page 1

Bezpieczny Internet - idea

page 2

Bezpieczna Szkoła

Bezpieczny Internet

Bezpieczna Rodzina

page 3

„Dzisiejsza młodzież lubi luksus, ma złe maniery,

nie uznaje żadnych autorytetów i nie ma szacunku dla starszych (…)

W naszych czasach dzieci stały się tyranami,

nie pomagają w domu, (…) nie są posłuszne swoim rodzicom i

tyranizują nauczycieli”.

page 4

„Dzisiejsza młodzież lubi luksus, ma złe maniery,

nie uznaje żadnych autorytetów i nie ma szacunku dla starszych (…)

W naszych czasach dzieci stały się tyranami,

nie pomagają w domu, (…) nie są posłuszne swoim rodzicom i

tyranizują nauczycieli”.

Sokrates

page 5

Rady F-Secure• Po pierwsze antywirus jego funkcje są powszechnie znane, ale warto aby program chronił przed różnego

rodzaju złośliwym oprogramowanie typy spyware, robaki, trojany, rootkity. Program powinien być aktualizowany codziennie, w innym przypadku stanie się bezużyteczny, ponieważ niemal każdego dnia pojawiają się nowe odmiany złośliwego oprogramowania.

• Po drugie łatanie dziur i aktualizowanie „łatek”. Jeżeli używany jest system Windows należy usługę łatania na stałe włączyć, jak również reagować na komunikaty o pojawiających się aktualizacjach i konieczności ich instalacji.

• Po trzecie zmiana ustawień fabrycznych. Wszystkie kody dostępu, hasła i loginy powinny zostać wymienione zaraz po zainstalowaniu oprogramowania. Ustawienia fabryczne są doskonale znane nawet początkującym hakerom, a za lenistwo można zapłacić wysoką cenę – stając się ofiarą ataku wszelkiego rodzaju sieciowych „chuliganów”. Warto również pamiętać o regularnym zmienianiu haseł…

• Po czwarte dziwne rzeczy się nie zdarzają.- Napisał do Ciebie dawno nie widziany kolega, nazwisko jakby znajome „Kowlaski” być może chodziliście razem do przedszkola. W załączniku przesyła ciekawe informacje – klikasz i wszystko znika. - Twój bank wreszcie przysłał Ci maila, czujesz się doceniony, wybrano Cię do grupy kluczowych klientów, których konta otrzymają dodatkową ochronę, musisz tylko podać swoje dane i hasło. Podajesz i dziwne Twoje pieniądze z konta znikły. - Logujesz się do swojego banku, strona wygasa, jesteś proszony o ponowne podanie hasła i identyfikatora i ponowne, podajesz i dziwne. Twoje pieniądze znikły. Cyberprzestepcy znają różne metody, w tym te wykorzystujące socjotechnikę, aby wyłudzić to na czym im zależy. Jeżeli mail jest od nieznanego Ci nadawcy nie otwieraj załącznika. Jeżeli strona do logowania ( w banku, sklepie Internetowym, grze on line) zachowuje się inaczej niż zwykle lepiej zakończ sesję i spróbuj od nowa upewniając się, że faktycznie jesteś na stronie, na która chciałeś trafić.

• Po piąte nie podążaj za „króliczkiem”. W odebranym mailu znajduje się oferta sprofilowana dokładnie dla Ciebie, dotyczy konta bankowego, sprzętu biurowego, taryfy telefonicznej, wyjazdów last minute. Tekst jest przejrzysty, poprawnie napisany pod koniec znajduje się link. Trafiamy na stronę, gdzie pojawia się kolejny link do dokumentu ze szczegółowymi danymi – klikamy i właśnie w komputerze został zapisany program do kradzieży danych, rozsyłania spamu bądź inny. W Internecie nie ma nic za darmo i zawsze należy to mieć na uwadze. Oferty, które trafiają na firmowe lub prywatne konta proponujące promocje, ulgi, dodatki lub prezenty są zwykle poprzedzone telefonem z pytaniem o zainteresowanie i konkretny adres. Wszystkie inne mogą, choć nie muszą, mieć na celu instalację złośliwego kodu.

page 6

Czego dowiemy się z elementarza?

• Komputer z dostępem do internetu w domu może być świetnym narzędziem, służącym do nauki i rozrywki dla całej rodziny

• Umieszczenie komputera w pokoju dziennym oraz określenie warunków korzystania z niego przez dziecko, łącznie z czasem, jaki dziecko może spędzić przed monitorem, sprawi, że najmłodsi będą korzystać z komputera w sposób racjonalny.

