1

Badanie zaopatrzenia rynku

internetowego oraz targów i sklepów

specjalistycznych na terenie Warszawy

w Tradycyjną Medycynę Azjatycką oraz

inne produkty zawierające części

zwierząt i roślin chronionych

Konwencją CITES

Warszawa, 2010

2

© WWF Polska, Światowy Fundusz na Rzecz Przyrody

ul.Wiśniowa38

02-520Warszawa

tel.:+48 22 8498469

fax:+48 22 6463672

ISBN: 978-83-60757-44-4

Autorzy: Magdalena Romanowicz, WWF Polska

Zuzanna Podgórska, WWF Polska

Skład i druk: „MARKETINGBOX” Rafał Pudło

Nakład: 100 sztuk

Zdjęcie na okładce: © Wil Luiijf / WWF-Canon

Niniejszy raport powstał w ramach realizacji projektu WWF Polska

"Wzmocnienie instytucjonalne i budowa poparcia społecznego dla wdrażania Konwencji

Waszyngtońskiej w Polsce"

Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu

Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a także

ze środków budżetu Rzeczpospolitej Polskiej w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.

3

WSTĘP

Tradycyjna medycyna azjatycka (TMA) jest stosowana od ponad 3000 lat na całym

świecie. Według WHO około 80% ludzi na świecie korzysta z tego typu medykamentów.

TMA to nie tylko leki, ale także sposób życia. W Azji bezpośrednio wiąże się ona z kulturą

i tradycją przekazywaną od pokoleń, a obecnie dzięki większemu przepływowi informacji

oraz wzrastającej emigracji ludności azjatyckiej, dociera również na inne kontynenty. Często

produkty TMA mają konkurencyjną cenę w porównaniu z lekami oferowanymi przez

koncerny farmaceutyczne, przez co ich atrakcyjność wzrasta. Ponadto rosnąca popularność

i moda na alternatywne formy leczenia takie jak akupunktura, homeopatia, fitoterapia czy

ajurweda popularyzują te niekiedy egzotyczne dla nas produkty.

Zwiększona konsumpcja na całym świecie leków TMA zagraża przetrwaniu wielu

dzikich populacji zwierząt i roślin. Nadal największymi konsumentami i eksporterami

produktów zawierających w swym składzie dzikie i często chronione gatunki są Chiny i Indie.

Szacuje się, że do wyrobu TMA używa się 1700 gatunków roślin i 50 gatunków zwierząt.

Chiński znak „zioło” oznacza bowiem zarówno rośliny jak i produkty pochodzenia

zwierzęcego czy też minerały. W Chinach 80% roślin używanych do wyrobu TMA

pozyskiwanych jest z natury, w Indiach jest to aż 95%, z chowu sztucznego lub rozmnażania

pochodzi jedynie około 10% gatunków.

Pozyskiwanie zwierząt jak i roślin z natury łączy się bardzo często z procederem

nielegalnego importu i eksportu a także zbieractwem czy kłusownictwem. Aby ochronić

przed wyginięciem gatunki zagrożone ze względu na wykorzystywanie ich

w międzynarodowym handlu, zadecydowano o konieczności specjalnej ochrony tych

gatunków aktem prawa międzynarodowego.

Konwencja o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków

Zagrożonych Wyginięciem (CITES) od ponad 30 lat stanowi jeden z najważniejszych

międzynarodowych aktów prawnych odnoszących się do ochrony gatunkowej1. Obecnie jej

stronami są 172 państwa, w tym wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej2. CITES

została ustanowiona w celu utrzymania międzynarodowego handlu dzikimi zwierzętami

i roślinami na poziomie, który nie będzie stanowił zagrożenia dla ich występowania

w środowisku naturalnym. Konwencja Waszyngtońska reglamentuje handel ponad 34.000

gatunków fauny i flory opierając się na systemie zezwoleń i świadectw determinującym

podejmowanie transgranicznej działalności handlowej. Gatunki podlegające ochronie

wyliczone zostały w trzech załącznikach do Konwencji, a przynależność do określonego

załącznika uwarunkowana została statusem ochronnym oraz poziomem międzynarodowego

handlu.

Konwencja Waszyngtońska jest aktem prawa międzynarodowego publicznego,

a mechanizm jej działania polega na poddaniu międzynarodowego obrotu dzikimi gatunkami

odpowiedniej kontroli. System kontroli przewiduje, że import oraz eksport (w tym także

reeksport) gatunków objętych Konwencją możliwe są jedynie po uzyskaniu odpowiednich

1 Powoływana również jako Konwencja Waszyngtońska oraz Konwencja.

2 Powoływana dalej jako UE.

4

zezwoleń lub świadectw (muszą być one zgodne z tzw. kwotami eksportowymi, które mogą

być ustalane przez poszczególne Państwa – Strony lub przez Konferencję Stron Konwencji).

Gatunki te zostały zamieszczone w trzech załącznikach do Konwencji:

Załącznik I obejmuje wszystkie gatunki zagrożone wyginięciem, które są lub mogą być

przedmiotem handlu. Handel okazami tych gatunków powinien być poddany szczególnie

ścisłej reglamentacji w celu zapobieżenia dalszemu zagrożeniu ich istnienia i może być

dozwolony jedynie w wyjątkowych okolicznościach.

Załącznik II obejmuje:

(a) wszystkie gatunki, które wprawdzie niekoniecznie już teraz są zagrożone wyginięciem, nie

mniej mogą stać się takimi, jeżeli handel okazami tych gatunków nie zostanie poddany ścisłej

reglamentacji mającej zapobiec eksploatacji nie dającej się pogodzić z ich utrzymaniem, oraz

(b) niektóre gatunki, które powinny być przedmiotem reglamentacji w celu poddania

skutecznej kontroli handlu okazami gatunków objętych załącznikiem II w myśl punktu (a).

Załącznik III obejmuje wszystkie gatunki, co do których jedna ze Stron uzna swoją właściwość

do objęcia ich reglamentacją mającą na celu zapobieżenie lub ograniczenie eksploatacji tych

gatunków i wymagającą współpracy innych Stron w zakresie kontroli handlu.

Rzeczpospolita Polska ratyfikowała przystąpienie do Konwencji 12 grudnia 1989

roku. Weszła ona w życie w Polsce 12 marca 1990 roku3. Unia Europejska implementuje

CITES w swoich rozporządzeniach i polskie prawo bezpośrednio im podlega. Gatunki

chronione Konwencją, są w prawie unijnym ujęte w Aneksy i bardzo często prawo unijne jest

znacznie bardziej restrykcyjne, co oznacza, że handel danymi gatunkami jest bardziej

ograniczony lub wręcz zakazany. Odpowiedzialność karną za nieprzestrzeganie

obowiązującego prawodawstwa Wspólnotowego przewiduje nasze prawo krajowe tzn.

