917Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 / 11

ARTYKU£ REDAKCYJNY

Badanie MR w obrazowaniu wad o�rodkowegouk³adu nerwowego p³odu

MRI of fetal Central Nervous System malformations

Izabela HERMAN-SUCHARSKAAndrzej URBANIK

Katedra RadiologiiUniwersytetu JagielloñskiegoCollegium Medicum, KrakówKierownik Katedry:Dr hab. n. med. Andrzej Urbanik

Dodatkowe s³owa kluczowe:badanie MR p³oduwadyo�rodkowy uk³ad nerwowy

Additional key words:fetal MRmalformationcentral nervous system

Adres do korespondencji:Dr med. Izabela Herman-SucharskaPracownia MR Katedry Radiologii UJ CMKraków, ul. Kopernika 50Tel.: (+48 12) 4247772e-mail: isuchar@poczta.onet.pl

WstêpWady rozwojowe to wszystkie przypad-

ki nieprawid³owego rozwoju p³odu. Czêsto�æich wystêpowania w Polsce waha siê od 2-3%, a 30% z nich jest zwi¹zana z zaburze-niami genetycznymi. Wady rozwojowe uk³a-du nerwowego nale¿¹ do najciê¿szych scho-rzeñ o�rodkowego uk³adu nerwowego(OUN). S¹ one przyczyn¹ 40% wszystkichzgonów w pierwszym roku ¿ycia, a u dzieci,które prze¿yj¹ powoduj¹ wystêpowanie za-burzeñ neurologicznych o ró¿nym stopniunasilenia, upo�ledzenia umys³owego lubopornej na leczenie padaczki. Najwa¿niej-sz¹ metod¹ w diagnostyce obrazowej wadp³odu jest badanie ultrasonograficzne. Jestnieinwazyjne, ogólnie dostêpne, bezpiecz-ne dla matki i dziecka. Jednak przydatno�æbadanie USG w ocenie wad p³odu jest uza-le¿niona od jako�ci sprzêtu do badañ ultra-sonograficznych i do�wiadczenia osoby ba-daj¹cej, co znacznie ró¿nicuje czu³o�æ me-tody w wykrywaniu zaburzeñ rozwojowych.Dodatkowo metoda ta, bez wzglêdu na ja-ko�æ posiadanego sprzêtu i do�wiadczeniebadaj¹cego, jest znacznie mniej przydatnaw przypadkach ma³owodzia, znacznej oty-³o�ci matki, a tak¿e w diagnostyce z³o¿onychwad p³odu � zw³aszcza, je�li badanie prze-prowadza siê w pó�nym okresie ci¹¿y. Przybiernym systemie rozpoznawania, USG po-zwala na rozpoznanie du¿ych wad rozwojo-wych u 2-3% noworodków. W aktywnych

systemach wykrywania (specjalnie szkole-ni lekarze przeprowadzaj¹ wed³ug jednoli-tego, standardowego schematu systema-tyczne badania USG p³odów), w USG roz-poznaje siê wady rozwojowe u 7,3% nowo-rodków. Ten wzrost skuteczno�ci mo¿e byæjeszcze zwiêkszony przy wprowadzeniu ba-dania MR, coraz szerzej stosowanej, nowo-czesnej, nieinwazyjnej metody obrazowania.

Badanie MR p³odu � metodykai przeciwwskazaniaBadanie MR p³odu wykonuje siê najczê-

�ciej przy zastosowaniu systemów MR onatê¿eniu sta³ego pola magnetycznego 1,5T. Najczê�ciej stosowane s¹ szybkie se-kwencje T2-zale¿ne [6]. Nale¿y do nich se-kwencja szybkiego echa spinowego, pozwa-laj¹ca na akwizycjê jednej warstwy w cza-sie oko³o 1 sekundy, co zmniejsza artefaktyzwi¹zane z ruchem p³odu. Sygna³ p³ynu (wtym p³ynu owodniowego, p³ynu mózgowo-rdzeniowego i innych p³ynów ustrojowych)jest wówczas bardzo wysoki (jasny), coumo¿liwia uzyskanie odpowiedniego kontra-stu pomiêdzy tkankami i znakomite uwidocz-nienie szczego³ów anatomii p³odu [1,5,12].Obrazowanie wykonuje siê w p³aszczyznachortogonalnych, osiowych, strza³kowych iczo³owych dla p³odu, ró¿nych w stosunkudo cia³a matki w zale¿no�ci od u³o¿enia p³o-du [10]. Standardowa grubo�æ warstwy ba-danej w zale¿no�ci od o�rodka waha siê od

