów wokó` niego, którzy wywodzili si$ z niego` rzek donich: „Ja tylko jestem Bogiem zazdrosnym` i nie ma innego boga próczmnie”. Ale gdy to (10) ogosi, wskaza anioom`, który s! przy nim, /eistnieje inny Bóg`. Bo gdyby nie byo innego, to wobec kogo mia by`

by1 zazdrosny?Matka zacz$a si$ ̀ porusza1 tu i tam. Poznaa b! d, gdy (15) blask

jej &wiata si$ zmniejszy. Staa si$ ̀ ciemna, bo jej partner si$ z ni! niezgadza. Ja jednak` zapytaem: „Panie (co znaczy), poruszaa si$ tu itam”. U&miechn! si$ ̀ i rzek : „Nie my&l, jak to powiedzia (20)Moj/esz, „ponad` wodami”. Nie, ale gdy zobaczya` zo, które stao si$ ,kradzie/, któr ! dokona jej syn, /aowaa. A gdy spada na ni! niewiedza, w ciemno&ci (25) braku poznania, zacz$a si$ wstydzi1`.IV,21,13-14: Nie miaa odwagi] wróci1,` w ruchu (takim) poruszaa si$ tu i tam. I ruch ten odbywa si$ tu i tam.` Samolubny (Authades) wzi!

moc od` swej matki (ale) by nie&wiadomy tego, bo` my&la, /e nieistnieje tam /adna inna (moc) poza t! (30) si! jego matki. A gdy



14

zobaczy mnóstwo` anioów, które stworzy, wyniós si$ ̀ ponad nich.Gdy matka` poznaa, /e zasona ciemno&ci` nie bya doskonaa, poznaarównie/, /e (35) jej partner nie zgadza si$ z ni! . I /aowaa (14,1)(swego b$ du) w wielkim paczu. Caa Penia (Pleroma) usyszaa` jejmodlitw$ /alu (metanoia)` i (wszyscy) wznie&li dzi$ kczynienie` za ni! ,

przed` niewidzialnego dziewiczego (5) Ducha.{IV,22,5-7: I (Duch) si$ zgodzi. A gdy niewidzialny Duch si$ zgodzi] wyla na ni! ducha&wi$ tego` (pochodz! cego) z caej Peni (Pleroma)`. Bo jej partner nie

przyszed do niej`(sam od siebie), ale przyszed do niej przez Peni$ (pleroma), po to, aby móc naprawi1 jej brak. Zabran! j! do góry (10),ale nie do jej wasnego eonu`, ale do nieba jej syna`, aby pozostaa wDziewi! tym a/ do chwili, gdy naprawi swój brak`. I rozleg si$ gos zwysoko&ci wyniosych` eonów: „Istnieje czowiek (15) i synczowieczy”. A pierwszy` archont, Jaldabaoth usysza to i s! dzi, /egos` ten pochodzi od jego matki`. I nie wiedzia, sk ! d pochodzi. Za& &wi$ ty i doskonay Matko-Ojciec (Metropator) pouczy ich, tak /edoskonaa Pronoia`, obraz Niewidzialnego, ten, który jest Ojcem`wszystkiego, przez którego wszystko powstao`, pierwszy czowiek, bow postaci(typos) ludzkiej(adreos) objawi si$ jego obraz.

Cay (25) eon pierwszego archonta zadr /a a podstawy otchani

poruszyy si$ . A przez` wody, te, które s! nad` materi! (hyle) zabysata strona` przez objawienia jego odbicia, która (30) zostaa ujawniona.Gdy za& wszystkie moce` i pierwszy archont spojrzeli` ujrzeli ca! cz$&1 dolnej strony`, która byszczaa. Poprzez &wiato za& zobaczyli` wwodzie posta1 odbicia. (15,1). I rzek do mocy, który przy nim byy`:„chod)cie, stwórzmy czowieka` na obraz (eikon) bo/y i nasze

podobie+stwo, aby` jego odbicie stao si$ dla nas &wiato&ci! ”(5). Istworzyli moc! ̀ wzajemnych odpowiednich znaków, jakie byy im

dane. I ka/da` z mocy day znak`, wedug postaci(typos) obrazu(eikon), jak ! ka/dy zobaczy` w swej (postaci) psychicznej. Stworzy istot$ (hypostasis)(10) wedug obrazu pierwszego, doskonaego`czowieka. I rzekli: „Nazwijmy go` Adamem, aby jego imi$ stao si$ ̀dla nas moc! &wiato&ci. I moce zacz$y` (stwarza1): Pierwsza, Dobro1 (chrestos) stworzya (15) dusz$ ko&ci. Druga, Pronoia` stworzya dusz$ nerwów. Trzecia`, Bóstwo, stworzya dusz$ ̀ ciaa. Czwarta,Panowanie, stworzya` dusz$ szpiku kostnego. Pi! ta, Królestwo (20)

stworzya dusz$ krwi. Szósta`, 3! dza, stworzya dusz$ ̀ skóry. Siódma,M! dro&1, stworzya` dusz$ wosów. Mnóstwo anioów przyst! pio do



15

niego (25). Przej$ li od Mocy siedem form (hypostasis)` duszy. Tymsamym mogli stworzy1` zgodno&1 czonków i zgodno&1 ciaa,` orazwa&ciwe zestawienie poszczególnych` czonków. Pierwszy rozpocz! stwarza1 (30) gow$ . Eteraphaope-Abron stworzy jego` gow$ .Meniggestroeth stworzy` mózg. Asterechmen (stworzy) prawo` oko.Thaspomocham (stworzy) lewe oko. Jeronumos` (stworzy) praweucho. Bissoum (stworzy) (35) lewe ucho. Akioreim (stworzy) nos.(16,1) Banen-Ephroum (stworzy) wargi. Amen (stworzy)` z$ by.Ibikan (stworzy) z$ by trzonowe. Basiliademe (stworzy)` gardo.Achcha (stworzy) podniebienie. Adaban` (stworzy) &ci$ gno. Chaaman(stworzy) kr $ gosup. (5) Dearcho (stworzy) szyj$ . Thebar (stworzy){IV,25,4-5 prawy bark. N... (stworzy)}`lewy bark. Mniarchon(stworzy) {IV,25,6-7 prawy okie1 ...e (stworzy)}{` lewy okie1.Abitrion (stworzy) prawe przedrami$ ̀ . Euanthen (stworzy) lewe

przedrami$ . Krys (stworzy) praw! r $ k $ ̀ . Beluai (stworzy) lew! r $ k $ .(10) Treneu (stworzy) palce prawej r $ ki. Balbel` (stworzy) palcelewej r $ ki. Krima (stworzy) paznokcie` u r ! k. Astrops (stworzy)

praw! pier &`. Barroph (stworzy) lew! pier &. Baoum (stworzy) praw! ̀ pach$ . Ararim (stworzy) lew! pach$ . Arech (stworzy) (15)wn$ trzno&ci. Phthave (stworzy) p$ pek. Senaphim (stworzy) cz$&cimi$ kkie powy/ej p$ pka. Archethopi (stworzy) praw! ̀ stron$ . Zabedo(stworzy) lew! stron$ ̀ . Barias (stworzy) {IV 25,19-20 praw biodro.Phnouth (stworzy)] lewe biodro. Abenlenarchei (stworzy)` szpik.Chnoumeninorin (stworzy) ko&ci.(20) Gesole (stworzy) /o! dek.Agromauma (stworzy)` serce. Bano (stworzy) puca. Sostrapal`(stworzy) w! trob$ . Anesimalar (stworzy) &ledzion$ . Thopithro`(stworzy) jelita. Biblo (stworzy) nerki.` Roeror (stworzy) nerwy.Taphreo(stworzy)kr $ gosup (25) ciaa. Ipouspoboba (stworzy) /yy.`Bineborin(stworzy) t$ tnice. Aatoimenpsephei,` do nich nale/! duchy/ycia, które s! we wszystkich czonkach(melos).` Entholleia(stworzy)cae ciao. Bedouk(stworzy)` prawy po&ladek (?). Arabeei(stworzy)lewy penis. (30) Eilo(stworzy)j! dra. Sorma (stworzy)genitalia. Gorma-Kaiochlabar`(stworzy) prawe udo.

Nebrith(stworzy)`lewe udo. Pserem(stworzy) nerki` prawej strony.Asaklas(stworzy) nerki po lewej` stronie. Ormaoth(stworzy) praw! nog$ . (35) Ermenun(stworzy) lew! nog$ . Knyx(stworzy) (17,1) praw! gole+. Tupelo(stworzy) lew! gole+.` Achiel(stworzy) prawe kolano.Phneme(stworzy)` lewe kolano. Phiouthrom(stworzy) praw! stop$ .`



16

Boabel(stworzy) jej palce. Trachoun(stworzy) (5) lew! stop$ .Phikna(stworzy) jej palce.` Miamai (stworzy) paznokcie u stóp.Labernioum ... A tych za&, którzy zostali ustanowieni nad tymiwszystkimi, jest siedem: Athoth, Armas, Kalila, Jabel {IV 26,19-20:Sabaoth, Kain, Abel}. Ci za&`, którzy w poszczególnych czonkach(10) dziaaj! , s! : gowa - Diolimodraza, kark – Jammeax,` prawy bark

– Jakouib, lewy` bark – Ouerton, prawa r $ ka – `Oudidi, lewa – Arbao, palce prawej r $ ki` – Lampno, palce lewej r $ ki – (15) Leekaphar, prawa pier & – Barbar,` lewa pier & – Imae, klatka piersiowa – Pisandraptes`, prawa pacha – Koade, lewa pacha` – Odeor, prawa strona – Asphixix,lewa` strona – Synogchouta, jama brzuszna – Arouph, (20) ono –Sabalo, prawe udo` – Charcharb, lewe udo – Chthaon, `wszystkiegenitalia – Bathinoth, prawa` noga – Choux, lewa noga – Charcha,`

prawa gole+ – Aroer, lewa gole+ (25) Toechtha, prawe` kolano – Aol,lewe kolano – Charaner, prawa` stopa – Bastan, jej palce –Archentechtha, lewa` stopa – Marephnounth, jej palce – Abrana.Siedem, panuje nad (30) tymi wszystkimi: Michael, Ouriel`,Asmenedas, Sphasatoel, Aarmouriam,` Richram, Amiorps. Ci, którzymaj! nadzór nad zmysami` to Archendekta. Ten za&, który ma nadzórnad postrzeganiem` to Deitharbathas, ten, który ma nadzór nadwyobra)ni! (35) Oummaa, za& ten, który ma nadzór nad zgodno&ci! (18,1) to Aachiaram. Ten, który ma nadzór nad ruchem` si$ toRiaramnacho. 6ródo dla demonów,` które s! w caym ciele, oznaczone

jest w czterech (miejscach): ciepocie`, zimnie, wilgoci (5) i sucho&ci.Matk ! za& wszystkich jest materia (hyle)`. Ten, który jest panem nadciepot! to Phloxopha, ten za&, który jest panem nad zimnem to`Oroorrothos, ten, który jest panem nad tym co` jest suche, toErichacho, za& ten, który jest panem (10) nad wilgoci! , to Athuro.Matka ich` wszystkich stoi po&rodku, to Onorthochras` gdy/ tylko ona

jest bez ograniczenia i jest zmieszana z` nimi wszystkimi. To ona jestw istocie materi! , oni maj! by1 przez ni! karmieni. Cztery (15) demony

przywódcze to : Ephememphi, który` nale/y do przyjemno&ci(hedone),Joko, który nale/y do /! dzy (epithymia),` Nentophni, który nale/y dosmutku (lype), Blaomen`, który nale/y do l$ ku. Matk ! ich wszystkich

jest Esthensis-Ouch-Epi-Ptoe. Z tych czterech (20) demonów powstaynami$ tno&ci. Ze smutku – zazdro&1, zawi&1, cierpienie, zam$ t,

bezduszno&1,` nieczuo&1, niepokój, ból i inne` pozostae. Z przyjemno&ci zwykle (25) powstaje wiele zo&ci i pusta pycha i inne



17

podobne do nich. Z /! dzy jest gniew, w&ciek o&1 i `oburzenie, gorzkanami$ tno&1 (eros) i nienasycenie i temu podobne. (30) z l$ ku(wywodzi) si$ przera/enie, pochlebstwo, strach i wstyd. Wszystkie` s! tego rodzaju, /e s! zarówno po/yteczne jak i ze`. Jednak Ennoia jest wswoim prawdziwym charakterze Anaro,` jest gow! materialnej duszy(19,1), pozostaj! c z 7 odczuciami, Ouch-Epi-Ptoe. ` Jest to liczbaanioów:` razem jest ich trzysta sze&1dziesi! t pi$1. Wszyscy` pracowalidla niego, ka/dy (5) czonek po czonku,, a/ ciaa (soma) psychiczne i`hyliczne zostay przez nich uko+czone. S! jeszcze inni`, którzynadzoruj! nad reszt! ̀ nami$ tno&ci. Nie wymieniem ich. Je&li chcesz je

pozna1`, to opisano to w (10) w ksi$ dze Zoroastra.Anioowie i demony`, wszyscy pracowali` a/ ciao(soma)

psychiczne zostao utworzone.` Ale ich dzieo byo cakowicie bezczynne` i niezdolne do ruchu przez du/szy (15) czas. Gdy matkachciaa odzyska1` moc, któr ! przekazaa pierwszemu archontowi`

poprosia Matkoojca (metropator)` peni, tego, który ma wielkiemiosierdzie. Ten wysa` pi$ ciu dawców &wiata stosownie do&wi$ tego postanowienia (20), na miejsce anioów i pierwszegoarchonta. Ci poradzili mu, /eby mogli` wyprowadzi1 moc matki, irzekli do` Jaltabaotha: „Tchnij w jego twarz` co& z twego ducha i jego

ciao podniesie si$ (25)”. I tchn!` w jego oblicze swego ducha, którym bya moc` jego matki. Nie wiedzia o tym, bo egzystuje` w niewiedzy.Moc matki wysza z (30) Jaltabaotha do psychicznego ciaa`, które

przygotowali wedug obrazu tego, który` istnieje od pocz! tku. Ciao to poruszyo si$ i otrzymao si$ i zacz$o &wieci1`. W tej samej chwilistay si$ zazdrosne (20,1) pozostae moce, gdy/ powsta on` dzi$ ki nimwszystkim, a przekazay sw! ̀ moc czowiekowi. Jego umys` by mocniejszy od (umysu) tych, którzy go stworzyli(5), nawet bardziej

ni/ (umys) pierwszego archonta. Gdy (archonci) spostrzegli, /e`(czowiek) &wieci i my&li lepiej` od nich i /e jest wolny od za, wzi$ li`go i wrzucili na dó, w rejon dolnej strony` caej materii(hyle). Jednak

bogosawiony Matkoojciec (metropator) (10), dobry i lito&ciwy,zlitowa si$ nad moc! ̀ matki, która zostaa wydobyta z pierwszegoarchonta` gdy/ mogli uzyska1 przewag$ nad ciaem` psychicznym izdolnym do dozna+ (aistheton).

I wysa (15) przez swojego dobroczynnego` ducha i przez swoje

wielkie miosierdzie, do Adama wspomo/yciela, Epinoi$ &wiato&ci`, jedn! z (tych istot), które z niego pochodz! , któr ! nazywa si$ `”3ycie”



18

(Zoe). Jest ona pomocna dla caego stworzenia (20) troszcz! c si$ o`niego (t.j.Adama), wprowadzaj! c go jego Peni(pleroma), pouczaj! c ozst! pieniu jego pokolenia` i pouczaj! c go o drodze wst$ powania`,drodze, po której zst! pi i (25). Epinoia &wiato&ci jest ukryta wAdamie, /eby archonci nie mogli (jej) rozpozna1`, lecz /eby Epinoia

bya pomocna` w naprawie b$ du matki. Czowiek objawi` si$ zatem z powodu osony &wiato&ci (30), która w nim bya. Jego my&l byawy/sza od (my&li) tych, którzy go stworzyli`.

Gdy spojrzeli (na niego), zobaczyli, /e` jego my&l bya wy/sza. I powzi$ li postanowienie z orszakiem archontów (archontike) i anioów(aggelike) (35). Wzi$ li ogie+, ziemi$ (21,1) i wod$ i zmieszali jerazem` z czterema wiatrami ognia. Stopili je razem` i spowodowali

wielki` niepokój. Doprowadzili go (t.j. Adama) do cienia (5) &mierci,aby mogli (go) ponownie stwarza1` z ziemi, wody, ognia` i ducha,który pochodzi od materii, a którym jest` niewiedza ciemno&ci i/! dz(epithymia) i przeciwstawnego ducha. I to jest (10) otcha+ (spelaion) ponownego formowania (anaplasis) ciaa, do której bandycizaci! gn$ li czowieka, to wi$ zy zapomnienia. I ten czowiek sta si$ ̀istot! podleg! &mierci. Ten jest` pierwszym, który zst! pi i pierwszym,który jest podzielony. Ale (15) Epinoia &wiata, która w nim bya, bya

t! ̀ , która obudzia jego my&lenie. A` archonci wzi$ li go i umie&cili go`w raju (paradeisos) i rzekli mu:` „Jedz” – to znaczy (jedz) stale, bo (20)i ich delikatno&1 jest gorzka a ich pi$ kno&1 bezprawna`. Ich delikatno&1

jest oszustwem a` ich drzewa s! bezbo/no&ci! , ich owoc` jestnieuleczaln! trucizn! , ich obietnica` &mierci! . Drzewo ich (25) /yciaustawili w &rodku raju. Ale ja was poucz$ ,` co jest tajemnic! ich /ycia,

jaki` jest zamiar, jaki razem powzi$ li`, jaki jest obraz ich ducha. (30)Jego korze+ jest gorzki, a jego ga$ zie` &miertelne, jego cieniem jest

nienawi&1,` k amstwo jest w jego li&ciach, jego odro&l jestnamaszczeniem za`, a (35) /! dza jest jego nasieniem, (które) wyrastaku ciemno&ci. Ci, którzy z niego kosztuj! (22,1) – to ich miejscem

pobytu jest` otcha+ a ciemno&1 miejscem ich spoczynku.`To drzewo, które zostao nazwane przez nich` drzewem poznania

dobra i (5) za, a jest nim Epinoia &wiato&ci – to` trwali w jegoobecno&ci, aby (Adam) nie` spojrza w kierunku Peni(pleroma), abynie pozna swojej nago&ci i si$ zawstydzi. To ja jednak postawiem (je)

aby z niego je&1. (10) Rzek em wi$ c do Zbawiciela: „Panie, czy to niew!/` by tym, który pouczy Adama aby jad?” Zbawca u&miechn! si$



19

i rzek : „W!/ pouczy ich aby` jedli przy pomocy za(kakia)`/! dzy(epithymia) podzenia(spora), aby w ten sposób (Adam) sta si$ dla niego (t.j.archonta lub w$/a) po/yteczny. Wiedzia bowiem (t.j.

pierwszy archont), /e by mu nieposuszny z powodu &wiata Epinoi`,która w nim (t.j. Adamie) jest, która czyni bardziej poprawnym jego`my&lenie od (my&lenia) pierwszego archonta. Chcia` wydoby1 moc,która w nim bya, a któr ! sam (20) mu przekaza. I sprowadzi zapomnienie` na Adama”.

Rzek em do Zbawiciela: „Czym jest` zapomnienie?” Onodpowiedzia: „Nie jest to tak, jak Moj/esz` napisa i jak syszae&.

Napisa w` swej pierwszej ksi$ dze: „sprowadzi na niego sen”. Raczej(20) (tak stao si$ ) w jego doznaniu(aisthesis) (tj. zdawao mu si$ , /e

& pi). Bo powiedzia przez` proroka: „Uczyni$ ̀ ich serca ci$/kimi, abynie byli uwa/ni i nie `widzieli” (por. Iz 6,10).Po to Epinoia &wiato&ci`ukrya si$ w nim (t.j.Adamie). Pierwszy archont (30) chcia j! wydoby1 z jego boku. `Jednak Epinoia &wiato&ci jest nie do uchwycenia. `Gdy&cigaa j! ciemno&1, to jej nie pochwycia. `Wydoby jednak cz$&1 jegomocy` z niego. I uczyni (z tego) jeszcze jeden twór(plasis), `w postacikobiety, wedug obrazu Epinoii`, która si$ mu objawia. Wzi! wi$ c(23,1) cz$&1, któr ! wydoby z mocy` czowieka, dla stworzenia

kobieco&ci,` a nie jak to powiedzia Moj/esz` „jego /ebro”. I (Adam)zobaczy kobiet$ obok (5) siebie. W tej samej chwili wyst! pia Epinoia&wiato&ci. Odsonia` welon, który by na jego umy&le.` I (Adam)wytrze)wia od upojenia ciemno&ci. Rozpozna swoje podobie+stwo irzek : (10) „To jest ko&1 z moich ko&ci i` ciao z mojego ciaa” (por.Rdz 2,23). Dlatego` m$/czyzna opu&ci swego ojca i` swoj! matk $ i

przy! czy si$ do swej /ony i `stan! si$ obydwoje jednym ciaem (por.Rdz 2,24). Dlatego (15) jego towarzyszka zostaje mu wysana` a on

opuszcza swego ojca i sw! matk $ .3 (20) Nasza siostra` Sophia, jest t! ,która zst! pia w` niewinno&ci, aby naprawi1 swój b! d.` Dlatego zostaanazwana „3ycie” („Zoe”), to znaczy matka /yj! cych przez Pronoia(25)absolutnej wadzy niebios i {IV,36,18-20[przez Epinoi$ , która si$ objawia] jemu}. Przez ni! ̀ zakosztowali doskonaej gnozy (gnosisteleios). Ja` objawiem si$ w postaci or a na` drzewie poznania, którym

3 W tek &cie powtórzenie: w. 17-20: „Dlatego` m$/czyzna opu&ci swego ojca i`

swoj! matk $ i przy! czy si$ do swej /ony i `stan! si$ obydwoje jednym ciaem.Dlatego jego towarzyszka zostaje mu wysana` a on opuszcza swego ojca i sw! matk $ .



20

jest Epinoia` z Pronoii &wiato&ci (30) czystej, aby ich pouczy1 iobudzi1` z g$ bokiego snu. Byli` bowiem obydwoje w stanie upadku irozpoznali` swoj! nago&1. Epinoia objawia si$ ̀ im jako &wiato&1 inaprostowaa ich my&lenie (35). Gdy Jaldabaoth pozna`, /e si$ odniego oddalili,` przekl! swoj! ziemi$ . Zabra kobiet$ , gdy (24,1)

przygotowywaa si$ dla swojego m$/a. On (t.j. Jaldabaoth) by panemnad` ni! , chocia/ nie zna tajemnicy(mysterion)`,jaka powstaa za

przyczyn! &wi$ tego` postanowienia. Oni (t.j. Adam i Ewa) bali si$ robi1 mu wyrzuty. On za& (5) pokaza swoim anioom swój` brakwiedzy, jaki w nim istnia. `I wyrzuci ich z raju i` ubra ich w czarn! ciemno&1.