Ustawa o ochronie przyrody. Według prawa krajowego, nielegalny handel gatunkami

chronionymi w Aneksach do Rozporządzeń UE jest przestępstwem, karanym pozbawieniem

wolności od trzech miesięcy do pięciu lat. Za złamanie prawa obowiązującego na terenie UE

grożą także dodatkowe sankcje karne obejmujące grzywnę oraz konfiskatę przewożonego czy

też oferowanego w handlu towaru.

Główny akt regulujący przedmiotową materię stanowi Rozporządzenie 338/97. Celem

niniejszego rozporządzenia jest ochrona gatunków dzikiej flory i fauny oraz zagwarantowanie

ich zachowania poprzez regulację handlu nimi. Aktualne Aneksy do Rozporządzenia 338/97

zawierające listy gatunków objętych ochroną ustanowiono na mocy Rozporządzenia Komisji

(WE) Nr 709/2010 z dnia 22 lipca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie Rady (WE)

nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi4,

zgodnie z którym Aneksy A-D do Rozporządzenia 338/97 oraz uwagi w sprawie wykładni

tych aneksów zastępuje się tekstem znajdującym się w aneksie do rozporządzenia

zmieniającego. Warto zaznaczyć, że w Aneksach A–D zamieszczono również gatunki

nieuwzględnione w CITES. Zgodnie z art. 3 Rozporządzenia 338/97:

1. Aneks A obejmuje:

a) gatunki wymienione w załączniku I do Konwencji, w stosunku do których Państwa

Członkowskie nie zgłosiły zastrzeżeń;

b) każdy gatunek:

3 Oświadczenie rządowe o ratyfikacji oraz tekst Konwencji zostały ogłoszone w Dz.U. z 1991 r. Nr 27 poz. 112.

Poprawki do polskiego przekładu Konwencji zostały ogłoszone w Dz.U. z 2000 r. Nr 66 poz. 802. 4 Dz.U. UE z 12.8.2010 , L 212/1, powoływane dalej jako Rozporządzenie 709/2010.

5

i) na wykorzystanie którego istnieje lub może istnieć zapotrzebowanie we Wspólnocie lub

w handlu międzynarodowym, a któremu grozi wyginięcie albo jest tak rzadki, że jakikolwiek

poziom handlu może zagrozić jego przetrwaniu; lub

ii) który należy do rodzaju, którego większość gatunków lub który jest gatunkiem, którego

większość podgatunków została wymieniona w Aneksie A, zgodnie z kryteriami podanymi

w lit. a) lub b) (i), a których wymienienie w Aneksie ma istotne znaczenie dla skutecznej

ochrony tych taksonów.

2. Aneks B zawiera:

a) gatunki wymienione w załączniku II do Konwencji, inne niż wymienione w Aneksie A,

w stosunku do których Państwa Członkowskie nie zgłosiły zastrzeżeń;

b) gatunki wymienione w załączniku I do Konwencji, w stosunku do których zgłoszono

zastrzeżenie;

c) wszelkie inne gatunki nie wymienione w załącznikach I lub II do Konwencji;

i) będące przedmiotem handlu międzynarodowego na poziomie, który może być niezgodny:

- z możliwością ich przeżycia lub z możliwością przeżycia populacji w niektórych krajach, lub

- z zachowaniem całej populacji na poziomie zgodnym z rolą gatunku w ekosystemach,

w których występuje;

lub

ii) których wymienienie w Aneksie z powodu ich podobieństwa w wyglądzie do innych

gatunków wymienionych w Aneksie A lub B ma istotne znaczenie dla zapewnienia

skuteczności kontroli handlu okazami takich gatunków;

d) gatunki, w stosunku do których ustalono, że wprowadzenie żywych okazów do siedlisk

przyrodniczych we Wspólnocie stanowiłoby zagrożenie ekologiczne dla dzikich gatunków

rodzimej fauny i flory Wspólnoty.5

Jak wynika z szacunków, ponad 200 gatunków roślin oraz 50 gatunków zwierząt

a w tym 50 gatunków roślin i 20 gatunków zwierząt chronionych postanowieniami Konwencji

Waszyngtońskiej – CITES, zagrożonych jest wyginięciem na skutek używania ich w TMA.

Leki tradycyjnej medycyny występują w różnych postaciach. Dzielą się na trzy kategorie:

czysty środek (wyciąg z 1 rośliny, zwierzęcia lub minerału), mieszanina środków (to wyciągi

z kilku produktów używane, jako herbatki, zupki itp.) lub leki zarejestrowane, które w swoim

składzie zawierają ww. składniki (mogą być rafinowane do kapsułek, proszków, tabletek,

toników, woskowych kulek, granulatów itp.).

Również na polskim rynku możemy spotkać szeroką gamę produktów, w których

skład wchodzą gatunki zagrożone wyginięciem. Są to różnego rodzaju maści, plastry,

nalewki, tłuszcz, kadzidła, tabletki, kremy itp. Według Konwencji CITES i prawa Unii

Europejskiej, chronione są nie tylko żywe okazy, lecz także produkty z nich wykonane, i ich

części pochodne. Definicja okazu została podana w art. I lit. B Konwencji

o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych

Wyginięciem. Wynika z niej jednoznacznie, że „w rozumieniu tej Konwencji okazem gatunku

zamieszczonego w jej załącznikach jest każde zwierzę lub roślina, żywe lub martwe, a także

każda łatwo rozpoznawalna ich część lub produkt otrzymany ze zwierzęcia lub rośliny

z danego gatunku” oraz „wszelkie specyfiki, które zgodnie z dołączonym dokumentem,

opakowaniem, oznakowaniem lub etykietą, lub jeżeli wynika to z jakichkolwiek innych

okoliczności (np. tekstu opisu w ofercie sprzedaży), mają zawierać lub zawierają części lub

produkty pochodne z roślin, grzybów lub zwierząt z danych gatunków (także wówczas, jeśli

ich nie zawierają)” 6

.

5 Fragment dotyczący przepisów prawnych zaczerpnięto z opracowania WWF Polska, autorstwa dr Marcina

Pchałka i dr Leszka Meringa

6

Celem tego raportu jest zbadanie zaopatrzenia rynku internetowego, targów oraz

sklepów specjalistycznych na terenie Warszawy w produkty zawierające w swym składzie

gatunki chronione przez Konwencję CITES. Niniejszy raport przedstawia wyniki badania

rynku produktów Tradycyjnej Medycyny Azjatyckiej od lutego do grudnia 2010r. Autorzy

raportu nie oceniają właściwości leczniczych badanych produktów. Opinie zawarte w raporcie

odzwierciedlają jedynie opinie autorów.