Badanie ultrasonograficzne jestmetod¹ z wyboru w diagnostyce pre-natalnej wad p³odu, jednak nie zawszedostarcza informacji wystarczaj¹cychdo postawienia prawid³owego rozpo-znania i pe³nej oceny nieprawid³owo-�ci. Badanie p³odu przy zastosowaniurezonansu magnetycznego (MR) jestznakomit¹ metod¹ potwierdzaj¹c¹,uzupe³niaj¹c¹ lub koryguj¹c¹ wynikiultrasonografii. Udowodniono szcze-góln¹ przydatno�æ badania MR p³oduw diagnostyce wad o�rodkowego uk³a-du nerwowego. Pozwala ono nie tylkona potwierdzenie lub wykluczenieobecno�ci wady, ale równocze�nie naokre�lenie pe³nego zakresu nieprawi-d³owo�ci i jej stopnia zaawansowaniaoraz zobrazowanie wad towarzysz¹-cych. Artyku³ opisuje najbardziej typo-we wady rozwojowe o�rodkowegouk³adu nerwowego, które mo¿na zo-brazowaæ przy pomocy badania MRp³odu.

Ultrasonography is the method ofchoice for prenatal malformationscreening, but it does not always pro-vide sufficient information for correctdiagnosis or adequate abnormalityevaluation. Fetal magnetic resonanceimaging (MRI) is considered a valuablesecond line imaging tool for confirma-tion, completion and correction ofcomplex fetal ultrasonography find-ings. Fetal MRI has proven its value inpathologies of the central nervous sys-tem. MR imaging's role includes noronly confirming or excluding possiblelesions, but also defining their full ex-tent, aiding in their characterization,and demonstrating other associatedabnormalities. The article describesthe most common anomalies of CNSdiscover by fetal MR.

918 Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 / 11 I. Herman-Sucharska i A. Urbanik

3 do 8 mm, a odstêp miêdzy kolejnymi war-stwami od 1 do 2 mm. Badania p³odu wyko-nuje siê zwykle bez podawania do¿ylnych�rodków kontrastuj¹cych matce, bowiemwykrywanie wiêkszo�ci obserwowanychpatologii p³odu nie wymaga badania z za-stosowaniem �rodka kontrastuj¹cego. Pozatym chelaty gadoliny przenikaj¹ przez ³o¿y-sko do kr¹¿enia p³odowego.

Badanie wykonuje siê w pozycji le¿¹cejna plecach, a w trzecim trymestrze � w celuunikniêcia ucisku na ¿y³ê pró¿n¹ doln¹ �mo¿na zastosowaæ badanie w pozycji sko-

Rycina 1Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna strza³kowa. Anencefalia.Fetal MR, SST2 sequence, sagittal plane, Anencephaly.

Rycina 2Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna strza³kowa. Encefalocelepotyliczne.Fetal MR, SST2 sequence, sagittal plane, Occipital encefalocoele.

Rycina 3Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna strza³kowa. Zespó³ Arnold-Chiari.Fetal MR, SST2 sequence, sagittal plane, Arnold-Chiari malformation.

Rycina 4Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna poprzeczna. Przepuklinaoponowa w odcinku krzy¿owym.Fetal MR, SST2 sequence, axial plane, Sacral meningocoele.

�nej na lewym boku. Czas badania w zale¿-no�ci od ilo�ci i stopnia skomplikowaniaobserwowanych wad waha siê od 20 do 40minut. Przeciwskazaniem do wykonaniabadania MR jest obecno�æ u matki klaustro-fobii, rozrusznika serca, ferromagnetyczne-go klipsu naczyniowego na têtnicach mó-zgowych lub w ich bezpo�rednim s¹siedz-twie, od³amka metalowego w oku lub okoli-cy narz¹dów wa¿nych dla ¿ycia, nieusuwal-nego neurostymulatora oraz metalowy lubelektroniczny implant uszny, a tak¿e pod-skórne miniaturowe aparaty s³uchowe.

