B Charakterystyka kolekcji form uprawnych i gatunków

dzikich buraka pod względem pochodzenia

UKR ZAK 98 282

Gatunek burak zwyczajny (Beta vulgaris L.)

prawdopodobnie wyodrębnił się około 2000 lat

p.n.e. z lokalnych, dzikich, bardzo zróżnicowanych

populacji buraka nadmorskiego (B. maritima)

porastających nawadniane tereny dawnej Persji.

Początkowo użytkowane były tylko liście, głównie

do celów leczniczych i przyprawowych, rzadziej

jako warzywo. Nieco później wyodrębniły się

formy korzeniowe. Oba typy buraka (liściowy

i korzeniowy) bardzo łatwo się krzyżowały między

sobą dając naturalne mieszańce z wyraźnie

ukształtowanym korzeniem spichrzowym. Z

biegiem czasu zwiększał się też rejon ich

występowania. Już na 1000 lat p.n.e. buraki były

znane na Sycylii, skąd trafiły do Europy. Centra

genowe wieloletnich gatunków dzikich buraka leżą

w Azji Mniejszej i w Górach Kaukazu. Gatunki

jedno- i dwuletnie zasiedlają głównie rejony

basenu Morza Śródziemnego, wybrzeża

zachodniej i północnej Europy oraz wulkaniczne

wyspy Makronezji.

Kamilla Kużdowicz

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB

Oddział w Bydgoszczy; k.kuzdowicz@ihar.bydgoszcz.pl

Fot. 1. Beta patula pochodząca z Włoch

Fot. 2. Gatunek Patellifolia patellaris dziko rosnący u wybrzeży Teneryfy

Fot. 3. Patellifolia procumbens – Wyspy Kanaryjskie

Fot. 4. Beta maritima – Bretania

Fot. 5. Zbiór buraków w Kończewicach

Fot. 6. Buraki pastewne przywiezione z Ukrainy

Fot. 7. Zróżnicowane obiekty buraka pastewnego pochodzące z Anglii

Celem niniejszej pracy jest charakterystyka kolekcji buraka należącej do Krajowego Centrum

Roślinnych Zasobów Genowych w Radzikowie pod względem pochodzenia. Obecnie liczy ona

ponad 600 obiektów, głównie form uprawnych buraka.

5

6

5

6

4 3

Badania prowadzone są w ramach programu wieloletniego: zad.1.2; 3-1-02-0-03

2

Wnioski

NICODE ACCENUMB ACCENAME SAMPSTAT ANCESTR ORIGCTY ORIGCTY DONORCODE ACQDATE

ACCESSION

NUMBER ACCESSION NAME STATUS OF SAMPLE TYPE PLOIDY PEDIGREE

COUNTRY OF

ORIGIN

ORIGIN COUNTRY

STATION

DONOR COUNTRY

DONOR NAME

ACQUISITION

YEAR

PL 188201 SENIOR 500 MM-pop Dip sel. from pop. cv. origin. ECKENDORF YELLOW POL POL KOWROZ POL KOWROZ 81

PL 188202 ALBUS 500 MM-pop Dip sel. from pop. cv. orig. Vilmorin Demi Sucrie Amelioree POL POL KOWROZ POL KOWROZ 81

PL 188203 GOLIAT AD 500 MM-pop Dip ECKENDORF YELLOW x Vilmorin bred in SHR Budziszowice POL POL JAK-RAD POL HBP 81

PL 188204 GIGANT AD 500 MM-pop Dip MAMUT type of unkn. ori.x breed. mat. from SHR Budziszowice POL POL JAK-RAD POL HBP 81

PL 188205 CYKLOP AD 500 MM-pop Dip breed. mat. Vilmorin x local mat. from SHR Budziszowice POL POL JAK-RAD POL HBP 81

PL 188206 GIGANT POLY 500 MM Ani dip. cv. GIGANT AD x mat. tetrap. from cv. GIGANT POL POL JAK-RAD POL HBP 81

PL 188207 GIGANT 4X 400 MM Tet polipl. breed. mat. cv. GIGANT AD POL POL POW-MOD POL HBP 81

PL 188208 CYKLOP POLY 500 MM Ani dipl. cv. CYKLOP x mat. tetr. from cv. CYKLOP POL POL JAK-RAD POL HBP 81

PL 188209 CYKLOP 4X 400 MM Tet polipl. mat. from cv. CYKLOP AD POL POL JAK-RAD POL HBP 81

PL 188210 REKORD POLY 500 MM Ani dipl. cv. REKORD x mat. tetra. REKORD POL POL MODZURO POL HBP 81

PL 188211 REKORD 4X 400 MM Tet polip. mat. from cv. REKORD POL POL MODZURO POL HBP 81

PL 188212 GOLIAT 4X 400 MM Tet polip. mat. cv. GOLIAT AD POL POL MODZURO POL HBP 81

PL 188213 TYTAN 4X 400 MM Tet polipl. mat. cv. TYTAN POL POL MODZURO POL HBP 81

PL 188214 ALMAMONO cv.on CMS mm Dip CMS breed. IHAR x pollin. dipl. white from POLYPAST POL POL KON-BYD POL KON BYD 83

PL 188215 TEDAMONO cv.on CMS mm Dip CMS breed. IHAR x pollin. yell-oran. dipl. POL POL KON-BYD POL KON BYD 82

PL 188217 MONOGERM 1 500 mm-pop Dip HUN HUN SOPRON POL BYDGB 82

PL 188218 TYTAN POLY 500 MM Ani mat. tetra. cv. TYTAN x dipl. cv. TYTAN POL POL POW-MOD POL HBP 82