1. METODOLOGIA

Metodologia została ustalona przez specjalistów WWF Polska po konsultacji

z ekspertem TMA oraz w oparciu o istniejące raporty. Wyniki badania opisywano

w specjalnych formularzach, zawierających informacje niezbędne do odpowiedniego

porównania i opisania wyników.

Na terenie Warszawy zbadano 5 sklepów, w których ofercie znajdowały się produkty

zawierające chronione prawem gatunki, używane w tradycyjnej medycynie azjatyckiej.

Skontrolowano 4 edycje targów medycyny naturalnej, prowadzonych cyklicznie w stolicy.

Ponadto zbadano w okresie trwania monitoringu ofertę internetową, w tym sklepy

internetowe, apteki internetowe, sklepy zielarskie, portale aukcyjne itp.

2. WYNIKI BADANIA

Podczas badania rynku stwierdzono, że produkty zawierające składniki otrzymywane

z chronionych gatunków występują w wieli różnych formach m.in., jako:

Maści

Plastry

Tłuszcz

Korzeń

Nalewki

Kadzidła

Tabletki

Maseczki

Spray’e

Kremy

W sklepach zielarskich i farmakologicznych znajdowały się najczęściej środki na

odchudzanie, kosmetyki, suplementy diety, kadzidła i maści, które w swym składzie

6 Opinia PROP w sprawie zakresu pojęcia „okaz” w odniesieniu do produktów medycyny naturalnej, z dnia 12

czerwca 2010r. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 709/2010 z 22 lipca 2010r. „Pod pojęciem „części i

produkty”, które podlegają ograniczeniom, należy rozumieć wszelkie fragmenty roślin, grzybów i zwierząt z

chronionych gatunków, także przetworzone w sposób uniemożliwiający ich łatwe rozpoznanie (np. wytopiony

tłuszcz), wszelkiego rodzaju wyciągi i ekstrakty z ich tkanek lub całych osobników, wszelkie wytwory

produkowane przez organy tych roślin i zwierząt, w tym nasiona, korę, liście, kwiaty i ich części, jaja i ich

skorupy, pierze, włosy, wylinki, krew, produkty gruczołów (np. piżmo, ślina, jad, żółć) – także takie, które

mogły być pobrane przyżyciowo i mogą być odtworzone przez te rośliny, grzyby czy zwierzęta”. „Okazem są

wszelkie specyfiki, które zgodnie z dołączonym dokumentem, opakowaniem, oznakowaniem lub etykietą, lub

jeśli wynika to z jakichkolwiek innych okoliczności (np. tekstu opisu w ofercie sprzedaży), mają zawierać lub

zawierają części lub produkty pochodne z roślin, grzybów lub zwierząt z danych gatunków (także wówczas, jeśli

w rzeczywistości ich nie zawierają)”.

7

zawierały rośliny i zwierzęta, chronione prawem unijnym objęte Aneksami A i B7. Ponadto na

ponad 40 portalach internetowych, znajdowały się zwykle po 2 i więcej oferty produktów

zawierających chroniony gatunek. Na targach medycyny naturalnej odbywających się

cyklicznie w Warszawie i w innych miastach Polski, znaleziono natomiast: kadzidła

z chronionym gatunkiem tzw. agaru, tłuszcz z niedźwiedzia, maseczki z koralowców, tabletki

zawierające chroniony gatunek storczyka, korzeń żeń –szenia, kremy z pijawki lekarskiej, jak

również tabletki zawierające korę śliwy afrykańskiej oraz plastry zawierające kości lamparta

i piżmo.

2.1 CHARAKTERYSTYKA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH

CHRONIONE GATUNKI ROŚLIN:

1. Saussurea costus/ Saussurea lappa/ Costi amari/ Sosjura olejkodajna/ kostus. Jest to bylina

z rodziny astrowatych, przypominająca wyglądem łopian, lecz o nieco mniejszych liściach.

Występuje w zimnych rejonach Azji Wschodniej, Europy i Północnej Ameryki. Zapisana

w Aneksie A Rozporządzenia UE, co oznacza że handel okazami tego gatunku,

pochodzącymi z natury jest zakazany na terenie Unii Europejskiej.

Powszechnie używana w Ajurwedzie i TMA. Używaną najczęściej częścią jest korzeń

o właściwościach:

tonizujących i pobudzających

przeciwskurczowych

wiatropędnych

antyseptycznych

poprawiających potencję (niekiedy używany jako afrodyzjak)

pomaga na dolegliwości żołądkowe i pęcherzyk żółciowy

przy chorobach wątroby (np. żółtaczka)

działa stymulująco – m. in. na skórę i mózg

stosowany również przy astmie

ponadto pozyskany z niego olejek eteryczny używa się w przemyśle

perfumeryjnym oraz jako składnik kadzidełek i płukanek do włosów

(spowalnia siwienie)

Badanie wykazało, że na polskim

rynku znaleźć można 6 produktów

zawierających ten chroniony gatunek.

Portale internetowe miały w swojej

sprzedaży 117 ofert. W skontrolowanych

sklepach znaleziono 4 oferty produktów

zawierających ten gatunek, na targach

medycyny naturalnej zidentyfikowano

również 4 produkty.

7 Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 709/2010 z dnia 22 lipca 200r.

Fot. 2 Chiński

medykament ze zdjęciem

Saussurea costus

© WWF Polska

Fot. 1 Lidan Paishi Pian

© WWF Polska

8

50%

20%

3%

18%

1%8%

Padma Basic

Septilin

Anti Wrinkle

Cream

Purim

Lidan Paishi

Pian

NU Bao

Jiaonang

Jak wynika z uzyskanych danych, najczęściej oferowanym do sprzedaży produktem

zawierającym kostus jest Padma Basic, suplement na poprawę krążenia, wzmocnienie

odporności i naczyń krwionośnych. Produkt ten zawiera także drugi chroniony gatunek

chroniony CITES Pterocarpus santalinus – sandałowiec (Rys.1). Na drugim miejscu jest

Septilin, lek wzmacniający organizm, podnoszący odporność i działający stymulująco. Jest on

dostępny głównie w Internecie, rzadziej w sklepach i na targach. Trzecim, pod względem

liczby ofert, jest krem przeciwzmarszczkowy, który dostępny jest szeroko zarówno w

Internecie, specjalistycznych sklepach, jak i na cyklicznie odbywających się targach. Kolejny

produkt, to Purim; suplement diety posiadający właściwości antyseptyczne, antybakteryjne,

przeciwwirusowe i przeciwalergiczne. Mniejszy udział w tym rankingu odgrywa zaznaczony

kolorem żółtym lek, który może mniej znany w Polsce, jest dość popularny na świecie –

Lidan Paishi Pian. Jego dostępność jest ograniczona, lecz znaleźć go można na targach

medycyny naturalnej oraz w Internecie. Stosuje się go głównie przy objawach kamicy

żółciowej. Ostatni medykament w rankingu to NU Bao Jianonang; lek trudno dostępny

w Internecie i sklepach. Można go dostać natomiast na targach od prywatnych importerów.

