www.BESTinLT.lt

Lietuvos pramonininkų konfederacijaLithuanian confederation of industriaLists

magazyn o Litewskich Liderach w branży biznesu, nauki i kuLtury

Nr. 182012

| 3

Magazyn „Best in Lithuania“ Nr. 18, 2012 Adres redakcji: UAB „Linoleum design“Ul. M.Mažvydo 9-19, LT-06256 Wilno Tel. +370 615 83361E-poczta: rimvidas@bestinlt.ltwww.bestinlt.ltRedakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam.

W waszych rękach znalazło się wydanie, które jest świetnym dowodem na to, że stosunki obu krajów mogą być rozwijane bardzo sukcesywnie. Jednakże, nie powinniśmy zapomnieć, że

Litwa i Polska mają wiele wspólnego tyle na rozdrożach historii, tyle w rozwijaniu stosunków gospodarczych, kulturalnych, i tyle z powodu podobnej mentalności ludzi, a w szczególności – w podejściu do religii.

Należałoby pamiętać nie tylko a datach historii podręcznikowych, jak bitwa pod Grunwaldem w 1410 r., gdy wojska obu państw doświadczyły oszałamiające zwycięstwo przeciw krzyżakom,

ale i roku 1325, którego moglibyśmy uważać za początek bardziej znaczących relacji między obu państwami. W tym roku został zawarty związek między władcą Litwy Giedyminem a królem

Królestwa Polskiego Władysławem Łokietką. Ów związek zatwierdziło małżeństwo syna Władysława i przyszłego następcy Kazimierza z Aldoną Giedyminówną. Jednak, prawdziwy przełom stosunków Litwy i Polski zdarzył się 14 sierpnia 1385 r. w Krewie, gdy oba kraje uzgodniły w sprawie ślubu Jagiełły z następczynią tronu Polski Jadwigą, córką króla Węgrów i Polski Ludwika Wielkiego. Rola Jadwigi w historii Polski jest niezapomniana i niezwykła.

Mamy też bogatą historię wspólnego państwa Rzeczpospolity, utworzonego po unii lubelskiej w r. 1569, isniejącego aż do ostatniego podziału tego państwa w r. 1795. W tym czasie było to jednym z największych państw w Europie tyle wedle wielkości, jak i wedle ilości mieszkańców, ponad dwa wieki powstrzymające agresję Mongołów (Tatarów), Rosjan, Osmanów oraz Szwedów. To były zaczątki nowoczesnej demokracji i federacji, a Konstytucja państwa była drugą pisaną Konstytucją na świecie wedle starości.

Tylko uczciwe spojrzenie na historię przez obie strony może pomóc w pielęgnowaniu dobrych stosunków, wyjaśnienie i pogodzenie się z prawdami w niej tkwiącymi, uzasadnienione zrozumieniem, a nie przemilczeniem. Jak twierdził poeta, publicysta, literaturoznawca Tomas Venclova, litwinie i polacy razem walczyli o niepodległość, i robili to przez dobre dwa stulecia, zatem mogą dążyć do szacunku dla przeszłości z miłością do wolności, a to w Europie, zwłaszcza w Europie Wschodniej, jest raczej wyjątkiem niż regułą.

Przykłady wybitnych osobowości takich, jak Czesław Miłosz, Adam Mickiewicz, ten sam T. Venclova i wielu innych, świadczą, jak ludzie mogą być najlepszymi mostami do podtrzymania dobrych stosunków. Mamy nadzieję, że takim mostem zostaną i w naszym wydaniu opisane doświadczenia bohaterów.

Z wyrazami szacunku, redakcja „Best in Lithuania“

Drodzy Czytelnicy,

Pomnik na polu Bitwy pod Grunwaldem. Polska, Grunwald

Redaktor Rimvidas StankevičiusFotograf Gintaras MorkūnasDyrektor reklamy Gediminas MiškinisDziennikarka Jūratė Mockuvienė Projektantka magazynu Lina Šiškutė

Na okładce: Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w WilnieZdjęcie pochodzi ze strony: www.fotoskrydis.lt

4 |

Treść

26

24

Oświetlenie LED„TERRA LUCIDA”

Wierzymy, że handel z Polską nadal będzie rosnął „Linas Agro Group”

14Ambasador Republiki Polskiej na Litwie, pan Janusz Skolimowski: “Polska, jest drugim po Szwecji, największym inwestorem zagranicznym na Litwie“

Legendarny ser "Dżiugas"„Žemaitijos pienas”

10

16

8

12

Współpraca gospodarcza między Litwą a PolskąEGIDIjUs MEILūnAs, Wiceminister spraw zagranicznych Litwy

Litwa - maly kraj dužych možliwosciVyGAnDAs UksA, Przedstawiciel „Enterprise Lithuania”

w Polsce

Polska na Litwie jest oceniana jako duże i ważne państwoAnDRIUs kUbILIUs, Premier

Litewsko – polska współpraca rozwija się w dziedzinach transportu, turystyki, inwestycji oraz energetykiLoRETA ZAkAREVIčIEnė, ambasador Litwy w Polsce

20

18

22

Druskienniki – diament turystyki Litwy

Lider w branży obróbki metali na Litwie„Umega”

| 5

zawarTość

37

36

40

Pięciowarstwowe plastikowe opakowania „Veeko“– jedyne w krajach Bałtyckich

28

30

34

32

„Metaloidas“ Sp. z o.o. za czysty i ekologiczny świat

Skóra naturalna“kėdainių oda”

Adwokat Andrzej Sielawa: „Największym sukcesem jest możliwość skierowania przez klienta, uzyskującego pomoc adwokata, całej energii na rozwój działalności gospodarczej“„sinkevičius ir partneriai bsP LEGAL“

Kto rządzi informacją, ten rządzi światemAsocjacja „Lineka“

„Klaipėdos kartonas“ – największa takiego typu spółka w regionie

Wszystkie usługi świadczymy w języku polskim„Pal group”

38

Geralda – žvakių deivė, simbolizuojanti šviesą ir rūpestinguGralda„Geralda“

6 |

zawarTość

48

46

Firma projektowa „Moira Visuals”

52

55

58

Malarz Audrius Gražys

Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny: scena nowej rzeczywistości

Najważniejsze rezydencje władców polskich i litewskich

Krzyże znaczą cnotę, a Strzała zwycięstwo...

44Liny „Anisty“ wytrzymują najcięższe ładunki „Anista“

42

„Aedilis“ – firma działająca w branży rozwiązań inżynieryjnych i oferująca usługi wysokiej jakości z nowoczesnym podejściem do klienta „Aedilis“

to tylko pomalowana ściana, na której wszyscy wywieszamy ciekawsze ob-razki warte do pokazania innym ko-legom – zdjęcia, pocztówki, plakaty, dowcipne ulotki lub wzory MKW (My-lące Komunikacje Wizualne). To ścia-na odzwierciedlająca ogólny nastrój. „Wywieszamy“ na niej wszystko, dopóki nagromadzi się duża warstwa papieru i sama nie wytrzymując swojego ciężaru – spadnie. Wtedy wszystko wyrzucamy i od nowa zaczyna się naklejanie i pro-ces hodowli warstwy.

Jak wybieracie pracowników?

Najczęściej są potrzebni kreatywni pra-cownicy, zatem selekcja odbywa się w ramach portfolio. A wywiad z pre-tendentem tylko ujawnia, który z nich dobrze rozmawia, a który jest osobą cichszą. Ale ta właściwość znaczy nie-wiele sądząc o talencie projektanta. Często dobzi projektanci charakteryzu-ją się właściwością milczenia, oni żyją w swoim wewnętrznym świecie. Więc, kiepski rozmówca może okazać się bardzo dobrym projektantem.

Jak zachęcacie pracowników? Jakie podstawowe wymagania im stawiacie?

Pracownicy bardzo lubią cukierki. Nie wiem, dlaczego, ale one u nas długo nie zostają na biurku (śmieje się). Mówiąc poważnie, zachęcamy pracowników do rozwoju osobistego, skierowania ta-lentów i umiejętności w tym kierunku, w którym najlepiej powodzi się praca. Również, przeznaczamy czas na do-skonalenie kreatywności – pracujemy nad projektami niekomercyjnymi, pod-czas których nie ma rutyny roboczej i granic.

Co dla was jest źródłem natchnienia?

Przyroda, muzyka, prace innych twór-ców we wszystkich dziedzinach – w sztuce wizualnej, kinie, na scenie. Na-tchnienie dla każdego, prawdopodob-nie, jest rzeczą bardzo indywidualną. Osobiście dla mnie – góry, czerwone wino w Nidzie, żagle w Zalewie Ko-wieńskim, zielona trawa, Paryż, usta, namiętne spojrzenie, dobroć, jabłka, kruszące się ściany starówki, antyki, pozytywni ludzie, śmieszne sytuacje, nowe wieści, kosmos – mnie inspiruje cały świat, swoim ruchem, różnorod-nością... On jest interesujący swoją niekonwencjonalnością, chaotyczno-ścią i zdesperowanym usiłowaniem wprowadzić porządek. I miłość jest dla mnie natchnieniem. Przez tysiące lat o niej pisali poeci, pisarze, filozofowie, ją wymierzali naukowcy, psycholodzy, a pojęcie miłości wciąż jest przesłanką, nieodpowiedzianym pytaniem, ale tym i uroczym, zmuszającym do poruszania się dalej.

Jaki jest współny cel waszej firmy w dziedzinie projektowania?

Firma dąży do zgromadzenia współide-owców projektantów, dla których pro-jektowanie byłoby nie tylko pracą, ale i przyjemnością. Ponadto, walczymy o

piękno. Na świecie jest jeszcze tyle ob-razków niepoukładanych, reklam, stron internetowych. Uważamy siebie za upiększaczy świata, staramy się nadać nowych impulsów ludzkiej wyobraźni. Lub po prostu próbujemy sugestywniej opowiedzieć historie przedsiębiorców, zagęszczamy kolory, żeby było więcej dramatu. Z chaotycznej informacji two-rzymy porządek. Prasujemy „pognie-cione“ myśli i obrazy lub „proste“ myśli „gniecimy“ i „rozczochrujemy“. Buduje-my drogi między pobieżną informacją a ostatecznymi myślami i emocjami klientów.

Czy projektanta graficznego trzeba wstawić w ramy, czy, odwrotnie, trzeba mu dać wolność?

Wprost konieczne jest wstawienie pro-jektanta w rygorystyczne ramy. Ponie-waż, że robiąc byle co i byle jak, on zrobi nie to, co trzeba. Wtedy stracimy klien-ta, bo właśnie wizuałów stworzonych w pewnych ramach od nas i oczekuje klient. Tym, powiedzmy, projektowanie i różni się od sztuki. Bo w projektowaniu są problemy, zagadnienia, wyzwania, które my, projektanci, i rozwiązujemy. Czym więcej wolności w projektowaniu, tym gorzej. Dobry projektant i w wą-skich ramach potrafi stworzyć ciekawe rzeczy. Dajcie nam problemy, „nie ucze-sane“ myśli, okropnie wyglądającą sta-tystykę, i my wszystko to przedstawimy bardziej interesująco.

Od czego zależy sukces projektanta lub agencji projektowej?

90 procent od ciężkiej pracy i 10 pro-cent od pojawienia się w odpowiednim miejscu, w odpowiednim czasie z odpo-wiednimi ludźmi. Czasami sukces przy-chodzi niespodziewanie, po stworzeniu pewnej rzeczy, w pewnym momencie, gdy zaistnieją pewne okoliczności. Czasem sukces przychodzi podejmu-jąc ryzyko, bez obawy popełnienia błę-du czy biorąc się za rzeczy, których do tej pory nikt nie robił. Tak naprawdę, to niewiadomo, jak wymierzyć sukces. Mamy klientów, zlecenia, nie brakuje działalności, dlatego chyba jesteśmy sukcesywni? Jeżeli bralibyśmy udział w konkursach, wówczas nasze prace wy-glądałyby inaczej, bo skupilibyśmy nad tym celowo. Myślę, że realizacja siebie i swoich umiejętności przez długi okres czasu sama przyprowadza do sukcesu.

Obraz w szybko kręcącym się świecie stał się jednym z najważ-niejszych środków przekazywa-nia informacji. Dlatego dla tych, którzy chcą dotrzeć do klienta, szczególnie jest ważne przed-stawienie jakościowego obrazu ujawniającego istotę firmy. Two-rzeniem takiego obrazu zajmuje się dobrze znana firma projektowa „Moira Visuals“.

Niniejsza spółka jednoczy młodych i doświadczonych projektantów , foto-grafów i programistów, którzy przed-stawiają kreatywne rozwiązania projektowe nie tylko dla firm bizneso-wych, ale także zajmują się projektami niekomercyjnymi.

Dziś rozmawiamy z kierownikiem „Mo-ira Visuals“ Mariusem Bartkusem. Ma-rius jest projektantem graficznym, który zgromadził duże doświadczenie, także jest członkiem wielce szanownego Sto-warzyszenia Projektantów Graficznych w Litwie (LGDA) i wykładowcą Akademii Sztuk Pięknych w Wilnie (VDA).

Jaka atmosfera robocza panuje w waszym biurze?

Bardzo rozmaita, w zależności od ob-ciążenia roboczego. Wczoraj było spokojnie i cicho, było można słyszeć brzęczenie myśli projektantów. W takim czasie praca toczy się szybko i efek-tywnie. Staramy się nie przeszkadzać sobie wzajemnie. Ale czasami pracuje-my robiąc żarty, słuchając muzyki. Gdy jest ciepło, współnie jemy obiady na dworzu, koło biura.

W przestrzeni roboczej mamy specjal-ną „tablicę ogłoszeń“. Tak naprawdę,

w w w . m o i r a v i s u a l s . c o m

| 7

Foto

graf

kęs

tutis

Fed

irka,

ww

w.fo

tosk

rydi

s.lt

Foto

graf

jona

s Ži

burk

us

Zamek w Trokach położony na jeziorze Galwe. Zamek został wzniesiony w XIV–XV w. przez wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta i jego syna Witolda, który w 1430 zmarł na zamku.

Panorama starówki Wileńskiej. Kościóły Bernardyński, Św. Anny i Św. Mikołaja

8 |8 |

| 9

Mówiąc o stosunkach polsko-litewskich, często jesteśmy skłonni nawiązywać do przeszłości. Przez wieki nasze państwo dążyło do samodzielności i umocnienia

się na arenie międzynarodowej, poszukiwało sposobów wyrażenia własnej unikalności i tożsamości. Jednak tym samym wiązała nas i wiąże ścisła współpraca w rozwią-zywaniu kwestii aktualnych dla całej Europy. To wyjąt-kowo wartościowe doświadczenie nierzadko staje się dla nas punktem wyjścia podczas planowania zadań na przyszłość.

Chciałbym, żebyśmy mówiąc o przyszłości skupili się na wspólnych wartościach, wspólnych interesach, stra-tegicznym partnerstwie. Będąc członkami UE i NATO, jesteśmy odpowiedzialni za to, jak zachodnie normy i standardy są realizowane w naszych krajach oraz w naj-bliższym sąsiedztwie. Litwa i Polska niemało osiągnęły w rozwiązywaniu różnego rodzaju ważnych kwestii. Co prawda, na razie możemy się poszczycić raczej konkret-nymi osiągnięciami odrębnych państw: krokami Litwy w celu uzyskania niezależności energetycznej od Rosji, osiągnięciami Polski w zakresie umacniania kontaktów infrastrukturalnych z Niemcami i innymi państwami Europy Zachodniej. Sieci energetyczne, gazociągi, komunikacje drogowe i kolejowe są arteriami niezbęd-nymi do dystrybucji korzyści wspólnego rynku UE po najodleglejszych zakątkach naszych państw, podniesie-nia dobrobytu i umocnienia wzajemnego zaufania.

Nie wątpię, że istniejące przeszkody we wzajemnej integracji zostaną usunięte. Instytucje Unii Europej-skiej poświęcają temu coraz więcej uwagi. A i Polska, podobnie jak Litwa, niedługo obchodząca dziesięciolecie członkostwa w UE, może poszczycić się wzmocnieniem gospodarki, wzrostem wpływów międzynarodowych, szerszymi możliwościami działania. Polska na Litwie jest odbierana jako państwo duże i ważne. Jestem przeko-nany, że zajmie ona ważne miejsce wśród największych i najbardziej wpływowych państw Unii Europejskiej.

Z uwagi na to wzajemny dialog, wymiana doświadczeń nabierają jeszcze większego znaczenia. W naszej stulet-niej historii nie raz się zdarzyło, ze własne priorytety wydawały się ważniejsze, a właśni politycy – mądrzejsi niż sąsiadów. Jednak wcześniej czy później Litwa i Pol-ska pokonywały różnice i znów łączyły swoje siły do wspólnego działania.

Jestem wdzięczny wszystkim, którzy pielęgnują, umac-niają i tworzą nowe możliwości wspólnej działalności, biznesowych wzajemnych relacji Litwy i Polski.

Życzę rozwijać i umacniać dialog litewsko-polski. Niech niniejsza publikacja będzie przydatna dla przedstawi-cieli polskiej polityki, przedsiębiorczości, społeczeń-stwa jako dodatkowy przewodnik, pomocny w lepszym poznaniu swoich sąsiadów – współczesnej Litwy i jej mieszkańców.

Zrzeszenie Wydziału Ekonomii Uniwersytetu Erazma w Rotterdamie (The Economic Faculty association Rotterdam, EFR) przyznało premierowi Litwy Andriusowi Kubiliusowi Nagrodę Światowego Lidera (World Leader Cycle Award) 2012 roku za zasługi w dziedzinie gospodarki. Ta doroczna nagroda jest przyznawana światowym liderom za szczególne osiągnięcia w dziedzinie życia politycznego, gospodarczego i społecznego. Premier A. Kubilius nagrodę tę otrzymał 31 stycznia br. na Uniwersytecie Erazma w Rotterdamie.

ANDriUS KUBiLiUS, Premier Litwy

Polska na Litwie jest oceniana jako duże i ważne państwo

| 9

10 |

R ozwijanie stosunków litewsko-polskich pozostaje jednym z priorytetowych kierunków polityki zagranicznej Litwy. Optymistyczne tendencje w

handlu dwustronnym, wzrost wartości inwestycji bezpo-średnich, podejmowane na poziomie międzyrządowym inicjatywy dotyczące współpracy gospodarczej, znaczne osiągnięcia w dziedzinie turystyki, realizowanie dwu-stronnych strategicznych projektów energetycznych i transportowych oraz aktywna współpraca na forach mię-dzynarodowych stanowią zasadnicze aspekty dzisiejszych litewsko-polskich stosunków gospodarczych.

Polska jest jednym z najważniejszych partnerów handlo-wych Litwy. W 2011 roku odnotowano rekordowe osią-gnięcia – wartość obrotu towarowego między państwami wyniosła 12 miliardów litów i przewyższyła sprzedaż z przedkryzysowego 2008 roku.

Od wznowienia stosunków dyplomatycznych w 1991 roku bilans handlu z Polską pozostawał ujemny, ale również w tym zakresie w ostatnim czasie odnotowano pozytywne zmiany. W ubiegłym roku zaburzenia równo-wagi handlowej między Litwą i Polską obniżyły się do 2 miliardów litów, dlatego, w porównaniu z rekordowym dotychczas w handlu dwustronnym rokiem 2008, deficyt handlowy zmniejszył się prawie o połowę.

2011 rok był rekordowy dla litewskiego eksportu do Polski – wzrósł on o ponad 16 proc. i wyniósł prawie 5 miliardów litów. Litwa dla Polski staje się coraz ważniej-szym rynkiem importowym, gdyż w ogólnej strukturze importu według krajów pochodzenia towarów ma coraz

większy udział procentowy. Ponadto, w 2011 roku Polska zajęła trzecie miejsce na liście głównych litewskich part-nerów importowych – wartość importu wzrosła o ponad 30 proc. i przekroczyła 7 miliardów litów.

Znaczącym wskaźnikiem litewsko-polskich stosun-ków gospodarczych jest również pomyślna realizacja dwustronnych projektów inwestycyjnych. Jak wynika z danych za ubiegły rok, Polska zajęła drugie miejsce według wielkości bezpośrednich inwestycji zagranicz-nych na Litwie (4,2 miliarda litów). Największy udział we wszystkich bezpośrednich inwestycjach Polski ma „PKN Orlen“. Na uwagę zasługują również inwestycje oraz pomyślna działalność na Litwie znanych polskich spółek „PZU“ i „Lotos“.

W 2011 roku został powołany oddział Giełdy Transporto-wej TRANS, w Wilnie powstał oddział spółki prowadzącej działalność w zakresie dystrybucji IT „ABC Data“. Aktyw-nie wchodzący na polski rynek holding budowy dróg „Til-tra” w 2010 roku został przejęty przez polskich inwesto-rów – holding, do którego należy również spółka akcyjna „Kauno tiltai“, wszedł w skład lidera branży budowy infrastruktury kolejowej „Trakcja Polska SA“.

Wskaźniki litewsko-polskiej współpracy gospodarczej wykazują tendencje wzrostowe. Jednak przy ich oce-nie nie wystarczy uwzględnienie jedynie danych staty-stycznych. Dodatkowym bodźcem do zacieśnienia dwu-stronnych więzi może być działalność Litewsko-Polskiej Komisji ds. Współpracy Gospodarczej oraz różne fora o charakterze ad hoc.

współpraca gospodarcza między Litwą a Polską

EGiDiJUS MEiLūNaS, Wiceminister spraw zagranicznych Litwy

10 |

| 11

Ważne jest, by poszukiwania nowych możliwości współ-pracy miały miejsce również w sektorach wytwarzających wysoką wartość dodaną. Litwa jest zainteresowana pobu-dzaniem inwestycji w priorytetowe sektory produkcji i usług, nauki i innowacji, dlatego jednym z celów będzie przyciągnięcie polskich naukowców i przedsiębiorców. Umożliwiłoby to realizację wspólnych projektów zwią-zanych z rozwojem nauki i badaniami naukowymi w dziedzinie przemysłu. Obecnie tego rodzaju intensywna litewsko-polska współpraca ma miejsce w ramach pro-gramu BSR STARS.

Cieszy fakt, że Litwa w dalszym ciągu pozostaje dla pol-skich turystów atrakcyjnym krajem. Rosnący potok tury-stów z Polski (w 2011 roku Litwę odwiedziło około 171 tys. Polaków) nie tylko przyczynia się do umocnienia więzi społecznych i kulturalnych między obu państwami, ale też przynosi namacalne korzyści ekonomiczne.

Nie ulega wątpliwości, że konstruktywna litewsko-polska współpraca w dziedzinie energetyki i transportu jest obec-nie jednym ze strategicznie najważniejszych zadań Litwy.

Najważniejszym regionalnym projektem energetycznym jest budowa nowej elektrowni atomowej w Wisagini. Premier Polski Donald Tusk dane przedsięwzięcie oce-nia pozytywnie i uznaje za ważny projekt energetyczny. Innym znaczącym dla Polski i krajów bałtyckich projek-tem jest most energetyczny „LitPol Link“. Przewiduje się, że w 2015 roku linia o mocy 500 MW zostanie oddana do eksploatacji, w 2020 roku jej moc wyniesie 1000 MW.

W celu synchronicznego przyłączenia systemów elektro-energetycznych krajów bałtyckich do sieci Europy konty-nentalnej są potrzebne dwa mosty energetyczne między Litwą i Polską. Projekt „LitPol Link-2“ jest na etapie pla-nowania, zamierza się go zrealizować do 2020 roku.

Równie aktywnie prowadzone są prace w dziedzinie prze-mysłu gazowego. Połączenie gazowe między Litwą i Pol-ską powinno połączyć system gazociągowy krajów bałtyc-kich z gazociągiem przesyłowym Unii Europejskiej.

Projekt obejmuje analizę techniczną, ekonomiczną, finansową i środowiskową połączenia gazociągowego, co pozwoli też na ocenę nowych źródeł – połączenia termi-nalu skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu, gazo-ciągu bałtyckiego oraz gazociągów Polski i Czech.

Cieszy aktywna litewsko-polska współpraca przy kształ-towaniu wspólnego stanowiska w sprawie rozwoju sek-tora wydobycia gazu łupkowego. W dniach 9-10 lutego 2012 roku odbyły się dwustronne konsultacje eksper-tów poświęcone danej kwestii. Polska delegacja wzięła udział w zorganizowanej 29 lutego 2012 roku w Wilnie konferencji energetycznej poświęconej rozwojowi wydo-bycia gazu łupkowego. Litwa poparła stanowisko Polski w sprawie gazu łupkowego wobec Komisji Gospodarczej ONZ ds. Europy. Wydobyciem gazu łupkowego i innych węglowodorów na Litwie jest zainteresowane przedsię-

biorstwo wydobycia ropy naftowej z kapitałem polskim i duńskim „Minijos nafta”, również litewskie przedsię-biorstwo wydobycia ropy naftowej z kapitałem polskim „Lotos Geonafta“.

Litewsko-polska współpraca w dziedzinie przemysłu naf-towego jest powszechnie znana, gdyż z daną branżą wiąże się największa na Litwie inwestycja – polskie przedsiębior-stwo „PKN Orlen“ nabyło największy w Europie Wschod-niej zakład przetwórstwa ropy naftowej w Możejkach.

Litwa i Polska współpracują też przy realizacji projektów transportowych o znaczeniu regionalnym, takich jak „Via Baltica“ i „Rail baltica“. Podstawowym celem projektu „Via Baltica“ jest polepszenie połączeń pomiędzy Litwą i innymi krajami bałtyckimi oraz Europą Zachodnią i Połu-dniową. Prace na litewskim odcinku drogi „Via Baltica“ rozpoczęto w 1997 roku. Od początku realizacji projektu do końca 2011 roku Litwa zainwestowała około 580 mln litów. Polska w ramach programu budowy dróg krajowych na lata 2011-2015 prowadzi prace w zakresie moderniza-cji „Via Baltica“ na polskim odcinku.

Kolejnym niezwykle ważnym dla państw bałtyckich i Pol-ski strategicznym projektem transportowym jest budowa linii kolejowej „Rail Baltica“. Na Litwie na mocy przyję-tego przez Sejm postanowienia Nr XI-1612 z dnia 11 paź-dziernika 2011 roku przedsięwzięcie zyskało status pro-jektu o szczególnym znaczeniu państwowym. Obecnie na odcinku „Rail Baltica“ na Litwie prowadzone są prace w zakresie projektowania i przebudowy.

Brytyjska spółka AECOM przygotowała studium możli-wości budowy w Estonii, na Łotwie i Litwie nowej osobnej linii kolejowej o europejskiej szerokości torów (korytarz „Rail Baltica“). W opinii jej ekspertów najkorzystniejsza ekonomicznie trasa powinna przebiegać następująco: granica litewsko/polska – Kowno – Poniewież – Ryga – Parnawa – Tallinn. Uwzględniając studium przygotowane przez AECOM, Komisja Europejska zaleciła Parlamen-towi Europejskiemu i Radzie Europy wpisanie danej trasy na główną listę Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T core).

10 listopada 2011 roku podczas Rady Państw Morza Bał-tyckiego premierzy trzech krajów wyrazili poparcie poli-tyczne dla propozycji zawartych w studium opracowanym przez AECOM. Warunkiem pomyślnej realizacji danego projektu jest przyłączenie się do niego Polski.

Należy stwierdzić, że litewsko-polska współpraca gospo-darcza w ostatnim czasie jest na etapie odradzających się po kryzysie konstruktywnych stosunków. Nie ulega wąt-pliwości, że w omówionych dziedzinach w dalszym ciągu pozostaje wiele miejsca dla dalszego pomyślnego ich roz-woju. Możliwości należytego wykorzystania posiadanego potencjału będą zależały od zdolności realizacji projek-tów dwustronnych i pobudzania współpracy gospodar-czej oraz zdolności skutecznego wykorzystania wytwo-rzonych więzi przez sektor prywatny.

| 11

12 |

LITewSKo – PoLSKa wSPÓŁPraCa rozwIJa SIĘ w DzIeDzINaCH TraNSPorTU, TUrYSTYKI, INweSTYCJI oraz eNerGeTYKI

BiL Jakie przedsięwzięcia służące umacnianiu litew-sko – polskiej współpracy są planowane w najbliż-szym czasie ?

Myślę, że tej jesieni wznowi swoją działalność Litew-sko – Polska Komisja ds. Współpracy Gospodar-czej pod przewodnictwem ministrów gospodarki

mbasador Litwy w Polsce LorETA ZakaREvičiENė w rozmowie z

„Best in Lithuania” krótko przedstawiła kierunki dalszej współpracy pomiędzy

obu państwami.

12 |

A

| 13

Litwy i Polski. Litwini i Polacy, reprezentujący różne ministerstwa oraz instytucje państwowe znów zasiądą przy wspólnym stole, aby omówić ważne dla Litwy i Polski kwestie. Aktualnych dla obu krajów tematów jest naprawdę niemało. Są to nie tylko zagadnienia rozwoju współpracy w dziedzinie handlu, transportu, turystyki, inwestycji, ale również energetyki i proble-mów bezpieczeństwa energetycznego, którym ostat-nio poświęca się szczególną uwagę. Mam nadzieję, że „Dni Wilna” które stały się już tra-dycją w Gdańsku, odbędą jak zwykle na początku września w tym portowym mieście. Zarówno imprezy przybliżające kulturę stolicy Litwy, jak też towarzy-szący imprezie kiermasz cieszą się ogromnym zainte-resowaniem wśród mieszkańców nie tylko Gdańska, ale także pobliskiej Gdyni i Sopotu. Tysiące miesz-kańców i gości Trójmiasta przybywają, aby spróbo-wać litewskich potraw, nabyć rękodzieła mistrzów ludowych, posłuchać litewskich pieśni, obejrzeć tańce. W tym roku w „Dniach Wilna” weźmie udział delegacja samorządu miasta Wilna oraz dyplomaci ambasady Litwy w Warszawie.

BiL Bilans handlowy obu państw poprawia się. W roku 2011 zarówno import, jak też eksport wzrósł odpo-wiednio o 32,49 proc. i 16,51 proc. Jaki wzrost jest przewidywany w tym roku?

Mimo tak zwanego trudnego okresu oraz kryzysu ogarniającego całą Europę, w roku 2011 odnotowano rekordowy obrót handlowy pomiędzy Litwą i Polską. Mówić o szacunkach na rok 2012 rok jest trochę za wcze-śnie, ale dla porównania przytoczę dane statystyczne z bilateralnego handlu za I kwartał bieżącego roku.W tym okresie wartość obrotu handlowego pomię-dzy Litwą i Polską osiągnęła 2784,9 mln Lt, jednakże bilans handlowy Litwy był ujemny (-834,7 mln. Lt). Eksport z Litwy do Polski wyniósł 975,1 mln. Lt, ale w porównaniu z tym samym okresem 2011 roku spadł o 12,3 proc. Import Litwy z Polski osiągnął 1809,8 mln. Lt i w porównaniu z tym samym okre-sem 2011 roku wzrósł o 19,7 proc. Zatem pierwszy kwartał roku bieżącego dla handlu Litwy z Polską był niezbyt pomyślny. Zdaniem analityków, na spadek eksportu do Polski wpływ miały zmiany sytuacji na rynku paliw w Polsce, mianowicie mniejsze zapo-trzebowanie Polski na import paliw z Litwy. Jeszcze jedna przyczyna - znaczne wahania kursu złotego, który ostatnio jest bardzo niski.

BiL Inwestycje przedsiębiorstw z polskim kapitałem na Litwie zajmują drugie miejsce. Czy są jeszcze potencjalni inwestorzy, którzy byliby zaintereso-wani naszym krajem? Co może przyciągać inwesto-rów zagranicznych na Litwie?

Na Litwie prowadzi działalność 185 inwestorów z Polski. Najwięcej środków finansowych zainwe-

stowano w produkcję wyrobów ropopochodnych, w handel detaliczny i hurtowy, działalność finan-sową i ubezpieczeniową, działalność profesjonalną, naukową i techniczną oraz branże informacyjne i komunikacyjne. Chciałabym wspomnieć najnowszą inwestycję biz-nesową na Litwie. Jest to utworzony w roku 2011 litewski oddział giełdy transportowo – spedycyjnej TRANS, z siedzibą w Wilnie.Oddział ten jest obecny na rynkach Litwy, Łotwy i Estonii, poszerza bazę aktualnych klientów oraz poszukuje potencjalnych partnerów w dziedzinie transportu. Obecnie z usług giełdy korzysta ponad 4 tys. przedsiębiorstw oraz 6 tys. konsumentów z Litwy.Jeszcze jeden z nowych polskich projektów inwesty-cyjnych na Litwie – to otwarcie w Wilnie oddziału dystrybucyjnej spółki komputerowej IT „ABC Data”. Firma planuje zainwestować ponad 700 tys. euro.Z uwagi na nieduży rynek kraju polskich inwestorów na Litwie jest niewiele. Jednakże możemy się cieszyć, że polskie spółki, rozwijając działalność w regionie, zakładają swoje filie również w naszym kraju.

Bil Pomiędzy Litwą i Polską aktywnie rozwija się współpraca regionalna. Jakie regiony najbardziej aktywnie współdziałają, jakie są realizowane wspólne projekty?

