Bezpieczne i racjonalne stosowanie środków ochrony roślin w sadownictwie

S K I E R N I E W I C E

Wykonano w ramach Zadania nr 1.3: Opracowanie metod neutralizacji pozostałości środków ochrony roślin

w opakowaniach i w opryskiwaczach, Programu Wieloletniego:

Rozwój zrównoważonych metod produkcji ogrodniczej w celu zapewnienia wysokiej jakości biologicznej i odżywczej produktów ogrodniczych oraz

zachowania bioróżnorodności środowiska i ochrony jego zasobów, finansowanego przez

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi i realizowanego

w Zakładzie Agroinżynierii Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach

Autor, zdjęcia, opracowanie graficzne,

redakcja skład i łamanie:

Grzegorz Doruchowski

ISBN 978-83-60573-61-7 © Instytut Ogrodnictwa 2013, Skierniewice

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej broszury nie może być reprodukowana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób bez pisemnej zgody wydawcy.

Egzemplarz bezpłatny

1

Warunkiem bezpiecznego i racjonalnego stosowania środków ochrony roślin jest przestrzeganie przepisów prawa w tym zakresie

oraz postępowanie według reguł dobrej praktyki.

2

Przepisy o stosowaniu środków ochrony roślin

Przestrzeganie przepisów zawartych w ustawach, rozporządzeniach oraz etykietach środków ochrony roślin jest warunkiem ubiegania się o dopłaty bezpośrednie oraz inne formy pomocy finansowej w ramach systemu wzajemnej zgodności.

Przepisy dotyczące stosowania środków ochrony roślin przez użytkowników profesjonalnych mają na celu minimalizację ryzyka związanego z pracą z substancjami szkodliwymi oraz zapewnienie bezpieczeństwa dla ludzi, zwierząt i środowiska.

Korzyści wynikające z przestrzegania przepisów są więc oczywiste:

gwarantowana pomoc finansowa, ochrona zdrowia, czysta woda i nieskażone środowisko.

Zapoznaj się z przepisami i przestrzegaj ich we własnym interesie !

Stosowanie Środki ochrony roślin należy stosować w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska. W tym celu należy przeciwdziałać znoszeniu środków ochrony roślin na obszary i obiekty nie będące celem zabiegu oraz planować zabieg uwzględniając okres, w którym ludzie będą przebywać na obszarze objętym zabiegiem.

Strefy buforowe

W celu ochrony organizmów wodnych i obszarów wrażliwych nie będących celem zabiegu środki ochrony roślin nie mogą być stosowane we wskazanych w etykietach tych środków strefach buforowych, określonych dla zbiorników i cieków wodnych, pasiek oraz dróg publicznych.

Warunki pogodowe

Środki ochrony roślin na terenie otwartym stosuje się, jeśli prędkość wiatru nie przekracza określonej przepisami wartości (3 m/s; w projekcie nowego rozporządzenia MRiRW: 4 m/s).

Kwalifikacje wykonawców

Zabiegi z użyciem środków ochrony roślin mogą wykonywać osoby, które posiadają kwalifikacje wymagane do prowadzenia integrowanej produkcji roślin lub które ukończyły szkolenie w zakresie stosowania tych środków i posiadają zaświadczenie o ukończeniu takiego szkolenia. Zaświadczenie to jest ważne przez okres 5 lat.

Sprawność sprzętu

Opryskiwacz wykorzystywany do zabiegów z zastosowaniem środków ochrony roślin musi być sprawny technicznie i wykalibrowany, tak aby zapewnić prawidłowe stosowanie środków oraz nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska. Sprawność ta musi być potwierdzona okresowymi badaniami przeprowadzanymi co najmniej co 3 lata przez upoważnioną do tego jednostkę.

3

Przechowywanie

Środki ochrony roślin należy przechowywać: w oryginalnych opakowaniach, w sposób uniemożliwiający ich kontakt z żywnością, napojami i paszą, w sposób zapewniający, że nie zostaną przypadkowo spożyte przez ludzi lub

zwierzęta oraz są niedostępne dla dzieci, w sposób nie stwarzający ryzyka skażenia wód, gruntu lub przedostania się do

otwartych systemów kanalizacyjnych, w odległości nie mniejszej niż 20 m od studni oraz zbiorników i cieków

wodnych, o ile nie są przechowywane na utwardzonej i nieprzepuszczalnej nawierzchni,

w miejscach lub obiektach umożliwiających ich zamknięcie przed dostępem osób nieuprawnionych,

w miejscach lub obiektach eliminujących ryzyko skażenia gruntu i wody w wyniku wycieku lub przesiąkania.

