„WSPARCIE OSÓB GŁUCHONIEWIDOMYCH

NA RYNKU PRACY”

Raport końcowy

Opracowanie:

Magdalena Kocejko

Specjalistka ds. monitoringu i ewaluacji

Strona | 2

Spis treści:

I. Wprowadzenie .................................................................................. 3

II Zastosowana metodologia badawcza ................................................ 5

III Dynamika rekrutacji beneficjentów w poszczególnych regionach .... 7

IV Wsparcie w regionach ..................................................................... 12

V Szkolenia zawodowe ....................................................................... 17

VI Warsztaty rehabilitacji podstawowej .............................................. 20

VII Aktywizacja zawodowa osób głuchoniewidomych .......................... 24

Wnioski i rekomendacje ...………..………………………………………………….29

Strona | 3

I WPROWADZENIEI WPROWADZENIEI WPROWADZENIEI WPROWADZENIE

„Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy” to pilotażowy ogólnopolski

projekt, którego celem była aktywizacja zawodowa i społeczna osób

głuchoniewidomych.

Projekt realizowany był przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych i Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym - jedyną w Polsce

organizację, zajmującą się osobami z jednoczesnym uszkodzeniem wzroku i słuchu.

Beneficjenci ostateczni projektu to 400 osób głuchoniewidomych, zamieszkałych

na terenie RP w wieku od 16 do 60 lat w przypadku kobiet i od 16 do 64 w przypadku

mężczyzn. W sumie w projekcie wzięło udział 396 osób z terenu całej Polski.

Główne działania w projekcie:

- wsparcie indywidualne w regionie (rehabilitacja, poradnictwo psychologiczne,

prawne, zawodowe, doradztwo ds. sprzętu, darmowe wizyty u okulisty i protetyka

słuchu). Docelowo w tej formie wsparcia miało wziąć udział 400 osób;

-warsztaty rehabilitacji podstawowej - 12-dniowe warsztaty rehabilitacyjne, w czasie

których uczestnicy wzięli udział w spotkaniach z psychologiem, prawnikiem, doradcą

zawodowym, rehabilitantem wzroku i słuchu. Docelowo w warsztatach miało wziąć

udział 120 osób;

- szkolenia zawodowe dla 50 osób;

- wyposażenie w sprzęt rehabilitacyjny;

- wsparcie Trenera Pracy.

Zakładane w projekcie rezultaty to między innymi:

- zrekrutowanie 400 osób głuchoniewidomych do uczestnictwa w projekcie;

- 120 osób weźmie udział w warsztatach rehabilitacji podstawowej;

- powstanie 100 Indywidualnych Planów Działania;

- powstanie 60 Profili Zawodowych;

- 100 osób skorzysta z usług doradcy zawodowego;

Strona | 4

- 50 osób weźmie udział w szkoleniach zawodowych;

- 5 osób znajdzie zatrudnienie;

- 15 osób rozpocznie staż;

- 20 osób będzie kontynuowało naukę;

- zostanie zakupionych 100 sztuk sprzętu rehabilitacyjnego.

Określone rezultaty zgodne były z Planem Działania dla Priorytetu I PO KL na rok

2008.

Wsparcie w projekcie zorganizowane zostało w ramach 5 makroregionów:

Makroregion Północno-Zachodni z siedzibą w Gdańsku: woj. pomorskie,

zachodniopomorskie, wielkopolskie;

Makroregion Północno-Wschodni z siedzibą w Olsztynie: woj. warmińsko-

mazurskie, podlaskie, kujawsko-pomorskie;

Makroregion Centralny z siedzibą w Warszawie: woj. mazowieckie, świętokrzyskie,

łódzkie;

Makroregion Południowo-Wschodni z siedzibą w Lublinie: woj. małopolskie,

podkarpackie, lubuskie;

Makroregion Południowo-Zachodni z siedzibą we Wrocławiu: woj. lubuskie,

dolnośląskie, opolskie, śląskie;

W Gdańsku, Warszawie, Lublinie, Olsztynie i Wrocławiu mieściły się biura regionalne,

w których zatrudnieni byli koordynatorzy i grupy specjalistów (w każdym

makroregionie przynajmniej po jednym specjaliście następujących kategorii: doradca

zawodowy, psycholog, rehabilitant, prawnik, doradca ds. sprzętu, tłumacz języka

migowego, tłumacz przewodnik).

W sumie w projekcie zatrudnionych było ponad 100 specjalistów.

Projekt realizowano w okresie 01.12.2008-31.01.2010. Współfinansowany był

ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

Wartość projektu to 3 000 000 PLN.

Strona | 5

II Zastosowana metodologia badawczaII Zastosowana metodologia badawczaII Zastosowana metodologia badawczaII Zastosowana metodologia badawcza

Na początku realizacji projektu opracowane zostały metody ewaluacji i monitoringu,

które zapewnić miały bieżący monitoring ilości i jakości wsparcia, a także umożliwić

wprowadzenie zmian w kolejnej edycji projektu.

Opracowano następujące narzędzia monitoringowe:

- formularze obecności - informujące o godzinach i rodzaju udzielonego wsparcia,

- dzienniki beneficjenta - informujące o zakresie tematycznym spotkań

z beneficjentem zarówno podczas wsparcia indywidualnego w regionie, jak i w czasie

warsztatów i szkoleń zawodowych.

Na koniec każdego miesiącą elektroniczne i papierowe wersje tych dokumentów

trafiały z biur makroregionalnych do centrali projektu w Warszawie, dzięki czemu

monitoring w projekcie prowadzony był z dokładnością co do miesiąca.