Pierwszy archont(protarchon)` zobaczy dziewic$ (parthenos), która

staa (10)razem z Adamem i (widzia), /e jak objawia si$ w` niejEpinoia &wiato&ci /ycia.` On za&, Jaldabaoth by peen` niewiedzy.Gdy Pronoia` Peni (to) zauwa/ya, wysaa niektórych, a ci wyrwali(15) „3ycie” „Zoe” z Ewy. Pierwszy archont` splami j! i spodzi zni! ̀ dwu synów, pierwszego i drugiego` Elohim i Jahve. Elohim mia twarz nied)wiedzia`, za& Jahve twarz kota. Jeden by (20)sprawiedliwy, drugi za& niesprawiedliwy. {IV,38,4-6:Jave by sprawiedliwy, za& Elohim niesprawiedliwy}. Jave` ustanowi nad`

ogniem i wiatrem za& Elohim `ustanowi nad wod! i` ziemi! . I nazwa ich imionami (25) Kain i Abel, gdy spostrzeg swoj! ̀ przebiego&1 (panourgia). A/ do dzisiejszego dnia podtrzymuje towspó/ycie(synousia) pierwszy archont` i zasiewa po/! danie

podzenia` w tej, która nale/y do Adama. I wzbudza przez (3)wspó/ycie(synousia) obrazy ciaa` i prowadzi j! przez swegonieprzyjaznego` ducha(pneuma).Dwu archontów` ustanowi nad {IV38,23 wielu} mocami, aby` panowali nad otchani! .

Gdy Adam rozpozna (35) obraz swej wasnej pierwszejgnozy(prognosis) zrodzi obraz (25,1) Syna czowieczego. Nazwa goSethem,` wedug sposobu rodzenia w&ród eonów. Podobnie` matkazesaa znów swego ducha`, który jest w jej obrazie i (5)odbiciem(antytypos) tej, która jest w Peni (pleroma). Ma ona`

przygotowywa1 miejsce pobytu dla tych eonów, które zst! pi! ̀ . On (t.j.duch) da im pi1 wod$ zapomnienia` (przygotowan! ) przez pierwszegoarchonta, /eby nie` poznali, sk ! d przybyli. I tak (10) staniao to

pokolenie przez` jakie& czas, podczas gdy on pracowa nad tym by,`gdy duch zst! pi ze` &wi$ tego eonu, on móg si$ wznie&1 i` móc go



21

uleczy1 z braku, aby (15) caa Peni(pleroma) (znów) bya &wi$ ta i bez` braku.

A ja powiedziaem do zbawiciela:` „Panie, czy wszystkie dusze b$ d! zbawione i ` b$ d! doprowadzone do czystej &wiato&ci?” On

odrzek mi i powiedzia: „Wielkie sprawy (20) podniosy si$ w twojejmy&li, bo trudno` je wyja&ni1 innym`, poza tymi, którzy pochodz! z pokolenia` niezachwianego. Ci, na których zst! pi duch(pneuma) /ycia`i b$ dzie z nimi (jego)moc (25)zostan! zbawieni i zostan! doskonaymi`. I stan! si$ godni wielko&ci. I` zostan! oczyszczeni wtamtym miejscu od` wszelkiego za i `niepokojów zo&liwo&ci. Nie

b$ d! o nic innego si$ troszczy1 jak tylko (30)o sam! niezniszczalno&1,zabiegaj! c o ni! ̀ na tym wa&nie miejscu, bez gniewu lub /! dzy albo

zazdro&ci` czy po/! dania, czy chciwo&ci. Nie b$ d! niczym innymzaj$ ci` poza sam! substancj! (hypostasis)(35)ciaa, które nosz! , podczas gdy spogl! daj! ̀ za tym czasem, w którym b$ d! poszukiwani(26,1) przez tych, od których otrzymali (ciaa?).` S! wi$ c godni /ycia`nieprzemijaj! cego i powoania. Bo znie&li` wszystko i przetrzymali (5)wszystko, aby mogli udoskonali1` dobro(agathon) {IV,40,18-19:walk $ (athlon)} i odziedziczy1 /ycie` wieczne.”

Rzek em do niego: „Panie,` dusze tych, którzy tych rzeczy nie

robi! , tych, na których moc Ducha(pneuma) (10) /ycia zst$ puje {IV40,24-25 zostan! [odrzuceni]?” On odpowiedzia i odrzek mi: „Je&liDuch(pneuma) {IV 40,25-26 zst! pi na nich} zostan! w ka/dym

przypadku(pante pantos) zbawieni i` przejd! dalej. Moc(dynamis)` bowiem zst! pi na ka/dego czowieka, gdy/ bez niej i nikt niemo/e(15)powsta1. Gdy jednak si$ ju/ urodzili, wówczas` je&li Duch/ycia przyjdzie i` je&li sia przyjdzie i umocni dan! dusz$ ,` to nikt niemo/e wprowadzi1 jej` w b! d przez dziea przewrotno&ci(poneria) (20).

Przeciwnie, ci, na których zst$ puje duch przeciwstawienia`, b$ d! przezniego prowadzeniu i pob! dz! ”.Ja za& powiedziaem: „Panie, dusze tych (ludzi)`, gdy wyjd! ju/ ze

swego (25) ciaa, dok ! d pójd! ?”On u&miechn!` si$ i powiedzia mi: „Dusza, w której moc` b$ dzie

silniejsza do pogardzanego ducha` – ta bowiem jest mocna i przep$ dza przewrotno&1 – dzi$ ki (30) nawiedzeniu niezniszczalno&ci b$ dzie`uratowana i wst! pi do odpoczynku(anapausis) eonów(aion)”.

Ja znów powiedziaem: „Panie`, ci, którzy nie poznaj! ̀ , do kogonale/! , gdzie znajd! si$ ich dusze(35)?”



22

I powiedzia mi:` „W nich pogardzany duch okaza si$ mocniejszy(27,1), gdy pob! dzili. On obci!/a` dusz$ i poci! ga` j! ku uczynkom

przewrotno&ci i wrzuca` j! w zapomnienie. A nast$ pnie, gdy (5) wysza(z ciaa), zostaje oddana mocom,` tym, które powstay przez archonta.Te` kr $ puj! j! wi$ zami i wrzucaj! ̀ j! do wi$ zienia i pozostaj! z ni! ̀ a/ si$ obudzi z zapomnienia i (10) otrzyma poznanie. Je&li w ten sposóbokazuje si$ doskonaa`, to jest uratowana”.

Ja za&` powiedziaem: „Panie, w jaki sposób` dusza moga si$ sta1 mniejsza i powróci1 do natury` swej matki albo do czowieka?”

Ucieszy si$ (15), gdy go o to zapytaem i powiedzia` mi:„Rzeczywi&cie jeste& bogosawiony,` bo zrozumiae&. Tamta duszamoga by1 prowadzona tylko przez inn! (dusz$ , przez tak ! ), w której

jest duch` /ycia. Jest zbawiona dzi$ ki (20) niemu. Nie zostanie ponownie wrzucona do innego ciaa”.Powiedziaem znów:` „Panie, a ci, którzy poznali i (potem)

odwrócili si$ , dok ! d pójd! ich dusze?’Wtedy odrzek mi: „Na to miejsce (25),na które udaj! si$ anioowie

ubóstwa, zostan! i one dostarczone, na miejsce`, gdzie nie ma ju/ pokuty. I` tam b$ d! pilnowane na ten dzie+, w którym ` biczuje si$ tych, którzy blu)nili przeciw Duchowi(pneuma) i(30) zostan! ukarani

kar ! ̀ wieczn! ”.Ja za& rzek em: „Panie`, sk ! d przyszed pogardzany

duch(pneuma)?” Na to odpowiedzia mi: „Matkoojciec (metropator), który bogaty

jest w miosierdzie, Duch &wi$ ty (35) w ka/dej postaci, który jest peenlito&ci i (28,1), który troszczy si$ o was, to Epinoia` &wiato&ci Pronoia,on `wzbudzi nasienie pokolenia` doskonaego i swoje my&lenie orazwieczn! (5) &wiato&1 czowieka. Gdy pierwszy archont zauwa/y, /e

oni s! wy/si `od niego na wysoko&ci i /e przewy/szaj! go` w my&leniu, postanowi opanowa1 ich` rozumowanie, przy czym nie widzia, /e przewy/szaj! (10) go w my&leniu i /e nie jest w stanie ich podporz! dkowa1. Podj! narad$ `ze swoimi pot$ gami i mocami, które byy jego siami i ` popenili cudzoóstwo z M! dro&ci! (Sophia) jeden po drugim i` spodzili gorzkie fatum (5)(Heimarmene), które jestostatnim zmiennym` w$ zem. Jest ono (t.j. fatum) tego rodzaju, /e`zmienia si$ jedno po drugim. I jest uci!/liwe a` jednocze&nie

mocniejsze od tego, z którym zwi! zali si$ `bogowie, anioowie idemony (20) i wszystkie pokolenia a/ do dnia `dzisiejszego. Z tego



23

fatum (heimarmene)` powstay wszelka bezbo/no&1 i`niesprawiedliwo&1 i blu)nierstwo i w$ ze` zapomnienia i niewiedza iwszelkie (25) uci!/liwe rozkazy(paraggelia) z powa/nymi grzechami` iwielkim strachem. I tak` cae stworzenie(ktisis) stao si$ &lepe, /eby nierozpoznao Boga, który jest` ponad wszystkim. A z powodu wi$ zówzapomnienia (30) ich grzechy byy ukryte. Bo byli uwi$ zieni` miaramii chwilami i danymi momentami czasu(kairos) podczas gdy fatum(heimarmene) byo pani! nad wszystkim. I po/aowa` wszystkiego, co

powstao` przez niego. I znów postanowi` sprowadzi1 potop (29,1) nastworzenie czowieka. Ale wielko&1` &wiata Pronoia powiedziaa otym` Noemu. Ten za& ogosi caemu swemu potomstwu`, to jest, tym,którzy byli synami ludzkimi. Ale (5) ci, którzy byli obcy wobec niego,nie posuchali` go. I nie jest tak, jak powiedzia Moj/esz:` „Ukryli si$ w arce” (por.Rdz 6,2), àle ukryli si$ w pewnym miejscu, nie tylko

Noe, ale wielu innych ludzi (10) z pokolenia niezachwianego. Poszli doowego` miejsca i ukryli si$ w `&wietlistym oboku. (Noe) pozna jednak

jego (t.j. archonta)` autorytet bya jednak z nim ta, która nale/y do`&wiato&ci i która o&wietlia ich poniewa/ (15) on (t.j. arochont)zaprowadzi ciemno&1 na caej ziemi. Ì naradzi si$ (t.j. archont) razemze swymi mocami.` Wysa swoich anioów do córek ludzkich, abywzi$ li niektóre z nich dla siebie` i aby wzbudzili potomstwo (20) dlaich przyjemno&ci. Z pierwszym` razem im si$ nie powiodo. Gdy im si$ nie powiodo, zebrali si$ ponownie i powzi$ li razem pewien plan.Stworzyli pogardzanego` ducha, podobnego do Ducha, który zst! pi zgóry (25), aby w ten sposób przez niego` zanieczy&ci1 dusze. Ianioowie zmienili swój wygl! d` odpowiednio do wygl! dów ich

partnerek` przy czym napenili je duchem ciemno&ci, `który przewodniczy tak /e ich zmieszaniu, tak /e (ducha) przewrotno&ci(poneria). (30) I sprowadzili zoto i srebro` i podarki, mied)` i /elazo iwszelkiego rodzaju` sztuki. I doprowadzili ludzi, którzy poszli za nimi(30,1) do wielkich k opotów, przy czym prowadzili ich przez b$ dy do`wielu pomyek. (Ludzie) zestarzeli si$ , cho1 nie byo to` konieczne.Umierali, chocia/ nie poznali prawdy i` chocia/ nie poznali Boga

prawdy. I w ten sposób (5) cae stworzenie zostao zniewolone nawieki`, od zao/enia &wiata (katabole, kosmos)` a/ do dniadzisiejszego. Brali sobie kobieby` rodzili dzieci w ciemno&ci wedugòbrazu ich ducha. I zamkn$ li swoje serca (10) i obci!/yli siebie` przezzatwardziao&1 pogardzanego ducha a/ do obecnego czasu”.



24

A wi$ c ja` – doskonaa Pronoia peni, zamieniam si$ w moje pokolenie (sperma), bo ja byam` pierwsza i kroczyam na ka/dejdrodze w$ drówki (15) Ja jestem bogactwem &wiato&ci. Ja bowiem

jestem my&l! peni(pleroma). I ja poszam ku wielko&ci ciemno&ci i`wytrzymaam, dotar am a/ do &rodka` wi$ zienia. Fundamentu chaosu(20) zostay poruszone. To ja ukryam si$ przed nimi z powodu` ich zai nie rozpoznali mnie. Ponownie` powróciam po raz drugi` iw$ drowaem, wyszam spo&ród tych, którzy nale/! do &wiata, bo to ja

jestem, My&l Pronoia. (25) Poszam do &rodka ciemno&ci i do` wn$ trzaotchani. Chciaam moje zadanie (oikonomia)(wypeni1). Afundamentu chaosu zostay` poruszone, aby mogy upa&1 na tych,

którzy` s! w chaosie, aby ich zniszczy1.(30) I ponownie pobiegam wgór $ do mojego korzenia` &wiato&ci, aby nie zostali zniszczeni przedko+cem czasu.` I po raz trzeci poszam. Ja jestem &wiato&ci! , któraistnieje w &wiato&ci. Ja jestem (35) my&l! Pronoia, abym zesza do&rodka ciemno&ci i do wn$ trz (31,1) otchani. I napeniam mojeoblicze` w &wiato&ci wypenienia ich eonu.` I poszam do &rodka ichwi$ zienia, a jest to wi$ zienie ciaa”.

„I (5) rzek am: Ty, który syszysz, powsta+ z twego snu`

g$ bokiego”. (Powsta) I paka i wylewa zy. Gorzkie zy obciera` zsiebie i powiedzia: „Kim jest ten, który wzywa moje` imi$ ? Sk ! d przysza do mnie ta nadzieja (10), gdy ja tkwi$ w wi$ zach wi$ zienia” Irzek am: „Ja jestem Pronoia czystego` &wiata. Ja jestem My&l! dziewiczego` ducha, który postawi ci$ na miejscu penym`czcigodnym. Powsta+ i przypomnij sobie (15), bo ty jeste& tym, który

posucha, na&laduj swój korze+, a to ja jestem, Zmiowanie. Iwystrzegaj si$ ̀ anioów ubóstwa i demonów` chaosu i tych wszystkich,

którzy ci$ zatrzymuj! (20) wystrzegaj si$ g$ bokiego` snu i wchodzeniaza wewn$ trzn! ̀ stron$ otchani. Ja go obudziam i oopiecz$ towaam(sfragizein) &wiato&ci! ̀ wody w siedmiu piecz$ ciach,aby (25) &mier 1 nie miaa mocy nad nim od tej chwili. I` oto wejd$ dodoskonaego` eonu.

„Dopeniem dla ciebie wszystkie sprawy`, je&li chodzi o twojesuchanie (dos. twoje ucho). Powiedziaem` ci wszystko, aby& to spisa i przekaza twoim wspótowarzyszom ducha w sposób poufny`. Jest to

bowiem tajemnica (mysterion) niechwiej! cego si$ pokolenia”.



26

Ewangelia Tomasza

(NHC II, p. 32, 10-51, 28)

(tumaczenie: Albertyna Dembska i Wincenty Myszor)

32, 10 To s! tajemne sowa, które Jezus /ywy wypowiedzia, azapisa je Didymus Juda Tomasz.

1. rzek : „Kto znajdzie znaczenie tych sów, nie zakosztuje&mierci.”

2. Rzek Jezus : „Niech (15) ten, który szuka nie ustaje w poszukiwaniu, a/ znajdzie. I gdy znajdzie Zadr /y, a je&li zadr /y, b$ dzie si$ dziwi i b$ dzie panowa nad Peni! .”

3. Rzek Jezus : Gdy (20) wasi przywódcy powiedz! wam: „Otokrólestwo jest w niebie, wtedy ptaki niebieskie b$ d! pierwsze przedwami. Je&li powiedz! wam, /e ono jest w morzu, wtedy ryby b$ d!

pierwsze przed wami (15) Ale królestwo jest tym, co jest w was i tym,

co jest poza wami. Skoro poznacie samych siebie, wtedy b$ dziecie poznani(33, 1) i b$ dziecie wiedzie1, /e jeste&cie synami Ojca /ywego.Je&li za& nie poznacie siebie, wtedy istniejecie w n$ dzy i sami (5)

jeste&cie n$ dz! .”4. Rzek Jezus: „Starzec w swych dniach nie b$ dzie si$ waha pyta1

maego siedmiodniowego chopca o miejsce /ycia i b$ dzie /y. Wielu pierwszych b$ dzie ostatnimi (10) i stan! si$ jedno&ci! ”.

5. Rzek Jezus: „Poznaj to, co jest przed twoim obliczem, a to, co

ukryte przed tob! , wyjawi si$ tobie. Nie ma bowiem niczego ukrytego,co nie zostanie odkryte”.

6. Zapytali Go uczniowie Jego: (15) „Czy chcesz, aby&my po&cili '?W jaki sposób mamy si$ modli1, dawa1 jamu/n$ i przestrzega1

przepisów odno&nie jedzenia'?” Rzek Jezus: „Nie k amcie, nie czy+cietego, czego nienawidzicie (20) wszystko jest jawne w obecno&ci nieba.

Nie ma bowiem niczego ukrytego, co nie zostanie odkryte, i niczegotajnego, co nie mo/e by1 ujawnione.”



27

7. Rzek Jezus: „Szcz$&liwy lew, którego (25) zje czowiek i lewstanie si$ czowiekiem. Przekl$ ty czowiek, którego zje lew i czowiekstanie si$ lwem.”

8. I rzek : „Czowiek jest podobny do rozumnego, (30) rybaka.

Ten, gdy wrzuci sw! sie1 do morza, wyci! gn! -j! z morza pen! maych ryb. W&ród nich znalaz rozumny rybak du/! , adn! ryb$ .Wyrzuci wszystkie mae ryby (34, 1) morza i bez trudu wybra du/! ryb$ . Kto ma uszy do suchania, niech sucha.

9.Rzek Jezus: „Oto wyszed siewca, napeni sw! r $ k $ , (5) rzuci.kilka (ziaren) wi$ c pado na drog$ . przyleciay ptaki i zebray je. Inne

pady na ska$ i nie wypu&ciy korzenia w g! b ziemi i nie wydayk osów ku niebu. Inne pady mi$ dzy ciernie, (10) te przydusiy

nasienie i robak je zjad. A inne pady na ziemi$ dobr ! . I wydaa ona pi$ kny Owoc ku niebu, przyniosa sze&1dziesi! t miar i sto dwadzie&ciamiar.”

10. Rzek Jezus: „Przyniosem ogie+ na (15) &wiat i oto podtrzymuj$ go a/ zaponie.”

11. Rzek Jezus: „Oto niebo przeminie i tamto, które jest nad nim przeminie i zmarli nie o/yj! , a /ywi nie b$ d! umiera1. W dniach, wktórych jedli&cie (20)co& &miertelnego, uczynicie to /ywym. .Je&li

b$ dziecie istnie1 w &wiato&ci, co uczynicie ? W dniu, w którym jeste&cie jednym, stali&cie si$ dwoma Je&li za& stali&cie si$ dwoma, couczynicie ?(25)

12. Spytali uczniowie Jezusa Wiemy /e odejdziesz od nas, kto b$ dzie naszym przeo/onym ? Rzek im Jezus: „Dok ! d poszli&cie, pójdziecie do Jakuba Sprawiedliwego (30) Niebo i ziemia powstay z jego powodu”.

I3. Rzek Jezus uczniom swoim: „Porównajcie i powiedzcie mi,

kogo przypominam ?” Rzek mu Szymon Piotr: „.Jeste& podobny dosprawiedliwego anioa” Powiedzia mu (35, 1) Mateusz: „Jeste&

podobny do czowieka, który miuje wiedz$ i jest rozumny”.Powiedzia mu Tomasz: „Nauczycielu, moje usta nie ujm! zupenietego abym powiedzia, do kogo -jeste& podobny”. Rzek Jezus: (5) „Janie jestem twoim nauczycielem, poniewa/ wypie& (i) napoie& si$ ze)róda kipi! cego, które ja odmierzyem” I wzi! go, odwróci (i)

powiedzia mu trzy sowa. Gdy Tomasz za& przyszed do swoich

przyjació, zapytali go: (10)”Co ci Jezus powiedzia ?” Rzek imTomasz: „Je&li wam powiem jedno ze sów` które mi powiedzia,



28

podniesiecie kamienie, aby` rzuci1 we mnie, a ogie+ wyjdzie` zkamieni aby was spali1”

14. Rzek `(15) im Jezus: „Je&li po&cicie, ` tworzycie sobie grzechy,a je&li` si$ modlicie, b$ dziecie skazani`, je&li dajecie jamu/n$ ,

wyrz! dzacie` krzywd$ swoim duchom, a je&li wychodzicie` (20) do jakiejkolwiek prowincji, i je&li` w$ drujecie po wioskach, i je&li przyjmuj! ̀ was, to jedzcie, co przed wami poo/! ̀ , uzdrawiajciechorych, którzy s! w&ród nich.` Bowiem to, co, wejdzie do waszych(25) ust, nie zanieczy&ci was, ale to, co` wychodzi z waszych ust jesttym, co` was zanieczy&ci”

15. I rzek Jezus: Je&li` ujrzycie takiego, którego nie zrodzia`kobieta, padnijcie na (30) wasze twarze uczcijcie go - ten jest` waszym

ojcem”.16. Rzek Jezus: „Ludzie mo/e` my&l! , /e przyszedem, aby przynie&1` pokój na &wiat, ` a nie wiedz! , /e przyszedem, aby(35) przynie&1 rozdarcia na ziemi$ , ogie+, miecz, ` walk $ . Gdy bowiem pi$ ciu b$ dzie (36, 1)w domu, trzech powstanie przeciw` dwom, a dwu przeciw trzem. Ojciec` przeciw synowi, a syn przeciw ojcu`. I stan! si$ wobec siebie samotnymi”. (5)

17. Rzek Jezus: „Dam wam to`, czego oko nie widziao i czego

ucho` nie syszao i czego r $ ka nie` dotkn$a i co, nie weszo do serca`czowieka.”

18. Rzekli uczniowie do Jezusa:(10) „Powiedz nam, w jaki sposóbnastanie` nasz koniec?” Odrzek Jezus: „Odkryli&cie ju/` pocz! tek, aby

poszukiwa1` ko+ca: tam bowiem, gdzie jest pocz! tek` tam b$ dzie ikoniec. Bogosawiony` (15) kto stanie na pocz! tku, ` pozna koniec inie zakosztuje` &mierci.”

19. Rzek Jezus: „Bogosawiony` ten, który istnia, zanim si$ sta.`

Gdy b$ dziecie moimi uczniami (20) i b$ dziecie sucha1 sów moich, tekamienie` b$ d! wam su/yy. Pi$1 drzew` bowiem macie w raju.` Nie

poruszaj! si$ latem ani zim! , ` a li&cie ich nie spadaj! . Kto (25) je pozna, ten nie zakosztuje &mierci.”`

20. Rzekli uczniowie do Jezusa: „Powiedz` nam, do czego podobne jest królestwo niebieskie`?”` Rzek im: „Podobne jest` do ziarnagorczycy, najmniejszego` (30) ze wszystkich nasion. Je&li za& spadnie`na ziemi$ , któr ! si$ uprawia, wydaje` w gór $ ogromn! ga!), aby sta1 si$ ̀ oson$ dla ptaków niebieskich.”