• Dzieci mogą korzystać z Internetu nie tylko w domu, ale także w domach swoich kolegów i koleżanek, w kawiarenkach internetowych. Ważne jest, aby wspólnie określić zasady bezpiecznego korzystania z Internetu, które dziecko będzie mogło stosować w każdym miejscu i o każdej porze.

• Czynności takie, jak korzystanie z przenośnej pamięci USB lub CD-ROM-ów, otwieranie załączników czy pobieranie plików z sieci mogą być obarczone pewnym ryzykiem.

• Ważne jest, aby dzieci nauczyły się rozpoznawać szkodliwe oprogramowanie: wirusy, robaki, konie trojańskie oraz spyware, a także wiedziały, jak rozpoznać symptomy infekcji komputera.

• Podstawowe zasady bezpieczeństwa:- korzystanie z Internetu tylko na komputerze, w którym zainstalowane zostało oprogramowanie antywirusowe oraz program typu anty-spyware- zachowanie ostrożności w czasie otwierania załączników do e-maili, szczególnie tych otrzymanych od nieznajomych,- zachowanie ostrożności przy pobieraniu programów z Internetu bądź korzystaniu z przenośnej pamięci czy CD-ROM-ów.

page 7

Dzieci i internetWarto wiedzieć, że:• internet jest integralną częścią życia dzieci i nastolatków, jak sami to określają „nie potrafią bez niego

żyć”. Dlatego, nawet jeśli sami nie jesteśmy siecią zainteresowani – powinniśmy się nią zainteresować.• dzieci mają wiele możliwości korzystania z internetu – w domu, w szkole, w kafejce, u kolegi, itp. • dzieci spędzają w sieci ponad 60% wolnego czasu• ponad 60% dzieci zawiera znajomości w internecie • zaledwie 55% deklaruje, że nie pójdzie na spotkanie z osobą poznaną w sieci• połowa chodzących na spotkania z osobami poznanymi w sieci robi to sama• wśród dzieci chodzących na spotkania ponad 12% mówi, że osoba, która przyszła była kimś innym niż

deklarowała (była starsza lub innej płci)• Nie trzeba być informatykiem, by chronić dziecko przed zagrożeniami z internetu.dane procentowe pochodzą z badań wśród dzieci korzystających z internetu prowadzonych w 2006 r. przez firmę Gemius

Internet to:• komputery przesyłające między sobą ciągi 0 i 1• możliwość poznawania ludzi i komunikowania się z nimi bez względu na wiek, płeć, miejsca

zamieszkania, wykształcenie• kopalnia wiedzy• rozrywka• miejsce, w którym nikt nie jest anonimowy

page 8

Badania F-Secure• Zgodnie z badaniami F-Secure tylko 5,5% rodziców sądzi, że ich dzieci są „całkowicie bezpieczne”

w Internecie i aż 92,5% obawia się o styczność z niepożądanymi treściami, takimi jak pornografia, przemoc czy promocja używek.

• Większość rodziców z Europy i USA ma obawy związane z bezpieczeństwem ich dzieci w czasie korzystania z Internetu. Tylko 18% uważa, że są względnie bezpieczne

• Niemal połowa ankietowanych rodziców nie zgodziła się ze stwierdzeniem, że „moje dzieci są bezpieczne w Internecie”.

• Choć powszechnie dostępne są narzędzia pozwalające rodzicom kontrolować sposób korzystania z Internetu, to jednak wciąż mają oni obawy dotyczące bezpieczeństwa ich potomstwa spędzającego czas na surfowaniu.

• Poważnym zmartwieniem dla rodziców z całego świata jest dostęp do niepożądanych treści np. pornografii, stron promujących przemoc, używki czy np. nazizm. Zaledwie 7,5% badanych z pełnym przekonaniem zgodziło się, że ich dzieci nie są narażone na kontakty z takimi materiałami, podczas gdy niemal połowa ankietowanych nie zgodziła się ze stwierdzeniem mówiącym, że „moje dzieci nie są narażone na kontakt z treściami dla nich nieodpowiednimi.”

page 9

Dzieci i internetPamiętajmy:• dziecko może być zarówno ofiarą, jak i sprawcą przestępstw dokonywanych w internecie• kontakty internetowe mogą mieć również wpływ na inne problemy, z jakimi boryka się dziecko i odwrotnie