Według nieoficjalnych danych w Polsce swoją dzia-łalność rozwija sporo litewskich przedsiębiorstw, ale oficjalnych danych, niestety, mamy niewiele. Z nie do końca zrozumiałych dla nas przyczyn nie wszyst-kie inwestujące w Polsce litewskie spółki informują o sobie oraz o swojej działalności. Z tego, co wiemy, można wymienić takie firmy, jak „Skuba”, „Achema”, „Scope Baltija”. Atrakcyjność polskiego rynku polega na tym, że jest to największy rynek w Europie Środ-kowej, jednakże utrwalić swoja pozycję na nim nie jest łatwo z powodu dużej konkurencji. W Polsce działa ponad dwadzieścia tysięcy przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym.Regiony przygraniczne Litwy i Polski od dawna łączy przyjaźń i ścisła współpraca. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej nasze kraje pomyślnie korzystają również z możliwości wypływające z tej instytu-cji. Na przykład, program współpracy przygranicz-nej pomiędzy Litwą i Polską ma na celu wspieranie wszechstronnego rozwoju regionów, umacnianie spójności ekonomicznej, socjalnej i terytorialnej. Do końca 2011 roku przyznano ponad 80 proc. środ-ków (z 71,7 mln. euro), przeznaczonych na realizację różnych projektów. Dla miłośników statystyki mogę powiedzieć, że w programie bierze udział 118 partne-rów, z nich 58 reprezentuje Litwę (Alytus - 35, Mari-jampolė - 19 oraz 4 z innych regionów) i 60 – Polskę (42 z Podlaskiego i 18 - z Województwa Warmińsko - Mazurskiego).

| 13

14 |

aMBaSaDor rePUBLIKI PoLSKIeJNa LITwIe, PaN JaNUSz SKoLIMowSKI:

“Polska, jest drugim po Szwecji, największym inwestorem zagranicznym na Litwie“

BiL Od momentu odzyskania niepodle-głości przez Litwę w 1990 r. obrót towarowy pomiędzy Litwą a Polską zwiększył się kilkadziesiąt razy, zaś przystąpienie obu krajów do UE ozna-czało decydujący przełom w osiągnię-ciu przez nie rekordowych wskaźników handlowych, które swoje apogeum osiągnęły w 2008 r. Jak Pan ocenia perspektywę litewsko-polskiej współ-pracy gospodarczej?

Rzeczywiście, obroty handlowe między naszymi krajami dynamicznie rosną. Po przejściowym załamaniu w latach 2009-2010 spowodowanym kryzysem finan-sowym, znowu jesteśmy na ścieżce wzro-stu. W 2011 roku . wg wstępnych danych Polskiego Ministerstwa Gospodarki padł historyczny rekord wzajemnych obrotów na poziomie 2,9 mld EUR (a wg danych Litewskiego Departamentu Statystyki nawet 3,5 mld EUR). Dla porównania - obroty handlowe Polski z Kazachstanem są czterokrotnie mniejsze, a wielkość obrotów Polski ze Stanami Zjednoczo-nymi jest tylko dwukrotnie większa od poziomu obrotów Polski z Litwą.Spodziewamy się kontynuacji wzro-stu obrotów. Polskie firmy przechodzą transformację – coraz częściej myślą o ekspansji zagranicznej. I dobrze im to

idzie. Mamy coraz więcej success stories polskich przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych. Wzrost zainteresowania firm ekspan-sją zagraniczną odczuwamy również na Litwie. Dla przykładu, polska grupa ubezpieczeniowa PZU, w marcu ogłosiła, że Litwa będzie dla niej przyczółkiem do dalszej ekspansji w państwach bałtyc-kich – na Łotwę i do Estonii. Coraz więcej firm, które dotychczas nie działały na Litwie, zgłasza się do nas z pytaniami dotyczącymi zasad prowadze-nia tu działalności handlowej, wymogów organizacyjno-prawnych i podatkowych. Nawet jeśli tylko część z nich zdecyduje się rozpocząć działalność handlową, to i tak będzie to silny bodziec do wzrostu obrotów.

BiL Inwestorów sąsiedniego kraju Litwa powinna przyciągać jako kraj będący przykładem wysokiego poziomu wykształcenia, przejętej zachodniej kultury biznesu oraz zdolności wcho-dzenia na rynki wschodnie. Pod jakim względem oprócz tego, Pana zdaniem, nasz kraj mógłby przyciągać potencjal-nych inwestorów polskich?

Polska, jest drugim po Szwecji, naj-większym inwestorem zagranicznym

na Litwie. Zatem wiecie, jak przyciągać inwestycje z Polski. We wspólnym intere-sie Polski i Litwy jest, aby te firmy mogły się dynamicznie rozwijać, osiągać zyski. Bo to oznacza wpływy podatkowe, miej-sca pracy, a tym samym wzmacnia pozy-cję gospodarczą obu krajów. Tradycyjnie, przyjmuje się, że w warunkach wolnego rynku największe możliwości poprawy atrakcyjności inwestycyjnej będące w rękach administracji publicznej dotyczą zapewnienia dobrego otoczenia prawno--regulacyjnego i dobrej infrastruktury. Kiedy mówimy o infrastrukturze, to muszę przypomnieć, że mimo deklaracji ze strony litewskiego rządu, wciąż nie-rozwiązaną kwestią pozostaje sprawa logistyki rafinerii w Możejkach, m.in. odbudowa odcinka torów umożliwia-jącego krótszy, tym samym tańszy i szybszy transport gotowych produktów. To ciąży na wynikach zakładu. Sama spółka dokonuje optymalizacji, stając się efektywnym i nowoczesnym zakła-dem. Kwestia infrastruktury zewnętrz-nej pozostaje jednak w rękach litewskich partnerów. Dlatego, jeśli pyta mnie Pan, jak Litwa może zwiększać atrakcyjność inwestycyjną względem polskich spółek, to moja odpowiedź jest następująca – wsłuchiwać się w potrzeby już obecnych inwestorów, zapewniać dobrą infra-

| 15

strukturę zewnętrzną oraz przejrzyste otoczenie regulacyjne. Zarządy spółek są w stanie samodzielnie zwiększać efektywność funkcjonowania spółki, jeśli dotyczy to kwestii „wewnętrznych” – organizacji pracy, technologii, finan-sów i im podobnych, jednak sprawa infrastruktury zewnętrznej to wyzwa-nie, któremu bez współpracy ze strony administracji litewskiej nie da się spro-stać. Orlen Lietuva to spółka prawa litewskiego, zatrudniająca mieszkańców Litwy, płacąca podatki do litewskiego skarbu. Wkład Orlen Lietuva do budżetu państwa litewskiego stanowi około 4,5% wszystkich planowanych przychodów. Z drugiej strony to spółka z polskim kapi-tałem i polskim brandem – to sprawia, że ekonomiczny sukces tego przedsię-wzięcia jest w naszym wspólnym polsko--litewskim interesie.Ogłoszone w marcu badanie portalu CV Market pokazało, że Orlen Lietuva jest jednym z najbardziej atrakcyjnych pra-codawców na Litwie. To pokazuje, że pol-skie inwestycje dają miejsca pracy dobrej jakości. Trudno mi dawać rady dotyczące przycią-gania inwestorów na Litwę. Mogę tylko podzielić się naszymi, polskimi doświad-czeniami. W Polsce, jako instrument przyciągania inwestorów zagranicz-nych, doskonale sprawdziły się specjalne strefy ekonomiczne. Choć początkowo były pewne wątpliwości, czy celowe jest zwalnianie z podatków zagranicznych koncernów, jednak w dłuższej perspek-tywie widzimy, że to był dobry ruch. W strefach od początku ich istnienia zain-westowano 80 mld złotych, utworzono ponad 180 tys. nowych miejsc pracy i utrzymano 60 tys. kolejnych. To było tak, że jeden koncern zagraniczny, loku-jąc się w Polsce, uwiarygadniał region w oczach innych inwestorów i przyciągał swoich poddostawców i kooperantów. Nazywano to efektem kuli śnieżnej. W ten sposób szybko rozwinęły się gospo-darczo okolice Wrocławia, Katowic, Mielca, Torunia, Krakowa, Rzeszowa i wielu innych polskich miast. Odwołując się do polskiego doświadcze-nia, trzeba podkreślić, że zaangażowa-nie władz lokalnych i ich współpraca z administracją rządową bardzo pomaga pozyskiwać inwestycje. Gospodarze regionów, liderzy społeczności lokalnych mają swój znaczący udział w skutecz-nym przyciąganiu inwestorów. Ważna jest reakcja administracji na szczególne potrzeby inwestorów. Zwłaszcza, że

jak pokazuje doświadczenie, ważnym elementem napływu inwestycji są rein-westycje – czyli kolejne inwestycje już obecnych na rynku inwestorów, którzy zwiększają moce produkcyjne lub posze-rzają profil działalności. Dla polepszenia jakości otoczenia biz-nesu, w ostatnim roku w każdym woje-wództwie utworzono centra obsługi inwestora i eksportera. To jednostki, które mają bezpośrednio, na miejscu, obsługiwać potencjalnych inwestorów i pomagać polskim firmom w działalności eksportowej. Systematycznie działamy na rzecz lep-szego prawa – bo biurokracja i oto-czenie regulacyjno-prawne nie może zbytnio krępować, obciążać inicjatywy przedsiębiorców.

BiL Bilans litewsko-polskiego importu--eksportu jest korzystny dla Polski. Jak Pan uważa, eksport których towarów powinna byłaby zaktywizować Litwa?

Trudno mi wskazywać grupy produk-towe, w których powinniście intensyfi-kować eksport. Możliwości eksportowe zmieniają się bardzo dynamicznie zależ-nie od zmian w otoczeniu a szanse eks-portowe tkwią w reakcji na te zmiany. Aby to zobrazować posłużę się polskim przykładem, który, moim zdaniem, jest inspirujący – pokazuje bowiem, jak zmianę w otoczeniu wykorzystywać jako źródło szans rynkowych. Kilka lat temu, kiedy w Europie zauwa-żalny stał się trend w kierunku techno-logii zielonych i redukcji CO2, były dwie możliwości – albo reaktywnie reagować na zmiany w otoczeniu i kupować na rynku zagranicznym technologie i roz-wiązania, albo wzmocnić polski sek-tor technologii zielonych, tak aby i on mógł zarabiać na nowym trendzie. Tak powstał program Greenevo, pomagający polskim firmom w rozwoju technologii i ich sprzedaży na rynkach zagranicznych oraz właśnie uruchomiony „Generator Koncepcji Ekologicznych – GEKON”, którego celem jest wsparcie finansowe polskich konsorcjów naukowo-prze-mysłowych w obszarze poszukiwania i wdrożenia technologii przyjaznych środowisku. O programie Greenevo, oferowanych technologiach i jego efek-tach można przeczytać na stronie www.greenevo.gov.pl, ja dodam tylko, że oba programy to dobre przykłady współ-pracy między Ministerstwem Środowi-ska, które jest koordynatorem projektu,

z prywatnymi firmami, jak również z innymi ministerstwami i agendami rządowymi.

BiL Została nawiązana współpraca pomię-dzy Litwą a Polską w sferze energetycz-nej. Jak się rozwija projekt LitPolLink i jakie znaczenie dla obu krajów będzie on miał w przyszłości?

W listopadzie ubiegłego roku odbyło się polsko-litewskie spotkanie w spra-wie stanu realizacji projektu połączenia elektroenergetycznego Polska – Litwa. W rozmowach wziął udział Wicemini-ster energetyki Litwy, Pan Zygimantas Vaičiūnas, Podsekretarz Stanu w Mini-sterstwie Gospodarki, Pan Dariusz Bog-dan, jak również przedstawiciele Komi-sji Europejskiej, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz wykonawcy projektu po obu stronach granicy: Litgrid, Lit-Pol Link oraz PSE Operator.Podczas spotkania podkreślona została waga projektu, zarówno z punktu widze-nia bezpieczeństwa energetycznego obu krajów, jak również wspólnego interesu Europy. Projekt, jako jeden z elemen-tów inicjatywy Komisji Europejskiej pod nazwą „Baltic Energy Market Intercon-nection Plan”, przyczyni się do integracji trzech krajów bałtyckich (Litwy, Łotwy i Estonii) z europejskimi rynkami energii elektrycznej. Wtedy też ustalono, że w obydwu kra-jach prace są zaawansowane i zamknię-cie pierwszej fazy projektu do końca 2015 roku nie jest zagrożone. 1 grudnia 2011 r. operatorzy systemów przesy-łowych Polski i Litwy podpisali umowę międzyoperatorską, określającą zasady współpracy między operatorami w fazie realizacji projektu połączenia.Potwierdza to, że Polska podziela wspólny cel, aby po 2015 r. w UE nie było wysp energetycznych odizolowanych od sieci europejskich. Ta sama zasada doty-czy rynku gazu. Polska z dużym zainte-resowaniem obserwuje dążenie władz litewskich do przebudowy litewskiego rynku gazu w celu zapewnienia zgod-ności z prawem UE. Polska jest gotowa aktywnie wesprzeć te starania przez budowę połączenia gazowego Polska--Litwa, co umożliwiłoby dywersyfikację dostaw gazu na Litwę. Bardzo konkretna oferta została złożona przez firmę Gaz--System i mamy nadzieje, że zostanie podjęta przez partnerów litewskich przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej.

16 |

LITwa- mały kraj dużych możliwości

Szanowni Państwo,

Bardzo cieszę się, że handel między Litwą i Polską rośnie z roku na rok, pomimo trudnych czasów w Eurolandzie. Światowy kryzys spowo-dował zmniejszenie obrotu handlowego między naszymi krajami ale w bardzo krótkim czasie udało nam się poprawić sytuację. Przez ostatnie dwa lata sprzedaż towarów i usług wzrastała w szybkim tempie i w 2011 roku osiągnęła histo-ryczny rekord 3,5 mld euro (pobiła dotychcza-sowy wynik z 2008 r. kiedy to obrót handlowy sięgał 3 mld euro). Stosunki biznesowe z Polską są dla Litwy bardzo ważne gdyż Polska zajmuje czwartą pozycję wśród czołowych partnerów handlowych. Natomiast dla polskiej gospodarki Litwa wydaje się mniej ważnym partnerem.

Polska najwięcej eksportuje do Niemiec, Wilekiej Brytani, Czech czy Francji, Litwa zaś zajmuje dopiero 20 miejsce. Jest też statystyka, która mile zaskakuje. Jeśli przeliczymy polski eks-port w 2011 r. na jednego mieszkańca wynika, że Litwa jest trzecim partnerem po Republice Czeskiej i Słowacji. Liczę na to, że handel między Litwą i Polską w bieżącym roku osiągnie przy-zwoity poziom, niestety niebędzie to łatwe. Nie-pewność w Grecji, Hiszpanii czy Włoszech budzi niestabilność finansową w Europie.

Moim zdaniem, jeżeli chodzi o spowolnienie gospodarcze Polska w dużej mierze pomaga Litwie podnosić się z kryzysu ponieważ coraz więcej importuje towarów i usług a handel dla litewskiej gospodarki ma znaczący wpływ gdyż

VyGANDAS UKSA,Przedstawiciel „Enterprise Lithuania” w Polsce

16 |

| 17

udział eksportu w PKB wynosi 75 proc.. Od wielu lat litewscy przydsiębiorcy handlowali poza granicami kraju ponieważ lokalny rynek był poprostu zamały. Najwięcej produkcji ok. 60 proc. eksportują do Unii Europejskiej, również bardzo dużo towarów wyjeżdza do krajów WNP aż 30 proc. (dla porównania Polski eksport do krajów WNP wynosi ok. 10 proc.). Wydaje mi się, że Litwa jest atrakcyjnym partnerem poprzez ekspansję na wschód do: Rosji, Białorusi, Ukra-iny, Kazachztanu czy na Kaukaz. Wierzę, że polskie i litewskie firmy łącząc siły mogą bardzo skutecznie rozwijać handel z krajami zachodu a szczególnie wschodu.

Niemniej ważne dla naszych krajów są bezpo-średnie inwestycje zagraniczne. Polska jest od kilku lat w czołówce bezpośrednich inwestycji na Litwie. Trzeba podkreślić, że największa w historii Litwy zagraniczna inwestycja odbyła się w Polsce a było to przejęcie Farmaceutycznych Zakładów „Jelfa” S.A. przez koncern „Sanitas”. Analogicz-nie największą polską inwestycją było kupno litewskiej „Mazeikiu Nafta”. W ostatnich latach można zaobserwować, że skuteczną strategią ekspansji polskich i litewskich firm jest przejęcie już istniejącego podmiotu, który ma bazę klien-tów, doświadczenie lokalne. Mimo że jesteśmy sąsiadami to często mamy inne podejście do wielu spraw i dlatego proces „greenfield” nie jest łatwy. Coraz aktywniej litewskie firmy przyglądają się inwestycją w Polsce, przykładowo firma „Vilniaus Prekyba” kupiła ZPC „Mieszko” S.A., powiększyła pakiet akcji w spółce „Mispol” a ostatnio kupiła sieć sklepów „Aldik Nova”. Na Litwie Polska Grupa Farmaceutyczna S.A. przejęła kontrolę nad następną siecią aptek „Litfarma vaistinė”. Cieszę się, że takie inwestycje jeszcze bardziej przybliżaja nasze kraje i skutecznie firmy mogą się rozwijać.

Litwa jest atrakcyjnym krajem nie tylko pod względem inwestycji ale również potencjału jaki posiada. W rankingu „Doing business 2012”

Litwa zajmuje 27 pozycję na świecie pod wzglę-dem łatwego prowadzenia biznesu i to przed-kłada się na przyśpieszenie litewskiej gospodarki. W roku 2011 PKB wyniósł więcej niż się spo-dziewano tzn. 5,9 proc. i jest to drugi najlepszy wynik w Europie po Estonii, która osiągnęła 7,6 proc. Mam nadzieję, że w tym roku nie zabraknie nowych, ciekawych inwestycji. Europa Centralna i Wschodnia jest dobrym, stabilnym miejscem dla inwestorów, którzy mogą liczyć na wzrost rynku wewnętrznego.

Litwa ma się czym pochwalić. Nowe techno-logie rozwijają się w dobrym tempie, aż 88 proc. obywateli składa deklaracje PIT on-line a internet jest najszybszy na świecie (powyżej 33 Mbps, na drugiej pozycji jest Korea Południowa). Rynek telefonii mobilnej jest silnie rozbudowany, według penetracji GSM Litwa zajmuje pierwsze miejsce w Europie z wynikiem 149 proc. Rozwój kraju wspiera dobrze wykształcona siła robocza. Posiadamy 22 Uniwersytety i 28 Wyższe Uczelnie a 90 proc. Litwinów włada conajmniej jednym językiem obcym. Wszyskie te atuty pomagają dogonić Litwie kraje zachodnie oraz budować swoją pozycje na rynkach wschodnich.

Na koniec chciałbym przedstawić Litewską Organizację „Enterprise Lithuania”, które jest ambitną i rozwijającą się instytucją. Przez ostatnie parę lat udało się osiągnąć wiarygodną pozycję wśród przedsiębiorców. Najważniejszym celem organizacji jest wspieranie przedsiębior-czości i aktywnie zwiększanie eksportu przez sieć partnerów. Dziś „Enterprise Lithuania” posiada przedstawicieli w 18 krajach na świecie i dalej prężnie się rozwija. Dla polskich firm, które szukają nowych możliwości na Litwie, „Enter-prise Lithuania” jest wiarygodnym partnerem i pomaga w nawiązaniu nowych kontaktów, przygotowuje spotkania biznesowe itp. Ser-decznie zapraszamy wszystkie polskie firmy do współpracy.

www.verslilietuva.lt

| 17

18 |

Druskienniki – diament turystyki Litwy

ówi się: „wszystko w jednym“ – to motto Druskiennik. kurort łączy w sobie natu-ralną scenerię i infrastukturę miejską, autentyczność i szcególnie jakościowe

usługi, spokój i komfort, aktywną rekreację i szalone rozrywki. Wszystko to tworzy wyjątkowy duch miasta. Harmonia – właśnie to doświadczają goście miasta przybyli na wypoczynek do tego zakątka raju. Druskienniki cieszą się już rozwiązanym problemem sezonowości – unikalne atrakcje turystyczne, usłu-gi uzdrowiskowe oraz lecznicze najwyższej jakości zachęcają zauroczonych kurortem gości do powrotu tutaj ponownie i ponownie. szybki rozwój Druskiennik w ostatnim dziesięcioleciu jest widzialny gołym okiem, i licząc ciągle rosnący przepływ turystów – wedle danych Państwowego Departamentu Turystyki, zgodnie z liczbą przybyłych wypoczywających, w 2011 r. Druskienniki wyprzedziły nawet i drugie miasto wedle wielkości w Litwie – kowno.

PoWIETRZE, kTóRE MożnA PIćDruskienniki – najbardziej na południe rozpołożony kurort Litwy charakteryzujący się delikatnym i sprzy-jającym zdrowiu klimatem. sosnami otoczone mia-sto – to ma duży wpływ na udany przebieg leczenia. spacery ścieżkami lasu pozwalają zrelaksować się, zapomnieć o niepokoju, stresie i zanurzyć się w całko-witą rozkosz. nasycone tlenem powietrze Druskiennik przybyli wypoczywający z dużych miast przyrównają do wody źródlanej, którą można pić.

noWoCZEsnA InFRAsTRUkTURA MIAsTADruskienniki są ozdobione odnowionymi ulicami, wygodnymi nowymi chodnikami, natomiast tutaj Wam już nie będzie potrzebny samochód, żadnych korków – tutaj jest wszystko w osiągnięciu ręki. W tym celu w całym mieście i jego okolicach są urządzone ścieżki rowerowe i dla pieszych prowadzące wzdłuż panora-my obrazowej. jadąc rowerem przed Waszymi oczami

Dziś śmiało możemy twierdzić, że Druskienniki to – najszybciej rozwijający się kurort w Litwie, dorównający się do najlepszych kurortów Europy i mogący zaoferować wymagającemu klientowi wszystko, czego zapragnie jego serce. Praktycznie niemożliwe jest znaleźć wolne miejsca w hotelach czy sanatoriach bez wczesnej rezerwacji. Druskienniki wyróżniają się niezwykłą umiejętnością połączenia istotnych rzeczy w jedną całość – to miasto jest jakby wieloaspektowym diamentem, lśniącym rozmaitymi kolorami.

| 19

otworzą się brzegi niemna, widowiskowe parki, try-skające fontanny, wypielęgnowane wybrzeża jeziora Druskonis, budynki powiewające starym duchem mia-sta, miasto pachnące wielobarwnymi kwietnikami. W zeszłym roku kurort został upiększony nowym mostem wzdłuż niemna, który znacznie skrócił odległość od centrum miasta do trasy narciarskiej. Z tego mostu otwiera się niesamowita nocna panorama kurortu.

bEZPIECZny WyPoCZynEkŚmiało możecie wyruszyć w nocną ekskursję po Druskiennikach: podziwiać oryginalny kościół, poczę-stować się późną kolacją na wybrzeżu, posłuchać świerkających świerszczy, szeleszczącego lasu czy spotkać wschodzące słońce. szczególnie duże wra-żenie robią pokazy lazerowe odbywające się każdej nocy. W nocy Wam nie ma czego się bać. W mieście jest zainstalowanych 34 kamer monitoringowych zapewniających Wasz bezpieczny wypoczynek.

koMFoRT GoDny WAsW Druskiennikach są urządzone centra sPA odpowia-dające europejskim standardom, działa 7 odnowio-nych sanatorii, wznowione są stare Lecznice. Rozmaity wybór hoteli: od 2 do 5 gwiazdek, dla lubiących wyłącz-ny luksus i wyjątkową obsługę. W samym centrum miasta urządzony jest nowoczesny camping, jeżeli lubicie podróżować z domkiem na kołach czy chcecie wypróbować egzotyczny nocleg w oryginalnym wigwa-mie. W okolichach kurortu jest obficie najrozmaitszych działek agroturystycznych oferujących unikalne usługi właściwe dla kraju Druskiennik, na przykład, produko-wanie upominek z soli. W Druskiennikach każdy może znaleźć wypoczynek odpowiadający swoim chęciom i życzeniom oraz upajać się szeroką gamą zabiegów leczniczych i pielęgnacyjnych: masażami, kąpielami błotnymi, odświeżyć się wodą mineralną tryskającą ze źródeł miejscowych.

nIEWIARyGoDnE RoZRyWkIW Druskiennikach na Was czeka największy w krajach bałtyckich park wodny. jeszcze jeden unikalny obiekt turystyczny, którego nie znajdziecie w odległości 1000 km – przez cały rok działający stok narciarski. Również, pole golfowe odpowiadające międzynaro-dowym standardom, park przygodowy „one“, prze-jażdżka quadem, paintball, kręgle, tenis, spacery w kwitnących parkach, wiosłowanie łodzią na jeziorze Druskonis, a być może nocne szaleństwa aż do świ-tu w klubach muzycznych? kurort ciągle zmienia się i pięknieje – za każdym razem tym zaskakując gości miasta. na przykład, w tym roku w odnowionym parku Vijūnėlė rozkwitło morze 130 tysięcy narcyzów.

RóżnoRoDnE żyCIE kULTURALnEDruskienniki – unikalne miasto, ojczyzna najsłyn-niejszego litewskiego kompozytora i malarza M. k. čiurlionisa. każdego lata Druskienniki zapraszają melomanów muzyki klasycznej na międzynarodo-wy festiwal sztuki „Lato z M. k. čiurlionisem“, a miłośników teatru – odwiedzić festiwal teatralny w Druskiennikach odbywający się już siódmy rok z rzę-du. Latem, w każdy weekend, na placu Rozrywek odby-wają się koncerty żywej muzyki, a jezioro Druskonis upiększa oryginalna pływająca scena, gdzie odbywają się muzyczne teatralne pokazy. Mnóstwo imprez mia-sta, z których jeden z najbardziej pamiętnych – święto kurortu Druskiennik odbywające się na początku lata, przyciągające tysiące uczestników i gości miasta.

www.druskininkai.lt

20 |

T wierdzono, że szanujący i kochają-cy olbrzyma Dżiugasa żmudzinowie dochowali przepis wytwarzania legendarnego jego sera, źriódła

niewiarygodnej mocy olbrzyma. Zgodnie z legendami ser DżIUGAs® potrafi w sobie zachować wszystko, co daje najlepsze zie-lona i klarowna przyroda kraju żmudzkiego i praca wykonana z wielką miłością przez ludzi pracowitych. Ta przekazywana i pielę-gnowana z pokolenia na pokolenie tajem-

nica przybyła do „Žemaitijos pienas“, który słynie z pracowitych serowarzy, i w którym jest wytwarzany wyśmienity ser twardy DżIUGAs® , tak nazwany na cześć legen-darnego olbrzyma.

DżIUGAs® – nazwa sera o smaku znako-mitym i wyjątkowym. Twardy ser żółty doj-rzewa w ciągu 12, 18, 24, 36 i 48 miesięcy. Dzięki unikalnej opatentowanej technologii i używanych kompozycji kultur startero-

wych ów ser podczas długiego okresu doj-rzewania nie traci swojej jakości i nabywa tylko jemu charakterystyczne właściwości unikatowe. Znakomity smak i najwyższa jakość w połączeniu z oryginalnymi pomy-słami opakowań nadaje serowi DżIUGAs® wyjątkowości.

ser DżIUGAs® jest wytwarzany tylko z wyselekcjonowanego jakościowego mleka krowiego. Mleko w zakładzie jest podda-

20 |

Legendarny ser

DżiugasDżiugas (lub Telszak) – to bohater podań żmudzkich, kojarzący się z górą pod nazwą Dżiugas, rozpołożoną nad starym miastem Litwy – Telsze. W podaniach Dżiugas jest wspomniany jako olbrzym, który zsypał górę Dżiugas. Gdzie indziej opowiadano, iż Dżiugas był bohaterem, który założył same miasto Telsze, wykopał jezioro Mastisa, walczył z przybłędami. Mówiono, że był taki potężny, iż potrafiał wybić największe grona wrogów z maczugą, wyrwać duże drzewa z korzeniami.

| 21

wane czyszczeniu, standartyzowaniu do wymaganej zawartości tłuszczu i pastery-zowaniu. Później w odpowiedniej tempera-turze zakwasza się za pomocą specjalnego kwasu mlekowego kultur mikroorganizmów i enzymów. Produkowany jest przez nowo-czesne urządzenia, dlatego uzyska się odpo-wiednią konsystencję ziarna sera i strukturę. Dalej masę serową automatycznie poddaje się ukształtowaniu i przeniesieniu sera do form, które następnie zostają sprasowa-ne. Po procesie prasowania ser jest solo-ny w specjalnych zbiornikach, następnie jest przechowywany w dojrzewalni, gdzie automatycznie jest podtrzymywana odpo-wiednia temperatura i względna wilgotność powietrza. Podczas całego procesu ser jest nadzorowany przez wykwalifikowanych specjalistów. Dojrzały ser jest pakowywany do torebek opakowaniowych próżniowych i wywożony do przechowalni w celu długiego procesu dojrzewania.

nie mniej jak 12 miesięcy dojrzewany DżIUGAs® – to ser, w którym zaczynają wyłaniać się typowe właściwości sera doj-rzałego. on – przyjemnie cierpkiego aroma-tu i lekko pikantnego smaku, który podczas konsumowania delikatnie łaskoczy podnie-bienie. Wyodrębnia się kremowym, przy korze odrobinę jaskrawym kolorem. o twar-dej, jednolitej i całkiem kruchej tekstury.

nie mniej jak 18 miesięcy dojrzewany DżIUGAs® – ser przeciętnej dojrzałości, w którym wyjawia się harmonia intensywnych aromatów. subtelnej chrupkości nadają pojedyncze kryształki soli wapiennej, świad-czący o rozpoczęciu nowego etapu dojrze-

wania sera. Wyodrębnia się twardą korą, która ma matowy kolor żółtawy z zielonka-wym odcieniem. Harmonia intensywnych aromatów. o bogatym, o odrobinę pikant-nym smaku, z delikatnie wyczuwalnym sma-kiem suszonych owoców. nie mniej jak 24 miesięcy dojrzewany DżIUGAs® - w ciągu długiego procesu doj-rzewania Dżiugas nabiera typowej struktury ziarnistej, pokrojony na cienkie plasterki sta-je się kruchy i rozpuszczający się. smaczny, lekkostrawny i łatwo wchłaniający się, boga-ty w składniki odżywcze.

nie mniej jak 36 miesięcy dojrzewany DżIUGAs® - naprawdę dojrzały ser, powie-wający magią pikantności. o smaku twar-dym, mocnym, przyjemnie cierpkim i pikant-nym, o odrobinę przypominającym owoce. Roztapiający się w buzi, i jakby delikatnymi płomykami sprawiał poczucie dreszczyku w podniebieniu. subtelnie brązowatego koloru marmuru. Zabawnie kruchej tekstury ozdo-bionej białymi kryształkami soli wapiennej. DżIUGAs® – doskonały ser towarzystwa, którym delektując się czas zatrzymuje się, a kule rozmów zawiązują się jedna po drugiej pocieszając duszę. nawet malutki kawałe-czek mocnego i twardego sera uprzyjemnia podniebienie pikantną mocą, lekką cierpko-ścią i mile chrzęści subtelnymi kryształkami soli wapiennej. Zaś DżIUGAs rozmaitego dojrzewania charakteryzuje się różnymi sub-telnościami smakowymi.

Wyśmienity smak, najwyższa jakość i między-narodowe nagrody ustawiają ser twardy pro-dukowany przez „Žemaitijos pienas“ w jeden szereg z najlepszymi Europejskimi serami

twardymi. Warto wspomnieć o kilku najważ-niejszych przyznanych odznaczeniach: W roku 2009 – Złoty Medal w konkursie „Litewski Produkt Roku 2009“;W roku 2011 – Złoty Medal dla sera DżIUGAs® na Międzynarodowych Targach żywności „ПРОДЭКСПО – 2011“ Moskwa;W roku 2011 – przyznane dwie gwiazdy w konkursie oceny żywności i napoji „superior Taste Award“, bruksela, organizowane-go przez „International Taste and Quality Institute“ (iTQi);W roku 2011 – Złoty Medal na Międzynarodowych Targach żywności „Goldener preis – 2011“, niemcy.

| 21

www.zpienas.lt

www.dziugashouse.lt

W ciągu dnia zjedzcie tyle gramów sera DŻIUGAS®, jaka jest wasza waga, a otrzymacie minimalną ilość aminokwasów potrzebnych dla organizmu, ilość niezbędną do podtrzymania dobrego samopoczucia. Dłużej dojrzewany ser posiada więcej aminokwasów wolnych, pozytywnie wpływających na najważniejsze funkcje organizmu.

22 |

Lider w branży obróbki metali na Litwie

Sspółka akcyjna „Umega” jest nowo-czesną firmą produkcyjną posiadającą długoletnie tradycje w branży obróbki metali i produkcji wyrobów z metali.

To jedna z największych firm w branży obróbki metali na Litwie. Firma składa się z trzech Departamentów:

• Departament „Umega” (technika rolnicza),

• Departament „SNOL” (został dołączony w roku 2004),

• Departament „Vienybė” (został dołączony w roku 2009).

Większą część swojej produkcji

„Umega” s.A. eksportuje do krajów UE i państw członkowskich WnP, w których rozwinięte są sieci sprzedaży i usług. W krajach WnP działają trzy filie:

• „SNOL – TERM” Ltd. w Rosji, • „SNOLBel” Ltd. na Białorusi, • „SNOLUkraine” Ltd. na Ukrainie.

szczególną uwagę „Umega” s.A. poświęca tworzeniu produktów przy zastosowaniu zaawansowanych techno-logii i korzystaniu z postępu naukowego w celu zaspokojenia indywidualnych potrzeb użytkowników. Wysoko wykwalifikowani pracownicy i materiały najwyższej jakości zapewniają jakość

oraz długowieczność wytwarzanych produktów.

W „Umega” s.A. są następujące grupy produktów: technika rolnicza, technika leśna, technika grzewcza (gospodarstwa domowego i przemysłowa), kompresory niskiego ciśnienia (dmuchawy), zawory i pierścienie do kompresorów, piece laboratoryjne i przemysłowe, konstruk-cje magazynowe i kanistry.