Napełnianie i mycie opryskiwaczy Sporządzanie cieczy użytkowej oraz mycie opryskiwacza powinno odbywać się w sposób ograniczający ryzyko skażenia wód powierzchniowych i podziemnych oraz gruntu. Czynności te należy przeprowadzać w bezpiecznej odległości od studni, ujęć wody oraz zbiorników i cieków wodnych, tzn.:

nie mniejszej niż 20 m w przypadku sporządzania cieczy użytkowej, nie mniejszej niż 30 m w przypadku czyszczenia sprzętu, o ile nie jest on

czyszczony w myjniach urządzeń ochrony roślin, spełniających odpowiednie warunki techniczne.

Pozostałości Resztki cieczy użytkowej należy zagospodarować w sposób ograniczający ryzyko skażenia wód powierzchniowych i podziemnych, tzn.:

rozcieńczyć i zużyć na opryskanej uprzednio powierzchni, o ile to możliwe w miejscu gdzie środek ochrony roślin zastosowany był w mniejszej ilości lub,

unieszkodliwić z wykorzystaniem urządzeń do biodegradacji środków ochrony roślin lub

unieszkodliwić w inny sposób zgodny z przepisami o odpadach. Opakowania po środkach toksycznych lub bardzo toksycznych dla ludzi, pszczół lub organizmów wodnych należy zwrócić sprzedawcy środków w celu bezpiecznej utylizacji.

Ewidencja zabiegów

Użytkownik środków ochrony roślin, tzn posiadacz gruntów, na których stosowane są te środki jest zobowiązany do prowadzenia i przechowywania przez okres 3 lat dokumentacji w formie ewidencji zabiegów, zawierającej:

przyczyny wykonania zabiegu, nazwę środka ochrony roślin, czas zastosowania, zastosowaną dawkę , obszar i uprawy, na których zastosowano środek ochrony roślin.

4

Zasady dobrej praktyki w stosowaniu środków ochrony roślin

Środki ochrony osobistej

Zabiegi przeprowadzaj z wykorzystaniem ciągnika wyposażonego w szczelną kabinę.

W dbałości o zdrowie stosuj odzież ochronną oraz przestrzegaj zasad BHP dotyczących postępowania ze środkami ochrony roślin.

Podczas wszystkich czynności związanych z kalibracja i obsługą opryskiwacza oraz stosowaniem środków ochrony roślin noś:

odzież ochronną – nienasiąkliwy kombinezon lub spodnie i bluzę ze ściągaczami na końcu rękawów,

buty gumowe – z cholewami schowanymi pod nogawkami spodni,

rękawice gumowe – wygodne, dopasowane do wielkości rąk, sięgające za przeguby i schowane w rękawach kombinezonu,

osłonę twarzy – z przezroczystą szybą lub okulary chroniące oczy.

W przypadku bezpośredniego kontaktu ze skoncentrowanymi środkami ochrony roślin, tzn. podczas ich odmierzania i sporządzania cieczy użytkowej stosuj dodatkowo:

fartuch gumowy lub foliowy, osłaniający tułów i nogi,

półmaskę z filtrem AP2,

ochronę oczu – gogle lub szczelne okulary.

5

6

Przechowywanie

Przechowuj środki ochrony roślin w miejscu nie stwarzającym zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz czystości wody. Dlatego zorganizuj miejsce przechowywania z dala od żywności i pasz. jeśli miejsce to nie posiada utwardzonej i nieprzepuszczalnej podłogi to zachowaj przewidziana w przepisach odległość co najmniej 20 m od studni, cieków i zbiorników wody. Miejsce przechowywania powinno być oznakowane, zamykane na klucz, a dostęp do środków ochrony roślin powinny mieć tylko osoby przeszkolonych w zakresie stosowania środków ochrony roślin.

