Bałtyckim, a przez to także z przemysłem stocz niowym i ...!! 99 miejsc... · century, when...

1888‒1890, 1898–1903 Juliusz Jung, Dawid Rosenthal

1901-1902Cremer & Wolffenstein z Berlina

4

Gdańsk nieodłącznie związany jest z Morzem Bałtyckim, a przez to także z przemysłem stocz-niowym i transportem morskim. znajduje się tutaj port będący ważnym punktem obsługi ruchu pasażerskiego i towarowego w tej części Europy.

Gdansk is inherently associated with the Baltic Sea, and therefore also with the shipbuilding industry and maritime transport. This is an important port for passenger and freight traffic in this part of Europe.

Danzig ist mit der Ostsee und dadurch auch mit der We-rftindustrie und dem Meerestransport untrennbar ver-bunden. Es befindet sich hier ein Hafen, der ein wichtiger Knoten des Passagier- und Warenverkehrs in diesem Teil Europas ist.

Gdańsk har alltid präglats av sitt läge vid Östersjön, va-rvsindustri och sjöfart. Staden har en hamn som är ett vik-tigt nav för passagerar- och lasttrafik i denna del av Europa.

Gdansk está intrínsecamente conectado con el Mar Báltico y, por lo tanto, también con la industria de la construcción naval y el transporte marítimo.Aquí se encuentra un puerto importante para el tráfico de pasajeros y mercancías en esta parte de Europa.

aaa 1901-1902„Cremer & Wolffenstein” z Berlina


5

Wstęp

Gdańsk jest stolicą województwa pomorskiego. Liczy ponad 460 tys. mieszkańców. Położony jest nad Morzem

Bałtyckim.

Początki Gdańska datuje się na IX wiek. Jego rozwój wynikał z korzystnego położenia nad rzeką Motławą,

u ujścia Wisły do Zatoki Gdańskiej. Na terenach dzisiejszego miasta rozwijał się ośrodek kupiecko-rybacki. Był to

wówczas gród z portem i siedzibą lokalnego władcy. Od X do XIII wieku istniało w tym miejscu kilka niezależnych

osad. W latach 1257–1263 książę Świętopełk II nadał prawa miejskie osadzie rzemieślników i osadzie kupców,

czyli późniejszemu Głównemu Miastu. Na początku XIII wieku władzę nad miastem przejął Zakon Krzyżacki.

W tamtym czasie zaczął kształtować się obecny układ przestrzenny. Natomiast kolejne stulecie to okres budowy

wielu obiektów ważnych dla miasta, jak Bazylika Mariacka i Ratusz Głównego Miasta.

Od drugiej połowy XIV wieku Gdańsk należał do Związku Miast Hanzeatyckich, co umożliwiało prowadzenie

żeglugi międzynarodowej oraz handel na dużą skalę. W XV wieku zespół gdański składał się z kilku odrębnych

miast: Głównego Miasta, Starego Miasta, Młodego Miasta oraz Osieka. W 1454 roku Gdańsk został ponownie

włączony do państwa polskiego, zyskując nowe przywileje. Do Głównego Miasta przyłączono wtedy sąsiadujące

miejscowości, tworząc tym samym jeden organizm miejski. Dało to początek dynamicznemu rozwojowi i boga-

ceniu się Gdańska.

W 1793 roku miasto znalazło się pod panowaniem Prus. Uwolniło się od niego dopiero w okresie międzywojen-

nym XX wieku, gdy na mocy traktatu wersalskiego utworzono Wolne Miasto Gdańsk. Strzały oddane w stronę

półwyspu Westerplatte 1 września 1939 roku, często uznawane są za symboliczny początek II wojny światowej,

która dla miasta okazała się tragiczna w skutkach. Zabudowa Głównego i Starego Miasta uległa niemal całkowi-

temu zniszczeniu. Po zakończeniu wojny rozpoczęto żmudny proces odbudowy, który trwa do dzisiaj.

To tu na początku lat 80. XX wieku powstał związek zawodowy NSZZ Solidarność, który dał początek rozpadowi

systemu komunistycznego w Europie. Dlatego też dynamicznie rozwijający się Gdańsk nazywany jest Miastem

Wolności. Kolejnym dużym impulsem do szybkich zmian stała się organizacja mistrzostw Europy w piłce nożnej

w 2012 roku. Współczesny Gdańsk jest połączeniem przeszłości i nowoczesności. Oprócz historycznych budyn-

ków, takich jak Dwór Artusa, Brama Złota czy Ratusz Głównego Miasta, jego symbolami stają się najnowsze re-

alizacje, m. in.: Europejskie Centrum Solidarności, Gdański Teatr Szekspirowski czy Muzeum II Wojny Światowej.