Monitoringowi miesięcznemu podlegała: ilość godzin danego rodzaju wsparcia, ilość

wsparcia ze względu na poszczególne makroregiony, ilość zrekrutowanych w danym

miesiącu osób w każdym makroregionie. Część z tych danych od razu była

wczytywana do stworzonej w ramach projektu bazy danych. Informacje w niej zebrane

pozwoliły na szerszą analizę danych dotyczących beneficjentów (wiek, płeć, status

na rynku pracy etc.)

W ramach projektu stworzono następujące narzędzia ewaluacyjne:

- ankiety badające zadowolenie z udzielanego wsparcia w regionie. Miały być

wypełnione przez 10 beneficjentów w każdym makroregionie, co dałoby próbę

w wysokości 50 osób. W sumie wypełniono 54 ankiety;

- ankiety badające zadowolenie ze wsparcia udzielanego w ramach warsztatów.

Ankiety wypełniane były przez wszystkich beneficjentów na zakończenie warsztatów,

w sumie uzyskano 114 ankiet;

- ankiety badające, czego beneficjenci nauczyli się dzięki uczestnictwu w projekcie

(ewaluacja założonych rezultatów miękkich). W sumie beneficjenci wypełnili

112 takich ankiet;

Strona | 6

- ankiety badające motywacje do poszukiwania zatrudnienia- wypełniane na początku

każdego warsztatu rehabilitacji. W sumie beneficjenci wypełnili 120 takich ankiet;

- ankiety badające zadowolenie beneficjentów ze szkoleń zawodowych, w tym

subiektywną ocenę wzrostu kompetencji w wyniku uczestnictwa w szkoleniu. Ankiety

zostały wypelnione przez wszystkich uczestników szkoleń, tj. przez 50 osób;

- ankiety dla specjalistów badające zadowolenie z pracy w regionie. Ankiety miały być

wypełnione przez 10 specjalistów w każdym makroregionie, w sumie uzyskano

29 takich ankiet;

- ankiety dla specjalistów badające zadowolenie z pracy na warsztatach. Ankiety

zbierane były na każdych warsztatach, w sumie uzyskano 80 takich ankiet.

Ponadto prowadzone były rozmowy ewaluacyjne z każdym koordynatorem

makroregionalnym.

Zebrane dane opracowane zostały przez Specjalistę ds. monitoringu i ewaluacji i ich

streszczenie znajduje się w przedstawionym raporcie. Oryginały wszystkich

dokumentów przechowywane są w siedzibie Towarzystwa Pomocy

Głuchoniewidomym w Warszawie.

Strona | 7

III Dynamika rekrutacji beneficjentów w poszczególnych III Dynamika rekrutacji beneficjentów w poszczególnych III Dynamika rekrutacji beneficjentów w poszczególnych III Dynamika rekrutacji beneficjentów w poszczególnych

regionachregionachregionachregionach

Rekrutacja beneficjentów do projektu trwała od początku lutego do końca listopada.

Na początku realizacji projektu zostały określone wskaźniki dla rekrutacji

w poszczególnych regionach.

Na początku realizacji projektu opracowane zostały narzędzia rekrutacyjne i startegia

pozyskiwania nowych, nie związanych do tej pory z TPG beneficjentów.

Jako główne kanały dystrybucji informacji o projekcie zostały wybrane:Jako główne kanały dystrybucji informacji o projekcie zostały wybrane:Jako główne kanały dystrybucji informacji o projekcie zostały wybrane:Jako główne kanały dystrybucji informacji o projekcie zostały wybrane:

- Urzędy Pracy,

- Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie,

- Jednostki Samorządu Terytorialnego,

- Ośrodki Pomocy Społecznej.

Dystrybucja informacji odbywała się dwutorowo. W pierwszej kolejności wysłane

zostały informacje drogą elektroniczną (informacja o projekcie, oferta

dla beneficjentów i prośba o jej dystrybucję), w drugiej kolejności informacje

te zostały wysłane pocztą.

Najwięcej beneficjentów zrekrutowano w pierwszych dwóch miesiącach trwania

projektu (w sumie w lutym 69 osób, w marcu 73 osoby). Jest to związane z tym, że

w pierwszej kolejności do projektu weszły osoby wcześniej związane z TPG

i korzystające już z pomocy Towarzystwa.

Strona | 8

Tab. Dynamika rekrutacji w poszczególnych miesiącach

W sumie zrekrutowano 398 osób, z czego 2 z racji na brak orzeczeń

o niepełnosprawności uznane zostały za niekwalifikowane. Efekt rekrutacji

w poszczególnych makroregionach przedstawiała się następująco1:

Tab. Rekrutacja beneficjentów w poszczególnych makroregionach

1 Ilekroć w przedstawianym raporcie na wykresie pojawiają się nazwy miast: Gdańsk, Warszawa, Olsztyn, Wrocław, Lublin, chodzi o dane dotyczące całego makroregionu, którego biuro mieściło się w danym mieście.

Strona | 9

Najwięcej beneficjentów zrekrutowano w Makroregionie Północno-Zachodnim

(98 osób), najmniej zaś w Makroregionie Północno-Wschodnim (54 osoby). Różnice

te wynikają między innymi z gęstości zaludnienia, populacji głuchoniewidomych

na danym terenie, ilości nawiązanych kontaktów z podmiotami zewnętrznymi

wspierającymi rekrutację, ale także od wcześniejszych działań TPG w danym

województwie/regionie (w niektórych województwach TPG prowadziło intensywne

działania w ramach wcześniej realizowanych projektów).

W projekcie wzięli udział beneficjenci z całej Polski.