„Umega” s.A. gwarantuje wysoką jakość swoich wyrobów, niezawodność i wykonanie zamówień w krótkim terminie.

www.umega.lt

22 |

| 23

24 |

Podczas otwarcia wystawy rolniczej „Co posiejesz”: z lewej przewodniczący Izby Rolniczej na Litwie Andriejus Stančikas, AB „Linas Agro Group“ generalny dyrektor Darius Zubas, minister Ministerstwa Rolnictwa Republiki Litewskiej Kazys Starkevičius

Ab „Linas Agro Group“ jest firmą hol-dingową rozwijającą działalność rol-niczą, której spółki zależne uprawiają i sprzedają zboża, nasiona oleiste, surowce do produkcji pasz oraz towa-ry do produkcji rolnej. obrót spółki w czerwcu zakończonego roku finanso-wego 2011-2012 przekroczył kwotę 1 mlrd. litów. Firma holdingowa zarządza spółkami na Litwie, Łotwie, w Estonii oraz Danii. W skład grupy wchodzą międzynarodowe firmy handlowe, prowadzące działalność w zakresie roślinnej produkcji rolnej takie jak: Ab „Linas Agro“ (Litwa), Linas Agro A/s (Dania) oraz sIA „Linas Agro“ (Łotwa), zarządzająca 7 przechowalniami zbóż na Litwie, 6 spółkami rolniczymi, firma

handlowa biopaliwa ligninowego UAb „Lignineko“ i inne.

W 2010 roku firma, której roczny obrót wynosi ponad 1,7 mln. ton różnych produktów rolnych, przede wszystkim zboża i surowce do pro-dukcji pasz oraz handlująca z ponad 40 krajami na całym świecie, założyła odrębny oddział do handlu z Polską. W Wileńskim oddziale są zatrudnione 4 osoby z wiedzą języka polskiego, które handlują zbożem, nasionami oleistymi i ich wytłokami, olejami roślinnymi oraz nawozami. W roku finansowym 2011-2012 obrót handlu grupy z Polską przekroczył 102 mln. litów.

Siedem spółek, zlokalizowanych w północnej, środkowej i południowej części Litwy, magazynują ogółem ok. 151 tys. ton zbóż

24 |

Wierzymy, że handel z Polską nadal będzie prosperował

| 25

„W 1991 roku założona grupa naszych spółek swoją działalność rozpoczęła od eksportu litewskiego rzepaku do Europy Zachodniej. jak i wszystkie w tym czasie nowopowstałe firmy wypróbowaliśmy róż-ne branże działalności, jednak z głównej działalności – międzynarodowego han-dlu nasionami oleistymi, ich produktami i zbożami – nie zrezygnowaliśmy przez cały okres działalności – 21 lat. Do 2010 roku handel z polskimi firmami odbywał się spo-radycznie, nieraz współpraca ożywiała się po różnych konferencjach i wystawach, podczas których były nawiązywane nowe kontakty biznesowe. obecnie zaś do Polski sprowadzamy stale makuch słonecznikowy, śruty, olej słonecznikowy oraz genetycznie niezmodyfikowany olej sojowy. Zajmujemy się eksportem oraz importem kukurydzy paszowej, importujemy polskie nawozy. W roku bieżącym polskiemu rynkowi ponow-nie będziemy mogli zaoferować litewski rzepak. Po założeniu oddziału do handlu z Polską, w ciągu roku obrót naszego han-dlu z Polską wzrósł o 124 razy, w tym roku znowuż odnotowujemy podwójny wzrost. Wierzymy, że nadal będzie prosperował“ – mówi Ab „Linas Agro Group“ generalny dyrektor Darius Zubas.

kierownik ds. handlowych z Polską Ab „Linas Agro“ Elvyra Zalatorienė, cieszy się, że zakres handlu rośnie. jako przykład może posłużyć wynik na 30 czerwca zakończo-nego roku finansowego 2011-2012 - zakres handlu z Polską przekroczył 90 tys. ton i był o 88 proc. większy niż w roku poprzednim.

„Tonaż handlu z Polską nie jest wielką ilo-ścią we wspólnym kotle 1,7 mln. ton obrotu zbożami spółki, jednak nasza działalność ma perspektywy, ponieważ współpracujemy z wiarygodnymi partnerami, także dobrze znamy rynek wschodni, z którego sprowa-dzamy część produktów. W roku finanso-wym 2011–2012 do Polski sprzedaliśmy 28 tys. ton śruty słonecznikowej, 17 tys. ton rzepaku, prawie 9 tys. ton kukurydzy, po 7 tys. ton oleju roślinnego i biopaliwa stałego oraz ponad 5 tys. ton pszenicy spożywczej i innych surowców. Z Polski kupowaliśmy przede wszystkim nawozy mineralne, ogó-łem ponad 12 tys. ton. obserwujemy, jak rosną i wzmacniają się nasi polscy partne-rzy, produkujący pasze. Pomimo faktu, że w Polsce jest mocno odczuwalna globalna konkurencja w branży produkcji pasz, jed-nak naszymi partnerami są silne i rozwijają-ce się firmy, takie jak największy w Polsce producent jaj „Fermy Drobiu Woźniak“, największy producent pasz kapitału pol-skiego „Wipasz“, największy eksporter mięsa w Polsce „Animex“, także „Cedrob“, „DossCHE“ sp. z o.o. i inne. nawozy kupu-jemy od wiarygodnych polskich produ-centów – Zakłady Azotowe „Puławy“ s.A., Zakłady Chemiczne „Alwernia“ s.A., Zakłady Chemiczne „PoLICE“ s.A., Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach s.A., Gdańskie Zakłady nawozów Fosforowych Fosfory sp. z o.o.“ – wymienia E. Zalatorienė.

W Polsce nabyte nawozy i środki ochrony roślin firma sprzedaje na Litwie i Łotwie do ponad 2000 klientów, przede wszystkim

zaopatruje rolników oraz firmy rolnicze. na Litwie spółka jest jednym z liderów w dosta-wie zaopatrzenia rolnictwa (certyfikowanych nasion, nawozów, środków ochrony roślin oraz agrotechniki).

„Zdarza się pracować również z kupcami innych krajów, każdy rynek ma swoją spe-cyfikę. na polskim rynku naszą wartość sta-nowi dobra znajomość rynków wschodnich, ponieważ większość surowców sprowadza-my z Ukrainy oraz krajów WnP. Czasami puls tych krajów czujemy lepiej, aniżeli to poda-ją publikacje analityczne, gdyż informację otrzymujemy z pierwszych rąk, kiedy jest najlepiej zakontraktować oraz jakie ilości itp. obecnie patrzymy na Polskę jako na jednego z najbardziej potencjalnych partnerów han-dlowych, ponieważ widzimy potencjał rozwo-ju produkcyjnego tego kraju“ – twierdzi E. Zalatorienė.

www.linasagro.lt

Od czterech lat firma eskponuje na Litwie sprawdzone i unikalne technologie uprawy roślin na polach demonstracyjnych

Nowych klientów firma pozyskuje m. in. podczas wystaw rolniczych

Akcje spółki są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych NASDAQ OMX Wilno, kod handlowy LNA1L.

Posiadane certyfikaty: •GTP (Dobrej praktyki handlowej) •ISCC (International Sustainability and

Carbon Certification)

| 25

26 |

„TERRA LUCIDA” sp. z o.o. – firma litewska sukcesywnie prowadząca swoją działalność od roku 1995 w kłajpedzie. nasza specjali-zacja to – oświetlenie gospodarstwa domo-wego i oświetlenie architektoniczne z integrowanymi źródłami światła LED. Główne grupy towarowe to są – wpuszczane oprawy wykonane z aluminium i kryształu, lampy zewnętrzne i wewnętrzne z diodami świecącymi oraz świetlówki liniowe LED wyposażone w trzonki typu T8.

swoją produkcję znakujemy znakiem towarowym Lucida®. Wyroby z diodami świecącymi oznakowane są dodatkowym znakiem towarowym – LED series®.

na początku roku 2008 postanowiliśmy wykorzystać wieloletnie doświadczenie w branży oświetlenia i rozpoczęliśmy pro-

dukcję wyrobów w naszym kraju. składniki kupujemy bezpośrednio od niezawodnych dostawców, co pozwala utrzymywać wysoki poziom jakości i zaoferować naszym klien-tom ceny konkurencyjne oraz długotermino-wą gwarancję dla naszych produktów.

W celu wytworzenia innowacyjnych produk-tów oświetleniowych LED współpracujemy z naukowcami Uniwersytetu Wileńskiego, którzy wspierają nas w kwestiach tech-nologicznych i elektronicznych oraz prze-prowadzają badania laboratoryjne. Dzięki takiej współpracy nasze lampy LED zdobyły Złoty Medal w konkursie „Litewski Produkt Roku“ organizowanym przez konfederację Przemysłowców Litwy.

od roku 2009 skupiamy się nad handlem hurtowym i eksportem towarów. obecnie

Polska jest naszym głównym rynkiem. Mamy klientów niemal we wszystkich regionach kraju, natomiast dążymy do współpracy tylko z jednym lub kilkoma potężnymi dystrybutorami. Również, może-my produkować swoje produkty z innymi znakami towarowymi, oraz na specjalne zamówienia.

bardzo staramy się, żebyśmy mogli zaofero-wać naszym klientom produkty najwyższej jakości w konkurencyjnych cenach i podą-żać za najnowszymi trendami w projektowa-niu oświetlenia i technologii.

Oświetlenie

26 |

LED

www.terralucida.lt

| 27

28 |

„MetaLoiDas“ sp. z o.o.

za czysty i ekologiczny świat

„Metaloidas“ sp. z o.o. jest pierwszą spółką w krajach Bałtyckich i na Litwie, która rozpoczęła recykling opon – według przeznaczenia już nienadających się do użytku opon – na surowce wtórne. Na terytorium zakładu przetwórczego przechowywane jest do 580 ton zużytych opon. W ciągu roku za pomocą posiadanych linii technologicznych przetwarza się do 20 000 ton zużytych opon, produkując z nich granulaty/proszki gumowe, uzyskując z tego złom metali żelaznych oraz frakcję kord tekstylnych.

28 |

| 29

Produkowany granulat gumowy stosowa-ny jest do:• Produkcji lanych nawierzchni obiektów

sportowych; • Produkcji drobnych detali gumowych; • Produkcji bitumicznych pokryć

dachowych; • Wypełnienia stadionów sztuczną trawą; • Produkcji innych wyrobów gumowych.

od 2007 r. spółka rozpoczęła produkcję płyt gumowych. nawierzchnia gumowa to – pokrycie z granulatu gumowego lub płyty gumowe charakteryzujące się takimi cechami, które są atrakcyjne dla obiektów otwartych, sportowych, rekre-acyjnych, placów zabaw dla dzieci lub innego środowiska, a między innymi: • boiska sportowe;• ścieżki biegowe;• korty tenisowe;• strzelnice;• stadniny koni;• placy zabaw dla dzieci; • terytorium i ścieżki wokół basenu; • nawierzchnie podwórków;

• pokrycia dachowe;• terytorium spółek na zewnątrz.

już kolejne trzy lata z rzędu firma bierze udział w odbywającym się w Polsce projekcie „Radosna szkoła“, podczas którego dostarcza nawierzchnie gumowe w kolorach pomarańczowym i niebieskim na placy zabaw dla dzieci. Wytwarzana przez „Metaloidas“ sp. z o.o. produkcja spełnia wymogi przetargów oraz stan-dardów jakości. Produkty posiadają cer-tyfikaty zgodne ze standardami En1177, En1176, a i również posiadają certyfikaty higieniczne.

nawierzchnia gumowa jest bezpieczna – bardziej miękka niż inne używane mate-riały – ta cecha chroni przed uderzeniem w czasie upadku. Taka nawierzchnia nawet i mokra – ogranicza ryzyko pośli-zgnięcia się. oprócz tego, ją łatwo utrzy-mać w czystości – wystarczy zamieść lub zdmuchnąć (liście jesienią), można myć. Taka nawierzchnia jest długotrwała, odporna na szkodliwe warunki atmosfe-

ryczne (wilgoć, chłód, upały itp.) – niniejsze cechy są ważne nie tylko w eksploatacji nawierzchni naziemnych, ale również i pokryć dachowych.

W ciągu 8 lat firma rozwinęła swoją dzia-łalność w całym regionie. Założyła filie na Łotwie, w Estonii i Federacji Rosyjskiej. W chwili obecnej w spółce sukcesyw-nie rośnie eksport do Estonii, Polski, Finlandii, szwecji, norwegii, Rosji oraz na Łotwę, Ukrainę i białoruś.

Dlaczego warto współpracować z „Metaloidas“?• Produkcja certyfikowana; • Najwyższa jakość wyrobów; • Szybkie przyjęcie i wykonanie

zamówień.

www.metaloidas.lt

| 29

30 |

Wskaźniki ekonomiczne pokazują, że w sektorze transportu obecnie dzieją się aktywne, dynamiczne i

trudne procesy. będąc pod wpływem warun-ków rynkowych dostawcy usług transporto-wych i logistycznych pracują w otoczeniu konkurencyjnym. konkurencja to – wyzwa-nie zmuszające do modernizacji transportu.

Asocjacja „Lineka“, jednocząca 50 człon-ków, sprzyja konsolidacji przedstawicieli biznesu transportu i logistyki. odkrywane są drogi na Wschód, do Azji, na Południe – region morza Czarnego, tworzą się głębsze więzi współpracy z krajami sąsiednimi i dalekimi spedytorami z Azji. naszym celem strategicznym jest – zostanie aktywnymi gra-czami w korydorach transportu północno – południowym oraz wschodnio – zachodnim, ponieważ tylko partnerstwo tworzy prawdzi-

wą wartość, której potrzebuje klient.

od r. 1994 asocjacja jest członkiem Między-narodowej Federacji Zrzeszeń spedytorów „FIATA“. nasza organizacja generuje nie mało pozycji w różnych kwestiach życiowych z zakresu biznesu transportu i logistyki. Również, wspieramy projekty pociągów kon-tenerowych, a także usługi celne objęte elek-tronicznym systemem „jednego okienka“.

Asocjacja „Lineka“ szczególnie aktywnie przyczyniła się do popularyzacji pośpiesz-nego pociągu kontenerowego „Wiking“. „Wiking“ – zjednoczony projekt firm kolejo-wych z Ukrainy, Litwy i białorusi oraz portów morskich kłajpedy, odessy i Iliczewska.

Czas, uproszczone procedury celne, bezpie-czeństwo oraz cena (taryfy transportowa-

nia są mniejsze o jedną trzecią czy nawet 50 proc. niż przy transportowaniu ładun-ków autotransportem) - są to zalety tego pociągu. Dzięki celnikom, biorącym udział w projekcie, rozpoczęto stosować plombę elektroniczną w celu zabezpieczenia ładun-ków, wdrożono zunifikowany list przewo-zowy CIM/sMGs, w trakcie wdrożenia są dokumenty „FIATA“, nowy skomputerowany system przewozu tranzytowego – nTCs. Zewnętrzną granicę UE pociąg przekracza w ciągu 30 min.– pod tym względem ten projekt nie ma analogów w UE. obecnie do projektu dołączyły asocjacje spedytorskie z Gruzji, Armenii i bułgarii.

29 czerwca 2010 r. asocjacja „LInEkA“ wraz ze spółkami transportowymi, logistycz-nymi i przemysłowymi z Chin, kazachstanu, Rosji, Ukrainy, kaliningradu, szwecji oraz Litwy podpisała statut zakładania asocjacji EWTC korydora transportowego wschod-nio – zachodniego. Celem asocjacji EWTC jest – zachęcanie spółek transportowych i logistycznych, struktur władz państwowych i naukowych do współpracy rozwijając kory-dor transportowy europejsko – azjatycki.

www.lineka.lt

Kto rządzi informacją, ten rządzi światem

| 31

Produkcja i sprzedaż biopaliwDo produkcji biopaliw Bionovus wykorzystuje odnawialne źródła energii: drwa, drewno z pniaków, odpady po wyrębach lasu oraz odpady powstałe w przedsiębiorstwach przemysłu drzewnego. W tego rodzaju zielone paliwo firma zaopatruje litewskie kotłownie o ogólnej mocy cieplnej sięgającej 250 MW.

• Jesteśmy największym dostawcą biopaliw w krajach bałtyckich. • Dysponujemy niezawodną, nowoczesną i stale aktualizowaną bazą techniczną. • Dostarczamy kotłowniom ok. 450 tys. metrów sześciennych biopaliw rocznie.

Bionovus – fachowy i niezawodny partner w dziedzinie biopaliw!

Zapraszamy do współpracy:Tel. +370 5 239 49 30info@bionovus.lt www.bionovus.lt

32 |

Pięciowarstwowe plastikowe opakowania „Veeko“– jedyne w krajach Bałtyckich

Litewska „veeko“ Sp. z o.o. jedyna firma w krajach Bałtyckich, która produkuje pięciowarstwowe butelki dla przemysłu żywnościowego z ochroną przed promieniami ultrafiolwetowymi i tlenem. Opakowanie zabezpieczające produkty do sześciu lat używana jest do paczkowania produktów spożywczych bez konserwantów, dla których do tej pory były używane pojemniki szklane. Plastikową tarę jest łatwiej transportować, ona jest lżejsza i wygodniejsza, nawet tańsza, mało tego, plastik można przetworzyć ponownie i „przywrócić do drugiego życia“. jūRATė MoCkUVIEnė

Produkowane przez „Veeko“ sp. z o.o. plastikowe opakowania do produktów spożywczych i płynów technicznych

rozpowszechniają się na całym świecie. Te produkty są lubiane przez słynne litewskie firmy przemysłu żywnościowego takie, jak „suslavičiaus – Felix“, „Daumantai – Vesiga“, fabryka konserw w kiejdanach, „Valdorfo“ i inne. około pół produkcji firmy jest ekspor-towana zagranicę.

W firmie istniejącej przez 20 lat technolo-gie produkcji zostały na tyle udoskonalone, że śmiało mogą konkurować na światowym rynku. Wprawdzie, obecnie litewskiej fir-mie dorównują tylko producenci w Wielkiej brytanii i Danii, których, zresztą, koszt wła-

sny plastikowych opakowań jest wyższy niż u litwinów.

noWoCZEsnE TECHnoLoGIE PoZWALAją być ELAsTyCZnyM

na dzień dzisiejszy już jest zrobiona dłu-ga droga w dziedzinie rozwoju technologii. Działa pięć linii produkcyjnych, z których jedna najnowsza była kupiona i zamonto-wana przed pięcioma latami ze słynnej fir-my niemieckiej „bekum“. Z niniejszą linią są produkowane najnowocześniejsze plastiko-we opakowania najwyższej jakości do pro-duktów spożywczych, przemysłu chemiczne-go oraz do olei silnikowych.

szczególnie ważne jest zaznaczyć, że w firmie pracuje ponad 80 wysoko wykwa-lifikowanych specjalistów, między innymi – projektanci, inżynierowie mogący wypro-dukować opakowanie od samego pomysłu do ostatecznego produktu, od 50 ml do 25 litrów pojemności tak, jak tego życzy zamawiający.

Dyrektor spółki Vidmantas narkūnas mówi: „Wszelkiego kształtu i wszelkiej objętości plastikowe opakowania można wyprodu-kować z małymi inwestycjami, czego nie powiedzielibyśmy o opakowaniu szklanym. jeżeli nie ma odpowiedniego koloru, to przy współpracy ze szwedami, Holendrami jest

32 |

| 33

dobierany najbardziej odpowiedni odcień. nie zdarzył się jeszcze taki przypadek, żeby-śmy nie spełnili życzeń klienta“.

W r. 2009 „Veeko“ zdobyła nominację „Firmy innowacyjnej“ za nowoczesne poglądy na biznes w konkursie konfederacji litewskich przemysłowców. Według dyrektora, co dwa lata dokłada się starań do unowocześnienia technologii.

„Posiadamy długoletnie doświadczenie, ludzi, nowoczesne urządzenia, dlatego poszukujemy nowych klientów, ponieważ, że jesteśmy konkurencyjni z innowacjami, wła-snym kosztem wyrobu oraz właściwościa-mi“, - twierdzi dyrektor „Veeko“ V. narkūnas, na dzień dzisiejszy dostarczający plastikowe opakowania prawie dla wszystkich słynnych litewskich firm.

Drugą ważną „Veeko“ działalnością jest – wtórne przetwarzanie plastiku. W niniejszym produkcyjnym pododdziale firmy przetwa-rzane są plastikowe butelki, folie i inne odpa-dy, z których jest wyprodukowany granulat plastikowy.

„Przetwarzamy opakowania, które sami i produkujemy, - mówi V. narkūnas, - Później większa część przetworzonego surowca jest eksportowana. Zatem, dość znacznie przyczyniamy się i do programowania cełów ochrony środowiska, a także do dbania o zasoby naturalne“.

oFERUjE InnoWACjE oPAkoWAń oLEI

jeszcze jedna specyficzna produkcja spółki to – tara do olei silnikowych. W opakowa-niach „Veeko“ olej rozlewają słynne firmy

światowe, jak „statoil“, „sCT Lubrikant“ i na całym świecie rozprzestrzeniają się marki towarowe, jak „Mannol“, „Fanfaro“, „Pemco“, „Chempi“. na przykład, poma-rańczowa pojemność olei „statoil“ jest wyprodukowana właśnie przez mistrzów tej firmy. Wyroby cechują się jeszcze i tym, że są zabezpieczone przed ich fałszowaniem, bowiem współpracując z szwedskimi i szwaj-carskimi laboratoriami zostają uzyskane specjalne odcienie pozwalające poznać ory-ginał wedle kształtu i koloru.

Większa część surowców przeznaczonych do wyrobów z ochroną barierową jest importo-wana z japonii. niniejszą produkcję dostaw-cy wynaleźli i opatentowali.

W tym roku firma robi krok do przodu przedstawiając nowe opakowania do olei o pojemności 1 litra wraz z lejkiem na rynku zagranicznym. To szczególnie wygodne dla użytkowników, bo nie trzeba dodatkowo uży-wać lejków w celu pomiaru i wlania oleju.

jAkoŚć I konkUREnCyjnA CEnA

Przy wzroście popytu na produkty ekologicz-ne szczególnie ważne jest ich rozlewanie do odpowiedniej tary. Dlatego stąpając krok w krok z czasem firma i zaproponowała wyro-by nowej technologii. Dodatkowo, klientom ciągle jest zwracana uwaga na innowacje projektów, ponieważ, że ten rynek również ma swoją modę.

każdego miesiąca firma przetwarza i wypro-dukuje do 400 t materiałów. W tym roku jest planowany wzrost obrotu o 20-30 proc.

od tej chwili „Veeko“ może zaoferować

jeszcze niższą cenę produkcji oraz większą wydajność wytwarzania produkcji. Firma wiele inwestuje w technologie, dlatego wydolność produkcyjna jest jeszcze daleko do wyczerpania, a klient jest zawsze mile widziany. szerokie spektrum zamawiających udowadnia to, że zawsze potrafimy sprostać ich oczekiwaniom.

Wedle V. narkūnasa, dla rynku polskiego „Veeko“ mogłaby zaproponować opakowa-nia do przemysłu chemicznego, rozlewania antyfryzu, płynu do mycia szyb i olei silniko-wych. nie mniej do współpracy są zaprasza-ne fabryki przemysłu żywnościowego produ-kujące ketchupy, majonezy, różne sosy.

www.veeko.lt

| 33

34 |

skóra naturaLna

“kėdainių oda” sp. z o.o. jest jednym z największych zakładów garbiarskich w krajach bałtyckich. To ponad 2 ha powierzchni ziemi zajmująca nowo wyposażona garbiarnia utworzona w samym centrum Litwy i lokująca się w dzielnicy przemysłowej miasta. od r. 2008 prowadzący swoją działalność zakład korzysta z najnowszych technologii i urządzeń obróbki skór odpowiadających rygorystyczne wymogi ochrony środowiska Unii Europejskiej.

Głównym zakresem działalności “kėdainių oda” sp. z o.o. jest przeróbka skóry na fazę wet-blue, crust aż do skóry wykończonej. Firma również świadczy nie tylko tę usługę, t.j. wyprawianie skóry powierzonej przez klientów, ale także i sama kupuje skóry, a później przetworzone je realizuje. Ponadto, oferuje usługę przeróbki skóry od fazy wet-blue do różnych dwoin skóry – odzieżowej, obuwniczej, na pasy, galanteryjnej, siodłowej – o różnej grubości, kolorach, sposobie wykończenia. Ze „szpaltu” klienta produkuje dwoiny podszewkowe, welury, dwoiny z pokryciem. na sprzedaż oferuje cały szereg artykułów skórzanych wykonanych wyłącznie z litewskich i łotewskich skór.

Posiadająca nowy i nowoczesny w pełni wyposażony park maszynowy oraz zespół wysoko

wykwalifikowanych pracowników (więcej jak 70 pracowników), “kėdainių oda” sp. z o.o. zawsze spełnia oczekiwania każdego klienta. Ściśle współpracując z zamawiającymi i dostawcami oraz uwzględniając rosnące zapotrzebowania klientów, firma nieustannie doskonali proces produkcyjny i ulepsza jakość produkcji, a kierownictwo firmy tworzy najlepsze warunki pracy swoim pracownikom rozwijając rosnące ilości sprzedaży. “kėdainių oda” sp. z o.o. koncentruje się na konsekwentnym podnoszeniu jakości przerabianych skór, dostawie stale rozszerzającego się asortymentu, zwiększaniu zakresu produkcji, szybkim wykonaniu zamówień klienta.

około 70 proc. wyprawianej naturalnej skóry spółka eksportuje do Europy Zachodniej i Wschodniej, Rosji i na białoruś. nie mniej jak 50 proc. skóry kupuje się w Litwie, druga część jest przywożona z Łotwy, Polski. Podtrzymując wieloletnie stosunki z przedstawicielami z zagranicy, „kėdainių oda“ sp. z o.o. szybko uczy się i rozwija, idąc „krok w krok“ z najnowszymi wyzwaniami w sferze procesu produkcyjnego, jakości wyrobów i ich sprzedaży.

Codzienne zadania firmy – rozszerzanie asortymentu produkcyjnego, skracanie procesu wyprawiania, zwiększanie produkcji wyrobów o wartości dodanej.

www.naturalioda.eu

| 35

36 |

„Klaipėdos kartonas“ S.A. dynamika sprzedaży t/r „Klaipėdos kartonas” S.A. struktura sprzedaży wedle krajów / 2011 r.

„Klaipėdos Kartonas“ – najwięKsza taKiego typu spółKa w regionie

www.kartonas.lt

„klaipėdos kartonas“ s.A. – największa takiego typu spółka w regio-nie, posiadająca wieloletnią i stałą strategię rozwoju biznesu. Firma produkuje surowiec do produkcji tektury falistej – testliner (karton o równych warstwach) i fluting (papier na warstwy pofalowane tektury falistej), oraz wypełnienie papierowe typu „plaster miodu“, który jest używany w przemyśle mebli, do produkcji drzwi i inne.

spółka co roku rozszerza swoją działalność i zajmuje pozycję lidera w regionie bałtyckim. W r. 2011 „klaipėdos kartonas“ s.A. obrót wynosił 134,19 mln. LTL, a jako skonsolidowana spółka - 143,4 mln. LTL.

Eksport obejmuje około 70 % całego obrotu.

Dzisiejsza grupa spółek „klaipėdos kartonas“ s.A składa się z „klaipėdos kartonas“ s.A. jako główna firma i dodatkowe dwie filie. To na Ukrainie działający producenci tektury falistej „Mena Pak” i firma działająca w kłajpedzie, zajmująca się zbiorem i skupem surowców wtórnych „klaipėda Recycling”. Z kolei „klaipėdos karto-nas“ s.A. wchodzi w grupę spółek „Grigiškės” s.A.

2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. plan 2012 roku

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

Ukraina - 17%

Polska - 26%

Litwa - 31%

Inne - 0%

Białoruś - 2%Niemcy - 3%

Czechy - 4%

Estonia - 4%

Rosja - 6%

Łotwa - 7%

| 37

korzystając z tchnologii komputero-wych świadczymy usługi w takich dziedzinach jak:

• rejestracja podmiotów jako podatników, w tym podatnyków VAT;

• prowadzenie ksiąg rachunkowych i spra-wozdawczość finansowa;

• przygotowywania rozliczeń podatkowych naszych klientów, na podstawie ksiąg rachunkowych;

• przygotowywanie list płac dla pracowni-ków wykonających pracę na teritorium Litwy i zatrudnionych na podstawie umo-wy o pracę i/lub innych form zatrudnie-nia oraz przygotowania odpowiadających im rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składek na ubezpie-czenie społeczne.

Prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz sprawozdawczość finansowa • przygotowanie we współpracy z Klientem

zakładowego planu kont spełniającego wymogi aktow prawnych Republiki Litewskiej;

• formowanie bazy danych rachunkowych, • prowadzenie ksiąg rachunkowych na

podstawie dokumentów dostarczonych przez klienta;

• przygotowanie okresowych raportów w tym raportów konsolidowanych ze stan-dardami klienta;

• przygotowanie dokumentów podatko-wych o różnych terminach wymagalności do składania w odpowiednich organach zgodnie z wymaganiami przepisów prawa o podatkach.

Usługi w zakresie przygotowywania rozli-czeń podatkowych• sporządzanie miesięcznych deklaracji VAT;• sporządzanie rocznych deklaracji podat-

ku dochodowego od osób prawnych; • sporządzanie kalkulacji miesięcznych

zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych;

• kontakt z organami podatkowymi Litwy i Polski;

• rejestracja pracodawcy dla celów ubez-pieczenia społecznego;

• obliczanie i sporządzanie list płac pra-cowników etatowych;

• rozliczanie umów cywilno-prawnych (np. umowy zlecenia);

• przygotowywanie miesięcznych deklara-cji ubezpieczeniowych;

• kontakty z audytorami Klienta i organami podatkowymi.

oferujemy doradztwo w następujących obszarach: • Podatek dochodowy od osób prawnych; • Podatek dochodowy od osób fizycznych i

ubezpieczenia społeczne;

• VAT; • Obrona interesów podatnika i zarządza-

nie ryzykiem podatkowym.

Zakres doradztwa prawnego świadczonego na rzecz naszych klientów obejmuje glów-nie następujące działy: • prawo Unii Europejskiej;• prawo spółek;• atestacja firm polskich do wykonania

prac na terenie Litwy w branże energety-ki i budownictwa;

• prawo kontraktów;• prawo budowlane;• prawo podatków i finanse; • prawo pracy;• prawo własności intelektualnej i

przemysłowej;• prawo ochrony środowiska;• spory sądowe.

nasze dwudziestoletnie doświadczenie gwarantuje klientom wysoką jakość świad-czonych usług.

www.palgroup.lt

Firma „Pal group” zajmuje się obsługą finansowo-księgową podmiotów gospodarczych.

Obsługujemy firmy litewskie i zagraniczne, w tym – polskie, ze wszystkich sektorów gospodarki. Świadczymy usługi doradcze również w języku polskim.

Obsługujemy ponad 100 klientów z roznych krajów, w tym takie renomowane firmy polskie i ich oddzialy na

Litwie jak „Orlen Automatyka”, „Magnaplast” „Mostostal Plock”, „Orlen Projekt” „Orlen Wir”, „Petroremont”, „Petromechanika”, „RemWil”, inne.

Posiadamy wieloletnie doświadczenie, co gwarantuje Klientom wysoką jakość świadczonych usług.

Obecnie zatrudniamy 8 pracowników w tym – dwoch prawników.

Wszystkie usługi świadczymy w języku polskim

| 37

38 |

ZAWoDoWCy PRoDUkCjI ŚWIEC oFERUją PRoDUkCję noWEj jAkoŚCI

Litewska firma „Geralda“ sp. z o.o. od r. 1998 produkuje różne znicze w pojemni-kach szklanych, blaszanych i plastikowych. obecnie asortyment produkcji spółki obej-muje więcej jak 50 rodzaji różnych znicz przeznaczonych na dzień Święta Zmarłych, również świece antykomarowe („Citronella“). Poszukując rozmaitych innowacji rok temu

firma wprowadziła na rynek ekskluzywną oraz wyjątkową kolekcję świec aromatera-peutycznych „Terapia lasu“. Świece aroma-terapeutyczne są stworzone ze starannie wyselekcjonowanych naturalnych olejków eterycznych, ekstraktów, wosku sojowego oraz absolutów.

soCjALnIE oDPoWIEDZIALnA FIRMA

siedziba firmy znajduje się w małym mia-

steczku na żmudzi, w rejonie kretyngańskim, niedaleko morza bałtyckiego. Większa część pracowników to – miejscowi mieszkańcy pra-cujący od samego początku założenia spółki.

krok po kroku „Geralda“ sp. z o.o. stała się największą liewską firmą produkującą znicze, która udowodniła sobie i innym, że zakład utworzony w małej miejscowości może zostać liderem w swojej branży w całym kraju.

Geraldaad lucem – do światła

| 39

Dyrektor spółki Gintautas Igaris jest dum-ny z zespołu: „szacunek dla pracowników i nas otaczającego środowiska, przestrze-ganie prawa, harmonogramu pracy, wza-jemne zaufanie, szybkie usuwanie błędów – wszystko to są wartości, którymi kierujemy się oraz przy pomocy których utrzymujemy równowagę i właściwy kierunek biznesu, gdyż ciągle wieją zmienne wiatry. jesteśmy uczącą się firmą, tworzymy jakościowe i konkurencyjne produkty, które są bardzo doceniane przez naszych klientów“.

Przy selekcji pracowników decydujące są nie tyle umiejętności zawodowe, ile cechy osobiste człowieka i zdolność dostosowania ich do wartości spółki. W firmie tworzone są wszystkie warunki do rozwoju wiedzy zawo-dowej, a także zachęca się do osobistej ini-cjatywy pracowników.