Zachęcam do spaceru ulicami Gdańska i odkrywania jego architektonicznego krajobrazu.



6

Introduction

Gdańsk, with a population of over 460,000 is the capital of the Pomeranian Province. It is located on the Baltic

Sea.

The beginnings of Gdańsk date back to the 9th century. Its development was due to its favorable location on the

Motława River, at the mouth of the Vistula River to the Gulf of Gdańsk. A strong trade and fishing center devel-

oped in the area of today’s city. At that time it was a stronghold with a harbor and a seat of a local ruler. From the

10th to 13th century there were several independent settlements here. In the years 1257-1263 Prince Świętopełk

II granted city rights to a settlement of craftsmen and a settlement of merchants, i.e., the later Main City. At the

beginning of the 13th century, the Teutonic Order took over the city. The current spatial layout of the city began

to develop at that time. The next century is the period of construction of many important objects, such as the

Basilica of St. Mary and the Town Hall of the Main City.

Since the second half of the 14th century Gdańsk was a member of the Hanseatic League, an alliance of medieval

cities which promoted the maritime trade on a large scale. In the 15th century, the Gdańsk community consisted

of several distinct cities: the Main Town, the Old Town, the Young Town and the Osiek. In 1454 Gdańsk was re-

-incorporated into the Polish state, gaining new privileges. At that time the neighboring towns were incorporated

into the Main Town, thus forming one urban organism. This gave rise to the dynamic development and enrich-

ment of Gdańsk.

In 1793, the city fell under the rule of Prussia and did not release from it until the interwar period of the twentieth

century, when under the Treaty of Versailles the Free City of Gdansk was created. The shots fired at the Westerplatte

peninsula on September 1, 1939, are often considered the symbolic beginning [outbreak] of World War II, which

for the city turned out to be tragic. The buildings of the Main and Old Town were almost completely destroyed. Fol-

lowing the end of the war, a tedious process of reconstruction began to take place, and continues today.

It was here in the early 1980’s that Solidarity trade union was established, giving rise to the collapse of the com-

munist system in Europe. Therefore, the rapidly developing Gdańsk is called the City of Freedom. The European

Football Championship held also in Gdańsk in 2012 gave another great impetus the development of the city. Con-

temporary Gdańsk is a combination of tradition and modernity. In addition to historical buildings such as the Artus

Court, the Golden Gate and the Town Hall of the Main Town, Gdańsk has become new architectural symbols such as

the European Solidarity Center, the Shakespearean Theater in Gdańsk and the Museum of the Second World War.

I encourage you to take a pictorial stroll through the streets of Gdańsk and discover its architectural landscape.

1901-1902„Cremer & Wolffenstein” z Berlina


7

Vorwort

Danzig ist die Hauptstadt der Wojewodschaft Pommern. Es zählt über 460 Tsd. Einwohner und liegt an der Ost-

seeküste.

Anfänge von Danzig reichen in das 9. Jh. Die Entwicklung der Stadt hing mit ihrer günstigen Lage am Fluss Mottlau

an der Mündung der Weichsel in die Danziger Bucht zusammen. Auf dem Gebiet der heutigen Stadt entwickelte

sich ein Handels- und Fischereizentrum. Damals war es eine Stadt mit Hafen und dem Sitz des lokalen Herrschers.

Zwischen dem 10. und 13. Jh. bestanden hier einige unabhängige Siedlungen. In den Jahren 1257–1263 verlieh der

Fürst Swantopolk II. der Siedlung von Handwerkern und Handelsleuten, also der späteren Rechtstadt, Stadtrech-

te. Anfang des 13. Jh. übernahm der Kreuzritterorden die Herrschaft über die Stadt. In der Zeit begann sich die

gegenwärtige Raumordnung zu entwickeln. Im nächsten Jahrhundert wurden viele für die Stadt wichtige Objekte

errichtet, z.B. die Marienkirche und das Rechtstädtische Rathaus.

Seit der zweiten Hälfte des 14. Jh. gehörte Danzig zur Hanse, was die internationale Schifffahrt und den großange-

legten Handel ermöglichte. Im. 15. Jh. bestand die Danziger Stadtanlage aus einigen getrennten Städten: der Recht-

stadt, der Altstadt, der Jungstadt und Hakelwerk. 1454 wurde Danzig wieder in den polnischen Staat eingegliedert

und erlangte neue Privilegien. In die Rechtstadt wurden dann benachbarte Orte eingegliedert. So entstand ein

einheitlicher Stadtorganismus. Dies stellte den Beginn der Entwicklung und Bereicherung von Danzig dar.