7

Nie gromadź nadmiernych zapasów środków ochrony roślin, przechowując tylko ilości niezbędne do bieżących zastosowań. Przechowuj środki ochrony roślin w sposób ułatwiający ich identyfikację, zapobiegający przypadkowemu spożyciu przez ludzi lub zwierzęta oraz minimalizujący ryzyko zaistnienia sytuacji awaryjnych, tzn. w oryginalnych opakowaniach z etykietami, pogrupowane według zakresu stosowania, środki sypkie nad płynnymi. Środki ochrony roślin przechowuj w obiekcie wykonanym, wyposażonym i zorganizowanym tak, aby uniemożliwić przypadkowe przedostanie się środków poza obiekt, np. z nieprzepuszczalnym podłożem i wysokim progiem. Przygotuj się na sytuacje awaryjne, mając na podorędziu narzędzia i materiały do likwidacji skutków rozlania lub rozsypania środków ochrony roślin szczotkę, szufelkę, wiaderko z trocinami (lub innym absorbentem), torby plastikowe, pojemnik na skażone materiały.

8

Kalibracja opryskiwacza

Wyniki kalibracji zapisuj w tabelach zamieszczonych w załączniku – str. 25

1. Określ wymaganą dawkę cieczy

zmierz wysokość i szerokość drzew oraz rozstawę rzędów.

oblicz dawkę cieczy według zależności:

Dawka cieczy [l/ha] = wysokość drzew [m] X szerokość drzew [m]

x 330 rozstawa rzędów [m]

UWAGA ! Zbyt wysoka dawka cieczy powoduje ociekanie i starty środków ochrony roślin

2. Dobierz i zainstaluj rozpylacze

dobierz rozpylacze odpowiednio do warunków pogodowych: DROBNOKROPLISTE – do zabiegów podczas sprzyjającej pogody, GRUBOKROPLISTE – do zabiegów podczas wiatru,

zainstaluj rozpylacze na korpusach obrotowych aby ułatwić ich szybką zamianę.

9

3. Napełnij zbiornik wodą

załóż odzież ochronną,

kalibrację przeprowadzaj zawsze z użyciem czystej wody,

napełnij zbiornik do połowy jego objętości.

4. Określ liczbę rozpylaczy oraz parametry strumienia powietrza

wykonaj próbne opryskiwanie sadu wodą na biegu i przy obrotach silnika w ciągniku, które masz zamiar stosować podczas zabiegu, oraz przy maksymalnym wydatku wentylatora,

podczas testu obserwuj zachowanie się chmury rozpylonej cieczy,

zamknij rozpylacze kierujące ciecz nad lub pod korony drzew,

redukuj wydatek wentylatora (niższy bieg przekładni, mniejszy kąt łopat wirnika, ewentualnie niższe obroty silnika) do momentu aż efekt przewiewania cieczy przez drzewa zaniknie lub zostanie ograniczony do minimum.

10

5. Określ prędkość roboczą

wyznacz w sadzie odcinek pomiarowy 100 m,

zmierz czas przejazdu ciągnika z opryskiwaczem na wyznaczonym odcinku na biegu i przy obrotach ustalonych podczas próbnego opryskiwania (pkt 4),

oblicz prędkość według wzoru:

Prędkość [km/h] = 100 [m]

x 3,6 czas przejazdu [s]

6. Oblicz wymagany wydatek rozpylaczy

zakładając, że stosujesz rozpylacze jednakowego rozmiaru wymagany wydatek pojedynczego rozpylacza oblicz według wzoru:

Wydatek [l/min] = dawka cieczy [l/ha] X prędkość [km/h] X rozstawa rzędów [m]

liczba rozpylaczy [szt.] X 600

11

7. Określ ciśnienie cieczy

dla rozpylaczy zainstalowanych na opryskiwaczu znajdź w tabeli wydatków nominalnych ciśnienie cieczy potrzebne do uzyskania wymaganego wydatku rozpylacza, obliczonego jw. (pkt 6).

8. Zmierz rzeczywisty wydatek rozpylaczy i skoryguj ciśnienie

uruchom opryskiwacz, włącz rozpylacze i wyreguluj ciśnienie do wartości ustalonej w pkt 7,

z użyciem wyskalowanego naczynia zmierz objętość cieczy wypływającej z rozpylacza w ciągu jednej minuty (wydatek w l/min), powtórz pomiar dla kilku rozpylaczy na obu sekcjach opryskiwacza,

porównaj uzyskane wyniki pomiarów z obliczonym wydatkiem wymaganym, w razie różnic skoryguj ciśnienie i powtórz pomiar.

