B.Brożek-Sprzeczność Logiczna a Konflikt Nauki i Wiary

7/30/2019 B.Broek-Sprzeczno Logiczna a Konflikt Nauki i Wiary

1/12

ARTYKUYZ F

N

XXVIII-XXIX / 2001, s. 5870

Bartosz BROEK

Wydzia Filozoficzny PAT

Krakw

SPRZECZNO LOGICZNA A KONFLIKT NAUKI

I WIARY

0. CEL ROZWAAParafrazujc znane stwierdzenie rozpoczynajce Ksig Z Ary-

stotelesowskiej Metafizyki mona powiedzie: sprzeczno rozumiana bywa rnorako. W swej syn-nej monografii O zasadzie sprzecznoci u Arystotelesa1 Jan uka-siewicz w oparciu o pisma Stagiryty wyrnia ontologiczn, logiczni psychologiczn zasad sprzecznoci. Oprcz tych trzech rodzajw

mwi si te chociaby o (nie)sprzecznoci pragmatyczno-logicznej,metodologicznej, epistemologicznej, doksastycznej, czy deontycznej2

.Przywoanie tego bogactwa znacze pojcia sprzecznoci uwiada-

mia, jak skomplikowanym zadaniem byaby prba analizy roli sprzecz-noci w konflikcie nauki i religii3 . Nie zamierzam poniej podej-

UWAGA: Tekst zosta zrekonstruowany przy pomocy rodkw automatycz-

nych; moliwe s wic pewne bdy, ktrych sygnalizacja jest mile widziana([email protected]). Tekst elektroniczny posiada odrbn numeracj stron.

1J. ukasiewicz, O zasadzie sprzecznoci u Arystotelesa, Pastwowe WydawnictwoNaukowe, Warszawa 1987.

2Por. R. Poczobut, Spr o zasad niesprzecznoci, Towarzystwo Naukowe KUL,Lublin 2000, s. 96 i n.

3Nie chc si wdawa w spr, czy co takiego jak konflikt nauki i religii rzeczywi-cie istnieje, czy te jest to konflikt pozorny, cho mam nadziej, e przeprowadzonetu rozwaania rzuc nieco wiata na moliwe sposoby rozumienia tego problemu.


2/12

2 B BROEK

mowa si tego zadania. Pragn postawi przed sob cel znacznieskromniejszy, ktry streszcza si w pytaniu: jakie s filozoficzne ramy,w ktrych mona sensownie mwi o sprzecznoci logicznej pomidzynauk a religi? Ograniczam si przeto wycznie do sprzecznoci lo-

gicznej, ktra w kontekcie konfliktu nauki i religii nie jest zapewneani najwaniejszym, ani najciekawszym rodzajem sprzecznoci. Ma

jednak du zalet: jest pojciem precyzyjnym. Ze sformuowanegopowyej pytania wynika rwnie, e moje rozwaania nie bd miaycharakteru historycznego.

Rozwaania te skadaj si z dwch czci. W pierwszej przy-gotowawczej (a) podejm prb zdefiniowania sprzecznoci lo-gicznej, oraz (b) postaram si uzasadni tez, e pojcie sprzecznocilogicznej jest zrelatywizowane do danego jzyka. W drugiej za-sadniczej zastanowi si nad konsekwencjami przyjcia zasadyniesprzecznoci przy rnych koncepcjach (ontologiach) jzyka, od-noszc poczynione ustalenia do konfliktu nauki i religii.

1. SPRZECZNO LOGICZNA

Nie mona zacz inaczej, jak od prby zdefiniowania, czym jestsprzeczno logiczna. Jak wspomniano wyej, J. ukasiewicz odrniazasad sprzecznoci ontologicznej, logicznej i psychologicznej. Przezpierwsz z nich (czyli zasad sprzecznoci ontologicznej) rozumie nie-moliwo stanu, w ktrym ten sam przedmiot zarazem posiada dancech i jej nie posiada. Z kolei zasada sprzecznoci logicznej gosi, enie mona jednoczenie uznawa za prawdziwe dwch sdw, z kt-rych jeden pewn cech przedmiotowi przyznaje, a drugi mu jej od-

mawia. Wreszcie zasada sprzecznoci psychologicznej stwierdza, ew jednym umyle nie mog istnie zarazem dwa przekonania, ktrymodpowiadaj sdy sprzeczne4 .

