Autoreferat 1. Imię i Nazwisko: Bogdan Pietraszewski 2. Posiadane ...

1

Autoreferat

1. Imię i Nazwisko: Bogdan Pietraszewski

2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/ artystyczne – z podaniem nazwy,

miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej.

1987r.- magister wychowania fizycznego, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

1996r.-stopień naukowy doktora nauk o kulturze fizycznej uzyskany na Wydziale

Wychowania Fizycznego, Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.

Tytuł rozprawy doktorskiej: ”Charakterystyka sił i obciążeń układu ruchu człowieka w biegu

sprinterskim”

Promotor prof. dr hab. Tadeusz Bober

3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych/

artystycznych.

1986 - Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Katedra Biomechaniki- asystent

stażysta (na czwartym rok studiów)

1987 – 1996 Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Katedra Biomechaniki-

asystent

1997 - 2012 Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Katedra Biomechaniki -

adiunkt-

Od 2012- nadal Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Katedra Biomechaniki -

starszy wykładowca

Od 2004- nadal Kierownik Pracowni Analiz Biomechanicznych (pracownia certyfikowana-

ISO 9001Ś2009), Katedra Biomechaniki, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

Od 2000 – 2006 Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa w Jeleniej Górze – profesor

Od 2006- nadal Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa w Jeleniej Górze - docent

2

4.Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca

2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w

zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.):

a) tytuł osiągnięcia naukowego/artystycznego,

Osiągnięcie naukowe przedstawione jako jednotematyczny cykl czterech prac naukowych

opublikowanych w czasopismach naukowych z Impact Factor po uzyskaniu stopnia

naukowego doktora nauk o kulturze fizycznej, pod wspólnym tytułem

„Biomechaniczna ocena mocy układu ruchu człowieka na przykładzie skoków

pionowych”

b) (autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa),

Pietraszewski B. i Rutkowska-Kucharska A.

Relative power of the lower limbs in drop jump. Acta of Bioengineering and

Biomechanics 2011; vol.13; nr 1; s.13-18.

(IF = 0,449; CI = 12,080; MNiSW = 15 pkt.)

*Wkład habilitanta 95% - przygotowanie projektu badawczego, zbieranie danych, analiza

statystyczna, interpretacja danych, przygotowanie manuskryptu, korekta pracy przed

oddaniem do druku.

Pietraszewski B. i Struzik A.

Evaluation of selected biomechanical parameters in female team sports players.

Acta of Bioengineering and Biomechanics 2013; vol.15; nr 4; s.103-108.

(IF = 0,979; CI = 12,080; MNiSW = 15 pkt.)

*Wkład habilitanta 90% - przygotowanie projektu badawczego, opracowanie

pi miennictwa, zbieranie danych, analiza statystyczna, interpretacja danych, przygotowanie

manuskryptu, korekta pracy przed oddaniem do druku.

3

Struzik A., Pietraszewski B. i Zawadzki J.

Biomechanical analysis of the jump shot in basketball. Journal of Human Kinetics 2014;

vol.42; s.73-79.

(IF = 1,029; CI = 11,360; MNiSW = 15 pkt.)



manuskryptu.

Pietraszewski B., Siemieński A., Bober T., Struzik A., Rutkowska-Kucharska A., Nosal J.,

Rokita A. Lower extremity power in female soccer athletes: a pre-season and in-season

comparison. Acta of Bioengineering and Biomechanics. 2015; vol. 17; nr 3; s.129-135.

(IF = 0,894; CI = 12,080; MNiSW = 15 pkt.)



manuskryptu, korekta pracy przed oddaniem do druku.

* do wniosku o wszczęcie postępowania habilitacyjnego dołączono o wiadczenia wszystkich

współautorów wymienionych wyżej prac i okre leniem indywidualnego wkładu każdego z

nich w jej powstanie.

Bibliometryczne podsumowanie osiągnięcia naukowego w postaci jednotematycznego cyklu

publikacji: IF = 3,351; CI = 47,6 ; MNiSW = 60 pkt.

c) omówienie celu naukowego prac i osiągniętych

wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania

Wprowadzenie do tematyki podjętej w cyklu czterech prac naukowych pod wspólnym

tytułem „Biomechaniczna ocena mocy układu ruchu człowieka na przykładzie skoków

pionowych”

Biomechanika jako nauka mająca zastosowanie w wychowaniu fizycznym, sporcie,

fizjoterapii, ergonomii i medycynie dysponuje obecnie nowoczesnymi urządzeniami i

metodami pomiarowymi pozwalającymi na ilo ciową ocenę własno ci układu ruchu

człowieka.