„TAjEMnICE“ Do CELU osIąGnIęCIA DobRyCH REZULTATóW

W celu przyciągania jak najwięcej klien-tów, czasami i drogą niezbyt etyczną, wie-le producentów twierdzi, że używa tylko jakościowych czy nawet najwyższej jakości surowców. Wiele firm ogłaszają się jako posiadające najnowsze i modernistyczne technologie. To już nie uważa sie za wyjąt-

kowość, to – sprawa oczywista i jest normą, jeżeli masz cel zostać najlepszym.

„Wiemy i wierzymy, że jakość produktów i zadowolenie użytkownika zależy nie tyle od jakościowego surowca, ile procesów odby-wających się w każdej firmie produkcyjnej podczas tworzenia produktów, ich produ-kowania i realizacji. jeśli one są obserwo-wane, systematyzowane, poddawane stałe-mu doskonaleniu i kontroli, wtedy działają

świetne filtry nie przepuszczające surowców nie spełniających wymogów jakościowych, półfabrykatów, usług czy gotowej produkcji do drugiego etapu. naszym celem jest – stworzenie procesu stałego doskonalenia“, – swoistą filozofię odkrył kierownik firmy.

PRACUjE sIę I Z noWyMI URZąDZEnIAMI

obecnie w firmie w ciągu dnia można wypro-dukować do 60-70 europalet produkcji, a w razie potrzeby – i więcej.

W spółce jest zamontowany modernistycz-ny i wydajny sprzęt wyprodukowany przez słynną niemiecką firmę „Herrhammer“. na początku przyszłego roku zaplanowana jest instalacja już trzeciej linii produkcyjnej, któ-ra pozwoli rozszerzyć asortyment wytwarza-nych produktów.

sprzęt produkcyjny to – jeden z najważniej-szych czynników w dążeniu do osiągnięcia świetnych wyników, ale jeszcze bardziej waż-ną rzeczą jest wiedza, jakiego sprzętu trze-ba, oraz umiejętność odpowiedniego posłu-giwania się nim i jego wykorzystywania.

„Wszystkie nasze linie są dostosowane do elastycznego sposobu produkcji, co pozwa-la szybko zmieniać produkty i wytwarzać je w małych partiach. To jest wyzwaniem

administrowania takiego sposobu produk-cji, dlatego korzystamy z nowoczesnego programu zarządzania produkcją, którego posiada większość producentów w japonii. Co do minuty wiemy, kiedy wyprodukujemy i będziemy gotowi do przedstawienia zamó-wienia klientowi“, – opowiadał G. Igaris.

UCZy sIę Z obCEGo sUkCEsU

Wracając do przeszłości kierownik firmy

wspomniał, że myśl o rozpoczęciu działalno-ści produkcji znicz powstała, gdy zobaczył różnice na cmentarzach Litwy i Polski. To są kraje katolickie i tradycje obu krajów są podobne. Pierwszego listopada na cmenta-rzach zapala się tysiące znicz. Przez dłuższy czas w Litwie nie było estetycznych sposo-bów je ochronić przed wiatrem i deszczem. W dniu poszanowania zmarłych cmenta-rze w sąsiedniej Polsce wyglądały zupeł-nie inaczej: były używane znicze o różnych kształtach, chroniące płomień od wszelkiej szarugi. Wedle G. Igarisa, chciało się, żeby i cmentarze litewskie wyglądały porząd-nie, a ludziom byłoby łatwiej ten porządek podtrzymywać.

Często mówi się, że uczymy się ze swoich błędów, rzadziej – z obcych, ale często omi-jamy okazję pouczyć się z obcego sukcesu czy świetnych rezultatów. Zespół firmy pra-cuje pod inspiracją filozofii koncernu świa-towej sławy „Toyota“, zachwyca się jego osiągnięciami, metodą i zarządzaniem pro-cesami produkcji, na podstawie których on zrobił przewrót w przemyśle.

„LEAn, 5s, „kaizen Teian“ itd. – są to meto-dy działalności, o których zna każdy pracow-nik firmy“, – z najnowocześniejszych metod zarządzania jest dumny jej kierownik.

strategią i celem firmy było dostanie się na półki sklepów sieci handlowych. To udało się i dzisiaj właśnie sieci handlowe są naj-większymi klientami firmy. Wedle kierow-nika, taka współpraca zachęca firmę do doskonalenia się, bo wymagania centrów handlowych co do jakości produkcji oraz dostawy na czas są bardzo wysokie.

„Geralda“ sp. z o.o. ile z dostawcami surowców, tyle z kupującymi produkcję podtrzymuje wspaniałe stosunki, a podsta-wa ich ciągłości jest najważniejszym nasta-wieniem działalności spółki – wzajemny szacunek i bezwarunkowe przestrzeganie zobowiązań.

www.geralda.lt

40 |

BiL Proszę krótko scharakteryzować, w czym specjalizuje się reprezen-towana przez Pana kancelaria adwokacka?

od początku istnienia kancelarii współ-pracujemy z firmami i przedsiębiorca-mi, prowadzącymi działalność lub mają-cymi interesy gospodarcze na Litwie. Świadczymy wszelką pomoc przy roz-poczynaniu działalności, jej rozwijaniu lub zakończeniu. najprzyjemniejsze chwile wiążą się, oczywiście, z pomo-cą przy zakładaniu firm lub inicjo-

Adwokat Andrzej Sielawa:

Przedsiębiorcy posiadający wieloletnie doświadczenie, wyróżniający się rozwagą, nie unikają korzystania z porad prawnych, by nie doszło do rozwiązywania różnych konfliktów, które w działalności gospodarczej zdarzają się dość często, przez właściwe władze lub sąd. Jest to możliwe dzięki współpracy z wykwalifikowanymi i doświadczonymi adwokatami. O właściwościach pracy adwokackiej rozmawiamy z adwokatem kancelarii „Sinkevičius ir partneriai BSP LEGAL“ aNDRZEJEM SiELaWą.

„Największym sukcesem jest możliwość skierowania przez klienta, uzyskującego pomoc adwokata, całej energii na rozwój działalności gospodarczej“

| 41

waniu nowych form działalności gospodarczej.Uwzględniając wizję biznesową klien-ta, przedstawiamy kilka możliwych wariantów działalności, dostosowa-nych do przepisów prawa litewskiego, z których klient wybiera najbardziej odpowiedni. Po czym załatwiamy wszelkie formalności prawne, umożli-wiające rozpoczęcie pracy na Litwie. Drugą ważną dziedziną jest uczest-nictwo w negocjacjach z partnerami biznesowymi klienta oraz zawieranie wszelkich umów. kierujemy się zasa-dą, że w stosunkach biznesowych przede wszystkim należy uzgodnić warunki transakcji oraz udokumen-tować porozumienie w postaci jasnej umowy. Pozwala to na uniknięcie spo-rów między partnerami i pomyślne rozwijanie działalności.W praktyce stykamy się z przypad-kami, gdy przedsiębiorcy, którzy zbyt mało uwagi poświęcali umowom, póź-niej byli zmuszeni wiele czasu poświę-cić na obronę własnych interesów. Świadcząc pomoc prawną klientom, stwarzamy im możliwość skupienia się na działalności gospodarczej – wytwarzaniu zysku, gdyż wszystkie kwestie prawne bierzemy na siebie.

BiL Kim są klienci reprezentowanej przez Pana kancelarii adwokackiej?

jak już wspomniałem, przedsiębiorcy i firmy reprezentujące różne branże. Doradzamy klientom w kwestiach prawa umów, działalności przed-siębiorstw, ubezpieczenia, pracy i podatków. klienci docenili jakość naszych usług prawnych. Pozwala to nam, jako kan-celarii średniej wielkości, obsługiwać największe i najbardziej postępowe litewskie spółki, prowadzące działal-ność w dziedzinie ubezpieczeń, trans-portu, sprzedaży detalicznej i hurto-wej i innych.Poza litewskimi firmami, naszymi klientami są polscy przedsiębiorcy. są to dobrze znane, działające na Litwie

spółki: należąca do grupy „Pkn orlen“ firma „oRLEn Apsauga“; zarządzana przez niemiecki koncern produkujący profile okienne „Deceuninck Polska“ sp. z o.o. od wielu lat świadczymy pomoc prawną członkom Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych.Uwzględniając fakt, że coraz więcej polskich przedsiębiorców wchodzi na litewski rynek, orientujemy się na ich obsługę prawną.

BiL Jakie są możliwości współpracy z reprezentowaną przez Pana kance-larią adwokacką?

jeśli świadczymy pomoc prawną na podstawie umowy długoterminowej, klient może w dowolnej chwili zwrócić się do nas i otrzymać profesjonalną poradę, za co uiszcza opłatę w okre-ślonej wysokości. korzystne dla klien-ta jest to, że gdy pojawią się pytania prawne, w dowolnym momencie może zwrócić się do adwokata i otrzymać kwalifikowaną pomoc. Ponadto, umo-wy długoterminowe pozwalają kliento-wi na planowanie kosztów usług praw-nych. jesteśmy bardzo elastyczni, dlatego dostosowując się do potrzeb klienta świadczymy pomoc również na podstawie umów jednorazowych. Po zawarciu z naszą kancelarią umowy o świadczenie usług prawnych przedsię-biorca może spodziewać się komplek-sowej obsługi.Przedsiębiorcy prowadzący działal-ność na Litwie i w Polsce powinni uwzględniać jej specyfikę, właściwo-ści prawne i językowe. specjaliści naszej kancelarii dokładnie przeana-lizowali litewską i polską bazę praw-ną, stale studiują praktykę sądów. Prawnicy kancelarii dobrze mówią w języku litewskim, polskim, angiel-skim i rosyjskim, co ułatwia kontakt z klientami.osobiście uzyskałem w Polsce, na Wydziale Prawa Uniwersytetu w białymstoku, tytuł magistra, taki sam tytuł uzyskałem również na Litwie.

BiL Czy może Pan reprezentować pol-skich przedsiębiorców w litewskich sądach?

Działalność gospodarcza zawsze wią-że się z różnego rodzaju ryzykiem, którego nie da się całkowicie wyeli-minować. jednym z jego rodzajów są postępowania sądowe i arbitra-żowe. W przypadku sporu sądowego lub arbitrażowego, może on zostać rozstrzygnięty zupełnie inaczej niż się klient spodziewa. Może do tego dojść zarówno z powodu właściwo-ści norm prawnych, jak i przepisów regulujących postępowanie sądowe, jak też z innych. W celu zrozumienia danych kwestii niezbędna jest nie tylko teoretyczna wiedza prawna, ale też doświadczenie zawodowe w prowadzeniu postępowań sądowych. Adwokaci naszej kancelarii prawnej mogą reprezentować interesy klienta we wszystkich sądach i arbitrażach Republiki Litewskiej.Pojmując, że procesowanie się jest środkiem ostatecznym, zazwyczaj kosztownym i pochłaniającym wiele czasu, przed włączeniem się do dane-go procesu odpowiedzialnie i wszech-stronnie oceniamy faktyczne i prawne okoliczności sprawy. klientowi wyja-śniamy, jakiego rezultatu prawnego należy się spodziewać po przekazaniu sprawy do rozstrzygnięcia przez sąd lub arbitraż. W pracy kierujemy się zasadą otwartej rozmowy z klientem, ujawniając mu wszystkie właściwości postępowania.

www.bsplegal.lt

www.bsplegal.eu

42 |

„aEDiLis“ – firma działająca w branży rozwiązań inżynieryjnych i oferująca usługi wysokiej jakości z nowoczesnym podejściem do klienta

„Aedilis“ Sp. z o.o. to – firma działająca w branży rozwiązań inżynieryjnych, pracująca w sektorze infrastruktury energetyki elektrycznej i automatyki przemysłowej. Klienci spółki to – od spółek sieci elektroenergetycznych rozdzielczych do firm urządzeń energetyki odnawialnej i uzdatniania wody. jūRATė MoCkUVIEnė

Gdy spółka została założona, w roku 2004 pracowało tylko trzech wysoko wykwa-

lifikowanych inżynierów. jasne rozumienie wizji działalności oraz konsekwentne trzy-manie się strategii rozszerzyło spółkę do 50 ludzi, których zdecydowana większość to – inżynierowie wysokiej kwalifikacji.

na początku firma „Aedilis“ rozwijała małe projekty, ale potrafiała to robić bardzo wydajnie. Wydajność pracy i odpowiedzialne podejście do klienta stworzyły możliwości szybko rozwijać się i przyciągać coraz więk-szą liczbę klientów. W latach 2005-2006 spółka całkowicie utwierdziła się na rynku i

pracowała na pełnych obrotach. otóż, dla-czego na końcu 2008 r. i na początku 2009 r., gdy w Litwie większość nawet z tej samej branży spółek przeżyło spowolnienie gospo-darcze, „Aedilis“ sp. z o.o. rozwinęła produk-cję i osiągnęła bardzo dobre rezultaty. W r. 2010 obrót spółki wynosił 1,5 mln. euro.

| 43

WIEDZA o PoTRZEbACH kLIEnTóW – kLUCZ Do sUkCEsU „Aedilis“ sp. z o.o. klienci to są – spółki przekazywania energii elektrycznej, sieci elektroenergetyczne rozdzielcze, elektrow-nie, firmy odnawialnych źródeł energii, uzdatniania wody, infrastruktury kolejowe i fabryki. W Litwie nie znaleźlibyśmy żadnego przemysłowego Parku Wiatrowego, w któ-rym firma nie wykonała jakichkolwiek prac. Wedle kierownika spółki, nawet i w samych najtrudniejszych warunkach ratuje wiedza o potrzebach klienta i dostosowanie się do nich. „Duże spółki, posiadające swoje centra usługowe, z powodu skurczonego rynku były zmuszone z nich zrezygnować. Tymczasem, my mogliśmy zaoferować te same usługi wielu klientom“, – w taki sposób dyrek-tor i jeden z właścicieli spółki Raimundas slavinskas określił klucz do sukcesu.jego zdaniem, warto jest pracować ze spół-ką nawet i posiadającą wewnętrzne centra usługowe. Zwłaszcza wtedy, gdy z istnieją-cymi zasobami nie ma możliwości realizo-wania wszystkich oferowanych projektów. Dlatego „Aedilis“ jest świetnym pomocni-kiem wykonując dodatkowe zamówienia na podstawie podwykonawstwa, wtedy, gdy zaistnieje potrzeba, i gdy firma nie doświad-cza kosztów stałych przez cały rok. Pod tym względem „Aedilis“ sp. z o.o. mogłaby zostać świetnym partnerem dla sieci rozdzielczych i przekazywania energii PsE, PGE. spółka w Litwie już dawno nawią-zała ścisłe kontakty z firmami sieci rozdziel-czych i przekazywania energii elektrycznej. spółka realizowała więcej jak 600 projek-tów w Litwie. niemała część prac została wykonana w Estonii, na Łotwie, w Wielkiej brytanii, szwecji, Finlandii i Rosji. Ponadto, „Aedilis“ współpracuje ze świa-towymi deweloperami projektów takimi, jak „siemens“, „schneider Electric“, Abb, „Areva“ i innymi.

WsPóŁPRACUjE Z UnIWERsyTETEM„Aedilis“ sp. z o.o. moglibyśmy uważać za przykład podręcznikowy, jak biznes i nauka mogą ściśle współgrać. Firma podpisa-ła umowę z najlepszą wyższą szkołą nauk technologicznych w Litwie – Wileńskim Uniwersytetem Techniki im. Giedymina, wedłe której absolwenci mogą pretendo-wać na przyznanie stypendium z firmy. na początku są wybierane najbardziej obiecują-ce prace, do wykonania których firma spon-soruje cały niezbędny sprzęt, a dla autora pracy stwarza możliwość pracy w jej labora-torium. R. slavinskas pocieszył się, że w tym roku studenci wykonujący projekty spon-sorowane przez firmę otrzymali najwyższe

oceny. To były nie tylko teoretycznie policzo-ne, ale i praktycznie realizowane projekty. nauka to – stałe zajęcie zespołu spółki, dlatego w ciągu ostatnich 3 lat firma inwe-stowała około 1,5 mln. litów w szkolenia pracowników. „Dla postępu nam potrzeba jednych rzeczy, natomiast dla profesjonalności – innych“, – mówi kierownik firmy, dlatego od samego początku swojej działalności „Aedilis“ sp. z o.o. przyciąga młodych, utalentowanych profesjonalistów pracujących w sferach bezpieczeństwa stacji przekaźnikowych i automatyki, automatyki podstancji elek-trycznych, telekomunikacji i innych.

sPóŁkA o WIELU WARToŚCIACH kierownicy firmy, sami konsekwentnie wspi-nający się schodkami karjery od zatrudnio-nych pracowników aż do strategów firmy, i w biznesie kierują się ludzkimi wartościami. R. slavinskas przyjaźń uważa za jedną z naj-ważniejszych rzeczy. Drugim priorytetem on nazwał postęp, ponieważ, że ciągle trzeba obserwować, co się dzieje na rynku, jakie nowe projek-ty, nowe technologie pojawiają się. Firma powinna być przygotowana do zaoferowa-nia klientom wszystkich zaawansowanych technologii, żeby była o krok do przodu, a profesjonalny zespół – do odważnej reali-zacji nawet i samych pretensjonalnych pomysłów. Trzecia wartość to – uczciwość: do samych siebie i innych. W spółce zazwyczaj nie ukrywa się nic przed klientem i otwarcie rozmawia się z nim. Wszystko to określa jedno słowo – niezawodność.W związku z wysokim poziomem profesjo-nalności, kompetencji i pielęgnowania wyżej wymienionych wartości, około 95 proc. klientów, zwłaszcza z zagranicy, korzysta z usług spółki niejednorazowo. To jest dowo-dem, że one były wykonane jakościowo. Wszystkiego tego ocena w skali europej-skiej – w r. 2011 otrzymany tytuł laureatu w nagrodach biznesu europejskiego, gdy „Aedilis“ został jednym z zwycięstwów w kategorii „Pracodawca roku“, wśród biorą-cych udział w konkursie było 15 tys. spółek z 30 krajów.

www.substationengineering.eu

www.aedilis.lt

44 |

Liny „Anisty“ wytrzymują najcięższe ładunki

Jakiej siły i profesjonalności potrzeba do zaplecenia pętli liny stalowej do 72 mm grubości, i żeby ona wytrzymała statek podnoszony z dna morskiego? Tę odpowiedź zna zespół „Anista“ Sp. z o.o. produkujący zawiesia stalowe juz od 18 lat.

jūRATė MoCkUVIEnė

„Anista“ sp. z o.o. produku-je zawiesia stalowe do 32 t mocy podnoszenia przez zaplatanie lub zapraso-wywanie końcówek lin na tulejkach. W razie

potrzeby może zapleść zawiesia jednocię-gnowe i do 68 t mocy podnoszenia, gdy współczynnik bezpieczeństwa pętli wynosi dodatkowo 25 proc. „Anista“ produkuje lin-ki, zaplatając końcówki lin na gilzach babbi-tem lub cynkiem.

W asortymencie produktów niniejszej firmy jest – produkcja podwieszanych na haki koszów do podnoszenia ludzi, trawersów, chwytaków, tary metalowej, zawiesi łańcu-chowych do 67 t mocy podnoszenia. Przed czterema latami firma zaczęła szyć zawiesia

| 45

syntetyczne według indywidualnych zamó-wień klientów.

Do ZAPLATAnIA LIn PoTRZEbnE są UMIEjęTnoŚCI

Pracownicy „Anisty“ ręcznie mogą zapleść linę do 72 mm grubości, gdy technologie pozwalają zapleść linę do 16 mm grubości w sposób mechaniczny. Właściciel firmy i kierownik Zigmas Širvinskas opowiada, że taka profesjonalność została osiągnię-ta stopniowo. na dzień dzisiejszy to jest jedyna firma w Litwie świadcząca usługi na takim wysokim poziomie.

Z liną przygotowaną przez „Anistę“ był podnoszony zatoniony statek z dna morza bałtyckiego. To chyba najbardziej imponu-jące wspomnienie podczas całej działalno-ści spółki.

„Dostaliśmy zamówienie z państwowego portu morskiego w kłajpedzie, że trzeba przygotować linę do wyciągnięcia statku z dna morza. Zamawiający przywiózł nam linę o 72 mm grubości, której końcówki pętli musieliśmy zapleść. Przy jednej pętli pra-cowało 16 ludzi z wiedzą o wykonywanym procesie. Możemy pocieszyć się, że nasza pętla wytrzymała ładunek“, – wspominał Z. Širvinskas.

Choć do tej roboty była używana szczegól-nie potężna obrabiarka, ale tu nie chodziło jedynie o pracę techniczną. „Do zaplata-nia liny, żeby ona wytrzymała odpowiednią

wagę, potrzebna jest i siła, i zrozumienie“, – mówi kierownik firmy.

kLIEnCI – FIRMy bUDoWLAnE I PoRTy

sam Z. Širvinskas o potrzebie takiej usługi zrozumiał z własnego doświadczenia – w branży budowlanej nie było spółek pro-dukujących urządzenia dźwignicowe. on sam stworzył całą technologię produkcyjną zawiesi linowych i pasowych.

Po 10 latach działalności kierownictwo spółki poczuło, że w Litwie pojawiła się potrzeba zawiesi łańcuchowych. Dlatego trzeba było ruszyć głową, jak wprowadzić na rynek nowe technologie – łańcuch, haki, rdzenie. obecnie jest całkowicie skomple-towane urządzenie dźwignicowe łańcuchów metalowych najpopularniejszej klasy 8.

Po nastąpieniu zmian w zapotrzebowaniach klientów, teraz zawiesia łańcuchowe zaj-mują około 60 proc. rynku, wyprzedzając potrzebę wcześniej będących popularnych stalowych zawiesi linowych i pasowych.

klienci „Anisty“ to są – firmy związane z budową i posiadające dźwigi, również, spółki ładunków morskich w kłajpedzie, – wszystkie firmy zarządzające jakimkolwiek sprzętem dźwignicowym. Pracuje się i we Wrocławiu, Polsce, działającą firmą „Hak“. Ta spółka zamawia niemałe ilości produkcji „Anisty“ każdego miesiąca. W latach 2008-2010 firma współpracowała z czeską spółką „Dexim“.

szczególnie ważnym partnerem są – porty morskie. one potrzebują i lin stalowych, i ich zawiesi lub zawiesi pasowych. Także dostarczane są zawiesia łańcuchowe oraz syntetyczne.

spółka swoim wyrobom udziela gwaran-cji, dostarcza charakterystyki techniczne z możliwościami mocy podnoszenia oraz dowody, że naprawdę jest producentem, a nie dystrybutorem produkcji. W ciągu roku firma przetwarza około 170 t surowców.

Choć niniejsza unikalna firma co miesiąc osiąga około 180 tys. litów obrotu, jed-nak wydajność produkcyjna jest jeszcze nie wyczerpana. Do rozwoju działalności poszukiwani są nowi klienci, bo w Litwie wszyscy klienci już są wyszukani.

noWoŚć – sZyTE ZAWIEsIA

Przed czterema latami w „Anista“ sp. z o.o. zaczął działać nowy warsztat działalności – warsztat szycia syntetycznych zawiesi lino-wych i pasowych. To jest taśma od 1 t do 10 t mocy podnoszenia szyta wedle indy-widualnego zamówienia klienta. Ta wyjątko-wa możliwość wybrania właściwej długości zawiesia przez klienta i szczególnie wysoka jakość produktów pozwala konkurować z produkcją chińską. Firma całkowicie odpo-wiada za jakość wyrobu, wydawane są paszporty produktu z gwarancją do trzech miesięcy, a w niektórych przypadkach – i na okres pół roku. najczęścy klienci tej pro-dukcji są to – spółki przewozu ładunków i firmy dźwigowe.

Zespół „Anisty“ jest pierwszym i jedynym w Litwie, który zdecydował się rozpocząć taką działalność. Doświadczenie zdobyte w Wielkiej brytanii, a urządzenia zostały kupione w niemczech.

Dla klientów można zaoferować szczególnie szeroki asortyment: syntetyczne zawiesia pasowe, zawiesia linowe, zawiesia wężowe, pasy transportowe, siatki do podnoszenia o różnej wielkości.

www.anista.lt

46 |

Niepamiętnych czasów sięga historia sąsiedztwa Litwy i Polski. Niezależnie od przemian politycznych i ekonomicznych, kultura zawsze była ogniwem łączącym te dwa kraje. Ogromna część dziedzictwa kulturowego uwiecznia przeszłość obojga narodów, daje świadectwo ścisłych związków, podobnych tradycji i zwyczajów. Jednym z przejawów takiej wspólnej historycznej pamięci jest przygotowana w Wilnie przez litewskich i polskich muzealników i historyków wystawa poświęcona książętom Sapiehom.

Krzyże znaczą cnotę, a Strzała zwycięStwo...

iędzynarodowa wy-stawa „krzyże znaczą cnotę, a Strzała zwy-cięstwo... Sapiehowie –

mężowie stanu, mecenasi sztuki i kolekcjonerzy“ poświęcona jest ro-dzinie Sapiehów, której herbem jest podwójny krzyż u góry zakończony strzałą, nazywany: „Lis“. Ekspozycja prezentuje znaki heraldyczne nawią-zujące do cnót i zwycięstw Sapiehów, którymi duża część przedstawicieli rodu wsławiła się działając na rzecz państwa lub społeczeństwa, wojska, pielęgnując kulturę i sztukę. Pozosta-wili oni trwałe ślady w historii króle-stwa Polskiego, Wielkiego księstwa Litewskiego, a po Unii Lubelskiej – Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Sapiehowie zajmowali najwyższe urzędy kościelne i świeckie: przez 400 lat aż 51 przedstawiciel rodu Sapie-hów piastował wysokie urzędy pań-stwowe. W obszernym Polskim Słow-niku Biograficznym aż 73 Sapiehów doczekało się osobnych artykułów jako wybitne postacie historyczne.

Władcy Rzeczpospolitej Obojga naro-dów wielokrotnie doceniali Sapiehów wiedząc, że siłę ich wpływów poli-tycznych i potęgę materialną można wykorzystać w interesie zarówno władcy jak i państwa. Z drugiej stro-ny, Sapiehowie starali się utwierdzić swój status w życiu politycznym. Osa-dzenie jednego z przedstawicieli rodu na wysokim stanowisku, stwarzało precedens i dawało możliwość przy-szłym pokoleniom pretendowania na ten urząd. Dlatego pochodzenie Sapiehów było tak bardzo popierane świadomością rodzinną. Możnowład-cy dbali o historię swojej rodziny, uży-wając także specjalnych sposobów budowania wizerunku. Jednym z ta-kich działań było malowanie portre-tów i ich przechowywanie dla potom-nych jako dziedzictwo genealogiczne rodziny. Portrety były świadectwem osiągnięć rodu w państwie. Na nich odzwierciedlano nagrody i tytuły. Przykładowo aktywny i bardzo ambit-ny polityk kazimierz Jan Sapieha wie-le uwagi poświęcił tworzeniu swojego

Herb Sapiehów. Herb rodu Sapiehów – podwójny krzyż u góry zakończony strzałą, nazywany: Lis

Kanclerz Litewski Lew Sapieha, 2 połowa XIX wieku.

46 |

| 47

wizerunku w społeczeństwie. Na portretach reprezentacyjnych, zgodnie z powagą urzę-du i wysokiej pozycji Wojewody Wileńskiego i Hetmana Wielkiego Litewskiego, zawsze przedstawiany był w zbroi i z hetmańskim berłem. Na wystawie w Wilnie zaprezen-towana została unikalna galeria portretów dynastii Sapiehów, na którą składa się 70 eksponatów – wizerunki najsławniejszych przedstawicieli rodu, najbardziej zasłużo-nych dla historii Państwa Litewskiego i jego ustroju. Prace te namalowano na początku Xviii wieku po tym jak w 1700 roku Sapieho-wie uzyskali tytuł książęcy. Genealogiczna galeria portretów przez długi okres czasu zdobiła kościół w kodniu na Podlasiu, a obecnie przechowywana jest w krakowie, w Zamku królewskim na Wawelu.

Jednak w historii obu krajów Sapiehowie za-pisali się nie tylko jako politycy czy dowódcy wojskowi, ale przede wszystkim jako wielcy mecenasi i kolekcjonerzy, hojni fundatorzy kościołów i klasztorów, budujący wspania-łe zamki i pałace. Wystawa poświęcona tej działalności wcześniej była prezentowana w krakowie, w Zamku królewskim na Wawe-lu. Ponad 330 eksponatów wystawy wileń-skiej daje świadectwo różnych zasług rodu Sapiehów i poszczególnych jego przedsta-wicieli w umacnianiu państwa, dbaniu o dobro społeczeństwa, kształtowaniu świa-domości historycznej wszystkich obywateli. To ważna i zwięzła paralela historii, dzie-dzictwa, losu rodu i rozwoju państwowości.

Historycy wyróżniają jedną istotną cechę: W czasach rozkwitu Rzeczpospolitej Oboj-ga Narodów uczestniczący w rządach w państwie możnowładcy postrzegali pań-stwo jako obszar swojej działalności. Służba

swojemu krajowi, zawsze była związana z zaszczytem, ale i z odpowiedzialnością, a dostojnicy zainteresowani byli, aby wypeł-nić ten obowiązek dobrze. Z drugiej strony udział w rządzeniu, podejmowane politycz-ne i ekonomiczne decyzje, miały bezpośred-ni wpływ na koncentracje dóbr ziemskich dostojników, mnożenie bogactw, nietykal-ność, zdobywanie wpływów i sławy. Z tego powodu wielu możnowładców służbę na dworze królewskim i uczestniczenie w spra-wach państwowych utożsamiało z życiem osobistym. Nieprzypadkowo przedstawiciel sławnego rodu książęcego powiedział: „Hi-storia Państwa – to historia naszej rodziny“.

O zasługach rodu Sapiehów dla rozwoju kultury i sztuki świadczy ich wkład w dzie-dzictwo sztuki sakralnej. Niewielu z dostoj-ników Rzeczpospolitej Obojga narodów, czy nawet europejskich rodów panujących mogłoby się poszczycić, że aż dwa należą-ce do nich obrazy Najświętszej Marii Panny zostały ukoronowane papieskimi koronami.

Sapiehowie mogą się tym pochwalić.

Obok części sakralnej na wystawie były pre-zentowane również dzieła sztuki o charak-terze świeckim. Zebrane na przełomie XiX i XX wieku – obrazy, tkaniny artystyczne i inne wyroby rzemiosła artystycznego. Eks-pozycję ozdabiały bogate zbiory rodzinnej biblioteki Sapiehów – książki, dokumenty, grafiki, szkice itp. Wśród nich – przecho-wywane w Rezydencji w Różanach książki stanowiące część „Biblioteca Sapiehana“, pokazujące bibliofilne usposobienie Sapie-hów. W późniejszym czasie zbiory te zostały podarowane Wydziałowi Prawa Uniwersy-tetu Wileńskiego nad którego powstaniem

i funkcjonowaniem czuwał reprezentant dynastii Sapiehów – kazimierz Lew. Mecenat Sapiehów, o którym świadczą cenne zabytki architektury, dzieła nauki i sztuki, wskazuje na wyjątkowy przypa-dek dynastii: syntezę władzy, bogactwa, wykształcenia i postawy obywatelskiej. Sama wymowa mecenatu była i jest ozna-ką dojrzałości osoby. Mecenasi dostrzegali ograniczenia potęgi pieniądza: nie dadzą zdrowia, życia czy talentu. Człowiekowi do przeżycia nie potrzeba było wiele, a to co było ponad potrzeby, było luksusem, który kończył się razem z człowiekiem. Moc pieniądza i bogactw była ograniczona. Tymczasem żyjący obok ludzie obdarowani zdolnościami artystycznymi nie mieli wy-starczających środków na samorealizację. Mecenasi oceniali swoje możliwości finan-sowe, dostrzegali moc utalentowanych osób, brali je pod swoją opiekę i finansowali projekty twórcze. Przedstawiciele książę-cego rodu Sapiehów wspierając utalento-wanych artystów nie tylko mieli wpływ na kulturę, ale również pozostawili trwałe po-mniki w historii kultury i sztuki.

książęcy ród Sapiehów przeszedł długą dro-gę przez historię. Od Xv wiecznych, nikomu nie znanych bojarów pogranicza Litewsko--Moskiewskiego do hegemonów Wielkiego księstwa Litewskiego pod koniec Xvii wieku i XX–XXi wiecznych obywateli świata. Bo-gatej historii rodu Sapiehów nieodłącznie towarzyszyła sztuka, a przedstawiciele każ-dego pokolenia byli mniej lub bardziej aktyw-nymi fundatorami, rzadziej mecenasami, czasem kolekcjonerami, jednak zawsze – strażnikami dziedzictwa przodków.

Kanclerz Litewski Lew Sapieha

Kanclerz Litewski Jan Fryderyk Sapieha

www.valdovurumai.lt

| 47

48 |

DR. VyDAs DoLInskAsDyrektor Muzeum narodowego

Pałacu Wielkich książąt Litewskich

naJważnieJSze rezyDencJe właDcÓw PoLSKicH i LitewSKicH

Krakowski Zamek Królewski na Wawelu, Zamek Królewski w Warszawie i Pałac Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie były głównymi rezydencjami wykorzystywanymi przez królów polskich i wielkich książąt litewskich w XIV – XVIII w. Wszystkie te trzy rezydencje w swoim czasie były centrum promieniowania kultury i sztuki. Jakie były losy tych rezydencji, co miały wspólnego, a co było istotą ich odmienności? Jakie symboliczne znaczenie miały kiedyś i ciągle mają?