Powtrzmy za ukasiewiczem kilka uwag dotyczcych tego roz-rnienia. Po pierwsze, sformuowania logiczne i ontologiczne s so-bie rwnowane. Nie s one jednak rwnowane psychologicznej za-

4J. ukasiewicz, dz. cyt., s. 149


3/12

SPRZECZNO LOGICZNA A KONFLIKT NAUKI I WIARY 3

sadzie sprzecznoci, ktra, jak zauwaa ukasiewicz, nie jest sdempewnym a priori, lecz tylko prawdopodobnym prawem empirycznym,

poniewa tyczy si rzeczywicie istniejcych zjawisk5 . Nie mona wy-kluczy sytuacji, e kto utrzymuje dwa sprzeczne twierdzenia. Trzeba

raczej traktowa psychologiczn zasad sprzecznoci jako prawo czyte norm racjonalnego, rzetelnego mylenia.

Po drugie, analizy ukasiewicza wykazuj, e zasada sprzeczno-ci nie jest najwyszym prawem logicznym, tzn. nie jest niezbdn

(ani wystarczajc) podstaw innych praw logicznych6 . Pierwotniej-sza jest choby zasada tosamoci. Ta deprecjacja zasady sprzeczno-ci oczywicie nie oznacza, e sprzeczno w systemie jakich twier-dze mona zbagatelizowa, w szczeglnoci jeli traktuje si zasadsprzecznoci jako norm rzetelnego mylenia.

Pionierskie analizy ukasiewicza zasuguj na przypomnieniei uwan analiz, jednak nie wystarczy dzi przytoczy sformuowanialwowskiego filozofa, by zdefiniowa sprzeczno logiczn. Powodemtego jest oczywicie dynamiczny rozwj logiki w XX wieku (mono-grafia ukasiewicza ukazaa si w 1910 r.), a w szczeglnoci powsta-nie teorii modeli.

Patrzc z dzisiejszej perspektywy naley odrni syntaktycznsprzeczno logiczn od semantycznej sprzecznoci logicznej. Pierw-sza z nich odnosi si do zbioru tez (tautologii) danego systemu ak-sjomatycznego. System jest w tym sensie niesprzeczny zawsze i tylkowtedy, gdy wrd jego tez nie wystpuj dwa wyraenia sprzeczne, tzn.

takie, e jedno jest negacj drugiego7 . Natomiast zasada niesprzecz-noci semantycznej gosi, e dwa wyraenia sprzeczne nie s zarazem

prawdziwe w modelu M8 . W dalszych rozwaaniach nie bdzie in-

teresowa nas niesprzeczno syntaktyczna. Zaley ona bowiem tylkoi wycznie od konstrukcji rachunku logicznego (przyjtych aksjoma-tw i regu inferencyjnych). Jako taka za jest niezalena od tego, co

5Tame, s. 1496Tame, s. 1507R. Poczobut, dz. cyt., s. 878Tame, s. 95


4/12

4 B BROEK

(z pozycji naukowych czy religijnych) twierdzimy o wiecie. Pojawiasi, bo twierdzimy co w takim a nie innym (sprzecznym) jzyku. Odtej chwili mwic o sprzecznoci bd wic mia na myli semantycznsprzeczno logiczn.

Trzeba powiedzie jeszcze jedno. Istniej logiki, w ktrych zasadaniesprzecznoci nie obowizuje. Nie bd ich jednak poniej uwzgld-nia. Ogranicz si do klasycznej logiki dwuwartociowej z zasadsprzecznoci. Ta decyzja wymaga uzasadnienia. Ujmijmy je nast-pujco: tylko akceptujc zasad niesprzecznoci mona robi zarzutz pojawienia si sprzecznoci; a przecie zarzut ten jest przyczynpodjcia niniejszych rozwaa.

2. RELATYWIZACJA SPRZECZNOCI

Chciabym teraz, w drugim kroku przygotowawczym, wykaza, epojcie sprzecznoci jest zrelatywizowane do jzyka, czyli do konkret-nej interpretacji jakiego rachunku logicznego. Przyjrzyjmy si kla-sycznemu rachunkowi pierwszego rzdu. Mamy w nim wyrnionypewien alfabet (zmienne indywiduowe, litery predykatowe, kwanty-

fikatory, itd.), reguy budowania poprawnych formu, aksjomaty, re-guy inferencji oraz uniwersum dyskursu, definicje spjnikw logicz-nych, interpretacj, czyli funkcj przypisujc poszczeglne przed-mioty z uniwersum ekstensjom poszczeglnych predykatw itd.