Stosowany w leczeniu kobiecych dolegliwości.

Tabela 1 Liczba ofert produktów zawierających w swym składzie Saussurea costus

Sklepy Targi Internet

Liczba ofert produktów

zawierających

Saussurea costus

4 4 117

2. Orchis mascula/ Salabmirsi/ Salep orchid/ Storczyk męski lub nakrapiany. Ta niewysoka

bylina osiąga od 20 do 60cm wysokości. Jej pierwotny zasięg obejmował większość Europy,

północno – zachodnie rejony Afryki, Azję Mniejszą i Kaukaz. Jest to gatunek występujący

w górach na wysokościach ok. 2500 m n. p. m. Rzadko spotykany na południu Polski.

Chroniona jest cała rodzina Orchidaceae, znajdująca się w Aneksie B (wybrane gatunki

chronione są Aneksem A).

Storczyk męski używany jest do produkcji:

Rys. 1 Procentowy udział produktów na rynku zawierających Saussurea costus

9

kosmetyków (przeciwzmarszczkowych, przeciw przebarwieniom,

nawilżających, oczyszczających, brązujących)

środków na potencję

środków na prostatę

środków na poprawę funkcji umysłowych

Na polskim rynku jest wiele produktów zawierających ten chroniony gatunek

storczyka. Rys. 2 obrazuje 9 z nich8, najczęściej oferowanych w sprzedaży. Z wykresu

wynika, że największą liczbę ofert stanowią kosmetyki, łatwo dostępne w większości

sklepów. Warto jednak wspomnieć, że niektórzy producenci używają storczyka męskiego

uprawianego na terenie UE. Niemniej jednak, 23% procent z przedstawionych poniżej

produktów jest suplementami diety, których importer informuje, że rośliny użyte do ich

produkcji pozyskiwane są z naturalnych siedlisk.

Tabela 2 Liczba ofert produktów zawierających w swym składzie Orchis mascula

Sklepy Targi Internet

Liczba ofert produktów

zawierających

Orchis mascula

13 2 134

32%

23%

19% 9%

7%

5%

2%

2%

1%

Garnier Orchidea Vital

Eveline "MagiaOrchidei"

AA Kwiat Orchidei

Speman

Tentex Forte

Mentat

Confido

Produkt z serii ExclusiveBronze

Produkt z serii DeborahBioetyc

Rys. 2 Procentowy udział produktów zawierających Orchis mascula dostępnych na polskim rynku

W sumie wszystkich dostępnych ofert odnotowano 149. Warto zauważyć, że niektóre

kosmetyki zawierające ten chroniony gatunek storczyka są szeroko dostępne na rynku i aby

sprawdzić całą ofertę, konieczne jest skontrolowanie producentów tych produktów a nie

sprzedawców detalicznych.

8 Raport nie podaje pełnych nazw produktów, lecz często nazwę skrótową całych serii kosmetyków stosowanych

w sprzedaży.

10

4. Hoodia gordonii/ Hoodia9. Jest to niewielkich rozmiarów

sukulent porastający naturalnie pustynie południowych części

Afryki, Bostwany, Namibii i Angoli. Od wieków lokalna

społeczność stosowała go, jako suplement diety skutecznie

hamujący apetyt. Ekstrakt, z którego robi się wszelkie

preparaty nazywany jest P57. Roślina zaliczana jest do Aneksu

B.

Skuteczność hoodii nie jest potwierdzona żadnymi

naukowymi badaniami, jednak jej popularność na świecie

wciąż wzrasta. Sprzedawana jest w postaci tabletek

(11 rodzajów suplementów), plastrów (2 produkty),

ekstraktów w płynie (1 oferta) lub całych roślin10

. Na terenie

UE nie prowadzi się upraw tego sukulenta. Pomimo to,

szeroko dostępna jest oferta internetowa, gdzie przeważa jeden

importer ze Stanów Zjednoczonych. Na portalu aukcyjnym

Allegro odnotowano 172 oferty sprzedaży produktów

zawierających w składzie tę chronioną roślinę lub nią samą.

Wśród tych ofert wyraźnie wyróżnia się dwóch sprzedawców, którzy reklamują suplementy

diety pochodzenia amerykańskiego, w dużych ilościach na każdej z kilkudziesięciu aukcji.

Ponadto, właścicielem 8 serwisów internetowych sprzedających produkty z Hoodia gordonii

jest jedna firma. W swoim regulaminie informuje ona, że obowiązują ją wyłącznie regulacje

prawne USA, a zastosowanie prawa UE nie jest możliwe. Nieliczni sprzedawcy deklarowali

posiadanie certyfikatów CITES jednak te, które zamieszczono na stronach internetowych nie

są przedstawione w formie pozwalającej na sprawdzenie ich autentyczności.

Tabela 3 Liczba ofert produktów zawierających w swym składzie Hoodia gordonii

9 Chronione są wszystkie części i pochodne z wyjątkiem opatrzonych etykietą „Wyprodukowane z materiału

Hoodia spp. uzyskanego z kontrolowanego zbioru i produkcji we współpracy z organami administracyjnymi

CITES Bostwany/Namibii/Afryki Południowej na mocy umowy BW/NA/ZAxxxxxx” 10

W innych krajach jest ona dostępna również pod postacią nalewek, herbaty, syropu, sprey-ów, proteinowych

shake-ów a nawet owocowych batonów.

Sklepy Targi Internet

Liczba ofert produktów

zawierających

Hoodia gordonii

1 0 393

Fot. 3 Plastry skonfiskowane

na poczcie

© Izba Celna w Poznaniu

11

5. Aquilaria agallocha/ Agar 31. Drzewo z rodziny

kozłkowatych, naturalnie występujące w Indiach,

Kambodży, Indonezji i na Półwyspie Malajskim.