Wskazania do badania MR p³oduPodstawowym wskazaniem do wykona-

nia badania MR p³odu jest podejrzenie wadyo�rodkowego uk³adu nerwowego [2,9].Wady o�rodkowego uk³adu nerwowego sta-nowi¹ du¿¹ grupê wad wrodzonych (stwier-dzanych u oko³o 3% wszystkich urodzonychdzieci) wykrywanych w okresie ci¹¿y. Wiêk-szo�æ z nich jest wykrywana w czasie ba-dania USG. Prawie wszystkie opracowaniapo�wiêcone zaburzeniom rozwojowymo�rodkowego uk³adu nerwowego wykaza³ywy¿szo�æ MR nad USG [3,4], zw³aszcza w

919Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 / 11

ocenie wad tylnej jamy czaszki, agenezji cia-³a modzelowatego, ocenie z³o¿onych wadmózgowia i rdzenia, wykrywaniu przyczynposzerzenia przestrzeni p³ynowych mózgo-wia, wykrywaniu guzów mózgu i czaszki,ocenie stopnia dysplazji i dojrzewania korymózgowej, anomaliach zwi¹zanych z nie-prawid³ow¹ migracj¹ komórek nerwowych,zmian niedokrwiennych, krwawienia dotkanki mózgowej oraz w ocenie zawarto�ciprzepuklin mózgowych i rdzeniowych [7,8,13]. Dlatego, mimo wcze�niejszej diagno-styki USG, wykonanie badania MR jest ko-nieczne w celu wy³onienia grupy p³odów, u

których mo¿liwy jest korekcyjny zabieg neu-rochirurgiczny.

Klasyfikacja wad rozwojowych OUNRozwój uk³adu nerwowego jest z³o¿o-

nym procesem, który mo¿e byæ zaburzonyprzez dzia³anie wielu ró¿nych czynnikówegzogennych, uwarunkowanie genetycznelub ujawnienie siê obci¹¿enia genetyczne-go pod wp³ywem czynnika zewnêtrznego. Wzale¿no�ci od momentu zadzia³ania, d³ugo-�ci i natê¿enia nara¿enia na czynnik uszka-dzaj¹cy powstaj¹ ró¿ne zmiany morfologicz-ne. W oparciu o kolejne fazy formowania siê

i dojrzewania o�rodkowego uk³adu nerwo-wego powsta³a klasyfikacja wad rozwojo-wych [11]. Poni¿ej zamieszczono podzia³wad rozwojowych o�rodkowego uk³adu ner-wowego z uwzglêdnieniem czasu powsta-wania anomalii oraz z przyk³adami obrazówuzyskanych w trakcie badania MR wybra-nych z wymienionych wad (zaznaczonychw tek�cie kursyw¹).

Zaburzenia indukcji grzbietowejDotycz¹ okresu pierwotnej i wtórnej neu-

rulacji, w czasie której dochodzi do powsta-nia cewy nerwowej, struny grzbietowej, krê-

Rycina 5Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna czo³owa. Holoprosencefaliabezpó³kulowa.Alobar holoprosencephaly.

Rycina 6Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna poprzeczna. Zespó³ Dandy-Walker.Fetal MR, SST2 sequence, axial plane, Dandy-Walker syndrome.

Rycina 7Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna poprzeczna. Ma³ooczejednostronne.Fetal MR, SST2 sequence, axial plane, Microphtalmus .

Rycina 8Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna strza³kowa. Hydranencefalia.Fetal MR, SST2 sequence, sagittal plane, Hydranencephaly.