Na czym polega sprzeczno w takim jzyku? Wemy prosty przy-kad. Mamy: uniwersum dyskursu U = {a,b,c} , jedn liter predy-katow P, interpretacj P: I(P) = {a,b}, co znaczy, e przedmiotya i b s P, natomiast c nie jest P. Prawdziwe jest wic zdanie Pa9

. Sprzeczno polegaaby na utrzymywaniu, e prawdziwe jest takePa. Oczywicie w dwuwartociowym rachunku pierwszego rzduobowizuje zasada niesprzecznoci, a wic jeli w systemie tym Pa,to zarazem nieprawda, e Pa.

Mona jednak wyobrazi sobie inny jzyk, identyczny z opisa-nym powyej z jedn rnic, tj. I(P)= {b}, czyli tylko b jest P.

9Przyjmijmy, e pisane kursyw a jest nazw a.


5/12


W tym rachunku prawdziwe jest zdanie Pa. Czy jest to twierdze-nie sprzeczne ze zdaniem Pa z poprzedniego akapitu? Co prawda obawyraenia s rwnoksztatne (z wyjtkiem tego, rzecz jasna, e przeddrugim mamy znak negacji); negacja w obu rachunkach jest zdefi-

niowana jednakowo i mwimy o tym samym przedmiocie a, jednaklitera predykatowa P nie oznacza w obu przypadkach tego samegopredykatu, a to z tego prostego wzgldu, e definicj predykatu sta-nowi jego ekstensja. W pierwszym przypadku wyglda ona tak: {a,b}; a w drugim: {b}. Skoro za definicje s rne, to i predykaty srne, tak wic zdanie Pa z poprzedniego akapitu i Pa z niniejszegoakapitu nie s sprzeczne. To wanie miaem na myli stwierdzajc, esprzeczno jest zrelatywizowana do jzyka.

3. ARYSTOTELES

Przechodz teraz do zasadniczej czci moich rozwaa. Jak simaj powysze ustalenia i rozrnienia do problemu konfliktu naukii religii? Przyjmuj, e aby mwi w tym kontekcie o sprzecznoci,trzeba mwi o sprzecznoci midzy zdaniem nauki a zdaniem religii.

Mona mie tu na myli trzy rodzaje wyrae:(a) zdanie jednostkowe: Pa,(b) zdanie egzystencjalne: x(Px),(c) zdanie oglne: x(PxQx).Twierdz, e odpowied na pytanie, czy zachodzi sprzeczno mi-

dzy zdaniami nauki i religii (np. gdy jedna twierdzi, e x(Px), a drugae x(Px)) , zaley od odpowiedzi na inne pytanie: co to jest jzyk?Sprbujmy uzasadni to twierdzenie.

Filozofia Arystotelesa, w oparciu o ktr ukasiewicz wprowa-dzi sw typologi zasad sprzecznoci, rysuje nastpujcy obraz rela-cji midzy jzykiem a rzeczywistoci. Rzeczywisto jest niezalenaod jzyka. Jakby powiedzia Hilary Putnam: wiat jest uwaany zawyrb gotowy. W jzyku prbujemy adekwatnie opisa rzeczywi-sto. Na rzeczywisto skadaj si substancje z przypadociami, cow jzyku oddaje struktura podmiot orzecznik (inn spraw jest


6/12

6 B BROEK

tu kontekst odkrycia, tj. sposb, w jaki Arystoteles doszed do takiegoobrazu rzeczywistoci; niewykluczone, e w tym kontekcie to rzeczy-wisto zostaa stworzona na ksztat jzyka). Z koncepcj t zwi-zana jest synna klasyczna definicja prawdy, ktr w. Tomasz sfor-

muowa nastpujco: veritas est adaequatio rei et intellectus. Zacho-wana jest zasada sprzecznoci (logicznej i ontologicznej) z dwchzda sprzecznych tylko jedno moe by prawdziwe. Wizj Arystotelesamona zilustrowa w sposb nastpujcy:

JZYK


7/12


wewntrznego, ktry owe siatki poj nazywa ukadami pojcio-wymi. Ukady te graj w naszym dowiadczeniu podobn rol jakKantowskie formy naocznoci i kategorie intelektu. Od kantyzmu re-alizm wewntrzny odrniaj jednak co najmniej dwie cechy: ukady

pojciowe, w przeciwiestwie do form i kategorii, s przygodne, a po-nadto nie s podmiotowi dane raz na zawsze, tzn. e (a) moemy jezmienia oraz (b) nie wszyscy dysponujemy takim samym ukadempojciowym.