PL 188219 GOLIAT POLY 500 MM Ani mat. tetr. cv. GOLIAT AD x dipl. cv. GOLIAT AD POL POL POW-MOD POL HBP 82

PL 188220 SATURN 500 mm Dip mat.mm sel.from CYKLOP AD x CYKLOP AD MM POL POL ROGOW POL HBP 82

PL 188221 CYKLOP TPW 500 MM-pop Dip Yellow virus tolerant POL POL POLANOW POL HBP 82

PL 188222 KOH 182 cv.on CMS mm Dip CMS-7 IHAR x pollin. dipl. from POLYFORTUNA POL POL KON-BYD POL KON BYD 86

PL 188223 FORTUNA DIPL. 400 MM-pop Dip sel. from cv. POLYFORTUNA POL POL KON-BYD POL KON BYD 85

PL 188224 KOH 282 cv.on CMS mm Tri CMS-7 IHAR x pollin. tetra. from cv.POLYFORTUNA POL POL KON-BYD POL KON BYD 85

PL 188225 FORTUNA 4x 400 mm Tet sel. from. cv. POLYFORTUNA POL POL KON-BYD POL KON BYD 85

PL 188232 GODAB 500 MM-POP Dip cultivar from Merelbeke colection BEL MERELBEKE BEL POL BYDG 84

PL 188233 CMS x GODAB breed.mat on CMS mm Dip CMS IHAR .x pollin..dipl.cv.GODAB POL POL KON-BYD POL KON BYD 85

PL 188234 UNIA cv.on CMS mm Dip CMS IHAR.x pollin.cv.GOLIAT(HBP) POL POL KON-BYD POL HBP 85

PL 188236 GIANT ORANGE GLOBE 500 MM Dip UK UK POL KON BYD 88

PL 188238 KOWRA cv.on CMS mm Dip CMS-NRD x Albus (pollin) POL POL KOWROZ POL HBC 86

PL 188239 HAKO 500 MM Dip CSK CSK SEMCICE POL KON BYD 85

PL 188240 PERAMONO 500 MM Dip DEN DEN KWS POL KON BYD 84

PL 188306 DKH 400 MM Dip cross poll.(De kluis x Hako ) POL POL KON BYD POL KON BYD 94

PL 188307 HDK 400 MM Dip cross poll.(Hako x De Kluis ) POL POL KON BYD POL KON BYD 94

PL 188329 PC 400 mm Dip IHAR - sel. POL POL KON BYD POL KON BYD 95

PL 188330 GAIA 4x 400 MM Tet colch. treatment dipl. Gaia POL POL KON BYD POL KON BYD 95

PL 188331 WHITE KNIGHT 500 MM Dip UK UK POL KON BYD 94

PL 188332 ALPHA 54740 500 MM Dip from FAL - Braunschweig coll. DNK DNK POL KON BYD 94

PL 188333 KOLOS 4x 400 MM Tet colch . treatment dipl. Kolos POL POL KON BYD POL KON BYD 95

PL 188335 ZWANESSE 500 MM Dip NL NL POL KON BYD 94

PL 188336 COVERO 54847 500 MM Dip NL NL POL KON BYD 95

PL 188337 88038271 status unrecorded MM Dip UK UK POL KON BYD 95

PL 188338 DEPE NL 54850 500 MM Dip from FAL - Braunschweig coll. NL NL Zwijdrecht POL KON BYD 95

PL 188339 UKRKAR 96/9(tb) 300 MM Dip Lvovska, Derevac UKR UKR POL IHAR 96

PL 188340 UKR 97/164 300 MM Dip Vladimir - Volynski-Novoselki UKR UKR POL IHAR 97

PL 188341 UKRKAR 96/50(tb) 300 MM Dip Ivano -frank , Vytvycja UKR UKR POL IHAR 96

Tab.2. Dane paszportowe najstarszych obiektów buraka pastewnego (B.vulgaris L. ssp.vulgaris var.crassa)

300 -odmiana miejscowa MM - wielokiełkowy

400 - materiał hodowlany mm - jednokiełkowy

500 - odmiana pop - populacyjny

breed .mat. on CMS - materiał hodowlany oparty na liniach CMS

cv. on CMS - odmiana oparta na liniach CMS

Lp. Kraj pochodzenia

Burak

Razem

cukrowy pastewny dziki

1 Anglia 31 31

2 Belgia 3 14 17

3 Bułgaria 11 1 12

4 Chiny 1 4 5

5 Czechy 1 2 3

6 Dania 1 5 6

7 Francja 2 2 4

8 Grecja 4 4

9 Hiszpania 2 2

10 Holandia 4 10 14

11 Jugosławia 1 1

12 Mołdawia 2 2

13 Niemcy 11 11

14 Polska 52 276 328

15 Rumunia 2 2

16 Słowacja 16 16

17 Szwecja 4 4

18 Ukraina 89 89

19 Węgry 7 7

20 Włochy 3 3

21 ZSRR 8 5 13

1. Zgromadzone w kolekcji obiekty buraka

otrzymaliśmy od 21 dawców

2. 57 % obiektów pochodzi z dawnych polskich

ośrodków hodowli buraka cukrowego i pastewnego;

większość była zebrana i reprodukowana przez

IHAR-PIB w Bydgoszczy we własnym zakresie w

byłych stacjach hodowli w Nawrze i Kończewicach

3. 574 obiekty posiadają kod instytucji z której

pozyskano je do kolekcji

4. W przypadku 47% zgromadzonych dzikich

gatunków buraka i tylko nielicznych obiektów form

uprawnych nie jest znany kraj z którego pochodzą

Tab.1. Pochodzenie (Country of origin) obiektów buraka zgromadzonych w kolekcji

Zarys problemu

1

7