12

Sporządzanie cieczy użytkowej Wszelkie czynności związane ze sporządzaniem cieczy użytkowej, tzn. odmierzanie środków ochrony roślin i napełnianie zbiornika opryskiwacza należy przeprowadzać w bezpiecznej odległości nie mniejszej niż 20 m od studni, zbiorników i cieków wodnych, studzienek kanalizacyjnych oraz obszarów wrażliwych na skażenia.

Odmierzanie preparatów Nie stosuj wyższych dawek środków ochrony roślin niż zalecane w etykiecie. Nie sporządzaj cieczy użytkowej z nadwyżką ponad faktycznie wymaganą objętość. Chcąc zrealizować założoną dawkę cieczy określ dokładnie ilość cieczy potrzebnej do opryskania danej powierzchni sadu, a ilość preparatu oblicz według wzoru:

Ilość środka [kg] = dawka środka [kg/ha] X objętość wody [l]

dawka cieczy [l/ha]

Otwieraj opakowanie środków ochrony roślin ostrożnie, uważając, aby go nie uszkodzić. Zamknij opakowanie natychmiast po odmierzeniu preparatu. Opróżnione opakowanie opłucz z wykorzystaniem płuczki lub trzy razy ręcznie, wylewając popłuczyny do zbiornika opryskiwacza. Odmierzanie przeprowadzaj w miejscu osłoniętym od wiatru. Do odmierzania preparatów stosuj narzędzia i urządzenia pomiarowe przeznaczone tylko to tego celu – łopatkę, wagę, naczynia miarowe. Po użyciu opłucz je, a popłuczyny wlej do zbiornika opryskiwacza. Przechowuj je razem ze środkami ochrony roślin.

13

Napełnianie zbiornika Ciecz użytkową sporządzaj bezpośrednio przed jej użyciem. Nie pozostawiaj bez nadzoru opryskiwacza z cieczą użytkową. Czynności związane ze sporządzaniem cieczy użytkowej wykonuj w odległość co najmniej 20 m od studni, zbiorników i cieków wodnych. Nigdy nie napełniaj opryskiwacza bezpośrednio ze studni lub stawów. Odmierzone środki ochrony roślin wprowadzaj do zbiornika wtedy, gdy jest on przynajmniej w połowie wypełniony wodą. Włącz mieszadło, umożliwiając dokładne wymieszanie preparatu z wodą. Podczas wlewania wody do zbiornika opryskiwacza nie dopuszczaj do skażenia źródła lub elementów punktu poboru wody. Wąż zasilający powinien zawsze znajdować się powyżej krawędzi otworu wlewowego zbiornika. Nie dopuszczaj do przepełnienia zbiornika lub wypływania piany podczas napełniania zbiornika wodą.

14

W sadzie Dysponując opryskiwaczem wyposażonym w dodatkowy zbiornik na wodę i rozwadniacz preparatów, sporządzaj ciecz użytkową w sadzie. Za każdym razem napełniaj opryskiwacz w innym miejscu, aby nie dopuścić do kumulacji środków ochrony roślin i powstawania skażeń miejscowych. Niewielka ilość preparatu nieumyślnie rozchlapanego lub rozprószonego na biologicznie czynnym podłożu ulegnie szybkiej biodegradacji, stwarzając mniejsze ryzyko zanieczyszczenia wód niż preparat przesiąkający w głąb jałowej gleby w obrębie gospodarstwa. Do usprawnienia pracy wykorzystuj rozwadniacz preparatów, płuczkę opakowań oraz wodę z dodatkowego zbiornika. Preparaty płynne odmierzaj w naczyniu miarowym bezpośrednio nad otworem wlewowym zbiornika.

15

W gospodarstwie Sporządzanie cieczy i napełnianie opryskiwacza w gospodarstwie wykonuj na:

nienasiąkliwym podłożu, np. betonowej płycie lub stanowisku w formie płytkiego basenu z tworzywa sztucznego, umożliwiającym bezpieczne zebranie rozlanych lub rozsypanych preparatów,

lub

podłożu wykazującym aktywność biologiczną, np. zadarnionej powierzchni w ustronnym terenie lub stanowisku bioremediacyjnym BIOBED, w którym następuje przyśpieszona biodegradacja substancji aktywnych.