29

21a. Rzek a` Mariham do Jezusa: „Do kogo podobni s! twoiuczniowie?”` (35) Odrzek : „Podobni s! (37, 1) do maych dzieci

przebywaj! cych na polu, `które do nich nie nale/y. Je&li przyjd! wa&ciciele` tego pola, powiedz! : Zostawcie nam nasze pole.` Oni stan! nadzy przed nimi` (5) aby im je zostawili, aby dali im swe` pole.

21b. Dlatego mówi$ wam:` Je&li pan domu wie, /e przyjdzie`zodziej, b$ dzie czuwa, zanim on przyjdzie i` nie pozwoli mu, aby

podkopa si$ do wn$ trza domu (10) i jego królestwa, aby zabra1 jegorzeczy. Wy` za& czuwajcie od pocz! tku &wiata, opaszcie` si$ razem,silnie w biodrach, ` aby rozbójnicy nie znale)li drogi, ` aby wej&1 dowas. Gdy/ oni znajd! korzy&1, ` (15) której wy oczekujecie. Niechw&ród was zjawi` si$ rozumny czowiek, aby, gdy` owoc dojrzeje,

przyszed szybko` i maj! c sierp w r $ ku, &ci! go.` Kto ma uszy dosuchania, niech sucha.” (20)22. Jezus zobaczy malców pij! cych mleko. Rzek ` do swych

uczniów: „Te male+stwa pij! ce mleko, ` podobne s! do tych, co weszlido` królestwa.” Spytali Go: „Je&li staniemy si$ maymi` wejdziemy dokrólestwa?” Odrzek im Jezus: (25) „Wejdziecie, je&li macie zwyczajczyni1 dwa jedno&ci! ̀ i stron$ wewn$ trzn! czyni1 tak, jak zewn$ trzn! ̀a stron$ zewn$ trzn! tak, jak wewn$ trzn! , stron$ górn! ̀ tak, jak stron$

doln! i je&li macie zwyczaj czyni1` to, co m$ skie i /e+skie jedno&ci! (30) aby to, co jest m$ skie, nie byo m$ skim, a` to, co /e+skie, nie byo/e+skim, je&li` b$ dziecie mieli zwyczaj czyni1 oczy jednym okiem, a

jedn! ̀ r $ k $ dacie w miejsce r $ ki i nog$ w miejsce` nogi i obraz wmiejsce obrazu (35) wtedy wejdziecie do królestwa.” (38, 1)

23. Rzek Jezus: „Wybior $ was jednego` z tysi! ca i dwu zdziesi$ ciu tysi$ cy i` pozostan! jedn! jedno&ci! ”.

24. Rzekli` Mu uczniowie Jego: „Poucz nas o miejscu, (5) w

którym ty jeste&, poniewa/ trzeba` nam, aby&my go szukali.” Rzek im:„Kto` ma uszy, niech sucha. Istnieje &wiato&1` w czowieku&wiato&ci` i on o&wietla &wiat cay. Gdy (10) nie o&wietla, jestciemno&1”.

25. Rzek Jezus: „Kochaj` swego brata, jak sw! dusz$ , strze/ go` jak )renic$ swego oka”.

26. Rzek Jezus:`„Widzisz drzazg$ , która jest w oku twego brata`za& belki, która jest w twoim oku nie dostrzegasz. Je&li (15) wyrzucisz

belk $ z twego oka, ` Wtedy przejrzysz, aby wyrzuci1 drzazg$ ̀ z okatwego brata”.



30

27. (Rzek Jezus): Je&li` nie b$ dziecie po&ci1 na &wiecie nie`znajdziecie si$ przed królestwem. Je&li nie uczynicie szabatu (20)szabatem, nie zobaczycie ojca”.

28. Rzek ` Jezus: „Stan!em w &rodku &wiata` i objawiem si$ im

ciele`. Znalazem ich wszystkich pijanych. Nie znalazem` nikogow&ród nich spragnionego, a dusza moja bolaa (25) nad synamiludzkimi, gdy/ s! &lepi` w swych sercach i nie przejrz! , /e` pustymi

przyszli na &wiat i` staraj! si$ wyj&1 z tego &wiata` pustymi. Teraz jednak s! pijani (30) Gdy odrzuc! swoje wino, wtedy b$ d! ̀ pokutowa1”.

29. Rzek Jezus: „Je&li ciao` powstao z powodu ducha to cud.Je&li` duch dla ciaa, to jest to cud` cudów. Ale dziwi$ si$ temu:(39, 1)

jak tak wielkie bogactwo` zamieszkao w takiej n$ dzy”.30. Rzek Jezus:` „W miejscu, w którym jest trzech bogów` tam s! bogowie. Miejsce, gdzie dwu Iub jeden jest, ja (5) jestem z nim”.

31. Rzek Jezus: „Nie prorok` uznany w swej wasnej wiosce,lekarz zwykle` nie leczy tych, którzy go znaj! ”.

32. Rzek Jezus:`„Miasto zbudowane na wysokiej górze` jestumocnione. Nie mo/e upa&1` (10) ani nie b$ dzie mogo si$ ukry1”.

33. Rzek ` Jezus: „To si$ syszy jednym uchem i drugim` uchem,

go& na waszych dachach.` Nikt bowiem nie zapala lampy i nie stawia` jej pod korcem zbo/a, ani nie stawia jej (15) w miejscu ukrytym, leczstawia j! na` &wieczniku, aby ka/dy wchodz! cy` i wychodz! cy widzia &wiato”`

34. Rzek Jezus:„Je&li &lepiec prowadzi` &lepego, zazwyczaj obajwpadaj! (20) do dou”.

35. Rzek Jezus: „Niemo/liwe`, aby kto& wszed do domu siacza`, pochwyci go przemoc! , je&li wpierw nie zwi!/e` jego r ! k. Wtedywywróci` jego dom”.

36. Rzek Jezus:„Nie troszczcie si$ (25) od rana do wieczora i odwieczora` do rana, co wo/ycie na siebie”.`

37. Spytali Go uczniowie jego: „Którego` dnia objawisz si$ nam iktórego` dnia ujrzymy ciebie ?” Odrzek Jezus: „Je&li` (30) b$ dzieciemieli zwyczaj, nie wstydzi1 si$ ukazywa1 cz$&ci, ` które godzi si$ zakrywa1` i b$ dziecie bra1 szaty wasze i rzuca1 pod wasze` stopy, jak

mae dzieci i b$ dziecie je` depta1, wówczas ujrzycie (40, 1) syna/ywego i nie b$ dziecie si$ ̀ ba1”.



31

38. Rzek Jezus: „Wielokro1 pragn$ li&cie` usysze1 te sowa, które`wam mówi$ i nie macie nikogo (5) od kogo by&cie je suchali.

Nadejd! ̀ dni, kiedy szuka1 mnie b$ dziecie, a nie` znajdziecie mnie”.39. Rzek Jezus: „Faryzeusze` i uczeni w pi&mie wzi$ li klucze`

poznania i ukryli je, nie weszli do &rodka (10) i nie pozwolili wej&1 tym, którzy chcieli`. Wy za& sta+cie si$ przebiegymi` jak w$/eczystymi` jak go$ bie”.

40. Rzek Jezus: „Krzew winny` zasadzono poza Ojcem, a poniewa/ (15) nie jest mocny, wyrw! go z korzeniami i` zniszczeje”.

41.Rzek Jezus: „Temu, który co& ma w r $ ku` dodadz! , a temu,który nic nie posiada` i t$ drobnostk $ , któr ! ma, zabior ! ”.`

42. Rzek Jezus: „B! d)cie tymi, którzy przechodz! mimo”. (20)

43. Rzekli Mu uczniowie Jego: „Kim jeste&, ` który nam to mówisz?” „W tym, co wam mówi$ ̀ nie znajdujecie, kim jestem ?` Leczstali&cie si$ jak` 3ydzi - lubi! drzewo, a nienawidz! jego (25) owocu ilubi! owoc, ` a nienawidz! drzewa”.

44. Rzek Jezus: „Temu, ` kto blu)ni przeciw Ojcu, b$ dziewybaczone i` temu, kto blu)ni przeciw Synowi, b$ dzie wybaczone`.Temu za&, kto blu)ni przeciw Duchowi -wi$ temu (30) nie b$ dziewybaczone, ani na ziemi, ` ani w niebie”.

45. Rzek Jezus: „Nie zbiera si$ ̀ winogron z cierni, ani nie zbiera7 si$ ̀ fig z ostu. nie daj! one bowiem owocu.` Dobry czowiek zwykle

przynosi` (41, 1) dobro ze swego skarbca, zy` czowiek zwykle przynosi zo ze` skarbca, który jest w jego sercu, i` mówi z o, bowiem(5) z obfito&ci serca przynosi` zo.”

46. Rzek Jezus: „Od Adama a/ do Jana` Chrzciciela w&ródzrodzonych z kobiet` nie powsta wywy/szony nad Jana Chrzciciela`tak. aby jego oczy si$ nie amay.(10) Powiedziaem jednak: ten z was,który` stanie si$ maluczkim, pozna królestwo` i zostanie wywy/szonynad Jana Chrzciciela”.

47. Rzek Jezus:` „Niemo/liwe, aby czowiek dosiada dwu koni, `aby napina dwa uki, (15) niemo/liwe /eby suga su/y dwom panom,` jednego b$ dzie szanowa, drugiego` b$ dzie krzywdzi. Czowiekzwykle nie pije starego wina` i natychmiast nie pragnie pi1 wina`modego i zazwyczaj nie wlewa si$ modego wina (20) do starego

buk aka, aby go nie zniszczy1 i` nie wlewa si$ wina starego do nowego



32

buk aka, aby` go nie zniszczy1. Nie przyszywa si$ starej aty do` nowejszaty, poniewa/ powstanie rozdarcie”`

48. Rzek Jezus: „Je&li dwaj zawr ! pokój (25) mi$ dzy sob! w tymsamym domu, powiedz! ̀ górze: posu+ si$ . I ona si$ posunie”.`

49. Rzek Jezus:„Bogosawieni` samotni i wybrani wy znajdziecie`królestwo, poniewa/ pochodz! c (30) z niego, ponownie tamwejdziecie”.

50. Rzek ` Jezus:„Je&li pytaj! was:` sk ! d jeste&cie ? odpowiedzcieim:` Przybyli&my ze &wiato&ci, z miejsca, ` które jest &wiato&ci! sam! (35) z siebie, która powstaa (42, 1) i objawia si$ w swych obrazach”.`Je&li b$ d! wam mówili: kim jeste&cie ? odpowiedzcie:` „Jeste&my Jegosynami i wybra+cami` Ojca /ywego”. Je&li zapytaj! was:(5) jaki jest

znak waszego ojca w was ?` odpowiedzcie im: „To jest ruch i`odpocznienie”51. Spytali Go uczniowie` Jego: „W którym dniu nastanie

odpocznienie` zmar ych i którego dnia nastanie (10) nowy &wiat ?”Odrzek im:` „To, czego wyczekujecie, nadeszo, ale` wy tego niewiecie”.

52. Spytali` Go uczniowie jego: „Dwudziestu czterech` prorokównauczao w Izraelu (15) i wszyscy mówili o tobie”. Odrzek ` im:

„Pozostawili&cie tego, który /yje` w&ród was, a mówili&cie ozmar ych”.`

53. Spytali Go uczniowie jego:` „Obrzezanie jest po/yteczne czynie ?” Rzek (20) im: „Gdyby byo potrzebne, ojcowie` podzilibyobrzezanych w ich matkach.` Ale obrzezanie w Duchu` znalazo

prawdziwie` peny po/ytek”.54. Rzek Jezus: „Bogosawieni ubodzy, wasze -jest królestwo

niebieskie”.(25) 55. Rzek Jezus: „Kto nie znienawidzi swego ojca` iswojej matki, nie b$ dzie moim uczniem` . I kto nie znienawidzi swych

braci i` swe: siostry, nie d)wiga swego krzy/a tak` jak ja, nie b$ dziemnie godnym”.

56. Rzek (30) Jezus: „Kto pozna &wiat` znalaz trupa, a kto znalaz trupa` &wiat nie jest go wart”.

57. Rzek ` Jezus: „Królestwo Ojca podobne jest do` czowieka,który ma dobre (35) ziarno. Nieprzyjaciel jego przyszed noc! (43, 1) i

wrzuci k ! kol do dobrego` ziarna. Czowiek nie pozwoli wyrwa1`k ! kolu i powiedzia im : „Aby&cie` przychodz! c wyrwa1 k ! kol (5) nie



33

wyrwali z nim pszenicy. W dniu` bowiem /niw, gdy uka/e si$ k ! kol`zabierze si$ go (i) spali”.

58. Rzek Jezus:` „Bogosawiony czowiek, który cierpia, ` znalaz /ycie”.

59.Rzek Jezus: „Przypatrzcie si$ temu, (10) który /yje, dopóki/yjecie, aby&cie nie umarli` a nie starajcie si$ go widzie1, nie mog! csi$ ̀ mu przypatrze1”.

60. Zobaczyli Samarytanina, nios! cego` jagni$ i id! cego do Judei.`Rzek do swych uczniów: „ten (15) z jagni$ ciem ?” Odrzekli mu: „Aby

je` zabi1 i zje&1”. Rzek im: „Jak dugo` ono /yje, nie zje go, lecz je&li je` zabije, stanie si$ trupem”. Powiedzieli mu:` „Inaczej tego nie mo/ezrobi1”. Rzek im : (20) „Wy sami szukajcie dla siebie` miejsca dla

odpocznienia, ` aby&cie nie stali si$ trupem i nie` zjedzono was”.61. Rzek Jezus: „ Dwaj b$ d! ̀ spoczywa1 na o/u - jeden umrze(25)

drugi b$ dzie /y”. Rzek a Salome: „Kto& ty, ` czowiecze ? Czyj& ?Wszede&` na moje o/e i zjade& z mego stou”.` Rzek jej Jezus: „Ja

jestem` tym, który powsta z równego sobie. Dano (30) mi to, co nale/ydo mego Ojca”. „Jestem twoj! ̀ uczennic! ”. „Dlatego mówi$ :` je&li kto&

jest równy, wypeni si$ ̀ &wiato&ci! , je&li si$ oddzieli` napeni si$ ciemno&ci! ”.

62. Rzek Jezus: (35) „Tajemnice moje mówi! godnym (44, 1)moich tajemnic. Co czyni twoja prawica` niech nie wie twoja lewica”.

63. Rzek Jezus:` „By czowiek zamo/ny, który mia` wielemaj$ tno&ci. Powiedzia: „B$ d$ u/ywa (5) moich maj$ tno&ci, sia, /!`,sadzi i napenia swój skarbiec owocami`, abym nie cierpia niedostatku”. O tym` wa&nie my&la w swoim sercu. I jednej` nocyzmar . Kto ma uszy (10) niech sucha ”.

64. Rzek Jezus: „Pewien czowiek` mia go&ci i przygotowa`wieczerz$ , wysa swego sug$ aby` sprosi go&ci. Poszed do`

pierwszego i powiedzia mu: „Pan mój zaprasza (15) ciebie”. Odrzek :„Mam pieni! dze` u kupców, oni przyjd! do mnie wieczorem`, pójd$ ,aby wyda1 im polecenia. Wymawiam si$ ̀ od wieczerzy”. Poszed dodrugiego`, Powiedzia mu: „Pan mój zaprasza ciebie”(20) Odrzek mu:„Kupiem dom i` prosz! mnie na jeden dzie+. Nie b$ d$ mia czasu”.`Poszed do innego, powiedzia mu: „Pan mój` zaprasza ciebie”.Odrzek mu: „Mój przyjaciel` b$ dzie si$ /eni, a ja b$ d$ wydawa uczt$ , (25) nie b$ d$ móg przyj&1. Usprawiedliwiam si$ od



34

wieczerzy”.` Poszed do innego, powiedzia mu: „Pan mój` zapraszaciebie”. Odpowiedzia mu: „Kupiem` wie&, jestem w drodze, abyodebra1 czynsz, nie b$ d$ ̀ móg przyj&1. Wymawiam si$ ”. Suga

przyszed, (30) powiedzia swemu panu: „Ci, których zaprosie& na`wieczerz$ wymówili si$ ”. Rzek pan do` swego sugi: „Wyjd) na drogii tych` których znajdziesz prowad), aby` wieczerzali. Kupcy ihandlarze (35) nie wejd! do miejsca mego Ojca”(45, 1)

65. Rzek Jezus: „Pewien szlachetny czowiek mia` winnic$ iwynaj! j! rolnikom, ` aby mu j! uprawiali i aby otrzymywa swój`owoc od nich. Wysa swego sug$ (5) aby rolnicy dali mu owoc` zwinnicy. Oni pochwycili jego sug$ ̀ zbili go i o mao nie zabili`. Sugawróci i powiedzia to swemu panu`. Rzek pan: „Mo/e nie poznae&

(10) ich”. Wysa innego sug$ . Rolnicy` winnicy zbili i drugiego.Wtedy pan wysa` swego syna- Rzek : „Mo/e b$ d! mieli` respekt dlamego syna.” Gdy rolnicy` dowiedzieli si$ , /e jest on dziedzicem (15)winnicy, pochwycili go i zabili`. Kto ma uszy, niech sucha”.

66. Rzek Jezus:` „Poka/cie mi kamie+, który` odrzucili buduj! cy.To jest kamie+` w$ gielny”.

67. Rzek Jezus: „Kto zna Peni$ (20) b$ d! c pozbawionym siebie,cierpi z braku Peni”.`

68. Rzek Jezus: „Bogosawieni jeste&cie, je&li` znienawidz! was i prze&laduj! ̀ was, bo nie znajd! /adnego miejsca tam, gdzie` was prze&ladowano”.

69. Rzek (25) Jezus: „Bogosawieni, którzy znienawidzili` siebiew swych sercach. Oni s! tymi, którzy` poznali Ojca w prawdzie`.Bogosawieni godni, aby nasycili` /o! dek tego, który pragnie”.

70. Rzek Jezus:` (30) „Gdy pozwolicie powsta1 tamtemu, co jest wwas, ` wtedy to, co macie, uratuje was. Je&li` nie istnieje tamto, co jest

w was, wtedy to, ` czego nie macie w sobie, u&mierci was”. `71. Rzek Jezus: „Zniszcz$ ten dom (35) i nikt go nie odbuduje”.

(46, 1)72. Rzek jaki& czowiek do Niego: „Powiedz mym braciom` aby

podzielili si$ ze mn! dobrami mego ojca”.` Odrzek mu: „Oczowiecze, kto` mnie uczyni tym, który dzieli ?” Zwróci si$ do (5)swych uczniów mówi! c im: „Czy` jestem tym, który dzieli ?”

73. Rzek Jezus: „Oto obfite` /niwo, robotników za& niewielu.Pro&cie` wi$ c pana, aby wysa robotników` do /niwa”.



35

74. Rzek : „Panie, wielu jest (10) wokó studni, a w studni nie ma`nikogo”.

75. Rzek Jezus: „Wielu stoi` przed drzwiami, ale samotni wejd! ̀na gody”.

76. Rzek Jezus:` „Królestwo Ojca podobne jest do kupca (15) posiadaj! cego towary, ` który znalaz per $ . Ów kupiec` by m! dry:sprzeda towary` i kupi sobie za nie sam! per $ .` Wy sami szukajcie(20) jego skarbca, który nie ustaje, który trwa, ` miejsca, do któregomól nie` wpadnie, aby po/re1, ani robak go nie niszczy.”

77. Rzek ` Jezus: „Ja jestem &wiato&ci! , która jest` ponadwszystkim. Ja jestem Peni! .(25) Penia wysza ze mnie i Penia dosza`do mnie. Rozupcie drzewo, ja` tam jestem. Podnie&cie kamie+, a`

znajdziecie mnie tam.”78. Rzek Jezus: „Dlaczego` wyszli&cie na pole ? Aby ogl! da1

trzcin$ (30) koysz! c! si$ na wietrze ? Aby ogl! da1` czowiekaubranego w mi$ kkie szaty ?` Oto wasi królowie i wasi dostojnicy, (47,1) ci ubrani w mi$ kkie` szaty. A oni nie b$ d! mogli pozna1` prawdy.”

79. Rzek a Mu kobieta` z tumu: „Bogosawione ono, (5) które ci$ nosio i piersi, które` ci$ karmiy.” On odrzek jej:` „Bogosawieni ci,którzy usyszeli` Sowo Ojca i zachowali je` w prawdzie. Nadejd!

bowiem dni (10) gdy powiecie : „Bogosawione ono, ` które nie pocz$o i piersi, które nie` karmiy.”

80. Rzek Jezus: „Kto pozna` &wiat znalaz ciao. Kto znalaz` za& ciao, tego &wiat nie jest wart.”(15)

81. Rzek Jezus: „Kto sta si$ bogatym` niech rz! dzi, a kto ma si$ ̀niech zaprzecza.”

82. Rzek Jezus: „Kto jest` blisko mnie, blisko jest ognia, a kto jestdaleko` ode mnie, daleko jest od królestwa.”

83. Rzek Jezus: (20) „Obrazy ukazuj! si$ czowiekowi, ` a&wiato&1, która jest w nich, ukryta jest` w obrazie &wiato&ci Ojca. On`ujawni si$ , a jej obraz ukryty jest` w jego &wiato&ci.”

84. Rzek Jezus: „Gdy (25) zobaczycie podobnego wam, zwyklesi$ ̀ cieszycie. Je&li jednak ogl! dacie` wasze obrazy, które powstay`

przed wami, które nie umieraj! ani nic ukazuj! si$ , `to jak wielezniesiecie ?”



36

85. Rzek Jezus: (30) „Cho1 Adam powsta z wielkiej` siy iwielkiego bogactwa, ` jednak nie sta si$ godnym was, ` bo b$ d! cgodnym nie zakosztowa by` &mierci.”

86. Rzek Jezus: „Lisy` (48, 1) maj! swoje nory i ptaki maj! ̀ swoje

gniazda, Syn czowieczy za&` nie ma miejsca, aby sk oni1 gow$ ̀ iodpocz!1.”87. Rzek Jezus: „Nieszcz$ sne (5) jest ciao, które zale/y od

(innego) ciaa` i nieszcz$ sna dusza, która zale/y` od tych dwu.”88. Rzek Jezus: „Anioowie` i prorocy przyszli do was i` dadz!

wam to, co wasze. A (10) wy sami dacie im to, co jest w waszychr $ kach i` powiecie sobie: „którego dnia` przyjd! i wezm! to, co jestich?”`

89. Rzek Jezus: „Dlaczego myjecie zewn$ trzn! stron$ ̀ czary i nierozumiecie, /e (15) ten, który wykona wn$ trze jest tak /e` twórc! strony zewn$ trznej.”

90. Rzek Jezus:` „Przyjd)cie do mnie, dobre jest moje jarzmo` i panowanie` radosne, a znajdziecie odpocznienie (20) dla siebie.”