920 Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 / 11 I. Herman-Sucharska i A. Urbanik

gos³upa i czaszki. Okres ten obejmuje pierw-sze 4-5 tygodni ¿ycia p³odu, a zaburzeniarozwojowe powstaj¹ce w czasie jego trwa-nia nosz¹ nazwê zaburzeñ indukcji grzbie-towej. W�ród nich mo¿na wyró¿niæ wadydysraficzne mózgowia i czaszki oraz wadydysraficzne rdzenia i kana³u krêgowego. Donajczê�ciej obserwowanych wad z tej gru-py zalicza siê: bezmózgowie (rycina 1), prze-puklinê oponow¹, przepuklinê oponowo-mózgow¹ (rycina 2), malformacje Chiarie-go (I-III) (rycina 3), przepuklinê oponowo-rdzeniow¹ (rycina 4), przepuklinê rdzenio-w¹, wodordzenie, przepuklinê torbieli hydro-

Rycina 9Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna strza³kowa. Dolichocefalia.Fetal MR. SST2 sequence, sagittal plane. Dolichocephaly.

Rycina 10Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna poprzeczna. Torbiel okolicywciêcia namiotu.Fetal MR, SST2 sequence, axoal plane. Tent incissura region subarachnoid cyst.

Rycina11Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna poprzeczna. Torbielpajêczynówki.Fetal MR, SST2 sequence, axial plane. Subarachnoid cyst.

Rycina12Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna czo³owa. Schizencefaliaotwarta.Fetal MR, SST2 sequence, coronal plane. Open-lip schisencephaly.

mielicznej, przepuklinê t³uszczowo-opono-wo-rdzeniow¹, t³uszczaka nad-, podtwar-dówkowego, zatokê skórn¹, torbiel skórza-st¹ i naskórzast¹, zaburzenia rozwoju nicikoñcowej, dysrafie przednie � torbiel neu-renteryczn¹, zaburzenia regresji ogonowej.

Zaburzenia indukcji brzusznejDotycz¹ kolejnego okresu organogene-

zy, który obejmuje czas od 5 do 10 tygodnia¿ycia p³odu. W tym czasie z cewy nerwowejpowstaj¹ pêcherzyki mózgowe, a z nich za-wi¹zki poszczególnych czê�ci mózgowia(g³ównie przodomózgowie), struktury twarzy,

pêcherzyki oczne, wêchomózgowie. �wia-t³o cewy nerwowej daje pocz¹tek przysz³ymstrukturom uk³adu komorowego. Zaburze-niom uk³adu nerwowego towarzysz¹ wadyczaszki i twarzoczaszki. Wszystkie obser-wowane w tym okresie anomalie nosza na-zwê zaburzeñ indukcji brzusznej. Do najczê-�ciej spotykanych wad z tej grupy zaliczasiê: rozszczep podniebienia i szczêki, nie-dorozwój i wady nosa, hiperteloryzm, hipo-teloryzm, mikrognatiê, ma³y lub zbyt du¿ytylny dó³ czaszki, przodomózgowie jedno-komorowe � holoprosencefaliê (rycina 5),dysplazjê przegrodowo-wzrokow¹, anoma-

921Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 / 11

lie przegrody prze�roczystej i sklepienia,aplazje/hipoplazjê mó¿d¿ku, zespó³ Dan-dy'ego-Walkera (rycina 6). Rzadziej obser-wuje siê macroglosjê, czy ma³oocze (rycina7). Ka¿da z tych wad mo¿e wystêpowaæoddzielnie lub wspó³istnieæ z innymi. Opróczbadania MR, w celu jednoznacznej oceny,nale¿y zawsze wykonaæ badanie kariotypuw celu wykluczenia lub potwierdzenia obec-no�ci zaburzeñ chromosomalnych. W przy-padku holoprosencafalii istnieje wiele typówtej anomalii, w�ród których najbardziej ty-powa jest holoprosencefalia bezpó³kulowa.Anomalia ta jest ³atwa do zdiagnozowaniazarówno w obrazach USG jak i MR. Nato-miast pozosta³e typy holoprosencefalii w ob-razach USG mog¹ byæ interpretowane je-dynie jako wodog³owie � w tych przypad-kach badanie MR wnosi dodatkowe, istot-ne informacje diagnostyczne. Podobna sy-tuacja wystepuje w przypadku zespo³u Dan-dy-Walkera i jego wariantów. Badanie MR,które znakomicie obrazuje kszta³t i wielko�æwszystkich struktur tylnej jamy czaszki (wtym robaka mó¿d¿ku i IV komory), jestznacznie przydatniejsze od USG w ocenietych malformacji.