48 |

| 49

końcu Xiv wieku w zachod-niej części Europy Środ-

kowej powstał nowy poli-tyczno-terytorialny organizm

połączony osobą władcy Polski i Litwy – Władysława Jagiełły. Etniczna Li-twa, jako ostatni pogański kraj w Europie, wreszcie została ochrzczona w 1387 roku za pośrednictwem Polski. Od tego mo-mentu tron królów Polski i wielkoksiążęcy Litwy najczęściej zajmowali ci sami władcy o litewskich korzeniach z dynastii Jagiel-lonów-Giedyminowiczów, aż do śmierci ostatniego jej przedstawiciela Zygmun-ta augusta pod koniec Xvi wieku. Po Unii Lubelskiej z 1569 roku, stosunki między królestwem Polskim a Wielkim księstwem Litewskim formowane były przez zasady konfederacji państw. Powstał Sejm Rzecz-pospolitej Obojga Narodów – wspólna in-stytucja ustawodawcza, razem wybierano wspólnych władców Polski i Litwy. Rzecz-pospolita Obojga Narodów istniała do koń-ca Xviii wieku, kiedy to sąsiedzi – Rosja, Prusy i austria podzielili ją między siebie.

Historia rezydencji w wilnieW średniowieczu władcy litewscy tak samo jak ówcześni monarchowie innych krajów europejskich nie pozostawali długo w jed-nym miejscu. Nie posiadali oni swej stałej rezydencji, więc i nie było stolicy w praw-dziwym tego słowa znaczeniu. Nieustanna podróż władcy po państwie, gdy pełnił on funkcje m.in.: administracyjne, sądowni-cze, wojskowe, miała wspierać w rządze-niu państwem w dobie skomplikowanych warunków komunikacyjnych. Z tego po-wodu nie wiemy gdzie częściej przebywał pierwszy i jedyny król Litwy Mendog. ist-nieją jednak znaki wskazujące, że mogło-by to być Wilno. Wielki książę Litewski Giedymin przeniósł stolicę z kierniowa do Starych Trok i w końcu do Wilna. Tak zaczę-ła się historia Wilna, jako stolicy Wielkiego księstwa Litewskiego. Z biegiem czasu, coraz częściej używany jako rezydencja, zamek władcy przemieniał się w stałą sie-dzibę. Tym samym miasto, w którym się znajdował zamieniało się w prawdziwą sto-licę – symboliczne miejsce gdzie znajdował się tron władcy. Na Litwie takim miejscem stało się Wilno i Pałac Wielkich książąt urządzony na Zamku Dolnym. W tym miej-scu Witold szykował się do uroczystości swojej koronacji na króla Litwy, odnawiał i rozbudowywał katedrę oraz rezydencję na zamku. Później, w Xvi wieku, znacze-nie pałacu wspaniale pojęła Bona Sforza, dążąca do przekształcenia go w luksusową renesansową rezydencję, reprezentującą potęgę państwa oraz status dynastii jego władców. Był on, aż do połowy Xvii wieku, czyli do wojen z Moskwą i Szwecją oraz

spustoszenia Wilna, najważniejszą, presti-żową rezydencją władców Litwy i Polski w Wielkim księstwie Litewskim. Po wojnie jeszcze 150 lat budynek stał opuszczony i zaniedbany. Dopiero na przełomie Xviii i XiX w. celowo został zrównany z ziemią z inicjatywy władz carskiej Rosji, jako symbol suwerenności Litwy.

Historia rezydencji w KraKowie i warszawiePo ponownym zjednoczeniu królestwa Polskiego w Xiv wieku najważniejszą rezy-dencją władców stał się Zamek królewski na Wawelu, którego pierwsze murowane budynki były wzniesione jeszcze w X-Xi wieku. Tu miały miejsce koronacje i po-grzeby królów Polski, tutaj oni najczęściej przebywali, a zamek w ciągu kilku stuleci stał się jedną z najbardziej luksusowych i komfortowych rezydencji w całej Europie Środkowej. Do rozkwitu aktywnie przyczy-nili się także władcy pochodzący z dynastii Jagiellonów-Giedyminowiczów. Jagiełło zaprosił artystów z Litwy, którzy ozdobili katedrę oraz zamek na Wawelu freska-mi w bizantyjskim stylu. Wnuk Jagiełły – aleksander Jagielloński na Wawelu zaczął budowę renesansowego pałacu, którą w połowie Xvi wieku ukończył jego brat – Zygmunt Stary ze swoją drugą żoną, księż-niczką włoską Boną Sforza. Okres władzy ostatniego z Jagiellonów – XVi wieczny czas rozkwitu kultury w państwie – w pol-skiej historiografii często nazywany jest „złotym wiekiem”. Po pożarze Zamku kró-lewskiego na Wawelu pod koniec Xvi wie-ku, wspólni władcy Rzeczpospolitej Obojga Narodów przenieśli swoją stałą rezydencję do Warszawy, a krakowski pałac odżywał tylko podczas rzadkich odwiedzin wład-ców, w trakcie ceremonii koronacji i po-grzebów. Te ceremonie wciąż odbywały się na Wawelu. Tak więc z końcem Xvi wieku coraz większego znaczenia nabiera Zamek królewski w Warszawie, który zamienia się nie tylko w miejsce obrad wspólnego litew-skiego i polskiego Sejmu Rzeczpospolitej Obojga Narodów, ale także w stałą rezy-dencję wspólnych władców – królów Polski i Wielkich książąt Litewskich.

Topograficzne analogie między KraKowem a wilnem Od końca Xiv wieku wspólni władcy Litwy i Polski najwięcej czasu spędzali w pałacach w Wilnie i w krakowie. Ciekawe, że oba miasta uzyskały status stolicy, a ich zamki – najważniejszych rezydencji władcy w tym samym czasie – na początku Xiv wieku, a struktura i krajobrazy krakowa i Wilna są do siebie zadziwiająco podobne. Potwier-dza to także system traktu królewskiego (droga, którą władca wjeżdżał do miasta):

| 49

Odbudowany Pałac Wielkich Książąt Litewskich na Zamku Dolnym w Wilnie nocą, 2009 r. Fot. Vytautas Abramauskas

50 |

ku zamku, w którym urządzona była rezydencja. W krakowie i w Wilnie zamki wybudowane były z wykorzystaniem naturalne-go ukształtowania terenu – nad rzeką. Należy zwrócić uwagę, że zarówno w krakowie, jak i w Wilnie rezydencje władców, jako centrum polityczne kraju, zawsze były ściśle powiązane z centrum życia duchowego – ze stołeczny-mi katedrami. Pałace i katedry za-wsze tworzyły jeden zespół, który najczęściej był przebudowywany w tym samym czasie, przez tego samego mistrza. Obie katedry: i w krakowie, i w Wilnie stały się miejscem koronacji i wiecznego spoczynku władców.

analogia hisTorii pałacu w KraKowie i w wilnieZ powodu braku źródeł historycz-nych czy badań archeologicznych umożliwiających poznanie historii Pałacu Wielkich książąt Litew-skich, często bywają pomocne analogie losów innych rezyden-cji. Od końca Xiv wieku między stolicami obu krajów – Wilnem i krakowem – a także między re-zydencjami ich władców, zaczął

się szczególnie intensywny dialog nie tylko dynastyczny, polityczny czy wojskowy, ale również kulturowy. Z czasem Zamek kró-lewski na Wawelu i Pałac Wielkich książąt Litewskich w Wilnie stały się jakby braćmi bliźniakami, o których wyglądzie i przezna-czeniu decydował najczęściej kaprys tego

samego władcy, który urzeczywistniali ci sami artyści. Zamek na Wawelu i Pałac w Wilnie mają tyle samo podobieństw w maleńkich detalach (np. forma renesanso-wych kafli, ornamenty, profile kamienne itp.), co w istotnych rozwiązaniach archi-tektonicznych. Piano Nobile (kondygna-cja reprezentacyjna) w Pałacu Wielkich książąt Litewskich tak samo jak w Zamku królewskim na Wawelu, było urządzone odmiennie niż we włoskim Palazzo, nie tradycyjnie na drugim poziomie, lecz na trzecim. Wspólni władcy widocznie dąży-li, na ile tylko pozwalały na to obiektywne warunki naturalne, aby ich główne rezy-dencje były podobne i wygodne. Tak jak na Wawelu, w pałacu w Wilnie, przez pewien czas był przechowywany skarb państwa (w Wilnie nawet były bite monety) oraz archi-wum, czy Metryka Litewska. Zamek królewski na Wawelu i Pałac Wiel-kich książąt Litewskich w Wilnie służyły za główne siedziby władcom do końca Xvi w. – pierwszej połowy Xvii wieku. Wygląd zewnętrzny, jak i wnętrza obu rezydencji miały niemało wspólnych cech, elementów pozostałych po trzech podstawowych sty-lach architektonicznych – Gotyku, rene-sansie i wczesnym Baroku.

analogia hisTorii pałacu w warszawie i w wilnieZamek w Warszawie, aż do połowy Xvi wie-ku był właściwie rezydencją książąt dzielni-cowych. Prawda, Piastów mazowieckich i władców Litwy łączyły bliskie więzy. Z tego powodu, szczególnie w okresie gotyku nie dziwi podobieństwo stylistyczne rezyden-cji w Wilnie i w Warszawie. Rozbudowa

W krakowie zaczyna się on od Bramy Flo-riańskiej, a w Wilnie od Bramy Rudnickiej lub Ostrej Bramy. W obu stolicach począ-tek traktu to najbardziej oddalony punkt od rezydencji. Tak samo jak w Krakowie, w Wilnie także trakt królewski lekko za-kręcał przy ratuszu, by dalej biec w kierun-

Jagiełło – władca który połączył Litwę i Polskę, Wilno i Kraków w XIV wieku. Portret z XVIII w. Litewskie Muzeum Sztuki, fot. Antanas Lukšėnas

50 |

Dziedziniec arkadowy. Zamek Królewski na Wawelu, 2009 r. Fot. Vydas Dolinskas

| 51

zamku w Warszawie, którą zapoczątkował Zygmunt august też postępowała podob-nie, jak w Wilnie. Zamek był powiększany przez dobudowywanie nowych korpusów, budowli, a nie przez formowanie nowego zespołu pałacowego. Dopiero w okresie rządów dynastii Wazów (1586–1668) Za-mek królewski w Warszawie został przebu-dowany według jednolitego zamysłu i stał się harmonijnym, okazałym, wczesnobaro-kowym kompleksem. W czasach Wazów pałac w Wilnie już współzawodniczył z rezydencją w Warsza-wie o uwagę i czas władców. Wczesnoba-rokowe przebudowy w Warszawie i Wilnie ponownie były inicjowane przez tych sa-mych władców oraz wykonywane po części przez tych samych artystów pracujących w Polsce i na Litwie. Z tego powodu zacho-wały się wczesnobarokowe stylistyczne podobieństwa. Co prawda były też pewne różnice strukturalne między pałacami, o których przesądziły ich specyficzne funk-cje. Przede wszystkim Zamek Królewski w Warszawie był głównym miejscem obrad wspólnego dla królestwa Polskiego i Wiel-kiego księstwa Litewskiego sejmu. Wła-śnie dlatego najobszerniejsze i najbardziej reprezentacyjne komnaty pełniły funkcję sali obrad sejmu i senatu. W tym samym okresie pałac w Wilnie służył za miejsce zebrań tak zwanej konwokacji wileńskiej, którą często uważa się, jako osobny sejm Litwy, na którego obrady przystosowane były już istniejące, obszerniejsze komnaty.W pałacach w Warszawie i Wilnie za pa-nowania Wazów, wcześniej niż w Paryżu czy Londynie, wystawiono pierwszą operę włoską. król Polski i Wielki książę Litewski

Władysław Waza polecił w jednym z kor-pusów zamku królewskiego w Warszawie urządzenie specjalnej sali teatralnej. W tym czasie w pałacu w Wilnie takiej spe-cjalnej Sali nie było. Na cele przedstawień operowych przystosowano największe, sale reprezentacyjne.

analogia losów pałacówWszędzie, przez wszystkie czasy historycz-ne, rezydencje władców były postrzegane jako wizualny symbol narodowej dumy. W ten sposób widzieli to również ówcześni. Rozumieli to także sąsiedzi, wrogowie i zdobywcy. Stąd jedni ten symbol uszla-chetniali i rozbudowywali, a inni starali się go zdewastować i zlikwidować.Pod koniec XViii wieku, wszystkie trzy hi-storyczne rezydencje ucierpiały. Szcze-gólnie brutalnie zachowywały się reżimy Rosyjski i Pruski dążąc do zlikwidowania wszelkich śladów państwowości Polski i Litwy. Tak samo jak Pruski zaborca w krakowie zagrabił i pospiesznie przetopił insygnia królewskie, Rosyjski zaborca w podobnym duchu zrównał z ziemią pałac w Wilnie. Bardziej liberalnie nastawieni byli austriacy, którym przypadła Małopol-ska z krakowem. Nie zburzyli oni Zamku królewskiego na Wawelu, ale go zniszczyli przebudowując na „styl niemieckiego zam-ku”, a rezydencję królewską zamienili w koszary. W tym okresie najmniej ucierpiał Zamek królewski w Warszawie, szybko z rąk Pruskich przeszedł pod kontrolę Ro-sjan i został przeznaczony dla administracji okupanta. Jednak w XX wieku, w czasie ii wojny światowej, zamek celowo zrównały z ziemią nazistowskie Niemcy.

analogie odbudowy rezydencjiUmęczone narody przeciwstawiały się nie tylko swoją duchową kulturą, ale też od-zyskiwaniem materialnych symboli naro-dowych. Polacy już na początku XX wieku, zaraz po odkupieniu zamku na Wawelu od armii austriackiej, rozpoczęli przywracanie chwały królewskiej rezydencji. Najwięcej dokonano w okresie międzywojennym. Za-częto również gromadzić nowe eksponaty muzealne dla nowej instytucji muzealnej, niemalą część których przekazali mece-nasi. Zupełnie inna sytuacja miała miej-sce na terytorium kontrolowanym przez Rosję. Pałac w Wilnie został wyburzony i odbudować należało go od fundamentów. Swój powrót z niebytu on rozpoczął prawie całe stulecie później niż zamek na Wawelu i trzy dziesięciolecia później niż zamek w Warszawie. idea odbudowy pałacu w Wil-nie zbiegła się z odrodzeniem narodowym Litwy i dążeniem do oswobodzenia się z ucisku sowieckiego imperium. Pałac w Wil-nie nie istniał przez 200 lat, więc posiada-no niewiele dokumentów niezbędnych do jego odtworzenia. Odbudowa Pałacu Wiel-kich książąt Litewskich nie była by możli-wa bez zamków w krakowie i Warszawie. Bezcenna okazała się pomoc Polaków w procesie wprowadzania w życie projektu odzyskania symbolu państwowości – za to litewscy specjaliści są wdzięczni polskim kolegom, współobywatelom Rzeczpo-spolitej Obojga Narodów. Wszystkie trzy rezydencje są przecież równie ważne dla Polaków i Litwinów i dla innych narodów Rzeczpospolitej.

www.valdovurumai.lt

| 51

Odbudowany Zamek Królewski w Warszawie od strony Krakowskiego Przedmieścia, 2011 r. Fot. Vydas Dolinskas

52 |

Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny: scena nowej rzeczywistości

Jesienią ubiegłego roku Litewski Naro-dowy Teatr Dramatyczny rozpoczął 72 znacznie odnowiony sezon. Celem zmian, zainicjowanych przez nowe kierownictwo – tandem składający się z dyrektora ge-neralnego Martynasa Budraitisa i kierow-nika artystycznego audronisa Liugi – było wyzwolenie się najważniejszej litewskiej sceny teatralnej ze stagnacji, odnalezienie związku z teraźniejszością, po raz kolejny udowodnienie swojej pozycji. Misją tego teatru jest poszukiwanie sposobów prze-mawiania do różnorodnego widza w inte-resującym dla niego języku i jednocześnie kształtowanie jego poczucia obywatelsko-ści oraz gustu artystycznego, sięgnięcie po nowinki współczesnego teatru i odczyta-nie na nowo tradycji. Dlatego w 72. sezonie LNTD skupił największe siły twórcze, dążąc do utrzymania się w krajowej czołówce.

nowa rzeczywistość na scenie teatru

„Odnaleźć rzeczywistość“, – takie było ha-sło 72. sezonu LNTD, określonego mianem „sezonu nowego oddziaływania“. Wielkie premiery LNTD – wyreżyserowane przez Jonasa vaitkusa „Wróg ludu“ i Oskarasa koršunovasa „Wygnanie“ – stały się zwia-stunami nowej rzeczywistości teatralnej. Po raz pierwszy w historii współczesnego litewskiego teatru spektakle tak suge-stywnie i dogłębnie traktowały o najbole-śniejszych i najaktualniejszych problemach współczesnego społeczeństwa: drama-tycznym dystansie między władzą i społe-czeństwem oraz emigracji. Oba spektakle ukazały rzeczywistość, która dotychczas nie była obecna na danej scenie i przycią-gnęły ponownie widza, który ten teatr na pewien czas wykreślił z mapy kultury.

Równie trafnie ze sceny teatralnej przemó-wiły pozostałe premiery: kontrowersyjni „Fundamentaliści“ (reż. Jonas vaitkus na podstawie utworu Juha Jokela), otwarcie przedstawiający temat oddania religijnego i miłosnego, gatunek komedii intelektual-nej po mistrzowsku zaprezentował „Cha-os“ (reż. Yana Ross na podstawie dramatu Mika Myllyaho), stosunki pomiędzy dzieć-mi i rodzicami ukazane zostały w ekspery-mentalnym przedstawieniu „To dziecko“ (autorzy spektaklu aktorzy viktorija ku-odytė i Dainius Gavenonis oraz studenci aktorstwa Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru, na podstawie utworu Joela Pom-merata), wystawiono też spektakl ukazu-jący pozytywny pogląd na życie „Znowu wszystko będzie dobrze“ (reż. Cezaris Graužinis na podstawie utworu Jean Gi-raudoux „Wariatka z Chaillot“), „kamień“

„Wygnanie”. Fotograf Tomas Lukšys (BFL)

| 53

rzucił w dzisiejsze okna „kamieniem histo-rycznym“ (reż. agnius Jankevičius na pod-stawie utworu Mariusa von Mayenburga). Wieńcząca 72. sezon „Boska komedia“, ko-produkcja LNTD i teatru „Meno fortas“ w reżyserii Eimuntasa Nekrošiusa, współcze-snemu widzowi zaproponowała zupełnie nowy pogląd na rzeczywistość poematu Dantego.

nowe premiery – współczesny pogląd na klasykę

Dzisiaj LNTD żyje przygotowaniami do zbliżającego się 73. sezonu. Do nowego roku teatr planuje wystawić ponad 100 spektakli repertuarowych. Wśród nich – największe „hity“ minionego sezonu „Wy-gnanie“, „Wróg publiczny“ oraz inne pre-

miery. Jako pierwszy w przyszłym sezo-nie „przełamie lody” spektakl w reżyserii O. koršunovasa „katedra“ na podstawie poematu Justinasa Marcinkevičiusa.

W nowym sezonie teatr zaprezentuje pięć premier. Jedną z nich jest wspomnia-na „katedra“. Wiosną 2013 r. kolejny, 73 sezon, zakończy interpretacja dramatu

„Wygnanie”. Fotograf Tomas Lukšys (BFL)

„Chaos”. Fotograf Dimitrijus Matvejevas

„Kamien”. Fotograf Kamilė Žičkytė

54 |

antycznego – „Bachantki“ Eurypidesa w re-żyserii Gintarasa varnasa. Jeden z najważ-niejszych utworów antycznych, wywiera-jący wpływ na dramaturgię europejską XX wieku, na litewskiej scenie zostanie wysta-wiony po raz pierwszy. Spektakl na podsta-wie utworu węgierskiego klasyka Ferenca Molnára „Liliom“ wystawi węgierski reżyser o międzynarodowej sławie Laszlo Bagossy. Danym przedstawieniem LNTD rozpocznie nowy etap współpracy z twórcami zagra-nicznymi. Reżyser Rolandas atkočiūnas w połowie sezonu zinterpretuje aktualny spo-łecznie utwór powojennego dramaturga niemieckiego Martina Sperra „Sceny my-

śliwskie z Dolnej Bawarii“. W małej sali re-żyserka i aktorka LNTD Birutė Mar wystawi kameralny spektakl na motywach listów z 1926 r. oraz poezji Borysa Pasternaka, Mari-ny Cwietajewej i Rainera Marii Rilkego.

odnowiony Litewski Narodowy Teatr Dra-matyczny zaprasza gości z zagranicy do po-znania swojej nowej rzeczywistości. Mamy nadzieję, że to, co stworzyliśmy w niezwy-kle intensywnym twórczo sezonie wyda się Państwu równie ciekawe, jak publice litew-skiej i mocno osadzi kierunek artystyczny LNTD w kontekście współczesnych teatrów europejskich.

www.teatras.lt

"Wróg publiczny". Fotograf Dimitrijus Matvejevas „Wygnanie”. Fotograf Tomas Lukšys (BFL)

„Boska Komedia”. Fotograf Kamilė Žičkytė„Boska Komedia”. Fotograf Kamilė Žičkytė

| 55

Audrius Gražys

“Krajobraz“, 70x80, olej na płótnie, 2007

Litewski malarz audrius Gražys wyłania się jako jeden z najbardziej produktywnych i oryginalnych artystów wizualnych swoje-go pokolenia. Malarz, niemal klasycznej precyzji i dyscyplinowości, on, podłączając wiele elementów artystycznego wyrazu, charakteryzuje się mistrzowskim pocią-gnięciem pędzla i razem wrażliwą stycz-

nością z rzeczywistością. Malarz abstrak-cjonistyczny, któremu zawsze udaje się osiągnąć subtelną równowagę logicznej, rygorystycznej formy i tajemnicy ludzkiej egzystencji, audrius Gražys, wydaje się, jest malarzem o wielu twarzach. Jeste-śmy skłonni myśleć, że artysta powinien być przeniknięty jednej jedynej twórczej

metody czy dostępu, ale przecież fakt jest ten, że najciekawsi i najbardziej ta-jemniczy artyści często charakteryzują się zdolnością kameleona złamania reguł gry lub po prostu zniszczenia swojej iluzji przewidywalności. Szczególnie to określa audriusa Gražysa.

LEonIDAs DonskIs

| 55

56 |

Z cyklu “Ciche struktury”, 100x100, olej na płótnie, 2008

Z cyklu “Dale”, 100x120, olej na płótnie, 2010

Litewski malarz audrius Gražys wyłania się jako jeden z najbardziej produktywnych i oryginalnych artystów wizualnych swoje-go pokolenia. Malarz, niemal klasycznej precyzji i dyscyplinowości, on, podłączając wiele elementów artystycznego wyrazu, charakteryzuje się mistrzowskim pocią-gnięciem pędzla i razem wrażliwą stycz-nością z rzeczywistością. Malarz abstrak-cjonistyczny, któremu zawsze udaje się osiągnąć subtelną równowagę logicznej, rygorystycznej formy i tajemnicy ludzkiej egzystencji, audrius Gražys, wydaje się, jest malarzem o wielu twarzach. Jeste-śmy skłonni myśleć, że artysta powinien być przeniknięty jednej jedynej twórczej metody czy dostępu, ale przecież fakt jest ten, że najciekawsi i najbardziej ta-jemniczy artyści często charakteryzują się zdolnością kameleona złamania reguł gry lub po prostu zniszczenia swojej iluzji przewidywalności. Szczególnie to określa audriusa Gražysa.

Jeśli wspomnimy esej sira isaiah Berlina o lisie i jeżu, podsunie się dość ciekawa paralela. On ściśle podzielił dwa typy egzystencjalne w literaturze i sztuce, trafnie okre-ślając lisa jako tego, kto ma dużo prawd, z których każda wyróżnia się swoimi unikalnymi właściwo-ściami i składnikami myśli, a jeża jako tego, kto w jego eseju jest określony jako ktoś, kto swoje ży-cie i osobowość uzasadnia jedną, choć i wielką, prawdą. Sądząc po tej metaforze, audrius Gražys jest autentycznym lisem w sensie arty-stycznym i estetycznym.

56 |

| 57

Z cyklu “Dale”, 100x120, olej na płótnie, 2010

Zakres sztuki audriusa Gražysa obejmuje abstrakcjonistycz-ną reprezentację fragmentów ludzkiej egzystencji i zmienne, jaskrawe kolory codzienności, razem i piękny, odważny oraz wyraźny erotyzm. Głęboko zniuansowana kompozycja po-wściągliwości i ukrytej pasji w jego malarstwie osiąga szczyt odkrywając ludzką namiętność, dwoistość, niepewność i kruchość. Niemożność realizacji marzenia, a zarazem tryumf pięknej, izolowanej chwili życia, umyślnie zostawiający ślad w płaszczyźnie ludzkiego spojrzenia i pojmowania – to au-drius Gražys ze swoim starannie ukrywaną czułością, która z kolei jest podłączona do jego różnorodnej formy sztuki.

“Kobieta i bestia”, 50x40, olej na płótnie, 2010

Z cyklu “Ciche struktury”, olej na płótnie, 2008

www.artgrazys.com

| 57

58 |

to tylko pomalowana ściana, na której wszyscy wywieszamy ciekawsze ob-razki warte do pokazania innym ko-legom – zdjęcia, pocztówki, plakaty, dowcipne ulotki lub wzory MKW (My-lące Komunikacje Wizualne). To ścia-na odzwierciedlająca ogólny nastrój. „Wywieszamy“ na niej wszystko, dopóki nagromadzi się duża warstwa papieru i sama nie wytrzymując swojego ciężaru – spadnie. Wtedy wszystko wyrzucamy i od nowa zaczyna się naklejanie i pro-ces hodowli warstwy.

Jak wybieracie pracowników?

Najczęściej są potrzebni kreatywni pra-cownicy, zatem selekcja odbywa się w ramach portfolio. A wywiad z pre-tendentem tylko ujawnia, który z nich dobrze rozmawia, a który jest osobą cichszą. Ale ta właściwość znaczy nie-wiele sądząc o talencie projektanta. Często dobzi projektanci charakteryzu-ją się właściwością milczenia, oni żyją w swoim wewnętrznym świecie. Więc, kiepski rozmówca może okazać się bardzo dobrym projektantem.

Jak zachęcacie pracowników? Jakie podstawowe wymagania im stawiacie?

Pracownicy bardzo lubią cukierki. Nie wiem, dlaczego, ale one u nas długo nie zostają na biurku (śmieje się). Mówiąc poważnie, zachęcamy pracowników do rozwoju osobistego, skierowania ta-lentów i umiejętności w tym kierunku, w którym najlepiej powodzi się praca. Również, przeznaczamy czas na do-skonalenie kreatywności – pracujemy nad projektami niekomercyjnymi, pod-czas których nie ma rutyny roboczej i granic.

Co dla was jest źródłem natchnienia?

Przyroda, muzyka, prace innych twór-ców we wszystkich dziedzinach – w sztuce wizualnej, kinie, na scenie. Na-tchnienie dla każdego, prawdopodob-nie, jest rzeczą bardzo indywidualną. Osobiście dla mnie – góry, czerwone wino w Nidzie, żagle w Zalewie Ko-wieńskim, zielona trawa, Paryż, usta, namiętne spojrzenie, dobroć, jabłka, kruszące się ściany starówki, antyki, pozytywni ludzie, śmieszne sytuacje, nowe wieści, kosmos – mnie inspiruje cały świat, swoim ruchem, różnorod-nością... On jest interesujący swoją niekonwencjonalnością, chaotyczno-ścią i zdesperowanym usiłowaniem wprowadzić porządek. I miłość jest dla mnie natchnieniem. Przez tysiące lat o niej pisali poeci, pisarze, filozofowie, ją wymierzali naukowcy, psycholodzy, a pojęcie miłości wciąż jest przesłanką, nieodpowiedzianym pytaniem, ale tym i uroczym, zmuszającym do poruszania się dalej.

Jaki jest współny cel waszej firmy w dziedzinie projektowania?

Firma dąży do zgromadzenia współide-owców projektantów, dla których pro-jektowanie byłoby nie tylko pracą, ale i przyjemnością. Ponadto, walczymy o

piękno. Na świecie jest jeszcze tyle ob-razków niepoukładanych, reklam, stron internetowych. Uważamy siebie za upiększaczy świata, staramy się nadać nowych impulsów ludzkiej wyobraźni. Lub po prostu próbujemy sugestywniej opowiedzieć historie przedsiębiorców, zagęszczamy kolory, żeby było więcej dramatu. Z chaotycznej informacji two-rzymy porządek. Prasujemy „pognie-cione“ myśli i obrazy lub „proste“ myśli „gniecimy“ i „rozczochrujemy“. Buduje-my drogi między pobieżną informacją a ostatecznymi myślami i emocjami klientów.

Czy projektanta graficznego trzeba wstawić w ramy, czy, odwrotnie, trzeba mu dać wolność?

Wprost konieczne jest wstawienie pro-jektanta w rygorystyczne ramy. Ponie-waż, że robiąc byle co i byle jak, on zrobi nie to, co trzeba. Wtedy stracimy klien-ta, bo właśnie wizuałów stworzonych w pewnych ramach od nas i oczekuje klient. Tym, powiedzmy, projektowanie i różni się od sztuki. Bo w projektowaniu są problemy, zagadnienia, wyzwania, które my, projektanci, i rozwiązujemy. Czym więcej wolności w projektowaniu, tym gorzej. Dobry projektant i w wą-skich ramach potrafi stworzyć ciekawe rzeczy. Dajcie nam problemy, „nie ucze-sane“ myśli, okropnie wyglądającą sta-tystykę, i my wszystko to przedstawimy bardziej interesująco.

Od czego zależy sukces projektanta lub agencji projektowej?

90 procent od ciężkiej pracy i 10 pro-cent od pojawienia się w odpowiednim miejscu, w odpowiednim czasie z odpo-wiednimi ludźmi. Czasami sukces przy-chodzi niespodziewanie, po stworzeniu pewnej rzeczy, w pewnym momencie, gdy zaistnieją pewne okoliczności. Czasem sukces przychodzi podejmu-jąc ryzyko, bez obawy popełnienia błę-du czy biorąc się za rzeczy, których do tej pory nikt nie robił. Tak naprawdę, to niewiadomo, jak wymierzyć sukces. Mamy klientów, zlecenia, nie brakuje działalności, dlatego chyba jesteśmy sukcesywni? Jeżeli bralibyśmy udział w konkursach, wówczas nasze prace wy-glądałyby inaczej, bo skupilibyśmy nad tym celowo. Myślę, że realizacja siebie i swoich umiejętności przez długi okres czasu sama przyprowadza do sukcesu.

Obraz w szybko kręcącym się świecie stał się jednym z najważ-niejszych środków przekazywa-nia informacji. Dlatego dla tych, którzy chcą dotrzeć do klienta, szczególnie jest ważne przed-stawienie jakościowego obrazu ujawniającego istotę firmy. Two-rzeniem takiego obrazu zajmuje się dobrze znana firma projektowa „Moira Visuals“.

Niniejsza spółka jednoczy młodych i doświadczonych projektantów , foto-grafów i programistów, którzy przed-stawiają kreatywne rozwiązania projektowe nie tylko dla firm bizneso-wych, ale także zajmują się projektami niekomercyjnymi.

Dziś rozmawiamy z kierownikiem „Mo-ira Visuals“ Mariusem Bartkusem. Ma-rius jest projektantem graficznym, który zgromadził duże doświadczenie, także jest członkiem wielce szanownego Sto-warzyszenia Projektantów Graficznych w Litwie (LGDA) i wykładowcą Akademii Sztuk Pięknych w Wilnie (VDA).

Jaka atmosfera robocza panuje w waszym biurze?

Bardzo rozmaita, w zależności od ob-ciążenia roboczego. Wczoraj było spokojnie i cicho, było można słyszeć brzęczenie myśli projektantów. W takim czasie praca toczy się szybko i efek-tywnie. Staramy się nie przeszkadzać sobie wzajemnie. Ale czasami pracuje-my robiąc żarty, słuchając muzyki. Gdy jest ciepło, współnie jemy obiady na dworzu, koło biura.

W przestrzeni roboczej mamy specjal-ną „tablicę ogłoszeń“. Tak naprawdę,

w w w . m o i r a v i s u a l s . c o m

| 59

to tylko pomalowana ściana, na której wszyscy wywieszamy ciekawsze ob-razki warte do pokazania innym ko-legom – zdjęcia, pocztówki, plakaty, dowcipne ulotki lub wzory MKW (My-lące Komunikacje Wizualne). To ścia-na odzwierciedlająca ogólny nastrój. „Wywieszamy“ na niej wszystko, dopóki nagromadzi się duża warstwa papieru i sama nie wytrzymując swojego ciężaru – spadnie. Wtedy wszystko wyrzucamy i od nowa zaczyna się naklejanie i pro-ces hodowli warstwy.

Jak wybieracie pracowników?

Najczęściej są potrzebni kreatywni pra-cownicy, zatem selekcja odbywa się w ramach portfolio. A wywiad z pre-tendentem tylko ujawnia, który z nich dobrze rozmawia, a który jest osobą cichszą. Ale ta właściwość znaczy nie-wiele sądząc o talencie projektanta. Często dobzi projektanci charakteryzu-ją się właściwością milczenia, oni żyją w swoim wewnętrznym świecie. Więc, kiepski rozmówca może okazać się bardzo dobrym projektantem.

Jak zachęcacie pracowników? Jakie podstawowe wymagania im stawiacie?

Pracownicy bardzo lubią cukierki. Nie wiem, dlaczego, ale one u nas długo nie zostają na biurku (śmieje się). Mówiąc poważnie, zachęcamy pracowników do rozwoju osobistego, skierowania ta-lentów i umiejętności w tym kierunku, w którym najlepiej powodzi się praca. Również, przeznaczamy czas na do-skonalenie kreatywności – pracujemy nad projektami niekomercyjnymi, pod-czas których nie ma rutyny roboczej i granic.

Co dla was jest źródłem natchnienia?

