BARIERY RÓWNOUPRAWNIENIA PŁCI W SPORCIE

BARIERY RÓWNOUPRAWNIENIA PCI W SPORCIEwarsztatu badawczego „Socjologia sportu” w Instytucie
Socjologii UW w skadzie: Katarzyna Skóra, Klaudyna
Szankin, Ewa Szeptycka
2
WSTP
Raport powsta w oparciu o analiz danych zastanych i literatury przedmiotu. Skada si z
czterech podstawowych czci, omawiajcych:
Sytuacj kobiet w sporcie wyczynowym
Sytuacj kobiet w systemie sportowym
Dobre praktyki majce na celu popraw sytuacji kobiet w sporcie
Raport kocz wnioski i odpowiadajce im rekomendacje.
Wszelkie odnoniki bibliograficzne zostay umieszczone w tekcie. Dane szczególnie
interesujce z perspektywy analitycznej zostay zaznaczone w tabelach ótym kolorem.
METODOLOGIA
Analiz literatury przedmiotu.
Analiz danych zastanych (m.in. sprawozda zwizków sportowych)
dostarczonych przez MSiT.
przeprowadzanych dla Projektu Spoecznego 2012 (2012-2013) i Fundacji Rozwoju
Kultury Fizycznej (2013-2014).
Analiz stron internetowych wybranych zagranicznych organizacji zajmujcych
si sportem powszechnym i sportem kobiet.
Wyjanienie: W uzgodnieniu z Zamawiajcym zrezygnowano z przeprowadzania wywiadów z przedstawicielami
zwizków sportowych na rzecz poszerzenia zakresu powyej wymienionych analiz. Uwzgldniono przy tym
niewystarczajco satysfakcjonujce rezultaty posugiwania si t metod badawcz w trakcie sporzdzania
trzech poprzednich ekspertyz dla Ministerstwa Sportu i Turystyki (dot. dyskryminacji rasowej i etnicznej;
zjawiska korupcji w sporcie; narusze na tle fizycznym i psychicznym w sporcie), wynikajce w duej mierze z
utrudnionego kontaktu z przedstawicielami tyche zwizków. Uzgodniono te, e w ramach przyszej
wspópracy z MSiT Wykonawczyni udostpni do wgldu – za zgod autorów – prace magisterskie powstajce
pod jej opiek dotyczce sytuacji kobiet w sporcie, w ramach których wykorzystana zostanie analiza danych
jakociowych, w tym wywiadów indywidualnych.
3
SPORT KOBIET JAKO PRZEDMIOT BADA SPOECZNYCH
Badania nad sportem kobiet rozwijaj si prnie w obrbie socjologii sportu oraz w
obszarze studiów kobiecych w ramach gender studies (zwaszcza w pastwach, gdzie
wprowadzono instytucjonalne rozwizania majce zapobiega dyskryminacji kobiet w
sporcie, czyli w USA, Kanadzie, Australii i w Wielkiej Brytanii). Jak twierdz Tess Kay i Ruth
Jeanes w artykule Women, Sport and Gender Inequity (2007), dla badaczy szczególnie
interesujce s trzy kwestie:
w jaki sposób relacje pciowe uwidaczniaj si w obrbie sportu;
w jaki sposób sport wpywa na relacje midzy pciami;
w jaki sposób sport mona wykorzystywa do podwaania wspóczesnych
relacji midzypciowych.
Z bogatej literatury przedmiotu warto zwróci uwag na nastpujce pozycje:
Michael A. Messner, Taking the field: women, men, and sports (2002).
Eileen McDonagh, Laura Pappano, Playing with the Boys: Why Separate Is Not
Equal in Sports (2008).
Tess Kay, Ruth Jeanes, Women, Sport and Gender Inequity (2007).
W obrbie polskiej literatury przedmiotu warto zwróci uwag na nastpujce pozycje:
Maria Szymborska, Renata Woch, Sport kobiet w Polsce. Zaproszenie do
diagnozy (2012): omówienie podstawowych uwarunkowa i barier dotyczcych
sportu kobiet:
Honorata Jakubowska, Gra ciaem. Praktyki i dyskursy rónicowania pci w
sporcie (2014). Znakomita monografia dotyczca równoci pci i rónicy pciowej w
sporcie. Omawia szczegóowo literatur przedmiotu i przedstawia wyniki wasnych
bada empirycznych.
sporcie. Warto podkreli, e w anglojzycznych dokumentach politycznych i programowych
kadziony jest nacisk na fakt, e polityka równouprawnienia moe si opiera na dwóch
odmiennych koncepcjach równoci:
- Równo (equity) – proces sprawiedliwego alokowania zasobów, programów i moliwoci
podejmowania decyzji, bez jakiejkolwiek dyskryminacji pciowej… zajmowanie si
nierównowag w dostpie do korzyci dla kobiet i mczyzn. Pod uwag bierze si
zrónicowanie potrzeb i wadzy.
podejmowania decyzji, bez jakiejkolwiek dyskryminacji pciowej, zajmowanie si
nierównowag w dostpie do korzyci dla kobiet i mczyzn. Nacisk kadziony jest na brak
dyskryminacji.
Równo rozumiana jako equality to równo szans na wejciu; równo rozumiana jako
equity to zapewnienie penego dostpu do szans i korzyci, czyli równo rezultatów. W
odniesieniu do projektowania polityki sportowej mona odwoa si do stwierdzenia
„sprawiedliwie nie znaczy po równo”. Na przykad, zapewnienie wikszego wpywu kobiet
na funkcjonowanie organizacji i zwizków sportowych nie musi realizowa si za
porednictwem równej reprezentacji kobiet i mczyzn w zarzdach, lecz powinno polega
na sprawiedliwym uwzgldnianiu gosu kobiet przy podejmowaniu kluczowych decyzji.
(ródo: http://www.caaws.ca/gender-equity-101/what-is-gender-equity/)
KOBIETY W SPORCIE DLA WSZYSTKICH
Ponisze analizy zostay opracowane na podstawie:
raportów z bada przeprowadzonych przez Eurobarometr pod nazw „Sport i
aktywno fizyczna”. Porównano dane z 2009 r.
http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_334_en.pdf,
https://d1dmfej9n5lgmh.cloudfront.net/msport/article_attachments/attachments/1
http://ec.europa.eu/health/nutrition_physical_activity/docs/ebs_412_en.pdf.
raportu z bada GUS-u pt. „Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej w
2008 r.”
http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/kts_Uczestnictwo_pol_w_sporcie_w_2008r.pdf,
a take „Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej w 2012 r.”
http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/KTS_uczestnictwo_polakow_w_sporcie_2012.pd
f
POZIOM UCZESTNICTWA KOBIET W SPORCIE I AKTYWNOCI FIZYCZNEJ
W 2009 r. tylko 9% kobiet w Unii Europejskiej uprawiao regularnie aktywno fizyczn lub
sport (exercise1 or play sport).
1 “Pod pojciem “wicze” rozumiemy kad form aktywnoci fizycznej wykonywanej w kontekcie
sportowym lub w rodowisku sportowym, tak jak pywanie, wiczenie w centrum fitness lub klubie sportowym, bieganie w parku itp.” (By „exercise”, we mean any form of physical activity which you do in a sport context or sport-related setting, such as swimming , training in a fitness centre or sport club, running in the park, etc.), Eurobarometr 2014, s. 6.
Regularnie
Europa 9 7 28 30 20 16 43 47
15-24 8 8 42 47 26 20 24 24
25-39 7 6 33 35 26 19 34 39
40-54 10 7 29 29 22 22 39 44
55-69 11
ródo: Eurobarometr, Sport i aktywno fizyczna, 2009 i 2014.
Warto zauway, e:
odnotowano wród kobiet w przedziale wiekowym 55-69 lat (11%), najmniejszy
natomiast w przedziale 25-39 lat (7%) oraz wród kobiet powyej 70-go r. ycia (7%).
Im starsza kobieta, tym rzadziej angauje si w aktywno fizyczn lub sport: w grupie
kobiet modych (15-24) co czwarta respondentka zadeklarowaa, e nigdy nie uprawia
aktywnoci fizycznej lub sportu, w grupie 55-69 co druga, w grupie 70+ - siedem na
dziesi kobiet wskazao t odpowied.
W 2013 r. odsetek kobiet, które regularnie uczestnicz aktywnoci fizycznej lub w
sporcie spad do 7%. Wzrós te odsetek kobiet deklarujcych, e nigdy nie uprawiaj
aktywnoci fizycznej lub sportu. Nieco wzroso natomiast zainteresowanie
aktywnoci fizyczn, sportem uprawianymi od 3 do 4 razy w tygodniu (28% do 30%).
W 2013 r. spad te odsetek kobiet regularnie uczestniczcych w
pozasportowej/rekreacyjnej aktywnoci fizycznej (do których nale midzy innymi: jazda
na rowerze, ogrodnictwo, spacery czy taniec) z 27% w 2009 r. do 13% w 2013 r. Jest to
szczególnie zastanawiajce w kontekcie promocji zdrowego stylu ycia w mediach (równie
lifestylowych). Zmniejszy si take procent respondentek, które z pewn regularnoci bior
udzia w pozasportowej aktywnoci fizycznej. Alarmujce s dane dotyczce
nieuczestniczenia w pozasportowej aktywnoci fizycznej. W Europie odsetek kobiet, które
nigdy nie angauj si w aktywno fizyczn/rekreacyjn wzrós z 16% w 2009 r. do 34% w
2013 r. Warto zauway, e podobny spadek zainteresowania tego typu aktywnoci
odnotowano równie wród mczyzn (z 27% w 2009 r. na 16% w 2013 r.).
7
Regularnie
Europa 27 13 38 31 18 21 16 34
15-24 28 15 45 35 18 24 9 25
25-39 28 13 38 33 21 25 12 29
40-54 28 14 40 32 21 24 11 29
55-69 27
PORÓWNANIE UCZESTNICTWA KOBIET I MCZYZN W AKTYWNOCI FIZYCZNEJ LUB SPORCIE
Ponisza tabela przedstawia porównanie deklarowanego poziomu uczestnictwa w
aktywnoci fizycznej lub sporcie wród kobiet i mczyzn w Unii Europejskiej.
Uczestnictwo kobiet i mczyzn w aktywnoci fizycznej lub w sporcie w Europie w 2013 r. [w %]
Regularnie
Europa 7 9 30 36 16 18 47 37
15-24 8 15 47 59 20 13 24 13
25-39 6 9 35 42 19 23 39 26
40-54 7 8 29 32 22 22 44 38
55+ 8 8 21 22 10 14 61 56
ródo: Eurobarometr, Sport i aktywno fizyczna, 2014.
8
we wszystkich grupach wiekowych odsetek kobiet cakowicie nieaktywnych fizycznie
lub sportowo jest znacznie wikszy ni odsetek mczyzn nieaktywnych.
Najwiksze rónice zaznaczaj si w modszych grupach wiekowych (15-24 i 25-39
lat).
Warto te podkreli rónice w poziomie regularnej aktywnoci fizycznej lub
sportowej w grupie wiekowej 15-24 lata: regularnie wiczy 15% modych mczyzn i
tylko 8% modych kobiet.
Nieco mniejsze rónice wystpuj w odniesieniu do uczestnictwa kobiet i mczyzn w
pozasportowej aktywnoci fizycznej. W grupie wiekowej 15-24 lata w ogóle nie angauje si
w ni 25% kobiet i 16% mczyzn.
Uczestnictwo kobiet i mczyzn w pozasportowej aktywnoci fizycznej w 2013 r. [w %]
Regularnie Z pewn
regularnoci Rzadko Nigdy
Europa 13 16 31 35 21 22 34 26
15-24 15 19 35 40 24 24 25 16
25-39 13 15 33 37 25 28 29 20
40-54 14 18 32 35 24 22 29 25
55+ 12 15 28 31 16 17 42 36
Poniej przedstawiono równie porównanie zaangaowania w regularn aktywno fizyczn
lub sportow kobiet i mczyzn w Polsce na tle danych europejskich.
9
Regularne uczestnictwo w aktywnoci fizycznej lub w sporcie w Polsce i Europie w 2009 r. [w %]
Kobiety Mczyni
Rónice w aktywnoci fizycznej i sportowej midzy Polkami i Polakami s nieco mniejsze
ni midzy Europejkami i Europejczykami ogóem, ale wynika to przede wszystkim ze
znacznie mniejszej aktywnoci polskich mczyzn. Warto zauway – pamitajc, e mówimy
o bardzo niskim poziomie regularnej aktywnoci – co nastpuje:
Mode Polki (15-24 lata) s mniej aktywne fizycznie lub sportowo od modych
Polaków.