Podczas wprowadzania środka ochrony roślin korzystaj z urządzeń dostępnych na opryskiwaczu, takich jak rozwadniacz preparatów i płuczka opakowań. W przypadku rozsypania preparatu na podłożu nienasiąkliwym należy go zamieść, zebrać i dodać do cieczy użytkowej w zbiorniku opryskiwacza. W przypadku rozlania preparatu na podłożu nienasiąkliwym należy posypać go materiałem absorbującym (np. trocinami), zebrać i złożyć w kompostowniku lub rozprowadzić na dużej powierzchni pasów herbicydowych w sadzie, ewentualnie po rozcieńczeniu złożyć go na stanowisku służącym do bioremediacji środków ochrony roślin.

16

Bezpieczny zabieg

Warunki atmosferyczne Zabiegi ochrony roślin przeprowadzaj w warunkach pogodowych sprzyjających skuteczności działania środków ochrony roślin oraz nie powodujących zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska:

temperatura do 25°C

wilgotność 50-95%

opady poniżej 0,1 mm podczas zabiegu poniżej 2,0 mm 3-6 godzin po zabiegu

wiatr poniżej 3 m/s

Przeprowadzaj zabieg wieczorem, przy niższej temperaturze i wyższej wilgotności powietrza. Jeśli opryskiwanie musi być wykonane w innych warunkach niż zalecane, upewnij się, że stosowany środek ochrony roślin będzie działał skutecznie. Obserwuj pogodę i reaguj na jej zmiany, wstrzymując opryskiwanie upraw, gdy wiatr przekroczy dopuszczalną prędkość dla zabiegów z użyciem środków ochrony roślin.

Strefy buforowe Nie stosuj środków ochrony roślin w strefach buforowych, wyznaczonych dla wód powierzchniowych, dróg publicznych, pasiek i innych terenów nieużytkowanych rolniczo, aby nie stwarzać ryzyka skażenia tych obiektów w wyniku znoszenia cieczy użytkowej. Wykonując zabieg ochrony roślin, stosuj metody ograniczające znoszenie w bezpośrednim sąsiedztwie stref buforowych (np. w przylegającym pasie o szerokości 20 m), aby dodatkowo ograniczyć ryzyko skażenia obiektów wrażliwych środkami ochrony roślin.

17

Redukcja znoszenia Stosuj techniki ograniczające znoszenie:

opryskiwacze deflektorowe,

opryskiwacze o ukierunkowanym strumieniu powietrza,

opryskiwacze osłonowe, np. tunelowe, reflektorowe.

Podczas niesprzyjających warunków atmosferycznych, tzn. podczas wiatru i wysokiej temperatury, stosuj rozpylacze grubokropliste:

eżektorowe – wirowe

eżektorowe płaskostrumieniowe 90°

Wyłącz rozpylacze kierujące ciecz użytkową nad korony drzew.

18

Dysponując opryskiwaczem, w którym możliwa jest regulacja kierunku strumienia powietrza, precyzyjnie dopasuj zakres jego emisji do wielkości i struktury koron drzew, aby ograniczyć straty cieczy użytkowej przewiewanej nad lub przez drzewa. W przypadku wąskich i przejrzystych szpalerów drzew zalecane jest odchylenie strumienia powietrza do tyłu.

Jeśli obserwujesz ciągłe przewiewanie cieczy przez rząd drzew do sąsiedniego międzyrzędzia zredukuj wydatek wentylatora do momentu, aż ten niepożądany efekt zaniknie lub zostanie ograniczony do minimum.

W bezpośrednim sąsiedztwie stref buforowych zmień parametry pracy opryskiwacza, realizując niskoznoszeniowy scenariusz zabiegu, np. w odległości 5 rzędów drzew od strefy buforowej, i gdy wiatr wieje w kierunku tej strefy:

zmień rozpylacze na grubokropliste oraz zredukuj wydatek strumienia powietrza,

lub w opryskiwaczach umożliwiających odcięcie strumienia powietrza z jednej strony:

zmień rozpylacze na grubokropliste, zredukuj wydatek strumienia powietrza oraz odetnij strumień powietrza w kierunku obiektów wrażliwych w odległości jednego lub dwóch rzędów od strefy buforowej.

19

Stosuj niską prędkość roboczą opryskiwacza, aby ograniczyć odchylanie strumienia powietrza z rozpyloną cieczą do tyłu i wypadanie kropel cieczy ze strumienia.

Wyłączaj rozpylacze na uwrociach sadu.