– problemy w realnym życiu wpływają na zachowanie dziecka w sieci• właściwie dobrane oprogramowanie i usługi sieciowe pomogą nam uchronić dziecko przed kontaktami ze

szkodliwymi treściami• sprzęt, oprogramowanie i usługi pozwala nam na sprawdzanie, jakie strony przegląda dziecko i z jakich

usług w sieci korzysta• sami jesteśmy przykładem dla naszych dzieci – nie korzystajmy z serwisów P2P • możemy zablokować korzystanie z serwisów P2P• warto spisać z dzieckiem umowę określającą zasady korzystania z internetu: kiedy, gdzie i ile czasu

dziecko może spędzać przed komputerem/w sieci, jakie strony może odwiedzać, kiedy powinno zwrócić się po pomoc do rodziców, nauczycieli

• nie ma idealnych, pewnych w 100% zabezpieczeń• dziecko może być bardziej biegłe w obsłudze komputera niż my. Nie powinno nas to dziwić ale nie należy

się też tego wstydzić. Udawanie, że jest inaczej ośmieszy nas w oczach dziecka

Internet jest:• miejscem, w którym każdy z nas tak, jak w realnym życiu może spotkać różnych ludzi i zmierzyć z

różnorodnymi, także nieprzyjemnymi sytuacjami• skarbnica wiedzy i ocean możliwości• Narzędzie, które może mieć narkotyczną moc i powodować uzależnienie

page 10

Gry komputerowe i internet – dobry i zły wpływ na dzieckoWielu rodziców pod pojęciem grania pojmuje wszelkie czynności związane z użytkowaniem komputera i internetu. Dzieci zaś „granie na komputerze” uważają na swoje ulubione zajęcie.

Zalety gier: • często są pierwszym kontaktem dziecka z technologią informatyczną • pobudzają procesy umysłowe dziecka, skłaniają do myślenia asocjacyjnego czyli kojarzeniowego• korzystnie wpływają na intuicję i myślenie hipotetyczne• wspomagają koordynację wzrokowo-ruchową• użytecznym narzędziem nauki• uwalniają od emocji• oferują natychmiastową nagrodę

Niebezpieczeństwa związane z użytkowaniem gier bez kontroli rodziców: • przemoc, agresja prowadząca często do śmierci• wulgarność• hazard• naśladownictwo przemocy w „realu”• zmniejszanie się empatii• zmniejsza się aktywność mózgu w strefach odpowiadających za emocje i nabywanie wiedzy

System PEGI (http://www.pegi.info/pl) jest bardzo pomocny – służy do znakowania gier oraz przypisywania ich do różnych przedziałów wiekowych. Dzięki niemu kupując grę w sklepie od razu dowiemy się, czy jest ona właściwa dla naszego dziecka.

page 11

Niewłaściwe użytkowanie internetu powoduje u dzieci problemy

Problemy psychospołeczne, które może wywoływać niewłaściwe korzystanie z internetu:

• uzależnienie od sieci (weboholizm, netoholizm)• uzależnienie od gier komputerowych• problemy w nauce• zaburzenia relacji interpersonalnych• agresja• wycofanie• poszukiwanie akceptacji, miłości poza domem, rodziną• budowanie swojego życia zgodnie „z cyklem życia” w sieci

Szkodliwe treści, które można napotkać w sieci:

• pornografia• przemoc, agresja• wulgaryzmy• zakup używek• hazard• broń• sekty• rasizm i ksenofobia(według klasyfikacji Unii Europejskiej)

• są ogólnodostępne• nie są zabezpieczone przed dziećmi• dzieci nie muszą ich szukać• ich udostępnianie nie jest ścigane

page 12

Pedofile w internecie i ochrona dzieci przed ich działalnością

Pedofile w Internecie:• wymieniają się materiałami, kontaktami i doświadczeniami• szukają ofiar na czatach, komunikatorach, czytając blogi, serwisy społecznościowe,

strony www prowadzone przez dzieci; wykazują się przy tym cierpliwością i konsekwencją w działaniu

• często udają dzieci, rówieśników rozumiejących problemy dziecka• podają się za kolegów rodziców (informacje o rodzinie zbierają w sieci)• dążą do spotkania lub cyberseksu• potrafią manipulować, zastraszać• Pedofilem może być każdy! Odsetek pedofilów w różnych grupach społecznych (wiek

wykształcenie, stan majątkowy) jest podobny, zazwyczaj jednak są to mężczyźni.

Ochrona dzieci – kilka prawd:• filtrowanie treści – narzędzie wspomagające opiekunów ale nie zastępujące rozmowy i

zainteresowania sprawami dziecka• długa internetowa znajomość z pedofilem konsekwentnie budującym relacje z dzieckiem zmniejsza

przezorność dziecka, zwiększa zaufanie, rozbudza ciekawość i zachęca do dalszych kontaktów.• filtry są w stanie wyłapać tylko część szkodliwych treści, ale często blokują też te dopuszczalne• każde rozwiązanie techniczne jest zawodne• owoc zakazany kusi najbardziej, dlatego nie krzyczmy na dzieci, nie straszmy ich karą. Budujmy

atmosferę zaufania, tak by dziecko po tym, jak natrafi nie niebezpieczne treści nie bało się z nami rozmawiać i szukać u dorosłych pomocy, wsparcia.