Przyroda, muzyka, prace innych twór-ców we wszystkich dziedzinach – w sztuce wizualnej, kinie, na scenie. Na-tchnienie dla każdego, prawdopodob-nie, jest rzeczą bardzo indywidualną. Osobiście dla mnie – góry, czerwone wino w Nidzie, żagle w Zalewie Ko-wieńskim, zielona trawa, Paryż, usta, namiętne spojrzenie, dobroć, jabłka, kruszące się ściany starówki, antyki, pozytywni ludzie, śmieszne sytuacje, nowe wieści, kosmos – mnie inspiruje cały świat, swoim ruchem, różnorod-nością... On jest interesujący swoją niekonwencjonalnością, chaotyczno-ścią i zdesperowanym usiłowaniem wprowadzić porządek. I miłość jest dla mnie natchnieniem. Przez tysiące lat o niej pisali poeci, pisarze, filozofowie, ją wymierzali naukowcy, psycholodzy, a pojęcie miłości wciąż jest przesłanką, nieodpowiedzianym pytaniem, ale tym i uroczym, zmuszającym do poruszania się dalej.

Jaki jest współny cel waszej firmy w dziedzinie projektowania?

Firma dąży do zgromadzenia współide-owców projektantów, dla których pro-jektowanie byłoby nie tylko pracą, ale i przyjemnością. Ponadto, walczymy o

piękno. Na świecie jest jeszcze tyle ob-razków niepoukładanych, reklam, stron internetowych. Uważamy siebie za upiększaczy świata, staramy się nadać nowych impulsów ludzkiej wyobraźni. Lub po prostu próbujemy sugestywniej opowiedzieć historie przedsiębiorców, zagęszczamy kolory, żeby było więcej dramatu. Z chaotycznej informacji two-rzymy porządek. Prasujemy „pognie-cione“ myśli i obrazy lub „proste“ myśli „gniecimy“ i „rozczochrujemy“. Buduje-my drogi między pobieżną informacją a ostatecznymi myślami i emocjami klientów.

Czy projektanta graficznego trzeba wstawić w ramy, czy, odwrotnie, trzeba mu dać wolność?

Wprost konieczne jest wstawienie pro-jektanta w rygorystyczne ramy. Ponie-waż, że robiąc byle co i byle jak, on zrobi nie to, co trzeba. Wtedy stracimy klien-ta, bo właśnie wizuałów stworzonych w pewnych ramach od nas i oczekuje klient. Tym, powiedzmy, projektowanie i różni się od sztuki. Bo w projektowaniu są problemy, zagadnienia, wyzwania, które my, projektanci, i rozwiązujemy. Czym więcej wolności w projektowaniu, tym gorzej. Dobry projektant i w wą-skich ramach potrafi stworzyć ciekawe rzeczy. Dajcie nam problemy, „nie ucze-sane“ myśli, okropnie wyglądającą sta-tystykę, i my wszystko to przedstawimy bardziej interesująco.

Od czego zależy sukces projektanta lub agencji projektowej?

90 procent od ciężkiej pracy i 10 pro-cent od pojawienia się w odpowiednim miejscu, w odpowiednim czasie z odpo-wiednimi ludźmi. Czasami sukces przy-chodzi niespodziewanie, po stworzeniu pewnej rzeczy, w pewnym momencie, gdy zaistnieją pewne okoliczności. Czasem sukces przychodzi podejmu-jąc ryzyko, bez obawy popełnienia błę-du czy biorąc się za rzeczy, których do tej pory nikt nie robił. Tak naprawdę, to niewiadomo, jak wymierzyć sukces. Mamy klientów, zlecenia, nie brakuje działalności, dlatego chyba jesteśmy sukcesywni? Jeżeli bralibyśmy udział w konkursach, wówczas nasze prace wy-glądałyby inaczej, bo skupilibyśmy nad tym celowo. Myślę, że realizacja siebie i swoich umiejętności przez długi okres czasu sama przyprowadza do sukcesu.

Obraz w szybko kręcącym się świecie stał się jednym z najważ-niejszych środków przekazywa-nia informacji. Dlatego dla tych, którzy chcą dotrzeć do klienta, szczególnie jest ważne przed-stawienie jakościowego obrazu ujawniającego istotę firmy. Two-rzeniem takiego obrazu zajmuje się dobrze znana firma projektowa „Moira Visuals“.

Niniejsza spółka jednoczy młodych i doświadczonych projektantów , foto-grafów i programistów, którzy przed-stawiają kreatywne rozwiązania projektowe nie tylko dla firm bizneso-wych, ale także zajmują się projektami niekomercyjnymi.

Dziś rozmawiamy z kierownikiem „Mo-ira Visuals“ Mariusem Bartkusem. Ma-rius jest projektantem graficznym, który zgromadził duże doświadczenie, także jest członkiem wielce szanownego Sto-warzyszenia Projektantów Graficznych w Litwie (LGDA) i wykładowcą Akademii Sztuk Pięknych w Wilnie (VDA).

Jaka atmosfera robocza panuje w waszym biurze?

Bardzo rozmaita, w zależności od ob-ciążenia roboczego. Wczoraj było spokojnie i cicho, było można słyszeć brzęczenie myśli projektantów. W takim czasie praca toczy się szybko i efek-tywnie. Staramy się nie przeszkadzać sobie wzajemnie. Ale czasami pracuje-my robiąc żarty, słuchając muzyki. Gdy jest ciepło, współnie jemy obiady na dworzu, koło biura.

W przestrzeni roboczej mamy specjal-ną „tablicę ogłoszeń“. Tak naprawdę,

w w w . m o i r a v i s u a l s . c o m

60 |

Co znaczy „myśleć kreatywnie“?

Myslę, że myśleć kreatywnie znaczy – nie przyj-mować wszystkiego w taki sposób, w jaki jest podane. Trzeba analizować, pogłębiać się i za-dawać sobie pytania: dlaczego właśnie tak? Czy napewno dobrze? Czy można spróbować ina-czej? Jakie są przeszkody? Po sformułowaniu problemu można zacząć szukać kreatywnych rozwiązań. Ostatnio mnie szczególnie interesuje twórcze podejście do zwykłych rzeczy, na przy-kład, jak wyglądałaby strona internetowa bez żadnego tekstu. Analizując istniejące strony, zro-zumiałem, że jednak język wizualny w internecie do tej pory jest nie rozwinięty, jest zamieszczono bardzo dużo informacji tekstowej, nie oszczędza się czasu ludzi, bo teksty trzeba czytać.

Dużo uwagi przeznaczacie Mylącej Komu-nikacji Wizualnej. Jakie uczucia odnosisz ty, jako projektant, widząc takie wzory mylą-cych obrazów?

Prawie zawsze to sprawia uśmiech. Widać ko-goś włożone starania zrobić „odjazdowy“, dyna-miczny projekt. Za mały kontrast kolorów, wyra-finowane, natomiast nieczytelne litery, mylące ilustracje – to są utwory ludzi, których trudno nazwać „projektantami“.

Usiłowanie skopiowania „odjazdowego designu“ czy „luksusu“, gdy świadczone usługi lub towa-ry nie są takie ekskluzywne – to rozśmiesza. Jest wiele młodych, nie bardzo doświadczonych projektantów, którzy, pod ciśnieniem klienta, realizują obce idee. Często klienci, kierownicy projektów czy specjaliści marketingu nie mają wykształcenia artystycznego czy projektowania graficznego, ale czują się bardzo kompetentnymi do regulowania, jak powinien wyglądać design. Niestety, też trafiają się projektanci sprzedający siebie tanio, którzy próbują dostosować swoją tryskającą przez brzegi kreatywność tam, gdzie jej w ogóle nie trzeba. Najprawdopodobniej, w taki sposób i rodzą się egzemplarze Mylącej Ko-munikacji Wizualnej.

Przedsiębiorcom poradziłbym nie szukać sa-mych najtańszych projektantów, bo oni i zrobią tanio. Jest bardzo łatwo zepsuć wizerunek nie-odpowiednim obrazkiem, nie w odpowiedni spo-sób opowiedzianą wiadomością. Lepiej prosto, niż prostacko. Przecież design powinien służyć ludziom i pomagać zrozumieć wasze produkty oraz zachęcać do sprzedaży.

Dziennikarka Ieva Deksnyte.

Inte

rior deta

ils

Table

acc

ess

orie

s

Scul

ptu

res

Prizes

HA

ND

MA

DE

GLA

SS

www.BESTinLT.lt

Lietuvos pramonininkų konfederacijaLithuanian confederation of industriaLists

Nr. 182012,

priedas

| 3

Žurnalas „Best in Lithuania“ Nr. 18, 2012 Redakcijos adresas: UAB „Linoleum design“M.Mažvydo g. 9-19, LT-06256 Vilnius Tel. +370 615 83361El. paštas rimvidas@bestinlt.ltwww.bestinlt.lt

Redakcija už reklamų turinį neatsako.

Redaktorius Rimvidas StankevičiusFotografas Gintaras MorkūnasReklamos direktorius Gediminas MiškinisŽurnalistė Jūratė Mockuvienė Dizainerė Lina Šiškutė

Viršelyje: Varšuvos Karalių pilis ir karaliaus Zigmanto III kolonaNuotrauka iš www.123rf.com

Lenkijos paminėjimas mirga bet kurio amžiaus Lietuvos istorijos puslapiuose. Kaip ir Lenkijos įtaka reiškiasi Lietuvos istorijoje nuo pat pirmojo Lietuvos paminėjimo.

Dar daugiau – jeigu pasakytume, kad Lietuvos istorija yra Lietuvos ir Lenkijos santykių istorija, tai būtų tiesa, kaip, beje, ir atvirkštinis teiginys – Lenkijos istorija be Lietuvos sunkiai įsivaizduojama.

Kalbant ekonomikos terminais, šiuo metu Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimas labiausiai plėtojamas prekybos, transporto, turizmo, investicijų bei energetikos

srityse.

Pernai tiek importas, tiek eksportas šoktelėjo atitinkamai 32,49 proc. ir 16,51 proc. Nepaisant ekonominės situacijos Europos Sąjungoje (ES) peripetijų, abiejų šalių prekybos apyvarta 2011 m. buvo rekordinė.

Lenkijos kapitalo įmonių investicijos Lietuvoje užima 2-ąją vietą. Lietuvoje investavo 185 Lenkijos kapitalo įmonės. Daugiausia investuojama į rafinuotų naftos produktų gamybą, didmeninę ir mažmeninę prekybą, finansų ir draudimo veiklą, profesinę, mokslinę ir techninę veiklą bei informacijos ir ryšių sektorių. Lenkų įmonės mūsų šalyje atidaro savo padalinius ir pradeda plėtoti ne tik pramonės, prekybos, bet ir aukštųjų technologijų sritis, tačiau pripažįsta, kad mūsų šalies rinka yra maža.

Kas kita – Lenkija, rinka su 38 mln. gyventojų, tačiau ir su didžiule konkurencija. Nepatyrusi sovietinės okupacijos trukdžių verslui, Lenkijos tauta išlaikė stiprius verslumo įgūdžius. Ir dabar kiekviename miestelyje galime pamatyti aibę mažų įmonių-įmonėlių, kuriose gaminama viskas. Jau nekalbant apie milijardines apyvartas vykdančius didžiulius verslo koncernus. Toji verslumo dvasia Lenkijai ir padėjo vienintelei iš ES išvengti ekonomikos krizės. Ji gelbsti ir dabar, rodant stebėtinai gerus ekonominius rezultatus.

Taigi galime ne tik draugauti, bendradarbiauti, bet ir semtis patirties. Prie ekonominio bendradarbiavimo stiprinimo turėtų prisidėti rudenį Gdanske įvyksiančios „Vilniaus dienos“. Tai bus puiki ir tradicinė proga ir save parodyti, ir kitus pamatyti. Tačiau nepamirškime svarbiausio – nuoširdumo, atvirumo ir šimtmečius besitęsiančios abiejų tautų draugystės. Būkime kaimynai, kokių kiti galėtų tik pavydėti.

Pagarbiai, „Best in Lithuania“ redakcija

Mieli skaitytojai,

Paminklas Žalgirio mūšio lauke. Lenkija, Griunvaldas

4 |

Turinys

2025 000 kabelių rūšių„TELE-FONIKA Kable”

12

Lenkijos Respublikos Ambasadorius Lietuvoje Janusz Skolimowski: “Lenkija yra antras po Švedijos didžiausias užsienio investuotojas Lietuvoje“

8

6

10

Lietuvos ir Lenkijos ekonominis bendradarbiavimasEgIdIjus MEILūNAs, Lietuvos užsienio reikalų viceministras

Lenkija Lietuvoje vertinama kaip didelė ir svarbi valstybėANdrIus KubILIus, Ministras Pirmininkas

Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimas plėtojamas prekybos, transporto, turizmo, investicijų bei energetikos srityseLOrETA ZAKArEvIčIENė, Lietuvos ambasadorė Lenkijoje

14

16

Kelių kokybė priklauso nuo bitumo„OrLEN Lietuva”

Lenkija iš arčiau

ŠiLputA. XXi amžiaus statybinės medžiagos

24

28

26

BiZEA: profesionalūs įrankiai – profesionaliam darbui „bizea“

tarptautinis skulptūros ir tapybos pleneras „Scottaw – daugiakultūrės praeities vaiduokliai”

22Estetika ir ekonomiškumas„bALEX METAL”

ww

w.p

ot.g

ov.p

l ir

reda

kcijo

s nu

otra

ukos

Ogrodzieniec pilis

Mozūrai

Nacionalinis patiekalas – sriuba "Żurek"

Varšuvos Karalių pilis

Lenkijos pajūrys

Tatrai

6 |6 |

| 7| 7

Kalbėdami apie Lenkijos ir Lietuvos santy-kius, dažnai esame linkę atsigręžti į pra-eitį. Šimtmečiais mūsų šalys siekė sava-rankiškumo ir įsitvirtinimo tarptautinėje

arenoje, ieškojo būdų išreikšti savąjį unikalumą ir tapatybę. tačiau tuo pačiu buvome ir esame siejami glaudaus bendradarbiavimo sprendžiant visai Euro-pai aktualius klausimus. Ši be galo brangi patirtis neretai tampa mūsų išeities tašku, kai projektuojame ateities uždavinius.

Vis dėlto praeitis gali mokyti, bet negali diktuoti mūsų sprendimų. Norėčiau, kad kalbėdami apie ateitį susitelktume į bendras vertybes, bendrus interesus, į strateginę partnerystę. Būdami ES ir NAtO nariai, atsakome už tai, kaip vakarietiškos normos ir stan-dartai įgyvendinami mūsų šalyse ir artimiausioje kaimynystėje. Lietuva ir Lenkija nemažai pasiekė, spręsdamos šiuos svarbius klausimus. tiesa, kol kas daugiau galime pasigirti konkrečiais atskirų valsty-bių laimėjimais: Lietuvos žingsniais siekiant energe-tinės nepriklausomybės nuo Rusijos, Lenkijos pasie-kimais stiprinant infrastruktūros ryšius su Vokietija ir kitomis Vakarų Europos valstybėmis.

Neabejoju, kad išlikusios kliūtys tarpusavio integra-cijai bus pašalintos. Europos Sąjungos institucijos tam skiria vis daugiau dėmesio. O ir Lenkija, kaip ir Lietuva netrukus švęsianti narystės ES dešimtmetį, gali pasigirti sustiprėjusia ekonomika, išaugusia tarptautine įtaka, platesnėmis veiklos galimybėmis. Lenkija Lietuvoje vertinama kaip didelė ir svarbi valstybė. Esu įsitikinęs, kad ji užims svarbią vietą tarp stambiausių ir įtakingiausių Europos Sąjungos valstybių.

todėl tarpusavio dialogas, keitimasis patirtimi įgyja dar didesnę prasmę. Mūsų šimtametėje istorijoje buvo ne vienas atvejis, kai savi prioritetai atrody-davo svarbesni, o savi politikai – protingesni, nei kaimyno. tačiau anksčiau ar vėliau Lietuva ir Lenkija perlipdavo per skirtumus ir vėl veikdavo kaip vienas kumštis.

Esu dėkingas visiems, kas puoselėja, įtvirtina ir kuria naujas galimybes bendrai veiklai, dalykiškiems Lietu-vos ir Lenkijos tarpusavio santykiams.

Linkiu plėsti ir stiprinti Lietuvos ir Lenkijos dialogą. tegul ir šis leidinys būna naudingas Lenkijos politi-kos, verslo, visuomenės atstovams kaip dar vienas gidas, padedantis geriau pažinti savo kaimynus – šiuolaikinę Lietuvą ir jos žmones.

Roterdamo Erasmus universiteto Ekonomikos fakulteto asociacija (The Economic Faculty association Rotterdam, EFR) Lietuvos Ministrui Pirmininkui Andriui Kubiliui suteikė 2012 m. Pasaulio lyderio apdovanojimą (World Leader Cycle Award) už nuopelnus ekonomikos srityje. Šis metinis apdovanojimas skiriamas pasaulio lyderiams už ypatingus pasiekimus politikos, ekonomikos ir visuomenės gerovės srityse. Apdovanojimas A. Kubiliui buvo įteiktas š.m. sausio 31 d. Roterdame, Erasmus universitete.

ANDRIUS KUBILIUS, Lietuvos Respublikos Ministras Pirmininkas

Lenkija Lietuvoje vertinama kaip didelė ir svarbi valstybė

8 |8 |

Lietuvos ir Lenkijos ekonominis bendradarbiavimas

Lietuvos santykių su Lenkija puoselėjimas yra viena prioritetinių Lietuvos užsienio poli-tikos krypčių. Džiuginančios tendencijos dvišalės prekybos bei tiesioginių investicijų

srityse, ekonominio bendradarbiavimo iniciatyvos tarpvyriausybiniame lygmenyje, pozityvūs pasiekimai turizmo sektoriuje, vykdomi suplanuoti dvišaliai stra-teginiai energetiniai bei transporto projektai ir akty-vus bendradarbiavimas tarptautiniuose forumuose yra esminiai šiandieninius Lietuvos ir Lenkijos ekono-minius santykius apibrėžiantys aspektai.

Lenkija yra viena svarbiausių Lietuvos užsienio preky-bos partnerių. Šioje srityje praėjusiais metais galėjome pasidžiaugti rekordiniais laimėjimais. prekių apyvarta tarp šalių 2011 metais siekė 12 milijardų litų ir viršijo prekybos srautus prieškriziniais 2008 metais.

Nuo diplomatinių santykių atkūrimo 1991 metais pre-kybos balansas su Lenkija buvo neigiamas, bet ir čia pastaruoju metu pastebimos pozityvios permainos. praėjusiais metais Lietuvos ir Lenkijos prekybos dis-balansas sumažėjo iki 2 milijardų litų, tad, palyginus su dvišalei prekybai iki tol rekordiniais 2008 metais, prekybos deficitas sumažėjo beveik per pusę.

2011 metai buvo rekordiniai mūsų eksportui į Len-kiją. Jis augo daugiau kaip 16 proc., ir pasiekė beveik 5 milijardus litų. Lietuva Lenkijai tampa vis reikšmin-gesne importo rinka, mat bendroje Lenkijos importo struktūroje pagal šalis Lietuvai tenka vis didesnė procentinė dalis. Be to, 2011 metais Lenkija užėmė

trečiąją vietą Lietuvos importo partnerių sąraše - importo vertė išaugo daugiau kaip 30 proc. ir viršijo 7 milijardus litų.

Reikšmingu Lietuvos ir Lenkijos ekonominių santykių parametru laikytinas ir sėkmingas dvišalių investici-nių projektų įgyvendinimas. praėjusių metų duome-nimis, Lenkija užėmė antrąją vietą pagal tiesioginių užsienio investicijų Lietuvoje dydį (4,2 milijardo litų). Didžiausia visų tiesioginių Lenkijos investicijų dalis atitenka „pKN Orlen“. taip pat paminėtinos gerai žinomų Lenkijos įmonių „pZu“ ir „Lotos“ investicijos ir sėkminga veikla Lietuvoje.

praėjusiais metais Lietuvoje buvo įsteigtas transporto ir krovinių biržos tRANS padalinys, Vilniuje buvo ati-darytas informacinių technologijų ir kompiuterinės įrangos kompanijos „ABC Data“ padalinys. Aktyviai į Lenkijos rinką ėjusią kelių tiesimo bendrovių grupę „tiltra“ 2010 metais perėmė Lenkijos investuotojai - grupė, kuriai priklauso ir AB „Kauno tiltai“, įsiliejo į Lenkijos geležinkelių infrastruktūros statybų grupę „trakcja polska SA“.

Lietuvos ir Lenkijos ekonominio bendradarbiavimo rodiklių kaita rodo augimo tendencijas. Visgi, verti-nant ekonominių santykių padėtį, būtų nepakankama atsižvelgti vien tik į statistinius duomenis. papildomo stimulo dvišaliam bendradarbiavimui gali suteikti Lietuvos ir Lenkijos ekonominio bendradarbiavimo komisijos veikla bei įvairūs ad hoc pobūdžio dvišalio bendradarbiavimo forumai.

EGIDIJUS MEILūNAS, Lietuvos užsienio reikalų viceministras

| 9| 9

Svarbu, jog naujų bendradarbiavimo galimybių paieš-kos tęstųsi ir aukštą pridėtinę vertę kuriančiuose sektoriuose. Lietuva yra suinteresuota skatinti inves-ticijas prioritetiniuose gamybos ir paslaugų, mokslo ir inovacijų sektoriuose, tad sieksime į Lietuvą pri-traukti Lenkijos mokslininkus ir verslininkus. Be to, kartu galėtume įgyvendinti jungtinius pramoninius mokslo ir mokslinių tyrimų plėtros projektus. Kol kas tokio pobūdžio Lietuvos ir Lenkijos bendradar-biavimas intensyviausiai vyksta pagal programą BSR StARS.

Džiugu pastebėti, jog Lietuva ir toliau išlieka patrauklia šalimi Lenkijos turistams. pastaruoju metu augantys Lenkijos turistų srautai (2011 metais Lietuvą aplankė apie 171 tūkst. lenkų turistų) ne tik prisideda prie abiejų šalių socialinių ir kultūrinių ryšių tvirtinimo, bet ir teikia apčiuopiamą ekonominę naudą.

Neabejotina, kad konstruktyvus Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimas energetikos bei transporto srityse šiuo metu yra vienas iš strategiškai svarbiausių Lietu-vos uždavinių.

Svarbiausias regiono energetinis projektas – naujoji regioninė atominė elektrinė Visagine. Lenkijos prem-jeras D.tuskas, kalbėdamas apie projektą, vertina jį pozityviai ir mano, kad tai svarbus energetinis projek-tas. Kitas reikšmingas Lenkijai ir Baltijos šalims pro-jektas - elektros tiltas „Litpol Link“. Numatoma, kad 2015 metais jungtis bus pradėta eksploatuoti 500 MW galia, 2020 metais„Litpol Link“ veiks 1000 MW galia.

Sinchroniniam Baltijos šalių prisijungimui prie konti-nentinės Europos elektros tinklų yra reikalingos dvi Lietuvos ir Lenkijos elektros jungtys. „Litpol Link-2“ projektas jau yra planavimo stadijoje, jį taip pat keti-nama užbaigti iki 2020 metų

Ne mažiau aktyviai dirbama ir dujų pramonės srityje. Lietuvos ir Lenkijos dujotiekio jungtis turėtų sujungti Baltijos šalių dujotiekių sistemą su Europos Sąjungos dujų transportavimo sistema.

projektas apima dujotiekio jungties techninę, ekono-minę, finansinę ir aplinkosaugos analizę, kuri leis įver-tinti naujų šaltinių – Svinoujščės suskystintųjų gamti-nių dujų terminalo, Baltijos dujotiekio bei Lenkijos ir Čekijos dujotiekių jungties – aspektu .

Džiugina aktyvus Lietuvos ir Lenkijos bendradarbia-vimas, formuojant bendrą poziciją skalūnų dujų vys-tymo srityje. 2012 m. vasario 9-10 d. vyko dvišalės ekspertų konsultacijos dėl skalūnų dujų gavybos vys-tymo. Lenkijos delegacija dalyvavo 2012 m. vasario 29 d. Vilniuje organizuotoje energetinėje konferencijoje skalūnų dujų gavybos vystymo klausimais. Lietuva parėmė Lenkijos poziciją dėl skalūnų dujų Jungtinių tautų ekonominėje komisijoje Europai. Skalūnų dujų

ir kitų angliavandenilių gavyba Lietuvoje domisi Len-kijos ir Danijos kapitalo naftos gavybos įmonė „Mini-jos nafta“, lenkų kapitalo Lietuvos naftos gavybos bendrovė „Lotos Geonafta“.

Naftos pramonės srityje Lietuvos ir Lenkijos bendra-darbiavimo pristatinėti nereikia, nes šioje srityje yra didžiausia investicija Lietuvoje – Lenkijos koncernas „pKN Orlen“ yra įsigijęs didžiausią Rytų Europoje naf-tos perdirbimo gamyklą Mažeikiuose.

Lietuva ir Lenkija bendradarbiauja įgyvendinant regi-oninės svarbos transporto projektus, tokius kaip „Via Baltica“ ir „Rail baltica“. Automobilių transporto pro-jekto „Via Baltica“ pagrindinis tikslas – pagerinti Lie-tuvos ir kitų Baltijos šalių susisiekimo galimybes su Vakarų ir pietų Europos regionais. „Via Baltica“ kelio atkarpos darbai Lietuvoje buvo pradėti 1997 m. Nuo jų pradžios iki 2011 m. pabaigos į „Via Baltica“ Lietuva investavo apie 580 mln. litų. Lenkija turi kelių tie-simo programą 2011–2015 metams, pagal kurią yra vykdomi „Via Baltica“ modernizavimo darbai Lenkijos teritorijoje.

Kitas Baltijos šalims ir Lenkijai labai svarbus strategi-nis transporto projektas - geležinkelis „Rail Baltica“. Jis Lietuvoje 2011 m. spalio 11 d. Seimo nutarimu Nr. Xi-1612 buvo pripažintas ypatingos valstybinės svarbos projektu. Šiuo metu „Rail Baltica“ Lietuvos dalyje vykdomi ruožo projektavimo ir rekonstrukcijos darbai.

Jungtinės Karalystės bendrovė AECOM atliko naujos atskiros europinės vėžės geležinkelio linijos Estijoje, Latvijoje ir Lietuvoje („Rail Baltica“ koridorius) gali-mybių studiją, kurioje rekomenduoja ekonomiškai perspektyviausią trasą: Lietuvos/Lenkijos siena–Kau-nas–panevėžys–Ryga–pernu-talinas. Atsižvelgdama į AECOM studiją, Europos Komisija rekomendavo Europos parlamentui ir Europos tarybai šią trasą įtraukti į pagrindinį transeuropinio transporto tinklo sąrašą (tEN-t core).

2011 m. lapkričio 10 d. Baltijos tarybos metu trijų šalių ministrai pirmininkai pabrėžė politinį prita-rimą AECOM atliktos studijos pasiūlymui. Sėkmin-gam šio projekto įgyvendinimui būtinas ir Lenkijos įsitraukimas.

Galima teigti, jog pastarųjų metų Lietuvos ir Lenkijos ekonominis bendradarbiavimas žymi po ekonominės krizės atsigaunančių konstruktyvių santykių etapą. Neabejotina, jog apžvelgtose ekonominio bendradar-biavimo srityse yra vis dar nemažai erdvės sėkmingam santykių plėtojimui. Galimybės tinkamai išnaudoti turimą potencialą priklausys nuo gebėjimų įgyvendinti dvišalius projektus ir skatinti ekonominius ryšius bei nuo privataus verslo iniciatyvumo šiuos ryšius efekty-viai išnaudoti.

10 |

Lenkijos respubLikos AmbAsAdorius LieTuvoje jAnusz skoLimowski:

“Lenkija yra antras po Švedijos didžiausias užsienio investuotojas Lietuvoje“

BiL Nuo 1990 m., Lietuvos Nepriklausomybės atkūrimo, Lie-tuvos ir Lenkijos prekybos apyvarta šoktelėjo keliasde-šimt kartų, o šalių įstojimas į ES tapo lemiamu lūžiu, kuris leido pasiekti rekordinių abiejų šalių prekybos rezultatų, aukštumas pasiekusių 2008 m. Kaip vertinate Lietuvos ir Lenkijos ekonominio bendradarbiavimo perspektyvą?

iš tikrųjų, prekybos apyvarta tarp mūsų šalių dinamiškai didėja. po laikino, finansinės krizės sukelto sumažėjimo 2009-2010 metais, vėl esame ant augimo takelio. pagal Lenkijos Ūkio ministerijos preliminarinius duomenis, 2011 metais buvo pasiektas istorinis abipusės apyvartos rekordas 2,9 milijardų eurų (o pagal Lietuvos Statistikos departamentą – net 3,5 milijardų eurų) lygyje. palygini-mui – Lenkijos prekybos apyvarta su Kazachstanu yra keturiskart mažesnė, o su JAV - tik dukart didesnė už Lenkijos apyvartą su Lietuva. tikimės apyvartos augimo tąsos. Lenkijos bendrovės per-gyvena transformaciją – vis dažniau galvoja apie ekspan-siją į užsienį. ir joms tai sekasi. turime vis daugiau lenkų įmonių success stories užsienio rinkose. Firmų susidomėjimą ekspansija į užsienį jaučiame ir Lie-tuvoje. pavyzdžiui, Lenkijos draudimo grupė pZu kovo mėn. paskelbė, kad Lietuva bus jai placdarmu tolesnei ekspansijai Baltijos šalyse – į Latviją bei Estiją.Vis daugiau įmonių, ankščiau neveikusių Lietuvoje, krei-piasi į mus su klausimais dėl prekybos veiklos vykdymo čia, dėl organizacinių, teisinių ir mokestinių reikalavimų. Jeigu net tik dalis jų norės pradėti prekybinę veiklą, tai vis tiek bus stiprus stimulas apyvartos augimui.

BiL Lietuva kaimyninės šalies investuotojams turėtų būti patraukli kaip aukšto lygio išsilavinimo, perimtos vaka-rietiškos verslo kultūros ir sugebėjimo žengti į Rytų rin-kas pavyzdys. Jūsų nuomone, kuo mūsų šalis dar galėtų būti įdomi potencialiam lenkų investuotojui?

Lenkija yra antras po Švedijos didžiausias užsienio investuotojas Lietuvoje. taigi, jūs žinote, kaip pritraukti investicijas iš Lenkijos. tai bendras Lenkijos ir Lietuvos interesas, kad šios bendrovės galėtų dinamiškai vysty-tis, gauti pelno. Nes tai reiškia mokesčių įplaukas, darbo vietas, o tuo pačiu stiprina abiejų šalių ekonominę pozi-ciją. tradiciškai manoma, kad laisvos rinkos sąlygomis didžiausios investicinio patrauklumo gerinimo, esančio viešosios administracijos rankose, galimybės nukreiptos į geros teisinės ir reglamentuojančios aplinkos bei geros infrastruktūros užtikrinimą. Kai kalbame apie infrastruktūrą, tai turėčiau priminti, kad nežiūrint Lietuvos vyriausybės pareiškimų, vis dar neišspręstas Mažeikių naftos perdirbimo įmonės logis-tikos klausimas, tame tarpe geležinkelio atkarpos sure-montavimas, kas užtikrintų trumpesnį, o tuo pačiu pigesnį ir greitesnį gatavų produktų transportavimą. Dabartinė situacija blogina įmonės rodiklius. pati ben-drovė optimalizuoja savo veiklą ir tampa efektyvia ir šiuolaikine įmone. tačiau išorės logistikos klausimas lieka Lietuvos partnerių rankose. todėl, jei klausiate, kaip Lietuva gali didinti savo patrauklumą investicijų srityje Lenkijos įmonių atžvilgiu, tai galėčiau Jums atsa-kyti taip – būtina įsiklausyti į jau esamų investuotojų

| 11

poreikius, užtikrinti gerą išorinę logistiką bei skaidrią teisinę aplinką. Bendrovių valdybos gali savarankiškai didinti įmonės funkcionavimo efektyvumą, jei kalbame apie „vidaus“ klausimus – darbo organizavimą, techno-logijas, finansus it taip toliau, tačiau išorinės infrastruk-tūros klausimas - tai iššūkis, kurio be bendradarbiavimo su Lietuvos administracija negalima įveikti. „Orlen Lie-tuva“ – tai įmonė, veikianti pagal Lietuvos įstatymus, įdarbinanti Lietuvos gyventojus, mokanti mokesčius į Lietuvos iždą. „Orlen Lietuva“ įnašas į Lietuvos valstybės biudžetą siekia apie 4,5 proc. visų planuojamų įplaukų. iš kitos pusės – tai bendrovė su Lenkijos kapitalu ir lenkų brandu, todėl šio verslo ekonominė sėkmė yra mūsų ben-dras, Lenkijos ir Lietuvos, interesas. portalo CV Market kovą atliktas tyrimas patvirtino, kad „Orlen Lietuva“ yra vienas patraukliausių darbdavių Lie-tuvoje. tai įrodymas, kad lenkų investicijos užtikrina geros kokybės darbo vietas. Man sunku duoti patarimus dėl investuotojų pritrau-kimo į Lietuvą. Galiu tik pasidalinti mūsų, lenkų patir-timi. Lenkijoje kaip užsienio investuotojų pritraukimo instrumentas puikiai pasiteisino specialios ekonominės zonos. Nors pradžioje buvo tam tikros abejonės, ar tiks-linga taikyti mokestines nuolaidas užsienio koncernų atžvilgiu, tačiau ilgesnėje perspektyvoje matome, kad tai buvo geras žingsnis. Nuo tokių zonų įkūrimo momento jose buvo investuota 80 milijardų zlotų, sukurta per 180 tūkstančių naujų darbo vietų ir išsaugota 60 tūkstančių jau buvusių. Buvo taip, kad vienas užsienio koncernas, įsi-kurdamas Lenkijoje, patvirtindavo kitų investorių akyse regiono patikimumą ir pritraukdavo savo subrangovus ir kooperatorius. tai buvo vadinama sniego kamuolio efektu. tokiu būdu ekonominiu atžvilgiu greitai išsivystė Vroclavo, Katovicų, Mielco, torunės, Krokuvos, Žešovo bei kitų Lenkijos miestų apylinkės. Kalbant apie Lenkijos patirtį, būtina pabrėžti, kad vie-tinės valdžios institucijų angažavimasis bei jų bendra-darbiavimas su vyriausybės administracija labai padėjo pritraukti investicijas. Regionų vadovai, vietinių ben-druomenių lyderiai įneša savo svarų indelį į rezultatyvų investuotojų pritraukimą. Svarbi administracijos reakcija į ypatingus investuotojų poreikius. Kaip rodo patirtis, ypač svarbus investicijų skaičiaus didėjimo elementas yra reinvesticijos – t.y. rinkoje jau esančių, gamybos pajė-gumus didinančių arba veiklos profilį plečiančių inves-tuotojų kitos investicijos. tikslu pagerinti verslo aplin-kos kokybę pastaraisiais metais kiekvienoje vaivadijoje buvo įkurti investuotojų ir eksportuotojų aptarnavimo centrai. tai vienetai, betarpiškai, vietoje aptarnaujantys potencialius investuotojus ir padedantys lenkų firmoms eksporto veikloje. Sistemingai veikiame geresnės teisės labui, nes biuro-kratija bei reglamentuojanti ir teisinė aplinka negali per daug riboti, apsunkinti verslininkų iniciatyvų.