Zaburzenia podzia³u i ró¿nicowaniasiê komórekKolejny etap rozwoju OUN obejmuje

okres pomiêdzy 5 tygodniem a 4 miesi¹cem¿ycia p³odu i dotyczy g³ównie podzia³u i ró¿-nicowania siê neuroblastów, rozwoju macie-rzy zarodkowej (germinal matrix) i p³ynumózgowo-rdzeniowego. Wady tej grupymo¿na podzieliæ na zaburzenia podzia³ukomórek i histogenezy, do których mog¹ siêdo³¹czyæ zaburzenia cytogenezy. Do najczê-�ciej obserwowanych wad zalicza siê: ma-³omózgowie [rycina 8], wielkomózgowie [ry-cina 9], nerwiakow³ókniakowato�æ, stward-

nienie guzowate, naczyniakowato�æ (twarzo-wo-mózgowa, siatkówkowo-mó¿d¿kowa,skórno-oponowo-rdzeniowa), ataksja-telean-giektazjê, melanozê nerwowo-skórn¹, nie-dro¿no�æ i zwê¿enie wodoci¹gu, wrodzonemalformacje naczyniowe i guzy. Najczê�ciejspotykane niez³o�liwe procesy nowotworo-we to torbiele splotu naczyniówkowego oraztorbiele pajêczynówki (ryciny 10 i 11). Teostatnie mog¹ rozwin¹æ siê wszêdzie tamgdzie istniej¹ opony i przestrzeñ podpajêczy-nówkowa, ale najczê�ciej zlokalizowane s¹w linii po�rodkowej � w obrêbie zbiornikównadsiod³owych lub w tylnej jamie czaszki.Malformacje naczyniowe dotycz¹ zwykleobszaru ¿y³y Galena. Prawdziwe guzy no-wotworowe mózgu s¹ bardzo rzadkie. Maj¹obraz du¿ych, litych, niejednorodnych, do-brze unaczynionych zmian. W ró¿nicowaniunale¿y uwzglêdniæ oko³omodzelowategot³uszczaka i krwotok �ródmi¹¿szowy � w obutych przypadkach badanie MR jest badaniemdiagnostycznym z wyboru.

Zaburzenia migracji komórkowejKolejn¹ grupê wad stanowi¹ zaburzenia

okresu migracji komórkowej, która ma miej-sce miêdzy 2 a 5 miesi¹cem ¿ycia p³odu.Migracja neuronów zachodzi wzd³u¿ w³ókienglejowych od warstwy zarodkowej do po-wierzchni mózgu. W tym czasie dochodzi dowykszta³cenia siê bruzd i zakrêtów mózgo-wych, spoid³a mózgu kory nerwowej. Donajczê�ciej spotykanych wad z tej grupy za-licza siê: bezzakrêtowo�æ, szerokozakrêto-wo�æ, drobnozakrêtowo�æ, heterotopiê isto-ty szarej, szczelinê mózgu [rycina 12], age-nezjê lub dysgenezjê cia³a modzelowatego[rycina 13]. W przypadkach ca³kowitej age-nezji cia³a modzelowatego badanie USG jestca³kowicie wystarczaj¹ce, jednak u p³odówz czê�ciow¹ agenezj¹ lub hipoplazj¹ bada-

nie MR wnosi dodatkowe informacje i po-zwala na jednoznaczn¹ ocenê rozleg³o�ci istopnia zaawansowania wady oraz ewen-tualnych wad wspó³istniej¹cych. Równie¿ wprzypadkach szczeliny mózgu jednoznacz-na ocena rodzaju patologii, potwierdzenielub wykluczenie istnienia po³¹czenia szcze-liny z uk³adem komorowym, a tak¿e rozró¿-nienie szczeliny od torbieli pajêczynówki jestmo¿liwe jedynie w badaniu MR.