1793 überging die Stadt unter die preußische Herrschaft. Sie befreite sich davon erst in der Zwischenkriegszeit

des 20. Jh., als kraft des Versailler Vertrags die Freie Stadt Danzig geschaffen wurde. Die Schüsse in Richtung der

Halbinsel Westerplatte, die am 1. September 1939 abgegeben wurden, werden für den symbolischen Anfang des

Zweiten Weltkriegs gehalten. Er zog für die Stadt tragische Folgen hinter sich. Die Bebauung der Rechtstadt und

der Altstadt wurde fast komplett zerstört. Nach dem Kriegsende wurde der langwierige Prozess des Wiederaufbaus

aufgenommen, der bis heute andauert.

Eben hier entstand Anfang der 80. Jahre des 20. Jh. die Gewerkschaft Solidarität, die den Fall des Kommunismus in

Europa herbeiführte. Deswegen auch wird das sich dynamisch entwickelnde Danzig Stadt der Freiheit genannt. Ein

nächster bedeutender Impuls für schnelle Änderungen war die Veranstaltung der Europafußballmeisterschaften

2012. Das gegenwärtige Danzig verbindet die Vergangenheit mit der Moderne. Außer historischen Gebäuden, wie

der Artushof, das Goldene Tor oder das Rechtstädtische Rathaus, werden zu seinen Symbolen die neusten Projekte,

u.a. das Europäische Zentrum der Solidarität, das Danziger Shakespeare-Theater oder das Museum des Zweiten

Weltkriegs. Ich möchte Sie zu Spaziergängen über die Straßen von Danzig und zur Entdeckung seiner architektoni-

schen Landschaft einladen.



8

Förord

Gdańsk är residensstad i Pommern (pomorskie) län. Staden har över 460 000 invånare och ligger vid Östersjön.

Staden härstammar från 900-talet. Den utvecklades genom sitt gynnsamma läge vid floden Mottlau (Motława)

intill Weichsels (Wisłas) mynning i Gdańskbukten. Från början fanns här en liten handelsplats och ett fiskeläge

samt de lokala hertigarnas borg med en hamn. Mellan 900-talet och 1200-talet bestod Gdańsk av fler avskil-

da orter. Under åren 1257-1263 fick köpmännens och hantverkarnas ort, blivande ”Rättsstaden” (Rechtstadt),

stadsprivilegier från hertig Świętopełk II. I början av 1300-talet hamnade staden under Tyska Ordens styre. Det

var under denna period som stadskärnan erhöll sin nuvarande planläggning. Under följande århundrade restes

många viktiga byggnader i Gdańsk som Mariakyrkan och stadens gamla Rådhus.

Från och med andra delen av 1300-talet tillhörde staden Hanseförbundet vilket gjorde platsen till ett centrum för

internationell sjöfart och handel i större skala. Under 1400-talet bestod Gdańsk (Danzig) av flera avskilda städer:

”Rättsstaden”, Gamla Staden, Nya Staden och Osiek (Hakelwerk). År 1454 blev staden åter en del av Polen och

erhöll nya privilegier. Grannorterna införlivades till den äldsta staden och Gdańsk började utvecklas snabbt med

växande välstånd som följd.

År 1793 kom Gdańsk under preussisk kontroll medan mellan 1:a och 2:a världskriget bildades Fria staden Danzig

enligt villkoren i Versaillesfreden. Skotten som avlöstes mot halvön Westerplatte den 1 september 1939 anses

ofta som det symboliska utbrottet av 2:a världskriget. Kriget skulle visa sig ödesdigert för staden, bybyggelse i den

gamla stadskärnan förstördes nästan helt och hållet. Efter kriget började den mödasamma återuppbyggnaden

som pågår ännu idag.

I början av 80-talet såg staden uppkomsten av fackföreningen Solidaritet (Solidarność) som i förlängningen ledde

till kommunismens sönderfall i Europa. Därför kallas det snabbt växande Gdańsk för ”frihetens stad”. År 2012 stod

staden värd för EM i fotboll och det blev igen en impuls till snabba förändringar. Det nutida Gdańsk kombinerar

det förflutna med det moderna. Till stadens kännemärken tillhör förutom historiska byggnader som Artushof,

Gyllene Porten eller det gamla Rådhuset även de nyaste tillskotten, bl. a. Europeiska Solidaritetscentret, Gdańsks

Shakespeareteater eller Andra världskrigsmuseum. Ta en promenad genom Gdańsks gator och torg och upptäck

stadens spännande arkitektur!

