Badawczo Rozwojowych (R&D) w innowacyjnych spółkach · L O C A L P R E S E N C E W I T H A G L O...

L O C A L P R E S E N C E W I T H A G L O B A L F O O T P R I N T www.gpventures.pl

1

Na podstawie MSR 38, Ustawy o Rachunkowości oraz Ustawy o Podatku Dochodowym

Zasady rozliczania i księgowania prac Badawczo – Rozwojowych (R&D)

w innowacyjnych spółkach technologicznych


2

Cel prezentacji

Celem niniejszej prezentacji jest objaśnienie sposobów

księgowania innowacyjnych produktów (w tym

oprogramowania jako WNiP) pod następującymi względami:

1. Sposób nabycia/ finansowanie oprogramowania

2. Koszty wytworzenia innowacyjnego produktu i ich kapitalizacja

3. Wartość WNiP w bilansie po początkowym ujęciu

4. Amortyzacja – dostępne techniki i ich wpływ na wskaźniki

finansowe

5. Prawa majątkowe do WNiP


3

Przykłady WNiP jako oprogramowania

• Spółka wytwarza oprogramowanie, które chce sprzedawać na zasadzie

licencji, np. antywirus, gry komputerowe, nauka języka online

• Spółka wytwarza oprogramowanie na zamówienie klienta, który nie

zatrzymuje żadnych praw majątkowych do danego oprogramowania, np.

spółka na zamówienie sieci supermarketów wytwarza aplikację mobilną

informującą o promocjach dostępnych w danym dniu; jako że kupujący

nie zastrzegł sobie prawa majątkowego do oprogramowania, spółka

może oferować to samo oprogramowanie podobnym sieciom sklepów

• Spółka tworzy symulator oprogramowania dla firmy ubezpieczeniowej

na podstawie materiałów ubezpieczyciela; ubezpieczyciel zachowuje

prawa majątkowe do całego symulatora

• Spółka wytwarza lub kupuje oprogramowanie na własny użytek


4

Sposób nabycia oprogramowania (WNiP)


5

Wytworzenie WNiP we własnym zakresie

Zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości (MSR 38) nakłady na WNiP wytworzone we

własnym zakresie NIE powinny być kapitalizowane, chyba że spełniają wymogi definicji kosztów prac

rozwojowych (w przeciwieństwie do kosztów prac badawczych). Do prac rozwojowych zalicza się:

• projektowanie, wykonanie i testowanie prototypów i modeli doświadczalnych;

• projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki, form i matryc z wykorzystaniem nowej technologii;

• projektowanie, wykonanie i funkcjonowanie linii pilotażowej; oraz

• projektowanie, wykonanie i testowanie wybranych rozwiązań w zakresie nowych lub udoskonalonych

materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług.

Koszty poniesione na prace rozwojowe muszą spełniać następujące kryteria:

• Posiadać dowód na możliwość i zdolność ukończenia składnika wartości niematerialnych tak, aby

nadawał się do użytkowania lub sprzedaży;

• Istnienie dowodu na sposób, w jaki składnik wartości niematerialnych będzie wytwarzał prawdopodobne

przyszłe korzyści ekonomiczne;

• Dostępność stosownych środków technicznych, finansowych i innych, które mają służyć ukończeniu prac

rozwojowych oraz użytkowaniu lub sprzedaży składnika wartości niematerialnych;

• Możliwość wiarygodnego ustalenia nakładów poniesionych w czasie prac rozwojowych, które można

przyporządkować temu składnikowi wartości niematerialnych;


6


Podstawowa różnica między pracą badawczą a pracą rozwojową polega na tym, że kluczowym

celem realizacji pracy badawczej jest przede wszystkim odkrycie czegoś nowego, podczas, gdy dla

pracy rozwojowej nacisk jest położony na zastosowanie wyników prac badawczych w działalności

gospodarczej, czyli na wdrożenie efektów prac badawczych.

W związku z zachowaniem zasady współmierności przychodu i kosztu, koszty dotyczące prac

rozwojowych dotyczą długich okresów czasu i należy je rozliczać przez kilka lat a koszty prac

badawczych powinny być od razu ujmowane w rachunku zysków i strat.

W tym kontekście zarówno projektowanie, wykonanie i wdrożenie prototypów czy działalność linii

próbnej powinno się traktować jako prace spełniające definicję prac rozwojowych.

MSR 38 "Wartości niematerialne" określa prace badawcze jako nowatorskie i zaplanowane

poszukiwanie rozwiązań podjęte z zamiarem zdobycia i przyswojenia nowej wiedzy naukowej i

technicznej, zaliczając do nich:

• działania zmierzające do zdobycia nowej wiedzy,

• poszukiwanie, ocenę i końcową selekcję sposobu wykorzystania rezultatów prac badawczych lub

wiedzy innego rodzaju,

• poszukiwanie alternatywnych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług,

• formułowanie, projektowanie, ocenę i końcową selekcję nowych lub udoskonalonych

materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług.


7


KOSZTY / WYDATKI

KOSZT W RZIS KAPITALIZACJA W BILANSIE

prace badawcze prace rozwojowe

koszty pośrednie (koszty sprzedaży i administracji, brak wydajności i straty operacyjne, szkolenia przygotowujące pracowników do obsługi oprogramowania, koszty rozpoczęcia działalności, etc.)

koszty bezpośrednie (materiały i usługi wykorzystane w procesie wytwarzania oprogramowania, wynagrodzenia osób pracujących bezpośrednio nad rozwojem oprogramowania, opłaty za rejestrację tytułu prawnego, amortyzacja patentów i licencji wykorzystywanych w wytworzeniu oprogramowania, etc.)