W pozostaych grupach wiekowych Polki s nieco bardziej aktywne ni Polacy.
MOTYWY UCZESTNICTWA W SPORCIE LUB W AKTYWNOCI FIZYCZNEJ
W badaniach Eurobarometru poruszono kwestie zwizane z tym, co motywuje kobiety do
uprawiania sportu lub aktywnoci fizycznej.
Motywy kobiet dotyczce uprawiania sportu lub aktywnoci fizycznej w Europie [w %]
% 15-24 25-39 40-54 55-69 70+
Poprawa stanu zdrowia 2009 63 53 62 64 67 68
2013 63 57 62 64 66
Poprawa kondycji 2009 41 43 40 43 40 36
2013 39 39 40 41 38
10
2013 35 34 40 37 30
Potrzeba zabawy 2009 27 39 28 27 23 22
2013 27 36 29 26 22
Kontrola masy ciaa 2009 26 29 29 30 24 15
2013 26 26 29 28 21
Poprawa sprawnoci fizycznej 2009 25 35 34 30 14 11
2013 22 23 24 22 20
Uzyskanie lepszego wygldu 2009 22 25 22 23 21 19
2013 24 37 31 22 13
Spdzanie czasu ze znajomymi 2009 19 27 18 17 19 15
2013 17 23 17 14 17 -
Przeciwdziaanie efektom starzenia
2013 17 4 10 16 28
ródo: Eurobarometr, Sport i aktywno fizyczna, 2009 i 2014. Pytanie wielokrotnego wyboru.
Warto zwróci uwag, e:
angaowania si w sport lub aktywno fizyczn.
Najwicej (63%) kobiet wskazao, e udzia w sporcie lub aktywnoci fizycznej
jest powodowany chci poprawy stanu zdrowia. Poprawa stanu zdrowia bya
bardzo istotna dla respondentek ze wszystkich grup wiekowych, podobnie,
cho w mniejszym stopniu, poprawa kondycji.
Potrzeba relaksu bya szczególnie wana dla kobiet aktywnych zawodowo
(25-54).
Kobiety w rednim wieku (40-54) czciej ni kobiety z innych grup wiekowych
wskazyway na potrzeb kontroli masy ciaa.
Kobiety starsze (55+) czciej deklaroway ch przeciwdziaania skutkom
starzenia za porednictwem sportu lub aktywnoci fizycznej.
11
uprawiania sportu lub aktywnoci fizycznej: kobiety czciej przekaday je
nad popraw sprawnoci fizycznej czy potrzeb relaksu. Dotyczyo to
zwaszcza kobiet w grupach 15-24 (wzrost znaczenia lepszego wygldu z 25
na 37%) i 25-39 (z 22 na 31%).
Ch polepszenia stanu zdrowia oraz przeciwdziaania efektom starzenia si
najczciej deklaroway kobiety w wieku 55+.
Potrzeba relaksu najczciej wskazywana bya w grupie 25-39 lat.
Warto te przyjrze si rónicom w motywacjach uprawiania sportu i aktywnoci fizycznej
midzy kobietami a mczyznami.
Motywy kobiet i mczyzn dotyczce uprawiania sportu lub aktywnoci fizycznej w Europie w 2013 r. [w %]
% 15-24 25-39 40-54 55+
57 62 64 66
40 41 38
Mczyni 41 52
40 38 38
Mczyni 37 35 41 40 33
Potrzeba zabawy Kobiety 27 36
29 26 22
Mczyni 33 49
35 31 24
Mczyni 26 20 24 26 21
Poprawa sprawnoci fizycznej Kobiety 22 23
24 22 20
Mczyni 26 39
29 23 19
Mczyni 22 39 26 19 10
Spdzanie czasu ze znajomymi Kobiety 17 23
17 14 17
W porównaniu z mczyznami:
Dla kobiet mniejsze znaczenie ni dla mczyzn – co uwidacznia si ze szczególn si
w grupie wiekowej 15-24 lata – maj: denie do poprawy kondycji, zabawowy aspekt
sportu, ch spdzania wspólnego czasu ze znajomymi i potrzeba poprawy
sprawnoci fizycznej. Ogóem nieco wiksze znaczenie ma dla nich potrzeba poprawy
wygldu, ale warto zauway, e w grupie wiekowej 15-24 czynnik ten jest nieco
waniejszy dla mczyzn.
W poniszej tabeli porównano natomiast deklarowane motywy uprawiania sportu wród
kobiet i mczyzn w Polsce na podstawie bada GUS z 2012 r.
Motywy uprawiania sportu i rekreacji ruchowej w 2012
Odsetek Kobiety Mczyni
Dla przyjemnoci, rozrywki 61,3 70,8
Dla utrzymania kondycji fizycznej oraz zachowania waciwej sylwetki 20,0 15,5
Ze wzgldu na spotkania ze znajomymi 3,9 4,2
Ze wzgldu na uprawianie sportu lub rekreacji ruchowej w przeszoci 0,8 0,9
ródo: GUS, Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej w 2012 r.
Warto zauway, e Polki rzadziej traktuj sport i aktywno fizyczn jako przyjemno lub
rozrywk oraz okazj do spotka z przyjaciómi, natomiast czciej – jako kwesti zdrowia,
utrzymania kondycji fizycznej i zachowania waciwej sylwetki. Znaczenie dla
deklarowanych motywacji ma równie stan cywilny: panny czciej podkrelay wag
spoecznego aspektu sportu ni kawalerowie.
13
Motywy uprawiania sportu i rekreacji ruchowej ze wzgldu na stan cywilny
P an
n a
K aw
al e
Dla utrzymania
kondycji fizycznej
oraz zachowania
waciwej sylwetki
Dla zdrowia, ze
Ze wzgldu na
Ze wzgldu na
Inne przyczyny 1,0 0,9 2,2 1,4 3,3 6,3 0,4 4,5
ródo: GUS, Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej w 2012 r.
BARIERY DLA UPRAWIANIA SPORTU LUB AKTYWNOCI FIZYCZNEJ
Badania Eurobarometru pokazuj, e najczciej wskazywan przyczyn niepodejmowania
regularnego uczestnictwa w sporcie przez by brak czasu (42%); nie odnotowano wikszych
rónic midzy deklaracjami kobiet i mczyzn. Na drugim miejscu wród barier uprawiania
sportu znalaza si niewystarczajca motywacja do wicze (21%). Dla kobiet czciej ni dla
mczyzn barier uczestnictwa w sporcie bya niepenosprawno/choroba.
14
Bariery uczestnictwa w sporcie w Europie w 2013 r. [w %]
Kobiety Mczyni
Boj si dozna obrae 5 5
Brak infrastruktury sportowej w miejscu zamieszkania 4 4
Brak kompana do wicze 4 3
Dyskryminacja przez innych uczestników 1 0
Warto przyjrze si rozkadowi odpowiedzi dotyczcych najwaniejszej bariery (brakowi
czasu) uprawiania sportu wród kobiet i mczyzn w Polsce i w Europie.
Brak czasu jako bariera uczestnictwa w sporcie wzgldem wieku kobiet i mczyzn w Polsce i w Europie w
2009 i 2013 r.
15-24 55 53 50 48 48 43
25-39 61 62 61 77 62 56
40-54 50 53 53 56 58 53
55-69/ (55+) 23 28 (21) 27 31 (21)
70+ 9 8 5 11
Wraz z wiekiem spada odsetek kobiet, które deklaruj brak czasu jako powód
nieuczestniczenia w sporcie, przy czym w grupie wiekowej 40-54 lata i 55-59 lat jest to mniej
wana bariera dla kobiet ni dla mczyzn; moe to wynika z faktu szybszej dezaktywizacji
zawodowej kobiet. Warto zauway, e w 2013 r. bariera braku czasu oscyluje na podobnym,
15
wysokim poziomie zarówno wród kobiet, jak i mczyzn w wieku powyej 40 lat.
Warto te porówna dane zebrane w ramach Eurobarometru z danymi zebranymi przez GUS
(pamitajc o innej metodologii zbierania danych i innej kafeterii odpowiedzi).
Przyczyny nieuczestniczenia kobiet w zajciach sportowych lub rekreacji ruchowej [w %]
Kobiety Mczyni
Stan zdrowia i przeciwwskazania lekarza 17,4 15,4
Brak zainteresowania, chci lub preferowanie wypoczynku biernego 18,1 19,4
Wzgldy finansowe 6,6 5,6
Wiek 17,9 10,4
Zmczenie 4,9 5,6
Brak organizatora zaj oraz obiektów w pobliu miejsca zamieszkania 4,5 5,1
Brak towarzystwa 1,1 0,7
Inne przyczyny 0,9 1,1
ródo: GUS, Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej 2012.
Dla kobiet nieco waniejsz barier ni dla mczyzn by stan zdrowia i wzgldy finansowe,
a zwaszcza wiek.
Warto zauway, e brak wolnego czasu oraz zmczenie odgryway najwiksz rol w
przypadku osób pozostajcych w zwizkach maeskich, co potwierdza tez o negatywnym
wpywie trudnoci z czeniem pracy, ycia rodzinnego i spoecznego na aktywno sportow
i fizyczn.
P an
n a
K aw
al e
ro zw
ie d
zi e
n i
Brak wolnego czasu 33,2 34,2 38,9 42,7 5,2 7,1 28,1 29,1
Brak zainteresowania,
Wzgldy finansowe 12,5 8,4 4,8 3,5 2,3 0,0 10,3 9,3
Stan zdrowia i
przeciwwskazania lekarza 11,7 12,5 15,0 16,1 30,3 33,0 17,2 17,1
Brak organizatora zaj
Wiek 3,4 2,3 11,6 11,7 49,8 42,3 6,9 9,9
Brak towarzystwa 1,9 1,7 1,2 0,4 0.2 2,2 0,7 0,0
Zmczenie 1,6 1,6 7,1 7,4 2,7 2,4 8,6 12,3
Inne przyczyny 1,3 1,6 0,4 0,6 0,6 1,1 1,0 0,7
ródo: GUS, Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej, 2012.
Zbiorczo bariery dla aktywnoci fizycznej i sportowej kobiet omówiono w dokumencie
Rady Europy Gender equality in sport:
POZIOM UMIEJTNOCI SPORTOWYCH WRÓD KOBIET I MCZYZN
Na podstawie bada GUS mona stwierdzi, e kobiety na ogó wykazuj si znacznie
niszymi umiejtnociami sportowymi ni mczyni. Porednio pozwala to wnioskowa o
poziomie aktywnoci sportowej oraz zainteresowaniu t aktywnoci.
Poziom umiejtnoci sportowych kobiet i mczyzn
Kobiety Mczyni
Gra w pik non 15,4 78,2
Koszykówka 27,9 45,5
Tenis stoowy 16,9 34,2
Narty, snowboard 11,8 20,0
Jazda konna 5,4 5,2
Jogging, nordic walking 19,5 13,4
Lekkoatletyka 9,9 15,2
Sporty walki 3,5 7,1
ródo: GUS 2012
rolkach/deskorolkach/wrotkach, taca, aerobiku/fitness/jogi/gimnastyki oraz nordic
KOBIETY W SPORCIE WYCZYNOWYM
Informacje dotyczce zawodniczek w polskim sporcie oparte s o analiz danych zastanych
(w tym sprawozda dostarczonych przez MSiT oraz raportów GUS) dotyczcych wszystkich
polskich zwizków sportowych.
sportowym organizowanym przez polskie zwizki sportowe wynosi ok. 12-14%. Warto
jednake zwróci uwag, e dyscyplin, która ma szczególny wpyw na rozkad procentowy
udziau kobiet i mczyzn w sporcie, jest pika nona. Z wyczeniem piki nonej kobiety
stanowiy ok. jednej trzeciej wszystkich zawodników. Zawodniczki grajce w pik non
stanowiy za jedynie 0,8%-2,8%. Warto take podkreli, e sport ten czciej uprawiaj
juniorki (1,2-5,3% ogóu zawodników) ni seniorki (0,5-1,1%).
Szczegóowy procentowy rozkad udziau kobiet w polskim sporcie przedstawia ponisza
tabela.