Specjalistyczna aparatura pomiarowa stosowana w badaniach biomechanicznych

pozwala ocenić zarówno bierny jak i czynny układ ruchu ciała człowieka. Stosowane są tutaj

4

pomiary parametrów kinematycznych i dynamicznych człowieka pozwalające na szacowanie

pracy mechanicznej, energii i mocy. Mię nie szkieletowe w układzie ruchu człowieka

spełniają rolę siłowników, które służą do napędu biernego układu ruchu. Jest to możliwe

dzięki zdolno ci mię ni do aktywnej zmiany ich długo ci w wyniku ich pobudzenia

(depolaryzacji błony komórkowej) i jednoczesnego generowania siły mię niowej.

Hill w 1938 roku sformułował równanie opisujące zależno ć rozwijanej siły mię niowej

od prędko ci skracania mię nia. Należy jednak pamiętać, że badania te dotyczyły mię nia

wyizolowanego. Z uwagi na budowę anatomiczną człowieka w badaniach zmierzających do

poznania własno ci biomechanicznych układu ruchu człowieka, przedmiotem pomiarów są

pojedyncze grupy mię niowe lub całe łańcuchy kinematyczne.

Identyfikacja charakterystyk mocy w funkcji obciążenia realizowanej podczas ruchów

kompleksowych (biegi, skoki, rzuty) ma szczególne znaczenie w sporcie. Moc definiowana

jest jako stosunek pracy do czasu w jakim została ona wykonana. Z uwagi na to, że kierunek

siły mię niowej i kierunek zmiany długo ci mię nia (przemieszczenia) pokrywają się, moc

jest iloczynem siły i prędko ci skracania się mię nia. W pomiarach laboratoryjnych mocy

redniej lub maksymalnej stosowane są najczę ciej takie urządzenia, które mogą być

również urządzeniami treningowymi: cykloergometry, ergometry wio larskie, trenażery typu

równia pochyła lub wahadło fizyczne oraz platformy dynamometryczne. Stosowane są

również pomiary mocy w warunkach izokinetycznych, lecz tego typu badania dotyczą

wybranych stawów, a nie całych łańcuchów biokinematycznych. Pomiary mocy powinny być

głównym elementem oceny procesu treningowego dla większo ci dyscyplin sportowych, gdyż

moc odgrywa kluczową rolę w osiąganiu sukcesów sportowych (Zatsiorsky 1995, Trzaskoma

i Trzaskoma 1999, Siff 2000, McClymont 2003, Bober i in. 2007).

Z uwagi na to moje zainteresowania badawcze skoncentrowały się na identyfikacji

mocy generowanej przez układ ruchu człowieka w funkcji obciążenia w skokach pionowych.

Jest to szczególnie istotne w kontek cie zapobiegania przeciążeniom, których efektem mogą

być urazy i kontuzje. Dotychczasowe metody oceny mocy najczę ciej opierały się na

analizach warto ci rednich lub maksymalnych. Takie podej cie badawcze nie pozwala na

pełną ocenę wpływu obciążeń na moc generowaną przez układ ruchu człowieka.

Poszukiwałem więc innych rozwiązań, które pozwoliłyby na zindywidualizowanie ocen

dotyczących wpływu obciążeń zewnętrznych na generowaną moc. Efektem tych poszukiwań

było autorskie opracowanie i zastosowanie jednostkowej mocy użytecznej dla skoków DJ,

zmodyfikowanego wskaźnika RSI oraz względnej mocy mechanicznej, które przedstawia

5

cykl prezentowanych czterech prac pod wspólnym tytułem „Biomechaniczna ocena mocy

układu ruchu człowieka na przykładzie skoków pionowych”.