WYCENA BILANSOWA

POCZĄTKOWA W DANYM MOMENCIE/ KONIEC OKRESU ROZLICZENIOWEGO

koszty bezpośrednie prac rozwojowych koszty bezpośrednie prac rozwojowych lub bieżąca wartość bilansowa pomniejszona o dotychczasową amortyzację;

PRAWA MAJĄTKOWE

SPÓŁKI - prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy (nawet bez potrzeby odrębnego przyjęcia utworu; przepis art.

74 ust. 3 Prawa autorskiego)

TWÓRCY - jeżeli twórca oprogramowania nie jest zatrudniony przez spółkę na umowę o pracę i jeżeli umowa zlecenia lub umowa o dzieło podpisane ze spółką nie stanowią inaczej, autorskie prawa majątkowe do oprogramowania posiada

jego twórca

KLIENTA - jeżeli klient kupuje oprogramowanie wraz z autorskimi prawami majątkowymi, to prawa te zostają przeniesione ze spółki na klienta, koszt jest odliczony od przychodu w RZiS, jako że nie spełnia podstawowej definicji

WNiP – kontroli do uzyskania korzyści ekonomicznych z danego aktywa


8

Nabycie oprogramowania w drodze transakcji

Jeżeli WNiP (oprogramowanie) zostały nabyte w drodze transakcji, to za ich koszt, który

podlega kapitalizacji (początkową wartość bilansową oprogramowania) uznaje się:

1. cenę zakupu, łącznie z cłami importowymi i niepodlegającymi odliczeniu podatkami od

zakupu, pomniejszoną o upusty handlowe i rabaty; oraz

2. nakłady bezpośrednie związane z przygotowaniem składnika aktywów do użytkowania

zgodnie z jego planowanym przeznaczeniem.

Do takich nakładów bezpośrednich zalicza się:

koszty z tytułu świadczeń pracowniczych (MSR 19), wynikające bezpośrednio z

przygotowania tego składnika do stanu zdolności użytkowej;

opłaty za obsługę, wynikające bezpośrednio z przygotowania tego składnika do stanu

zdolności użytkowej;

koszty testów sprawdzających prawidłowe działanie składnika.


9

Nabycie oprogramowania w transakcji połączenia spółek

• Jeżeli oprogramowanie (WNiP) zostało przejęte w transakcji połączenia spółek, cena

nabycia oprogramowania (i początkowa wartość bilansowa) oparta jest na wartości

godziwej w dniu przejęcia.

• Spółka przejmująca ujmuje w dniu przejęcia, odrębnie od wartości firmy, WNiP

(oprogramowanie) jednostki przejmowanej, jeśli można wiarygodnie ustalić ich

wartość godziwą, bez względu na to, czy zostały one już ujęte przez jednostkę

przejmowaną przed transakcją połączenia spółek.

• Spółka przejmująca ujmuje więc trwające prace rozwojowe jednostki przejmowanej

jako składnik wartości niematerialnych oddzielnie od wartości firmy, jeśli prace

odpowiadają definicji składnika wartości niematerialnych i można wiarygodnie ustalić

ich wartość godziwą.


10

Nabycie oprogramowania drogą dotacji rządowej

W niektórych przypadkach WNiP mogą być przejęte nieodpłatnie lub za

symboliczną opłatę w drodze dotacji rządowych

• Zgodnie z MSR 20 spółka może zdecydować się na początkowe ujęcie

WNiP uzyskanych poprzez dotację w:

1. wartości godziwej lub

2. wartości nominalnej powiększonej o wszelkie koszty, które można

bezpośrednio przyporządkować przystosowaniu WNiP do użytkowania

zgodnego z planowanym wykorzystaniem.


11

Nabycie oprogramowania drogą wymiany aktywów

Kiedy WNiP został nabyty w drodze wymiany (barter) za niepieniężny

składnik aktywów, to cena nabycia takiej pozycji jest ustalana w wysokości

wartości godziwej otrzymanego składnika aktywów, chyba że:

a) transakcja wymiany nie ma znaczenia handlowego; lub

b) nie można wycenić wartości godziwej ani otrzymanego, ani oddanego

składnika aktywów.

Jeśli nabyte aktywa nie są wyceniane według wartości godziwej, ich wartość

ustala się w wysokości wartości bilansowej.


12

Koszt czy aktywo?


13

Co możemy uznać za WNiP?

1. Oprogramowanie nabyte drogą transakcji (wartość początkowa to cena zakupu + nakłady bezpośrednie na przygotowanie oprogramowania do użytkowania/ sprzedaży);

2. Oprogramowanie nabyte drogą przejęcia spółki (wartość początkowa to wartość godziwa);

3. Oprogramowanie nabyte drogą dotacji (wartość początkowa to wartość godziwa lub nominalna);

4. Oprogramowanie nabyte droga wymiany aktywów (wartość początkowa to wartość godziwa);

5. Koszty wytworzenia oprogramowania, które:

a) Są kosztami prac rozwojowych

b) Są kosztami bezpośrednimi przygotowania oprogramowania do użytku:

• nakłady na materiały i usługi wykorzystane lub zużyte przy wytwarzaniu składnika wartości niematerialnych;

• koszty z tytułu świadczeń pracowniczych (zob. MSR 19) wynikające bezpośrednio z wytworzenia składnika wartości niematerialnych;

• opłaty za rejestrację tytułu prawnego; oraz

• amortyzację patentów i licencji, które są wykorzystywane przy wytwarzaniu składnika wartości niematerialnych


14

Co uznajemy za koszt w RZiS?