2006
Zawodniczki 13,4 15,4 13,7 14 13,9 11,8 11,4 11,8
Zawodniczki (bez piki nonej) 32,5 31,4 33,5 32,4 34,7 31,8 32,4 33
Seniorki 7,3 7,9 6,6 7,5 8,4 6,3 5,9 6,0
Seniorki (bez piki nonej) 20,6 20,2 21,7 21,2 25,5 19,5 20,1 19,2
Juniorki 17,6 23,4 21,7 20,2 20,0 15,4 15,7 15,0
Juniorki (bez piki nonej) 39,1 39,3 40,7 39,9 41,7 40,0 39,9 33,9
Zawodniczki piki nonej 1 2,8 0,8 1 1,2 1,5 1,8 2,1
Seniorki w pice nonej 0,5 1,1 0,6 0,5 0,7 0,7 0,9 0,8
Juniorki w pice nonej 1,4 5,3 1,2 1,5 1,9 2,2 2,6 2,6
ródo: KFT2_2013_TA – badanie statystyczne Polskich Zwizków Sportowych
19
UDZIA KOBIET W REPREZENTACJI POLSKI
Istotne rónice w udziale kobiet i mczyzn w sporcie kwalifikowanym moemy zauway
równie w udziale w reprezentacjach Polski. Analizie poddane zostao jedenacie zwizków
sportowych w odniesieniu do ogóu reprezentantów Polski.
W roku 2013 kobiety stanowiy 34,8% ogóu reprezentantów.
W dwóch Polskich Zwizkach Sportowych przewaay reprezentantki – by to Polski
Zwizek Gimnastyczny (61,8%) oraz Polski Zwizek Piki Siatkowej (52,3%).
Warto take zauway, e w ywiarstwie figurowym, koszykówce oraz szermierce
liczba reprezentantów obu pci bya zbliona (odpowiednio: 50%, 47,6% i 47,2%).
W pozostaych dyscyplinach w rozgrywkach na arenie midzynarodowej przewaaj
mczyni. Warto szczególnie podkreli, e Polski Zwizek Motorowy nie wystawi
do tej pory ani jednej zawodniczki – sporty motorowe (a zwaszcza uel) s sportami
typowo mskimi; zaledwie kilka kobiet w Polsce w ogóle posiada licencj ulow.
Podobnie ksztatuj si trendy na caym wiecie; co prawda zawody w tej dyscyplinie,
zarówno na szczeblu krajowym, jak i midzynarodowym, nie wykluczaj udziau
kobiet, ale jedynie w pojedynczych przypadkach zdarza si, e kobiety w ogóle
startuj w tej rywalizacji.
Szczegóowy procentowy rozkad udziau kobiet i mczyzn w reprezentacji Polski
przedstawia ponisza tabela.
Kobiety Mczyni Kobiety [%]
Polski Zwizek ywiarstwa Figurowego 11 11 50
Polski Zwizek Motorowy 0 109 0
Polski Zwizek Piki Siatkowej 112 102 52,3
Polski Zwizek Koszykówki 78 86 47,6
Polski Zwizek Gimnastyczny 34 21 61,8 2
Polski Zwizek Piki Nonej 118 454 20,6
Polski Zwizek Pywacki 78 136 36,4
Polski Zwizek Rugby 26 130 16,7
Polski Zwizek Szermierczy 43 48 47,2
Polski Zwizek Zapaniczy 45 88 33,8 3
Polski Zwizek eglarski 56 83 40,3
2 Warto podkreli, e na igrzyskach olimpijskich kobiety rywalizuj w czterech konkurencjach, mczyni za –
w szeciu. 3 W zapasach kobiety rywalizuj jedynie w stylu klasycznym, mczyni za równie w stylu wolnym.
20
KOBIETY W POLSKICH KLUBACH I ZWIZKACH SPORTOWYCH
Na podstawie analiz GUS moemy przeledzi stopniowe zwikszanie si liczby osób
wiczcych w klubach sportowych w cigu ostatnich pidziesiciu lat – od 247,2 tysicy w
1960 roku do 567,4 tysicy w 2012 r. Procentowy udzia kobiet wród wiczcych w klubach
sportowych na przestrzeni lat utrzymywa si na zblionym poziomie – od 16% w 1960 r.
do 16.5% w 2012 r.
Szczegóowe dane na ten temat przedstawia ponisza tabela.
Podstawowe informacje o klubach sportowych
1960 1970 1980 1990 2000 2004 2008 2010 2012
Osoby wiczce w klubach
247,2 349,1 324,4 282,6 383,3 414,0 502,9 507,9 567,4
W tym kobiety 39,6 64,1 65,3 49,3 66,8 66,0 84,0 83,8 93,6
Udzia kobiet (%) 16,0 18,4 20,1 17,4 17,4 15,9 16,7 16,5 16,5
ródo: KTS - Kultura fizyczna w Polsce 2008-2010,2011 i 2012, GUS
Warto zwróci uwag, e w zalenoci od typu klubu zmienia si take procentowy udzia
kobiet i dziewczt w ich skadach.
Najwikszy odnotowa mona w SZS – w roku 2012 stanowiy one 43% ogóu
wiczcych. T sam tendencj moemy zauway równie wród modziey do 18
roku ycia – dziewczta stanowiy 42,3% wiczcej modziey.
Podobnie przedstawiaj si dane dla AZS – w 2012 roku kobiety stanowiy 40,8%
ogóu wiczcych. Procentowy udzia trenujcych w klubie dziewczt równie by
zbliony do wyniku SZS – stanowiy one 42,5% modziey.
W odrónieniu do powyszych, LZS stanowi zrzeszenia zmaskulinizowane – wedug
danych za 2012 rok kobiety stanowiy zaledwie 6,9% wiczcych w klubie,
dziewczta za 9,8% trenujcej modziey.
Szczegóowe dane dotyczce czonków klubów i wiczcych w poszczególnych typach
zrzesze przedstawia ponisza tabela.
POLSKA Kluby Sekcje Czonkowie
SZS 108 250 12021 11886 4910 41,3 10974 4638 42,3
AZS 82 681 22375 18157 7414 40,8 4994 2123 42,5
LZS 2508 3429 141823 136063 9330 6,9 73070 7152 9,8
ródo: KTS - Kultura fizyczna w Polsce 2008-2010 i 2011 i 2012, GUS.
21
UDZIA KOBIET W SEKCJACH SPORTOWYCH
Istotny dla niniejszego raportu jest równie procentowy udzia kobiet i mczyzn w
poszczególnych sekcjach sportowych; analizie poddanych zostao jedenacie dyscyplin w
odniesieniu do ogóu sportów. Kobiety w 2012 roku stanowiy 16,5% wiczcych w
sekcjach, za juniorki – 19,4% wiczcej modziey. Zdecydowan przewag w liczbie kobiet
do liczby mczyzn zauway mona przede wszystkim wród osób wiczcych w sekcji
gimnastycznej. W 2012 roku kobiety stanowiy 71% teje; podobnie rozkada si procentowy
udzia wród modziey, gdzie 73,2% stanowi juniorki.
Sporty, w których procentowy udzia kobiet i mczyzn jest zbliony, to przede
wszystkim lekkoatletyka, szermierka i pika siatkowa (odpowiednio: 42,2%, 42,4% i
42,9% wiczcych w sekcji kobiet). Wród modziey rozkad procentowy jest jeszcze
bardziej wyrównany: juniorki w sekcjach lekkoatletycznych stanowi 47,1%, w
szermierce – 43,8%, za w sekcjach piki siatkowej – 52,5%.
Okoo jedn trzeci trenujcych w sekcji zawodników kobiety stanowi w
eglarstwie (odpowiednio 26,4% kobiet i 34,1% juniorek), koszykówce (28,0% i
30,8%) i pice rcznej (30,45 i 31,8%).
Co ciekawe, najmniejszy udzia kobiet nie przypada na sekcj sportów
motorowych – w 2013 roku odnotowa mona byo 8,7% kobiet i 6,4% juniorek; pod
wzgldem procentowego udziau kobiet w sekcjach sportowych najbardziej wyrónia
si pika nona. W ubiegym roku kobiety stanowiy jedynie 2% ogóu wiczcych, za
juniorki – 2,3%.
Szczegóowy rozkad obrazujcy udzia kobiet i mczyzn w sekcjach sportowych przedstawia
ponisza tabela.
Sekcje sportowe i wiczcy w sekcjach wedug rodzajów sportów (wybrane dyscypliny)
Sekcje wiczcy
2010 10876 507935 83847 16.5 302116 58228 19.3
2012 11821 567411 93590 16.5 338350 65477 19.4
2008 Gimnastyka 33 1695 1019 60.1 1490 912 61.2
2010 30 1090 734 67.3 953 658 69.0
2012 40 1763 1251 71.0 1662 1216 73.2
2008 Koszykówka 331 13789 4071 29.5 10105 3406 33.7
2010 324 13896 3792 27.3 10538 3070 29.1
2012 333 15857 4440 28.0 11892 3657 30.8
2008 Lekkoatletyka 374 17049 7149 41.9 12927 5841 45.2
2010 360 15252 6628 43.5 11122 5242 47.1
2012 358 14910 6297 42.2 10309 4866 47.2
2008 Pika nona 4249 243716 4344 1.8 150906 3274 2.2
2010 4351 245881 4111 1.7 146529 2875 2.0
22
2008 Pika rczna 192 10532 3415 32.4 8409 2818 33.5
2010 175 10637 3524 33.1 8231 2832 34.4
2012 161 10945 3329 30.4 8423 2675 31.8
2008 Pika
2010 781 25902 10722 41.4 16373 8265 50.5
2012 785 27248 11676 42.9 16889 8862 52.5
2008 Sport
2010 124 4380 430 9.8 720 29 4.0
2012 169 4446 389 8.7 919 59 6.4
2008 Szermierka 37 1878 796 42.4 1523 676 44.4
2010 35 1846 734 39.8 1506 622 41.3
2012 47 2606 1104 42.4 2127 931 43.8
2008 Zapasy 88 4637 743 16.0 3922 642 16.4
2010 99 4577 826 18.0 3936 699 17.8
2012 98 4323 819 18.9 3629 736 20.3
2008 eglarstwo 184 8040 1715 21.3 2849 886 31.1
2010 154 6713 1949 29.0 2862 986 34.5
2012 159 5280 1394 26.4 2211 754 34.1
ródo: KTS - Kultura fizyczna w Polsce 2008-2010 i 2011 i 2012, GUS
CZONKINIE KADRY NARODOWEJ W ZWIZKACH SPORTOWYCH
Jeli chodzi o czonkostwo w polskiej kadrze narodowej w ostatnich latach,
procentowy udzia kobiet wynosi okoo 36-38%; w roku 2012 kobiety stanowiy
36,1% czonków kadry narodowej. Analogicznie przedstawia si sytuacja juniorek
(38,3- 43,2%).
Polski Zwizek Gimnastyczny w roku 2007 zgosi 17 czonków kadry narodowej, z
czego 70,6% stanowiy kobiety. W roku 2012 byo to ju 97 osób, w tym 58,8% kobiet.
W Polskim Zwizku Koszykówki procentowy udzia kobiet i mczyzn wród czonków
kadry narodowej by bardzo zbliony – w roku 2007 stanowiy one dokadnie poow
kadry, za w 2012 – 49,8%.
Udzia kobiet w kadrze narodowej w lekkiej atletyce stopniowo mala – w 2007 roku
kobiety stanowiy 47,2% kadry, za w 2012 zaledwie 39,3%. W Polskim Zwizku
Motorowym prawie wszyscy czonkowie kadry narodowej to mczyni – w 2007 i
2012 roku liczya ona zaledwie 3 kobiety (procentowy ich udzia to odpowiednio 3,4%
i 2,8%).Warto przy tym zauway, e w sporcie motorowej nie ma odrbnej
rywalizacji kobiet i mczyzn. Czonkinie kadry narodowej w pice nonej w roku 2012
stanowiy 23,5% - zdecydowanie mniej, ni w latach ubiegych (od 38,2% w roku 2007
a do 40,8% w roku 2009). Polski Zwizek Piki Siatkowej wykazuje zgoa inn
tendencj – procentowy udzia kobiet w kadrze narodowej jest bardzo zbliony do
23
udziau mczyzn. W 2010 r. kobiety stanowiy 62,8% kadry, w 2012 za – 53,6%.
Nieco mniej kobiet reprezentuje Polski Zwizek Pywacki – od 2007 ich procentowy
udzia w kadrze narodowej zmienia si nieznacznie – w 2012 r. wynosi 44%. Kadra
narodowa w rugby w 2012 roku odnotowaa najwyszy na przestrzeni ostatnich lat
odsetek kobiet – 20%. Warto jednake podkreli, e Polska nie posiada kadry
narodowej juniorek w tej dyscyplinie.
Procentowy udzia kobiet w kadrze narodowej w szermierce od roku 2007
stopniowo wzrasta – w roku 2012 dokadnie poow kadry stanowiy kobiety.