Koncepcj ukadw pojciowych najatwiej wyjani na przyka-dzie. Odwoajmy si wic do ulubionego przykadu Putnama. Zamy,e mamy nastpujce uniwersum: a,b,c. Powiemy zapewne, e znajdujesi w nim trzy przedmioty: a, b i c. Wystarczy jednak, jak mawia Put-nam, posuy si polsk logik (ma na myli mereologi Leniew-skiego), by stwierdzi, e w uniwersum jest a siedem przedmiotw: a,b, c, a+b, a+c, c+b, a+b+c. Okazuje si, e tak podstawowe pojcie jakprzedmiot jest zalene od przyjtego ukadu pojciowego. A prze-cie przykad Putnama jest bardzo nieskomplikowany; pomylmy tylkoile moliwoci strukturalizacji daje bogatsze uniwersum!

Podsumowujc, zdefiniujmy za A. Groblerem: ukad pojciowy to

kategoryzacja dowiadczenia na indywidua, wasnoci i relacje, czylipewien jzyk (sownictwo + reguy skadni) i zwizany z nim zesp

regu okrelajcych znaczenie wyrae tego jzyka, pord ktrychwyrnia si reguy identyfikacji i reidentyfikacji oraz reguy stoso-walnoci predykatw10 . Przyjrzyjmy si bliej tej definicji. Ukadpojciowy niesie ze sob kategoryzacj dowiadczenia na indywidua,wasnoci i relacje. Tym samym ustala pewne uniwersum (zbir in-dywiduw) oraz zbir predykatw (kategoryzacja na wasnoci

predykaty jednoargumentowe oraz relacje predykaty wieloar-gumentowe), a zarazem ich interpretacj (tj. przypisuje zmiennym na-zwowym indywidua a literom predykatowym ich ekstensje). Monawic powiedzie, e ukad pojciowy konstytuuje pewien jzyk.

Spjrzmy z perspektywy koncepcji ukadw pojciowych na rysu-nek:

10A. Grobler, Prawda a wzgldno, Aureus, Krakw 2000, s. 79


8/12

8 B BROEK

JZYK => RZECZYWISTOOczywicie takich diagramw jest tyle, ile ukadw pojciowych:JZYK 1 => RZECZYWISTOJZYK 2 => RZECZYWISTO

JZYK 3 => RZECZYWISTO...Co to oznacza dla problemu konfliktu nauki i religii? Na gruncie

danego ukadu pojciowego, stanowicego jeden jzyk, obowizujezasada niesprzecznoci. Jeli wic na gruncie tego ukadu pojawisi dwa twierdzenia sprzeczne, to oznacza to, e jedno z nich jestfaszywe. Kto inny moe jednak stosowa rny od mojego ukadpojciowy, ze wzgldu na ktry prawdziwe jest wyraenie rwno-ksztatne z wyraeniem faszywym w moim ukadzie pojciowym.Nie mona tu oczywicie mwi o sprzecznoci, jako e mamy doczynienia z dwoma rnymi jzykami.

5. LOKALNE UKADY POJCIOWE

W przeprowadzonych przed chwil analizach przyjlimy zaoe-

nie o globalnoci ukadw pojciowych, tj. twierdzenie, e ukad po-jciowy, tak jak Kantowskie formy naocznoci i kategorie intelektu,organizuje cao naszego dowiadczenia. Mona jednak za AdamemGroblerem mwi o realizmie wewntrznym lokalnym, zgodnie z kt-rym ukad pojciowy organizuje pewien wycinek naszego dowiadcze-nia w sposb odpowiedni do potrzeb poznawczych z tym wycinkiem

zwizanych11 . Zauwamy, e lokalne ukady pojciowe nie musz siodnosi do rnych sfer dowiadczenia. Mona np. spojrze na Ed-

dingtonowski st jak na mebel, ale mona te na spojrze jak nachmur elektronw.