• Koszty prac badawczych (aż do momentu kiedy możemy udowodnić, że poniesione koszty są kosztami prac rozwojowych);

• Koszty pośrednie przygotowania oprogramowania do użytkowania/ sprzedaży

koszty sprzedaży, administracji oraz inne koszty ogólnozakładowe, chyba że można je bezpośrednio przyporządkować do przystosowania składnika aktywów do użytkowania;

wyraźnie zidentyfikowane braki wydajności oraz początkowe straty operacyjne poniesione przed osiągnięciem planowanej wydajności; oraz

nakłady na szkolenia przygotowujące pracowników do obsługiwania danego oprogramowania;

nakłady na rozpoczęcie działalności (koszty rozpoczęcia), chyba że nakłady te włączone zostały do ceny nabycia lub kosztu wytworzenia rzeczowych aktywów trwałych i nakłady na zainicjowanie nowego rodzaju działalności lub wprowadzenie nowych produktów lub procesów;

nakłady na działalność reklamową i promocyjną;

nakłady na przemieszczenie lub reorganizację części lub całości jednostki

• Jeżeli koszt został już odpisany od przychodu w RZiS nie można go ponownie kapitalizować


15

Wycena bilansowa

Po początkowym ujęciu


16

Model ceny nabycia lub kosztu wytworzenia

Po początkowym ujęciu wartość oprogramowania wykazuje

się w bilansie:

1. w cenie nabycia lub

2. koszcie wytworzenia (zgodnie z zasadami uznawania kosztów jako

nakładów na WNiP)

pomniejszonymi o umorzenie i łączną kwotę odpisów aktualizujących z

tytułu utraty wartości.


17

Model oparty na wartości przeszacowanej

Wartość przeszacowana to wartość godziwa na dzień przeszacowania, pomniejszona o późniejsze

umorzenie i łączną kwotę odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości.

Zasady ustalania wartości przeszacowanej:

1. Dla celów przeszacowania wartość godziwą ustala się poprzez odniesienie do aktywnego rynku

(aktualna cena rynkowa oprogramowania).

2. Przeszacowań dokonuje się na tyle regularnie, aby wartość bilansowa nie różniła się istotnie od

wartości, jaka zostałaby ustalona przy zastosowaniu wartości godziwej na dzień bilansowy (jeżeli

rynek danego oprogramowania jest zmienny, przeszacowań należy dokonywać nawet co roku).

3. Model oparty na wartości przeszacowanej nie pozwala na:

przeszacowanie wartości niematerialnych, które uprzednio nie zostały ujęte jako aktywa; lub

początkowe ujęcie wartości niematerialnych według wartości innej niż cena nabycia lub koszt wytworzenia.

4. Jeśli ustalanie wartości godziwej oprogramowania poprzez odniesienie do aktywnego rynku

przestało być możliwe, za jego wartość bilansową przyjmuje się wartość przeszacowaną na dzień

ostatniego przeszacowania dokonanego na podstawie aktywnego rynku, pomniejszoną o

późniejsze umorzenie i łączną kwotę późniejszych odpisów aktualizujących z tytułu utraty

wartości.


18

Model oparty na wartości przeszacowanej (2)

• Jeżeli przestał istnieć aktywny rynek na przeszacowane oprogramowanie, może to oznaczać, że oprogramowanie straciło wartość , w związku z czym istnieje potrzeba przeprowadzenia testu (MSR 36 – Utrata wartości aktywów).

• Jeśli określenie wartości godziwej oprogramowania poprzez odniesienie do jego ceny na aktywnym rynku staje się możliwe na dzień następnej wyceny, od tego dnia stosuje się model oparty na wartości przeszacowanej.

• Jeśli wartość bilansowa oprogramowania wzrosła na skutek przeszacowania:

Wzrost ten odnosi się bezpośrednio na kapitał własny i ujmuje jako nadwyżkę z przeszacowania w bilansie.

Natomiast w RZiS wzrost z tytułu przeszacowania ujmuje się w stopniu, w jakim odwraca on zmniejszenie z tytułu przeszacowania tego samego oprogramowania, które wcześniej ujęto w RZiS.

• Jeśli wartość bilansowa składnika wartości niematerialnych uległa obniżeniu na skutek przeszacowania:

Spadek wartości ujmuje się w ciężar RZiS.

Natomiast spadek wartości z tytułu przeszacowania ujmuje się bezpośrednio w kapitale własnym w pozycji nadwyżka z przeszacowania do wysokości dowolnego salda kredytowego nadwyżki z przeszacowania odnoszącej się do tego samego oprogramowania.

• Łączna nadwyżka z przeszacowania zaliczona do kapitału własnego może zostać przeniesiona bezpośrednio do zysków zatrzymanych, gdy nadwyżka ta zostanie zrealizowana (czyli w momencie zbycia lub wycofania z użytkowania danego oprogramowania).


19

Wartość godziwa

Wartość godziwa jest kwotą, za jaką na warunkach rynkowych dane oprogramowanie (WNiP)

mogłoby zostać wymienione pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi stronami

transakcji.