Jedną z metod treningowych mocy kończyn dolnych jest trening plyometryczny

bazujący na ćwiczeniach podczas których wykorzystuje się energię sprężysto ci, gdy

mięsień zmienia czynno ć z ekscentrycznej na koncentryczną w cyklu rozciągnięcie-skurcz

(Lees i Graham-Smith 1996). Pozytywny wpływ wstępnego rozciągnięcia mię nia na

czynno ć w fazie koncentrycznej w biegu, skokach i chodzie stwierdziło wielu autorów

(Prilutsky 2000, Siff 2000, Bober i in. 2007, McClymont 2003). Typowym ćwiczeniem

plyometrycznym kończyn dolnych są skoki, a wykorzystanie energii sprężysto ci ocenia się

porównując parametry skoku CMJ (skok w górę z miejsca) i DJ (skok w górę poprzedzony

zeskokiem z podwyższenia)( Komi 2003). Zakres rozciągnięcia mię nia zależy od wysoko ci

podwyższenia, z którego wykonuje się zeskok. Czas trwania fazy rozciągnięcie-skurcz to czas

od rozpoczęcia lądowania po zeskoku do rozpoczęcia fazy odbicia.

Zainteresowanie badaczy treningiem plyometrycznym wynika z przekonania o

skuteczno ci tej metody zwiększania siły i mocy zawodnika (Radcliffe 1999). Dotyczy to

tych dyscyplin sportu, w których dochodzi do dużych obciążeń układu ruchu w fazie odbicia,

czy też lądowania. Obliczając warto ć względną siły reakcji podłoża podczas odbicia czy

lądowania w wielu dyscyplinach sportu stwierdzono, że warto ci te przekraczają wielokrotnie

ciężar ciała zawodnika (BW). W skokach do wody, podczas odbicia z platformy, składowe

pionowe siły reakcji podłoża w zależno ci od rodzaju skoku stanowią wielokrotno ć ciężaru

ciała (Miller 2000). Dla skoczków narciarskich warto ci siły względnej podczas odbicia, w

zależno ci od długo ci skoku wynoszą od 15 do 23 BW (Komi i Virmavirta 2000). Trening

mocy jest również ważny w dyscyplinach sportu, których specyfika polega na wielokrotnym

wykonywaniu odbić. Charakteryzują się one dużą warto cią siły reakcji podczas odbicia i

krótkim czasem kontaktu z podłożem podczas lądowania, po którym następuje kolejne

odbicie (skoki na cieżce, ćwiczenia wolne w gimnastyce sportowej, trójskok, zespołowe gry

sportowe ). W treningu siły i mocy należy uwzględnić również strategię lądowania i odbicia

charakterystyczną dla danej techniki odbicia i lądowania ( McNitt-Gray 2000, Bober i in.

2007).

Należy jednak mieć wiadomo ć, że pomimo swojej skuteczno ci trening

plyometryczny może doprowadzić do uszkodzenia mię ni (Jamuras 2000), zwłaszcza gdy

obciążenie w fazie ekscentrycznej jest dobrane niewła ciwie (Gleeson i in. 2003, Bowers i in.

2004, Derrik i Mercer 2004). W literaturze podkre la się, że ta forma treningu jest wskazana

jedynie dla zawodników dorosłych, których układ ruchu zaadaptowany jest do dużych

6

obciążeń (Radcliffe 1999), przy czym parametry treningu (wysoko ć zeskoku) należy

dobierać indywidualnie dla każdego zawodnika. Kotzamanidis (2006) stwierdza, że można

stosować ćwiczenia plyometryczne o niskiej intensywno ci w treningu dzieci, z tym, że

trening ten musi być poprzedzony ćwiczeniami koordynacyjnymi, rozciągającymi i

treningiem siły.

Prowadzone eksperymenty mają najczę ciej charakter badań podstawowych i dotyczą

efektywno ci przej cia mię nia z czynno ci ekscentrycznej do koncentrycznej na podstawie

analizy czasu (Siff 2000), czy też poszukiwania zależno ci siła-prędko ć w eksperymentach,

w których zmienia się obciążenie zewnętrzne (Moritani 2003). W pracach dotyczących

treningu plyometrycznego analizy sił reakcji podłoża sprowadzały się do interpretacji tych

zapisów i ich analiz pod kątem czasu trwania fazy kontaktu z podłożem po wykonaniu

zeskoku z zadanej wysoko ci. Wyznaczano również czas trwania fazy lotu, na podstawie

którego szacowano wysoko ć skoku (Batronietz 2000, Siff 2000, Bober i in. 2002 i 2006,

McClymont 2003). Niewiele jest natomiast prac, w których analizuje się związki pomiędzy

generowaną mocą a obciążeniem. Problem ten jest niezwykle ważny z punktu widzenia

praktyki trenerskiej.