1901-1902„Cremer & Wolffenstein” z Berlina


9

Introducción

Gdańsk es la capital del voivodato de Pomerania. Cuenta con más de 460 mil residentes. Se encuentra en el Mar

Báltico.

Los inicios de Gdansk se remontan al siglo IX. Su desarrollo se debió a su ubicación favorable en el río Motlawa, en

la desembocadura del río Vístula hasta el Golfo de Gdansk. En el área de la ciudad de hoy se desarrolló el centro

pesquero y mercantil. Era entonces un castillo con un puerto y la sede de un gobernante local. De X a XIII siglo en

este sitio había varios poblados independientes. En los años 1257-1263, el duque Svetopus II concedió derechos

de la ciudad a un poblado de artesanos y de comerciantes, es decir la ciudad principal. A principios del siglo XIII,

la ciudad fue tomada por la Orden Teutónica. En aquel momento, comenzó a desarrollarse la disposición espacial

actual. El próximo siglo fue el período de construcción de muchas edificaciones importantes de la ciudad, como

la Basílica de Santa María y el Ayuntamiento.

Desde la segunda mitad del siglo XIV, Gdansk perteneció a la Asociación de Ciudades Hanseáticas, que permitió

el transporte marítimo internacional y el comercio a gran escala. En el siglo XV, la comunidad de Gdańsk consistía

en varias ciudades distintas: Ciudad Principal, Ciudad Vieja, Ciudad Joven y Osiek. En 1454 Gdańsk fue incluido en

el estado polaco, ganando nuevos privilegios. Las ciudades vecinas se fundieron en la ciudad principal, formando

así un organismo urbano. Esto dio lugar al desarrollo dinámico y el enriquecimiento de Gdansk.

En 1793, la ciudad estaba bajo el dominio de Prusia. Fue liberado de él en el período de entreguerras del siglo XX

cuando el Tratado de Versalles creó la ciudad libre de Gdansk. Los disparos hechos en la península de Westerplat-

te el 1 de septiembre de 1939, son a menudo considerados como el simbólico inicio de la Segunda Guerra Mun-

dial, que para la ciudad resultó ser trágica. La urbanización de la Ciudad Principal y la Ciudad Vieja fue destruida

casi por completo. Después del final de la guerra, comenzó un arduo proceso de reconstrucción, que continúa

hasta hoy.

Fue aquí a principios de la década de 1980 que se formó el sindicato NSZZ Solidaridad, que dio lugar a la ruptura

del sistema comunista en Europa. Por lo tanto, Gdańsk, la ciudad que se desarrolla tan dinámicamente, se llama la

Ciudad de la Libertad. Otro gran impulso para un cambio rápido fue la organización del Campeonato Europeo de

Fútbol en 2012. Gdansk contemporáneo es una combinación de pasado y modernidad. Además de los edificios

históricos como Corte de Artus, la Puerta de Oro o el Ayuntamiento, en sus símbolos se convierten también los

últimos proyectos, entre otros, el Centro de Solidaridad Europea, el Teatro Shakespeare de Gdansk y el Museo

de la Segunda Guerra Mundial. Te animo a caminar por las calles de Gdańsk y explorar su paisaje arquitectónico.

10

ulica Długa

Długa (Long) StreetLanggasseLånga gatanCalle Dluga

XIIIXIX

1950–1953

12

Długa 46/47

Ratusz Głównego Miasta, obecnie Muzeum historyczne Miasta Gdańska

Town Hall of the Main Town, now the Historical Museum of the City of GdańskRathaus der Rechtstadt, gegenwärtig Historisches Museum der Stadt DanzigGdańsks gamla Rådhus, numera Gdańsks stadshistoriska museumAyuntamiento Principal de la Ciudad, en la actualidad, Museo Histórico de la Ciudad de Gdansk

I połowa XIV w.1379–1382

Heinrich Ungeradin

XV–XVII1946–1970

Kazimierz Macur

14

Długi Targ 44

Dwór Artusa, obecnie Muzeum historyczne Miasta Gdańska

Artus Court, now the Historical Museum of the City of GdańskArtushof, gegenwärtig Historisches Museum der Stadt DanzigArtushof, numera Gdańsks stadshistoriska museumCorte de Artus, en la actualidad, Museo Histórico de la Ciudad de Gdansk

1477–1481

15521616–1617

Abraham van den Blocke1949–1957

Zygmunt WiśniewskiBronisław Bukowski

Roman WielochKaziemierz Macur

Bałtyckim, a przez to także z przemysłem stocz niowym i ...!! 99 miejsc... · century, when...

Documents

Transcript of Bałtyckim, a przez to także z przemysłem stocz niowym i ...!! 99 miejsc... · century, when...