Tab. Ilość beneficjentów w poszczególnych województwach

Najwięcej beneficjentów rekrutowanych zostało w województwach pomorskim

i mazowieckim, w których to mieściły się siedziby makroregionów. Najmniej

beneficjentów rekrutowanych zostało w województwach świętokrzyskim (8 osób),

lubuskim (10 osób) i podkarpackim (11 osób). W kolejnych projektach należy

wzmocnić promocję i rekrutację w tych województwach.

W projekcie wzięło udział 229 mężczyzn i 169 kobiet.

Strona | 10

Tab. Podział beneficjentów ze względu na płeć

Nie były prowadzone badania, które mogłyby wyjaśnić różnice w ilości rekrutowanych

kobiet i mężczyzn.

Większość rekrutowanych beneficjentów, to mieszkańcy miast. Jest to spowodowane

prawdopodobnie tym, że z informacją o projekcie trudniej dotrzeć było

do mieszkańców wsi (inne kanały dystrybucji informacji o rekrutacji do projektu

i o samej głuchoślepocie). Procentowy rozkład różnicy pomiędzy ilością

beneficjentów przedstawia się następująco:

Tab. Podział beneficjentów ze względu na miejsce zamieszkania

W sumie, z terenów wiejskich zrekrutowano 124 beneficjentów, a z terenów miejskich

272 osoby. Należy przy tym zauważyć, że tylko jeden z beneficjentów jest rolnikiem.

W kolejnych projektach należy wzmocnić informację o prowadzonej rekrutacji

na terenach wiejskich.

Strona | 11

Projekt nakierowany był na aktywizację zawodową osób głuchoniewidomych,

jednakże z racji na specyfikę grupy, do której był skierowany, mogły w nim brać

udział także osoby, które są aktualnie zatrudnione.

Podział beneficjentów ze względu na sytuacje na rynku pracy przedstawiał się

następująco:

Tab. Podział beneficjentów ze względu na status na rynku pracy

Większość beneficjentów jest nieaktywna zawodowo (216 osób). Spośród nich 39 osób

jest w trakcie nauki. W projekcie wzięło udział 77 bezrobotnych beneficjentów,

z czego 51 jest długotrwale bezrobotnych.

Do projektu zostało rekrutowanych 103 pracujących beneficjentów. Największa grupa

(39 osób) zatrudniona jest w średnim przedsiębiorstwie, najmniejsza zaś

w mikroprzedsiębiorstwach (4 osoby). Trzech beneficjentów prowadzi własne firmy.

Zadaniem, które wspierało rekrutację przez cały okres jej trwania, była promocja.

Na początku trwania projektu opracowana została wizualizacja, która obejmowała

szatę graficzną projektu, w tym między innymi stronę internetową, ulotki, plakaty itp.

Promocja wspierała rekrutację między innymi poprzez: umieszczenie informacji

o projekcie w prasie lokalnej na terenie całej Polski, dystrybucję plakatów i ulotek.

Strona | 12

IIIIVVVV Wsparcie w regionachWsparcie w regionachWsparcie w regionachWsparcie w regionach

Beneficjenci w każdym makroregionie mogli skorzystać z następujących rodzajów

wsparcia:

- rehabilitacja

- poradnictwo psychologiczne

- doradztwo zawodowe

- poradnictwo prawne

- doradztwo ds. sprzętu

- wyposażenie w sprzęt

- wizyty u audiologa i okulisty

Ilość godzin wsparcia w poszczególnych makroregionach przedstawia się

następująco:

Tab. Ilość godzin wsparcia w poszczególnych makroregionach

Strona | 13

Najwięcej godzin wsparcia udzielono w Makroregionie Północno-Zachodnim

z siedzibą w Gdańsku, tam też uzyskano najwyższą ilość godzin wsparcia

na 1 beneficjenta. Jeden beneficjent z tego makroregionu otrzymał średnio ponad

46 godzin wsparcia. Najniższa średnia wsparcia, a także najmniejsza ilość godzin

pracy specjalistów była w Makroregionie Centralnym z siedzibą w Warszawie

(średnio 22 godziny wsparcia na osobę, 1883 godziny udzielonego wsparcia).

W projekcie wzięło udział 72 beneficjentów, którzy spotkali się ze specjalistami więcej

niż 20 razy (jedno spotkanie mogło trwać nawet 3-4 godziny, w zależności od rodzaju

wsparcia). Beneficjent-rekordzista spotkał się ze specjalistami 114 razy. Przez cały

okres trwania projektu trwał konkurs „Więcej niż raz”, który miał zachęcić

beneficjentów do uczestnictwa w zajęciach. Na koniec projektu przyznano nagrody

najbardziej 20 najbardziej aktywnym beneficjentom.

Średnia ilość godzin wsparcia w poszczególnych makroregionach przedstawia się

następująco:

Tab. Średnia ilość godzin wsparcia z podziałem na makroregiony

Uczestnicy projektu wysoko ocenili możliwość skorzystania ze wsparcia

indywidualnego w miejscu zamieszkania. Za mocne strony uznali między innymi

możliwość skorzystania z darmowego, urozmaiconego wsparcia blisko miejsca

zamieszkania, a także kontakt z koordynatorem makroregionalnym i specjalistami.