BiL Lietuvos ir Lenkijos importo-eksporto balansas – pas-tarosios naudai. Kaip manote, kokių prekių eksportą galėtų suaktyvinti Lietuva?

Man sunku nurodinėti produkcijos grupes, kur turėtu-mėte intensyvinti eksportą. Eksporto galimybės keičiasi

labai dinamiškai priklausomai nuo aplinkos pasikeitimų, o eksporto šansai gludi reakcijoje į tuos pasikeitimus. Šioje vietoje pateiksiu mano nuomone inspiruojantį lenkų pavyzdį, parodantį, kaip paversti aplinkos pasikei-timą šansų rinkoje šaltiniu. prieš kelis metus, kai Euro-poje buvo pastebėta tendencija žaliųjų technologijų ir CO2 redukcijos linkme, buvo dvi galimybės – arba reak-tyviai reaguoti į aplinkos pasikeitimus ir užsienio rin-koje pirkti technologijas ir sprendimus, arba sustiprinti žaliųjų technologijų lenkų sektorių, kad ir jis galėtų užsi-dirbti iš naujos tendencijos. tokiu būdu atsirado Gree-nevo programa, padedanti lenkų bendrovėms vystyti technologijas ir jas parduoti užsienio rinkose bei buvo paleistas „Ekologinių koncepcijų generatorius – GEKON“, kurio tikslas –finansiškai remti Lenkijos mokslo ir pra-monės konsorciumus, ieškančius ir įdiegiančius aplin-kai draugiškas technologijas. Apie Greenevo programą, siūlomas technologijas ir jos efektus galima perskaityti interneto svetainėje www.greenevo.gov.pl, tik pridursiu, kad abi programos - tai geras Aplinkos ministerijos, pro-jekto koordinatorės, bendradarbiavimo su privačiomis firmomis bei kitomis ministerijomis ir vyriausybinėmis įstaigomis pavyzdys.

BiL Užsimezgęs Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavi-mas energetikos srityje. Kaip sekasi plėtoti „Litpol-link“ projektą ir kokią reikšmę tai ateityje turės abiem valstybėms?

praeitų metų lapkritį įvyko Lenkijos ir Lietuvos atstovų susitikimas elektros energijos jungties tarp Lenkijos ir Lietuvos projekto įgyvendinimo stadijos klausimais. Susitikime dalyvavo Lietuvos energetikos viceminis-tras Žygimantas Vaičiūnas, Lenkijos ūkio viceministras Dariusz Bogdan bei Europos Komisijos, Regioninės plė-tros ministerijos ir projekto vykdytojų abiejose šalyse - Litgrid, LitpolLink bei pSE Operator - atstovai. Susitikimo metu buvo pabrėžta projekto svarba abiejų šalių saugumo bei bendro Europos intereso atžvilgiu. Kaip vienas Europos Komisijos iniciatyvos „Baltic Energy Market interconnection plan“ elementų šis projektas pri-sidės prie trijų Baltijos šalių (Lietuvos, Latvijos ir Estijos) integracijos į Europos elektros energijos rinkas. tada buvo nustatyta, kad abiejose šalyse darbai yra pažengę į priekį ir nėra grėsmės projekto pirmos fazės uždarymui iki 2015 m. pabaigos. 2011 m. gruodžio 1 d. Lenkijos ir Lietuvos perdavimo sistemų operatoriai pasi-rašė tarpusavio sutartį, apibrėžiančią bendradarbiavimo tarp operatorių jungties projekto įgyvendinimo fazėje principus. tai patvirtina faktą, kad Lenkija turi bendrą tikslą, kad po 2015 m. ES nebūtų energetinių salų, izoliuotų nuo europietiškų tinklų. ta pati nuostata galioja ir dujų rin-kos atžvilgiu. Lenkija su dideliu susidomėjimu stebi Lietuvos valdžios siekį reorganizuoti dujų rinką tikslu suderinti ją su ES teisės normomis. Lenkija pasiruošusi aktyviai remti šiuos siekius statant Lenkijos ir Lietuvos dujų jungtį, kas užtikrintų dujų tiekimo į Lietuvą diver-sifikaciją. Labai konkretus pasiūlymas pateiktas Gaz-Sys-tem bendrovės, tikimės, kad Lietuvos partneriai pasinau-dos juo finansiškai remiant Europos Sąjungai.

12 |12 |

LieTuvos ir Lenkijos bendrAdArbiAvimAs pLėTojAmAs prekybos, TrAnsporTo, Turizmo, invesTicijų bei energeTikos sriTyse

BiL Kokie artimiausiu metu numatyti Lietuvos ir Len-kijos bendradarbiavimo tvarumą sustiprinsiantys renginiai?

Abiems šalis aktualių temų išties yra nemažai. tai ne tik bendradarbiavimo plėtojimas prekybos,

ietuvos ambasadorė Lenkijoje LoRETA ZAKAREVIčIENė žurnalui „Best in Lithuania“ trumpai pristatė tolesnius abiejų valstybių bendradarbiavimo žingsnius.L

| 13| 13

transporto, turizmo ar investicijų srityse, bet ir ypatingai daug dėmesio pastaruoju metu susi-laukianti energetikos bei energetinio saugumo problematika.Drįstu tikėtis, jog tradicinėmis tapusios „Vilniaus dienos“ kaip jau įprasta, vyks rugsėjo pradžioje Lenkijos uostamiestyje Gdanske. tiek mūsų sos-tinės kultūrą pristatantys renginiai, tiek tuo pat metu vykstanti mugė kiekvienais metais susilau-kia didelio dėmesio iš Gdansko ir šalia esančių Gdynės bei Sopoto miestų gyventojų pusės. para-gauti lietuviškų patiekalų, nusipirkti amatininkų dirbinių, pasiklausyti lietuvių atliekamų dainų ir pasižiūrėti šokių susirenka tūkstančiai uostamies-čio gyventojų ir svečių. Šiais metais „Vilniaus die-nose“ dalyvaus sostinės savivaldybės delegacija bei Lietuvos ambasados Varšuvoje diplomatai.

BiL Abiejų valstybių prekybos balansas gerėja. Tiek importas, tiek eksportas 2011 m. šoktelėjo ati-tinkamai 32,49 proc. ir 16,51 proc. Kokį augimą prognozuojate šiemet?

Nepaisant taip vadinamo sunkmečio ir visą Europą apėmusios krizės, Lietuvos ir Lenkijos prekybos apyvarta 2011 m. buvo rekordinė. Apie 2012 metus kalbėti ankstoka, tačiau, įdomumo dėlei, galime palyginti praėjusių ir šių metų pirmojo ketvirčio dvišalės prekybos statistinius duomenis. per šį laikotarpį Lietuvos ir Lenkijos prekybos apyvarta siekė 2784,9 mln. litų, tačiau Lietuvos prekybos balansas buvo neigiamas (-834,7 mln. litų). Lietu-vos eksportas į Lenkiją sudarė 975,1 mln. litų, bet, lyginant su tuo pačiu laikotarpiu 2011 m., suma-žėjo 12,3 proc. Lietuvos importas iš Lenkijos siekė 1809,8 mln. litų ir, lyginant su tuo pačiu laikotar-piu 2011 m., padidėjo 19,7 proc. taigi pirmasis šių metų ketvirtis Lietuvai prekyboje su Lenkija nėra labai palankus. Analitikų nuomone, eksporto apim-čių į Lenkiją mažėjimui įtaką daro pasikeitusios sąlygos Lenkijos degalų rinkoje, t.y. sumažėjęs Len-kijos poreikis importuoti degalus iš Lietuvos. Dar kita priežastis – smarkiai svyruojantis zloto kursas, kuris pastaruoju metu yra itin žemas.

BiL Lenkijos kapitalo įmonių investicijos Lietuvoje užima 2-ąją vietą. Gal žinote daugiau potencialių investuotojų, kurie jau žvalgytųsi mūsų šalyje? Kuo Lietuva patraukli užsienio investuotojams?

Lietuvoje veikia 185 Lenkijos investuotojai. Daugiausia investuojama į rafinuotų naftos pro-duktų gamybą, didmeninę ir mažmeninę prekybą, finansų ir draudimo veiklą, profesinę, mokslinę ir

techninę veiklą bei informacijos ir ryšių sektorių. Norėtųsi paminėti naujausią Lenkijos verslo inves-ticiją Lietuvoje. tai yra 2011 m. įsteigtas trans-porto ir krovinių biržos tRANS lietuviškas pada-linys su buveine Vilniuje. Šis padalinys aptarnauja Lietuvos, Latvijos ir Estijos rinkas, plečia esamų naudotojų bazę bei ieško potencialių partnerių transporto srityje. Šiuo metu tRANS biržos pas-laugomis naudojasi daugiau nei 4 tūkst. įmonių ir 6 tūkst. vartotojų iš Lietuvos.Dar vienas iš naujesnių Lenkijos investicinių pro-jektų Lietuvoje tai it kompiuterinės įrangos kom-panijos „ABC Data“ padalinio Vilniuje atidarymas. Kompanija planuoja investuoti daugiau nei 700 tūkst. eurų.Dėl nedidelės mūsų šalies rinkos Lenkijos inves-tuotojų Lietuvoje nėra daug. tačiau, kita vertus, galime pasidžiaugti, jog lenkų kompanijos, plėto-damos savo veiklą regione, atidaro savo filialus ir mūsų šalyje.

BiL Tarp Lenkijos ir Lietuvos aktyviai vystosi regio-ninis bendradarbiavimas. Kokie abiejų šalių regi-onai aktyviausiai bendradarbiauja šiuo lygiu ir kokie vystomi bendri projektai?

Neoficialiomis žiniomis, Lenkijoje savo veiklą plėtoja nemažai Lietuvos įmonių, tačiau oficialių duomenų apie jas, deja, nėra daug. Dėl ne visai suprantamų mums priežasčių ne visos Lenki-joje investuojančios lietuviškos kompanijos tei-kia informaciją apie save bei savo veiklą. iš to, ką žinome, galime paminėti tokias kompanijas, kaip „Skuba“, „Achema“, „Scope Baltija“. Lenkijos rinka yra patraukli tuo, kad ji didžiausia Vidurio Euro-poje, tačiau įsitvirtinti joje tikrai nėra lengva dėl didelės konkurencijos. Lenkijoje veikia daugiau nei dvi dešimtys tūkstančių užsienio kapitalo įmonių.Lietuvos ir Lenkijos pasienio regionai nuo seno draugauja ir glaudžiai bendradarbiauja, o tapusios ES narėmis, mūsų šalys sėkmingai naudojasi dar ir šios institucijos teikiamomis galimybėmis. pavyz-džiui, Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimo per sieną programa skirta pasienio regionų visapusiš-kos plėtros skatinimui, ekonominės, socialinės ir teritorinės sanglaudos stiprinimui. iki praėjusių metų pabaigos paskirstyta daugiau kaip 80 proc. lėšų (iš 71,7 mln. eurų), skirtų įvairių programos projektų įgyvendinimui. Statistikos mėgėjams galiu pasakyti, jog programoje dalyvauja 118 partnerių, iš kurių 58 atstovauja Lietuvą (35 iš Alytaus, 19 iš Marijampolės ir 4 iš kt. regionų) ir 60 - Lenkiją (42 iš podlaskie ir 18 iš Warminsko-Mazurskie vaivadijų).

14 |

Kelių remontas vasarą tam-pa įprastu vaizdu Lietuvoje. Nors kelininkų darbai ne-retai trikdo eismą, tačiau

laikinus nepatogumus vėliau visada atperka lygi kaip stiklas kelio danga. Lietuvoje turi būti naudojamas ypač kokybiškas bitumas, kuris atlaikytų ypač sudėtingas klimatines sąlygas.

Šąlant kelių dangai ir mažėjant tem-peratūrai bitumas gali pasidaryti trapus ir ištisinė jo danga gali įskilti. skirtingai nuo klimato zonų, kur nėra didelių ir dažnų temperatūrų svyravi-mų, Lietuvoje per metus būna dau-giau kaip 200 ciklų. Per vieną parą temperatūra iš minusinės pereina į pliusinę ir atvirkščiai, todėl toks daž-nas temperatūrų svyravimas ardo ke-lio dangą. susidarius plyšiams, į juos patenka vanduo, kuris užšalęs plečia-si ir vis giliau ardo kelio dangą.

vasaros metu asfalto danga įkaista ir

jos klampa mažėja. Žymiai padidėjus apkrovai, pavyzdžiui, dėl sunkiasvo-rio transporto eismo, kelio dangoje įsispaudžia provėžos. Labai svarbu, kad didėjant temperatūrai minimaliai sumažėtų bitumo tankis, todėl nau-dojami specialūs priedai, kurie žen-kliai pagerina asfalto kokybę.

Asfalto gamyba neįsivaizduojama be bitumo, kurio ženklią dalį Lietuvoje parduoda naftos produktų gamin-toja „OrLEN Lietuva“. „Mūsų ga-minamą bitumą klientai renkasi dėl mūsų gebėjimo lanksčiai reaguoti į jų poreikius, operatyviai pristatyti aukščiausios temperatūros produk-tą, pasiūlyti konkurencingas kainas ir transporto paslaugas“, – sako „Or-LEN Lietuva“ pardavimų vadybinin-kas Linas Martinaitis.

bendrovės „OrLEN Lietuva“ gamina-mo kelių bitumo vartotojais yra visos pagrindinės kelių tiesimo įmonės Lie-

tuvoje, Latvijoje ir Estijoje. dalį paga-mintos produkcijos įmonė parduoda Lenkijos rinkai. Lietuvos rinkoje per metus parduodama apie 70 tūkst. tonų lietuviško bitumo. Per parą „Or-LEN Lietuva“ gali pagaminti iki 1500 tonų bitumo.

L. Martinaitis pažymi, kad šiuo metu smarkiai auga polimerais modifikuo-to bitumo (PMb) vartojimas. Pati „OrLEN Lietuva“ negamina PMb, tačiau turi galimybę pristatyti poli-merais modifikuotą bitumą OrbITON iš „Orlen Asfalt“ Lenkijoje, kuris pa-sižymi ypatingu atsparumu.

„bendradarbiavimas su koncerno „PKN OrLEN“ bitumo gamybos pada-liniu leido nenuvilti Lietuvos kelininkų ir dar kartą patvirtinti, kad „OrLEN Lietuva“ išlieka patikimas bitumo tiekėjas Lietuvos rinkoje“, – sakė L. Martinaitis.

Kelių KoKybė priKlauso nuo bitumo

14 |

| 15

PAGRINDINIAI BITUMo KoKyBINIAI REIKALAVIMAI

Pagrindinės bitumo ypatybės – tąsumas, lipnumas ir minkštumas – skirtingai pasireiškia įvairiomis eksploatacijos są-lygomis. Atitinkamai taikomi ir kokybės tikrinimo bandymai, kurių metu sudaro-mos sąlygos, panašios į realias.

Bitumo klampumas matuojamas nusta-tant vadinamąjį penetracijos rodiklį arba adatos įsmigimo gylį esant tam tikrai apkrovai. Toks metodas pasirinktas dėl jo paprastumo ir galimybės palyginti rodiklius ir juos realiai suvokti.

Geriausiais laikomi bitumai, kurie, esant tam tikrai penetracijai, turi maksimaliai įmanomą tąsumą ir aukštą minkštėjimo temperatūrą, o taip pat geras lipnumo ir klijuojančiąsias savybes. Kelių bitumas esant plačiam temperatūrų diapazonui turi tvirtai laikytų skaldą nuo ištru-pėjimo. Geras sukibimas su sausais ir drėgnais įvairių medžiagų paviršiais ypač svarbus tiesiant kelių dangas.

Trapumo temperatūra. Jai esant bitumai suyra nuo trumpalaikės apkrovos. Kuo žemesnė trapumo temperatūra, tuo geresnė kelių bitumo kokybė. Nutarta rodikliu laikyti tokią temperatūrą, kuriai esant bitumo, užpilto ant plieninės plokštelės, sluoksnyje atsiranda plyšys per visą sluoksnio gylį.

Tąsumas. Bitumų tąsumas charakte-rizuojamas atstumu, kuriuo galima ištempti bitumą iki siūlo nenutrūkstant. Šis rodiklis rodo bitumų konsistenciją (tirštumą) ir lipnumą. Kuo žemesnė tem-peratūra, tuo mažesnis tąsumas.

www.orlenlietuva.lt

Bitumas buvo pirmuoju naftos produktu, kurį žmogus naudojo jau 3800 metų prieš mūsų erą kaip statybinę medžiagą

Bitumas – tai medžiaga, gaminama iš likutinio produkto gudrono – oksidacinio proceso metu. Keičiant oksidinimo režimus gaunamos įvairios bitumų rūšys: keliams tiesti, stogų dangai gaminti, statyboms

„ORLEN Lietuvai“ suteiktas gamybos kontrolės sistemos sertifikatas patvirtinantis, kad bendrovė tiekdama rinkai kelių bitumą, laikosi visų gamybos kontrolės nuostatų. Visa bitumo produkcija atitinka pačius griežčiausius Europos Sąjungos standartus ir kokybinius reikalavimus

16 |

Lenkija iš arčiau

Lenkija įsikūrusi Europos širdyje. varšuvą (Warszawa) nuo kitų Eu-ropos miestų teskiria kelių valandų atstumas: iki Paryžiaus ir Londono –

apie 2 val. skrydis lėktuvu, iki vienos ar berlyno – kiek daugiau nei valanda. greitas susisiekimas galimas dėl tarptautinių kelių ir geležinkelių. svečių laukia pusė milijono nakvynės vietų, tūkstančiai restoranų, šim-tai pasilinksminimo vietų. Lenkija – saugi ir draugiška atvykėliams šalis, tai patvirtina oficiali tarptautinė statistika. Pagal banko-matų tinklo prieinamumą Lenkija užima 8 vietą Europoje. 94 procentus šalies dengia mobiliojo ryšio tinklas.Lenkijoje galima rasti bemaž viską: nuo kal-nų, smėlėtų paplūdimių, švarių ežerų, neį-žengiamų girių iki pasaulinio garso paveldo paminklų ir geranoriškų žmonių.Šalies klimatas vidutinis, o žmonės šilti ir svetingi. susitikti su kultūra kviečia tūkstan-tmečius skaičiuojantys miestai, o kaimuose galima pailsėti nuo triukšmingos civilizaci-jos. visa tai papildo besikeičiantys žavingi kraštovaizdžiai. gamta ir yra didžiausias Lenkijos privalumas. Laukinė, nesugadinta,

tokia įvairialypė, kokia gali pasidžiaugti tik keletas Europos ir pasaulio valstybių, o be to - visuotinai prieinama. Turistai tai verti-na. jų skaičius nuolat auga, XX a. pabaigoje Lenkija pagal turistų skaičių užėmė 9 vietą pasaulyje.Lenkija – rojus aktyvaus poilsio mėgėjams, mėgstantiems keliauti pėsčiomis, baida-rėmis ar dviračiais. Tokiam poilsiui palan-kiausias metas – pavasaris ir vasara nuo gegužės iki rugsėjo. Paprastai šiltas ir sausas rugsėjis bei spalis vadinami „auksiniu lenkišku rudeniu”.

svETINgAs PAjūrIsLenkija didžiuojasi vienu ilgiausių Eu-ropoje pajūriu, plačiais ir smėlėtais paplūdimiais. Kranto linija įvairialypė: vaizdingus, aukštus, net keliasdešimt metrų siekiančius skardžius keičia plačios ir plokščios kopos. dėl gausių pušynų ir jodo dalelyčių pajūrio oras turi gydomųjų savybių, todėl baltijos pajūryje gausu ištisus metus lankomų gydyklų. Ypač populiarus Kolobžegas (Kołobrzeg), galintis pasigirti jau nuo

XvII a. eksploatuojamais gydomaisiais mi-neralinio vandens šaltiniais. baltijos jūros paplūdimiuose esama privačių, saugomų pliažų, vandens čiuožyklų, tinklinio aikšte-lių, vandens motociklų, baidarių, vandens slidžių nuomos punktų ir spalvingų pajūrio promenadų su kavinaitėmis ar žuvų kepimo kioskais. Tačiau nesunku rasti ir laukinių, nuošalių vietelių, kur ankstyvą rytą gali nu-sišypsoti laimė aptikti tikrą lobį – gabalėlį

ww

w.p

ot.g

ov.p

l nuo

trau

kos

Lenkijos pajūris. Sopoto molas

Gdanskas

| 17

gintaro. Turistų laukia vaizdingi uostai, seni jūrų švyturiai bei toli į jūrą nusidriekę me-diniai tiltai – molai. garsiausias ir vienas il-giausių Europoje - sopoto tiltas.

bALTIjOs TurTAIbaltijos pajūryje turistų laukia madingi gyve-nimu pulsuojantys kurortai – Miendzyzdrojė (Międzyzdroje), ustronė (ustronie), Mielnas (Mielno), senoviniai miestai ir miesteliai – Šcecinas (szczecin), gdanskas (gdańsk), sopotas (sopot), Kamień Pomorski bei maži žavūs žvejų kaimeliai.Lenkijos pajūryje galima aplankyti du naci-onalinius parkus. volino nacionalinis parkas plyti didžiausioje Lenkijos saloje – voline (Wolin). Parke saugoma nuostabaus grožio skardžių pakrantė ir jūriniai ereliai. slo-vinski (słowiński) nacionaliniame parke, įtrauktame į uNEsCO biosferos rezervatų sąrašą, plyti didžiausios vidurio Europoje slenkančios kopos, kurių aukščiausia siekia 40 metrų. Aktyviausios kopos pajuda po 10 m per metus. svarbiausias regiono turistinis centras Leba (Łeba), kurios istorija siekia XIII a., XvI a. buvo visiškai sugriauta audrų ir užpustyta smėlio. Atstatyta iš naujo gy-venvietė puikiai tinka kelionės smėlio takais pradžiai.Išskirtinė vieta – Helio (Hel) pusiasalis. siau-rą (vidutiniškai 200 m pločio) neriją iš abiejų pusių skalauja vanduo, todėl čia vyrauja du mikroklimatai: šiaurinę dalį, kur nuolat pu-čia stiprus vėjas, mėgsta banglentininkai, tuo tarpu pietinėje dalyje plytinčioje kopų ir miškų apsuptoje įlankoje paprastai ramu ir šilta.Lenkijos pajūryje atostogaujantiems nuo-tykių ieškotojams yra ką veikti. galima iš-sinuomoti akvalangą ir panerti pasižvalgyti po nuskendusių laivų liekanas, paplaukioti stilizuotais vikingų laiveliais ar šiuolaikiškais katamaranais. Pajūrį apraizgiusios pėsčiųjų ir dviratininkų trasos, taip pat daug kur ga-lima jodinėti.

TūKsTANčIO EŽErų KrAŠTAs MOZūrAI (MAZurY)Į pietus nuo pajūrio plyti neaprėpiamas ežerų kraštas – Mozūrai, kuriame sukaupta ketvirtadalis Lenkijos ežerų vandens. čia telkšo ir didžiausias Lenkijos ežeras sniar-dvy (Śniardwy), primenantis nedidelę jūrą. sujungti upėmis ir kanalais ežerai sudaro populiariausią Lenkijoje irkluotojų trasą – didžiųjų Mozūrų ežerų kelią. Mozūrai, tai ir vasarinis Mikolaikų (Mikołajki), gižycko (giżycko) ar vengoževo (Węgorzewo) prie-plaukų klegesys, linksmos užeigėlės, spor-tiniai renginiai ir festivaliai.

LAIvu sAusuMAviena iš viešnagės Mozūruose įdomybių – kelionė Elblongo (Elbląg) kanalu. Elblon-go kanalas – vienas vertingiausių Lenkijos konstrukcinių paminklų, pastatytas 1848-1876 m. Tai vienintelis tokio tipo vandens kelias Europoje. juo keliaujama laivu per sausumą! Teritorijos paviršių lygis skiriasi 100 metrų, todėl skirtumui įveikti pastatyta unikali nuožulniosios plokštumos sistema. Laivai pervežami sausuma platformomis ant bėgių. Plokštumos yra nuo 350 iki 550 m ilgio ir primena milžiniškus sielius. Plat-formų kelias driekiasi per miškus ir ežerus. Kelionė į vieną pusę trunka apie aštuonias valandas. Kanalas jungia du gana didelius miestus – Ostrudą (Ostróda) ir Elblongą.

KAŠubAI (KAsZubY)Į vakarus nuo Mozūrų įsikūręs dar vienas įdomus regionas – Kašubai. čia nėra didelių turistinių centrų ar garsių renginių. Kašubai – ideali vieta šeimoms su mažais vaikais, keliautojams su nameliais ant ratų ar pala-pinėmis. vietovėje gausu švarių ir vaizdingų ežerų bei upių, o dėl neįprastos geologinės struktūros dalis regiono vadinama Kašubų Šveicarija. raukšlėtos kalvos, vaizdingos lygumos ir daubos sudaro beveik kalnų kraštovaizdį. vasarą čia galima plaukioti

ežeruose, stebėti gervių pulkus, o žiemą… slidinėti.

NACIONALINIAI PArKAI Ir gAMTOs rEZErvATAI

Lenkijoje įregistruoti 23 nacionaliniai parkai. juose saugoma nepakartojama pajūrio, eže-rų, miškų, upių, kalnų ir kt. vietovių gamta. septyni parkai: slovinskio, belovežo, Kampi-no, babia guros, Karkonošės, Tatrų ir bešča-dų įrašyti į uNEsCO biosferos rezervatų są-rašą. Parkuose leidžiama lankytis turistams, ten jų laukia 2,5 tūkst. km pėsčiųjų, dvirati-ninkų, raitelių ir vandens kelių. be to Lenki-joje yra per šimtą kraštovaizdžio parkų ir virš tūkstančio gamtos rezervatų. Kai kuriuose iš jų galima pamatyti natūraliai gamtoje gyve-nančius stumbrus, šernus ar elnius.

vANdENs sPOrTAsLenkijos ežeruose ras ką veikti įvairiausių rūšių vandens sporto mėgėjai. čia veikia ge-rai įrengti paplūdimiai, gausu vandens spor-tui reikalingo inventoriaus nuomos punktų. Lenkijoje pažymėta per 2000 įvairaus su-dėtingumo nusileidimo nereguliuojamomis upėmis trasų. jokia kita turizmo sritis nėra tokia populiari ir prieinama visiems, taip pat tinkama šeimoms. Tokią pramogą galima organizuotis patiems arba dalyvauti suorga-nizuotame renginyje.Populiariausia Lenkijoje baidarių trasa – nusi-leidimas Krutynės (Krutynia) upe Mozūruose. beveik 100 km ilgio upė prateka pro daugybę nuostabaus grožio ežerų. Ne mažesnio po-puliarumo sulaukia ir baidarių trasos brdos (brda) upe Pojezieže bytovskie (Pojezierze bytowskie) ir Tucholsko šile (bory Tuchols-kie), radunės (radunia) upe Kašubuose, dravos (drawa) upe Pojezieže dravskie (Po-jezierze drawskie), suvalkų krašto upėmis.

TATrAI (TATrY)Aukščiausia Karpatų kalnų grandinė – Ta-

trai. Norint įvertinti jų grožį, nereikia kopti į viršūnę, užtenka pasivaikščio-ti vienu iš slėnių: Košcielskio (dolina Kościeliska), Chocholovskio (dolina Chochołowska) ar rybi Potok (dolina rybi Potok). Lenkijos Tatrai skirstomi į Aukštuosius ir vakarų. Aukštuosiuo-se reikia daugiau patirties, bet nors kartą įveikę Orlia Perč (Orla Perć) trasą, įkopę į Košcielco (Kościelec) ar aukščiausią viršūnę – rysy (2499 m virš jūros lygio), nepamirš šios vietos visą gyvenimą.Aukštuosiuose Tatruose galima pa-matyti aukščiausią Lenkijos krioklį – vielka siklava (70 m) ir keliasdešimt

Mozūrai Laivu sausuma. Elblongo kanalas

18 |

Kelionės žirgais

poledynmečio ežerų, raibuliuojančių sma-ragdinėmis ir dangaus žydrumo bangomis. didžiausias ir bene lengviausiai turistams pasiekiamas kalnų ežeras – Morskie Oko (34,9 ha).vakarų Tatrai saugesni ir draugiškesni turis-tams. čia daugiau erdvės, žalumos ir grotų. beveik kiekvienoje Tatrų trasoje, jei pasi-seks, galima pamatyti į raudonąją knygą įra-šytas laukines ožkas ir švilpikus.

bEŠčAdAI (bIEsZCZAdY)rudenį grožiu stebina rytų Karpatų kalnų grupė beščadai. rugsėjį ir spalį raudonai nusidažo bukais apaugusios kalnų pašlaitės, spalvų margumynu pasitinka aukštikalnių pievos ir laukymės.beščadai – vienintelė tokia didelė Lenkijos teritorija, kurioje gamta tarsi nepaliesta žmogaus, vėl atgavusi pirmapradę pusiaus-vyrą. Ankstyvą rytą čia galima sutikti pulkelį stirnų, Karpatų elnių ar vienišą briedį, išvys-ti danguje sklandančius sakalus, vanagus, suopius ar kilniuosius erelius.

ANT bALNELIO Ar bALNOdidžiąją dalį pakrantę, ežerus, žemumas ir kalnus apraizgiusių turistinių kelių galima įveikti dviračiu arba ant arklio. Šalyje pažy-mėta per 5 tūkst. dviračių takų, vedančių per nacionalinius ir kraštovaizdžio parkus, apjuosiančių ežerus, kylančių į pajūrio kopas ir kalnų viršūnes, besidriekiančių upių slė-niais, kertančių įdomius miestelius ir dide-lius miestus. dar įdomiau pažinti Lenkiją sėdint balne. jodinėjimas Lenkijoje labai paplitęs – nieko keista, žirgai nuo seno artimi lenkų širdžiai. Šie gyvūnai tarnavo jiems ir kelionėje, ir medžioklėje, ir mūšio lauke. Lenkai garsėjo kaip puikūs raiteliai, o žirgai nuo amžių Lenkijoje buvo tokie populiarūs, jog žodžio „arklys” reikšmė vienoje iš pirmųjų lenkiškų enciklopedijų (1746 m.) buvo: „koks yra arklys, kiekvie-nas mato”. Šiandien lenkų žirgai žinomi vi-same pasaulyje, o į arabų žirgų aukcionus atvyksta garsiausi pasaulio kolekcininkai.

Po beščadų nacionalinį parką galima jodinė-ti ramiais ir ištvermingais huculų arkliukais. Laukų ar kalnų keliuose jų nebaido automo-biliai, arklius galima girdyti švariuose ežeruo-se ar upeliuose. Įvairiuose Lenkijos kampe-liuose ištisus metus vyksta žirgų mylėtojams skirti renginiai.

PILYsTuristiniai maršrutai Lenkijoje sudaryti taip, kad būtų galima ne vien grožėtis gamta, bet ir susipažinti su istorijos ir kultūros pamin-klais: viduramžių pilimis, barokiniais dvarais, didikų rezidencijomis, šventovėmis, skanse-nais ir paslaptingais dar prieš mūsų erą sta-tytais statiniais.Lenkijos šiaurėje išlikę XIII ir XIv a. kryžiuo-čių statytos pilys. garsiausia - Malborko (Malbork) tvirtovė su ir šiandien pagarbos vertais milžiniškais taisyklingų formų gy-nybiniais mūrais. bytomo (bytom), gnievo (gniew) arba golubio-dobžino (gołub-do-brzyń) pilyse vasarą vyksta riterių turnyrai, į kuriuos susirenka riterių brolijos iš visos Europos.Lenkijos pietuose verta aplankyti unikalų Erelių lizdų taką – keliasdešimties XIv ir Xv a. pilių ir gynybinių bokštų griuvėsius. dalį jų pastatė Kazimieras didysis, kitos pri-klausė lenkų kunigaikščiams ir vyskupams. Šiandien iš pilių belikę griuvėsiai vaizdingai susilieja su kraštovaizdžiu. bene įspūdin-

giausios pilys buvę bobolicuose (bobolice), Mirove (Mirów), Olš-tine (Olsztyn), Tenčine (Tęczyn) ir Ogrodzience (Ogrodzieniec). Teritorija, kurioje išsidėstęs Ere-lių lizdų takas, vadinasi Kroku-vos-čenstakavos aukštuma (jura Krakowsko-Częstochowska).

uNEsCO sąrAŠO ObjEKTAIdešimt Lenkijos vietovių įtrauk-ta į uNEsCO pasaulinio paveldo sąrašą. Iš jų keturi miestai, viena pilis, du vienuolynai, koncentraci-jos stovyklos muziejus, technikos

paveldo objektas ir… giria.Pirmasis uNEsCO paveldo sąrašas sudary-tas 1978 m. Anuomet į šį prestižinį sąrašą pateko tik 12 vertingiausių pasaulio objektų, vienas iš kurių – Krokuva.