Wytwarza aromatyczną żywicę, używaną szeroko

w aromaterapii i przemyśle perfumeryjnym. Gatunek

chroniony znajdujący się w Aneksie B. Chronione są

wszystkie części rośliny poza częściami roślin

sztucznie uprawianych (na które też potrzebne są

zaświadczenia świadczące o ich legalności).

Na rynku dostępne są głównie w postaci:

kadzidełek (odnaleziono 4 typy); ręcznie robionego

mydła naturalnego; olejku do ciała; olejku

eterycznego oraz korzenia. Oferty były dostępne we

wszystkich badanych miejscach.

68%

13%

13%6%

Tabletki

Plastry

Roślina

Ekstrakt

Fot. 4 Kadzidła zawierające Agar 31

© WWF Polska

Rys. 3 Procentowy udział produktów zawierających Hoodia gordonii dostępnych na polskim rynku

12

Tabela 4 Liczba ofert produktów zawierających w swym składzie Aquilaria agallocha

Internet Targi medycyny

naturalnej Sklepy

Liczba ofert

zawierających Aquilaria

agallocha

26 4 1

6. Prunus africana/śliwa afrykańska/ Stinkwood/ Pygeum/ Iron Wood/ African prune itd. To

zimozielone drzewo występujące naturalnie na terenach Afryki Subsaharyjskiej i na

niektórych wyspach (m.in. Madagaskar, Sao Tome, Grande Comore). Nie jest uprawiana na

terenie UE, lecz legalnie importuje się ją na dużą skalę do produkcji leków na prostatę.

Najbardziej pożądana jest kora drzewa. Przez wiele lat rabunkowa działalność człowieka

doprowadziła niemal do zagłady tego gatunku. Tysiące drzew rocznie jest okorowywanych na

potrzeby przemysłu medycznego oraz kosmetycznego. Gatunek włączony do Aneksu B.

Wśród produktów zawierających w swym składzie śliwę afrykańską (głównie jej korę)

dominują leki na prostatę. Ponadto roślina ta używana jest także do produkcji szamponów

i pianek hamujących wypadanie włosów, preparatów antycellulitowych i na rozstępy, kremów

pod oczy i przeciwzmarszczkowych.

Tabela 5 Liczba produktów dostępnych na rynku zawierających Prunus africana

Internet Targi medycyny

naturalnej Sklepy

Liczba ofert

zawierających Prunus

africana

98 0 1

62%11%

11%

11%5%

Kadzidła

Olejek eteryczny

Korzeń

Mydło

Olejek do ciała

Rys. 4 Procentowy udział poszczególnych produktów zawierających Aquilaria agallocha

13

13%

42%

5%

22,45%

1%1%1%

4%5%

6%

Procerin Pianka

Poldanen

Tadenan 50

Nanogen

Nanoguard

Rilastil Spray

Prostidiag

Rilastil Krem

Lierac Diopticreme

Neopoldanen

Inulina Colplustabs

Rys. 5 Procentowe zestawienie środków zawierających Prunus africana

7. Pterocarpus santalinus/ Red sandalwood/ Santalum rubrum/ Sandalo rojo/ Sandałowiec

czerwony. Drzewo to dorasta do 8m i rodzime jest dla regionów południowych Indii. Obecnie

ze względu na ogromne zapotrzebowanie, uprawia się go także w Afryce, na Sri-Lance

i Filipinach. Używany nie tylko w przemyśle perfumeryjnym, ale także w medycynie

azjatyckiej, ajurwedzie czy do produkcji wyrobów artystycznych. W Chinach za dynastii

Qing produkowano nawet meble z drewna sandałowca. Aneks B obejmuje drewno okrągłe,

zrębki drzewne, proszek i ekstrakty z tego drzewa. W Polsce produkty dostępne na rynku to:

kadzidła

lek wspomagający krążenie i wzmacniający naczynia krwionośne oraz odporność

sproszkowane drzewo czerwonego sandałowca

różańce

perfumy

pigmenty

rzeźby

Jak wynika z wykresu poniżej (Rys. 6), największą liczbę ofert stanowi popularny na

rynku lek, który oprócz sandałowca czerwonego zawiera również chroniony przez CITES

gatunek Saussurea lappa. Liczba rzeźb dostępnych na rynku jest trudna do określenia,

ponieważ w badaniu nie były brane pod uwagę sklepy np. z chińskimi antykami czy galerie.

Kadzidła, które są dostępne nie tylko na targach, w sklepach zielarskich czy w internecie, ale

również na targowiskach czy sklepach „indyjskich” są drugim, co do liczby występowania

produktem. Są one bardzo popularne na rynku i niekontrolowane w żaden sposób. W składzie

14

perfum podaje się natomiast Pterocarpus santalinus, jako bazę zapachową, brak jest jednak

informacji skąd pochodzą składniki do tych wyrobów.

W skontrolowanych sklepach znajdowano wyłącznie kadzidła zawierające ten

gatunek, na targach medycyny naturalnej również nie znaleziono innych produktów. Podczas

badania rynku nie kontrolowano perfumerii.

27%

14%

4%

1%

1%

1%

52%

Padma basic

Kadzidła

Perfumy

Sproszkowanedrewno

Różaniec

Pigment

Rzeźba

Rys. 6 Procentowe zestawienie produktów na rynku, zawierających Pterocarpus santalinus

Tabela 6 Liczba ofert zawierających Pterocarpus santalinus w poszczególnych miejscach sprzedaży

Internet Targi medycyny

naturalnej Sklepy

Liczba ofert

zawierających

Pterocarpus santalinus

125 4 3

2.2 CHARAKTERYSTYKA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH

CHRONIONE GATUNKI ZWIERZĄT:

Badanie wykazało znacznie mniejszą ilość produktów zawierających części zwierząt,

które są dostępne na polskim rynku w porównaniu z ofertą specyfików roślinnych. W wielu

regionach świata nadal istnieje błędne i niepoparte żadnymi badaniami medycznymi

przekonanie, że cudowne właściwości zwierząt są w stanie przejść na ludzi po ich

skonsumowaniu. Na przykład sproszkowane części zwierząt mają przynieść siłę tygrysa

(głównie kości) czy nosorożca (róg). Z niedźwiedzi brunatnych na terenie Europy pozyskuje

się głównie tłuszcz, lecz w pozostałych częściach świata zabija się je często włącznie dla

woreczka żółciowego.

15

W Polsce ilość produktów z zagrożonych gatunków zwierząt nie jest tak wysoka,

w dużej mierze ze względu na wysoką cenę, oraz na odmienność kulturową. Dlatego też

Polacy korzystają najczęściej ze znanych im środków wykonywanych ze zwierząt żyjących na

terenie Europy. Wyjątkiem będą tak egzotyczne gatunki jak pławikonik czy koralowce, oraz

pojawiające się na targach medycyny naturalnej tzw. „plastry z tygrysa”, zawierające części

tygrysów i lampartów.