Ciekaw tendencj zaobserwowa mona take w Polskim Zwizku Zapaniczym – w
roku 2008 kobiety stanowiy ponad 3/4 kadry narodowej, w roku 2012 za zaledwie
1/4. Kadra narodowa w eglarstwie z roku na rok zwiksza procentowy udzia kobiet
– w roku 2012 stanowi on 43,8%. Kadra narodowa w pice rcznej z kolei od trzech
lat utrzymuje si na identycznym poziomie – mska i eska cz kadry jest
równoliczna.
Szczegóowe dane na temat procentowego udziau kobiet w kadrze narodowej polskich
zwizków sportowych przedstawia ponisza tabela.
Czonkowie kadry narodowej w polskich zwizkach sportowych (wybrane dyscypliny)
Ogóem W tym
2008 7798 3021 38.7 4315 1864 43.2
2009 7936 3018 38.0 4364 1821 41.7
2010 8560 3267 38.2 4665 1866 40.0
2011 7527 2824 37.5 3844 1595 41.5
2012 7695 2776 36.1 3798 1453 38.3
2007 P. Z. Gimnastyczny 17 12 70.6 0 0 0.0
2008 88 58 65.9 52 32 61.5
2009 46 30 65.2 26 20 76.9
2010 86 56 65.1 42 32 76.2
2011 91 51 56.0 49 29 59.2
2012 97 57 58.8 56 36 64.3
2007 P. Z. Koszykówki 64 32 50.0 32 16 50.0
2008 170 85 50.0 112 55 49.1
2009 151 78 51.7 110 53 48.2
2010 146 76 52.1 107 56 52.3
2011 218 111 50.9 163 84 51.5
2012 207 103 49.8 160 80 50.0
2007 P. Z. Lekkiej Atletyki 229 108 47.2 95 43 45.3
2008 239 116 48.5 99 48 48.5
2009 216 79 36.6 89 27 30.3
2010 213 96 45.1 57 26 45.6
2011 198 91 46.0 73 39 53.4
24
2007 P. Z. Motorowy 89 3 3.4 44 0 0.0
2008 95 1 1.1 50 0 0.0
2009 100 2 2.0 35 1 2.9
2010 115 4 3.5 37 2 5.4
2011 102 3 2.9 22 2 9.1
2012 107 3 2.8 26 2 7.7
2007 P. Z. Piki Nonej 314 120 38.2 230 90 39.1
2008 354 120 33.9 270 90 33.3
2009 419 171 40.8 316 125 39.6
2010 407 163 40.0 304 131 43.1
2011 314 104 33.1 184 75 40.8
2012 455 107 23.5 313 79 25.2
2007 P. Z. Piki Siatkowej 282 142 50.4 154 77 50.0
2008 316 153 48.4 197 100 50.8
2009 319 154 48.3 199 101 50.8
2010 470 295 62.8 199 96 48.2
2011 198 104 52.5 151 81 53.6
2012 168 90 53.6 102 52 51.0
2007 P. Z. Pywacki 354 152 42.9 280 126 45.0
2008 514 238 46.3 428 200 46.7
2009 649 284 43.8 533 238 44.7
2010 635 300 47.2 490 238 48.6
2011 115 47 40.9 51 26 51.0
2012 184 81 44.0 94 45 47.9
2007 P. Z. Rugby 112 15 13.4 35 0 0.0
2008 147 15 10.2 60 0 0.0
2009 146 23 15.8 62 0 0.0
2010 146 23 15.8 64 0 0.0
2011 145 20 13.8 35 0 0.0
2012 115 23 20.0 38 0 0.0
2007 P. Z. Szermierczy 78 36 46.2 52 25 48.1
2008 78 37 47.4 52 25 48.1
2009 101 47 46.5 59 26 44.1
2010 100 49 49.0 55 25 45.5
2011 180 94 52.2 145 74 51.0
2012 96 48 50.0 49 24 49.0
2007 P. Z. Zapaniczy 110 34 30.9 84 28 33.3
2008 353 272 77.1 315 260 82.5
2009 357 264 73.9 312 249 79.8
2010 426 146 34.3 312 115 36.9
2011 155 50 32.3 80 24 30.0
2012 375 95 25.3 269 71 26.4
2007 P. Z. eglarski 156 53 34.0 106 38 35.8
2008 177 61 34.5 89 32 36.0
2009 182 68 37.4 90 33 36.7
2010 154 62 40.3 106 48 45.3
25
2007 Zwizek Piki Rcznej w
Polsce
2008 242 113 46.7 161 71 44.1
2009 168 84 50.0 126 63 50.0
2010 168 84 50.0 126 63 50.0
2011 168 84 50.0 126 63 50.0
2012 168 84 50.0 126 63 50.0
DZIEWCZTA W SZKOACH SPORTOWYCH I UCZNIOWSKICH KLUBACH SPORTOWYCH
Warto zwróci take uwag na czonków Uczniowskich Klubów Sportowych. W roku 2008
dziewczta stanowiy 39,4% wiczcej w nich modziey. W kolejnych latach udzia
procentowy dziewczt nieznacznie, lecz stopniowo, si zmniejsza – w roku 2012 byo to ju
28,3%. Szczegóowe dane na ten temat przedstawia ponisza tabela.
Sekcje, czonkowie i wiczcy w Uczniowskich Klubach Sportowych
Rok Kluby
2008 6853 17427 420743 401496 153506 38.2 354830 139941 39.4
2010 6297 14869 375471 365151 136894 37.5 319710 124498 38.9
2012 6370 13721 361979 354577 131028 37.0 307190 117708 38.3
Interesujcym zagadnieniem s take szkoy sportowe. W 2008 roku w Polsce dziaay 164
takie szkoy; ich liczba stopniowo malaa i w 2012 roku byo ich ju tylko 127. Prawie poow
uczniów tyche szkó stanowi dziewczta (45,9% w roku 2012). Ich udzia procentowy wród
ogóu uczniów nieznacznie zmienia si w zalenoci od rodzaju szkoy; w roku 2012
dziewczta stanowiy 46,9% uczniów sportowych szkó podstawowych i 44,2%
gimnazjalistów. W sportowych szkoach gimnazjalnych uczyo si 47,6% dziewczt. Na
niekorzy dziewczt wyróniaj si jedynie szkoy mistrzostwa sportowego – w roku 2012
uczyo si ich tam jedynie 37,4%. Moemy zauway wic tendencj, e im bardziej
„wyczynowy” charakter szkoy, tym mniej uczy si w niej dziewczt. Szczegóowy udzia
dziewczt w szkoach sportowych przedstawia ponisza tabela.
26
2010 124 47153 21392 45.4
2011 116 43175 19390 44.9
2012 127 47675 21893 45.9
2008 Szkoy podstawowe 65 31452 14923 47.4
2010 53 25465 11876 46.6
2011 49 23521 10939 46.5
2012 53 25978 12173 46.9
2008 Gimnazja 81 24827 11241 45.3
2010 61 18114 7870 43.4
2011 58 17233 7436 43.1
2012 62 18002 7963 44.2
2008 Szkoy
2008 Szkoy mistrzostwa
2010 68 6087 2213 36.4
2011 72 7170 2373 33.1
2012 77 7492 2801 37.4
27
W tej czci raportu przedstawiono przegld regulacji dotyczcych równego traktowania
kobiet i mczyzn w sporcie w wybranych polskich zwizkach sportowych. W przypadku
wikszoci wyszczególnionych w tabeli organizacji sportowych przeanalizowano statut oraz
regulamin dyscyplinarny. W trzech przypadkach przeanalizowano jedynie statut (regulamin
dyscyplinarny by niedostpny na stronie internetowej danego zwizku). W przypadku
Polskiego Komitetu Olimpijskiego przeanalizowano statut oraz Kart Olimpijsk
Midzynarodowego Komitetu Olimpijskiego4.
Kady zestaw regulacji zosta przeanalizowany pod ktem odpowiedzi na trzy pytania:
czy dokumenty zawieraj regulacje antydyskryminacyjne (jasno wyraony zakaz
dyskryminacji ze wzgldu na pe, zakaz molestowania seksualnego etc.);
czy z dokumentów wynika jasno, do jakich instytucji i/lub osób mone odwoa si
ofiara naduy (czy w zwizkach s powoywani na przykad rzecznicy lub Komisje ds.
równego taktowania);
czy w dokumencie opisano dobre praktyki majce na celu wyrównywanie szans
kobiet i mczyzn w sporcie.
Przegld regulacji polskich zwizków sportowych
Czy w dokumentach s
NIE NIE NIE
4 PKOl, na mocy statutu, stosuje si do postanowie Karty Olimpijskiej MKOl. Karta Olimpijska MKOl jest
opublikowana na stronie internetowej PKOl obok statutu tej organizacji – w zakadce „Akty prawne”. Jest ona przetumaczona na jzyk polski.
28
Figurowego
Polski Zwizek
Polski Zwizek
ywiarstwa Szybkiego*
zwizków sportowych. * Analiza uwzgldnia jedynie statut zwizku. Regulamin dyscyplinarny nie zosta
opublikowany na stronie internetowej. ** Na stronie zwizku nie opublikowano ani statutu ani regulaminu
29
publicznie (dostp zahasowany).
Sporód dwudziestu analizowanych zestawów dokumentów jedynie trzy (Polski Komitet
Olimpijski, Polski Zwizek Piki Nonej oraz Polski Zwizek Hokeja na Trawie) zawieray
zapis o zakazie dyskryminacji ze wzgldu na pe:
„§ 2. Jakakolwiek dyskryminacja kraju, jednostki lub grupy osób w zwizku z organizacj lub uprawianiem sportu piki nonej ze wzgldów etnicznych, pci, jzyka, religii, przekona politycznych lub innego powodu jest wyranie zabroniona pod grob zastosowania sankcji dyscyplinarnych, w tym zawieszenia lub wykluczenia ze Zwizku" (Statut PZPN, Art. 7.)
„§ 1. Za prezentowanie treci o charakterze pogardliwym, raco nieetycznym, pochwalajcych terroryzm, przestpczo, przemoc, odwoujcych si do zbrodniczych ideologii, treci politycznych, treci o charakterze dyskryminacyjnym, w szczególnoci odnoszcych si do rasy, koloru skóry, jzyka, religii bd pochodzenia, za wznoszenie okrzyków lub popenienie innego aktu o takim charakterze w czasie, bezporednio przed lub po meczu, wymierza si kary:"(Regulamin Dyscyplinarny PZPN, Art. 67)
„3. Jakakolwiek dyskryminacja kraju, jednostki lub grupy osób w zwizku z organizacj lub uprawianiem sportu hokeja na trawie ze wzgldów etnicznych, rasowych, pci, jzyka, religii, przekona politycznych lub innego powodu jest zabroniona pod grob zastosowania sankcji dyscyplinarnych.”(Statut PZHT, § 6)
Podobn analiz przeprowadzili w 2013 roku Zbigniew Dziubiski i Natalia Organista (Gender
inequalities in Polish and international sports organizations, w: Baltic Journal of Health and
Physical Activity, Vol. 5, No. 4, Gdask 2013). Analizujc dokumenty szeciu polskich i szeciu
midzynarodowych organizacji sportowych (z dziedzin takich, jak pika nona, koszykówka,
boks, hokej na lodzie, gimnastyka oraz lekka atletyka), odpowiadali na pytania m.in. o to, czy
w oficjalnych dokumentach danej organizacji wyraono zakaz dyskryminacji ze wzgldu na
pe oraz zakaz molestowania seksualnego.
Regulacje wybranych organizacji sportowych odnoszce si do pci
Nazwa organizacji Zakaz dyskryminacji ze wzgldu na
pe
30
statutach lub innych oficjalnych dokumentach zapis o zakazie dyskryminacji ze wzgldu na
pe, a pi z nich take zapis o zakazie molestowania seksualnego. Sporód polskich
organizacji tylko jedna (PZPN) w swoich dokumentach wyrazia sprzeciw wobec zachowa
dyskryminujcych. W adnym z analizowanych przez Dziubiskiego i Organist
dokumentów polskich zwizków sportowych nie poruszono kwestii molestowania
seksualnego.
Polskiego Zwizku ywiarstwa Figurowego, zakaz dyskryminacji ze wzgldu na pe zosta
wyraony w sposób poredni – w regulaminach dyscyplinarnych pojawiy si odwoania do
midzynarodowych przepisów danej dyscypliny sportowej:
„1. Odpowiedzialno dyscyplinarna w sporcie gimnastycznym ponoszona jest za naruszenie postanowie Statutu Polskiego Zwizku Gimnastycznego, regulaminów i innych przepisów obowizujcych w tym sporcie, w tym przepisów Kodeku dyscyplinarnego FederationInternationale de Gymnastique, Union Europeenne de Gymnastique, a take uchwa zarzdze i decyzji wydanych przez uprawnione organy Zwizku.”(Regulamin Dyscyplinarny PZG, § 2.)