• Ofiary przemocy w internecie często stają się później jej sprawcami.

page 13

Uzależnienie od komputera/internetu

Objawy, które powinny nas zaniepokoić:• wyrazistość emocjonalnego podporządkowania• zmiana nastroju• tolerancja dawkowania• objawy odstawienia (nawet fizjologiczne)• konflikt między osobą uzależnioną a otoczeniem• nawrót

Należy:• należy pomagać dzieciom w wyborze atrakcyjnych usług sieciowych i gier• rozmawiać z dziećmi na temat ich treści• zniechęcić do gry w pojedynkę, zaproponować wspólne przeglądanie sieci i granie• troszczyć się o to, by komputer nie stał się obsesją• postępować wg. zaleceń producentów• zapewnić wiele innych zajęć w wolnym czasie

page 14

Jak sprawdzić czy dziecko jest uzależnione od komputera/internetu?

Jeśli dziecko:• gra lub pracuje na komputerze niemal codziennie• często używa komputera przez długi czas (ponad 3 godziny bez przerwy)• gra dla rozładowania emocji• jest niespokojne, poirytowane jeśli nie może używać komputera• zaniedbuje życie koleżeńskie, zajęcia sportowe (dotychczasowe hobby)• siedzi przy komputerze zamiast odrabiać prace domowe• próbuje ograniczyć granie lecz mu się to nie udaje

Jeśli rodzic odpowie twierdząco na co najmniej 4 pytania może to sugerować, że dziecko jest na granicy normy, patologii obcowania z komputerem, a zatem bliskie uzależnienia.

W takiej sytuacji rodzice powinni sprawdzić, co dziecko robi na komputerze i w razie potrzeby ingerować.

page 15

Kilka uniwersalnych zasad

Warto wpajać dziecku zasady, które stosujemy zarówno w świecie wirtualnym, jak i

realnym:

• szanuj kolegów i koleżanki – nie prowokuj sytuacji, które mogą zranić czyjeś uczucia• nie przekazuj nieprawdziwych informacji na temat osób trzecich• ludzi, których poznajemy w świecie rzeczywistym i w sieci nie musi być tym, za kogo się podaje• nie podawaj w sieci danych osobowych, nie wysyłaj swoich zdjęć.• jeśli umawiasz się „w realu”, poinformuj o tym rodzica, wybierz na spotkanie miejsce publiczne i

weź ze sobą kolegę lub koleżankę• jeśli coś Cię zaniepokoi lub zawstydzi, powiedz o tym komuś dorosłemu

page 16

Dobre rady dla dzieci i rodziców

Dobre rady dla rodziców:

• Niech komputer stoi we wspólnym miejscu• Nie karz dziecka za błędy, o których Ci mówi. Nie krytykuj dziecka a złe

zachowanie• Rozmawiaj z dzieckiem• Nie bój się przyznać do niewiedzy• Baw się siecią razem z dzieckiem, wspólnie ją ekplorujcie• Surfuj po sieci ze swoim dzieckiem• Pokazuj dziecku wartościowe strony www • Ustal z dzieckiem jasne zasady korzystania z internetu i egzekwuj je• Porozumiewaj się z rodzicami kolegów i koleżanek dziecka• Ucz dziecko zasad bezpieczeństwa, nie strasz jednak zagrożeniami• Wychowuj do sieci• Wspomagaj się programami filtrującymi

page 17

Jak rozmawiać z dzieckiem? Jak reagować na niepokojące sygnały? • Pochwal dziecko, że Ci zaufało i powiedziało o niepokojących zdarzeniach

• Nie wpadaj w panikę, ale nie bagatelizuj niepokojących sygnałów

• Nie obwiniaj dziecka, nie krytykuj, wytłumacz, że to sprawca jest winien

• Daj dziecku poczucie bezpieczeństwa, ciepło i bliskość

• Nie popędzaj dziecka, nie zmuszaj do mówienia

• Zapewnij dziecku pomoc psychologa

• Niczego nie kasuj z komputera

• Powiadom policję lub prokuraturę

• Skorzystaj z pomocy organizacji pozarządowych:

Niebieska Linia (www.niebieskalinia.pl), Fundacja Dzieci Niczyje (www.fdn.pl), Komitet Ochrony Praw Dziecka (www.kopd.pl), Kidprotect.pl (www.kidprotect.pl)