Dlatego celem pierwszej pracy pt. „Moc względna w skokach typu drop jump” z

prezentowanego cyklu czterech prac była szczegółowa analiza mocy rozwijanej przez

kończyny dolne w fazie odbicia w skokach typu DJ (drop jump). Szczególną uwagę zwrócono

na poszukiwanie związku moc-obciążenie, którego miarą jest wysoko ć zeskoku, po którym

następuje odbicie. Uzyskane wyniki badań pozwolą na precyzyjny dobór indywidualnych

obciążeń w treningu plyometrycznym kończyn dolnych, co powinno wpłynąć na

minimalizację ryzyka kontuzji i optymalizację tego rodzaju treningu.

W eksperymencie przeprowadzonym dla potrzeb niniejszej pracy uczestniczyło 17 osób.

Grupę badawczą stanowili studenci 3-go roku AWF we Wrocławiu trenującyŚ piłkę nożną,

piłkę siatkową i piłkę koszykową, skok wzwyż, lekkoatletykę, pływanie oraz szermierkę.

Staż zawodniczy badanych osób wynosił od 4 do 15 lat, redni wiek wynosił 23,5 lat (± 1,12).

Do badań zastosowano platformę piezoelektryczną firmy Kistler, wzmacniacz,

przetwornik A/D i komputer PC z oprogramowaniem BioWare firmy Kistler oraz kamerę

cyfrową z oprogramowaniem SIMI. Programy obsługujące systemy pomiarowe zapewniały

synchroniczny pomiar sił reakcji podłoża i filmową rejestrację przebiegu ruchu badanych

osób. Program badań obejmowałŚ skok z miejsca (CMJ) oraz skoki pionowe w górę po

zeskoku z okre lonej wysoko ci (DJ). Badani wykonywali zeskoki na platformę z podestów o

wysoko ci: 0,15m, 0,3m, 0,45m i 0,6m. Każdy skok wykonywano dwukrotnie, kolejno ć

7

doboru wysoko ci podestów dobierano losowo, uniknięto w ten sposób wpływu zmęczenia na

uzyskane wyniki w poszczególnych próbach.

Każdy skok filmowano z częstotliwo cią 50 klatek na sekundę a markery umieszczone

na ciele badanych osób pozwalały okre lić chwilowe zmiany kątów dla stawu kolanowego,

co z jednoczesną rejestracją pionowej siły reakcji podłoża (częstotliwo ć próbkowania 500

Hz) umożliwiło wyznaczenie czasu kontaktu ( kt ), czasu amortyzacji( at ) i czasu odbicia ( ot ).

W oparciu o te pomiary wyznaczono wysoko ci poszczególnych skoków z popędu siły

(popęd wyznaczono metodą całkowania przebiegu )(tmgFr ) dla faz odbicia a następnie

korzystając z twierdzenia o popędzie siły i zmianie pędu obliczono prędko ć końcową odbicia

m

pvo

,

gdzie: p -przyrost pędu, m-masa badanego

Wyliczona prędko ć pozwala natomiast wyznaczyć wysoko ć skoku (hs) traktując ten

rodzaj ruchu jako rzut pionowy:

g

vh o

s2

2

,

gdzie: vo - prędko ć początkowa fazy lotu, g - przyspieszenie ziemskie.