• Jeżeli jest możliwa bezpośrednia obserwacja transakcji zawieranych na rynku, określenie wartości

godziwej jest sprawą stosunkowo prostą. Jeżeli takiej możliwości nie ma, stosuje się techniki

wyceny. MSSF 13 opisuje trzy techniki, które można zastosować przy ustalaniu wartości godziwej:

1) metodę rynkową, w ramach której jednostka wykorzystuje „ceny i inne właściwe

informacje pochodzące z transakcji rynkowych dotyczących identycznych lub

porównywalnych (czyli podobnych) składników aktywów, zobowiązań lub ich grup”;

2) metodę dochodową, która polega na przeliczaniu prognozowanych kwot (np. przepływów

pieniężnych lub dochodów i kosztów) na jedną kwotę bieżącą (tj. zdyskontowaną);

3) metodę kosztową, w ramach której jednostka określa wartość „odzwierciedlającą kwotę

wymaganą obecnie do odtworzenia zdolności wytwórczych składnika aktywów (często

określaną mianem bieżącego kosztu odtworzenia)”.


20

Amortyzacja oprogramowania

W ujęciu MSR


21

Okres użytkowania

Metoda amortyzacji jest zależna od okresu użytkowania danego oprogramowania (WNiP).

Powinno się więc najpierw ocenić:

1. czy okres użytkowania danego oprogramowania jest określony czy nieokreślony,

2. w przypadku gdy jest określony – jaka jest jego długość lub liczba jednostek produkcji / podobnych

jednostek tworząca ten okres (wpływająca na zużycie oprogramowania).

• Oprogramowanie o określonym okresie użytkowania podlega amortyzacji

• Oprogramowanie o nieokreślonym okresie użytkowania nie podlega amortyzacji

• Oprogramowanie posiada nieokreślony okres użytkowania, jeżeli z analizy wszystkich istotnych

czynników wynika, że nie istnieje żadne dające się przewidzieć ograniczenie okresu, w którym

można spodziewać się, że będzie ono generowało wpływy pieniężne netto dla jednostki.

• Zważywszy na tempo zmian technologicznych, programy komputerowe i wiele innych wartości

niematerialnych jest podatnych na technologiczną utratę przydatności. W związku z tym

prawdopodobne jest, że ich okres użytkowania będzie krótki.


22

Określony okres użytkowania

• Określając długość okresu użytkowania danego oprogramowania (WNiP), należy wziąć pod uwagę

wiele czynników, obejmujących między innymi:

a) oczekiwane wykorzystanie składnika aktywów przez jednostkę oraz to, czy składnik aktywów mógłby być

wydajnie zarządzany przez inny zespół kierowniczy;

b) typowe cykle życia dla danego składnika aktywów oraz powszechnie dostępne informacje na temat

szacunkowych okresów użytkowania aktywów o podobnym charakterze, użytkowanych w podobny sposób;

c) utratę przydatności z przyczyn natury technicznej, technologicznej, handlowej lub innej;

d) stabilność branży, w której dany składnik aktywów jest wykorzystywany, i zmiany popytu na produkty

wytwarzane lub usługi świadczone z zastosowaniem tego składnika aktywów;

e) przewidywane działania konkurentów i potencjalnych konkurentów;

f) poziom późniejszych nakładów niezbędnych do uzyskania oczekiwanych przyszłych korzyści ekonomicznych

ze składnika aktywów oraz możliwość i zamiar zapewnienia przez jednostkę takiego poziomu tych nakładów;

g) okres sprawowania kontroli nad składnikiem aktywów oraz ograniczenia prawne i ograniczenia do nich

podobne odnoszące się do użytkowania składnika aktywów (takie, jak data wygaśnięcia odnośnej umowy

leasingowej); oraz

h) czy okres użytkowania składnika aktywów jest zależny od okresu użytkowania innych aktywów jednostki.


23

Wybór metody amortyzacji

• Podlegającą amortyzacji wartość oprogramowania posiadającego określony okres użytkowania rozkłada się równomiernie na przestrzeni okresu jego użytkowania.

• Amortyzację rozpoczyna się w momencie, gdy oprogramowanie (WNiP) jest gotowe do użycia, a kończy się w dniu, w którym zostanie sklasyfikowane jako przeznaczone do zbycia, lub w dniu, w którym oprogramowanie przestaje być ujmowane, biorąc pod uwagę wcześniejszą z tych dwóch dat.

• Stosowana metoda amortyzacji powinna odzwierciedlać sposób konsumowania przyszłych korzyści ekonomicznych osiąganych ze składnika aktywów (oprogramowania) przez spółkę.

• Przy braku możliwości wiarygodnego określenia sposobu konsumowania tych korzyści stosuje się metodę liniową.

• Odpisy amortyzacyjne za każdy okres ujmuje się w ciężar rachunku zysków i strat, chyba że inny standard dopuszcza lub nakłada obowiązek zaliczenia ich do wartości bilansowej innego składnika aktywów.

• Wybraną metodę amortyzacji stosuje się w sposób ciągły w kolejnych okresach, chyba że nastąpiła zmiana oczekiwanego sposobu konsumowania korzyści ekonomicznych pochodzących z danego składnika aktywów (oprogramowania).

• Rzadko, jeśli w ogóle, występują przekonujące dowody na poparcie wyboru metody amortyzacji wartości niematerialnych z określonymi okresami użytkowania, która prowadziłaby do powstania niższej kwoty umorzenia, niż ma to miejsce w przypadku amortyzacji metodą liniową.