1. Hirudo medicinalis/ Pijawka lekarska. Niegdyś żyjąca w naszych

wodach pijawka ciesząca się od wieków dobrą sławą ze względu na

substancję zwaną hirudyną. Hirudoterapia jest nadal stosowana, jednak

na znacznie mniejszą skalę. Słodkowodna, lubiąca płytkie i muliste

stawy pijawka swym zasięgiem obejmowała Zachodnią i Południową

Europę, aż po góry Ural. Obecnie częściej spotkać ją można dużo

częściej w sztucznych hodowlach niż w naturze. Na polskim rynku

spotkać można głównie różnorodne maści na bazie pijawek, pochodzące

najczęściej z za wschodniej granicy kraju. Oferta jest jednak bogatsza

także o żywe okazy tych zwierząt, chociażby w niektórych sklepach

zoologicznych czy hodowlach.

30%

62%

7% 1%

Krem

Leczenie pijawką

Żywe zwierzęta

Tabletki

Rys. 7 Procentowe zestawienie środków zawierających Hirudo medicinalis

Tabela 7 Liczba ofert z Hirudo medicinalis

Internet Targi medycyny

naturalnej Sklepy

Liczba ofert

zawierających Hirudo

medicinalis

74 4 2

Pijawki lekarskie sprzedawane są w Polsce, jako żywe zwierzęta, składniki kremów

i tabletek, czy hodowane na terapie, których oferty są również powszechne. Pijawka jest

„jednorazowa”, czyli używa się jej do zabiegu tylko raz, a potem zabija w celu uniknięcia

Fot. 5 Flebostar z

pijawką lekarską

© WWF Polska

16

przenoszenia różnorodnych chorób. Kremy są to popularne medykamenty, łatwo dostępne w

większości miejsc sprzedaży. Badanie wykazało trzy najczęściej pojawiające się produkty,

z czego wszystkie produkowane są na rynek ukraiński i polski (opakowania dwujęzyczne). Są

to: Wirowit, Flebostar oraz Kalisia silver.

2. Ursus arctos/niedźwiedź brunatny. Chroniony w Aneksie A i B.

Drapieżnik ten jest wszystkożerny, żyje w puszczach, tajgach i

górzystych lasach zwykle z daleka od ludzi. Pierwotnie występował

licznie w całej Europie Północnej oraz Azji. Jego waga sięga od 200 do

800 kg a w pozycji wyprostowanej może mierzyć nawet 3 m.

To majestatyczne zwierzę przestaje być w obecnych czasach

synonimem siły i potęgi. Doprowadzony na skraj wyginięcia gatunek

traktowany jest wyjątkowo okrutnie na potrzeby tradycyjnej

medycyny. Na zachodzie zabijany jest głównie dla woreczka

żółciowego, na wschodzie Europy na tłuszcz. Częstą praktyką w

Chinach, jest utrzymywanie żywych zwierząt, więzionych w małych

klatkach przez całe życie i pobieranie od nich żółci przez sztucznie

wytworzoną przetokę.

Tłuszcz z niedźwiedzia stosowany jest najczęściej przy

schorzeniach układu oddechowego (m.in. przy pylicy) oraz na ogólne

wzmocnienie organizmu. Sprawy handlu w internecie spotykają się

zwykle z szybką interwencją policji. Głośne były w ciągu ostatnich lat

sprawy aresztowań za tego typu handel (np. w Poznaniu), niestety jak wykazało badanie nadal

jest to produkt dostępny na rynku. Na odbywających się cyklicznie targach medycyny

naturalnej zakupić można tłuszcz z tego gatunku w cenie trzykrotnie wyższej niż oferowana

w internecie. Średnio sprzedawca detaliczny na tego typu targach ma ze sobą 3 – 4 butelki

250ml każdego dnia (targi trwają od piątku do niedzieli włącznie). Nie odnaleziono ofert

tłuszczu z niedźwiedzia w żadnym z kontrolowanych sklepów.

3. Hippocampus spp./ Pławikonik/ konik morski. Pławikoniki zaliczone są do Aneksu B. To

egzotyczne i piękne zwierzę jest rybą i należy do

rodziny igliczniowatych. Osiąga niewielkie

rozmiary od kilku do kilkunastu centymetrów.

Ma charakterystycznie ślimakowato zawinięty

ogon. Zamieszkuje wody oceaniczne regionów

stref od tropikalnych do umiarkowanych. Żywi

się planktonem. W Polsce poza miłośnikami

akwarystyki, zastosowanie dla nich znaleźli

również producenci leków na choroby układu

moczowego i nerek.

W chwili obecnej, wyrokiem sądu, lek

ten został wycofany z obiegu. Pławikonik

używany do produkcji specyfiku odławiany był

nielegalnie z natury. Nie ma ponadto żadnych udokumentowanych badań, potwierdzających

rzekomą skuteczność tego właśnie zwierzęcia na poprawę stanu zdrowia pacjentów. W

poniższych statystykach przedstawione zostaną oferty produktów, które dostępne były przez

większość roku. Zatem wszystkie poniższe dane dotyczyć będą ofert sprzedaży, których ślady

były lub nadal są widoczne na rynku, lecz nie są aktualne. Jedynym medykamentem

Fot. 6 Tłuszcz z

niedźwiedzia

© WWF Polska

Fot. 7 Pławikonik © Wild Wonders of Europe

/Zankl / WWF

17

dostępnym obecnie na rynku, zawierającym Hippocampus jest Nu Bao Jiaonang, specyfik na

dolegliwości kobiece i drogi moczowe dostępny wyłącznie na targach medycyny naturalnej.

Tabela 8 Liczba ofert zawierajacych Hippocampus spp.

4. Anguilla anguilla/ Węgorz europejski. Gatunek chroniony w Aneksie B. Ten popularny

w Polsce gatunek ryby jest zagrożony wyginięciem. Obejmuje swym zasięgiem europejskie

morza, rzeki i jeziora w zachodniej i

środkowej części kontynentu oraz niektóre

regiony Oceanu Atlantyckiego. Osiąga od

70cm do 1,5m długości (w zależności od płci).

Raport ten nie obejmuje handlu gatunkiem

przeznaczonym do konsumpcji, lecz

dostępnymi medykamentami wykonanymi z

tego zwierzęcia. Odnaleziono jeden produkt w

Internecie, który zawiera ten gatunek. Jest to

tran z węgorza, czyli wyciąg z ości, polecany

na w stanach wzmożonej aktywności

psychicznej i fizycznej oraz dla osób

cierpiących na chroniczne zmęczenie. Badanie

wykazało 5 ofert tego produktu. Na targach ani w skontrolowanych sklepach nie znaleziono

żadnego produktu zawierającego ten chroniony gatunek.