Wyznaczona wysoko ć skoku pozwala oszacować pracę użyteczną (Wu) równą

iloczynowi masy skoczka, wysoko ci skoku i przyspieszenia ziemskiego. Moc użyteczną (Pu)

wyznaczono jako stosunek pracy użytecznej do czasu odbicia (to), dzieląc natomiast obliczoną

moc przez masę badanego okre lono jednostkową moc użyteczną (Pju), której warto ć wyraża

się zależno ciąŚ

o

s

jut

hgP

Wyniki pracy w postaci indywidualnych charakterystyk juP (H) wykazują, iż

maksymalna jednostkowa moc użyteczna wyzwalana jest przez badanych w całym zakresie

stosowanych wysoko ci zeskoków. W grupie 17 badanych, pięć osób uzyskało moc

maksymalną dla DJ15. W skoku z drugiej wysoko ci (DJ30) sze ciu badanych uzyskało swój

największy wynik, a w zeskoku z 45 cm (DJ45) pięć osób uzyskało maksymalną jednostkową

moc użyteczną. W zeskoku z najwyższego podestu (DJ60) tylko jeden badany uzyskał

maksymalną moc.

8

Przedstawiane w pi miennictwie warto ci mocy względnej przy zeskokach z wysoko ci

0,32 do 0,59 m wynoszą od 30W do 40 W na kg masy ciała zawodnika, a dla wysoko ci

zeskoku 1.28 moc względna dochodzi do 150 W/kg (DeVitaand Skelly 1992, McNitt-Gray,

1993; za Prilutsky 2000). Odpowiada to warto ciom mocy względnej około 25W/kg dla

stawu skokowego, kolanowego i biodrowego. Jednak nie każdy zawodnik jest w stanie

generować tak duże warto ci mocy, stąd też dla potrzeb praktyki treningowej poszukuje się

indywidualnych warunków treningowych (np. wysoko ci zeskoku) umożliwiających

uzyskanie maksymalnej mocy. Należy przy tym pamiętać, że warto ci mocy uzyskiwane w

ćwiczeniach plyometrycznych są wielokrotnie wyższe niż moc możliwa do uzyskania przez

człowieka w wysiłku długotrwałym (w warunkach tlenowych), czyli około 5 W/kg.

Dokonując porównań wyników uzyskanych w niniejszej pracy dotyczących mocy

względnej dla kończyn dolnych z wynikami publikowanymi w literaturze okazuje się, że

u redniona maksymalna moc względna w skokach typu drop jump jest porównywalna z mocą

wyznaczoną dla skoków typu CMJ. Badani przez innych autorów wykonujący skoki pionowe

z zamachem (CMJ) uzyskiwali moc względną od 23W/kg do 30W/kg (Janiak i wsp.

1997,Trzaskoma i Trzaskoma 1999, Staniak 1997). Natomiast w publikacji Hassa i

współautorów (2003) badane aktywne sportowo młode kobiety uzyskały moc względną

40W/kg wykonując skok „w górę w przód” z lądowaniem na jedną nogę (Stride Jump).

Na podstawie porównania mocy względnej wyzwalanej w fazie odbicia dla skoków

typu drop jump z mocą wyzwalaną w skokach CMJ i Stride Jump można stwierdzić, że

ryzyko kontuzji związane z przeciążeniem układu ruchu kończyn dolnych w skokach DJ i

CMJ jest niewielkie w porównaniu ze skokami typu Stride Jump. Dlatego też wła ciwie

dobrane obciążenia w treningu plyometrycznym nie powinny stanowić zagrożenia dla

zdrowia zawodnika.

U rednione warto ci jednostkowej mocy względnej rozwijanej podczas wykonanych

skoków rosną ze wzrostem wysoko ci zeskoków, osiągając swoje maksimum dla DJ45.

Natomiast indywidualne warto ci mocy względnej uzyskiwane są w całym spektrum

stosowanych wysoko ci zeskoków (od 0,15m do 0,60m). Potwierdza to więc konieczno ć

indywidualnego doboru stosowanych wysoko ci zeskoków (DJ) zarówno w procesie

treningowym jak i podczas monitorowania rozwoju mocy kończyn dolnych.

Kontynuacją opisanej powyżej problematyki jest kolejna praca pt. „Ocena wybranych

parametrów biomechanicznych zawodniczek trenujących gry zespołowe”, w której

wyznaczono i zmodyfikowano wskaźnik RSI McClymonta (2003) w funkcji obciążenia na

przykładzie grupy koszykarek i siatkarek. Na osiąganą wysoko ć ma bezpo redni wpływ:

9

wykorzystanie energii sprężysto ci, cykl rozciągnięcie-skurcz (CR-S), prędko ć skurczu

mię ni oraz ich moc, często błędnie utożsamiana ze skoczno cią (Bartosiewicz i Wit 1985),

będąca w istocie iloczynem momentu siły i prędko ci kątowej. Dodatkowo konieczne jest

uzyskanie kompromisu między zakresem ruchu, a prędko cią końcową odbicia ( Bober 1994,

1995).