Zaburzenia mielinizacjiOkres od 6 miesi¹ca ci¹¿y do ukoñcze-

nia 2 roku ¿ycia dziecka to faza rozwoju idojrzewania mieliny. Zaburzenia dotycz¹cetego okresu obejmuj¹: opó�nienie mielini-zacji, przyspieszenie mielinizacji, dysmieli-nizacjê, demielinizacjê i prowadz¹ do nie-prawid³owego metabolizmu tkanki nerwo-wej i nastêpowego zaburzenia przewodnic-twa nerwowego.

Dzia³anie czynników zewnêtrznychDodatkow¹ grupê zmian wrodzonych,

które mo¿na zaobserwowaæ u noworodka,a które mog¹ powstawaæ na ka¿dym eta-pie rozwoju p³odu, stanowi¹ wady powsta-j¹ce wskutek uszkodzenia dot¹d prawid³o-wo tworz¹cych siê struktur OUN. Mo¿e jespowodowaæ ka¿dy czynnik zewnêtrzny: in-fekcyjny, toksyczny, niedokrwienny, niedo-tlenieniowy, uraz lub choroba metabolicz-na matki. Dwa najczê�ciej spotykane czyn-niki infekcyjne to zaka¿enie cytomegalowi-rusem i toksoplazmoz¹. W przypadkachwyst¹pienia infekcji CMV w czasie ci¹¿y u55% p³odów obserwuje siê trwa³e zmianyw obrêbie OUN. Do najczê�ciej spotyka-nych zaliczamy: wodog³owie, zwapnienia wtkance mózgowej, zaburzenia w tworzeniuzakrêtów mózgowych lub obszary niedo-krwienia. Trudniejsza do zobrazowania w

Rycina13Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna czo³owa. Agenezja cia³amodzelowatego.Fetal MR, SST2 sequence, coronal plane. Corpus callosum agenesis.

Rycina 14Badanie MR p³odu, sekwencja SST2, p³aszczyzna poprzeczna. Encefalopatiajamista mózgu.Fetal MR, SST2 sequence, axial plane. Porencephalic encephalopathy.

922 Przegl¹d Lekarski 2007 / 64 / 11 I. Herman-Sucharska i A. Urbanik

USG, ale znakomicie widoczna w obrazachMR jest wieloogniskowa encefalopatia ja-mista (rycina 14). Badanie MR pozwala wtych przypadkach równie¿ na ca³o�ciow¹ocenê p³odu, co ma bardzo istotne znacze-nie, gdy¿ w nadka¿eniu CMV spotyka siê up³odu patologie w obrêbie innych narz¹dów(zwapnienia w sercu, w¹trobie, zawa³y w¹-troby, hydrops). Zaka¿enie toksoplazmoz¹mo¿e spowodowaæ u p³odu atrofiê mózgu,zwapnienia oko³okomorowe lub �ródmi¹¿-szowe, wentrikulomegaliê, mikrocefaliê.Kolejna grupa zmian obserwowanych u p³o-dów, a spowodowanych przez czynniki ze-wnêtrzne, to niedokrwienia i krwotoki. Ry-zyko wyst¹pienia niedotlenienia/niedokrwie-nia lub krwotoku do mózgu p³odu wzrasta wprzypadkach ci¹¿y bli�niaczej, urazu matkilub p³odu, odwarstwienia ³o¿yska, hipoten-sji u matki, cukrzycy matki. Na podstawiebadania MR mo¿liwe jest wykrycie szereguzmian, które s¹ niewidoczne w badaniuUSG, takich jak: uszkodzenia korowo-pod-korowe w okolicy centralnej, obustronneuszkodzenia przystrza³kowe oraz uszkodze-nia pnia mózgu, wzgórza, mó¿d¿ku lub hi-pokampa oraz ogniska krwotoczne w ró¿-nych stadiach rozpadu hemoglobiny.