KrOKuvA (KrAKóW)senoji Lenkijos sostinė, tūkstantmečius skaičiuojanti Krokuva, be abejonės, vienas gražiausių Europos miestų. jame išlikę vi-duramžius siekiantys senamiesčio pastatai. Kai kurie, pvz. Šv. vaitiekaus bažnyčia Cen-trinėje turgaus aikštėje arba Šv. Andžejaus bažnyčia grodska gatvėje pastatytos dar ankstyvaisiais viduramžiais, X-XI a. Krokuva – studentų miestas: dvylikoje aukš-tųjų mokyklų mokosi per 100 tūkstančių stu-dentų, taigi vienas seniausių Lenkijos miestų yra vienas jauniausių savo dvasia. Krokuvoje veikia vienas iš seniausių Europoje, 1364 m. įkurtas jogailaičių universitetas.Miesto širdis – Turgaus aikštė, didžiausia viduramžių aikštė Europoje. bene kiekvie-name senoviniame mūrinuke veikia kavinė, restoranas, galerija, muziejus ar parduotuvė. sukenicoje, kaip ir XIII a. šurmuliuoja suve-nyrų – liaudies meno ir gintaro papuošalų - pardavėjai.Švč. Mergelės Marijos bazilikoje galima ap-žiūrėti didžiausią ir vieną įspūdingiausių Eu-ropoje viduramžių laikų altorių, išskaptuotą

Tatrai

Malborkas Krokuva

| 19

Varšuvos pilis

vito stvošo iš liepos medžio. Į uNEsCO są-rašą taip pat įtraukta greta Turgaus aikštės stūksanti vavelio pilis - Lenkijos valdovų ir karalių rezidencija (nuo X iki XvI a.). Šalia vyslos ant kalvos pastatyta pilis ne kartą perstatinėta, šiuo metu joje susipina roma-nų, gotikos ir renesanso stiliai.Krokuva garsi dar viena išskirtine vieta – XIv amžiaus žydų kvartalu, kadaise buvusiu ats-kiru miestu – Kazimiežu. Tai antras pasaulyje (po Prahos juzefovo) toks didelis ir vertingas judaizmo paveldo ansamblis, kurį sudaro sinagogos, nedideli namukai ir XvI a. žydų kapinės.

vIELIčKA (WIELICZKA)Kai kurie turistai atvyksta į Lenkiją tik norė-dami aplankyti vieličką - seniausias pasaulyje veikiančias druskos kasyklas. Nuo XIII a. joje be pertraukos kasama druska, tiesa, dabar jau ne komercinėms reikmėms. Šiandieninė kasykla, 350 km ilgio požeminių takelių labi-rintas, iš kurių lankytojams galima apžiūrėti 2 km. Trasa eina per 20 kamerų, išsidėsčiusių trijuose lygiuose, nuo 64 iki 135 metrų gyly-je po žeme, pro ežerus, koplyčias su druskos skulptūromis, bareljefais ir sietynais.Kasyklose taip pat yra požeminis paštas, restoranas, kinas ir net… teniso kortai. di-džiosiose požeminėse salėse vyksta koncer-tai, teatro spektakliai, puotos. Kasyklų oras turi gydomųjų savybių, todėl penktame ly-gmenyje (211 m po žeme) įrengta sanatorija alerginiams susirgimams ir astmai gydyti.

KALvArIjA ZEbŽIdOvsKA (KALWArIA ZEbrZYdOWsKA)Keliasdešimt kilometrų nuo Krokuvos įsikū-rusi dar viena nepaprasta vieta – Kalvarija Zebžidovska esanti Marijos kulto šventovė, sukurta jeruzalės kryžiaus kelio pavyzdžiu. Šventovės idėja kilo XvII a. gyvenusiam Krokuvos vaivadai Mikolajui Zebžidovskiui, įžvelgusiam apylinkių kalvų panašumą į je-ruzalę. Iš pradžių pastatytas vienuolynas ir bažnyčia bernardinams, vėliau iškilo visa eilė statinių, įkvėptų jeruzalės originalų. vienas

iš kalnų tapo golgota, kitas – Alyvų kalnu, o upė – Cedronu. Apylinkių kalvose ir upės pakrantėje išsibarstę koplyčios ir bažnytė-lės. didžiosios savaitės metu prieš velykas čia vaidinama viešpaties kančios misterija.

vArŠuvAĮ uNEsCO sąrašą taip pat įtraukta varšuva. Žvelgiant į miestą sunku patikėti, kad per II pasaulinį karą jis buvo praktiškai sulygintas su žeme. Kadaise vadinta „Šiaurės Pary-žiumi”, didžiavusis XII a. pastatais, varšuva buvo visiškai subombarduota. gynybinių sienų juosiami spalvingi mūriniai namai, bažnyčių bokštai, Karalių rūmų smailė – visa tai atstatyta pokario metais. varšuvos sena-miestis įtrauktas į uNEsCO sąrašą kaip tiks-lios rekonstrukcijos, išsaugant originalius statinių fragmentus, pavyzdys.Tarp stiklinių dangoraižių ir plačių judrių gatvių varšuvoje galima aptikti restauruo-tus rūmus, senovinius namus ar ištisą re-konstruotą su visais statiniais gatvę, pvz. Krakowskie Przedmieście, Nowy Świat ar Aleje ujazdowskie. sostinė didžiuojasi savo parkais, o ypač – puikiosiomis Lazenkomis – XvIII a. architektūros ir parko ansambliu. dar viena varšuvos įdomybė – socrealistinė komunizmo laikų architektūra. bene gar-siausias (ir aukščiausias Lenkijoje) pasta-tas - šeštame XX a. dešimtmetyje sovietų sąjungos architekto suprojektuoti Kultūros ir mokslo rūmai.

TOrūNė Ir ZAMOsCė (TOruń I ZAMOŚć)Į uNEsCO sąrašą įtraukti dar du miestai – To-rūnė ir Zamoscė. Torūnė, Mikalojaus Koper-niko gimtasis miestas, garsėja daugiau nei 300 Europos meno istorijai svarbių paveldo objektų. Turgaus ir jį kertančių gatvių struk-tūra išliko nepakitusi 700 metų. Torunė yra žymi ir savo Krzywa Wieża (Kreivuoju bokš-tu), pastatyta XII-XIv a. sandūroje ir pakrypu-sia į šoną panašiai kaip Pizos bokštas. Kiek jaunesnę už Torūnę, Zamoscę XvI a. įkūrė magnatas janas Zamoiskis kaip savo latifun-

dijų sostinę. Pagal Italijos pavyz-džius pastatytas miestas pelnytai vadinamas renesanso perlu.

bELOvEŽO gIrIA (PusZCZA bIAŁOWIEsKA)uNEsCO sąraše puikuojasi belo-vežo giria – didžiausias natūralus miškų masyvas Europoje, pasku-tiniai žmogaus nepaliestos girios likučiai su kituose miškuose ne-aptinkama augalijos ir gyvūnijos įvairove. belovežo nacionalinis parkas paskelbtas biosferos re-zervatu ir pagerbtas Europos di-

plomu. girioje veisiasi didžiausi Europos žin-duoliai stumbrai, auga net 26 rūšys medžių ir 56 rūšys krūmų. vidutinis medžių amžius siekia 126 metus.

KITA2002 m. į uNEsCO sąrašą pakliuvo dvi bažnyčios: svidnicos (Świdnica) ir javoro (jawor). Tačiau savo eilės dar laukia kelios kitos vietos, pvz. gdanskas – tūkstantmetis miestas su didžiausiu šalyje senamiesčiu, projektuotu ir dekoruotu garsiausių Europos architektų. Keliaujant po Lenkiją nevalia aplenkti vro-clavo (Wrocław). Prie Odros įsikūręs miestas išvagotas kanalų, turi 12 salų ir keliasdešimt tiltų. Miesto turtus ir charakterį lėmė strate-giškai patogi vieta – ties nuo seno gyvavusių prekybos kelių sankryža. vroclavas didžiuo-jasi vienu didžiausių viduramžių Lenkijos go-tikinės sakralinės architektūros ansambliu.Taip pat būtina aplankyti prie vyslos įsikū-rusį Kazimiež dolny (Kazimierz dolny) – dai-lininkų ir fotografų nepaprastai mėgstamą miestelį. Kadaise pro miestą vedė svarbus prekybos kelias ir turtingi pirkliai Kazimieže statėsi nuostabaus grožio, meniškai deko-ruotus mūrinius namus. Šiandien miestelis primena savitą miesto skanseną. Kazimiežo Turgaus aikštė – tai ne tik architektūros per-las, bet ir šurmuliuojanti, linksma vieta, kur galima nusipirkti rankdarbių ir garsiųjų Kazi-miežo kepinių.vasarą Kazimieže vyksta Len-kijos kapelų ir liaudies dainininkų festivalis.

Informaciją pagal www.poland.gov.pl parengė Lenkijos institutas Vilniuje

(www.lenkijosinstitutas.lt)

www.lenkijosinstitutas.lt

Vieličkos druskų kasyklos

20 |

TELE-FONIKA Kable grupė (TF Kable) yra viena iš pirmaujančių kabelių ir laidų gamintojų pasaulinėje rinkoje.

Lenkijos kapitalo įmonė, užimanti trečią vietą Europoje, pasižymi dideliu vystymosi potencialu, jungianti geras kabelių gamybos tradicijas bei novatoriškus techninius spren-dimus. gaminami produktai eksportuojami į daugiau nei 80 šalių.

TELE-FONIKA Kable grupės gaminių asorti-mentas susideda iš 25 tūkst. rūšių kabelių. Įmonę sudaro 9 komercinės bendrovės, atsakingos už produktų platinimą visame pasaulyje, 7 gamyklos (penkios Lenkijoje, viena serbijoje, viena ukrainoje) bei fabrikas

bukovne (Lenkija), kuriame apdorojamos ka-belių atliekos.

TELE-FONIKA Kable grupė mini steigimo 20-metį ir norėtų padėkoti visiems TELE-FO-NIKA Kable partneriams ir klientams, ben-dradarbiavusiems šiuos du dešimtmečius. Klientų, tiekėjų, bankų, švietimo įstaigų ir daugelio kitų institucijų dėka, buvo sukur-tas stiprus, atpažįstamas įmonės ženklas pasaulyje, kuris asocijuojasi su solidumu ir dinamiška plėtra.

Per šiuos dvidešimt metų, TELE-FONIKA Ka-ble sustiprino kabelių pramonės šaką. Ple-čiamą gamybos pramonę sudaro elektros

energijos, telekomunikacijų, geležinkelių infrastruktūros ir statybos, kalnakasybos, laivų statybos, automobilių ir pramonėje naudojamų kabelių asortimentas. Ypatingų klientų skaičiaus augimas – geriausias aukš-tos gaminių kokybės pripažinimo įrodymas. sukurti ir išlaikyti šį pasitikėjimą – didžiau-sias įmonės pasiekimas per pastaruosius dvidešimt metų.

www.tfkable.com

25 000kabelių rūšių

20 |

© 2012 UAB „Deloitte Lietuva”

Auditas – Mokesčių ir teisės paslaugos – Finsansų konsultacijos – Verslo konsultacijos – Rizikos valdymas

Kartais ekonominės prognozės gali būti niūrios. Tačiau Deloitte tiki, kad išlieka tie, kurie planuoja savo sėkmę, drįsta ieškoti naujų

galimybių bei inovatyvių sprendimų.

Mūsų sėkmę lemia mūsų klientų sėkmė, prie kurios prisidedame naudingomis ir objektyviomis įžvalgomis, tarptautine patirtimi ir

bendromis vertybėmis. Apsilankykite www.deloitte.lt. Planuokime sėkmę kartu.

Grėsmė ar neišnaudota galimybė?

© 2012 UAB „Deloitte Lietuva”

Auditas – Mokesčių ir teisės paslaugos – Finsansų konsultacijos – Verslo konsultacijos – Rizikos valdymas

Kartais ekonominės prognozės gali būti niūrios. Tačiau Deloitte tiki, kad išlieka tie, kurie planuoja savo sėkmę, drįsta ieškoti naujų

galimybių bei inovatyvių sprendimų.

Mūsų sėkmę lemia mūsų klientų sėkmė, prie kurios prisidedame naudingomis ir objektyviomis įžvalgomis, tarptautine patirtimi ir

bendromis vertybėmis. Apsilankykite www.deloitte.lt. Planuokime sėkmę kartu.

Grėsmė ar neišnaudota galimybė?

22 |

estetiKa ir eKonomišKumas

alex Metal siūlo kom-pleksinius sprendimus ir sistemas, skirtas gyvena-mųjų namų, pramoninių pastatų ir žemės ūkio sta-tinių statybai.

Turime penkias gamybos įmones. Mūsų įrenginių parką sudaro moder-nios gamybos linijos, kurios užtikri-na idealius gaminio parametrus – tai patvirtina sertifikatai. gamybai naudojame geriausias žaliavas, kurių įsigyjame iš didžiausių tarptautinių koncernų Arcelor, Corus.

suprantame mūsų klientų reikalavimus ir atsiliepiame į juos. svarbiausi daly-kai mums yra kokybė, estetika ir eko-nomiškumas, todėl mūsų gaminiai jau pelnė pripažinimą Lenkijoje, Lietuvoje, Latvijoje, Estijoje, baltarusijoje, ukrai-noje, čekijoje, slovakijoje ir Švedijoje.

Investicija į statybą yra svarbus suma-nymas – čia pirmenybė turi būti teikia-ma kokybei, ekonomiškumui ir este-tikai. Atsižvelgdami į tai, sukūrėme tris gaminių linijas – daugiasluoksnių plokščių ( angl. sandwich panel) va-riantus: bALEXTHErM-Pu – daugias-luoksnės plokštės su metalo apkala ir poliuretano užpildu (dar vadinamos daugiasluoksnėmis poliuretano plokš-tėmis), PWs ir PWd – daugiasluoksnės plokštės su metalo apkala ir putų polis-tireno užpildu (daugiasluoksnės poliu-retano plokštės) ir bALEXTHErM-MW – daugiasluoksnės plokštės su minera-linės vatos užpildu (daugiasluoksnės mineralinės vatos plokštės). Projek-tuodami šias daugiasluoksnes plokš-tes daugiausiai dėmesio skyrėme gaminių su pačiomis geriausiomis techninėmis savybėmis kūrimui.

suprojektavome ir įdiegėme nepakei-

čiamus gaminius tiems, kuriems rei-kia greitai padidinti savo sandėliavimo plotus arba išplėsti gamybos cechą. Angaras ZET yra modulinė konstrukci-ja, kurią galima sumontuoti statybos aikštelėje be jokių specialiosios ar sunkios įrangos. Patyrusi montuotojų grupė 500 m2 ploto angarą gali su-montuoti per 24 valandas.

galime pasiūlyti visą gaminių, reikalin-gų gyvenamųjų namų statybai, asor-timentą: skardines čerpes, trapecinę skardą, lygią skardą, membranas, la-takus, stogdengių gaminius ir kitus stogų įrengimo reikmenis.

B

www.balexmetal.lt

24 |

BiL Papasakokite plačiau apie užsienio par-tnerių santykį su Jūsų vadovaujama įmone.

Lenkijoje veikia bendra vokietijos-Lenkijos įmonė bIZEA, kurios 50 proc. akcijų turi garsus vokiečių koncernas bEA, 2010 m. šventęs 100 metų jubiliejų, ir 50 proc. - len-kų gamykla bIZON, šių metų gegužės 25d. šventusi 20 metų jubiliejų, kurios 100 proc. akcijų valdo ponas Piotras Komierowski.Lietuvoje veikiančios uAb bIZEA po 25 proc. turi du fiziniai asmenys: aš ir jau minėtas P. Komierowski. Likusi akcijų dalis priklauso garsiam vokiečių-lenkų koncernui., kuriam, kaip jau minėta, atstovauja P. Komierowski. Kaip suprantate, bendrovės valdymas su-koncentruotas dviejų asmenų rankose, kas leidžia greitai ir efektyviai spręsti tam tikrus klausimus bei priimti racionalius sprendimus.

BiL Kokią produkciją rinkai tiekia UAB BIZEA?

Mūsų bendrovė užsiima prekyba bEA ir bI-ZON bendrovių gaminiais.Prekiaujame bEA koncerno pneumatiniais instrumentais, skirtais šūvio pagalba ką nors sujungti. visa ši įranga pagaminta bEA kon-cerne vokietijoje, pasižyminčia ypač aukšta kokybe. Tai įrankiai padėklams kalti, baldų gamybai, kur naudojamos stambios ir smul-kios sąsagos, taip pat durų, langų gamybai, - visur, kur reikia greitai ir profesionaliai su-jungti įvairias dalis ir detales. Prekiaujame apie 2500 rūšių pistoletais. Mūsų bendrovė taip pat prižiūri ir remontuo-ja šiuos prietaisus. Kadangi įrankiai skirti profesionalams, jų neparduodame prieš tai nenuvykę į vietą, nesuteikę galimybės išban-dyti. Pirkėjui detaliai paaiškiname įrankių

Lietuvoje veikiančios UAB BIZEA ištakos siekia garsius užsienio koncernus: vokiečių BEA ir lenkų BIZoN. Tad nenuostabu, kad per lietuvių bendrovę regioną pasiekia ne tik aukštos kokybės gaminiai, bet ir perteikiama per daugelį metų sukaupta patirtis. Apie veiklos specifiką kalbamės su BIZEA generaliniu direktoriumi JUoZU LIAUDANSKU.

profesionalūs įrankiai – profesionaliam darbuiBIZEA

| 25

eksploatacijos sąlygas, paruošiame pirmi-niam naudojimui.Tokiems įrankiams reikia tvirtinamųjų deta-lių, kurių apie 90 proc. pagamintos koncerne bIZON. Kad galėtume geriau įsivaizduoti šios gamyklos apimtis, pasakysiu, kad per mėne-sį ji pagamina apie 1200 t įvairių tvirtinamų-jų detalių.Šiandien bIZON - didžiausia Europoje vinių ir kabių gamykla.

BiL Kaip pavyko užmegzti kontaktus su tokiais užsienio partneriais, kurių gami-nių kokybe jau niekas neabejoja?

Prieš 15 metų gaminome impregnuotos me-dienos gaminius, kuriems reikėdavo būtent tokių tvirtinamųjų detalių. jau anksčiau dalį instrumentų pirkdavome iš vokiečių, o vė-liau, kai bEA sukūrė bendrą įmonę su bIZON, kontaktus palaikėme dar intensyviau. Todėl man tartis dėl lietuviškosios bIZEA įkūrimo, žinant bendrovės veiklos esmę ir filosofi-ją bei pritraukti investicijas buvo kur kas lengviau.be to, su ponu P. Komierowski esame pa-žįstami apie 20 metų, todėl mus sieja ne tik dalykiniai santykiai, bet ir gili abipusiško pa-sitikėjimo dvasia.

BiL Tokiems prietaisams aptarnauti rei-kia aukščiausio lygio darbuotojų. Kaip keliama jų kvalifikacija?

Kasmet du kartus specialistai vyksta tobulin-ti žinių į centrinę bIZEA įmonę varšuvoje. Tai-gi žinios iš esmės atnaujinamos kas pusmetį, jau nekalbant apie nuolatines konsultacijas.

BiL Kaip organizuojate prekių distribuciją?

Prietaisų distribucija užsiimama Lietuvoje ir Latvijoje, kadangi įmonė įsikūrusi pato-gioje geografinėje vietoje, Kupiškio rajone, Lietuvoje, kuris yra netoli Latvijos sienos.

Prieš kelerius metus investavome, kad užti-krintume sklandų prekių priėmimą, vežimą, paskirstymą.Kasdien į įmonę atvyksta po du kurjerių ekipažus. Transportas su klientų prekėmis išvyksta 16 val., o kitą dieną iki 12 val. kli-entas jau gauna prekę net atokiausiame šalies kampelyje. galiu drąsiai tvirtinti, kad tiekimas ir logistika mūsų įmonėje surikiuoti preciziškai.

BiL Gana originaliai dalyvaujate parodose, pasakokite savo koncepciją.

Pati paroda vainikuoja kelių mėnesių darbą. jei paroda vyksta kovo pabaigoje, tai jau nuo sausio vidurio dirbame su potencialiais kli-entais, darome specialius vizitus su pakvie-timais į parodą. Organizuojame įvairias akci-jas ir nuolaidas, ieškome įvairių pakvietimų formų. Parodose belieka su klientais išgerti kavos, pasidžiaugti bendradarbiavimo rezul-tatais ir tartis dėl perspektyvos.

BiL Gal galėtumėte pristatyti įmonės vei-klos credo.

Profesionalūs įrankiai - profesionaliam darbui.Pigiausias mūsų įrankis kainuoja nuo 500 Lt. Mūsų partneriai – didelės Lietuvos ir La-tvijos pramoninės įmonės, skaičiuojančios įrankių atsiperkamumą per jų gyvavimo lai-ką ir eksploatacijos sąnaudas. jie nesirinks pigiausio prietaiso, kurio detalėms pakeisti gali tekti sumokėti daugiau nei kainuoja pats prietaisas.Taigi ir atsakomybės mastas suprantamas. džiaugiuosi, kad iki šiol klientų lūkesčius pa-vyko patenkinti.

www.bizea.lt

26 |

www.silputa.lt

„ŠILPuTA“ gamina vieną iš reikalingiausių XXI amžiuje statybinių medžiagų – šilumą izoliuojantį polistireninį putplastį (EPs). Izoliacinių medžiagų svarbą ypatingai pajutome pastaraisiais metais, kai nesiliaujantis energetinių resursų brangimas privertė mus visus rimtai susimąstyti apie jų suvartojimo efektyvumą.

uAb „ŠILPuTA“ gaminamas polistireninis putplastis plačiai naudojamas statybose: juo apšiltinami įvairiausios paskirties pastatų fundamentai, perdangos,

fasadai, grindys, stogai, terasos, parkingai. Ypač gerus šiluminės varžos rezultatus galima pasiekti panaudojus naujos kartos polistireninį putplastį – pilkąjį Neoporą, užimantį vis didesnę rinkos dalį ne tik Lietuvoje, bet ir beveik visoje Europoje.

uAb „ŠILPuTA“ – tai auganti Lietuvos įmonė, jau sukaupusi nemažą patirtį, aprūpinanti savo klientus aukštos europinės kokybės polistireniniu putplasčiu ir užtikrinanti aukšto lygio klientų aptarnavimą.

šilputaXXI amžIaus statybInės medžIagos

28 |

Tarp

taut

inis

sku

lptū

ros

ir t

apyb

os p

lene

ras

„Sco

ttaw

– d

augi

akul

tūrė

s pr

aeit

ies

vaid

uokl

iai”

Piot

r Tor

opov

Dan

iel

Pére

z Su

árez

Cor

neliu

s D

upre

Zigm

as B

uter

levi

čius

Tuw

dend

ordż

D

ariz

aw

Jurg

ita

Braz

iūni

enė

28 |

| 29

Žalg

irio

lauk

e lie

pos

14 d

. „Sc

otta

w –

Dau

giak

ultū

rės

prae

ities

vai

duok

liai”

par

odos

atid

arym

u ba

igės

i dvi

sa

vaite

s tr

ukęs

sku

lptū

ros

– ta

pybo

s pl

ener

as. P

lene

ras

vyko

Ško

tovo

mie

stel

yje,

Koz

lovo

val

sčiu

je, k

uria

me

susi

būrė

men

inin

kai i

š Eu

ropo

s ir

viso

pas

aulio

– ta

i ta

utyb

ių a

tsto

vai,

kurie

kad

aise

turė

jo įt

akos

kul

tūrin

io

kraš

tova

izdž

io fo

rmav

imui

Ško

tuvk

os u

pės

slėn

yje.

Po

dau

gelio

met

ų, o

kai

kad

a ir

šim

tmeč

ių, u

žmirš

tas

isto

rinis

pav

elda

s bu

vo s

ugrą

žint

as į

gyve

nim

ą pe

r men

ą.

Mat

, bei

eška

nt š

ios

viet

ovės

Dva

sios

, sun

ku re

mtis

tik

ofici

alia

s is

torin

iais

duo

men

imis

. Dėl

to į

Škot

ovą

pakv

ie-

tėm

e ta

pyto

jus

ir sk

ulpt

oriu

s, k

urių

men

inis

jaut

rum

as

leid

žia

past

ebėt

i ir i

šrei

kšti

daug

iau,

nei

tai a

tskl

eidž

ia

kasd

ieny

bės

proz

a.

Pasi

slėp

usio

s po

med

žio

šešė

liu a

r pas

lapt

inga

me

vaka

ro rū

ke v

asar

os k

rašt

ovai

zdyj

e at

sisp

indi

am

žino

s žm

ogau

s ba

imės

, žav

ėjim

osi i

r ais

tros

form

os, k

uria

s pr

ieš

mūs

ų ak

is s

avo

darb

uose

ats

klei

dė ta

pyto

jai i

r sk

ulpt

oria

i. V

ieti

nė g

amta

, ist

orija

ir le

gend

os ta

po

įkvė

pim

u m

enin

inkų

dar

bam

s, k

urie

pas

lapt

ingo

s is

to-

rijos

kai

mel

yje

atra

do e

moc

ijas

ir kl

ausi

mus

, kur

ie y

ra

aktu

alūs

vis

ais

laik

ais

ir vi

sose

kul

tūro

se, d

ėl k

o ir

gali

būti

sus

itik

imo

plot

me,

nep

rikla

usom

ai n

uo jų

kilm

ės.

Sam

būvi

s ir

išsi

skyr

imas

, tra

dici

ja ir

užm

aršt

is, g

amta

ir

kult

ūra

– ta

i kla

usim

ai, k

urie

tapo

men

inių

apm

asty

mų

pagr

indu

. ypa

ting

a pa

garb

a re

gion

ui ir

jo tr

adic

ijom

s bu

vo iš

reik

štas

sku

lpto

rių n

audo

jimas

is v

ieti

nėm

is

med

žiag

omis

– e

rati

niai

s rie

dulia

is ir

med

žiu,

kur

ie k

aip

dažn

iaus

iai s

utin

kam

i, pe

r am

žius

buv

o na

udoj

ami k

as-

dien

inėj

e ga

myb

oje

ir vi

etin

iam

e m

ene.

Tas

sud

ėtin

gas

skul

ptor

iaus

dar

bas

ir ža

liavo

s pa

ruoš

imas

yra

aki

vaiz

-dž

iai s

usiję

su

šia

žem

e ir

jos

isto

rija.

Kie

k sk

ulpt

orių

, ti

ek ir

tapy

tojų

dar

bai v

isgi

turi

tą n

eįpr

astą

geb

ėjim

ą pr

abilt

i į š

iuol

aiki

nę a

udit

oriją

. Pr

itra

ukia

dėm

esį,

intr

i-gu

oja,

priv

erči

a re

aguo

ti.

Plen

ere

daly

vavo

: Tu

wde

ndor

dż D

ariz

aw (M

ongo

lija)

Jurg

ita B

razi

ūnie

nė (L

ietu

va)

Alia

ksan

der P

arkh

amov

ich

(Bal

taru

sija

)Ew

a M

iaze

k (L

enki

ja)

Dan

iel P

érez

Suá

rez

(Ispa

nija

)Pi

otr T

orop

ov (R

usija

)Co

rnel

ius

Dup

re (Š

kotij

a)Zi

gmas

But

erle

viči

us (L

ietu

va)

Vyt

auta

s Po

ška

(Lie

tuva

)G

inta

ras

Pank

evič

ius

(Lie

tuva

)G

inta

ris -

Juoz

as č

esiū

nas

(Lie

tuva

)

| 29

30 |

Plen

ero

met

u su

kurt

us d

arbu

s ga

lima

pam

atyt

i Žal

girio

m

ūšio

muz

ieju

je S

tem

bark

e. T

oje

viet

oje,

kur

i tai

p pa

t yr

a pa

žym

ėta

šim

tmeč

ių is

torij

os p

ėdsa

kais

, kur

sus

ikirt

o vi

dura

mži

ų Eu

ropo

s ku

ltūro

s. T

ai č

ia b

uvo

prie

ita p

rie

įspū

ding

os k

ultū

rinių

ir ž

emiš

kų a

istr

ų sk

irtum

ų em

anac

i-jo

s, k

uri t

urėj

o įta

kos

kiek

vie

netų

, tie

k ir

toje

terit

orijo

je

apsi

gyve

nusi

ų ta

utų

likim

ams.

Atm

intis

api

e di

džiu

osiu

s m

ūšiu

s či

a iš

liko,

tači

au a

tmin

tis a

pie

jų įt

aką

viet

inei

be

ndru

omen

ei, a

pie

juos

sek

usią

mig

raci

ją ir

nau

ją įs

i-kū

rimą

liko

užm

iršta

. Pan

ašia

i, ka

ip ir

Ško

tove

– iš

liko

tik

keliu

ose

topo

grafi

niuo

se p

avad

inim

uose

, kar

tais

sen

uo-

se p

adav

imuo

se. Š

iam

e un

iver

salia

me

kont

ekst

e kv

ie-

čiam

e pa

žiūr

ėti d

arbų

, įkv

ėptų

šio

kra

štov

aizd

žio

isto

rija

ir sp

ecifi

ka. P

lene

re d

alyv

avo

11 m

enin

inkų

iš L

ietu

vos,

Šk

otijo

s, Is

pani

jos,

Mon

golij

os, R

usijo

s be

i Len

kijo

s, k

u-

rie p

er s

avo

kultū

ros,

trad

icijo

s ir

šiuo

laik

išku

mo

priz

mę

paba

ndė

žvilg

telti

į kr

ašto

vaiz

dį ir

isto

riją

tos

erdv

ės,

kurio

je p

er a

mži

us p

ynės

i kel

ių s

kirt

ingų

kul

tūrų

ats

tovų

lik

imai

. Dar

bus

galim

a pa

žiūr

ėti i

ki 2

012

m. r

ugsė

jo 1

4 d.

Ža

lgiri

o m

ūšio

muz

ieju

je S

tem

bark

e.

Plen

ero

mec

enat

as K

rzys

ztof

Buc

hols

ki -

lenk

ų ve

rslin

in-

kas,

eko

nom

ista

s, in

vest

uoto

jas,

Pag

rindi

nės

Prek

ybos

M

okyk

los

užsi

enio

pol

itiko

s ir

prek

ybos

faku

lteto

abs

ol-

vent

as, K

ozlo

vo v

alsč

iaus

bei

Var

mijo

s ir

Moz

ūrų

regi

ono

isto

rinės

tapa

tybė

s ie

škot

ojas

, kur

io p

avar

dės

isto

rija

yra

susi

jusi

su

Kozl

ovo

vals

čiau

s vi

etov

e ja

u da

ugia

u ka

ip 2

00

met

ų, k

ą jis

atr

ado

tik š

iais

met

ais.

Scot

taw

– ta

i pirm

as Š

kotu

vkos

upė

s ir Š

koto

vo g

yven

vie-

tės k

ryži

uoči

ų už

rašy

tas p

avad

inim

as. P

avad

inim

o pa

slap

-tis

yra

kild

inam

a iš

škot

ų na

ujak

ūrių

arb

a ke

ltų k

ultū

ros

įtako

s ank

stes

niam

e la

ikot

arpy

je. P

lene

ro m

etu

Škot

ove,

Šk

otuv

kos u

pės v

ingy

je, b

uvo

atra

stas

seni

ausi

as ž

inom

as

Var

mijo

s ir M

ozūr

ų XI

V a

mži

aus m

edin

is m

alūn

as, k

urio

pa

vadi

nim

as k

elis

šim

tus m

etų

skam

bėjo

kai

p P

ator

ra. Š

is

pava

dini

mas

kilę

s iš K

atal

onijo

s isp

anų

kalb

os, k

uris

reiš

-ki

a si

mbo

linę

sarg

ybos

lėlę

ir p

atie

kalą

iš k

alak

uto.

Pav

adi-

nim

as, g

reič

iaus

iai,

buvo

susi

jęs s

u m

alūn

inin

ko p

avar

de.

Škot

ove

yra

dvi k

apin

ės iš

I pa

saul

inio

kar

o la

ikot

arpi

o su

rusų

ir v

okie

čių

kapa

is. T

aip

pat y

ra ž

inom

os li

etuv

ių ir

to

torių

buv

imo

viet

os. Š

i vie

tovė

vok

ieči

ų ad

min

istr

acijo

s pe

r am

žius

buv

o va

dina

ma

„Pol

nish

e o

berla

nd” –

„Len

kų

aukš

tupy

s”, a

tsiž

velg

iant

į Le

nkijo

s gyv

ento

jų sk

aiči

ų,

kurių

tarp

e bu

vo ir

Len

kijo

s ist

orija

i nus

ipel

nius

ios š

eim

os.

Plen

ero

orga

niza

toriu

s, m

ecen

atas

Krz

yszt

of B

ucho

lski

ir

kura

toriu

s sk

ulpt

oriu

s Zi

gmas

But

erle

viči

usPa

galia

u po

ilsis

. Po

2 sa

vaič

ių in

tens

yvau

s kū

rybi

nio

darb

om

enin

inkų

dar

bai e

kspo

nuoj

ami G

riunv

alde

30 |