Na podstawie wyników ankiet ewaluacyjnych nie można wskazać, który z rodzajów

wsparcia był najwyżej ceniony przez uczestników projektu- było to uwarunkowe

indywidualnymi potrzebami danej osoby i zaplanowaną dla niej ścieżką wsparcia

(część beneficjentów korzystała np. tylko ze wsparcia psychologicznego

Strona | 14

lub rehabilitacyjnego i z racji na niski poziom samodzielności nie spotykała się

z doradcą zawodowym czy prawnikiem). Najwięcej osób skorzystało z możliwości

spotkania z psychologiem (277 osób) i z rehabilitantem (231 osób). Najmniej zaś

skorzystało z usług doradcy ds.sprzętu (130 osób), co wynikało jednak z ograniczonej

puli godzin w tej kategorii wsparcia.

Jako wymagające zmiany beneficjenci wskazali między innymi zwiększenie

możliwości wsparcia grupowego, zwiększenie ilości godzin pracy doradców

ds. sprzętu (zapotrzebowanie na to wsparcie okazało się duże większe, niż było

zakładane w projekcie). W ankietach ewaluacyjnych pojawiły się także propozycje

urozmaicenia udzielanego wsparcia między innymi o szkolenia komputerowe (w tym

indywidualne zajęcia w domu beneficjenta, w celu nauki obsługi specjalistycznych

programów dla osób słabowidzących i słabosłyszących) i kursy języków obcych.

Beneficjenci uczestniczący w projekcie mogli także skorzystać ze wsparcia

towarzyszącego - usług tłumacza języka migowego i tłumacza-przewodnika osób

głuchoniewidomych (rodzaj asystenta osoby głuchoniewidomej). W sumie z tego

rodzaju pomocy skorzystały 194 osoby. Najwięcej osób w stosunku do ogólnej liczby

beneficjentów skorzystało z tego rodzaju wsparcia w Makroregionie Północno-

Zachodnim (72% beneficjentów w tym regionie), najmniej zaś w Makroregionie

Południowo-Wschodnim (tylko 39%). Zdaniem beneficjentów, bez takiego wsparcia

nie mogliby w pełni korzystać z oferty projektu2.

Dodatkowo, każdy z beneficjentów miał możliwość skorzystania z wizyty u okulisty

i u protetyka słuchu. Z tego rodzaju wsparcia skorzystało ponad 100 beneficjentów.

Możliwość darmowej wizyty u okulisty i skorzystania ze wsparcia protetyka słuchu

została wysoko oceniona przez beneficjentów, jednakże wielu z nich zauważało,

że mają poza projektem stałą opiekę okulistyczną.3

Jednym z działań w ramach projektu było wyposażanie beneficjentów w sprzęt

rehabilitacyjny. Dla osób głuchoniewidomych posiadanie takiego sprzętu jest często

warunkiem koniecznym do samodzielnego funkcjonowania - ułatwia komunikację

z innymi, samodzielne poruszanie się, wykonywanie codziennych czynności. Zgodnie

z opracowanymi na początku projektu założeniami sprzęt w pierwszej kolejności

przysługiwał osobom, które:

- już pracowały lub miały realne szanse na znalezienie zatrudnienia

2 Na podstawie ankiety „Ocena wsparcia w ramach projektu - ankieta dla beneficjentów” 3 jw

Strona | 15

- potrzebowały sprzętu, by móc kontynuować edukację

Sprzęt rozdawany był w ramach trzech Komisji ds. wyposażania w sprzęt.

Koordynatorzy poszczególnych makroregionów, a także specjaliści wypełniali

wspólnie z beneficjentami wnioski o sprzęt wraz z szacunkowym kosztorysem

(wnioski często uzupełnione były indywidualnymi podaniami od beneficjentów). Taki

sposób przyznawania sprzętu dał szansę wszystkim beneficjentom na skorzystanie

z szansy na dofinansowanie, niezależnie od momentu w którym przystąpili

do projektu.

W sumie do Komisji wpłynęło 222 wniosków, 144 osobom zostało przyznano

dofinansowanie.

Najczęściej przyznawany sprzęt to między innymi: aparaty słuchowe, pomoce

optyczne, okulary korekcyjne, białe laski, specjalistyczne oprogramowanie

komputerowe.

Zakupiono sprzęt o łącznej wartości około 330 000 PLN.

Niestety, przeznaczone w budżecie na ten cel środki okazały się zbyt niskie.

Zapotrzebowanie na sprzęt było tak duże, że nie udało się zaspokoić nawet

podstawowych potrzeb wielu osób, które mają szansę na aktywizację społeczną

i zawodową. Komisja często stawała przed dylematem- czy dać większej ilości osób

mniejszą ilość sprzętu, czy też w pełni wyposażyć najlepiej „rokujące” osoby.

Możliwość wyposażenia w sprzęt została bardzo wysoko oceniona przez

beneficjentów4. Docenili oni fakt, że mogli pozyskać dofinansowanie także na sprzęt,

który nie może być dofinansowywany ze środków PFRON czy PCPR.

W kolejnych projektach należy przeznaczyć wyższą kwotę na sprzęt rehabilitacyjny

i lepiej oszacować czasochłonność procesu wyposażania beneficjentów w sprzęt

(w tym projekcie cały proces był bardzo czasochłonny, a w budżecie i harmonogramie

projektu nie było wyznaczonych odpowiedzialnych za to osób).

Wsparcie indywidualne udzielane w regionie, w tym możliwość wyposażenia w sprzęt

rehabilitacyjny, zostały wysoko ocenione przez pracujących w projekcie specjalistów.5

Ponadto specjaliści za mocne strony pracy w projekcie wskazali między różnorodność

i komplementarność udzielanego wsparcia (beneficjent mógł jednocześnie korzystać

4 Na podstawie ankiety : „Ocena projektu - ankieta dla beneficjentów” 5 Na podstawie ankiety „Ocena wsparcia w projekcie - ankieta dla specjalistów”

Strona | 16

z różnych form pomocy, która w trybie ciągłym dostosowywana była do jego potrzeb),

współpracę z zespołem specjalistów i kontakt z koordynatorem makroregionalnym,

a także sam kontakt z osobami głuchoniewidomymi i obserwowanie realnych

postępów na drodze do integracji społecznej i zawodowej.