91. Rzekli mu: „Powiedz nam, ` kim jeste&, aby&my uwierzyli wciebie.”` Odrzek im: „Badacie oblicze nieba` i ziemi, a tego przedwami` nie poznali&cie to jest stosowny moment (25) którego nie

potraficie zbada1.”92. Rzek ` Jezus: „Szukajcie a znajdziecie, lecz to, ` o co pytali&cie

w tych dniach, nie` powiedziaem wam wtedy. Teraz` chc$ wam powiedzie1, a o to nie pytacie.”(30)

93. (Rzek Jezus): Nie dawajcie &wi$ to&ci psom, aby` nie rzuciy jejna gnojowisko. Nie rzucajcie` pere &winiom, aby nie pozostawiy ich(...)`

94. Rzek Jezus: „Kto szuka, znajdzie, ` a kto puka, otworz! mu.”(35)95. Rzek Jezus: „Je&li macie miedziaki (49, 1) nie dawajcie ich na

Iichw$ , ale dawajcie temu, ` który wam ich nie odda.”96. Rzek Jezus :` „Królestwo Ojca podobne jest do kobiety, ` która

wzi$a kwasu, wlaa do (5) m! ki i zrobia z niego wielkie chleby.` Ktoma uszy, nich sucha”`

97. Rzek Jezus: „Królestwo Ojca podobne` jest do kobiety nios! cej

dzban` peen m! ki. Gdy sza dalek ! (10) drog! , ucho dzbana oderwaosi$ i` m! ka sypaa si$ za ni! na drog$ .` Nie wiedziaa, ani nie poznaa`



37

straty. gdy wrócia do domu` postawia dzban na ziemi i stwierdzia(15) /e jest pusty.”

98. Rzek Jezus: „Królestwo Ojca` podobne jest do czowieka pragn! cego zabi1` mo/nego pana. Wydoby` miecz w swym domu i

wbi go w &cian$ , `aby pozna1, czy jego r $ ka b$ dzie silna. (20)Wówczas zabi mo/nego pana.”`99. Powiedzieli Mu uczniowie: „Twoi bracia` i twoja matka stoj!

na zewn! trz.”` Powiedzia im: „Ci oto, którzy wypeniaj! ̀ wol$ mojegoOjca, s! (25) moimi bra1mi i moj! matk ! . To oni` wejd! do królestwamego Ojca.”`

100. Pokazali Jezusowi (sztuk $ ) zota i powiedzieli Mu:`„Zwolennicy cesarza domagaj! si$ od nas` podatków.” Odrzek im:

„Dajcie co cesarskie (30) cesarzowi, dajcie Bogu, co jest boskie`, a co jest moje, dajcie mnie.”`101. (Rzek Jezus): Ten, kto nie /ywi nienawi&ci wobec swego ojca

i swej` matki, jak ja, nie b$ dzie moim uczniem.` I ten, kto nie kochaswego ojca i swej (35) matki, jak ja, nie mo/e by1 uczniem` moim.Moja matka bowiem, która (...)` (50, 1) za& moja matka prawdziwadaa mi /ycie.`

102. Rzek Jezus: „Biada im, faryzeuszom.` Podobni s! do psa

le/! cego` w bydl$ cym /obie, ani nie je, (5) ani bydu je&1 nie pozwala.”

103. Rzek Jezus:` „Bogosawiony ten czowiek, który wie` sk ! dwejdzie zodziej, ` bo powstanie, zbierze swoj! (...) i opasze si$ w

biodrach (10) zanim on wejdzie.”104. Powiedzieli Mu: „Chod), módlmy si$ dzisiaj` i po&1my”.

Odrzek Jezus: „Jaki to` grzech popeniem, lub w czym mnie pokonano ?` Lecz je&li oblubieniec wejdzie (15) do komnatyma/e+skiej, wtedy niech` poszcz! i modl! si$ .”

105. Rzek Jezus:` „Kto pozna swego ojca i swoj! matk $ , tegonazw! ̀ synem rozpusty.”

106. Rzek Jezus:` „Gdy macie zwyczaj czyni1 dwoje jedno&ci! ,(20) staniecie si$ synami czowieczymi i je&li powiecie:` „Góro przesu+ si$ , ” ona si$ ̀ przesunie”.

107. Rzek Jezus: „Królestwo podobne jest` do pasterza

posiadaj! cego sto` owiec. Jedna z nich, ta, która bya najwi$ kszazgubia si$ (25) Pozostawi dziewi$1dziesi! t dziewi$1 i szuka jednej, `



39

Ksi'ga Tomasza

(NHC II, 7 p.138,1-145,23)

(tumaczenie: Wincenty Myszor, -l! skie Studia HistorycznoTeologiczne30(1997), s. 224-231)

(138,1) Oto sowa ukryte, które wypowiedzia Zbawca do` JudyTomasza, a które spisaem ja sam` Mathaios. Chodziem obok (nich)sysz! c ich rozmawiaj! cych` ze sob! . Zbawca rzek : „Bracie Tomaszu,

jak (5) dugo (jeszcze) masz czas na (tym) &wiecie, to posuchaj mnie`gdy/ objawi$ ci to, nad czym rozmy&lae&` w swoim sercu. Skoro

powiedziano, /e jeste&` moim bli)niakiem i moim prawdziwym przyjacielem, zastanów si$ i poznaj` kim jeste& i w jaki sposób powstae&, albo w jaki sposób(10) powstaniesz. Skoro nazwano ci$ moim bratem`, to nie mo/e by1 tak, by& trwa w niewiedzy` o sobiesamym. I ja poznaem, /e& zrozumia. Ty bowiem` ju/ poznae&, /e ja

jestem poznaniem prawdy` . Gdy w$ drowae& ze mn! , nawet wtedy,gdy bye& jeszcze w (stanie) niewiedzy(15) jednak ju/ poznae& i takzostae& nazwany, (jako) ten, który` pozna siebie samego. Ten

bowiem, który nie pozna` siebie, nie pozna niczego. Ten za&, kto pozna siebie` samego, ju/ osi! gn! wiedz$ o g$ bi wszystkiego`. Idlatego ty jeste& moim bratem, Tomaszu, zobaczye&, co ukryte(20)

przed lud)mi, to, co staje si$ (dla nich) przeszkod! , gdy/` ( o tym) niewiedz! ”.

A Tomasz rzek do Pana:` „Dlatego prosz$ ci$ , aby& opowiedzia to tych rzeczach,` [o które] ci$ pytam, (jeszcze) przed twoimwst! pieniem (do nieba)` [i] jak tylko usysz$ od ciebie o tychsprawach, (25) ukrytych, wtedy mog$ o nich mówi1. ` Bo staje si$ dlamnie jasne, /e prawd$ trudno jest` wykona1 przed lud)mi”.

Zbawca w odpowiedzi rzek :` „Je&li rzeczy, które s! dla was jawne, jednak s! ukryte` przed wami, to w jaki sposób b$ dziecie moglisucha1(30) o sprawach dla was niejawnych? Je&li dziea prawdy`,

jawne na tym&wiecie s

! trudne, aby

&cie je` pe

nili, to jak wype

nicie te,które nale/! do wielko&ci` wzniosej i które nale/! do peni a które



40

jawne` nie s! ? W jaki sposób wi$ c b$ dziecie nazwani pracownikami ?(35) Dlatego to jeste&cie tylko uczniami i nie otrzymali&cie jeszcze`wielko&ci doskonaej”.

Odrzek Tomasz mówi! c do zbawcy: „ Powiedz nam o tych`

sprawach, które uznae&, /e nie s! jawne, a przeciwnie, s! ukryte` przednami”.Zbawca odrzek : „ Ciao [ka/de, powstaje w ten sposób]` jak

zwierz$ ta je rodz! , to jest, jako [pozbawione rozumu]. W [skutek] tego`ukazuj! [si$ ] na sposób stworzenia, które` [wywodzi si$ z innegostworzenia]. [Dla] tego samego (powodu) ci, którzy s! z góry` [nieistniej! na sposób] tych, którzy s! jawni, lecz (139,1) /yj! ze swoichkorzeni, a ich owoce` s! tym, co ich karmi. Ciaa te za& jako` jawne

jedz! ze stworze+, które s! im równe.` Dlatego te/ ciaa si$ zmieniaj! ,a to, co si$ zmienia, zginie (5) i pójdzie na zagad$ . Nie ma bowiemnadziei /ycia, odk ! d` ciao jest zwierz$ ce. A wi$ c jak u zwierz! t` ciaaich niszczej! , tak te/ i te(ciaa) stworzenia` zostan! zniszczone. Czy/ nie pochodz! ze wspó/ycia` na wzór tego (które jest) u zwierz! t ? Je&liwi$ c pochodzi z niego i (10) ono, to w jaki sposób ma (w nich)

powsta1 ró/nica wi$ ksza` od nich ? Dlatego jeste&cie (jeszcze) maymia/ (do czasu gdy)` staniecie si$ doskonaymi”.

Odrzek Tomasz: „Dlatego mówi$ ci to, o Panie, /e ci, którzymówi! ̀ o rzeczach, które nie s! jawne i które s! trudne(15) dowyja&nienia, s! podobni do tych, którzy wypuszczaj! swe strzay` docelu w nocy. Wypuszcz! wprawdzie swe strzay jak` ci, którzywyrzucaj! je do celu, ale ten cel jest` ukryty. Ale gdy zaby&nie &wiatoi` usunie ciemno&ci, wówczas ka/dy czyn si$ (20) ujawni. Ty jednak,nasza &wiato&ci, jeste& t! (&wiato&ci! ), która o&wieca, o Panie !”`

Rzek Jezus: „-wiato&ci! (jest tylko ta), która jest w &wiato&ci”.`

Tomasz odezwa si$ wi$ c w te sowa: „Panie`, dlaczego jawna&wiato&1, co &wieci tu` z powodu ludzi, wschodzi i zachodzi?”.

Rzek (25) zbawca: „O bogosawiony Tomaszu, &wiato&1,`istotnie, ta jawna, &wieci z waszego powodu, ale` nie po to, /eby&cie

pozostawali na tym miejscu, ale aby&cie wyszli` z niego. Gdy wszyscywybrani pozostawi! ̀ (sw! ) zwierz$ co&1, wówczas &wiato&1 oddali(30)si$ w gór $ , do swej posiado&ci. A jej posiado&1 przyjmie j! ,` gdy/ jestdobrym sug! ”. I wtedy` w dalszym ci! gu Zbawca powiedzia „O`niedo&ciga mio&ci &wiata, o gorzki` ogniu, który poniesz w ciaach



41

ludzi(35) i w ich ko&ciach; który poniesz w nich noc! ̀ i dniem irozpalasz czonki ludzi i` sprowadzasz na ich serca upojenie a w ichduszach wzbudzasz zam$ t` i [panujesz w nich], w m$/czyznach ikobietach` [w] dzie+ i w [nocy] i poruszasz w nich(40) podniecenie,

które dziaa skrycie i jawnie`. Podnieconych m$/czyzn poci! [ga dokobiet]` a kobiety do [m$/czyzn. Dlatego] (140,1) powiada si$ :„Ka/dy, kto szuka prawdy` u prawdziwej M! dro&ci, ten powinien sobie

przygotowa1 skrzyda` aby odlecie1, je&li ma uciec przed po/! dliwo&ci! , która spala ducha ludzi i powinien sobie przygotowa1 skrzyda, je&li ma uciec (5) przed wszelkim duchem widzialnym”.

Odpowiedzia Tomasz` mówi! c: „ Panie, wa&nie o to pytam`Ciebie, gdy/ Ciebie tylko uznajemy za tego,` który jest dla nas

po/yteczny wedug tego, co mówisz.Ponownie wi$ c` odezwa si$ Zbawca i rzek : „Dlatego trzeba (10)nam mówi1 z wami, gdy/ to jest nauka dla doskonaych.` Je&li wi$ cchcecie by1 doskonaymi, musicie` przestrzega1 (poucze+). Je&li za& nie (b$ dziecie si$ nimi kierowa1), waszym imieniem jest niewiedza.`Gdy/ nie jest mo/liwe, aby rozumny przebywa razem` z gupim.Rozumny bowiem jest doskonay w ka/dej m! dro&ci (15) , dla gupiegoza& dobro czy zo jest jednym i` tym samym. M! dry bowiem b$ dzie si$

karmi` prawd! i stanie si$ jak „drzewo, które ro&nie` nadstrumieniem”. St! d s! i tacy, którzy (jakby) maj! c skrzyda` je&li biegn! ku rzeczom widzialnym, oddaleni s! (20) od prawdy. To, co ich prowadzi,` to ogie+. On da im zudzenie prawdy` i obdarzy blaskiem w pi$ kno&ci, która zniszczeje` i uwi$ zi ich w przyjemno&ci` mrocznej iobrabuje ich przez cuchn! c! rozkosz (25) i uczyni ich &lepymi przeznienasycone /! dze` i spali ich dusze i stanie si$ ̀ dla nich jak ostry grot,który tkwi w ich sercu` i niemo/liwe (jest), aby go mogli odsun!1 i

(jest) jak` w$ dzido w ustach, które ich ci! gnie ku swojej (30) ch$ ci. Ifaktycznie skr $ powa ich swymi` wi$ zami, a wszystkie ich czonkizwi! za` w gorzkich wi$ zach po/! dania rzeczy` widzialnych, któregin! , zmieni! si$ ̀ i przemieni! . Wedug tego po/! dania zostali &ci! gani(35) cay czas z góry w dó, a u&mierceni przez to,` /e zostalisprowadzeni do wszystkich zwierz! t` nieczysto&ci”.

Odpowiedzia Tomasz i rzek :` „To jasne i tak zostao powiedziane[. . .]` [o tych], którzy nie znaj! [. . .]` [. . .] duszy”.

Odpowiedzia [Zbawca] i rzek ` : [„Bogosawiony] czowiekm! dry, który szuka` [ prawdy. Gdy/ gdy] j! znalaz, spocz! na



42

(141,1) niej na wieki i nie ma ju/ l$ ku przed` tymi, którzy chc! goniepokoi1”.

Odezwa si$ Tomasz` i rzek : „ Czy to po/yteczne dla nas, Panie,aby&my spocz$ li` w tym, co do nas nale/y ?”

Zbawca odrzek : „ To wa&nie jest korzystne. (5) A dobre jest dlawas, poniewa/ to, co objawia si$ ̀ w&ród ludzi, zaniknie. Naczynie bowiem` ciaa zostanie zniszczone, a je&li zostanie zniszczone`znajdzie si$ w&ród rzeczy widzialnych, to jest w&ród tych, które` si$ widzi i wówczas ogie+ widzialny zgotuje im ka)+. (10) Z powodumio&ci wiary, któr ! mieli przed` czasem, ponownie b$ d! zgromadzeniw widzialnym (&wiecie)` - ci za&, którzy mog! widzie1, nie s! w&ródwidzialnych - bez` pierwszej mio&ci pójd! na zagad$ ; z powodu troski

o /ycie` i pomienia ognia (trwaj! cego) krótki czas, a/ do czasu (15)gdy rozpadnie si$ to, co widzialne. Wówczas pojawi! ̀ si$ bo/ki bezksztatu, a` pojawi! si$ po&rodku grobów , nad trupami na wieki, kuudr $ czeniu i zniszczeniu duszy”.

Odezwa` si$ Tomasz i rzek : „Co mamy (20) powiedzie1 wobectakich (ludzi), albo co powinni&my powiedzie1 &lepym` ludziom ? Jak ! nauk $ powinni&my wygosi1 tym nieszcz$ snym` &miertelnym, którzytak oto mówi! : „przyszli&my (tu)` aby (osi! gn!1) dobro, a nie

pot$ pienie”, albo gdy znów b$ d! tak mówi1:` „Gdyby&my si$ nieurodzili w ciele, nie poznaliby&my grzechu”.

(25) Zbawca odrzek : „Prawdziwie, s! to tacy,` których nie miej zaludzi, ale zaliczaj ich jakby [do]` zwierz! t, gdy/ tak jak zwierz$ ta

po/eraj! si$ ̀ wzajemnie, w ten sam sposób ludzie tego rodzaju` po/eraj! si$ wzajemnie. Ale ci pozbawieni s! królestwa (30), poniewa/ miuj! rozkosz ognia i s! ̀ niewolnikami &mierci, uganiaj! si$ zsprawami nieczysto&ci` wypeniaj! /! dz$ swych ojców. Oni to b$ d! ̀

rzuceni w dó, do otchani i b$ d! poddani ka)ni` z powodu przymusu(wynikaj! cego) z gorzkiej zo&ci ich natury. (35) B$ d! wychostani,aby (w ko+cu) by1 wyp$ dzonym, w dó` do miejsca, którego nie znaj! .`B$ d! uwolnieni od (swych) czonków ale nie z powodu wytrwania -`[b$ dziesz w to ] w! tpi - i b$ d! si$ cieszy1 z tego` [ognia, gdy/ miuj! ]szale+stwo i ob$ d jako [gupcy] a (40) [p$ dz! ] za ob$ dem nie znaj! c[swego]` [szale+stwa], uwa/aj! si$ za m! drych [. . . ]` mio&1 ich ciaa[. . . ] (142,1) podczas gdy ich umys zwrócony jest ku ich samym i

my&l! (tylko)` o swych czynach. A oto pomie+ ich b$ dzie pali”`.



43

Odezwa si$ Tomasz i rzek : „ Panie, ten, który zosta` wyrzuconyspo&ród nich, co si$ z nim stanie ? Martwi$ (5) si$ bowiem bardzo otakich. Wielu bowiem jest im przeciwnych”.

Odrzek ` Zbawca i powiedzia: „Co stao si$ jasne dla ciebie ?”

Odrzek Juda, którego nazywaj! ̀ Tomaszem: „Ty, Panie, jeste& tym, któremu wypada` mówi1, ja za& ma ci$ sucha1”.Odpowiedzia (10) Zbawca: „Posuchaj tego, co ci mam do

powiedzenia` i uwierz w prawd$ . Ten, który sieje i to, co sieje` b$ dzierozwi! zane przez ich ogie+ - przez ogie+` i wod$ - i zostan! ukryci wgrobach ciemno&ci` a po dugim czasie zostan! ujawnione (15) owocezych drzew, gdy zostan! ukarane, gdy` zostan! zabici ustami zwierz! i` ludzi, pot$ g! deszczów i wichrów, powietrza` i &wiata, które &wieci

z góry”.Odrzek ` Tomasz: „Przekonae& nas prawdziwie, Panie (20)

Poznali&my w naszym sercu i jasne jest (dla nas), /e` tak to jest i /etwoje sowo jest bez zazdro&ci, te jednak` sowa, które wypowiadasz donas, s! &mieszne dla` [&wiata], do kr $ cenia nosem, poniewa/ tego` nie

pojmuj! . W jaki wi$ c sposób mamy pój&1 (25) aby im gosi1, skoro nielicz! si$ z nami` w &wiecie ?”

Odezwa si$ Zbawca i rzek :` „ [Zaprawd$ ] mówi$ wam, kto

posucha` waszej mowy i o odwróci (od was) swe oblicze, albo kr $ ci1 b$ dzie` nosem nad tym, lub wykrzywia1 b$ dzie wargi nad tym, (30)zaprawd$ mówi$ wam: ten zostanie wydany` archontowi wysoko&ci,temu, który panuje nad` wszystkimi mocami i jest nad nimi królem iten zawróci` go stamt! d, zrzuci z góry a/ do` otchani i zostanie

przytwierdzony w miejscu ciasnym (35) i ciemnym (tak, /e) nie b$ dzietam móg si$ obróci1, ani porusza1 si$ ̀ z powodu wielkiej g$ boko&citartaru i ci$/aru` gorzkiego piek a. Kto jest umocniony w [tych

rzeczach, które s! ]` [dostarczane] dla niego, je&li [ . . . ]` [. . . ] nie b$ dzie odpuszczone [jego] szale+stwo (i) [przyjmie] (40) [swój wyrok].{Tego], kto was prze&ladowa, wydadz! ̀ [w r $ ce] anioa, Tartarucha`[w pon! cym ogniu] który ich &ciga (143,1), gdy bicze ognia rzucaj! iskr $ po iskrze na` twarz tego, którego dr $ cz! . Je&li ucieka by nazachód, to` znajdzie tam ogie+, je&li zwróci si$ na poudnie, tak /e gotam znajdzie,` je&li zwróci si$ na pónoc, to opadnie goniebezpiecze+stwo (5) wrz! cego ognia. Nie znajdzie za& taki drogi na

wschód,` aby tam uciec i tak si$ uratowa1. Nie znalaz go bowiem wczasie, ` gdy przebywa w ciele tak, aby móg go znale)1 w dniu



45

Kim jest ten, który da wam so+ce` wschodz! ce nad wami, abyrozproszyo ciemno&1, która jest w was` i aby ukry1 t$ ciemno&1 isplugawion! wod$ ? So+ce (20) i ksi$/yc dodadz! wam zapachu,razem z powietrzem,` wiatrem, ziemi! i wod! . So+ce bowiem je&li nie`

wzejdzie nad ciaami, przemin! i niszczej! ̀ podobnie jak chwast itrawa. Je&li` za& so+ce wzejdzie nad nim stanie si$ mocny i zagusza(25) winn! latoro&l, je&li za& wzmacnia si$ ̀ winna latoro&l rzuca cie+ na chwasty` jak i na wszystkie inne trawy, które z ni! rosn! ̀ ta, gdy si$ rozrasta i powi$ ksza, zwykle przejmuje` dla siebie ziemi! , na którejwzrasta (30) i (tak) staa si$ panem nad ka/dym miejscem, na któryrzucia cie+.` Wówczas, je&li powi$ ksza si$ , staje si$ pani! nad ca! ziemi! ̀ i przyczynia si$ do (powi$ kszenia) urodzaju swego wa&ciciela

i (wtedy) podoba mu si$ ̀ ponad miar $ ; poniewa/ (inaczej) musia by ponie&1 wiele wysiku` z powodu chwastów, gdyby je wyrywa, a otowinna (35) latoro&l sama je usun$a, zdusia` je i tak wygin$yzrównane z ziemi! ”.

Wówczas` Jezus doda jeszcze i rzek im: „Biada wam` gdy/ nie przyj$ li&cie nauki, a ci którzy [j! chcieli]` [przyj!1} b$ d! si$ m$ czy1,gdy j! (im b$ d! gosi1 [poniewa/ to wy b$ dziecie] (40) [ ich &ciga1] i

pobiegniecie ku [waszym] sieciom` [wasnym i wy] b$ dziecie ich

zrzuca1 w dó` [przed ... i] b$ dziecie ich zabija1 codziennie (145,1) abymogli powsta1 z martwych. Bogosawieni, wy`, którzy wpierwrozpoznali&cie przeszkody i unikn$ li&cie` tego, co jest (wam) obce !Bogosawienie wy, z których` si$ szydzi i z którymi si$ nie liczy, z

powodu mio&ci (5) któr ! wobec was ma pan wasz ! Bogosawieni`wy, którzy paczecie i zasmuceni jeste&cie przez` tych, którzy nie maj! nadziei, gdy/ b$ dziecie uwolnieni ze` wszystkich wi$ zów.

Czuwajcie i módlcie si$ , aby&cie nie pozostali` w ciele, lecz

/eby&cie wyszli z gorzkich wi$ zów (10) /ycia, a gdy modlicie si$ ,znajdziecie` odpocznienie, gdy/ pozostawili&cie (ju/) za sob! cierpienie i` szyderstwa. Gdy za& wyszli&cie z cierpie+ i` dozna+ ciaa,znajdziecie odpoczynek` ze strony Dobra i b$ dziecie królowali razem zkrólem (15) zjednoczeni z nim, gdy/ i on jest zjednoczony z wamiteraz i` na wieki wieków”. Amen.` Ksi$ ga Tomasza`. Atleta pisze` dodoskonaych (20)

Pami$ tajcie o mnie moi bracia` w waszych modlitwach`. Pokój

&wi$ tym` i duchowym.