• Możliwe metody amortyzacji oprogramowania to:

1. metoda liniowa,

2. metoda degresywna ,oraz

3. metoda oparta na jednostkach produkcji


24

Metoda liniowa

Amortyzacja liniowa polega na równomiernym rozłożeniu wartości oprogramowania (WNiP) w czasie, czyli zakłada, że użytkowany obiekt zużywa się równomiernie przez cały czas jego eksploatacji - powoduje to, że stawka amortyzacyjna jest stała i wynika ze wzoru:

, gdzie : Ar – amortyzacja roczna

CN – cena nabycia lub koszt wytworzenia

WR – wartość rezydualna (końcowa)

POE – przewidywany okres eksploatacji

Głównym założeniem amortyzacji dokonywanej sposobem liniowym jest, domniemanie, że środek trwały zużywa się w jednakowym stopniu przez cały okres jego użytkowania. Wyznaczone w ten sposób odpisy amortyzacyjne nie będą się zmieniały przez cały okres amortyzowania środka trwałego.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Warto%C5%9B%C4%87_rezydualna


25

Metoda degresywna

Metoda degresywna to metoda malejących odpisów amortyzacyjnych. Polega na

zastosowaniu odpowiedniego współczynnika podwyższającego, wykorzystywana w

szczególnych przypadkach. Oparta jest na założeniu, że zużycie środka trwałego (WNiP) a

zwłaszcza zmniejszenie jego wartości następuje w początkowym okresie jego używania

szybciej niż w następnych okresach. Określana jest wzorem:

, gdzie Art – amortyzacja roczna dla roku t

w – współczynnik podwyższający stawkę amortyzacji

WNt-1 – wartość netto na koniec poprzedniego roku obrotowego


26

Metoda oparta na jednostkach produkcji

Metoda oparta na jednostkach produkcji (metoda naturalna) zakłada, że zużycie obiektu jest

jednakowe na każdą jednostkę pracy (np. sztukę, kilogram, godzinę itp.), a więc kwota

amortyzacji jest uzależniona od ilości pracy wykonanej w danym okresie czasu. Wyliczamy ją z

formuły:

, gdzie: Pw - praca wykonana w danym okresie

Pp - praca planowana w całym okresie użytkowania

Ar - roczna stawka amortyzacji

Wp - wartość początkowa

Wr - wartość rezydualna


27

Porównanie metod amortyzacji i ich wpływ na wskaźniki finansowe

• Im dłuższy czas użytkowania aktywa i im wyższa wartość rezydualna tym mniejsze coroczne koszty amortyzacji

• Metoda liniowa rozpoznaje koszt równomiernie, metoda degresywna rozpoznaje większość kosztu w pierwszych latach użytkowania aktywa, metoda naturalna rozpoznaje koszty na podstawie zużycia aktywa

• Wszystkie metody skutkują taką samą łączną wartością umorzenia pod koniec okresu użytkowego aktywa

• Koszt amortyzacji będzie większy w pierwszych latach naliczony metodą degresywną niż metodą liniową (przy metodzie naturalnej będzie to zależne od produktywności w danym roku)

• Koszt amortyzacji będzie mniejszy w ostatnich latach naliczony metodą degresywną w porównaniu do metody liniowej

• W porównaniu do metody liniowej, metoda degresywna skutkuje:

Wyższym wskaźnikiem rotacji aktywów (ponieważ szybciej zmniejsza się wartość aktywów)

Niższą marżą zysku operacyjnego w pierwszych latach (ponieważ wyższa amortyzacja powoduje większe koszty i niższy EBIT), wyższą w późniejszych latach (ponieważ amortyzacja w ostatnich latach użytkowania jest niższa niż w metodzie liniowej)

Niższą stopą zwrotu z aktywów w pierwszych latach i wyższą w późniejszych latach

• Zależne od wybranej metody amortyzacji są m.in. wskaźniki finansowe, których komponentami są EBIT, aktywa, kapitał własny,


28

Porównanie metod na przykładzie

Spółki A, B i C wygenerowały to samo oprogramowanie za PLN2.300, mają takie same założenia co do wartości rezydualnej oraz okresu używalności oprogramowania. Spółka A używa metody liniowej amortyzacji, spółka B metody degresywnej (podwójna degresja), a spółka C metody naturalnej w oparciu na ilość sprzedanych licencji do oprogramowania.

• Wartość rezydualna to PLN100

• Okres używalności to 4 lata

• Szacunkowa ilość sprzedanych licencji 800, w ilości: 200 w roku pierwszym, 300 w drugim, 200 w trzecim i 100 w czwartym

• Wszystkie trzy spółki mają następujące dane finansowe:

Rok Przychód

EBITD Aktywa (oprócz danego

oprogramowania)

1 300 000 36 000 30 000

2 320 000 38 400 32 000

3 340 000 40 800 34 000

4 360 000 43 200 36 000


29

Metoda liniowa – spółka A

Rok Początkowa wartość bilansowa

Koszt amortyzacji Umorzenie Końcowa wartość bilansowa

1 2 300 550 550 1 750

2 1 750 550 1 100 1 200

3 1 200 550 1 650 650

4 650 550 2 200 100


30

Metoda degresywna – spółka B



1 2 300 1 150 1 150 1 150

2 1 150 575 1 725 575

3 575 288 2 013 287

4 287 187 2 200 100


31

Metoda naturalna (ilość sprzedanych licencji) – spółka C



1 2 300 550 550 1 750

2 1 750 825 1 375 925

3 925 550 1 925 375

4 375 275 2 200 100


32

Wpływ na wskaźniki finansowe

Spółka A Spółka B Spółka C

Year Asset turnover

Profit margin

Return on assets

Asset turnover

Profit margin

Return on assets

Asset turnover

Profit margin

Return on assets

1 9.67 11.48 111.04 9.76 11.28 110.17 9.67 11.48 111.04

2 9.85 11.52 113.47 10.04 11.51 115.57 9.90 11.43 113.10

3 10.02 11.54 115.70 10.17 11.62 118.21 10.10 11.54 116.64

4 10.18 11.57 117.74 10.23 11.67 119.42 10.22 11.65 118.98


33

Wpływ na wskaźniki finansowe

W podanym przykładzie:

• Wskaźnik rotacji aktywów podniósł się we wszystkich spółkach, ponieważ sprzedaż

rosła szybciej niż aktywa

• Spółka B miała wyższy wskaźnik rotacji aktywów od pozostałych spółek, ponieważ

wyższa amortyzacja w początkowym okresie znacznie obniżyła jej średnią wartość

aktywów

• Spółka B miała również niższą marżę zysku operacyjnego i niższą stopę zwrotu z

aktywów w pierwszych latach, z powodu wyższej amortyzacji i wyższą marżę zysku i

zwrot z aktywów w późniejszych latach

• Pomimo, że spółki różnią się jedynie wyborem metody amortyzacji, z analizy

wskaźników finansowych można by wyciągnąć wniosek, że spółka B jest lepiej

zarządzana od spółek A i C, ponieważ ma lepszy wskaźnik rotacji aktywów i bardziej

dynamiczny wzrost ROA i marży zysku operacyjnego


34

Amortyzacja oprogramowania

W ujęciu Ustawy o Rachunkowości


35

Zasady amortyzacji (UoR) • Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia

jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji.

• Rozpoczęcie amortyzacji następuje po przyjęciu danego WNiP do używania, a zakończenie – z chwilą

zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową, sprzedaży lub

stwierdzenia jego niedoboru, z uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto

pozostałości aktywa.

• Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej należy uwzględnić okres ekonomicznej

użyteczności wartości niematerialnej i prawnej, biorąc również pod uwagę: liczbę zmian, na których

wykorzystuje się tę wartość niematerialną i prawną, tempo postępu technicznego, prawne lub inne

ograniczenia czasu używania, przewidywaną przy likwidację cenę sprzedaży netto istotnej pozostałości

wartości niematerialnej i prawnej.

• Na dzień przyjęcia aktywa WNiP do używania należy ustalić okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji.

Poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji WNiP powinna być przez jednostkę okresowo

weryfikowana, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów

amortyzacyjnych.

• W przypadku zmiany technologii produkcji, przeznaczenia do likwidacji, wycofania z używania lub innych

przyczyn powodujących trwałą utratę wartości danego WNiP, dokonuje się – w ciężar pozostałych kosztów

operacyjnych – odpowiedniego odpisu aktualizującego jego wartość.


36

Zasady amortyzacji (UoR)

• Odpisy, których wycena została zaktualizowana na podstawie odrębnych przepisów, zmniejszają

odniesione na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny różnice spowodowane aktualizacją wyceny.

Ewentualną nadwyżkę odpisu, nad różnicami z aktualizacji wyceny zalicza się do pozostałych kosztów

operacyjnych

• Dla WNiP o niskiej jednostkowej wartości początkowej można ustalać odpisy amortyzacyjne lub

umorzeniowe w sposób uproszczony, przez dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup środków

zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem lub jednorazowo odpisując wartość tego rodzaju środków.

• Koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione

przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem techno-logii, zalicza się do wartości niematerialnych i

prawnych, jeżeli:

produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich kosz-ty prac rozwojowych

wiarygodnie określone;

techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio

udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów

lub stosowaniu technologii;

koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży tych

produktów lub zastosowania technologii.

• Okres dokonywania odpisów kosztów prac rozwojowych nie może przekraczać 5 lat.


37

Sposoby amortyzacji (UoR)

Ustawa o Rachunkowości nie mówi jakiej metody amortyzacji należy używać, z

wyjątkiem amortyzacji wartości firmy, do której należy stosować amortyzacji

liniowej (w przypadku międzynarodowych standardów rachunkowości amortyzacja

wartości firmy – „goodwill” nie jest dozwolona, ponieważ nie da się jej oddzielić od

spółki i ustalić jej niezależnej wartości – MSSF 3).

Tak długo, jak wybrana przez spółkę metoda spełnia wszystkie zasady wymienione

w poprzednim slajdzie (art. 32 UoR), można ją stosować. Najbardziej popularne

metody amortyzacji stosowane przez spółki w Polsce to:

• Metoda liniowa

• Metoda degresywna

• Metoda progresywna

• Metoda naturalna


38

Definicja WNiP - ujęcie podatkowe

• Składnikami majątku podlegającymi amortyzacji podatkowej są środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne wymienione w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

• Podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych może dokonywać odpisów amortyzacyjnych od nabytych lub wytworzonych we własnym zakresie środków trwałych, gdy spełniają równocześnie następujące warunki:

1. stanowią własność lub współwłasność podatnika,

2. przewidywany przez podatnika okres ich używania jest dłuższy niż rok,

3. są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania

• Amortyzacji podatkowej podlegają również nabyte przez podatnika wartości niematerialne i prawne:

spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, licencje, prawa określone w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r.

Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117, z późn. zm.), wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how),

• jeżeli wymienione wartości niematerialne i prawne spełniają równocześnie następujące warunki:

nadają się do gospodarczego wykorzystania w dniu ich przyjęcia do używania,

przewidywany okres ich używania jest dłuższy niż rok,

są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.