Jako wymagające zmiany specjaliści wskazywali między innymi: zmniejszenie

obszarów makroregionów (każdy z makroregionów obejmował przynajmniej trzy

województwa, nie we wszystkich wsparcie udzielane było równomiernie z powodu

braku specjalistów i odległości od biura makroregionu), zwiększenie ilości godzin

pracy doradców ds. sprzętu, urozmaicenie wsparcia o bardziej rozbudowane

szkolenia zawodowe (w tym także opłacanie beneficjentom uczestnictwa

w oferowanych na otwartym rynku szkoleń), szkolenia komputerowe i kursy

językowe. Części specjalistów zabrakło także regularnych spotkań całego zespołu

w celu omówienia sytuacji konkretnych beneficjentów (w niektórych makroregionach

odbywały się takie spotkania), a także możliwości objęcia wsparciem otoczenia osób

głuchoniewidomych - w tym przynajmniej rodziców i opiekunów.

W ankietach ewaluacyjnych pojawiły się także postulaty dotyczące uproszczenia

dokumentacji projektowej i zwiększenia wynagrodzeń.

Wyniki przeprowadzonej ewaluacji wyraźnie zatem wskazują, że wsparcie

indywidualne prowadzone blisko miejsca zamieszkania jest skuteczną formą pomocy

osobom głuchoniewidomym.

Strona | 17

V Szkolenia zawodoweV Szkolenia zawodoweV Szkolenia zawodoweV Szkolenia zawodowe

W ramach projektu zorganizowano 5 szkoleń zawodowych. W sumie wzięło w nich

udział 50 beneficjentów.

Odbyły się następujące szkolenia:

- Masaż tajski;

- Pracownik biurowy;

- Pracownik gastronomii;

- Telepraca;- Pomoc nauczyciela wychowania przedszkolnego.

Tematyka szkoleń została wybrana na podstawie preferencji beneficjentów i sugestii

doradców zawodowych pracujących w projekcie. Rekrutacja odbyła się za pomocą

ankiet zgłoszeniowych, które badały min. motywację do uczestnictwa w szkoleniu

i jego przydatność w kontekście przyszłej pracy. Ostatecznego wyboru dokonała

specjalnie powołana w tym celu komisja.

Każde szkolenie odbywało się w innym makroregionie, by umożliwić beneficjentom

łatwe i sprawne dotarcie na nie. Miejsca, w których się odbywały dostosowane były

do potrzeb osób niepełnosprawnych. Każdy z beneficjentów mógł w razie potrzeby

skorzystać z usług tłumacza języka migowego lub tłumacza-przewodnika.

Zdecydowana większość beneficjentów ocenia uczestnictwo w szkoleniu wysoko

i bardzo wysoko6.

6 Na podstawie ankiety „Szkolenie zawodowe - ankieta dla beneficjentów”

Strona | 18

Tab. zadowolenie uczestników ze szkolenia zawodowego

Zgodnie twierdzą, że na szkoleniach praktycznie nie było zagadnień nieistotnych

(jako jedno z nielicznych wskazują m.in. zbyt rozbudowaną teorię na szkoleniu

„Pracownik gastronomii”). Najwyżej ocenione zostało szkolenie „Pomoc nauczyciela

wychowania przedszkolnego” (100% ocen na poziomie wysoko lub bardzo wysoko),

najniżej zaś szkolenie „Masaż tajski” (70% ocen na poziomie wysoko lub bardzo

wysoko).

Beneficjenci biorący udział w szkoleniach uważają, że uczestnictwo w nich zwiększyło

ich umiejętności w stopniu wysokim i bardzo wysokim. 20% beneficjentów

zwiększenie swoich umiejętności ocenia na poziomie średnim.

Tab. Subiektywna ocena zwiększenia umiejętności w wyniku

uczestnictwa w szkoleniu

Strona | 19

Beneficjenci wysoko oceniają przydatność zdobytych umiejętności w kontekście

przyszłej pracy. Zdecydowana większość beneficjentów (64%) ocenia przydatność

zdobytych umiejętności wysoko lub bardzo wysoko. Najwyżej zwiększenie swoich

umiejętności oceniają uczestnicy szkolenia „Pomoc nauczyciela wychowania

przedszkolnego’ (90% wskazań na poziomie wysoko lub bardzo wysoko), najniżej zaś

uczestnicy szkolenia „Pracownik biurowy” (60% wskazań na poziomie wysoko

lub bardzo wysoko).

Tab. Subiektywna ocena przydatności zdobytych umiejętności

Beneficjenci szkoleń uważają, że zdobyte umiejętności przydadzą się w ich przyszłej

pracy (70% wskazań na poziomie wysoko lub bardzo wysoko). Pod tym względem

najwyżej oceniono szkolenie „Pomoc nauczyciela wychowania przedszkolnego”

(100% ocen na poziomie wysokim i bardzo wysokim), zaś szkolenie „Telepraca” miało

największą ilość ocen najwyższych (60% oceniło przydatność nowych umiejętności

na poziomie bardzo wysokim).

Jako zdecydowany minus organizowanych szkoleń wskazano czas ich trwania -

szkolenia trwały 24 godziny i miały charakter weekendowy. Zdaniem beneficjentów,

a także organizatorów, szkolenia tego typu powinny być znacznie dłuższe, wtedy

ich efektywność byłaby większa.