„1. Odpowiedzialno dyscyplinarna w ywiarstwie figurowym ponoszona jest za naruszenie postanowie Statutu Polskiego Zwizku ywiarstwa Figurowego, regulaminów i innych przepisów obowizujcych w tym sporcie, w tym przepisów Midzynarodowego Zwizku ywiarskiego (ISU), a take uchwa, zarzdze i decyzji wydanych przez uprawnione organy PZF.”(Regulamin Dyscyplinarny PZF, § 2)
Zarówno Midzynarodowy Zwizek ywiarski, jak i Midzynarodowa Federacja
Gimnastyczna w swoich kodeksach etyki potpiaj molestowanie seksualne i/lub
dyskryminacj ze wzgldu na pe:
„Fair play is defined as much more than playing within the rules. It incorporates the concepts of friendship, respect for others and sportsmanship. Sports ethics is defined as a way of thinking, not just a way of behaving. It incorporates issues concerned with the elimination of cheating, the use of unfair strategies whilst respecting the rules, doping, misuse of nutritional supplements, violence (both physical and verbal), sexual harassment and abuse of children, young people and women, trafficking in young sportspeople, discrimination, exploitation, unequal opportunities, excessive commercialisation and corruption.”(ISU Code of Ethics, punkt 4 b.)
“2. Discrimination of any kind is not permitted amongst the participants, with respect to race, sex, religion, ethnicity, philosophical or political belief, or family status.”
(CODE of ETHICS FédérationInternationale de Gymnastique punkt A 2.)
Teoretycznie wic czonkowie PZF i PZG zobowizani s pod grob sankcji dyscyplinarnych
do przestrzegania zakazu dyskryminacji ze wzgldu na pe. W praktyce jednak kodeksy
etyczne midzynarodowych organizacji nie s dostpne na stronach internetowych
polskich zwizków sportowych obok statutów i regulaminów dyscyplinarnych tych
zwizków. W takiej sytuacji trudno powiedzie, by dokumenty polskich i midzynarodowych
organizacji tworzyy spójny zestaw aktów prawnych sucy jako podstawa dochodzenia
roszcze przez osoby, które dowiadczyy dyskryminacji lub molestowania seksualnego.
Oznacza to, e ci czonkowie zwizku, którym zaley dochodzeniu swoich praw, musz na
wasn rk znale przepisy organizacji midzynarodowych i przetumaczy je na jzyk
31
polski (Warto jednak zauway, e na przykad na stronie Midzynarodowego Zwizku
Gimnastycznego kluczowe dokumenty dostpne s do pobrania w dwóch lub trzech
wersjach jzykowych (http://www.fig-gymnastics.com/site/page/view?id=379). Osoba
potencjalnie pokrzywdzona ma wic utrudniony dostp do aktów prawnych, co moe
demotywowa do dochodzenia swoich praw, a take do dalszego uczestnictwa w aktywnoci
sportowej.
Wyjtek stanowi w tym przypadku PKOl. W statucie tej organizacji zawarto zapis o
koniecznoci stosowania si do przepisów Midzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, które
zostay przetumaczone na jzyk polski i opublikowane na stronie internetowej PKOl.
„2. PKOl stosuje si do postanowie Karty olimpijskiej, uchwalonej przez Midzynarodowy Komitet Olimpijski, zwany dalej w skrócie „MKOl”.” (Statut PKOl, Art. 2., punkt 2.)
„2. Uprawianie sportu jest prawem czowieka. Kady musi mie moliwo uprawiania sportu bez jakiejkolwiek dyskryminacji, a w duchu olimpijskim, co wymaga wzajemnego zrozumienia w duchu przyjani, solidarnoci i fair play. (…)
6. Kada forma dyskryminacji w stosunku do kraju lub osoby ze wzgldu na ras, wyznanie religijne, pogldy polityczne, pe lub z jakiegokolwiek innego wzgldu, jest niemoliwa do pogodzenia z przynalenoci do Ruchu Olimpijskiego.” (Karta Olimpijska MKOl, Fundamentalne zasady olimpizmu)
Akty prawne opublikowane w ten sposób stanowi kompletny zestaw dokumentów i s
atwo dostpne dla odbiorców.
Zbigniew Dziubiski i Natalia Organista zwracaj uwag, e na stronach internetowych
polskich zwizków sportowych nie ma kodeksów etycznych. „Istnieje znaczca rónica
midzy polskimi a midzynarodowymi organizacjami w kwestii nacisku kadzionego na opis
wartoci motywujcych ich dziaanie. Kodeksy etyczne wszystkich przebadanych organizacji
kad nacisk na wzajemne relacje midzy zawodnikami, trenerami i aktywistami. Pierwsza
cz kodeksu zawsze zawiera wyjanienie, dlaczego te a nie inne wartoci zostay
uwzgldnione. Kilkukrotnie podkrela si w nich kwesti solidarnoci i równoci. Tymczasem
na stronach internetowych polskich zwizków sportowych brakuje kodeksów etycznych. S
za to regulacje dyscyplinarne i sportowe, które reguluj kwestie transferów i licencji. Nawet
regulacje dotyczce rywalizacji (PZ Kosz) nie ujmuj kwestii zachowania trenerów i
zawodników, lecz jedynie kwestie czonkostwa w klubie. W adnej z regulacji nie zostay
poruszone kwestie narusze na tle pciowym: molestowanie seksualne, seksizm,
dyskryminacja na tle pciowym” (Dziubiski, Organista 2013: 295).
Trzeba zauway take, e w adnym z analizowanych dokumentów nie pojawi si spis
dobrych praktyk (lub odwoanie do takiego spisu) majcych na celu wyeliminowanie
dyskryminacji ze wzgldu na pe, edukacj równociow albo promowanie sportu kobiet.
Podsumowujc, jedynie dwa sporód szesnastu analizowanych polskich zwizków
sportowych (PZPN i PZHT) w oficjalnych dokumentach wyraziy sprzeciw wobec
dyskryminacji ze wzgldu na pe. Instytucj, do której mona odwoa si w razie naduy
32
jest w obu przypadkach komisja dyscyplinarna. W adnym ze zwizków nie powoano do
rozpatrywania spraw naduy ze wzgldu na pe oddzielnej instytucji – komisji czy rzecznika
ds. równego traktowania. adna z organizacji nie opisaa dobrych praktyk majcych na celu
wyeliminowanie nierównoci nierównoci kobiet i mczyzn w sporcie.
W polskich zwizkach sportowych, zdaniem Dziubiskiego i Organisty, brakuje
wiadomoci, e dyskryminacja kobiet w sporcie jest problemem. Polskie zwizki nie
dostrzegaj koniecznoci wprowadzenia zmian w tym obszarze (Dziubiski, Organista 2013:
298).
Obecnie regulacje polskich zwizków sportowych s pozornie „neutralne pciowo”,
to znaczy s formuowane w taki sposób, jakby wszyscy zawodnicy byli tej samej pci i
wszyscy mieli takie same dowiadczenia yciowe.
Jak pisze Honorata Jakubowska, wane, zwaszcza w kontekcie sportu, jest
zwrócenie uwagi na to, e „(…) bezwyjtkowe równe traktowanie wszystkich osób
moe by dyskryminujce. W odniesieniu do rynku pracy równe traktowanie
pracowników we wszystkich sytuacjach mogoby oznacza wanie dyskryminacj, nie
uwzgldniaoby bowiem rónic midzy samymi pracownikami oraz okolicznoci, w
jakich wiadcz oni prac. Mona tutaj przywoa pojcie dyskryminacji poredniej,
które odnosi si do sytuacji, gdy pozornie neutralne przepisy w praktyce
dyskryminuj pewne osoby czy grupy. W tym kontekcie ignorowanie faktycznych
potrzeb czy moliwoci poszczególnych grup mona uzna za przejaw ich
dyskryminacji, jako e – ze wzgldu na posiadane cechy – nie maj one równego
dostpu do pewnych sfer, przywilejów czy uprawnie” (Jakubowska 2014: 315; za:
Winiarska, Klaus 2011, s. 11; Garlicki 1998, s. 66). Brak zapisów o zakazie
dyskryminacji ze wzgldu na pe w sytuacji, gdy mamy wiedz o tym, e osobami
dyskryminowanymi ze wzgldu na pe s gównie kobiety mona by wic traktowa
jako dyskryminacj poredni. Brak tego rodzaju zakazów wydaje si sprzyja
neutralnoci i równoci, w praktyce jednak legitymizuje zachowania dyskryminujce
wzgldem kobiet. Za Davidem S. Cohenem Jakubowska pisze, e w niektórych
obszarach ycia spoecznego – zwaszcza w sporcie – segregacja jest konieczna do
tego, by zagwarantowa kobietom takie same szanse, jakie maj mczyni. Cohen
stwierdza, e „podzia pci w sporcie jest jedyn moliwoci, by kobiety
uczestniczyy w sporcie i czerpay z tego zyski, a sama segregacja – uwzgldniajca
rónice pci – moe by czci dugiej drogi ku równoci” (Jakubowska 2014: 315).
Trzeba zauway, e prawo w niektórych przypadkach dopuszcza tak segregacj, co
oznacza, e zrónicowane traktowane kobiet i mczyzn nie zawsze wie si z
dyskryminacj. W sferze zawodowej dopuszcza si nierówne traktowanie na przykad w
sytuacji, gdy ograniczenia wynikajce z religii, wyznania, czy wiatopogldu uniemoliwiaj
wykonywanie pracy zgodnie z wymaganiami stawianymi przez pracodawc albo, gdy
33
specyfika zawodu czy miejsca pracy wymaga, by kandydat spenia okrelone warunki (na
przykad do sprztania przebieralni damskiej na basenie mona zatrudni tylko kobiet; do
roli kelnera w chiskiej restauracji poszukiwani s jedynie Azjaci). „Wród innych przyczyn
dopuszczalnego nierównego traktowania w sferze pracy wymienia si: ochron
rodzicielstwa, ochron osób niepenosprawnych, kryterium stau pracy i wymiaru etatu,
wyrównywanie szans, czyli stosownie pozytywnej dyskryminacji, a take wzgldy religijne,
wyznaniowe i wiatopogldowe” (Jakubowska 2014: 314). Zgodnie z dyrektyw Rady Unii
Europejskiej z 13 grudnia 2004 roku „moliwe do zaakceptowania s [jednak] jedynie rónice
w traktowaniu uzasadnione susznym celem. Przykadem takiego susznego celu moe by
ochrona ofiar przemocy na tle seksualnym (w takich przypadkach jak zakadanie schronisk
dla przedstawicieli jednej pci), (…) promowanie równoci pci lub interesów mczyzn lub
kobiet (na przykad dobrowolne instytucje reprezentujce jedn pe), (…) organizacja
dziaa sportowych (na przykad wydarzenia sportowe dla przedstawicieli jednej pci)”
(Dzienni Urzdowy Unii Europejskiej, Dyrektywa Rady 2004/113/WE; http://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:373:0037:0043:PL:PDF)
Prawdopodobne jest, e brak regulacji odnoszcych si w szczególnoci do sytuacji kobiet w
sporcie w oficjalnych dokumentach polskich zwizków sportowych jest wynikiem braku
obecnoci kobiet w organach odpowiedzialnych za ksztat tych dokumentów, to jest w
zarzdach zwizków sportowych.
dyscyplin olimpijskich:
Polski Zwizek Gimnastyczny 5 5 50%
Polski Zwizek Picioboju
Polski Zwizek Curlingu 6 2 25%
Polski Zwizek uczniczy 7 2 22%
Polski Zwizek Jedziecki 4 1 20%
Polski Zwizek Kajakowy 9 2 18%
Polski Zwizek Towarzystw Wiolarskich 9 2 18%
Polski Zwizek Narciarski 9 2 18%
Polski Zwizek Biathlonu 11 2 15%
Polski Zwizek Snowboardu 6 1 14%
34
Polski Zwizek Tenisowy 8 1 11%
Polski Zwizek Triatlonu 8 1 11%
Polski Zwizek Hokeja na Trawie 9 1 10%
Polski Zwizek Judo 10 1 9%
Polski Zwizek ywiarstwa Szybkiego 10 1 9%
Polski Zwizek Badmintona 6 0 0%
Polski Zwizek Szermierczy 6 0 0%
Polski Zwizek Lekkiej Atletyki 7 0 0%
Polski Zwizek Taekwendo 7 0 0%
Polski Zwizek Kolarski 9 0 0%
Polski Zwizek Koszykówki 11 0 0%
Polski Zwizek Tenisa Stoowego 11 0 0%
Polski Zwizek Bokserski 13 0 0%
Zwizek Piki Rcznej w Polsce 15 0 0%
Polski Zwizek Podnoszenia Ciarów 15 0 0%
Polski Zwizek Strzelectwa Sportowego 15 0 0%
Polski Zwizek Pywacki 17 0 0%
Polski Zwizek Zapaniczy 17 0 0%
Polski Zwizek Piki Nonej 18 0 0%
Polski Zwizek Piki Siatkowej 23 0 0%
Polski Zwizek eglarski 29 0 0%
ródo: Jakubowska 2014: 334-335
Z danych zebranych przez Honorat Jakubowsk wynika, e „kobiety stanowi jedynie 6%
czonków zarzdów polskich zwizków sportowych reprezentujcych letnie dyscypliny
olimpijskie. Co wicej, na 26 zwizków w zarzdach 16 z nich nie ma ani jednej kobiety,
cho niektóre z nich licz kilkanacie, a nawet ponad 20 osób. Sytuacja ta dotyczy nie tylko
zwizków sportów czciej uprawianych przez mczyzn i postrzeganych jako „mskie”,
takich jak Polski Zwizek Zapaniczy, Polski Zwizek Bokserski czy Polski Zwizek Piki Nonej,
ale równie Polskiego Zwizku Piki Siatkowej, Polskiego Zwizku Lekkiej Atletyki czy
Polskiego Zwizku Pywackiego, odpowiedzialnych za sporty popularne zarówno wród
kobiet, jak i mczyzn, w których obie pcie odnosz znaczce sukcesy” (Jakubowska 2014:
334). Wród pozostaych zwizków warto zwróci uwag na Polski Zwizek Gimnastyczny, w
którym po pierwsze – proporcje pci w zarzdzie rozkadaj si po równo (5 kobiet i 5
mczyzn), a po drugie – funkcj prezesa zwizku peni kobieta (Jakubowska 2014: 334).