Redukcja ociekania W toku kalibracji dopasuj dawkę cieczy do wielkości i gęstości koron drzew. Zbyt wysokie dawki cieczy prowadzą do ociekania cieczy z drzew i zmniejszenia masy substancji aktywnej na chronionych powierzchniach. Wyłączaj rozpylacze podczas bezruchu lub manewrowania opryskiwaczem w sadzie. Rozpoczynając zabieg, wypełniaj sekcyjne przewody cieczowe podczas jazdy z założoną prędkością, rozpoczynając opryskiwanie w części sadu, która będzie wykorzystana do wypryskania rozcieńczonych pozostałości cieczy po zabiegu.

20

Mycie opryskiwacza

Jeśli opryskiwacz nie jest czyszczony w specjalnej myjni urządzeń ochrony roślin to wszelkie czynności związane z płukaniem jego zbiornika i instalacji cieczowej oraz myciem zewnętrznym należy przeprowadzać w bezpiecznej odległości nie mniejszej niż 30 m od studni, zbiorników i cieków wodnych, studzienek kanalizacyjnych oraz obszarów wrażliwych na skażenia.

Nigdy nie spuszczaj skażonej wody po płukaniu instalacji cieczowej opryskiwacza na ziemię lub w jakimkolwiek innym miejscu rodzącym ryzyko skażenia gleby lub wody.

Płukanie instalacji cieczowej Po zakończeniu zabiegu przepłucz zbiornik i instalację cieczową opryskiwacza:

opłucz wewnętrzną powierzchnię zbiornika przy użyciu ciśnieniowego urządzenia płuczącego lub ręcznie, zużywając objętość wody równą ok. 5% pojemności zbiornika,

włącz pompę i przy zamkniętych rozpylaczach otwórz odpowiednie zawory, aby przepłukać wszystkie elementy układu cieczowego,

wypryskaj popłuczyny w sadzie, w którym przeprowadzono zabieg,

powtórz powyższe czynności jeszcze dwukrotnie, zużywając za każdym razem objętość wody równą ok 2,5% pojemności zbiornika.

Jeśli wypryskanie popłuczyn w sadzie nie jest możliwe, to wykorzystaj je zgodnie z zaleceniami dotyczącymi zagospodarowania pozostałości płynnych.

W szczególnych przypadkach, tzn. gdy:

przewidujesz dłuższą przerwę w użytkowaniu opryskiwacza,

planujesz przegląd, naprawę lub inspekcję sprawności technicznej opryskiwacza,

kolejny zabieg ma być wykonany na innej uprawie, dla której ostatnio stosowany preparat nie jest zarejestrowany,

zastosowany preparat może niekorzystnie oddziaływać na rośliny w kolejnym zabiegu (np. regulator wzrostu),

pozostawienie resztek cieczy może spowodować późniejsze zapychanie rozpylaczy i filtrów lub inne problemy związane z poprawnym działaniem opryskiwacza,

przeprowadź płukanie instalacji z użyciem specjalnych, bezpiecznych dla ludzi i neutralnych dla środowiska środków myjących, zwiększających efektywność mycia.

21

Mycie zewnętrzne Myj opryskiwacz możliwie małą ilością wody, aby nie wytwarzać dużych objętości płynnych pozostałości skażonych środkami ochrony roślin. Zamiast szczotki stosuj lancę wysokociśnieniową, aby skrócić czas, zoptymalizować ilość zużywanej wody i zwiększyć skuteczność mycia zewnętrznego. W szczególnych opisanych wyżej przypadkach myj opryskiwacz z użyciem specjalnych, bezpiecznych dla ludzi i neutralnych dla środowiska, środków myjących, zwiększających efektywność mycia.

W sadzie Dysponując opryskiwaczem wyposażonym w dodatkowy zbiornik na wodę i przyłącze do lancy ciśnieniowej, myj opryskiwacz w sadzie. Za każdym razem myj opryskiwacz w innym miejscu, aby nie dopuścić do kumulacji środków ochrony roślin i powstawania skażeń miejscowych.

W gospodarstwie Jeśli mycie opryskiwacza w sadzie nie jest możliwe, to przeprowadź je na:

nienasiąkliwym podłożu, np. betonowej płycie lub stanowisku w formie płytkiego basenu z tworzywa sztucznego, umożliwiającym zbieranie popłuczyn i bezpieczne ich zagospodarowanie

lub

podłożu wykazującym aktywność biologiczną, np. zadarnionej powierzchni w ustronnym terenie lub stanowisku bioremediacyjnym BIOBED, w którym następuje przyśpieszona biodegradacja substancji aktywnych.