Strona | 20

VI Warsztaty rehabilitacji podstawowejVI Warsztaty rehabilitacji podstawowejVI Warsztaty rehabilitacji podstawowejVI Warsztaty rehabilitacji podstawowej

W ramach projektu odbyło się 8 edycji warsztatów rehabilitacji podstawowej.

W każdym z nich wzięło udział 15 osób. Warsztaty odbywały się w Ośrodku PZN

„Homer” w Bydgoszczy, który to dostosowany jest do potrzeb osób niewidomych

i słabowidzących.

W czasie warsztatów udzielane było następujące wsparcie:

- rehabilitacja (orientacja przestrzenna, zajęcia z czynności dnia codziennego, dobór

pomocy optycznych, trening słuchowy i zajęcia surdopedagogiczne),

- doradztwo zawodowe (w tym tworzenie Indywidualnych Planów Działania),

- poradnictwo prawne (głównie z zakresu zagadnień związanych z prawem pracy),

- poradnictwo psychologiczne (w tym także grupowe poradnictwo psychospołeczne),

- szkolenia komputerowe (w tym także obsługa programów i urządzeń dla osób

słabowidzących i słabosłyszących),

- wizyty u protetyka słuchu i okulisty (w tym także dobór sprzętu rehabilitacyjnego).

Ze względu na specyfikę grupy docelowej projektu wsparcie zorganizowane było

głównie indywidualnie. Specjaliści udzielali wsparcia przez 8 godzin dziennie,

dodatkowe dwie godziny pracy przeznaczone były na wypełnianie dokumentacji

projektowej.

Dodatkowo osoby głuchoniewidome mogły skorzystać z pomocy tłumaczy-

przewodników i tłumacza języka migowego.

W warsztatach wzięło udział 120 osób. Rekrutacja na każde warsztaty odbywała się

za pomocą formularza zgłoszeniowego wypełnianego przez koordynatora

makroregionalnego lub specjalistów. Wyboru uczestników dokonywała specjalnie

powołana w tym celu komisja, która brała pod uwagę między innymi następujące

kryteria: przydatność warsztatów w kontekście dalszej aktywizacji społecznej

i zawodowej, dotychczasową aktywność w ramach projektu, motywację do wzięcia

udziału w warsztatach.

Strona | 21

W warsztatach wzięli udział beneficjenci z całej Polski. Liczba osób, z poszczególnych

makroregionów, które w nich uczestniczyły przejawia się następująco:

Tab. Ilość uczestników warsztatów w podziale na makroregiony

Najwięcej osób, które wzięło udział w warsztatach, pochodziło z Makroregionu

Północno-Zachodniego i Makroregionu Centralnego, a także z Makroregionu

Południowo-Zachodniego. Wynika to z faktu, że w tych makroregionach było

najwięcej beneficjentów.

Beneficjenci oceniają uczestnictwo w warsztatach jako bardzo cenne doświadczenie,

które zwiększyło ich samodzielność. Trudno jest wskazać, co dla beneficjentów było

najcenniejsze w czasie warsztatów, ponieważ jest to bardzo indywidualnie

uwarunkowane (wg odpowiedzi udzielonych w ankietach dla jednych

są to umiejętności zdobyte na zajęciach komputerowych, dla innych możliwość

kontaktu z psychologiem). Wielu beneficjentów podkreśla, że bardzo cenna dla nich

była możliwość wyjścia z domu i przebywania z ludźmi, którzy dzielą te same

problemy.

Główne umiejętności zdobyte przez beneficjentów w czasie warsztatów7:

1. zajęcia z rehabilitantem

Nauka radzenia sobie w kuchni ( w szczególności gotowanie prostych potraw,

pieczenie), nauka poruszania się samodzielnie z białą laską, poznanie prostych

7 Na podstawie ankiety „Ocena nabytych umiejętności - ankieta dla beneficjentów”

Strona | 22

narzędzi ułatwiających codzienną egzystencję, takich jak np. czujniki cieczy, igła

brajlowska, lupy itp., dobór pomocy optycznych.

2. zajęcia z psychologiem

Umiejętność radzenia sobie z własnymi emocjami, zrozumienie własnych zachowań, , , ,

egzekwowanie pomocy, radzenie sobie ze stresem, wyrażanie własnych potrzeb,

uświadomienie sobie, jak komunikować się z rodziną.

3. zajęcia z doradcą zawodowym

Metody poszukiwania pracy, dobór pracy do własnych kompetencji i charakteru,

rozpoznanie własnych mocnych i słabych stron, napisanie CV, stworzenie

Indywidualnych Planów Działania.

Część beneficjentów w czasie tych zajęć uświadomiła sobie, że pracy trzeba szukać.

4. zajęcia komputerowe

Obsługa komputera, nauka korzystania z programów dla osób słabowidzących

i słabosłyszących, korzystanie z Internetu, wyszukiwanie informacji w Internecie.

5. zajęcia z prawnikiem

Porady dotyczące prawa pracy, prawo dotyczące osób niepełnosprawnych, rodzaje

umów, pozyskiwanie pieniędzy na własną działalność gospodarczą.