Jakubowska zauwaa, e w zarzdach zwizków sportowych zimowych dyscyplin
olimpijskich udzia kobiet jest wikszy i wynosi 35%. Ponisza tabela przedstawia liczb
kobiet i mczyzn w zarzdach zwizków sportowych zimowych dyscyplin olimpijskich.
35
Zwizek Liczba mczyzn Liczba kobiet Odsetek kobiet w zarzdzie
Polski Zwizek ywiarstwa Figurowego 5 10 67%
Polski Zwizek Sportów Saneczkowych 6 2 25%
Polski Zwizek Curlingu 6 2 25%
Polski Zwizek Narciarski 9 2 18%
Polski Zwizek Biathlonu 11 2 15%
Polski Zwizek Snowboardu 6 1 14%
Polski Zwizek Hokeja na Lodzie 7 1 13%
Polski Zwizek ywiarstwa Szybkiego 10 1 9%
ródo: Jakubowska 2014: 335
Zdaniem Jakubowskiej dyscypliny zimowe nie kojarz si z „’prawdziwym’ (mskim)
sportem”, wic kobietom atwiej tutaj dotrze do wysokiego stanowiska (Jakubowska 2014:
336).
Sumujc dane zebrane przez Jakubowsk mona obliczy, e kobiety stanowi 13%
czonków zarzdów polskich zwizków sportowych zajmujcych si dyscyplinami
olimpijskimi. Z analizy porównawczej polskich i midzynarodowych organizacji sportowych
przeprowadzonych przez Dziubiskiego i Organist wynika, e w ciaach zarzdczych
polskich zwizków zasiada mniej kobiet ni w przypadku ich midzynarodowych
odpowiedników (Dziubiski, Organista 2013: 293). Odsetek kobiet w zarzdach organizacji
wybranych przez autorów przedstawia ponisza tabela:
Kobiety w ciaach zarzdczych wybranych organizacji sportowych (w procentach)
Nazwa organizacji
Midzynarodowa
Federacja
Midzynarodowe
Stowarzyszenie
Federacji
Lekkoatletycznych
Midzynarodowa
Federacja
Gimnastyczna
Polski Zwizek Piki
Polski Zwizek
Polski Zwizek
Polski Zwizek
Hokeja na Lodzie 13% brak danych 40%
ródo: Dziubiski, Organista 2013: 293. * FIG i PZG nie zostay opisane, poniewa w ich strukturach istniej
osobne sekcje ds. kobiet
Zwizku Bokserskiego nie byo ani jednej kobiety. Wród polskich zwizków – kobiety byy w
zarzdach tylko dwóch zwizków (PZG i PZHL).
Wnioski:
Biorc pod uwag fakt, e zarzdy s najwaniejszymi organami zwizków,
decydujcymi o kierunkach ich dziaania, definiujcymi ich polityk i priorytety, brak
kobiet w zarzdach lub ich niewielka liczba moe skutkowa maym wpywem kobiet
na funkcjonowanie organizacji.
Jeeli kobiety nie uczestnicz w wyznaczaniu kierunku rozwoju organizacji, nie maj
moliwoci podejmowania tematów charakterystycznych dla sportu kobiet, dbania
o polityk równociow oraz zapobiegania dyskryminacji i seksizmowi (Dziubiski,
Organista 2013: 293). Jak pisze Honorata Jakubowska, „’szklany sufit’, na jaki
napotykaj kobiety w sportowych organizacjach, uniemoliwia im wprowadzenie
korzystnych dla siebie zmian, najwaniejsze bowiem decyzje zapadaj czsto w
wskim, z reguy mskim gronie (…). Równowaga pci, zdaniem Jakubowskiej, nie
musi gwarantowa równouprawnienia kobiet i mczyzn (tak, jak dominacja
mczyzn nie musi by równoznaczna z dyskryminacj kobiet), jednak wiksza liczba
kobiet w zarzdach zwizków sportowych mogaby, „szczególnie tam, gdzie
zawodniczki s marginalizowane (…) wpyn pozytywnie na zmian ich sytuacji”
(Jakubowska 2014: 338). Obecno kobiet w gremiach decyzyjnych zwizków
sportowych mogaby wpyn pozytywnie take na jako procesów zarzdzania
sam organizacj. W analizach powiconych równoci kobiet i mczyzn na rynku
pracy czsto zwraca si uwag na to, e w zespoach zrónicowanych ze wzgldu na
37
pe jako zarzdzania jest lepsza ni w zespoach jednorodnych. Jest to rezultatem
po pierwsze – cech kobiecego stylu zarzdzania, a po drugie – efektu synergii,
bdcego skutkiem wykorzystania potencjau rónorodnoci (Adamska, Fuszara,
Rumiska, Baczewski, Wicej równoci – wicej korzyci w gospodarce,2014: 5,
http://rownoscwbiznesie.mpips.gov.pl/jdownloads/Pliki%20do%20pobrania/Kobiety
%20w%20biznesie/wicej_rwnoci_wicej_korzyci_w_gospodarce.pdf).Inaczej mówic,
perspektywy.
KOMISJE DO SPRAW KOBIET W POLSKICH ZWIZKACH SPORTOWYCH
Jak zauwaaj Dziubiski i Organista, warto zwróci uwag take na to, czy poszczególne
organizacje powoay wewntrz swoich struktur komisje do spraw kobiet. Zdaniem badaczy,
powoanie komisji do spraw kobiet mogoby podnie rang problemu nierównoci kobiet
i mczyzn w sporcie i zwróci uwag na fakt, e kobiecy i mski punkt widzenia nie zawsze
s zbiene. (Dziubiski, Organista 2013: 293-294).
Wród badanych przez Dziubiskiego i Organist polskich zwizków sportowych, tylko w
PZPN i PZHL istniay komisje ds. kobiet. Warto doda do tej grupy take Polski Zwizek
Motorowy, który poprzez swój Zespó ds. Kobiet prowadzi rozbudowan polityk na rzecz
promocji sportu motorowego kobiet.
DOBRY PRZYKAD – Zespó ds. Kobiet Polskiego Zwizku Motorowego
Zespó ds. Kobiet PZM, obok takich organów jak na przykad Zespó Rzeczoznawstwa, Zespó ds.
Ochrony rodowiska czy Zespó Medyczny, jest jednym z szeciu zespoów dziaajcych w obrbie
Polskiego Zwizku Motorowego. Celem zespou, jak wynika z jego regulaminu, jest realizacja polityki
Polskiego Zwizku Motorowego w zakresie wspierania udziau kobiet w sportach motorowych oraz
propagowanie kobiecego sportu w spoeczestwie. Do zada tego zespou naley koordynowanie i
inspirowanie dziaa PZM w zakresie promocji udziau kobiet w sporcie, a zwaszcza w sportach
motorowych; podejmowanie dziaa na rzecz edukacji i promocji postaw m.in. przez ksztatowanie
spójnej komunikacji sportowej w duchu równoci i wzajemnego szacunku; nawizywanie
wspópracy w zakresie promocji sportu kobiet z innymi polskimi i midzynarodowymi organizacjami
sportowymi, a take ochrona interesów kobiet w sporcie amatorskim i wyczynowym (Regulamin
Zespou ds. Kobiet PZM, § 4). Widocznym efektem dziaalnoci Zespou ds. Kobiet PZM jest witryna
Kobiety w motoryzacji stanowica zakadk strony internetowej Polskiego Zwizku Motorowego
(http://www.pzm.pl/kobiety-w-motoryzacji). Znajduj si na niej informacje o rajdach kobiet,
przedsiwziciach zawodniczek, ich wynikach, a take odnoniki do stron internetowych
midzynarodowych organizacji zajmujcych si promocj sportu motorowego kobiet. Warto zwróci
take uwag na biuletyn „Kobiety w motorsporcie” wydawany przez Zespó ds. Kobiet od marca
2014 r. oraz na odnoniki do newsletterów wydawanych przez midzynarodowe organizacje
promujce sport motorowy kobiet.
Funkcjonowanie komisji ds. kobiet w danej organizacji wiadczy o dostrzeeniu i zrozumieniu
problemu nierównoci kobiet i mczyzn w sporcie. Taki organ jest, zdaniem Dziubiskiego i
Organisty, forum, na którym tematy charakterystyczne dla sportu kobiet mog spotyka si
ze zrozumieniem i akceptacj (Dziubiski, Organista 2013: 297).
Wniosek:
– sport kobiet jest marginalizowany, wic równie komisje do spraw kobiet
powoywane s w niewielu organizacjach.
Brakuje zatem przestrzeni do dyskusji o tym, czym róni si problemy kobiet i
mczyzn w sporcie, z jakimi problemami zmagaj si zawodniczki, trenerki i
dziaaczki oraz kto i w jaki sposób powinien im przeciwdziaa. Brakuje te
przestrzeni do refleksji nad tym, dlaczego w Polsce kobiety nie s tak samo jak
mczyni zachcane do tego, by uprawia sport i co mona zrobi, by t sytuacj
zmieni.
KOBIETY W ZAWODZIE TRENERA, INSTRUKTORA I SDZIEGO SPORTOWEGO
Warto zwróci take uwag na fakt niskiej reprezentacji kobiet w zawodach zwizanych ze
sportem: zawodzie trenera, instruktora i sdziego sportowego.
Osoby pracujce na danych stanowiskach w wybranych zwizkach sportowych w Polsce w 2013 r.
Kobiety Mczyni Kobiety [%]
ródo: KFT2_2013.
Z powyszej wynika, e w polskich zwizkach sportowych najniszy odsetek kobiet jest na
stanowiskach instruktorskich (zaledwie 11,2%), na drugim miejscu uplasowa si zawód
trenera (12%). Najwicej kobiet zajmuje stanowiska sdziego (16,6%).
Trenerzy i trenerki w wybranych zwizkach sportowych w 2013 r.
Trenerki Trenerzy Trenerki [%]
Polski Zwizek Piki Siatkowej 122 609 17
Polski Zwizek Koszykówki 88 608 13
Polski Zwizek Gimnastyczny 113 42 73
39
Polski Zwizek Pywacki 163 387 30
Polski Zwizek Rugby 0 27 0
Polski Zwizek Szermierczy 21 74 22
Polski Zwizek Zapaniczy 4 128 3
Polski Zwizek eglarski 34 242 12
ródo: KFT2_2013.
Najwikszy odsetek trenerek w sporcie odnotowano w Polskim Zwizku
Gimnastycznym (73%), na drugim miejscu w Polskim Zwizku ywiarstwa Figurowego. W
Polskim Zwizku Motorowym i w Polskim Zwizku Rugby nie pracuj kobiety na stanowisku
trenerek.
Sdziny Sdziowie Sdziny [%]
Polski Zwizek Motorowy 6 3146 0,2
Polski Zwizek Koszykówki 141 958 13
Polski Zwizek Gimnastyczny 123 12 91
Polski Zwizek Piki Nonej 192 9513 2
ródo: KFT2_2013.