39

Definicja WNiP - ujęcie podatkowe

Amortyzacji podatkowej, niezależnie od przewidywanego okresu używania, podlegają również:

• wartość firmy, jeżeli wartość ta powstała w wyniku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części

w drodze: (1) kupna, (2) przyjęcia do odpłatnego korzystania, a odpisów amortyzacyjnych dokonuje

korzystający,

• koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytywnym, który może być wykorzystany na potrzeby

działalności gospodarczej podatnika, jeżeli:

produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie

określone,

techniczna przydatność produktu lub technologii została przez podatnika odpowiednio udokumentowana i na tej

podstawie podatnik podjął decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii, oraz

z dokumentacji dotyczącej prac rozwojowych wynika, że koszty prac rozwojowych zostaną pokryte spodziewanymi

przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii,

• składniki majątku - spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu

użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, autorskie lub pokrewne prawa

majątkowe, licencje, prawa określone w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej,

wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej,

handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know -how), niestanowiące własności lub współwłasności

podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie

umowy leasingu, zawartej z właścicielem lub współwłaścicielami albo uprawnionymi do korzystania z tych

wartości jeżeli zgodnie z przepisami rozdziału 4a ustawy, odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający.


40

Zasady amortyzacji - ujęcie podatkowe

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości

niematerialnych i prawnych, która ustalana jest według następujących zasad:

• Gdy nabycie środka trwałego lub wartości niematerialnej następuje w drodze kupna, wartość

początkową stanowi cena nabycia, za którą uważa się kwotę należną zbywcy:

powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości

niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia

w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych,

skarbowych i innych, odsetek, prowizji, a w przypadku importu — o cło i podatek akcyzowy

pomniejszoną o podatek od towarów i usług z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek

od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego

podatku o podatek naliczony, albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług,

skorygowaną o różnice kursowe, naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego lub wartości

niematerialnej i prawnej.

• Gdy środek trwały został wytworzony we własnym zakresie — wartość początkową stanowi koszt

wytworzenia, na który składają się:

wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i

wykorzystanych usług obcych,

koszty wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi,

inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych,

koszty operacji finansowych – odsetki i prowizje naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania,

koszty montażu,

różnice kursowe, naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego.


41


• Amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych dokonuje się od wartości

początkowej wartości niematerialnych i prawnych, począwszy od pierwszego

miesiąca następującego po miesiącu, w którym te wartości wprowadzono do

ewidencji, do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów

amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan

likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.

• Okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i

prawnych nie może być krótszy niż: od licencji (sublicencji):

na programy komputerowe oraz od praw autorskich — 24 miesiące,

od licencji na wyświetlanie filmów oraz na emisję programów radiowych i telewizyjnych

— 24 miesiące, z tym że jeżeli wynikający z umowy okres używania tych praw

majątkowych jest krótszy niż 24 miesiące, podatnicy mogą dokonywać odpisów

amortyzacyjnych w okresie wynikającym z umowy,

od poniesionych kosztów zakończonych prac rozwojowych — 12 miesięcy,

od pozostałych wartości niematerialnych i prawnych — 60 miesięcy.

• Wybrana przez podatnika metoda amortyzacji nie może być zmieniana w trakcie

używania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.


42


• Odpisy amortyzacyjne nie stanowiące kosztów podatkowych, których nie zalicza się do

kosztów uzyskania przychodów:

zużycie samochodu osobowego,

straty w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części

pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych,

straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli

środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności,

odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

dokonywanych, według zasad określonych w przepisach podatkowych, od tej części ich

wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we

własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym

od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w

jakiejkolwiek formie,

odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej wartości niematerialnych i prawnych

wniesione do spółki w postaci wkładu niepieniężnego, stanowiące równowartość

uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej,

naukowej lub organizacyjnej (know-how).


43

Metody amortyzacji - ujęcie podatkowe

Metodę amortyzacji podatnik wybiera przed rozpoczęciem dokonywania odpisów amortyzacyjnych,

którą stosuje do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego. Przedsiębiorcy, którzy nabyli

wartości niematerialne, muszą samodzielnie określić metodę ich amortyzacji, terminy dokonywania

odpisów amortyzacyjnych oraz stawkę amortyzacji. Powszechne metody amortyzacji to:

1. Metoda jednorazowej amortyzacji dla małych podatników i podatników rozpoczynających

działalność polega na zaliczeniu do kosztów podatkowych dokonywanych jednorazowo odpisów

amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych w roku podatkowym, w którym

środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i

prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 100 000

euro łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych.

Z metody tej mogą skorzystać podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej w roku

jej rozpoczęcia oraz podatnicy posiadający status małego podatnika.

Podatnicy mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych nie wcześniej niż w miesiącu, w

którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i

prawnych

W przypadku spółki niemającej osobowości prawnej kwota limitu odpisów amortyzacyjnych dotyczy

spółki.

Jednorazowe odpisy amortyzacyjne stanowią pomoc de minimis udzielaną w zakresie i na zasadach

określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w

ramach zasady de minimis.


44

Metody amortyzacji - ujęcie podatkowe

2. Metoda liniowa - podatnicy przez cały okres użytkowania środka trwałego dokonują odpisów amortyzacyjnych w równych ratach, według określonej stawki amortyzacyjnej z Wykazu, od stałej podstawy amortyzacji.