PodsumowanieRezonans magnetyczny jest nieinwazyj-

nym i bezpiecznym badaniem obrazowym,które mo¿na wykonaæ jako badanie uzupe³-niaj¹ce przy podejrzeniu anomalii rozwojo-

wych stwierdzonych u p³odu na podstawiebadania ultrasonograficznego. Jest bada-niem, które w sposób kompleksowy pozwa-la na wykrycie i pe³n¹ ocenê wady, jej za-siêgu, stopnia nasilenia i obecno�ci ewen-tualnych wad wspó³towarzysz¹cych. Obec-nie po przeprowadzeniu pe³nej, komplekso-wej diagnostyki prenatalnej podejmuje siêpróby leczenia czê�ci wykrytych zaburzeñin utero lub te¿ planuje przeprowadzenie ko-rekcyjnego lub terapeutycznego zabiegu chi-rurgicznego bezpo�rednio po urodzeniu siêdziecka. W takich przypadkach dodatkoweinformacjie diagnostyczne uzyskane na pod-stawie badania MR mog¹ w diametralnysposób zmieniæ postêpowanie w czasietrwania ci¹¿y (np. operacje �ródmaciczneprzepuklin oponowo-rdzeniowych krêgos³u-pa) lub po jej zakoñczeniu. Zarówno dane zpi�miennictwa jak i w³asne do�wiadczeniapotwierdzaj¹ pozytywny wp³yw � we wszyst-kich przypadkach stwierdzenia w prenatal-nym USG wady p³odu lub jej podejrzenia �wprowadzenia badania MR, jako rutynowejmetody diagnostycznej, do diagnostyki pre-natalnej wad centralnego systemu nerwo-wego, na jako�æ opieki nad matk¹ i jej dziec-kiem.

Pi�miennictwo1. Amin R.S., Nikolaidis P., Kawashima A. et al.: Nor-

mal anatomy of the fetus at MR imaging, Radio-graphics 1999, 19, S201.

2. Bekker M.N., van Vugt J.M.G.: The role of MR

imaging in prenatal diagnosis of fetal anomalies. Eur.J. Obstet. Gynaecol. Reprod. Biol. 2001, 965, 173.

3. Breysem L., Bosmans H., Dymarkowski S. et al.:The value of fast MR imaging as an adjunct to ultra-sound in prenatal diagnosis. Eur. Radiol. 2003, 13,1538.

4. Frates M.C., Kumar A.J., Benson C.B. et al.: Fetalanomalies: comparison of MR imaging and US fordiagnosis. Radiology 2004, 323, 398.

5. Huppert B.J., Brandt K.R., Ramin K.D. et al.:SSFSE MR imaging of the fetus:a pictorial essay.Radiographics 1999, 19, S215.

6. Kubik-Huch R.A., Huisman T.A., Wisser J. et al.:Ultrafast MR imaging of the fetus. Am. J. Roentgenol.2000,174, 1599.

7. Oh K.Y., Kennedy A.M., Frias A.E., Byrne J.L.B.:Fetal schizencephaly: pre- and postnatal imagingwith a review of the clinical manifestation. Radio-graphics 2005, 25, 647.

8. Raybaud C., Levrier O., Brunel H., Girard N.,Farnarier P.: MR imaging of fetal brain malforma-tions Childs Nerv. Syst. 2003, 19, 455.

9. Rubod C., Robert Y., Tillouche N. et al.: Role offetal ultrasound and magnetic resonance imaging inthe prenatal diagnosis of migration disorders. Prenat.Diagn. 2005, 25, 1181.

10. Sandrasegaran K., Lall C., Aisen A.A. et al.: Fastfetal magnetic resonance imaging. J. Comput. As-sist. Tomogr. 2005, 29, 487.

11. Sikorska J., S¹siadek M., Kluczewska E.: Zabu-rzenia rozwojowe o�rodkowego uk³adu nerwo-wego.[w]: Neuroradiologia. Walecki J. (red.), Wyd. Lek.PZWL, Warszawa 2000.

12. Yamashita Y., Namimoto T., Abe Y. et al.: MRimaging of the fetus by a HASTE sequence. Am. J.Roentgenol. 1997, 168, 513.

13. Yuh W.T.C., Nguyen H.D., Fisher D.J. et al.: MRI offetal CSN abnormalities. AJNR Am. J. Neuraradiol.1994, 15, 459.