46



49

(6) Juda [powiedzia]: „Panie (5) [chc$ poj!1 wszystkie] sprawy [te,które s! w] tych Maych. Je&li [...], to gdzie wtedy b$ d! ? [...] nie

b$ dzie. Duch za& [...]?” (10).(7) Pan [rzek do niego:] [...]b$ d! c w [...] przyjm! ich. Ci za& nie umr !

[...] nie b$ d! zniszczeni, gdy/ poznali (15) [swoich] partneróworaz tego, który ich przyjmie. Prawda bowiem szuka m! drego isprawiedliwego.”

(8) Zbawca [powiedzia}: „Lamp! ciaa jest umys5. Jak dugo (20)[to, co jest w] tobie jest uczciwe [to jest: twoja wiara] (tak d ugo)wasze ciaa s! &wiato&ci! . Jak dugo wasze serce jest ciemno&ci! ,tak dugo &wiato&1 (126,1) której w was oczekujecie [daleko jestod was]. Ja wezwaem [was do siebie], bo chc$ pój&1, aby

[...moje] sowo zostao [w&ród was przyj$ te]. Oto wysyam je dowas”6.(9) Rzekli mu uczniowie: [Panie], kim jest ten, który szuka, albo [kim

jest ten, który] odsania?”(10) [Pan] rzek : „Kto szuka [ jest tak /e tym, który] (10) odsania”.(11) Mateusz rzek do niego: „[Panie, podczas] gdy ja [ci$ sucham] i

mówi$ (z tob! ), to kim jest ten, który [mówi lub kim] ten, którysucha?”

(12) [Pan] mu odrzek : (15) „Ten, który mówi, jest tym, który sucha, aten, który widzi jest tym, który odsania”.

(13) Maria rzek a: „Panie, oto nosz$ ciao, sk ! d pochodzi to, /e (20) raz pacz$ , albo sk ! d to jest, /e si$ &miej$ ?”

(14) Pan rzek : „Ciao pacze z powodu swoich czynów i z tego, co pozostaje, ale umys &mieje si$ z powodu (127,1) [owoców]ducha. Je&li ko& nie [stoi] w ciemno&ci, b$ dzie móg widzie1

[&wiato&1]. Pouczam was [kto nie ma] &wiata, jest ciemno&ci! .(5) [Je&li kto& nie] stan! w [ciemno&ci] nie mo/e zobaczy1 &wiato&ci. [Synowie za&] k amstwa, zostali zabrani z [...] [...] wyza& b$ dzie [...wejdziecie do &wiato&ci] i (10) [...] istnie1 na wieki,[...] [...] wobec kogo& [..na] wieki. Wówczas [kara1] was b$ d! (15)[wszystkie] moce, które s! u góry i które s! na dole. W

5 Por. EvThom 24.6 Por. J 16,5-7.



50

tamtym miejscu b$ dzie pacz i [zgrzytanie] z$ bów z powoduko+ca ich wszystkich”7.

(15) Juda powiedzia: „Powiedz (20) [nam] Panie, zanim [niebo i]ziemia powstay8, co byo [przed nimi] [...]?

(16) Pan rzek : „Ciemno&1 i woda i (128,1) duch, który unosi si$ nad[wod! 9. Ja] za& [zaprawd$ ] mówi$ wam, czego szukacie [ i o co pytacie], oto [jest] (5) w&ród was i [ma] moc i tajemnic$ [...]ducha, gdy/ z [ niego si$ wywodzi]. Zo jednak wyst! pio [ abyzniszczy1] prawdziwy umys [na wieki]. (10) Oto [dlaczego Zo]nie mogo [mie1 trwao&ci]”.

(17) [Juda] powiedzia [do niego]: „Panie, powiedz nam [o duszy],gdzie si$ znajduje i umys (15) prawdy, gdzie przebywa?”

(18) Pan [rzek ]: „Ogie+ ducha powsta po&rodku ich dwojga, dlategoruch si$ (mi$ dzy nimi) pojawi. I powsta w&ród nich (20)

prawdziwy umys. Je&li czowiek wzniesie swoj! dusz$ do góry,wtedy i on [b$ dzie] wysoko”.

(19) Mateusz za& zapyta [go]: (129,1) „[Czy to nie obrzezanie], które przyj! [umys prawdziwy] i czy to ono uczynio [go mocnym?”10

(20) Rzek ] Pan: „[...jest]mocniejsze od was (5) [...] od was [wszystko,co] post$ puje [za wami] i wszystkie sprawy [...] waszego serca.Jak bowiem wasze serca zaistniay, które nie (10) [...], w tensposób b$ d! w stanie pokona1 moce, które s! z góry i te, które s! zdou. [Ale oto] mówi$ wam: [kto] ma si$ , powinien z niezrezygnowa1 i nawróci1 si$ a [wybrany niech] (15) szuka iznajdzie i niech si$ [weseli]”11.

(21) Juda rzek : „Oto widz$ , /e ka/da rzec istnieje [tak, jak] znaki na[ziemi]12. Dlatego powstay w ten sposób”

(22) (20) Pan [rzek ]: „Gdy Ojciec ustanawia &wiat [zebra] wody zniego. {Wtedy jego] Logos z niego wyst! pi. (130,1) Istnia wwielu [cierpieniach?]. By jednak wy/ej od tej drogi [gwiazd],

7 Por. Mt 8,12; 13,42.50; 22,13; 24,51; 25,30; 5k 13,28.8 Por Rdz 1,1.9 Por. Rdz 1,2.10 Por. EvThom 53 i Rz 2,25-29.11 Por. EvThom 2.12 Albo „na [niebie]”.



54

(44) Rzek im: „W czym chcecie te (objawienie) wiedzie1?, [w ] jakim& objawieniu, które przeminie albo (15) w objawieniu wiecznym?” I

powiedzia ponownie: „Walczcie i ratujcie tego, który jest w stanie pój&1 za [wami ], poszukujcie go i mówcie przez nieb, aby (20)

ka/da rzecz, której szukacie, z wami moga si$ zgadza1. Ja bowiem mówi$ wam: Prawdziwie w was przebywa Bóg (138,1)/ywy [ jak i wy /ywymi jeste&cie ] w nim.

(45) Juda {powiedzia]: „Zaiste chc$ [ wiedzie1 wszystko”(46) Rzek ] mu Pan [„Bóg] /yj! cy (5) istnieje [ nie w tym miejscu]

caym w braku [...]”(47) Juda [powiedzia]: „Kim jest ten, który [nami rz! dzi ]?(48) Pan rzek : „[Oto s! ] wszystkie rzeczy, które istniej! [...] pozostae

za& (10) to te, ponad którymi wy jeste&cie”.(49) Juda rzek : „Oto archonci s! w niebie nad nami. Czy to oni s!

tymi, którzy panuj! nad nami?”(50) Pan powiedzia: „To (15) wy b$ dziecie panowa1 nad nimi15, ale

gdy odrzucicie od siebie zazdro&1 po&ród was, wtedy przywdziejecie na siebie &wiato&1 i wejdziecie do komnaty (20)weselnej”16.

(51) Juda powiedzia: „W jaki sposób b$ d! nam dostarczone te szaty(weselne)?”

(52) Pan powiedzia: „Niektórzy b$ d! wam przynosi1 a niektórzy b$ d! [wam] zabiera1. (139,1) To ci, którzy b$ d! wam dawa1 waszeszaty. Któ/ bowiem [b$ dzie] w stanie osi! gn!1 to miejsce, którego

jest godzien? Ale dano szaty /ycia (5) czowiekowi, to on znadrog$ , któr ! b$ dzie kroczy. A jest to trudne (nawet) dla mniesamego, aby j! osi! gn!1”.

(53) Maria rzek a: „Podobnie dotyczy to za na codzienny dzie+, alerobotnik (10) godzie+ jest swego po/ywienia17, a ucze+ nie jest

podobny do swego nauczyciela”18. Sowo to powiedziaa jakokobieta, która wszystko zrozumiaa.

15 Por. 1 Kor 6,3.16 Por. EvThom 75.17 Por Mt 10,10; 5k 10,7; 1 Tm 5,18.18 Por. Mt 10,25. a tak /e J 13,16.



55

(54) Uczniowie rzekli do niego: „Czym jest penia i (15) czym jest brak?

(55) Rzek im: „To wy jeste&cie z peni, a przecie/ jeste&cie w miejscu,które jest brakiem, a oto jej &wiato&1 wylaa si$ (20) na mnie”.

(56) Mateusz powiedzia: „Powiedz mi, Panie, w jaki sposób umarliumieraj! i w jaki sposób /ywi /yj! ?”(57) (140,1) Pan rzek : „Zapytae& mnie o sowo [prawdziwe], o to,

czego oko nie widziao19 ani ja nie syszaem poza tob! . Mówi$ to wam: je&li zostaje odsuni$ te to, (5)co porusza czowieka,(czowiek) mo/e by1 nazwany umar ym i je&li /yj! cy opu&ci to, comartwe, zostanie nazwany /ywym”.

(58) Juda powiedzia: „Dlaczego wi$ c z powodu prawdy zabijaj! i

/yj! ?”(59) Pan rzek : „Ten, kto jest z prawdy, nie umiera, a kto pochodzi od

kobiety, umiera”20.(60) Maria rzek a: (15) „Powiedz mi Panie, dlaczego zst! piam na to

miejsce, aby zyska1, czy aby straci1?”(61) Pan rzek : Ukazujesz nadmiar Objawiaj! cego”21.(62) Maria rzek a do niego: (20) „Panie, czy jest miejsce, które le/y

odogiem, albo mu brakuje prawdy?”(63) Pan rzek : „To miejsce, w którym mnie nie ma”.(64) Maria rzek a: „Panie, jeste& l$ kiem i podziwem (141,1) a

jednocze&nie ogniem, który pochonie tych, którzy ci$ nie znaj! ”.(65) Mateusz powiedzia: „Dlaczego nie udajemy si$ natychmiast do

odpoczynku?”(66) Pan (5) rzek : „Gdy tylko odo/ycie te ci$/ary”.(67) Mateusz rzek : „ W jaki sposób may przy! czy si$ do wielkiego?”(68) Pan rzek : „Gdy pozostawicie (10) czyny za sob! tak, /e nie b$ d!

mogy i&1 za wami, wtedy udacie si$ na odpoczynek”.(69) Maria rzek a: „Chc$ pozna1 ka/de dzieo, jak istnieje”.

19 Por EvThom 17 i 1 Kor 2,9.20 Por. Ewangelia Egipcjan: Klemens Al. Stromata III, 45,3; 64.1. Wypisy z

Theodota 67,2-4 ( Klemens Al. Wypisy z Theodota, Kraków 2001, s.68).21 Termin „menytes” na okre&lenie Jezusa por. Klemens Al. Stromata V,34.1.



56

(70) Pan (15) rzek : „Kto b$ dzie szuka /ycie : tym bowiem jest ichkrólestwo. Odpoczynek tego &wiata jest zudny a jego zoto isrebro zwodnicze”22.

(71) Rzekli mu jego (20) uczniowie: „Co powinni&my robi1, aby nasze

dzieo byo doskonae?”(72) Pan rzek : „B! d)cie przygotowani na wszystko. Bogosawionyczowiek, który znalaz (142,1) wojn$ i zobaczy walk $ na wasneoczy [...] nie zabija ani nie zosta zabity, lecz wyszed jakozwyci$ zca”.

(73) Juda rzek : „Powiedz mi, Panie, jaki (5) jest pocz! tek drogi?”(74) Rzek : „Mio&1 i dobro, Gdyby jedno z tych byo w&ród archotów,

nie byoby w&ród nich nigdy za”.

(75) Mateusz rzek : „Panie, (10) mówie& nieustannie o ko+cuwszystkiego”.

(76) Pan rzek : „Wszystkie sprawy, o których wam mówiem, poj$ li&cie i przyj$ li&cie je w wierze. Je&li je poznali&cie, to s! wasze (15) je&li nie (poznali&cie), to nie s! wasze”.

(77) Rzekli mu: „Czym jest o miejsce, do którego pójdziemy?”(78) Pan rzek : Miejsce, które mo/ecie osi! gn!1, znajduje si$ tam,

przed wami”.(79) (20) Maria rzek a: „Czy ka/da rzecz jest tak zbudowana, /e si$ j! widzi?”

(80) Pan rzek : „Powiedziaem wam: kto widzi, mo/e odsoni1”.(81) Zapytali go jego uczniowie, których byo dwunastu: „Nauczycielu

(143,1) brak troski [...] poucz nas o [...]”(82) Pan rzek : „[Je&li pojmiecie] rzeczy, o których [wam]

powiedziaem, wtedy b$ dziecie nie&miertelni, gdy/ [zachowacie]

ka/d! rzecz”.(83) Maria rzek a: „Jedno, jedyne sowo chc$ powiedzie1 Panu o

tajemnicy prawdy. Stan$ li&my ju/ w niej, a (10) przecie/ (nadal) jeste&my jawni dla kosmicznych (bytów)”.

(84) Juda powiedzia do Mateusza: „Chcemy wiedzie1, jaki to jestrodzaj ubrania, który przywdziejemy na siebie, gdy b$ dziemywychodzi1 ze zniszczenia (15) ciaa”.

22 Por. Jk 5,3.



57

(85) Pan rzek : „Archonci i zarz! dcy maj! szaty przej&ciowe, s! onenietrwae, wy za& jako dzieci prawdy macie przyj!1 (20) na siebienie szaty przej&ciowe, lecz mówi$ wam: b$ dziecie bogosawieni,gdy z nich si$ rozbierzecie23. Bo nie jest to /adna wielka rzecz

(144,1) [odrzuci1 ] to, co jest zewn$ trzne”.(86) [Juda] rzek : „Mówi$ i przyjmuj$ [...]”(87) Pan rzek : „[Ten, kto] waszego Ojca (5) [przyj! jako My&l]”.(88) Maria rzek a: „Jaki to rodzaj ziarna gorczycy?24 Czy jest on z

nieba czy z ziemi?”(89) Pan rzek : „Gdy Ojciec ustanowi dla siebie (10) kosmos

pozostawi wiele (do zrobienia) przez matk $ Peni. Dlatego siejeon i dziaa”.

(90) Juda powiedzia: „Powiedziae& to nam z Umysu prawdy. Gdymodlimy si$ (15), to w jaki sposób mamy si$ modli1?”

(91) Pan rzek : „Módlcie si$ w miejscu, gdzie nie ma kobiety”.(92) Mateusz rzek : „Gdy powiedzia nam „módlcie si$ w miejscu

gdzie nie ma kobiety” (to oznacza): zniszczcie (20) dzieakobieco&ci25 i to nie dlatego, /e jest inne narodzenie, lecz, /e ju/ zaprzestan! rodzi1”.

(93) Maria rzek a: „Czy nie zostan! zniszczone w wieczno&ci?”(94) Pan rzek : „Ty jeste& t! , która wie, /e b$ d! rozwi! zania (145,1) i/e zostan! zniszczone ponownie dziea kobieco&ci na [tymmiejscu]”26.

(95) Juda powiedzia [do] Mateusza: „Zostan! rozwi! zane dziea (5)kobieco&ci. [Wówczas] archonci b$ d$ [wzywa1 swoje miejsca] a(my) b$ dziemy w ten sposób przygotowani do nich”.

(96) Pan rzek : „Czy ogl! daj! was, czy raczej ogl! daj! tych, którzy

(10) was przyjmuj! ? Oto sowo prawdziwe wyjdzie od Ojca kug$ boko&ci w milczeniu i byskawicy, która rodzi. Widz! go albomog! co& przeciw niemu? Ale wy (mo/ecie) wi$ cej. (15) Wyrozpoznali&cie drog$ , której ani anioowie ani moce, nie poznay.Lecz jest to (bardziej droga) Ojca i Syna. Oni bowiem dwaj [s! ]

23 Por. EvThom 37.24 Por Mt 13,3; Mk 4,30-32; 5k 13,18 EvThom 20.25 Por. Ewangelia Egipcjan: Klemens Al. Stromata III,63,1.26 „Miejscem” jest &wiat doczesny.



60

Oto ujrzaem w czwartym niebie anioów swego rodzaju podobnychdo Boga. Zobaczyem jak ci anioowie wydobywali dusz$ z ziemi (10)umar ych. Umie&cili j! u wej&cia do czwartego nieba. Anioowiewymierzali jej chost$ . Dusza za& odpowiadaa w te sowa: „Jaki grzech

popeniam (15) na &wiecie?”. Odpowiedzia celnik, który siedzia wczwartym niebie, mówi! c : „Nie godzio si$ tobie popenia1 tychwszystkich niesprawiedliwo&ci w &wiecie (20) umar ych”. Duszaodrzek a w te sowa: „przyprowad) &wiadków, nich ci powiedz! , w

jakim ciele popeniam niesprawiedliwo&1” [„chcesz] /eby przynie&1 ksi$ g$ , /eby j! odczyta1 ?”. I przyszli trzej &wiadkowie. Odpowiedzia

pierwszy mówi! c: „Czy i ja nie zaistniaem w jakim& ciele ? O drugiejgodzinie [przyszedem i ] powstaem przeciw tobie (21,1) a/ znalaza&

si$ w gniewie, zo&ci i zawi&ci”. A drugi odezwa si$ i rzek : „Czy i janie byem (5) na &wiecie ? Wyszedem okoo pi! tej godziny iwidziaem ci$ i po/! daem ciebie”. Ale teraz uwa/aj, oskar /am ci$ z

powodu morderstwa, które popenia&”. Odezwa si$ i trzeci (10)mówi! c: „Czy nie ja przyszedem do ciebie o dwunastej godzinie dnia,gdy so+ce ma ju/ zachodzi1 ? Daem ci ciemno&1 a/ sko+czyszgrzeszy1”. (15) Gdy duszy to usyszaa popatrzya w dó i bardzo si$ zasmucia. Potem popatrzya w gór $ i wtedy wrzucili j! w dó. (20) I

znalaza si$ w ciele, które zostao dla niej przygotowane. I oto ich&wiadectwa zostay spenione.Ja za& popatrzyem w gór $ i zobaczyem Ducha, który mówi do

mnie (25): „Pawle, chod), podejd) do mnie”. Ja za& w$ drowaem iotworzya si$ brama i wszedem do pi! tego nieba. Zobaczyem (wtedy)towarzysz! cym mi (30) apostoów id! cych ze mn! (22,1) dok ! d Duch znami chodzi. I zobaczyem jakiego& strasznego anioa w pi! tym niebie,który trzyma /elazn! lask $ w swej r $ ce3. (5) Byo z nim jeszcze trzech

anioów. I spojrzaem na ich twarze. Oni za& wspózawodniczyli zesob! . Mieli bicz w swych r $ kach i p$ dzili dusze (10) na s! d. Ja za& szedem z Duchem. I otwarto mi bram$ . Wi$ c weszli&my do szóstegonieba. I zobaczyem towarzysz! cych mi apostoów (15) id! cym zemn! . A Duch &wi$ ty prowadzi mnie na ich czele. Popatrzyem w gór $ i zobaczyem ogromne &wiato, które &wiecio w dó, a/ do pi! tegonieba. Odezwaem si$ (20) do celnika, który by w szóstym niebie w te

3 Por. Ap 19,15.



61

sowa: „Otwórz mnie i Duchowi &wi$ temu, który jest przede mn! ”.Otworzy mi bram$ siódmego nieba.

(25) [Zobaczyem] starego czowieka [podobnego] do &wiato&ci,którego [szaty] byy biae. [Jego tron, który by] w siódmym niebie [by

siedemkro1] ja&niejszy od so+ca4 (30). Odezwa si$ (23,1) ów starzecmówi! c w te sowa do mnie: „Dok ! d chcesz i&1, Pawle, bogosawionyi wybrany ju/ w onie matki ?” (5) Ja za& spojrzaem na Ducha, a tenskin! mi gow! mówi! c do mnie: „rozmawiaj z nim”.Odpowiedziaem zwracaj! c si$ do starca: Chc$ wej&1 do miejsca, (10)z którego pochodz$ . Odpowiedzia mi starzec: „Sk ! d wi$ c jeste& ?”Odrzek em wi$ c w te sowa: Chc$ doj&1 do &wiata tych, którzy umarli,aby zabra1 do niewoli (15) t$ niewol$ , któr ! oni uczynili niewol! w

czasie niewoli babilo+skiej5. Odpowiedzia mi starzec mówi! c: „W jaki sposób b$ dziesz móg (20) oddali1 si$ ode mnie ? Spójrz i zobaczte wadze i te moce” . Wówczas Duch odezwa si$ Duch mówi! c: „Dajmu znak, który trzymasz w r $ ce i (20) wypu&cie ci$ ”. I wtedy daemmu znak. On odwróci sw! twarz w dó, ku swemu stworzeniu, wstron$ tych, którzy byli jego mocami.

I wtedy otworzyo si$ siódme (30) niebo i weszli&my do (24,1)Ósmego. Zobaczyem dwunastu apostoów. Oni pozdrowili mnie i

weszli&my do dziewi! tego nieba. (5) Pozdrowiem wszystkich, którzy byli w dziewi! tym niebie i weszli&my do dziesi! tego nieba. Ja za& pozdrowiem towarzysz! cego mi Ducha. Apokalipsa Pawa (24,9).