3. Metoda indywidualnych stawek amortyzacyjnych - podatnicy odpisów amortyzacyjnych dokonują od wartości początkowej w równych ratach przez cały okres amortyzacji (zasada liniowa), przy zastosowaniu indywidualnych (stałych) stawek w stosunku do używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji, przy podstawowym warunku zachowania minimalnych okresów amortyzacji.

4. Metoda degresywna i degresywno – liniowa

5. Podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, których wartość początkowa nie przekracza 3500 zł, wydatki na ich nabycie stanowią wówczas koszt w miesiącu oddania ich do używania.


45

Porównanie amortyzacji WNiP w ujęciu podatkowym i rachunkowym

Kryterium porównania Ustawa o podatku dochodowym Ustawa o rachunkowości

Podstawa obliczania odpisów

amortyzacyjnych

Wartość początkowa (art. 16g, art. 16h, ust. 1 updop, art.

22g i art. 22h, ust. 1 updof)

Wartość początkowa (zgodnie z definicją)

Metoda amortyzacji Podatnicy ustalają stawki amortyzacyjne dla

poszczególnych wartości niematerialnych i prawnych na

cały okres amortyzacji przed rozpoczęciem dokonywania

odpisów amortyzacyjnych

Liniowa w przypadku amortyzacji wartości firmy, dla

pozostałych wartości niematerialnych i prawnych

można stosować metody różnorodne, np. liniowa,

degresywna, naturalna

Data rozpoczęcia odpisów

amortyzacyjnych

Od miesiąca następującego po miesiącu przyjęcia do

używania ( art. 16h, ust. 1 updop, art. 22h, ust. 1 udpof )

Nie wcześniej niż po przyjęciu do używania

Data zakończenia odpisów

amortyzacyjnych

łącznie z tym miesiącem, w którym następuje zrównanie

wartości początkowej z dotychczasowymi odpisami

amortyzacyjnymi lub dokonano likwidacji czy zbycia (art.

16h, ust. 1 updop, art. 22h, ust. 1 udpof)

Nie później niż z chwilą zrównania wartości

początkowej z dotychczasowym umorzeniem lub

wcześniej w dacie jej likwidacji lub zbycia

Terminy ewidencji odpisów

amortyzacyjnych

Co miesiąc, co kwartał lub na koniec roku W sposób systematyczny przez poszczególne okresy

sprawozdawcze

Okres dokonywania odpisów

amortyzacyjnych

Okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych nie może

być krótszy niż (art. 16m, ust. 1 updop, art. 22m, ust. 1

udpof):

1) od licencji (sublicencji) na programy komputerowe oraz od praw autorskich – 24 miesiące;

2) od licencji na wyświetlanie filmów oraz na emisję programów radiowych i telewizyjnych – 24 miesiące;

3) od poniesionych kosztów zakończonych prac rozwojowych – 12 miesięcy;

4) od pozostałych wartości niematerialnych i prawnych – 60 miesięcy

Okresy dokonywania odpisów amortyzacyjnych są następujące: 1) od kosztów zakończonych prac rozwojowych – nie dłużej niż 5 lat (art. 33, ust. 3 uor), 2) od wartości firmy – nie dłużej niż 5 lat, a w uzasadnionych przypadkach kierownik jednostki może ten okres wydłużyć do 20 lat (art. 44b, ust. 10 uor) 3) od pozostałych wartości niematerialnych i prawnych – przez okres ekonomicznej użyteczności


46

Prawa majątkowe


47

Prawa pracownika do wytworzonego dzieła

W przypadku programów komputerowych, jeśli umowa o pracę nie stanowi

inaczej,

prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez

pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy

przysługują pracodawcy (nawet bez potrzeby odrębnego przyjęcia utworu).

Przepis art. 74 ust. 3 Prawa autorskiego, inaczej niż art. 12 ust. 1 Prawa

autorskiego, nie wskazuje także ograniczenia praw autorskich pracodawcy ze

względu na cel umowy o pracę i zgodny zamiar stron.


48

Prawa twórcy do wytworzonego dzieła

Majątkowe prawa autorskie do dzieła (oprogramowania) wytworzonego

na umowę o dzieło lub zlecenie, należą do twórcy (osoby fizycznej) o ile

umowa nie świadczy inaczej.

Majątkowe prawa autorskie wygasają po upływie 70 lat od śmierci

twórcy, przechodząc do domeny publicznej.

Jeżeli prawa majątkowe do oprogramowania nie należą do spółki

zamawiającej oprogramowanie to spółka ta nie może kapitalizować ich

kosztu, jako że nie spełnia podstawowych kryteriów WNiP, czyli kontroli

nad ekonomicznymi korzyściami płynącymi z aktywa.


49

Prawa klienta do zakupionego oprogramowania

Jeżeli prawa majątkowe do oprogramowania zostaną przekazane

kupującemu (klientowi), to spółka, która je wytworzyła nie może

kapitalizować ich kosztu, jako że nie spełnia podstawowych

kryteriów WNiP, czyli kontroli nad ekonomicznymi korzyściami

płynącymi z aktywa.


50

Giza Polish Ventures I

Businessman Institute

ul. Trakt Lubelski 40a

04-870 Warszawa

e-mail: [email protected]

Badawczo Rozwojowych (R&D) w innowacyjnych spółkach · L O C A L P R E S E N C E W I T H A G L O...

Documents

Transcript of Badawczo Rozwojowych (R&D) w innowacyjnych spółkach · L O C A L P R E S E N C E W I T H A G L O...