Trening plyometryczny, który należy zaliczyć do innowacyjnych metod treningowych,

służy głównie do rozwoju mocy mię niowej. Polega na pobudzeniu i uruchomieniu procesów

energetycznych powodujących pracę mię ni, które są rozciągane, a następnie kurczą się.

Ćwiczenia plyometryczne stymulują zmiany w układzie nerwowo-mię niowym. Gwałtowne

rozciąganie i skracanie się mię ni powoduje rekrutację dodatkowych jednostek ruchowych,

przez co zwiększa się moc mię ni bez przyrostu ich masy, jak również zmniejsza się ich próg

pobudliwo ci, przez co szybciej reagują skurczem na rozciąganie. Skuteczno ć i efekty

stosowania plyometrii zależą od wielko ci oporu, prędko ci oraz zakresu ruchu w

wykonywanych ćwiczeniach. Główną zaletą ćwiczeń plyometrycznych jest uzyskanie

poprawy siły i szybko ci po krótkim czasie ich stosowania (Kielak 2002, Bober i in. 2007,

Nosiadek 2009). Potwierdzają to badania, gdzie pod wpływem treningu plyometrycznego

doszło do istotnego wzrostu wysoko ć skoku (Fowler i in. 1995, Fatauros i in. 2000, Bober i

Piestrak 2002, Martel i in. 2005, Lehnert i in. 2009). Ćwiczenia plyometryczne muszą

koniecznie uwzględniać poziom dojrzało ci i rozwoju fizycznego zawodnika. W tym celu

należy okre lić poziom gibko ci, zakres ruchomo ci stawów kończyn dolnych i kręgosłupa,

postawę, zdolno ć utrzymania równowagi, stabilno ć stóp, koordynację, ciężar i skład ciała

oraz systematycznie mierzyć poziom dyspozycji siłowych. Niezbędna jest wysoka

indywidualizacja treningu, zwłaszcza je li chodzi o intensywno ć i wielko ć obciążenia.

Ćwiczenia plyometryczne należy stosować z innymi ćwiczeniami rozwijającymi zdolno ci

siłowe, by łączyć współdziałanie siły maksymalnej z mocą (Kielak i Pac Pomaracki 2002,

Bober i in. 2007, Nosiadek 2009 ).

U sportowców poszczególnych dyscyplin występuje nierównomierny rozrost gorsetu

mię niowego spowodowany specyfiką wykonywania danej czynno ci oraz nawykowego

używania strony mocniejszej. Jest to zjawisko niekorzystne, gdyż powoduje większe

obciążenia jednej czę ci ciała (Mastalerz i Urbanik 2001). Wzrost poziomu asymetrii siły

kończyn dolnych jest powszechny w sportach zespołowych, gdzie występują asymetryczne

struktury ruchu. Poziom asymetrii różni się w zależno ci od badanej grupy (wiek, stopień

wytrenowania) (Dworak i Wojtkowiak 1993). Symetria ruchów w sporcie zwiększa

10

wszechstronno ć gracza, podnosi jego skuteczno ć, wprowadza element zaskoczenia u rywala

oraz powoduje prawidłowy rozwój somatyczny.

Badania przeprowadzone w niniejszej pracy miały na celu zastosowanie

zmodyfikowanego wskaźnika RSI do oceny poziomu wybranych parametrów

biomechanicznych mających bezpo redni i po redni wpływ na generowaną moc. Uzyskane

wyniki badań pozwolą ocenić dynamikę wykonywanych skoków oraz wła ciwie dobrać

obciążenia treningowe.

Badania zostały przeprowadzone na 20 zawodniczkach AZS AWF Wrocław

trenujących koszykówkę oraz siatkówkę. redni wiek badanych wynosił 21,5 ± 1,4 lat.