4 Por Dn 7,9.13.5 Por. Ef 4,8b-10.



67

odwagi [...]’ a oni staj! si$ [...] (5) mojej duszy. Jest inne jeszcze pouczenie’ o które ci$ prosz$ : kim s! owe [siedem]’ kobiet, które staysi$ ’ twoimi uczennicami ? Bo oto’ bogosawi ci$ ka/da (10) kobiet. Jaza& zdumiewam si$ , ‘ w jaki sposób naczynia’ tak sabe stay si$ mocne

w pojmowaniu’ które jest u nich”. Odrzek ’ Pan: „Susznie[powiedziae& ?...]’ [...25-29...] (39) [...1-2...]’ duch [...]’ duch rozumu,duch (5) rady i [...] w nich [...]’ duch [...] duch’ gnozy [...] w nich’

boja)ni [...] podczas gdy przechodzili&my’ przez rejony tego (10)archonta, którego’ [nazywaj! ] Adonaios’ [...] go i [...] i oto by bezgnozy’ [...] gdy wyszed z niego(15) my&la, /e ja jestem’ jego synem,

potraktowa’ mnie w tym momencie askawie, jakbym’ by jego synem.A wówczas’ zanim si$ objawiem (20) w tym miejscu, wyrzuci’ ich

spo&ród tego’ ludu, z tego [miejsca].’ Prorocy jednak nie [...]’ [...24-29...] (40) [...1-2...]’ [...] na ciebie.’ [Rzecze] Jakub: „Rabbi’ (5) [...]dla mnie’ ja [...] razem’ wszystkie. [ kim s! ci] spo&ród nich’ bardziej[...]”’ Rzecze Pan: „Jakubie (10) pochwalam ci$ [z powodu ?.../e]’kroczysz po ziemi razem z [...]’ Sowa, które razem [...]’ na [...] wyrzu1

bowiem z siebie [kielich], (15) ten, który jest gorycz! . S! ’ bowiem tacyw&ród [archontów]’ co powstan! przeciw tobie. Ty bowiem’ zacz!e&

poznawa1 ich korzenie’ od pocz! tku a/ do ko+ca. Odrzu1 (20) od

siebie cae bezprawie’ i uwa/aj, /eby nie burzyli si$ przeciw tobie.Je&li’ wypowiesz te sowa (wa&ciwego0’ pojmowania, wtedy przekonaj te(25) cztery]: Salome, Mariam’ [Mart$ i] Arsinoe’ [...27-29...] (41) [...1—5...]’ [...] gdy pochwyci je [...] dla mnie.’ Temu[zanosi] ofiary caopalne’ i [ofiarne] dary. Ja za& (10) [...] nie w tensposób, lecz’ [...] pierwociny nie[zniszczalne ?]’ [wznosz$ ] do góry’[...], aby tym samym’ objawia si$ moc (15) bo/a. Zniszczalno&1 wst! pia ku niezniszczalno&ci a’ dzieo kobieco&ci zst! pio w stron$

dziea m$ sko&ci’. Jakub rzek : (20) „Rabbi, to na owe trzy’ rzuciyswoje [...]’ poniewa/ s! pogardzani i’ prze&ladowani [...]’ [...24-29...](42) [...1-4...] (5) [Pan rzek : „Jakubie], oto’ [przekazaem ci]wszystkie’ rzeczy [...], a nikomu’ nie [...], ty bowiem otrzymae& [pierwociny] (10) gnozy i [wiesz]’ teraz, czym jest owo [miejsce], poktórym’ w$ drujesz [...]’ znajdziesz [...]’ Ja za& odejd$ . (15) Objawi$ to,‘ gdy/ uwierzyli w ciebie, aby’ byli przekonani - Bogosawie+stwo’ izbawienie dla nich - i tak’ to objawienie si$ ujawni”. (20) W tym

momencie poszed’ a nawet upomnia’ Dwunastu i wyrzuci’ z nich t$ pewno&1’ [ z powodu] drogi gnozy [...25-29...] (43) [...1-6...]’ [...] a



73

[...] lecz’ [...26-28.../e] (53,1) podj! si$ , a nie [zrozumia]’ tego, ani ci,którzy przybyli’ gdy zostali wysani przez’ niego, aby dokona1 tego[stworzenia], (5) które jest tutaj. Potem jednak,’ okryje si$ wstydem,zatrwo/y si$ -’ gdy/ jego wysiek, daleki’ od eonów, jest daremny. I’

jego dziedzictwo oka/e (10) si$ znikome, chocia/’ dumny by niego, /e jest wielkie. Jego’ dary nie s! dobre.’ Jego obietnice za& (15) s! zymiradami. Ty za&’ nie wyszede& z jego zmiowania, ‘ przeciwnie, stosuje’

przemoc przeciw tobie. Chce’ nam wymierzy1 bezprawie i (20) b$ dzie panowa przez jaki& czas,’ który mu zosta przydzielony. Jednak’zrozum i poznaj Ojca,’ który ma miosierdzie, ‘ Tego, który nie przyj! dla siebie (25) dziedzictwa, którego ani nie obliczono, ani’ nieograniczono przez jakie& dni’, ale przeciwnie, które istniej jako [dzie+]’

wieczny, razem ze [&wiato&ci! ] (30) A istnieje na [...] (54,1) [niemo/e] poj!1’ [siebie samego] i posu/y ‘[si$ tylko nimi], bo nie pochodzi’ on od nich. Dlatego (5) przeklina, dlatego wynosi’ si$ nadnich, aby nie odrzucono’ go. Dlatego jest wywy/szony’ ponad tymi,którzy s! ni/ej, ‘ na których spogl! da si$ z góry aby si$ (10) w nichudoskonali1. Gdy za& wzi!’ w niewol$ pochodz! cych od’ Ojca,

pochwyci ich’ i stworzy ich tak, /eby byli podobni’ do niego. I ciwa&nie (15) pozostaj! z nim. Ja widziaem z wysoka tych, którzy (tak

wa&nie) powstali’ i ukazaem’ w jaki sposób powstali i’ zostalinawiedzeni’ gdy (20) znale)li si$ w innej postaci. I’ rozpoznaem wtych, których znam,’ w jaki sposób ja sam istniej$ ’ gdy si$ (tu)objawiem.’ W obecno&ci tych, którzy (25) powstali, dokonaj! ’[wyj&cia], gdy/ ja wiem,’ w jaki sposób podj$ li si$ [zst! pi1] na tomiejsce (55,1), aby móg si$ zbli/y1 do [mnie]’: [na sposób] maychdzieci [lecz]’ [ja chc$ ] si$ objawi1’[przez] ciebie oraz [ducha] (5)[mocy] i to objawi1 si$ ’ tym, którzy s! twoimi. Otwieraj! ’ dobr ! bram$

dzi$ ki’ tobie - ci, którzy chc! wej&1 do &rodka.’ I powracaj! , aby (10)móc kroczy1 drog! , która’ prowadzi ku tej bramie, i aby’ [móc] post$ powa1 za tob! tak aby mogli wej&1’ [ i aby& ty] ich wprowadzi imóg da1 ka/demu zapat$ , która mu przypada. (15) Ty jednak nie

jeste& zbawc! , ‘ ani dobroczy+c! dla’ obcych. Jeste& o&wiecicielem’ izbawc! ’ tych, którzy s! moimi, a teraz (20) i twoimi. Ty powiniene&

przekaza1 (im) objawienie i wy&wiadczy1 dobro’ w&ród nichwszystkich. Ciebie nale/y’ podziwia1, z powodu wszystkich (dzie)

mocy.’ Ty jeste& tym, którego sawi! (25) niebiosa. Ty jeste& tym,’któremu zazdro&ci1 powinien ten, który’ nada sobie imi$ „Pan”’ dla



74

ciebie. Ja za& jestem’ [...29-30...]’ [ ci, którzy istniej! w zapomnieniuto,] (56,1) ci, którzy przyjmuj! pouczenia o tych (sprawach) razem ztob! .’ [ To z powodu ciebie zostan! pouczeni’ o nich i osi! gn! odpoczynek.’ [To z powodu] ciebie osi! gn! panowanie (5) i stan! si$

królami. Z powodu [ciebie]’ zostanie okazane miosierdzie tym,którzy’ miosierdzia dost! pi! . Ty bowiem tak, jak’ pierwszy przyj!e& ubranie’ tak ty tak /e jako (10) pierwszy zostaniesz obna/ony. I stanieszsi$ ’ takim, jakim bye&’ zanim zostae& obna/ony”. Wówczas ucaowa (15) mnie w usta, obj! mnie’ mówi! c: „Umiowany mój,’ oto objawi$ ci (rzeczy), których’ niebiosa nie poznay ani (20) ich archonci. Oto’objawi$ ci (rzeczy), których nie’ pozna ten, który unosi si$ ’ pych! [gdy mówi] (25) [„Ja jestem’ Bogiem i nie ma] (57,1) innego poza

mn! ”. A czy ja nie /yj$ ?’ Bo i ja jestem Ojcem. Czy ja’ nie mam mocyw sobie ponad wszystkim ?1 [Oto] objawi$ ci (5) wszystkie (sprawy).Umiowany mój !’ zrozum i poznaj, aby&’ móg wyj&1 z tego ciaa tak,‘ jak ja (wyszedem). Oto’ objawi$ ci to, co (10) ukryte. Teraz za& wyci! gnij sw! ’ r $ k $ , teraz obejmij mnie” ‘ I gdy tylko wyci! gn!emmoje’ r $ ce, nie znalazem go’ takim, jak s! dziem. Przeciwnie’nast$ pnie go (znów) usyszaem’ gdy mówi: „zrozum i’ obejmijmnie”. Wtedy’ zrozumiaem. Ogarn! mnie l$ k a’ (przecie/)

ucieszyem si$ wielk ! rado&ci! . (20) Dlatego mówi! do’ was: „wys$ dziowie, zostali&cie’ os! dzeni” i znów „nie’ okazali&cie lito&ci, aleokazano lito&1’ wobec was. Otrze)wiejcie i (25) [rozpoznajcie go.Gdy/]’ kim innym jest ten, którego’ [os! dzili&cie. ‘ Wy jednak niemogli&cie my&le1] (58,1) To wy nie dost! pili&cie wiedzy. Bo on by tym,’ którego nie zobaczy’ ten, który stworzy (5) niebo i ziemi$ , gdy/

by ponad nim. On ty tym’, który jest /yciem. On by’ &wiato&ci! . By tym,’ który b$ dzie (10) i tym, który ponownie wyznaczy’ koniec dla

tego, co’ miao pocz! tek i (wyznaczy) pocz! tek’ dla tego, co dojdzie doko+ca.’ On by Duchem -wi$ tym (15) i Niewidzialnym’, tym, który niezst! pi’ na ziemi$ . On by’ dziewic! i tym,’ komu przydarza si$ to, coon zechce. (20) Ja sam zobaczyem’ go, /e nie ma /adnej szaty na’sobie. To, co chce’ staje si$ dla niego’ [...25-27...] (59,1) porzu1cie t$ surow! drog$ ’ która ma wiele postaci’ i kroczcie w zgodzie z tym,który chce’ /eby&cie stali si$ wolnymi (5) razem ze mn! , gdy tylko

przezwyci$/yli&cie ‘ wszelkie panowanie. On bowiem nie b$ dzie

s! dzi’ was z powodu tego, co uczynili&cie’ lecz oka/e wammiosierdzie. To nie wy’ bowiem to uczynili&cie, lecz ten (10) który



76

za dugie (5) lecz niech dzie+ twojej &wiato&ci zaby&nie nade mn! .’Wyprowad) mnie na miejsce mojego zbawienia, ‘ uwolnij mnie odmiejsca, które jest dla mnie obce, ‘ nie dozwól by aska twa bya wobecmnie daremna, ‘ ale niech czysta si$ stanie twoja askawo&1. (10)

Uratuj mnie od zej &mierci.’ Ty bowiem jeste& /ywotem /ycia.’Wyprowad) mnie /ywego z grobu’, gdy/ /yje we mnie twa aska. ‘Uratuj mnie od grzesznego ciaa (15) gdy/ skierowaem si$ z caej mejsiy ku tobie.’ Uratuj mnie od poni/aj! cego wroga.’ Nie wydawaj mniew r $ k $ twardego s$ dziego. ‘ uratuj mnie od grzechu, ‘ odpu&1 miwszystkie winy dnia mojego, (20) gdy/ w tobie ja /yj$ , ‘ a we mnie/yje twoja aska. ‘ Odrzuciem wszystko’ a uznaem tylko ciebie. ‘uratuj mnie od zego udr $ czenia (25). Teraz nadszed czas i ta godzina.

‘ Duchu &wi$ ty ! ze&lij mi ratunek’ O &wiato&ci ze &wiato&ci, daj miwieniec’ w mocy niezniszczalnej na wieki”.(30) Gdy wypowiedzia to,zamilk . [Jego]’ mowa za& [zostaa spisana a ]’ nast$ pnie [...] Sowo[...].



77

Dzieje Piotra i Dwunastu Aposto)ów

(NHC VI,1, p. 1,1-12,22)

(tumaczenie: Wincenty Myszor, -l! skie Studia Historyczno Teologiczne29(1996), s. 298-302)

(1.(1)[...] który [...]`[...]wypowied)[...]`[...]Stao si$ , /e[...]`[...]nasspo&ród [...]`[...](5) [...]apostoowie[...]`[...]zostali&my zwi! zani[...]`[...]ciaa, inni za& troszcz! si$ w swych`sercach. W naszych sercach

byli&my (10) zjednoczeni. Poddali&my si$ wykonaniu`posugi, któr ! zleci nam`Pan i przeprowadzili&my`zebranie w&ród nas.`Wyszli&my nad morze wedug (15) stosownej chwili, którazaistniaa`dla nas przez Pana. Znale)li&my`statek, który przybija do

brzeguì przygotowywa si$ do wypyni$ cia`. I porozmawiali&my zmarynarzami (20) statku, aby&my mogli z nimi wyj&1.Òni za& okazali wielk ! ̀ uprzejmo&1 wobec nas, stosownie` do postanowie+ danych przez Pana`. Wobec tego, gdy wypyn$ li&my w morze (25)

postawili&my /agiel, przebyli&my tak dzie+ ì noc. Nast$ pnie jednak`wiatr zacz! wia1 przeciw statkowi` zawróci nas ku pewnemumaemu miastu`, które znajdowao si$ po&rodku morza. Ja (30) za&,Piotr, dowiadywaem si$ o nazw$ ̀ tego miasta w&ród niektórych`(ludzi) z owej miejscowo&ci, przy której` zatrzymali&my si$ w

porcie. Odpowiedzia ||(2,1) pewien czowiek spo&ród nich i rzek `,/e nazw! tego miasta jest` „Siedziba”, to jest „Umocnienie”`[...]”Cierpliwo&1” i [...] (5) dowódca w Tobie` wzi! ga! zk $

palmow! z portu”`. Nast$ pnie gdy wnie&li&my ` baga/ na brzeg, poszedem ` do miasta, aby zasi$ gn!1 [wiadomo&ci] (10) o jakim& miejscu zatrzymania si$ . Wyszed ` pewien czowiek, który nosi lnian! ` szat$ i przepasany by w biodrach ` i mia zoty pas

przepasany na sobie `. Mia tak /e przewi! zan! chust$ (15) na swej piersi, która zakrywaa `jego ramiona i osaniaa jego gow$ ̀ i jegor $ ce. Spojrzaem na tego ` czowieka, gdy/ by pi$ kny swoim `wygl! dem i swoj! postaw! . Widziaem (20) cztery cz$&ci jego `



78

ciaa: stopy jego ` nóg, cz$&1 jego ` piersi, donie jego ` r ! k oraz jegotwarz. Te bowiem (25) tylko mo/na byo zobaczy1. ` Pudeko naksi!/k $ , na swego ` rodzaju ksi!/ki byo w jego lewej r $ ce ` adrewniana laska styroksowa bya ` w jego prawej r $ ce. Jego gos

(30) rozbrzmiewa wolno, gdy mówi, ` a woa w kierunku miasta:`„Per y”, „per y” ! Ja za& ` sam my&laem, /e to jaki& czowiek ` z tamtego miasta. Powiedziaem (35) do niego: „Bracie mój i mój

przyjacielu” ! || (3,1) Odrzek zwracaj! c si$ do mnie:` „Susznie powiedziae&: „mój bracie ` i mój przyjacielu”. Czego spodziewasz `si$ ode mnie ?” Rzek em mu: `(5)„poszukuj$ miejsca dlazatrzymania si$ ` dla mnie i moich braci, gdy/ ` jeste&my obcymi wtym miejscu”. Rzek mi:` „Dlatego i ja sam powiedziaem na

pocz! tku ` „mój bracie i mój przyjacielu” (10) gdy/ i ja jestemobcym przyjacielem ` jak i ty”. Gdy to ` powiedzia zawoa:`„Per y”, „per y” !. ` Jego los usyszeli (15) bogacze tamtego miasta. `Wyszli ze swoich komnat ` ukrytych, inni za& ` spogl! dali tylko nakomnaty ` swych domów, jeszcze inni (20) patrzyli ze swoich `górnych okien i nie zobaczyli ` niczego w jego r $ ku, gdy/ ` nie mia ani torby podró/nej na plecach ` ani toboka przy swej szacie (25)ani przy swej chu&cie. W swej ` pogardzie dla ludzi nie zapytali ` go

(kim jest) w ogóle. On za& sam ` si$ im nie objawi. ` Wrócili doswoich (30) komnat mówi! c `: „ten czowiek drwi z nas” ` Jednak posuchali biedni ||(4,1) owego miasta jego gosu ` wyszli do tegoczowieka, który ` sprzedawa per y i rzekli ` mu:”postaraj si$ i

poucz nas (5) o tej perle, przynajmniej /eby&my zobaczyli ` j! nawasne oczy, jeste&my biedni ` i nie mamy dla tej ceny `, abyzapaci1 za ni! , ale poka/ (j! ) nam ` , /eby&my mogli naszym

przyjacioom powiedzie1, /e (10) widzieli&my per $ na wasne

oczy.” ` Odrzek im :”je&li ` to mo/liwe, to wejd)cie do mojegomiasta ` nie tylko poka/$ j! wam ` na wasne oczy, ale dam j! (15)wam za darmo. Posuchali wi$ c tylko ` biedni owego miasta ` irzekli: „Poniewa/ jeste&my ` /ebrakami, to wiemy, ` /e zwykle niktnie daje pere (20) /ebrakom, ale daje im chleb ` i pieni! dze, cozwykle przyjmuj! `.A teraz za& to tylko lito&1, /e chcesz da1 ` j! ,aby&my poznali ` t$ per $ na wasne oczy (25) i /eby&my powiedzielinaszym przyjacioom ` z dum! , /e widzieli&my ` per $ na wasne

oczy, gdy/ ` zwykle nie znajduje si$ jej w&ród biednych, zwaszcza `/ebraków tego rodzaju.” Odpowiedzia (30) im: „je&li to ` mo/liwe



81

rozpoznaj mnie (15) Piotrze” Odsoni si$ z okrycia, ` które mia nasobie i przez które ` zmieni si$ z powodu nas. Gdy ` objawi si$ nam

prawdziwie takim ` jaki jest, upadli&my na (20) ziemi$ , uczcili&mygo. ` Byo nas jedenastu uczniów. ` Wyci! gn! r $ k $ ,` nakaza nam

powsta1. Rozmawiali&my ` z nim pokornie. Gowy nasze (25)sk onili&my w zak opotaniu,` gdy powiedzieli&my: „Co ` chcesz,aby&my czynili ?, ale ` daj nam siy, aby&my czynili to, ` czegochcesz w ka/dym czasie” (30) Da im pudeko z ` lekarstwami orazszkatuk $ ` któr ! mia przy sobie ucze+; ` i da im pouczenia tegorodzaju, ||(10,1) mówi! c: „Id)cie do ` miasta, z którego wyszli&cie, `a które nazywa si$ „Siedziba”` „Trwanie w cierpliwo&ci” i uczcie (5)tam wszystkich, którzy uwierzyli ` w imi$ moje, gdy/ i ja

wytrwaem ` w trudach wiary. Ja sam ` dam wam wasz! zapat$ .`Biednym tego miasta dajcie to,(10) co potrzebne do tego, aby mogli/y1 ` a/ ja im dam to, co lepsze, ` to, o czym wam

powiedziaem:”dam ` wam to za darmo”. Odpowiedzia ` Piotr irzek mu: „ Panie (15) ty pouczye& nas, aby&my wyrzekali ` si$ &wiata i wszystkich ` rzeczy, które s! na nim; pozostawili&my je ` ztwego powodu, o pokarm tylko na jeden dzie+ ` si$ troszczymy.(20) Gdzie znajdziemy to, co konieczne, a co nakazujesz ` nam da1

ubogim ?” ` Pan odpowiedzia i rzek : ` „O Piotrze ! Byo bykonieczne, ` aby& zrozumia przypowie&1, (25) któr ! ciopowiedziaem. Czy nie wiesz, ` /e moje imi$ , o którym ci$

pouczyem` jest warto&ciowsze od ka/dego królestwa, ` a m! dro&1 Bo/a ` warto&ciowsza jest od zota, srebra (30) i kamieni o wielkiejwarto&ci ?”` I da im szkatuk $ ` z lekarstwami mówi! c:` „leczciewszystkich chorych` miasta, którzy wierz! ||(11,1) w imi$ moje”.Ba si$ Piotr ` zwróci1 si$ do niego po raz ` drugi. Zwróci si$ wi$ c

do tego, który ` by bli/ej niego, to jest do Jana:(5) „Ty zapytaj tymrazem”. Wówczas ` Jan odpowiedzia i rzek : ` „Panie, obawiamy si$ przed ` Tob! wypowiada1 wiele sów `, ale ty wymagasz od nas (10)/eby&my wykonywali t$ sztuk $ , a nie ` uczyli&my si$ przecie/ zaj$1 lekarskich. ` W jaki sposób b$ dziemy leczy1 ` ciao stosowanie dotego, co nam powiedziae& ? „` Odrzek mu: „Susznie` (15)

powiedziae&, Janie; wiem, ` /e lekarze &wiata, ` lecz! (tylko)&wiatowe (choroby). ` Lekarze za& dusz, ` lecz! serce. Leczcie wi$ c

(20) najpierw ciaa, aby ` przez nie powstay w nich ` moceuzdrawiania ` ich ciaa bez lekarstwa ` tego &wiata, i aby wam



82

uwierzono, (25), /e posiadacie moc dla uzdrawiania ` innych chorób,(chorób) serca. Bogaci ` ludzie miasta, ci, ` którzy nie uwa/ali zastosowne, ` aby mnie zapyta1, lecz (30) zadowolili si$ w swoim `

bogactwie i w swej pogardzie ` ludzi, z takimi (lud)mi) tego rodzaju

||(12,1) nie jadajcie w ich domu, ` ani nie bratajcie si$ z nimi, ` niechwam si$ nie przydarzy przychylno&1 ` dla nich, wielu bowiem (5)sprzyjao bogatym, poniewa/ ` sami grzesz! w ko&cioach ` iwytyczaj! drog$ innym ` dla popenienia (grzechów), ale wyrokujcie` o nich susznie, aby (10) zaszczytem zostaa otoczona ` wasza

p[osuga], a (tym samym) moje ` imi$ otrzymao chwa$ w `ko&cioach”. Wówczas odpowiedzieli ` uczniowie mówi! c: ”Tak,(15) to suszne, to jest ich zadanie ` do wykonania”. Upadli na

ziemi$ ` oddali mu cze&1. Nakaza im ` wsta1 i odszed od ` nich w pokoju. Amen. (20) Dzieje Piotra ` i Dwunastu ` Apostoów.



83

83

Apokalipsa Piotra

(NHC VII,3, p. 70,13-84,14)

(tumaczenie: Wincenty Myszor, -l! skie Studia Historyczno Teologiczne31(1998), s. 315-329; Apokryfy Nowego Testamentu, Listy i apokalipsychrze&cija+skie, pod red. M. Starowieyskiego, Kraków 2001, s. 214-224)

Apokalipsa Piotra`Gdy Zbawca siedzia (15) w &wi! tyni, we wn$ trzu` budowli,

odpowiednio` przy dziesi! tej kolumnie1 i` gdy spoczywa na zebraniu`nieskalanej wielko&ci2, która jest /ywa (20), wówczas powiedzia domnie:

„Piotrze ! Bogosawieni nale/! cy do` Ojca jako wybra+cy` tego,który jest ponad niebiosami`, tego, który objawi /ycie` pochodz! cym z

1 Schenke po odpowiednich uzupenieniach tekstu koptyjskiego tumaczy: „im 300

(Jahr) der Errichtung und [bei]m Erreichen der zehnten Säule (= 10. Monat)und als er ruhte auf der Zahl der lebendigen, unbeflecten Größe”: Oznaczenieroku, miesi! ca i dnia mo/e by1 albo &wiadom! mistyfikacj! autora, alboodwoaniem si$ do spekulacji liczb: H.M.Schenke, Zur Faksimile-Ausgabe der Nag-Hammadi-Schriften, Zeitschrift für Ägyptische Sprache 102 (1975) 131.Schoenborn (s.44) „Als der Erlöser im Tempel saß im dreihundertsten <Jahr>(nach) der gemeinsamen Errichtung der zehten Säule”. Id$ za rozumieniemtekstu w tumaczeniu angielskim Brashlera : „As the Savior was sitting in thetemple, in the inner part of the building at the convergence of the tenth pillar...”

Brashler, 219. Jako wst$ p do apokalipsy rozumie ten tekst J.D. Dubois : „Alorsque le Sauveur était assis dans le Temple, dans la cinquieme partie de lacontruction, correspondant a la 10e colonne” : Le Préambule de l’ Apocalypsede Pierre, w: J. Ries (ed.), Gnosticisme et monde hellénistique, Louvain 1982,393.