Dokonujc analizy kobiet na stanowisku sdziego mona stwierdzi, e najwikszy
odsetek odnotowano w Polskim Zwizku Gimnastycznym (91%) i w Polskim Zwizku
ywiarstwa Figurowego (73%). Najnisze odsetki odnotowano w Polskim Zwizku
Motorowym (0,2%) i w Polskim Zwizku Piki Nonej (2%).
Instruktorki i instruktorzy w Zwizkach Sportowych w 2013 r.
Instruktorki Instruktorzy Instruktorki [%]
40
Polski Zwizek Piki Nonej 117 9343 1
ródo: KFT2_2013.
stwierdzi, e najwiksza liczba instruktorek prowadzi zajcia w Polskim Zwizku ywiarskim
(64%) oraz w Polskim Zwizku Pywackim (33%). Najmniej instruktorek prowadzi zajcia w
Polskim Zwizku Piki Nonej (1%) i w Polskim Zwizku Motorowym (4%).
41
ONZ
W 1995 r. Midzynarodowy Komitet Olimpijski powoa do ycia Grup Robocz ds. Kobiet i
Sportu (Women and Sport Working Group); w marcu 2004 r. Grupa przeksztacia si w
odrbn komisj, która spotyka si raz do roku i ma charakter ciaa doradczego
(http://www.olympic.org/women-sport-commission). W 1997 r. MKOl wprowadzi zasad
zwikszenia reprezentacji kobiet w Komitetach Wykonawczych do 10% do roku 2001 i do
20% do roku 2005. W 2007 r. dokonano uzupenienia – pierwszy raz w historii – Karty
Olimpijskiej: „MKOl zachca i wspiera promocj kobiet w sporcie”.
Istotne znaczenie polityczno-kulturowe ma dokument pt. Women, gender equality and sport
(published to promote the goals of the Beijing Declaration and the Platform for Action, 2007)
http://www.un.org/womenwatch/daw/public/Women%20and%20Sport.pdf. Dokument
omawia m.in. korzyci pynce z aktywnoci fizycznej dla kobiet; kwestie nierównoci i
dyskryminacji ograniczajce kobiety w sporcie; powizanie midzy Milenijnymi Celami
Rozwojowymi a sportem kobiet; wskazuje zakotwiczenie dziaa na rzecz kobiet w sporcie w
dokumentach i reimach midzynarodowych; omawia kilkanacie przykadów wzmacniania
partycypacji i pozycji kobiet w sporcie; przytacza obszern bibliografi.
WIATOWA KONFERENCJA NA TEMAT KOBIET W SPORCIE: MONTREAL TOOL KIT (2002)
Niezwykle przydatny, wszechstronny dokument
_world_conference.pdf) opracowany w trakcie wiatowej Konferencji na temat Kobiet w
Sporcie (World Conference on Women and Sport) w 2002 r., rozwijajcy propozycje
przedstawione w Deklaracji z Brighton (1994,
http://d1dmfej9n5lgmh.cloudfront.net/msport/article_attachments/attachments/9612/orig
org.directo.fi/@Bin/22214/Windhoek_call_for_action_e.pdf).
wskazówki dotyczce ich zastosowania oraz adekwatnego formatu.
A. Narzdzia suce wspieraniu zmiany: w tej czci opisano m.in. sposoby
wchodzenia w koalicje z instytucjami i organizacjami rónego typu w celu dziaania na
rzecz zwikszania partycypacji kobiet w sporcie; sposób przygotowywania
„nieseksistowskich” komentarzy sportowych dla mediów; sposób przygotowywania
deklaracji i rezolucji. W tej czci warto zwróci uwag na konkretne wskazówki
dotyczce sposobów przygotowywania dokumentów tak, aby jak najskuteczniej
przekaza w nich informacje na temat sytuacji kobiet w sporcie.
stanowisk kobiet w organizacjach sportowych, wskazówki dla organizatorów
konferencji oraz dotyczce róde finansowania nowych programów.
C. Narzdzia wspierajce rozwój indywidualny, koncentrujce si na wspieraniu
dziewczt i kobiet w sporcie, dotyczce m.in. tworzenia mentoringu dla kobiet oraz
wspieraniu rekrutacji i zatrzymywaniu kobiet na pozycjach trenerskich i w
administracji zwizków sportowych.
przygotowywania planów dziaania oraz pomiaru skutecznoci implementacji.
Zaproponowano równie standardy dla organizacji realizujcej zasady równoci pci.
Modelowa organizacja:
Tworzy równe szanse w dostpie do pozycji przywódczych/zarzdczych dla kobiet i
mczyzn
Zapewnia równowag reprezentacji kobiet i mczyzn w komitetach i grupach
roboczych
Uywa jzyka i przedstawie neutralnych pciowo w publikacjach i materiaach
promocyjnych
Zbiera informacje na temat trendów/wzorów dotyczcych pci
Rozumie specyfik problemów, z jakimi stykaj si w sporcie dziewczta i kobiety i
podejmuje decyzje w oparciu o t informacj (Montreal Toolkit: 5).
Postulaty przedstawione w tym dokumencie s rozwijane w ramach prac Midzynarodowej
Komisji Roboczej ds. Kobiet i Sportu http://iwg-gti.org/
KOMISJAEUROPEJSKA: GENDER EQUALITY IN SPORT. PROPOSAL FOR STRATEGIC ACTIONS
2014-2020 (2013)
Ten kluczowy dokument omawia problemy sportu kobiet w kontekcie precyzyjnie
dobranych danych z poziomu europejskiego i poszczególnych krajów. Wiksza cz
dokumentu powicona jest problemowi budowania równowagi i równouprawnienia
pciowego w obszarze podejmowania decyzji w sporcie (kwestie wadzy w organizacjach i
zwizkach sportowych) oraz w odniesieniu do pozycji trenerskich; podkrelono równie
znaczenie walki z przemoc w sporcie oraz z negatywnymi stereotypami, powielanymi m.in.
narodowym i europejskim; wymierne cele oraz moliwoci monitorowania dziaa na rzecz
ich realizacji.
bibliografi.
RADA EUROPY: PODRCZNIK DOBRYCH PRAKTYK
GenderEquality in sports. Accesss for Girls and Women to Sport Practices (2011)
http://www.coe.int/t/dg4/epas/publications/Handbook_2%20_Gender_equality_in_sport.p
df.
Szwajcaria: „Midnight Sports” i „Open Sunday” – udostpnienie obiektów
sportowych dla modziey w weekend
Hiszpania: podrcznik gender mainstreaming dla lokalnych polityki
sportowych
Niemcy: szkolny projekt rozwoju piki nonej dla dziewczt
Dania: czenie sportu i dziaalnoci spoecznej przez kobiety
Wielka Brytania: integracja dziewczt z mniejszoci etnicznych za
porednictwem sportu
Bonia i Hercegowina: sport jako sposób walki ze stresem dla kobiet
Sowacja: dziaania Komisji Sportu Kobiet w ramach Komitetu Olimpijskiego
UWAGA: Wydaje si – na tle dobrych praktyk omówionych w tym dokumencie - e polskie
Ministerstwo Sportu i Turystyki mogoby zacz z powodzeniem promowa midzynarodowo
program aktywizacji dziewczt na orlikach jako modelow dobr praktyk.
KANADA
Wyjtkowo dobrze rozwinita polityka sportowa wobec dziewczt i kobiet funkcjonuje od
niemal dwóch dekad w Kanadzie. W 1986 r. rzd ogosi dokument Sport Canada Policy on
Women in Sport; w 2009 r. zosta on zastpiony przez dokument programowy Actively
Engaged: A Policy on Sport for Women and Girls
(http://www.pch.gc.ca/eng/1358350442617/1358350694811).
Specyfika kanadyjskiej strategii tkwi w nacisku, jaki jest kadziony na kwesti funkcjonowania
caociowo rozumianego systemu sportowego, który zagwarantuje dowiadczenia sportowe
wysokiej jakoci, w ramach którego dziewczta i kobiety bd aktywnie zaangaowane i w
równy sposób wspierane w caym wachlarzu ról”, uczestniczek i przywódczy. Zaoono, e
denie do realizacji tego celu bdzie determinowa sposób prowadzenia polityki
wewntrznej, rozdziau grantów i wsparcia finansowego dla sportu; bdzie te realizowane
jako integralny element ogólnej polityki wspierania sportu.
najmniej niepene:
Uczestnictwo kobiet w sporcie zawodowym.
Ogólnie rzecz biorc, staym problemem jest to, e wkad kobiet w rozwój kanadyjskiego sportu jest
nadal sabo doceniany, zarówno przez same kobiety, jak i przez mczyzn. Konsultacje ze rodowiskiem
sportowym ujawniy, e kobiety maj mniejsze moliwoci angaowania si w funkcjonowanie systemu
sportowego gównie z powodu oczekiwa spoecznych dotyczcych penienia przez nie
stereotypowych ról domowych – równie przejmowania obowizków domowych po to, by ich
partnerzy mogli angaowa si w funkcjonowanie systemu spoecznego. W rezultacie, zdolnoci
przywódcze , umiejtnoci i perspektywa kobiet s stracone dla systemu sportowego, który wanie
teraz, gdy trzeba budowa potencja ludzki, nie moe sobie na to pozwoli (…) Polityka jest oparta na
przekonaniu, e wysiek na rzecz poprawy warunków dla dziewczt i kobiet w sporcie nie tylko
poszerzy korzyci pynce ze sportu dla nich wanie i uatwi ich osobisty rozwój, lecz równie poprawi
dowiadczenia sportowe wszystkich uczestników. A zatem w interesie wszystkich aktorów w ramach
systemu sportowego, mczyzn, kobiet i organizacji, jest wspólna praca na rzecz wzmocnionego
systemu sportowego dla dziewczt i kobiet.
Zaoono, e realizacja polityki doprowadzi do powstania „wci ulepszanego systemu
sportowego, w którym:
Kobiety i dziewczta s aktywnie zaangaowane w obszarze sportu kanadyjskiego jako zawodniczki,
poczwszy do boiska szkolnego po podium;
Kobiety s aktywnie zaangaowane w obszarze sportu kanadyjskiego jako trenerki, osoby
odpowiedzialne za kwestie techniczne (technical leaders) i dziaaczki; s wspierane w karierze w
ramach organizacji midzynarodowych jako osoby odpowiedzialne za kwestie techniczne i dziaaczki;
Kobiety s aktywnie zaangaowane w zarzdzanie (zarówno jako wolontariuszki, jak i wysza kadra
administracji) kanadyjskimi organizacjami sportowymi; s wspierane w karierze w ramach
midzynarodowych organizacji sportowych.
nastpujcych komponentów:
Poprawa programów – dostosowanie i ulepszenie programów i dziaa, dziki czemu
organizacje sportowe i inni aktorzy systemu sportowego bd w stanie zapewni innowacyjne
dowiadczenia sportowe wysokiej jakoci dla dziewczt i kobiet;
Przywództwo strategiczne – proaktywne wspieranie instrumentów uzupeniajcych
we wspópracy z innymi instytucjami w Kanadzie i na poziomie midzynarodowym w celu
wzmocnienia dowiadcze sportowych dla dziewczt i kobiet za porednictwem uczestnictwa
w wielostronnych i dwustronnych instrumentach i forach;
Dziaania uwiadamiajce - uwypuklanie korzyci dla jednostek i organizacji
wynikajcych ze znaczcego uczestnictwa dziewczt i kobiet;
Rozwój wiedzy – poszerzanie, uywanie i dzielenie wiedzy, praktyk i innowacji
dotyczcych dowiadcze sportowych kobiet i dziewczt za porednictwem bada
prorozwojowych.
45
W obrbie kadego z komponentów zakrelono model logiczny polityki pozwalajcy ocenia
jej skutki, skadajcy si z:
Interwencji/dziaa politycznych (policy interventions)
Bezporednich rezultatów (immediate outcomes)
Rezultatów rednioterminowych (intermediate outcomes)
Ostatecznego rezultatu (ultimate outcome)
W dokumencie uwypuklono równie znaczenie ewaluacji i monitorowania. Warto zwróci
uwag, e w zaczniku zamieszczono krótk i zwart diagnoz sytuacji kobiet w kanadyjskim
sporcie: przedstawiono analiz danych zastanych, jak równie rezultaty bada
jakociowych/konsultacji w rodowisku sportowym; uwag zwrócono na bariery
indywidualne i systemowe, przy czym gówny nacisk pooono na kwesti
niekompatybilnoci midzy stereotypowymi rolami kobiet a karier w sporcie/organizacjach
sportowych.