Przyjrzyjmy si z tej nowej perspektywy rysunkowi:JZYK 1JZYK 2 => RZECZYWISTOJZYK 3

11Tame, s. 74


9/12


...JZYK 1*JZYK 2* => RZECZYWISTOJZYK 3*

...Zauwamy: przyjcie koncepcji lokalnych ukadw pojciowych

prowadzi do konkluzji, e ta sama osoba moe utrzymywa, i z dwchrwnoksztatnych twierdze jedno jest prawdziwe a drugie faszywe,pod warunkiem, e s to twierdzenia oparte na rnych (lokalnych)ukadach pojciowych. Oczywicie nie popada si przy tym w sprzecz-no semantyczn, gdy mowa o rnych jzykach. Przyjcie koncep-cji ukadw pojciowych prowadzi do niezbyt naturalnej konkluzji, e

jzyk potoczny jest konglomeratem wielu maych jzykw. Jednakprzeamanie niechci do takiej wizji moe rozjani rozliczne pro-blemy, na ktre natrafiamy w jzyku potocznym.

Na marginesie trzeba zauway, e sprzeczno pojawi si moena gruncie tego samego ukadu pojciowego, tzn. e korzystajc z re-gu identyfikacji i stosowalnoci predykatw wyprowadzimy w danymukadzie zdania sprzeczne. Jest to moliwe dlatego, e niektre z tych

regu maj charakter empiryczny a nie logiczny, mog wic zawiew procesie kategoryzacji dowiadczenia na indywidua, wasnoci i re-lacje. Wprowadza to pewn zmian do powyszych rozwaa, w kt-rych implicite zakadano, e ukad pojciowy jest niesprzeczn inter-pretacj rachunku. Nie uniewania to jednak podstawowej dla prze-prowadzonych analiz tezy, zgodnie z ktr pojcie sprzecznoci jestzrelatywizowane do danego ukadu pojciowego (jzyka). Nie dotykate konfliktu nauki i religii, gdy (jak si zdaje) dziedziny te korzy-

staj z rnych ukadw pojciowych.

6. NAUKA A RELIGIA

To ostatnie twierdzenie naley jednak (przynajmniej sprbowa)uzasadni. Czy rzeczywicie nauka i religia posuguj si rnymiukadami pojciowymi? Trudno tu mwi o jakim ostatecznym dowo-


10/12

10 B BROEK

dzie. Trzeba raczej ograniczy si do stwierdzenia, e jest to moliwysposb przedstawienia wzajemnych relacji religii i nauki. Zwrmyuwag, e cho tak nauka, jak i religia suy maj celom poznaw-czym, to jednak nie w ten sam sposb. Religia nie ogranicza si do

tych celw. W zwizku z tym wyjanienie, ktre daje, jest szerszeni naukowe, wychodzi poza zasady rzdzce Wszechwiatem. Jest toprba wyjanienia ostatecznego.

Nie wolno te zapomina, e nauka i religia nie kocz si na od-powiednich ukadach pojciowych; mona potraktowa je jako rneteorie12 , czy raczej zbiory teorii. Pomidzy teori a ukadempojciowym zachodzi swoiste sprzenie zwrotne. Z jednej stronyteoria tumaczy, czemu midzy wyrnionymi indywiduami zacho-dz takie a nie inne relacje i czemu przysuguj im takie a nie inne wa-snoci. Z drugiej dostarcza regu identyfikacji, reidentyfikacji i stoso-walnoci predykatw. Bez odpowiedniej teorii nie bylibymy w staniedokona kategoryzacji dowiadczenia na indywidua, wasnoci i rela-cje. Tak wic rne teorie oparte s o rne ukady pojciowe, a za-razem odgrywaj wan rol w konstytuowaniu tych ukadw. Skoroza uznajemy, e nauka i religia s rnymi teoriami, musimy doj

do wniosku, e dziedziny te posugiwa si musz rnymi ukadamipojciowymi. Co wicej, jeli tak religia, jak i nauka stanowi kon-glomeraty teorii, to obie operuj na wielu takich ukadach.