4. Ssaki: tygrys, lampart i piżmowiec. Panthera tigris/ Tygrys.

Gatunek ściśle chroniony w Aneksie A. W kulturze azjatyckiej

od tysięcy lat tygrys odgrywa ogromną rolę, jako symbol mocy i

siły, jest także jednym z chińskich znaków Zodiaku. Tymczasem

liczba tych charyzmatycznych zwierząt żyjących na wolności

drastycznie spada. Terytorium zajmowane przez tygrysy

zmniejszyło się w ciągu ostatnich 100 lat aż o 93%. Poza

niszczeniem siedlisk tygrysów przez człowieka, drugim

największym zagrożeniem dla jego przetrwania jest

kłusownictwo. Tygrysy zabijane są przede wszystkim na

potrzeby Tradycyjnej Medycyny Azjatyckiej, w której

wykorzystuje się sproszkowane części ich ciał. Przedmiotem

nielegalnego handlu są również skóry tych zwierząt. Tygrysy

należą do różnych podgatunków. Do dziś przetrwało sześć z nich

(tygrys syberyjski, bengalski, indochiński, malajski,

południowochiński, sumatrzański). Trzy wyginęły bezpowrotnie

(tygrys balijski, jawajski i kaspijski) w XX wieku.

W Polsce produkty z tygrysa nie są tak popularne jak w krajach azjatyckich, niemniej

jednak można znaleźć na targach medycyny naturalnej specyfiki wykonane z tych zwierząt.

Azjaci do produkcji medykamentów używają każdej części zwierzęcia. Od genitaliów

Internet Targi medycyny

naturalnej Sklepy

Liczba ofert

zawierających

Hippocampus spp.

19 1 0

Fot. 8 Węgorz europejski © Erling Svensen /

WWF-Canon

Fot. 9 Panthere tigris

altaica © Klein & Hubert /

WWF

18

(afrodyzjak), poprzez pazury, mięso, wnętrzności po szkielet, na bazie którego wyrabiane jest

wino. Ponieważ coraz trudniej jest zdobyć części tego ginącego gatunku, we wschodniej

medycynie coraz częściej spotyka się jego zamiennik, którym jest

inny ginący kot – lampart (Panthera pardus). Jak wszystkie dzikie

kotowate, lampart jest ściśle chroniony i handel tym gatunkiem jest

zabroniony ( Aneks A).

Podczas badania w Warszawie odnaleziono plastry,

zawierające kość tygrysa, mające uśmierzać bóle kości i stawów.

Dwóch azjatyckich sprzedawców oferowało te produkty na swoim

stoisku podczas targów medycyny naturalnej. Byli to stali

uczestnicy tego wydarzenia, cyklicznie pojawiający się na targach.

Drugi ze składników plastrów (oraz wielu innych produktów m. in.

przemysłu perfumeryjnego) to piżmo. Jest to wydzielina

gruczołów samca piżmowca (Moschus moschiferus) chronionego

także Konwencją CITES Aneks B11

.Jest to ssak zamieszkujący

górzyste lasy Północno-Wschodniej Azji, niestety jego populacja

została zagrożona wyginięciem z powodu odstrzału tego gatunku.

3. PODSUMOWANIE

Podczas badania odnotowano 6 głównych gatunków roślin oraz 6 gatunków zwierząt,

dostępnych w produktach oferowanych na Polskim rynku. Są to: Saussurea costus, Orchis

mascula, Hoodia gordonii, Aquillaria agallocha, Prunus africana, Pterocarpus santalinus,

Hirudo medicinalis, Ursus arctos, Hippocampus spp., Anguilla Anguilla, Panthera pardus.

11

Cały rodzaj Moschus spp. jest chroniony: populacje Afganistanu, Bhutanu, Indii, Birmy (Myanmaru), Nepalu i

Pakistanu – Aneks A/Załącznik I, pozostałe Aneks B/Załącznik II

Fot. 10 Panthera pardus

© Fritz Pölking / WWF

Fot. 11 Plaster z kością lamparta © WWF

Polska

Fot. 12 Moschus moschiferus © Grigori

Mazmanyants / WWF Canon

19

Na Rys. 8 wyraźnie wyróżnia się Hoodia gordonii, obecna na rynku w bardzo dużych

ilościach. Jest ona dostępna w wielorakiej gamie produktów na odchudzanie, a oferta

skierowana jest do szerokiego spektrum odbiorców.

0

5

10

15

20

25

Hoodia

Aquila

ria

Sau

ssure

a

Orc

his

Hirudo

Hip

pocam

pus

Pte

roca

rpus

Anguill

a

Urs

us

Pan

ther

a

Rys. 9 Liczba produktów zawierających gatunki roślin i zwierząt z list CITES

050

100150200250300350400450

Hoodia

Orc

his

Sau

ssure

a

Pte

roca

rpus

Pru

nus

Hirudo

Aquila

ria

Hip

pocam

pus

Anguill

a

Pan

ther

a

Usr

us

Rys. 8 Zbiorcza liczba (targi, sklepy, internet) ofert na rynku, zawierających gatunki z list CITES

20

W sumie, na jednym z najbardziej popularnych portali aukcyjnych – Allegro,

odnaleziono 298 ofert produktów zawierających chronione przez Konwencję Waszyngtońską

gatunki roślin. Niestety przy większości opisów leków brak jest szczegółowych informacji na

temat legalności pochodzenia składników.