Każda z badanych wykonała 4 rodzaje skoków pionowychŚ CMJ oraz DJ z platform o

wysoko ciach kolejnoŚ 15, 30 i 45 cm. Każda z prób była powtarzana trzykrotnie, a do analizy

wykorzystano jedynie najlepszą pod względem wysoko ci skoku, obliczonego na podstawie

długo ci trwania fazy lotu.

Siły reakcji podłoża zostały zarejestrowane za pomocą platformy dynamometrycznej

Kistlera model 9281B13 z ustawioną częstotliwo cią zapisu 200 Hz. Platformę połączono ze

wzmacniaczem firmy Kistler model 9863A i przetwornikiem analogowo-cyfrowym i

komputerem.

Do prawego stawu kolanowego został przymocowany elektrogoniometr SG firmy

Biometrics [Ltd] umożliwiający zaobserwowanie zmian warto ci kątowych podczas skoku.

Archiwizacji danych pomiarowych dokonano używając oprogramowania BioWare®

dostarczonego przez producenta platformy, firmę Kistler.

Dodatkowo każda z zawodniczek została poddana pomiarom statycznych momentów sił

kończyn dolnych dla stawu kolanowego przy pozycjach kątowych 75o dla prostowników i 30

o

dla zginaczy.

Dzięki synchronizacji rejestrowanych danych z platformy i elektrogoniometru,

dokonano podziału czasu kontaktu z podłożem (skoki DJ) na czas amortyzacji (ta) i czas

odbicia (to). Pozwoliło to na modyfikację wskaźnika RSI McClymonta liczonego z równania

zamieszczonego poniżej, w którym licznik jest wysoko cią skoku, a mianownik czasem

trwania całej fazy kontaktu z podłożem (ta +to).

oa tt

hRSI

11

Zaproponowany, autorski sposób podziału fazy kontaktu pozwala dokładniej ocenić, jak

dana wysoko ć podestu w skoku DJ wpływa na wyznaczone parametry uzyskiwane przez

zawodnika i czy jest odpowiednio dobrana do jego możliwo ci. Uzyskane w ten sposób

informacje dotyczące czasu amortyzacji po zeskoku z podestu (faza ekscentryczna) oraz

czasu odbicia po lądowaniu (faza koncentryczna) pozwolą zawodnikowi na korektę

wykonania ćwiczenia oraz na dobór odpowiedniego obciążenia.

Uzyskane w pracy wyniki dotyczące maksymalnych statycznych momentów sił kończyn

dolnych potwierdzają poziom statycznego momentu siły zbliżony do innych grup badawczych

reprezentujących te same dyscypliny sportowe.

Badana grupa osiągnęła wyższy poziom asymetrii statycznego momentu siły

prostowników i zginaczy stawu kolanowego w porównaniu do wyników badań Dworaka i

Wojtkowiaka (1993). Może to sugerować, iż w czasie treningu zawodniczki były silnie

ukierunkowane na mocniejszą stronę, przy braku tego samego rodzaju ćwiczeń dla przeciwnej

strony ciała.

Stwierdzony brak istotnych statystycznie korelacji między mierzonymi momentami sił

kończyn dolnych oraz wysoko cią skoku CMJ i DJ w badanej grupie dowodzi, iż pomiary

momentów sił w statyce nie powinny służyć ocenie możliwo ci skoczno ciowych.

Wysoko ci skoków pionowych, czasy kontaktów z podłożem przy skokach DJ oraz

warto ci wskaźnika RSI można okre lić jako niskie w porównaniu do wyników innych

autorów. Sugeruje to brak doskonalenia w procesie treningowym zdolno ci skoczno ciowych

u badanych zawodniczek oraz zaniedbanie tego czynnika (mimo potrzeby jego rozwoju w

grach zespołowych) przez trenerów.

Zmodyfikowany autorski wskaźnik RSI pozwala na indywidualną ocenę sposobu

wykonania przez badane zawodniczki skoków DJ. Analiza tego zmodyfikowanego wskaźnika

RSI wyznaczonego dla fazy amortyzacji i odbicia pozwala również na monitorowanie i

precyzyjny dobór obciążeń dla tego typu treningu.

Rozwinięciem powyższej problematyki jest kolejna praca pt. „Biomechaniczna analiza

rzutu z wyskoku”, w której dokonano pomiaru i oceny czasu odbicia, mocy redniej i

maksymalnej, mocy względnej oraz współczynnika amortyzacji podczas rzutu do kosza z

wyskoku.