Z perspektywy przygotowywania przez MSiT dokumentów strategicznych w obszarze sportu
warto zwróci równie uwag na strukturalne cechy tego tekstu. Jest on stosunkowo zwizy;
wyodrbniono w nim cel polityki (policy statement); zakrelono kontekst; wskazano cele
polityczne i podane rezultaty; opisano aplikacj i implementacj; zakres interwencji
politycznej; opisano kwestie monitoringu i ewaluacji. W zacznikach opisano terminologi,
przegld czynników i kwestii zwizanych ze sportem kobiet i dziewczt; rezultaty konsultacji
ze rodowiskiem sportowym; oraz ramy monitoringu i ewaluacji tej polityki.
Warto równie zwróci uwag na dokumenty i raporty przygotowywane przez Kanadyjskie
Stowarzyszenie na rzecz Wspierania Kobiet w Sporcie i Aktywnoci Fizycznej (Canadian
Association for the Advancement of Women and Sport and Physical Activity):
http://www.caaws.ca/publications/active-girls/ zwaszcza:
aktywnoci fizycznej dziewczt: http://www.caaws.ca/e/wp-
Ogólne zaoenia polityki sportowej dotyczcej kobiet mona znale na stronie:
http://www.uksport.gov.uk/pages/women/.
W 2001 r. UK Sport powoa do ycia Grup ds. Kobiet i Sportu (Group on Women and Sport).
W 2003 r. pod egid Grupy ogoszono dokument UK Strategy Framework for Women and
Sport, przygotowany przez szerok koalicj rzdowych, samorzdowych i pozarzdowych
organizacji pracujcych w obszarze sportu. Jego celem miaa by „przeksztacenie brytyjskiej
kultury sportowej w tak, która docenia rónorodno kobiet i umoliwia ich pene
dotyczca kobiet koncentruje si na trzech obszarach:
Partycypacja kobiet w sporcie
Przywództwo (leadership)
Dodatkowy obszar stanowia obecno kobiet w mediach (ilo czasu powicanego
zawodniczkom i sposób prezentacji).
Warto podkreli, e w odniesieniu do kadego z obszarów wyznaczono krótkoterminowe,
konkretne i wymierne cele (modyfikowane w kolejnych okresach czasu). W 2003 r. zaoono
np., e do grudnia 2005 r. poziom partycypacji kobiet i dziewczt w sporcie wzronie z 38 do
43%; liczba zawodniczek otrzymujcych finansowanie z 476 do 506; a odsetek kobiet
zajmujcych istotne pozycje we wadzach zwizków i organizacji sportowych z 23 do 30%.
Wybrane dobre praktyki dotyczce zwikszania partycypacji kobiet w sporcie zostay krótko
opisane w dokumencie Strategy Framework (2005: 28-30).
Szczegóowe wytyczne dotyczce wprowadzania zasad równoci i równouprawnienia w
organizacjach sportowych (nie tylko w odniesieniu do pci) przedstawiono w dokumencie
Making English sport inclusive: Equity guidelines for
governingbodieshttp://www.sportandrecreation.org.uk/sites/sportandrecreation.org.uk/file
Sporód programów realizowanych w Wielkiej Brytanii warto zwróci uwag przede
wszystkim na Women in Leadership Development Programme. Jego celem byo zwikszenie
liczby kobiet na wyszych pozycjach w organizacjach sportowych. Pierwsza edycja (2006-
2009) odniosa duy sukces: 70% uczestniczek awansowao w strukturach swojej organizacji:
http://www.uksport.gov.uk/pages/women-and-leadership-development-programme/
http://www.sportnz.org.nz/managing-sport/programmes-and-projects/women-in-sport-
governance-scholarships-and-mentor-programme-applications
UK Sports Coach i Women’s Sport and Fitness Foundation opracoway równie zwiz
broszur pt. Coaching Women. Developing Female
Coacheshttps://www.sportscoachuk.org/sites/default/files/developing_female_coaches.pdf
Warto te zwróci uwag na raporty przygotowywane przez poszczególne regionalne Rady
Sportu w Wielkiej Brytanii, np. Sport Scotland Making Women and Girls More Active. A Good
Practice Guide http://www.scottishstudentsport.com/assets/downloads/making-women-
sportowej i fizycznej kobiet i dziewczt (na poziomie strukturalnym i indywidualnym).
Uwaany za modelowy raport dotyczcy wdraania polityki równouprawnienia pci w
Finlandii: Sport and Equality 2011. Current state and changes of gender quality in Finland
http://www.minedu.fi/export/sites/default/OPM/Julkaisut/2012/liitteet/OKM13.pdf?lang=fi
USA
Warto zwróci uwag na publikacje zamieszczane na stronie Women’s Sport Foundation
zaoon przez znan tenisistk Billy Jean King, walczc o prawa kobiet i dziewczt w
sporcie: http://www.womenssportsfoundation.org/home/research/articles-and-
reports/equity-issues. Opublikowany tam raport Progress and Promise: Title IX AT 40
Conference (2013) rekapituluje wpyw regulacji prawnych dotyczcych równouprawnienia
pci (tzw. Title IX z 1972 r.)
AUSTRALIA
Obszerny, jednak nieco ju zdezaktualizowany przegld dobrych praktyk na wiecie
TowardsBetter Sport. Good Practices for women and girls in sport
https://secure.ausport.gov.au/__data/assets/pdf_file/0006/414168/TSB.pdf
Wnioski z przedstawionej w dokumencie analizy danych i odpowiadajce im rekomendacje
przedstawiono w poniszej tabeli.
Nie wystpuj znaczce rónice midzy kobietami i mczyznami w kwestii motywacji i barier zwizanych z uprawianiem sportu i aktywnoci fizycznej. Najwiksze rónice zaznaczaj si w grupie wiekowej 15-24 lata.
Mimo wszystko wydaje si zasadne projektowanie kampanii informacyjno- uwiadamiajcych oraz dziaa precyzyjnie skierowanych do kobiet i adresujcych ich potrzeby.
Motywy podejmowania aktywnoci fizycznej
zalenoci od grupy wiekowej.
bra pod uwag specyficzne motywacje i
bariery uprawiania sportu i aktywnoci
fizycznej wród rónych grup wiekowych.
Podstawowym i nabierajcym coraz
wikszego znaczenia motywem uprawiania
przyjemno i rozrywka, cho nadal dla
kobiet w Polsce waniejsze s wzgldy
zdrowotne i ch utrzymania kondycji.
Kampanie spoeczne i informacyjne powinny
ka nacisk na ten aspekt uprawiania sportu
i aktywnoci fizycznej. Mniejszy akcent na
sport jako obowizek czy nakaz zdrowotny,
wikszy na aspekt przyjemnoci, zabawy,
relaksu. Skuteczno takich przekazów –
potwierdzaj m.in. brytyjskie dowiadczenia
wszystkich.
dobrego wygldu jako podstawowego
motywu uprawiania aktywnoci fizycznej.
wikszym stopniu uwzgldniaj ten aspekt
(fitness, gimnastyka, taniec).
prac zawodow i obowizkami rodzinnymi.
Naley rozwija i promowa formy i
moliwoci uprawiania sportu caymi
wolnego czasu z dziemi.
równolegle do zaj dla dzieci (np. na
orlikach).
przyjemnego z poytecznym”).
pracy (np. „odprowad dziecko do szkoy, a
nie odwie je samochodem”).
Kobiety czciej ni mczyni deklaruj, e barier dla uprawiania sportu lub aktywnoci fizycznej jest wiek, mimo i dane pokazuj wiksz aktywno fizyczn Polek 70+ ni Polaków w tym wieku.
Naley promowa aktywno fizyczn i sportow seniorek.
Kobiety znacznie rzadziej wykazuj si umiejtnociami sportowymi ni mczyni, co moe przekada si na ich aktywno sportow i ogólne zainteresowanie sportem
Naley ka nacisk na ksztatowanie umiejtnoci sportowej, zwaszcza wród dziewczt.
Sport wyczynowy
procentowy maleje.
spoecznych.
innych krajów.
konkretnymi danymi.
infrastruktury, wsparcia trenerskiego i
gównej mierze poza organizacjami
klubów sportowych w kwestii promowania i
wspierania sportu kobiet w klubach.
Najwiksza nierównowaga w reprezentacji
Naley zastanowi si nad dziaaniami
zaradczymi na poziomie rekrutacji kobiet do
LZS oraz tworzenia im moliwoci
uprawiania sportu na tym poziomie.
Wród zawodniczek dominuj juniorki. Naley dobrze zdiagnozowa przyczyny
odpadania starszych dziewczt i kobiet od
sportu kwalifikowanego, równie w
ekspertyza: „Naruszenia nietykalnoci
ochrony.
dugim horyzoncie czasowym dziaania pod
adresem zwizków sportowych, by:
Wprowadziy adekwatne zapisy w
swoich statutach i kodeksach
czonków dobrych praktyk majcych na celu
Naley prowadzi szerok i zakrojon w
szerszym horyzoncie czasowym akcj
organizacji sportowych w kwestii
sporcie.
pozarzdowymi pracujcymi w tym
obszarze, posiadajcymi dobrze opracowane
strategie i instrumenty dziaania.
sportowych jest marginalny.
oznacza, e ich wpyw na wyznaczanie
kierunku rozwoju tych organizacji jest
niewielki. Przy tak nielicznej reprezentacji
kobiety nie maj szans przeforsowa, a
czsto nawet zaproponowa korzystnych dla
siebie rozwiza.
organizacji i zwizków sportowych (patrz
dobre praktyki).
Kobiety stanowi absolutn mniejszo w zawodach zwizanych ze sportem.
***
wytycznych dotyczcych dziaa na rzecz równouprawnienia kobiet w sporcie zawartych w
propozycji dokumentu programowego przygotowanej przez Komisj Europejsk Gender
Equality in Sport. Proposal for Strategic Actions 2014-2020.
Skuteczna narodowa strategia na rzecz równouprawnienia w sporcie powinna by rezultatem zrównowaonego podejcia do wyznaczanych celów, które powinny by realistyczne i moliwe do osignicia (podkr.aut.). Istnieje tu pole dla wprowadzania alternatywnych rozwiza i dziaa uwzgldniajcych kontekst spoeczny i kulturowy. Dodatkow wskazówk mog by przykady dobrych praktyk. Strategia nie powinna prezentowa pojedynczych rozwiza strategicznych (single strategic options), takich jak stworzenie moliwoci dziaania dla konkretnych kobiet lub ustanowienie kwot, powinna raczej wskazywa, w jaki sposób mczyni i kobiety mog dziaa na rzecz równouprawnienia, w jaki sposób szczególnie uwzgldnia zrónicowanie kobiet i w jaki sposób naley zajmowa si wielorak dyskryminacj. Opisujc owe opcje i proponujc konkretne rozwizania, strategia powinna wspiera rzdowe i pozarzdowe organizacje sportowe w podejmowaniu decyzji o charakterze politycznym i przeprowadzania konkretnych dziaa.
Biorc pod uwag postp zachodzcy w sporcie i w polityce równouprawnienia, mona wyróni przynajmniej cztery obszary priorytetowe, które naleaoby uwzgldni w narodowych strategiach dziaania, zwaszcza w odniesieniu do sportu powszechnego i
52
amatorskiego oraz w odniesieniu do konkretnych programów dotyczcych utalentowanych dziewczt i kobiet w sporcie:
Równa reprezentacja i uwzgldnianie kwestii równouprawnienia w podejmowaniu decyzji (equal representation and gender sensitivity in decisionmaking)
Równa reprezentacja i równo pci (gender equality) w kadrze trenerskiej i nauczycielskiej
Walka z przemoc na tle pciowym w sporcie; rola sportu w zapobieganiu takiej przemocy
Walka z negatywnymi stereotypami pciowymi w sporcie i wspieranie pozytywnych wzorców; rola mediów w tym obszarze. (http://ec.europa.eu/sport/events/2013/documents/20131203-gender/final- proposal-1802_en.pdf, 10-11).
Analiza danych przedstawiona w niniejszej ekspertyzie zdaje si sugerowa zwaszcza, co
nastpuje:
W Polsce problemem jest bardzo niski poziom aktywnoci sportowej i fizycznej
dotyczcy obydwu pci. Polityka sportowa w tym zakresie musi uwzgldnia ten
istotny fakt.
Sportem, na którym warto skupi innowacyjne dziaania na rz

BARIERY RÓWNOUPRAWNIENIA PŁCI W SPORCIE

Documents

Transcript of BARIERY RÓWNOUPRAWNIENIA PŁCI W SPORCIE