Wsparcie uzyskane w czasie warsztatów beneficjenci oceniają bardzo wysoko. Jako

plusy wskazują dużą otwartość specjalistów, ich ciepłe nastawienie, a także

różnorodność zajęć. Dla wielu z nich była to także okazja do przebywania wśród ludzi

i nawiązywania nowych kontaktów. Jako wymagające zmiany wskazują między

innymi: zbyt małą ilość godzin zajęć komputerowych, zbytnie przeciążenie zajęciami

w ciągu dnia i zbyt krótkie przerwy (zdarzało się, że beneficjenci mieli nawet 8 godzin

wsparcia dziennie). Wielu beneficjentów żałowało także, że w czasie warsztatów tak

mało było zajęć grupowych. Brak tych zajęć wynikał z trudności organizacyjnych -

trudno jest zorganizować warsztaty prawne czy psychospołeczne dla grupy osób,

które komunikują się na różne sposoby (np. język migowy, czytanie z ust, alfabet

Lorma, czytanie pisma itd.). Ponadto wielu beneficjentów chętnie skorzystałoby

z możliwości nauki nowych form komunikacji i z ćwiczenia ich w grupie warsztatowej.

W ocenie specjalistów warsztaty były bardzo dobrze zorganizowane. Jako plusy

wskazują przede wszystkim możliwość bezpośredniej i indywidualnej pracy z osobami

głuchoniewidomymi. Dla większości specjalistów, zwłaszcza dla doradców

Strona | 23

zawodowych, psychologów i prawników była to pierwsza styczność z tym rodzajem

niepełnosprawności.

Jako wymagające zmiany wskazują przede wszystkim wynagrodzenie - zgodnie

z budżetem projektu wynagrodzenie specjalistów na warsztatach w stosunku

do ilości pracy (min. 10 h dziennie) było bardzo niskie. Ponadto wielu specjalistów

zwróciło uwagę na fakt, że taka ilość pracy była przeciążająca także dla samych

beneficjentów.

Wyniki ewaluacji warsztatów pozwalają stwierdzić, że zarówno specjaliści jak

i beneficjenci uważają, że jest to trafiona i skuteczna forma wsparcia. Należałoby

jednak dopracować szczegóły techniczne organizacji – liczba godzin dziennej pracy,

zwiększenie ilości wsparcia grupowego, zwiększenie wynagrodzeń specjalistów itp.

Strona | 24

VII AktywizacVII AktywizacVII AktywizacVII Aktywizacja zawodowa osób głuchoniewidomychja zawodowa osób głuchoniewidomychja zawodowa osób głuchoniewidomychja zawodowa osób głuchoniewidomych

Aktywizacja zawodowa była głównym celem projektu „Wsparcie osób

głuchoniewidomych na rynku pracy”. Stworzone zostało odrębne zadanie, które

miało przyczynić się do realizacji tego celu.

Główne działania w tym zadaniu to:

- wybranie spośród wszystkich beneficjentów grupy, która będzie w pierwszej

kolejności wypracowywała indywidualną ścieżkę do zatrudnienia (wybrano

50 beneficjentów na terenie całego kraju);

- objęcie tej grupy wsparciem doradcy zawodowego w celu wypracowania

dokumentów aplikacyjnych (CV, list motywacyjny), a także wypracowania ścieżki

pracy z danym beneficjentem i wypracowanie Profilu Zawodowego;

- poszukiwanie pracy i staży przez doradców zawodowych;

- wsparcie Trenera Pracy;

- opracowanie, wydanie i dystrybucja folderu informacyjnego dla pracodawców

„Jestem głuchoniewidomy. Pracuję”;

- poszukiwanie potencjalnych pracodawców;

- monitoring realizacji wskaźników związanych z zatrudnieniem: zatrudnienie, staże,

podnoszenie kwalifikacji, kontynuacja nauki.

Wszystkie działania kierowane były centralnie przez Specjalistę ds. pozyskiwania

pracodawców przy współpracy koordynatorów poszczególnych makroregionów.

Dla zadania określone były następujące wskaźniki:

- 5 osób znajdzie zatrudnienie,

- 20 osób rozpocznie staż,

- 15 osób będzie kontynuowało naukę,

- 50 osób podniesie kwalifikacje zawodowe,

- stworzenie 60 profili zawodowych.

Strona | 25

Wskaźnik zatrudnienia określony na tak niskim poziomie w stosunku do całkowitej

liczby beneficjentów miał związek ze specyfiką grupy docelowej projektu. Do tej pory

nie był prowadzony projekt nakierowany na aktywizację zawodową

głuchoniewidomych, nie były także prowadzone badania na ten temat, w związku

z tym autorzy projektu zdecydowali się na określenie wskaźnika na poziomie

wskazanym w Planie Działania dla Priorytetu I PO KL na rok 2008. Wskaźnik

osiągnięty w wyniku realizacji projektu był wielokrotnie wyższy - zatrudniono w sumie

25 osób:

Tab. Zatrudnienie faktyczne w stosunku do zakładanego wskaźnika

Większość zatrudnionych beneficjentów znalazła zatrudnienie na otwartym rynku

pracy (15 osób), 6 osób zaś podjęło pracę w Zakładach Pracy Chronionej. Beneficjenci

znaleźli zatrudnienie jako: referenci baz danych, masażyści, przedstawiciele

handlowi, sprzątaczki czy dozorcy. Jedna z beneficjentek znalazła pracę

jako nauczycielka dziecka niewidomego, jeden z beneficjentów zaś pracował

jako instruktor szkoleń komputerowych na warsztatach rehabilitacji podstawowej,

prowadzonych w ramach projektu.

Strona | 26

Tab. Zatrudnienie ze względu na charakter przedsiębiorstwa

Najwięcej beneficjentów zatrudniono w Makroregionie Południowo-Zachodnim

(10 osób, głównie jako referenci ds. baz danych), najmniej zaś w Makroregionie

Południowo-Wschodnim i Makroregionie Centralnym (po 2 osoby).