Oferta internetowa większości produktów zawierających chronione gatunki

skierowana była głównie do osób dbających o swój wygląd oraz do miłośników kultury

Dalekiego Wschodu. W sklepach sprzedawano produkty z polską etykietą, dobrze opisane

a sprzedawca był poinformowany o ich działaniu i właściwościach. Były to głównie produkty

kosmetyczne i medykamenty dużych, często międzynarodowych firm. Na targach medycyny

naturalnej znaleźć można natomiast leki bardzo egzotyczne, najczęściej nieopatrzone ulotką w

języku polskim. W momencie zakupu, można zapoznać się wyłącznie z lakoniczną informacją

na stole, dotyczącą zastosowania poszczególnych medykamentów (np. na hemoroidy, na

serce, na układ moczowy itp.). Pobieżnej informacji udziela również sprzedający, jednak

żaden z nich nie był w stanie udzielić wyczerpujących odpowiedzi co do dawkowania

specyfiku czy jego wpływu na organizm (np. skutków ubocznych). Z pewnością

najróżnorodniejsze leki znajdują się na targach, gdzie sprzedający oferują specyfiki nie tylko

z Rosji czy Ukrainy, ale także Chin, Korei czy innych krajów azjatyckich. Trudno jest także

określić, jaką ilością leków dysponują, gdyż na widok publiczny wystawiona jest jedynie

część ich oferty. Zauważyć również można, że są to stali sprzedawcy, którzy mają swoich

stałych klientów, poszukujących najczęściej konkretnych leków.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

Hoodia

Orc

his

Pru

nus

Sau

ssure

a

Hirudo

Pte

rocar

pus

Aquila

ria

Rys. 10 Dostępność produktów z list CITES na portalu Allegro

21

Tabela nr 9 przedstawia zestawienie liczbowe wszystkich ofert zamieszczonych

w internecie (portale aukcyjne w tym Allegro, sklepy zielarskie, bazary, apteki, kliniki etc),

w zestawieniu z wybranym portalem aukcyjnym Allegro. Wyraźnie widać, że znaczna liczba

produktów sprzedawana jest właśnie na tego typu stronach.

Tabela 9 Zestawienie ofert internetowych z ofertami na portalu Allegro

Gatunek Internet Portal aukcyjny

Allegro

Saussurea costus 117 12

Orchis mascula 134 52

Hoodia gordonii 393 183

Aquilaria agallocha 26 5

Prunus africana 98 39

Pterocarpus santalinus 118 7

Hirudo medicinalis 74 10

Anguilla anguilla 5 0

Suma 965 308

Tabela 10 przedstawia zestawienie wszystkich gatunków oraz liczbę ofert, które

odnotowano podczas badania. W sumie zarejestrowano 71 produkty, które w swoim składzie

zawierają gatunki zagrożone wyginięciem, dostępne w 1032 ofertach sprzedaży.

22

Tabela 10 Zestawienie liczbowe wszystkich ofert na rynku zawierających chronione gatunki

Gatunek Całkowita

liczba ofert

Liczba

produktów

Targi Sklepy Internet

Saussurea

costus 125 6 4 4 117

Orchis mascula 149 9 2 13 134

Hoodia gordonii 394 21 0 1 393

Aquilaria

agallocha 31 8 4 1 26

Prunus africana 99 10 0 1 98

Pterocarpus

santalinus 125 7 4 3 118

Hirudo

medicinalis 80 5 4 2 74

Anguilla

anguilla 5 1 0 0 5

Ursus arctos 1 1 1 0 0

Hippocampus

spp. 20 2 1 0 19

Panthera pardus 3 1 3 0 0

Suma 1032 71 23 25 984

23

4. WNIOSKI I REKOMENDACJE

Handel międzynarodowy gatunkami chronionymi przez Konwencję CITES oraz

odpowiednie rozporządzenia Unii Europejskiej jest ograniczony lub wręcz zakazany.

Regulacje prawne zawarte w powyższych aktach prawnych regulują zasady handlu

tymi gatunkami i produktami z nich wykonanymi. Oznacza to obowiązek posiadania

przez sprzedawców odpowiednich dokumentów stwierdzających legalność

pochodzenia produktu. Podczas prowadzenia badania nie stwierdzono, aby

oferowanym produktom towarzyszyły odpowiednie dokumenty. W przypadku dużych

firm oferujących produkty lecznicze lub kosmetyki jest wskazane podjęcie działań

informujących o obowiązujących przepisach prawnych.

Tradycyjna medycyna azjatycka oraz inne produkty zawierające gatunki CITES są

dostępne na rynku polskim w dużej liczbie. Problem ten wymaga więc podjęcia

konkretnych działań przez instytucje wdrażające prawodawstwo oraz egzekwujące

obowiązujące przepisy.

Niezbędne są działania informacyjne dla konsumentów, ponieważ jest to temat nowy

i z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że wiedza w tym zakresie pośród

konsumentów jest bardzo niska.

W przypadku ofert dotyczących np. tłuszczu z niedźwiedzia czy kości tygrysa,

którymi handel na terenie Unii Europejskiej jest zakazany nie ma możliwości

przedstawiania przez sprzedawców dokumentów stwierdzających legalność

pochodzenia produktu. Dlatego konieczne jest podjęcie odpowiednich kroków

mających na celu wyeliminowanie tych produktów z rynku polskiego.

Większość z wymienionych medykamentów pakowanych jest w Polsce, poza

specyfikami dostępnymi na targach, pochodzącymi albo z Rosji albo z krajów

azjatyckich, które nie są zaopatrzone w żadną konkretną informację dotyczącą ich

działania czy też składu w języku polskim. Potrzebne są działania mające na celu

zainicjowanie współpracy z sektorem handlowym i ograniczenie sprzedaży

produktów, do których produkcji wykorzystuje się chronione gatunki flory i fauny.

24

SPIS TREŚCI:

WSTĘP ....................................................................................................................................... 3

1. METODOLOGIA .................................................................................................................. 6

2. WYNIKI BADANIA ............................................................................................................. 6

2.1 CHARAKTERYSTYKA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH CHRONIONE

GATUNKI ROŚLIN: ......................................................................................................... 7

2.2 CHARAKTERYSTYKA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH CHRONIONE

GATUNKI ZWIERZĄT: ................................................................................................. 14

3. PODSUMOWANIE ............................................................................................................. 18

4. WNIOSKI I REKOMENDACJE ......................................................................................... 23

SPIS TABEL:

Tabela 1 Liczba ofert produktów zawierających w swym składzie Saussurea costus .............. 8

Tabela 2 Liczba ofert produktów zawierających w swym składzie Orchis mascula ................. 9

Tabela 3 Liczba ofert produktów zawierających w swym składzie Hoodia gordonii ............. 10

Tabela 4 Liczba ofert produktów zawierających w swym składzie Aquilaria agallocha........ 12

Tabela 5 Liczba produktów dostępnych na rynku zawierających Prunus africana................. 12

Tabela 6 Liczba ofert zawierających Pterocarpus santalinus w poszczególnych miejscach

sprzedaży .................................................................................................................................. 14

Tabela 7 Liczba ofert z Hirudo medicinalis ............................................................................. 15

Tabela 8 Liczba ofert zawierajacych Hippocampus spp. ......................................................... 17

Tabela 9 Zestawienie ofert internetowych z ofertami na portalu Allegro ................................ 21

Tabela 10 Zestawienie liczbowe wszystkich ofert na rynku zawierających chronione gatunki

.................................................................................................................................................. 22

25