22

Zagospodarowanie pozostałości

Zapobiegaj tworzeniu pozostałości po środkach ochrony roślin !

Nie dopuszczaj do przeterminowania środków ochrony roślin. Środki o nieodległym terminie ważności lub które mają być wycofane z użycia zużyj w pierwszej kolejności. Pozbądź się bezużytecznych środków i odpadów w sposób legalny, korzystając z usług specjalistycznych służb. Przy obliczaniu potrzebnej do wykonania zabiegu ilości środków ochrony roślin i objętości wody korzystaj z wyników kalibracji opryskiwacza, zaleceń etykiety środków oraz uwzględnij powierzchnię upraw przewidzianą do opryskania. Stosuj opryskiwacz, w którego zbiorniku i układzie cieczowym gromadzi się możliwie najmniejsza objętością pozostałości cieczy. Zużyj pozostałość cieczy użytkowej w bezpieczny sposób. Nie wylewaj pozostałości na ziemię lub w jakimkolwiek innym miejscu uniemożliwiającym jej zebranie. Pozostałą po zabiegu ciecz użytkową rozcieńcz kilkakrotnie i zużyj na polu, wypryskując na powierzchni uprzednio opryskiwanej, najlepiej w miejscu, gdzie rozpoczęto opryskiwanie, aby nie przekroczyć dopuszczalnej dawki preparatu w uprawie. Zaplanuj takie miejsce przed rozpoczęciem zabiegu. Zagospodaruj opakowania po środkach ochrony rośli w sposób legalny i bezpieczny. Nie spalaj i nie zakopuj opakowań. Nie używaj opakowań do innych celów niż przechowywanie środków ochrony roślin. Opróżnione opakowanie popłucz co najmniej trzykrotnie wodą, a popłuczyny wlej do zbiornika opryskiwacza z cieczą użytkową. Opłukane opakowania podlegające obowiązkowi odzysku zwracaj zgodnie z zasadami systemu odbioru i unieszkodliwiania opakowań.

23

Wysoce rozcieńczone pozostałości płynne po środkach ochrony roślin:

zagospodaruj w systemach bioremediacyjnych, takich jak BIOBED lub VERTIBAC, w których substancje aktywne ulegają przyśpieszonej biodegradacji

lub

wykorzystaj do sporządzenia cieczy użytkowej podczas podkoronowego zwalczania chwastów w sadach.

Biodegradowalne pozostałości stałe, takie jak trociny do zbierania wycieków oraz pozostałości substratu z systemów bioremediacyjnych mogą być:

kompostowane,

rozrzucone w polu, na dużej powierzchni.

Biodegradacja środków ochrony roślin powinna przebiegać w miejscu uniemożliwiającym uwalnianie się substancji aktywnych na zewnątrz oraz w sposób nie powodujący nowych zagrożeń. Czas biodegradacji zależy od rodzaju i zawartości środków ochrony roślin w pozostałościach, lecz nie powinien być krótszy niż jeden rok.

24

NOTATKI …………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

25

ZAŁĄCZNIK

Tabele kalibracji opryskiwacza sadowniczego

Rok …………………………..

SAD DAWKA CIECZY

l/ha

ROZPYLACZE CIĄGNIK POMIAR PRĘDK. PRĘDK.

km/h

WYDATEK

l/min

CIŚNIENIE

bar Wysokość

drzew m

Szerokość drzew

m Rozstawa rzędów

m Liczba

szt.

Rozmiar Bieg Obroty

obr/min Odcinek

m

Czas s

Rok …………………………..

SAD DAWKA CIECZY

l/ha

ROZPYLACZE CIĄGNIK POMIAR PRĘDK. PRĘDK.

km/h

WYDATEK

l/min

CIŚNIENIE

bar Wysokość

drzew m

Szerokość drzew

m Rozstawa rzędów

m Liczba

szt.

Rozmiar Bieg Obroty

obr/min Odcinek

m

Czas s

Rok …………………………..

SAD DAWKA CIECZY

l/ha

ROZPYLACZE CIĄGNIK POMIAR PRĘDK. PRĘDK.

km/h

WYDATEK

l/min

CIŚNIENIE

bar Wysokość

drzew m

Szerokość drzew

m Rozstawa rzędów

m Liczba

szt.

Rozmiar Bieg Obroty

obr/min Odcinek

m

Czas s

26

.

S K I E R N I E W I C E