Podsumujmy: (a) nauka i religia su celom poznawczym, alecele te nie s tosame, gdy tylko religia oferuje wyjanienie w ho-ryzoncie ostatecznym i nie ogranicza si do celw poznawczych; (b)mona przyj, e nauka i religia stanowi konglomeraty teorii. Stdwniosek: nauka i religia posuguj si rnymi ukadami pojciowymi,

a wic nie mona mwi o semantycznej sprzecznoci logicznej po-midzy zdaniami nauki i religii. Fakt, e midzy nauk a religi niemoe by sprzecznoci, nie oznacza, e nie ma problemu. Pojawieniesi rwnoksztatnych twierdze, ktrym na gruncie jednego ukadu

12Nie chc sugerowa, e religia stanowi teori naukow, jednak w analizowanymzakresie struktura twierdze religijnych spenia podobne funkcje jak teoria naukowa.Std uywam sowa teoria, ale ujmuj je w cudzysw.


11/12


pojciowego przypisuje si warto prawdy, a na gruncie drugiego faszu, nie stanowi co prawda sprzecznoci, ale z ca pewnoci sta-nowi problem. Nie jest tak, e twierdzenia wypowiedziane na grunciernych ukadw nie maj ze sob nic wsplnego. Opisana sytuacja

moe by odebrana jako sprzeczno i pociga doniose konsekwen-cje.

7. UWAGI KOCOWE

Na koniec dwa krtkie komentarze. Po pierwsze, jak podkrelaemna wstpie, nie jest moim zamiarem pena analiza problemu konfliktunauki i wiary. Ograniczam si do spojrzenia na ten problem z per-spektywy pojcia semantycznej sprzecznoci logicznej. Nie ukrywamte, e taka analiza z pewnoci upraszcza sytuacj. Sprzeczno a-two zdefiniowa dla rachunku logicznego, ale trudniej o to w jzykunaturalnym. Rachunek logiczny pozostaje modelem, idealizacj jzykanaturalnego. Zwizane jest z tym ograniczenie si do jzyka eks-tensjonalnego. Trywializuje to sytuacj i zapewne rozwizuje wieleproblemw, na ktre natrafilibymy badajc jzyk naturalny. Bardzo

prawdopodobne, e komplikacje, ktrych pozbylimy si wraz z ar-bitralnym odrzuceniem intensjonalnoci, stanowi podstawowe rdoproblemw na linii nauka religia. Te zastrzeenia z ca pewno-ci osabiaj wymow poczynionych ustale; wierz jednak, e nieuniewaniaj ich.

Po drugie, koncepcja ukadw pojciowych niesie ze sob ogromnezagroenie: relatywizm. Nie tylko pojcie sprzecznoci zrelatywizo-wane jest do ukadu pojciowego; podobnie zrelatywizowana jest

prawda. Zagroenia tego nie da si zlikwidowa, ale mona stawimu czoo. Jak zauwaa Putnam, s ukady pojciowe lepsze i gorsze,a to ze wzgldu na cel poznawczy. Porwnywanie ukadw pojcio-wych jest moliwe m.in. dlatego, e lokalne ukady pojciowe s zesob w rnoraki sposb powizane. Dziki temu pojcie prawdy jest,

z jednej strony, zgodnie z podstawow formu realizmu wewntrz-

nego, zrelatywizowane do ukadu pojciowego, z drugiej za prawdy


12/12

12 B BROEK

jednego ukadu pojciowego s skorelowane z prawdami w ukadach

towarzyszcych, co nadaje idei prawdy charakter idei regulatywnej,

transcendentnej wzgldem kadego ukadu pojciowego rozpatrywa-

nego z osobna13 .

Przeprowadzone rozwaania sugeruj, e jeli przyjmie si koncep-cj lokalnych ukadw pojciowych, to nie da si mwi o sprzecz-noci logicznej midzy twierdzeniami nauki i religii. Wyjaniaj onerwnie, jak moliwe jest pojawienie si nieco luniej rozumianejsprzecznoci czy konfliktu nauki i religii, i jak zrozumienie istotytego konfliktu uzalenione jest od uwzgldnienia odpowiednich uka-dw pojciowych i zaoonych celw poznawczych.

13Tame, s. 88

B.Brożek-Sprzeczność Logiczna a Konflikt Nauki i Wiary

Documents

Transcript of B.Brożek-Sprzeczność Logiczna a Konflikt Nauki i Wiary