2 -wi! tynia, w której „spoczywa” zbawca mo/e oznacza1 zarówno &wi! tyni$ jerozolimsk ! , wówczas aluzja nowotestamentalna b$ dzie wyra)niejsza, aletak /e, jednocze&nie &wi! tyni$ niebia+sk ! , czemu bardziej odpowiadawzmianka o wielko&ci nieskalanej i /ywej, któr ! mo/e by1 Penia, Pleroma

duchowych bytów. Zarówno „spoczynek” zbawcy, jak i „zasiadanie” wskazuj! raczej na sceneri! niebiesk ! , na stan zjednoczenia zbawcy i zgromadzonym znim zbawionych.



84

84

/ywota` (objawi si$ im) (25) przeze mnie3. Gdy/ przypomniaemim`, /e s! tym, co zbudowano` na tym, co trwae.` To oni maj! usysze1 moj! nauk $ ̀ i b$ d! (w stanie) rozró/nia14 sowa` nieprawo&cii bezprawia od` (sów) prawa` i sprawiedliwo&ci, gdy/ one to wa&nie

(71,1) pochodz! z wysoko&ci` wszelkiego pouczenia, z Peni` prawdy.Zostali przecie/` askawie o&wieceni5 (5) przez tego6, którego poszukuj! ̀ moce i nie` mog! (go) znale)1, ani go` nie mo/ezwiastowa1 /aden potomek` proroków7, gdy/ objawi si$ teraz (10)w&ród tych wa&nie8`, w tym, który jest objawiony`, (on) SynCzowieczy`, wyniesiony nad niebiosa9` w mnogo&ci tych ludzi, którzys! (15) z nim wspóistotni10. Ty za&, Piotrze` sta+ si$ doskonaym`razem ze mn! ̀ ze wzgl$ du na twe imi$ , gdy/ to ja ci$ wybraem11.`

Przez ciebie stworzyem (20) pocz! tek12 dla pozostaych`, których

3 Objawionymi, pochodz! cymi z /ywota s! gnostycy.4 Id$ za tumaczeniem Brashlera, który koptyjskie sowo rozumie jako

„rozró/nia1” ( „to distinguish”) a nie jak tumaczenie M. Krause jako „pozna1”(„erkennen”, „kennen lernen”); podobnie Schoenborn, 45 i Lüdemann, s.421.

5 Objawienie zbawcy adresowany jest do tych, którzy wcze&niej ju/ z racji swego pochodzenia zostali pouczeni. By1 mo/e chodzi tu o drugie pouczenie przyszych gnostyków, którzy przebywaj! c na ziemi, w ciele, zapomnieli o

swym pochodzeniu.6 Objawiaj! cy zbawca, najpierw przedstawi siebie, jako nosiciela objawienia (w

pierwszej osobie), nast$ pnie mówi o sobie jako o osobie trzeciej.7 Wyra)nie negatywna ocena objawienia prorockiego ze Starego Testamentu.8 Okre&lenia czasu epifanii zbawcy i miejsca, to jest, w&ród wybranych do gnozy.9 Cz$ ste w gnostyckich utworach okre&lenie zbawcy ma jednak tak /e gnostyck !

tre&1, „Syn Czowieczy” wskazuje na istot$ z Peni, i by1 mo/e nale/y tu tentytu po! czy1 ze wzmiank ! ApcPt 82,15-17: tak proponuje H.W. Havelaar,The Coptic Apocalypse of Peter, Text Edition with translation, Commentaryand Intretative Essays (Diss), Groningen 1993,165 (podaj$ za M.Franzmann,Jesus in the Nag Hammadi Writings,Edinburgh 1996, 97.

10 Na pewno odpowiedni greckiej „synousia”: gnostycy s! tej samej natury, tegosamego pochodzenia co zbawca.

11 By1 mo/e polemiczna aluzja do Mt 16,16-18 i gnostycka interpretacja wybraniaPiotra. Piotra wybra zbawca w uj$ ciu gnostyckim, „Syn Czowieczy”, chocia/ dalej objawienie zbawcy podaje, /e i „Na&ladowca sprawiedliwo&ci” wybra Piotra ( 71,23).

12 Piotr jako pierwszy wybrany ma by1 pocz! tkiem ( arche ) dla innych,zaproszonych do gnozy: oznacza to najpierw potwierdzenie szczególnej roliPiotra w nauczaniu, by1 mo/e echo ogólnoko&cielnego nauczania, ale tak /e



88

88

i do królestwa` tych, co wychwalaj! Chrystusa` w apokatastazie30;(10) a b$ d! chwali1 ludzi` wyk adaj! cych k amstwo31`. To oninast! pi! po tobie.`32 I b$ d! przy! cza1 si$ do imienia Zmar ego33,s! dz! c (15), /e staj! si$ czystymi` a (tymczasem) stan! si$ bardziej

nieczy&ci.` Wydani b$ d! pod imi$ b$ du` (wydani) w r $ ce przebiegego uwodziciela34` (wydani) nauce (20) o wielu uj$ ciach35.Zapanuj! ̀ w&ród nich podziay.` Niektórzy z nich` b$ d! przeklina1`

prawd$ 36 i b$ d! (25) wygasza1 za nauk $ ̀ , b$ d! wypowiada1 zerzeczy` o sobie na wzajem; niektórzy` otrzymaj! nazwy z tego tytuu,/e` oddadz! si$ w moc (30) archontów37, (w moc) czowieka`zwi! zanego z nag! kobiet! ̀ , (kobiet! ) o wielu postaciach i wydan! nawiele` cierpie+38. A stan! si$ takimi (75,1) ci, którzy (tak ! nauk $ )

30 „Apokalipsa” przedstawia, obrazami apokaliptycznymi - zapowiedzi na podstawie wypenienia - /e nast! pi! , czyli s! , prze&ladowania gnostyków wKo&ciele.

31 Nauczyciele „k amstwa” w Ko&ciele - wedug polemicznej wypowiedzignostyka.

32 Ludzie Ko&cioa nast! pi! po objawieniu Piotra, jako gnostyka, albo te/ powouj! c si$ na Piotra, jako jego nast$ pcy, jednak b$ d! gosi1 k amstwa,odrzucaj! c gnoz$ goszon! przez Piotra.

33 Zapewne chodzi o nauk $ Ko&cioa o Ukrzy/owanym. Koschorke dostrzega tugnostyck ! polemik $ z nauk ! &w. Pawa; podobnie w ApcPt 82,21-26.

34 Koschorke przypuszcza („Polemik gegen Paulus ? „ s.39 i nn.), /e tym„przebiegym uwodzicielem” jest Pawe Aposto.

35 Nauka Ko&cioa jest podstaw! do rozamów i herezji, por. w nast$ pnymwierszu „podziay” zawieraj! w wyra/eniu przysówkowy sowo „hairesis”.

36 „Przeklinanie prawdy” dotyczy by1 mo/e polemiki antygnostyckiej.37 „Oddanie w moc archontów” w uj$ ciu gnostyków mo/e oznacza1 kult Boga

jako stwórcy. Sfera stworzenia nale/ay wedug oceny gnostyckiej dodemiurga, stwórc$ &wiata. Wcze&niej ApcPt 71,31 autor wspomnia o tych zesfery &rodka: chodzio o archontów, którzy prze&ladowali gnostyckiegozbawc$ .

38 „Czowiek zwi! zany z nag! kobiet! , wydan! na wiele cierpie+” mo/e by1 aluzj! do ró/nych motywów; Koschorke (dz.cyt.s.41) podaje kilka mo/liwo&ciinterpretacji : by1 mo/e chodzi o Adama i Ew$ ; Hermasa i Rode ( Pasterz,Wizja I,1,2,8); Ukrzy/owany i kobieta z Apokalipsy 12; Szymon i Helena(Ireneusz, Adv Haer. I,23,2). W zale/no&ci od przyj$ cia danej hipotezy mo/na

ewentualnie modyfikowa1 tak /e tumaczenie. Koschorke opowiada si$ zaaluzj! do Szymona i Helene (podobnie jak H.M.Schenke, który dostrzega tu polemik $ z gnostykami, szymonianami), ale interpretuje „Simon als Chiffre für



90

90

jest na zniszczenie i` &mier 1. Ta za& (dusza) powstaje (15) z tej, która jest wieczna, z tej, w której jest` /ycie, nie&miertelno&1` /ywot, doktórego jest podobna.` To wszystko bowiem, co nie powstaje ( z/ywota)` b$ dzie rozwi! zane w tym, (20) co nie istnieje. Ci, którzy s! ̀

gusi i &lepi przebywaj! ̀ zwykle z podobnymi do` siebie. Inni za& zwróc! si$ (ku martwym) (25) z powodu zych poucze+` i tajemnic,które zwodz! lud43. Jedni, ci`, którzy nie znaj! tajemnic` b$ d! mówi1 do tych, którzy (30) ich tak /e nie znaj! .` Nawet b$ d! dumni` z tego, /eu nich samych` jest tajemnica` prawdy44 i` (35) w pysze (swego serca)(77,1) b$ d! usiowa1 (zwie&1 dusze). Dla pychy (ich serca) jest

potrzebna zazdro&1 o ` nie&mierteln! dusz$ , która staa si$ (dla nich)zastawem45.` Wszelkie bowiem moce, wadze (5) i siy tego eonu`

pragn! przebywa1 z` nimi (to jest: nie&miertelnymi duszami), odstworzenia` &wiata, aby ci, którzy` nie s! (nie&miertelni) byli chwaleni przez te (dusze)(10), które s! (nie&miertelne), gdy tylko` zapomniay osobie46.` Nie mog! by1 wprawdzie uratowani ani` wprowadzeni nadrog$ (ratunku) przez nie, pragn! jednak cay czas (15) móc sta1 si$ sami` niezniszczalnymi. Je&li` tylko nie&miertelna dusza` otrzyma mocze strony` ducha rozumnego, natychmiast (20) dostosowuj! si$ do

43 W nauczeniu (ko&cielnym ?) gnostycki autor dostrzega uwodzenie ludzi przeznauk $ o tajemnicach („mysteria”). Jego zdaniem chodzi o faszywe tajemnice,które wedug jego kryterium s! tylko na&ladowanie prawdziwych misteriów(podobnie jak „na&ladowca sprawiedliwo&ci” ApcPt 71,22).

44 Nauczyciele Ko&cioa w oczach gnostyków zgaszaj! roszczenia do wy! czno&cina posiadanie prawdy. Wedug wyja&nie+ do tego fragmentu w opracowaniuK. Koschorke (dz.cyt. s.53 i n), faszem w nauce ko&cielnej wedug gnostyków byo nie to, /e gosili prawd$ o zbawieniu przez krzy/, ale to, /e nie zrozumieliwa&ciwego znaczenia tego wydarzenia ( brak gnozy) i zg aszali swoje

rozumienie krzy/a jako jedyne wy! czne, wykluczaj! ce inne znaczenie.45 „Zazdro&1” cechuje Boga-stwórc$ (por. cz$ sto cytowany w gnostyckich tekstachwerset Iz 43,10 i nn; 44,6; 45,5 przeniesiony na demiurga), a tak /e przeciwników gnostyków. Cechuje ich równie/ pycha, wynioso&1 serca.Koschorke przenosi te cechy na ludzi Ko&cioa, tak wa&nie przedstawionych jego zdaniem przez autora „Apokalipsy”. (dz.cyt. 77). W! tpliwo&ci co do takiejinterpretacji zgosi Schoenborn (s.154).

46 Sytuacja duszy „nie&miertelnej” przypomina szeroko opisany stan duszy w„Egzegezie o duszy” z II kodeksu z Nag Hammadi; dusza staa si$

zak adniczk ! ( „zastawem”) archontów, gdy zapomniaa o swoim boskim pochodzeniu uznaje za bogów tylko archontów, im tylko oddaje cze&1.Wyzwoli1 j! mo/e dopiero gnoza.



95

95

Ja (25) za& gdy spojrzaem, powiedziaem: ` „Panie, nikt niewidzi` ciebie, uciekajmy z tego` miejsca”.

On za& mi powiedzia: `”Powiedziaem ci przecie/ (30), to &lepcy,zostaw ich` a sam popatrz jak` nie rozumiej! tego, co mówi! (82,1). Bo

syna` ich chway w miejsce mojego` sugi ustanowili za przedmiotzawstydzenia”70.Ja` jednak widziaem jednego, jak chcia si$ zbli/y1 (5) do nas, a

by podobny do tego,` który si$ &mia nad drzewem (krzy/a)`, by napeniony` Duchem &wi$ tym i by to` Zbawca71. Bya to wielka (10)&wiato&1, która ich otaczaa` (&wiato&1) nieopisana, i mnóstwo`anioów nie do opisania` i nie do zobaczenia`, bogosawi! cych ich (15)I to ja go zobaczyem`, gdy objawili si$ z nim i ` oddawali mu cze&172.

On jednak rzek do mnie: ` „B! d) silny ! Tobie bowiem zostay` przekazane tajemnice, aby& (20) je pozna dzi$ ki objawieniu, /e tenktóry zosta przybity gwo)d)mi` to Pierworodny, mieszkanie`demonów i naczynie` kamienne, w którym one czatuj! (25) nale/! c doElohim, nale/! c do krzy/a, który jest ustanowiony pod prawem73.Ten` za&, który stoi obok, blisko niego`, to Zbawca /yj! cy. ` Jego

pierwszego pochwycono`, a nast$ pnie wypuszczono74.` Stoi tu

wykorzystali tak /e inny element ko&cielnej nauki: Chrystus przez krzy/ zwyci$/y &mier 1, ale zrozumieli to wedug swoich zasad, nie cierpia,zawstydzi jednak i pokona tym samym swoich prze&ladowców.

70 Prze&ladowcy skazali na &mier 1 „syna ich chway”, czyli zdolnego cierpie1 „innego” (tu by1 mo/e ironiczna aluzja do 1 Kor 2,8). „Sug! ” zbawcy za& by „/yj! cy Jezus”, którego cierpienie krzy/a nie dotkn$o ; por. ApcPt 83,6-8.

71 Piotr prócz „/yj! cego Jezusa” dostrzega jeszcze „zbawc$ ” otoczonego&wiato&ci! , anioami, a wi$ c z boskiej peni (por. wcze&niej 72,13-73,10).Ukazuje si$ zatem zbawca w chwili chway, zwyci$ stwa nad krzy/em:Epifania przypomina w innych apokryfach epifani$ zmartwychwstania. Piotrma by1 naocznym &wiadkiem chway zbawiciela i jego zwiastunem; por. EpJc(NHC I, 15,16 i nn).

72 Wizja Piotra przedstawiona w stylu apokaliptycznym.73 Zbawca jeszcze raz przypomina „prawdziw! nauk $ ” o &mierci Jezusa na krzy/u:

„Pierworodny” by1 mo/e aluzj! do Kol 1,15 ( w uj$ ciu gnostyckim: stworzeniaarchontów; ewentualnie ironicznie ). „Ukrzy/owany” nale/y do Elohim, a wi$ cdo Boga-Stwórcy, ale nie jest zbawc! , nale/y do prawa i krzy/a (tu pojawia si$ w tek &cie „krzy/”, wy/ej tylko „drzewo”).

74 By1 mo/e nale/y przetumaczy1 to zdanie jako „Tego pierwszego pochwycono,tego drugiego wypuszczono”.



96

96

radosny. ` I widzi, /e ci, którzy go pochwycili` przemoc! (sami) s! podzieleni (83,1) mi$ dzy sob! . Dlatego wy&miewa` ich brakrozeznania` wiedz! c, /e zostali urodzeni w &lepocie.` W skutek tego

jednak (5) on jest tym, który przyj! cierpienia dla ciaa, ` które

podmieniano75. Ten za&, którego ` uwolniono, jest moim ciaem`niecielesnym. Ja za& jestem rozumnym` duchem, tym, który jest peen(10) promieniuj! cej &wiato&ci . Ten` którego zobaczye&, jak si$ zbli/ado` mnie, to nasza Penia` duchowa, to ona ! czy` doskona! &wiato&1 z (15) Duchem &wi$ tym we mnie76. To, ` co zobaczye&, winiene&`

powierzy1 obcym`, którzy nie s! z tego eonu77.` Ci bowiem nie mieli/adnego uznania (20) w&ród tych wszystkich ludzi`, którzy nie bylinie&miertelni, tylko` u tych, którzy zostali wybrani` z racji

nie&miertelnej istoty.` A ta objawiaa si$ (25) gdy/ jest moc! , aby przyj!1 do siebie` tego. z którym dzieli si$ (swym) nadmiarem. `Dlatego powiedziaem: „ka/demu` kto ma, temu dodadz! 78 - a` czykto& b$ dzie mia wi$ cej od niego ? - Ten (30) za&, który nic nie ma” - atakim` jest czowiek z tego &wiata`, jest cakowicie martwy - ` b$ d! czmieniony przez zwi! zek` ze stworzeniem i rodzeniem (84,1) i tak,

je&li kto& ` objawi si$ z bytu` nie&miertelnego, to my&l! , /e` go pochwyc! ; „temu b$ dzie (5) zabrane i b$ dzie` dane temu, który

jest”79. Ty ` za& b! d) m$/ny i nie` l$ kaj si$ nikogo, gdy/ ja b$ d$ ̀ ztob! , aby nikt (10) z twoich wrogów nie mia przewagi nad tob! . `Pokój z tob! ; b! d) silny”.

Gdy` to (zbawca) powiedzia, (Piotr) przyszed do` siebie80.`Apokalipsa Piotra.

75 Por. wy/ej 81,21.76 Objawiaj! cy zbawca peni funkcj$ angelus interpres: wyja&nia to, co Piotr

zobaczy w wizji.77 Obcy, nie z tego eonu, czyli nie z tego &wiata, to gnostycy.78 Wydaje si$ , /e zacytowane Mt 13,12; 25,29; 5k 8,18, (EvThom log.41)

przerwane s! przez komentarz objawiaj! cego; a wi$ c najpierw ApcPt 83,27-30i dalej 84,4-6. Na temat )róda cytatu i redakcji w „Apokalipsie” patrzSchoenborn 216-221.

79 „Jest” w znaczeniu jest gnostykiem i posiada wszystko, st! d by1 mo/ewcze&niej postawione pytanie retoryczne („a czy kto& b$ dzie mia wi$ cej odniego ?”). W cao&ci jednak tekst trudny do sensownego przetumaczenia.

80 Koptyjskie wyra/enie „by/zaistnia w nim/w sobie” wydaje si$ , /e nale/y odda1 jako „przyszed do siebie”, co mo/e oznacza1 powrót Piotra ze stanu wizji do



98

98

List Piotra do Filipa

(NHC VIII,2, p .132,12-140,27)

(tumaczenie: Wincenty Myszor, Vox Patrum 32-33 (1997) s. 421-423)

Piotr, aposto Jezusa` Chrystusa do Filipa, naszego brata`umiowanego i wspóapostoa (15) i do braci, którzy s! z tob! : B! d)

pozdrowiony !`Pragn$ , aby& wiedzia, nasz bracie`, /e otrzymali&my polecenie od`Pana naszego i Zbawcy` caego &wiata, aby&my si$ (20) zebrali,aby&my nauczali` i gosili kazania w (su/ bie) zbawienia`, które zostaonam przyobiecane przez (133,1) Pana naszego, Jezusa Chrystusa. Ty

jednak` oddalie& si$ od nas i` nie pragniesz, aby&my si$ zebrali`. Awinni&my si$ dowiedzie1, w jaki (5) sposób mamy si$ podzieli1, abynie&1 dobr ! nowin$ ̀ . Oby& wi$ c uzna za suszne, nasz bracie` i przyby

stosownie do polece+ naszego` Boga, Jezusa.Gdy wi$ c otrzyma` Filip (to pismo) i gdy je przeczyta (10) wybra si$ w drog$ do Piotra` promieniej! c z rado&ci`. Tak wi$ c Piotr zebra tak /e` pozostaych (apostoów). Weszli na` Gór $ zwan! Oliwn! (15)gdzie mieli zwyczaj zbiera1 si$ (wcze&niej) z Bogosawionym`Chrystusem, gdy by jeszcze w ciele`. Gdy wi$ c apostoowie si$ zebralii (20) rzucili si$ na (kolana), modlili` si$ w te oto sowa : „Ojcze,Ojcze`, Ojcze &wiato&ci ! Ty, do którego nale/! Niezniszczalni`

wysuchaj nas, tak, jak (25) znalaze& upodobanie w Twym Synu`,&wi$ tym, Jezusie Chrystusie. On to` sta si$ dla nas &wiatem (134,1) wciemno&ci ! Tak wysuchaj nas”! ` I jeszcze raz oddali si$ ̀ modlitwiemówi! c te sowa:` „Synu /ywota, Synu (5) nie&miertelno&ci, który

przebywasz` w &wiato&ci, Synu, Chrystusie` nie&miertelno&ci, naszzbawicielu` umocnij nas, bo zwrócili si$ ̀ przeciw nas, aby nas zabi1”.Wówczas (10) objawia si$ wielka &wiato&1`, taka, /e Góra zaja&niaa`

przez zjawienie si$ tego, który si$ ̀ objawi. I gos woa` do nich

mówi! c; (15) „ Posuchajcie mych sów, przychodz$ ̀ ,aby mówi1 dowas. Dlaczego mnie szukacie ?` Jestem Jezus Chrystus, który trwa` z



99

99

wami na wieki” Wówczas` apostoowie odrzekli (20) mówi! c : „Panie`, pragniemy poj!1 Pustk ! ̀ eonów i Twoj! Peni$ ̀ , a poza tym, w

jaki sposób` zostali&my zatrzymani w tym miejscu (naszego) pobytu ?(25) oraz, w jaki sposób przybyli&my na to miejsce ?` oraz, w jaki

sposób si$ st! d wydostaniemy ?` i, w jaki sposób posiadamy (135,1)moc wypowiedzi ? oraz, dlaczego moce walcz! przeciw nam ?`Wówczas doszed do nich gos ze` &wiato&ci mówi! cy: (5) „Wy sami

jeste&cie tymi, którzy &wiadcz! ̀ /e ja wam (ju/) to wszystko powiedziaem`, ale z powodu waszej niewiary` powiem to jeszcze raz.W sprawie` Pustki eonów: Oto (10) czym jest Pustka: Gdy`nieposusze+stwo i brak rozwagi` matki si$ objawiy, wówczas` wbrewrozporz! dzeniem Wielko&ci` Ojca, postanowia (15) ustanowi1 (sobie)

eony i gdy` przemówia, ukaza si$ ̀ Authades. Gdy za& (w ten sposób)utracia` cz! stk $ (&wiato&ci), pochwyci j! ̀ Authades. I tak powstaa(20) Pustka. I to jest Pustka` eonów. A gdy Authades` przyj! ow! cz! stk $ (&wiato&ci) zasia j! ̀ i tak ustanowi nad ni! ̀ moce i pot$ gi(25) i uwi$ zi j! w&ród` martwych eonów. I tak` wszystkie moce &wiatasi$ ̀ cieszyy, /e zostay stworzone (przez niego) (136,1) Tymczasemone nie znaj! Ojca` preegzystuj! cego, co wi$ cej, s! ̀ wobec niego obce,a` (znaj! tylko tego), który zosta obdarzony moc! (5) czcz! go wi$ c i

bogosawi! . On` za&, Authades, sta si$ pysznym z powodu` (tego) bogosawie+stwa (jego) mocy. Sta si$ ̀ zazdrosnym i zapragn!`stworzy1 obraz w miejsce (innego) obrazu (10) i posta1 w miejsce(innej) postaci`. Nakaza wi$ c mocom, aby` jego si! utworzyy`martwe ciaa. I tak one powstay` z niepodobie+stwa (15) ogl! du, którysi$ objawi` odno&nie Peni - bo to ja ni! jestem.` Zostaem wysany dociaa` z powodu zagubionego nasienia`. Zst! piem wi$ c do ich tworu(20) martwego. Oni za& nie` rozpoznali mnie. My&leli o mnie`, /e

jestem martwym czowiekiem, ale ja` mówiem (tylko) z tym, który domnie nale/y. On za&` sucha mnie tak, jak wy (20) mnie dzisiajsuchacie.` I daem mu moc, aby` wszed do dziedzictwa` swegoOjcostwa. Ja zabraem (137,)[ od niego Pustk $ ], zosta wypeniony` [ wswej doskonao&ci], co do swego zbawienia. Poniewa/` za& zaistniaaPustka, to zaistniaa` tak /e Penia. Co si$ tyczy tego (5) /e zostali&cieuwi$ zieni, wy wa&nie`, gdy/ nale/ycie do mnie. Je&li za&` zdejmiecie zsiebie to, co jest zepsuciem,` wtedy staniecie si$ &wiatami` w&ród

martwych ludzi. (10). Co si$ tyczy tego, /e walczyli&cie z mocami`, to



100

100

dlatego, /e one nie zaznaj! odpoczynku` tak, jak wy, poniewa/ onenie chc! ̀ , aby&cie byli zbawienie.”