Tab. Zatrudnienie z podziałem na poszczególne makroregiony

Większość zatrudnionych w ramach projektu osób to mężczyźni (13 osób). Wynika

to między innymi z większej ilości mężczyzn, którzy brali udział w projekcie (w sumie

w projekcie było 229 mężczyzn i 167 kobiet). Różnice te nie są jednak tak wyraźne,

żeby na ich podstawie można było wyciągnąć szersze wnioski.

Strona | 27

Tab. Zatrudnienie ze względu na płeć

Nie udało się zrealizować wskaźnika dotyczącego rozpoczęcia przez 20 beneficjentów

stażu. W czasie trwania projektu staż rozpoczęło 7 osób:

Tab. Realizacja wskaźnika dotyczącego staży

Trudności w zrealizowaniu założonego wskaźnika dotyczącego staży wynikały przede

wszystkim z harmonogramu projektu - intensywne poszukiwanie staży rozpoczęły się

w drugiej połowie roku, kiedy to w większości Urzędów Pracy nie miała już środków

na ten cel lub środki te były na wykończeniu. Uniemożliwiło to wysłanie beneficjentów

na staże.

Strona | 28

W kolejnych projektach należy zaplanować poszukiwanie staży jako działanie

całoroczne.

W ramach projektu powstało 61 profili zawodowych, które można znaleźć na stronie

www.tpg.org.pl/pokl. Profile te mają ułatwić pracodawcom wybór pracowników

według posiadanych kompetencji, wykształcenia i doświadczenia.

Pozostałe wskaźniki - kontynuacja nauki, podniesienie kwalifikacji zawodowych -

zostały zrealizowane w stopniu określonym we wniosku.

Z racji krótkiego czasu trwania projektu i intensywności udzielanego wsparcia,

zabrakło czasu na systematyczne nawiązywanie relacji z potencjalnymi

pracodawcami. Został wydany i opracowany folder „Jestem głuchoniewidomy.

Pracuję” (w sumie 600 egzemplarzy), który jest dobrym narzędziem do promocji

zatrudniania osób głuchoniewidomych. Zabrakło jednak czasu na spotkania

z pracodawcami, przedstawicielami Urzędów Pracy czy organizacji pozarządowych,

by promować zatrudnianie osób głuchoniewidomych.

Realizacja wskaźników w ramach tego zadania pozwala stwierdzić, że cel projektu

został osiągnięty. W kolejnych projektach należy jednak inaczej zaplanować

poszukiwanie staży, a także postawić większy nacisk na nawiązywanie relacji

z pracodawcami i przedstawicielami Urzędów Pracy.

Strona | 29

Wnioski i rekomendacjeWnioski i rekomendacjeWnioski i rekomendacjeWnioski i rekomendacje

Wyniki przeprowadzonej ewaluacji, a także bieżący monitoring wskaźników pozwalają

stwierdzić, iż cele projektu „Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy”

zostały zrealizowane. W wyniku projektu 24 osoby znalazły zatrudnienie, kolejne

znalazły staż lub podniosły kwalifikacje zawodowe. Dla wielu głuchoniewidomych

projekt stał się szansą na wyjście z domu, nawiązanie nowych znajomości, a także

na zwiększenie wiary w siebie i swoje możliwości.

W celu polepszenia jakości udzielanego wsparcia w kolejnych projektach

nakierowanych na aktywizację zawodową osób głuchoniewidomych lub kontynuacji

obecnego projektu należy:

- dotrzeć z informacją o projekcie do środowisk wiejskich (wypracować kanały

dystrybucji informacji, rozbudować sieć specjalistów z dala od dużych ośrodków

miejskich),

- dotrzeć z informacją o projekcie do województw: świętokrzyskiego, lubuskiego,

podkarpackiego i do pozostałych województw, w których liczba rekrutowanych

beneficjentów w obecnym projekcie była niższa niż 15 osób,

- zwiększyć ilość kobiet uczestniczących w projekcie (wypracować specyficzne dla tej

grupy kanały dystrybucji informacji o projekcie i sposoby zachęcenia do uczestnictwa,

także kobiet, które nigdy nie pracowały),

- zwiększyć ilość godzin doradztwa ds. sprzętu w taki sposób, aby umożliwić

skorzystanie z tego rodzaju wsparcia wszystkim zainteresowanym beneficjentom,

- wydłużyć czas trwania szkoleń zawodowych i/lub zaoferować możliwość

indywidualnego wyboru szkoleń na otwartym rynku dla beneficjentów, którzy mają

realne szanse na zatrudnienie,

- rozbudować sieć specjalistów w województwach, w których nie ma biur

makroregionalnych lub zwiększyć ilość makroregionów w taki sposób, aby umożliwić

potencjalnym beneficjentom w całej Polsce uczestnictwo w projekcie,

- zmniejszyć ilość godzin bezpośredniej indywidualnej pracy z beneficjentem w czasie

warsztatów,

Strona | 30

- zwiększyć ilość zajęć grupowych w czasie warsztatów, w tym zorganizować naukę

języka migowego i alfabetu Lorma,

- zaplanować poszukiwanie staży jako działanie całoroczne,

- zwiększyć kwotę przeznaczoną na wyposażanie beneficjentów w sprzęt

rehabilitacyjny,

- zwiększyć wynagrodzenia specjalistów zarówno na warsztatach, jak i w regionie,

co umożliwi zbudowanie stabilnego zespołu i zmniejszy rotacje, a przez to przyczyni

się do polepszenia jakości oferowanego wsparcia.