Wówczas` apostoowie upadli jeszcze raz na kolana i` (15) rzekli:„Panie, naucz nas` jak mamy walczy1 z archontami, gdy/` archonci

góruj! nad nami”. Wówczas` rozleg si$ gos i doszed do nich` odtego, który si$ objawi, (gos) który mówi (25) w te sowa: „Co dowas, to oto jak` macie ich zwalcza1 - bo archonci` zwalczaj! wewn$ trznego czowieka - wy` wi$ c macie ich zwalcza1 w tensposób:` zbierzcie si$ i nauczajcie na &wiecie (20) o zbawieniu wobietnicy i` przepaszcie si$ w mocy` mego Ojca i wyjawcie` sw!

pro& b$ , a on, Ojciec` wspomo/e was, tak jak (30) wspomóg was, gdymnie wysa (138,1) [Nie bójcie si$ ...],` jak wam przedtem mówiem`,

gdy byem w ciele”.Wówczas` spada byskawica i grom (5) z nieba, a ten, kto si$ im`objawi na tym miejscu, tak zosta` porwany do nieba. Wówczas`apostoowie zo/yli dzi$ ki` Panu we wszelkich bogosawie+stwach(10) i udali si$ na powrót do Jerozolimy`. Schodz! c za& rozmawialimi$ dzy sob! ̀ w drodze, o &wiato&ci`, która si$ objawia i wywi! zaa`si$ (tako oto) rozmowa na temat Pana: (15) Mówili: je&li nawet onsam` b$ d! c Panem, cierpia` to ile/ (bardziej) my.` Odezwa si$ Piotr i

rzek :` „On cierpia z powodu nas` i trzeba aby&my i my sami (20)cierpieli z powodu naszej mao&ci” ` Wówczas doszed ich gos`mówi! cy: „Mówiem wam` wiele razy, /e trzeba aby&cie` cierpieli,trzeba, aby (25) was zaprowadzono do synagog` i przed przywódców` itak, aby&cie cierpieli. Ten` za&, kto nie b$ dzie cierpia ani` (139,1) [...nie b$ dzie]` [... ani mój] Ojciec` [...] aby i on` [...]

Apostoowie za& (5) ucieszyli si$ bardzo i poszli` do Jerozolimy,weszli do &wi! tyni` i nauczali o zbawieniu w imi$ ̀ Pana Jezusa

Chrystusa. I uzdrowili ` wielu. Piotr za& otworzywszy usta (10) rzek do swoich uczniów: „Zaprawd$ ̀ Pan nasz Jezus, gdy by w ciele` nieukaza nam wszystko . To on bowiem` zst! pi. Bracia moi, suchajciemego gosu !` I zosta napeniony Duchem &wi$ tym i (15) i przemówi w ten sposób: „-wiato nasze, Jezus` zst! pi i zosta zawieszony (nadrzewie), nosi` cierniowa koron$ i przybrany by` w purpurow! szat$ i

przybito` go do drzewa i zosta pogrzebana (20) w grobie i powsta spo&ród` martwych. Bracia moi, Jezus` by (jednak) obcy wobec tego

cierpienia !, ale my przecie/` cierpieli&my z powodu wykroczeniamatki` i dlatego dokona on wszystkiego (25) na podobie+stwo



102

102

!wiadectwo prawdy

(NHC IX,3, p. 29,6-76)

(tumaczenie: Wincenty Myszor, Studia Theologica Varsaviensia 25,1 (1987)s. 202-233)

(29,6) Otó/ pragn$ mówi1 do tych,` którzy potrafi! sysze1 nieuszami` ciaa, lecz uszami` serca. Wielu bowiem poszukiwao (10)

prawdy i nie mogo` jej znale)1, poniewa/` zapanowa nad nimi` starykwas faryzeuszów` i uczonych w pi&mie (15) prawa. Kwasem tym` jest

b$ dna /! dza` anioów, demonów` i gwiazd. Faryzeusze` za& i uczeni w pi&mie to ci, (20) których zaliczono do archontów` maj! cych wadz$ nad [nimi].` Nikt bowiem, kto jest` pod prawem nie b$ dzie w stanie

podnie&1 oczu` ku prawdzie, bo nie b$ dzie (25) mo/na su/y1 dwom` panom. Zmaza prawa za&` jest jawna, cho1 (30,1) nieskazitelno&1 zalicza si$ ̀ do &wiato&ci. Prawo wi$ c` nakazuje wzi!&1 sobie m$/a,wzi!&1 sobie /on$ ̀ i rozmna/a1 si$ jak (5) piasek morski. Nami$ tno&1,`

przez to wa&nie sodka, zatrzymuje` dusze zrodzonych` na tymmiejscu; tak dopuszczaj! cych` si$ nieczysto&ci, jak izanieczyszczonych, (10) aby prawo mogo by1 przez nich wypenione i(tym samym)` objawiaj! to, /e wspomagaj! ̀ &wiat a odwracaj! ̀ si$ od&wiato&ci. (15) Tacy nie mog! wymin!1 archonta` ciemno&ci, a/ zwróc! ostatni` grosz. Ale Syn czowieczy` wyszed zniezniszczalno&ci (20) pozostaj! c obcym wobec zmazy.` Zst! pi na&wiat, na Jordan,` na rzek $ , a Jordan natychmiast` zawróci. Jan` za& sta si$ &wiadkiem (25) zst! pienia Jezusa. To on bowiem` sam by tym,który zobaczy` moc zst$ puj! c! ̀ na rzek $ Jordan. On bowiem` pozna,/e sko+czyo si$ panowanie (30) cielesnego rodzenia. Rzeka Jordan`

jest przecie/ t! moc! ̀ ciaa, to znaczy doznawania (31,1) rozkoszy.Woda` Jordanu, to ona jest ow! ̀ /! dz! seksualnego po/ycia. Jan` za&

jest owym archontem (5) ona. To objawi nam` wa&nie Syn`czowieczy, /e godzi si$ nam` przyj!1 Sowo prawdy, je&li` kto& ma go

przyj!1 (10) doskonale. je&li jednak kto&` trwa w niewiedzy, to trudno



105

105

gdy ten chrzci,` Duch &wi$ ty zst! pi` na niego na wzór` go$ bicy[...]` przyj! dla nas, zrodzi si$ (30) z dziewicy i` przyj! ciao, on [...](40,1) [...] przyj! ich moce. Tym bardziej` my sami zrodzenizostali&my` w stanie dziewiczym.` A pocz$ ci w Logosie (5)[bardziej]

zostali&my jeszcze raz zrodzeni` w Logosie - Umocnijmy si$ wi$ c`sami w dziewiczym [...]` [...] w m$ skim. Przebywaj! ̀ [...] dziewicze`(10) [...] przez` [...] w nauce` [...] Logos bowiem` [...] i Duch` [...14-17...]` [...] jest Ojcem` [...] dla czowieka (20) [...]` [na wzór Izajasza],który zosta rozci$ ty` [pi! i sta si$ ] podwójny` [W ten sposób dzieli]nas` [i Syn] czowieczy przez (25) [Logos] krzy/a, dziel! c` [dzie+] odnocy i ` [&wiato&1] od ciemno&ci, a` [zniszczalno&1] odniezniszczalno&ci` oddzielaj! c m$ skie od /e+skich. (30) [Izajasz] za&

jest typem (41,1) ciaa, pia za&` Logosem Syna` czowieczego, któryoddziela nas` od b$ du anioów. Nikt (5) nie zna Boga prawdy` jaktylko sam czowiek, ten ` , który zostawi za sob! wszystki` sprawy&wiata, gdy wyrzek ` si$ caego tego miejsca, gdy (10) uchwyci si$ fr $ dzli jego paszcza,` stan! w mocy,` a ow! /! dz$ poni/y w sobie`cakowicie. Uczyni [siebie m$ skim]` i zwróci si$ do siebie [samego](15) i gdy zastanowi si$ nad sob! [w]` [Logosie], w istnieniu [...]Ùmysu i [...] ze` swej duszy` tutaj [...] (20) i uczyni` [...]` w jaki

sposób [...]` ciao, które [...] (25) z niej, oraz ile` ma w sobie mocy,òraz kim jest ten, który go zwi! za ?` albo kim jest ten, który gouwolni ?` czym jest &wiato&1 albo czym jest ciemno&1 ? (30) kim jestten, który stworzy [ziemi$ ] ?` a kim jest Bóg ? Kim s! (42,1)anioowie ? Czym jest dusza ?` a czym jest duch ? Albo, sk ! d gos`

pochodzi ? I kim jest ten, kto mówi a` kim jest ten, co syszy ? Kim jest ten, który zadaje (5) cierpienie, a kim ten, który cierpi ? I kim` jestten, który zrodzi ciao zniszczenia ?` I czym jest oikonomia ?` I

dlaczego jedni` s! sparali/owani a inni (2) s! &lepi, a jeszcze inni` [...] ainni za&` [...], jedni` bogaci, a inni` za& biedni ? Dlaczego (15) jedni s! sabi` a inni s! bandytami ?` [...] ani` [...]` [...] cakowicie [...] (20) [...]rzeczy [...]` [...] ich i gdy on [...]` [...] usuwaj! c si$ ̀ [...] zwalczaj! c`zamysy archontów (25) i mocy oraz demonów.` Nie da im miejscaàby mogy w nim spocz!1,` przeciwnie, zwalcza ich nami$ tno&ci` [...]

pot$ pi (43,1) ich b! d oczy&ci sw! ̀ dusz$ od wykrocze+,` które popeni obc! r $ k ! ,` powsta, zwracaj! c si$ ku (5) sobie samemu,

poniewa/ istnieje` w ka/dym, poniewa/ ma &mier 1 i /ycie` w sobie.On jest tym,` który zaistnia w po&rodku obydwu. (10) Gdy przyj! za&



107

107

wzi$a z drzewa i zjada` i daa swemu m$/owi, który` by z ni! . Inatychmiast` poznali, /e byli nadzy.` I wzi$ li li&cie figowe (15) i zrobilisobie przepaski.`Bóg za& przechodzi w porze` wieczornej

przechadzaj! c si$ w po&rodku` raju. Gdy wi$ c` Adam zobaczy go,

ukry si$ (20) I rzek : „ Adamie, gdzie jeste& ?”` On za& odpowiedzia mówi! c:` „Wszedem pod drzewo figowe”` I wówczas wa&nie` pozna Bóg, /e zjad (25) z tego drzewa` z którego zakaza: „nie jedz` zniego”. I` rzek do niego: „Kto (47,1) ci$ pouczy ?” Odrzek ` Adam:„Kobieta, któr ! ̀ mi dae&”, a kobieta rzek a:` „To w!/ mnie

pouczy”.(5) I przekl! w$/a i` nazwa go diabem.` I rzek : „OtoAdam` sta si$ jak jeden z nas, tak, /e` zna zo i dobro”. (10) Rzek wi$ c: „Wyp$ d)my` go zatem z raju, ` aby nie zerwa z drzewa` /ycia i

zjad i /y na` wieki”. Có/ to za rodzaj (15) Boga ? Najpierw przecie/`zazdro&ci Adamowi, /e ten` zjad z drzewa gnozy` i po drugie,` rzek :„Adamie, gdzie jeste&” (20) Bóg nie ma odpowiedniej` wiedzyuprzedniej, to jest,` nie zna tego` najpierw ? A nast$ pnie` mówi:„Wyrzu1my go (25) z tego miejsca, aby nie` jad z drzewa` /ycia i nie/y na wieki”`. Z pewno&ci! , o&mieszy siebie` samego, jakozo&liwego (3) i zazdrosnego. A (48,1) wi$ c jaki/ to Bóg ? ` Jaka/ towielka &lepota` tych, którzy tak mówi! , a nie` poznali go. Rzek tak /e:

„Ja jestem (5) Bogiem zazdrosnym, przenios$ ̀ grzechy ojców na`dzieci a/ do trzeciego, czwartego ` pokolenia”. I powiedzia:„Zatwardz$ ̀ ich serca a umys (10) ich za&lepi$ , aby` nie rozumieli aninie` poj$ li, co im` powiedziano”. A powiedziano` tym, którzy w niegowierz! (15) i jemu su/! ! A` na pewnym miejscu pisze Moj/esz:`„Uczyniem diabem w$/a,` dla tych, którzy go maj! w swym rodzie”.` W ksi$ dze, któr ! (20) nazywa si$ „Wyj&cia”` napisano w ten sposób:„Walczy` z magami, gdy miesce wypenio` si$ w$/ami wedug ich

zo&ci i` laska, któr ! mia w r $ ce (25) Moj/esz, staa si$ w$/em. I pochon!` w$/e magów”. I znów` napisano: „Uczyni w$/a`miedzianego i powiesi go na palu (49) [...] który` [...] i` [...] gdy/ ten,kto poptrzy na` [niego, na w$/a] miedzianego, nikt (5) [nie b$ dziezgubiony] i kto` [uwierzy w] w$/a miedzianego` [b$ dzie uratowany.]Bo to jest Chrystus.` [Ci, którzy] uwierzyli w niego` [otrzymali /ycie],ci za&, którzy ni (10) [uwierzyli, umr ! .] Có/ to wi$ c jest `[za wiara ?]

Nie su/! [...12-27...] a wy [...]` my [...] (50,1) [ i nie] pojmujecie

[Chrystusa duchowo]` gdy mówicie:` „wierzymy w Chrystusa”. Wtaki` bowiem sposób pisa Moj/esz (5) w ka/dej ksi$ dze. Ksi$ ga`



109

109

taki to sposób, /e` [...] &wiat` [...]za& oni (10) [...] zoto` [...11-27...)`[..] naszego[...]` [...] oni my&l! , /e(30) [...]`[...] uwolnili&mu s$ od` (66,1) ciaa [...]` [...] za&[...]` nie zwraca si$ do [...]` [...] Jezus [...](5) lecz [...]` Syn [...]` który [...] [z ...który jest] (10) wzorem [...]`

&wiato&1 [...12-27...]` znajdowa1 z [...]` zmaza, która [...] (30) [...]` niewypowiedzieli przekle+stwa [...] (67,1) wobec nich ani w ogóle nic,ani` rozkosze ani /! dze` [nie mog! ] ich zatrzyma1. Trzeba` bowiem,aby tak pozostali jako niesplamieni,(5) /eby mogli si$ okaza1,` objawi1 si$ wobec [ka/deo], /e` wywodz! si$ [z rodu] Syna` czowieczego. Z[ich] powodu Zbawiciel` zo/y &wiadectwo. Wywodz! cy si$ jednak(10) z nasienia [Adama] objawiaj! si$ ̀ w swych czynach, które s! wich dziele.` Nie zostali uwolnieni od nami$ tno&ci` zych, [które...]

my&liwi [...]` [...] lecz owi [...] (15) [...] psa[...]`[...] anioów[...]` [...] bowiem [...psa (?)], którego stworzyli dla` [...] pójd! [...] z ich [...]`[...19-27...]` [...] ruchu wobec` [...] w dniu, w którym urodz! si$ ̀ (3)[dzieci,} nie tylko to, ale oni` wspó/yj! , gdy s! karmione piersi! .(68,1) (68,1) Inni za& w &mierci [...]` Zostaj! pochwyceni, ci! gnie` ichna wszystkie strony, ciesz! si$ ̀ z niesprawiedliwej mamony` (5)

po/yczaj! pieni! dze na procent, trwoni! czas` nic nie robi! . Kto jednak jest ojcem` mamony, ten jest tak /e` ojcem po/ycia seksualnego. Kto

za&` ma w sobie moc, aby tego si$ wyrzec,(10) objawia, /e jego pochodzenie jest` z rodu Syna czowieczego, ma` w sobie moc, aby je pot$ pi1` [...on]` zatrzymuje si$ bowiem [...](15) cz$&ciowo w [...]` [...]w zo&ci i czyni [stron$ ]` zewn$ trzn! tak, jak stron$ [wewn$ trzn! ],

podobny` do anioa, gdy [...]`[...](20)[...]moc[...]` [...]mówi! to, za& ka/dy` [...22-26...]` i gdy usun! si$ [...] sta si$ ̀ milcz! cy, zaprzesta wielomówstwa` i k ótni. (69,1) Ten bowiem, kto znalaz [o/ywiaj! cyLogos]` i kto pozna [Ojca prawdy]` odpocz!, zaprzesta poszukiwa+,`

gdy/ znalaz, a gdy znalaz, zamilk .` (5) Drobne tylko (sprawy)zwykle omawia dla tych, którzy` [my&l! ] w swym sercu duchowym o`[...]. S! tacy, co dochodz! do` wiary, przyjmuj! chrzest,` jakby mia ondla nich by1 nadziej! (10) zbawienia, a nazywaj! ̀ go [piecz$ ci! ]. Niewiedz! ̀ jednak, /e ojcowie &wiata` objawiaj! si$ w [nim],[przeciwnie]` on sam (tylko) wie, /e zostaje (15) opiecz$ towany. Synczowieczy bowiem` nie ochrzci nikogo w&ród swych` uczniów [...]gdyby zostali poci! gni$ ci` do /ycia ci, którzy zostali ochrzczeni,` to

wówczas &wiat zaistnia by (20) na pró/no, a ojcowie` chrztu zostalibysplamieni.` ale inny jest chrzest` prawdy, przez samo wyrzeczenie



110

110

wobec &wiata` taki (trzeba) znale)1. [Ale ci tylko] (20) wyznaj! j$ zykiem, /e si$ go` wyrzekaj! (a) k ami! ̀ i znajduj! si$ na drodze do[miejsca]` przera/enia. Co wi$ cej, s! w pogardzie` w nim, wedug tego.co im przekazano (30) gdy/ zostali pot$ pieni` przyjmuj! c co& takiego.

Staj! si$ ̀ )li przez swój czyn. S! niektórzy` w&ród nich, co upadaj! (70,1) przez [cze&1] bo/kom. S! te/` inni, którzy posiadaj! ̀ demony,które zamieszkuj! z nimi [wzorem]` króla Dawida, tego, który (5)zbudowa podwaliny Jerozolimy, i jego` syna Salomona, tego, któregozrodzi` w cudzoóstwie. On to wa&nie` zbudowa Jerozolim$ z

pomoc! demonów` poniewa/ posu/y si$ (ich) moc! . Gdy (10) za& uko+czy budow$ zamkn! demony` w &wi! tyni. [Zo/y je] w siedmiu`[st! gwiach]. Pozostaway one dugi` czas w tych st! gwiach,

opuszczonych.` Gdy Rzymianie wyruszyli (15) przeciw Jerozolimie,odkryli` st! gwie i natychmiast` owe demony uciek y` ze st! gwi, jakbyuwolnione` z wi$ zienia, a (20) st! gwie pozostay czyste.` I od tych dni`[zamieszkuj! ] razem z lud)mi, ` z tymi, co tkwi! w niewiedzy i` trwaj! na ziemi. Kim jest wi$ c (25) Dawid ? albo, kim jest Salomon ?` albo,czym jest budowla ? albo, czym` jest mur otaczaj! cy Jerozolim$ ? albo,kim` jest demon ? a czym s! ̀ st! gwie ? albo, kim s! (30) Rzymianie ?Ale te misteria` [...71,1-11...]` zwyci$/y [go ...Syn]` czowieczy [...]

(15) niesplamiony [...]` i on [...]` gdy on [...] (20) wielka jest bowiem[...]` [...]` wobec natury [...]` która [...]` czyni1 to, co [...] (25) peni! w[...]` Bogosawieni ci, którzy [...] na wzór` salamandry, co wchodzi`do pieca ognistego, im bardziej on ponie` tym bardziej wpeza do

pieca` (...72,1-15...)` [...] granice` [...] b$ d! widzie1` [...] oraz si$ ̀ [...]ofiara. A ofiara jest (20) wielka [...] czego& co,` [...21-24...] (25) i Synczowieczy [...]` a objawi si$ przez [...73,1...]` )ródo nie&mieretlno&ci,tryskaj! ce` [...] jest czysty` [...] jest wolny` Nie zazdro&ci, oddziela si$

(5) od ka/dego, od ka/ej pychy i` zazdro&ci, chocia/ ich moc jestwielka [...]` jako uczniowie [...]` posta1 prawa [...]` ci za& [...] (10)tylko [....]` [...11-13...]` Postawiono go nad [...] (15) [...] nauka [...]`[...]` [...] jego nauki` gdy mówili: „je&li nawet anio` zst! pi z nieba i

b$ dzie [gosi] (20) wam przeciw temu, co my gosimy` wam, niech b$ dzie` przekl$ ty”. Nie pozwalaj! tym [...]` duszy, która [...]`[...]wolno&1 [...] (25) poniewa/ s! jak niemowl$ ta.` Nie jest mo/liwedla nich przestrzega1` prawa, które dziaa` przez nich w herezjach.` To

nie oni zreszt! , ale (30) moce Sabaotha, (74,1) przez które [...]` [...]nauki. ` Byli zazdro&ni wobec [...]` prawo w Chrystusie. Ci, którzy



111

b$ d! [...] (5) moc [...] przekraczaj! cielesne [...]` oni [...] wobecDwunastu` os! dzi1 [...] ich` mówi! c [...] )róda` nie&miertelno&ci [...]`[...10-16...]` [...]dobro, które` [...] cae miejsce` [...] na nieprzyjació.(30) Ochrzci go i` [...] sta si$ Bogiem, uciek ` [w gór $ ] i nie mogli go

pochwyci1` [...] nieprzyjació` ...] nie jest mo/liwe (25) abydoprowadzi1 go jeszcze raz.` Ka/dy [...] pochwycony zosta` wniewiedzy wobec` tego, co nauczaj! na rogach (ulic)` o (rzeczach)rze) bionych i misternych (30) pod wzgl$ dem sztuki. Nie b$ d! mogli[...p.71 i 76 ...].

Biblioteka z Nag Hammadi

Documents

Transcript of Biblioteka z Nag Hammadi