Głównym zadaniem koszykarza w trakcie meczu jest zdobycie punktu. W tym celu

zawodnik wykonuje rzuty z wyskoku, rzuty pozycyjne bez wyskoku, rzuty z dwutaktu czy

rzuty wolne. Ewolucja dyscypliny w kierunku większej atletyczno ci graczy spowodowała

wzrost poziomu obrony indywidualnej i zespołowej. Nastąpiło przez to wyraźne przesunięcie

12

akcentu na rzuty z wyskoku z odbicia obunóż, które stanowią ponad 80% wszystkich

oddawanych rzutów podczas meczu. Pociąga to za sobą konieczno ć coraz większej

specjalizacji zawodnika w rzucie z wyskoku, aby zwiększyć jego pułap (wysoko ć z jakiej

oddawany jest rzut) (Huciński i Tymański 1990). Ruch ten musi być na tyle

zautomatyzowany, by niezależnie od czynników zewnętrznych uzyskać możliwie

maksymalną powtarzalno ć (Kornecki i in. 2002). Czynnikami wpływającymi na wysoko ć,

z jakiej oddawany jest rzut sąŚ wysoko ć ciała rzucającego, wysoko ć skoku oraz konfiguracja

segmentów ciała (Miller i Bartlett 1996). Gdy dochodzi do rywalizacji z agresywnie kryjącym

obrońcą, zadaniem gracza w ataku jest dodatkowo oddanie rzutu możliwie szybko przy

jednoczesnym jego wysokim pułapie. A zatem rzut musi osiągnąć swój odpowiedni pułap

w jak najkrótszym czasie. Powoduje to sytuację, w której zawodnik dodatkowo wyciąga się

w czasie rzutu z wyskoku (Rojas i in. 2000). Dotychczasowe biomechaniczne badania nad

rzutem zawodnika koszykówki odnoszą się głównie do parametrów kinematycznych takich

jak: maksymalne warto ci kątowe oraz prędko ci kątowe w poszczególnych stawach

rzucającego (McClay i in. 1994), przebiegi czasowe zmian warto ci poszczególnych kątów

stawowych oraz prędko ci kątowe (Kornecki i Lenart 1997), kąt i prędko ć wyrzutu piłki.

Badano także zmiany położenia i prędko ci ogólnego rodka masy, rotacje górnej czę ci ciała

rzucającego (Miller i Bartlett 1996), wpływ nadania piłce wstecznej rotacji (Tran i Silverberg

2008), czy ułożenie stóp w czasie rzutu (Spina i in. 1996). Oznacza to więc koncentrowanie

się w problemach badawczych na samej technice rzutu. Z kolei analiza sił reakcji podłoża

występujących w czasie rzutu pozwala zebrać informacje dotyczące fazy odbicia i fazy

lądowania (McClay i in. 1994). Możliwe staje się dzięki temu skupienie nie tylko na

kluczowej podczas rzutu z wyskoku efektywno ci skoku (wysoko ci skoku oraz czasu

osiągnięcia tej wysoko ci po rednio wyrażanej przez moc kończyn dolnych), ale także na

aspekcie dotyczącym obciążeń układu ruchu. Nauka tzw. miękkiego lądowania jest ważna

dla koszykarzy nawet mimo faktu, że ćwiczą oni w specjalnie przystosowanym do tej

dyscypliny obuwiu z wła ciwo ciami amortyzującymi (Brizuela i in. 1997). Na skutek tzw.

twardego lądowania dochodzi do zbyt dużych obciążeń kończyn dolnych (przekraczających

nawet kilkukrotnie ciężar ciała), które w efekcie prowadzą do przeciążeń i kontuzji. Bardzo

ważne jest zatem, aby zawodnik odpowiednio amortyzował skok (poprzez ugięcie kończyn

dolnych w fazie lądowania) i nie lądował na wyprostowanych kończynach dolnych.

Wcze niejszy kontakt pięty z podłożem powoduje zwiększenie siły uderzenia, dlatego zaleca

się lądowanie na ródstopiu, a nie na całej stopie (Rutkowska-Kucharska i in. 2004).

13

Technika rzutu różnych zawodników piłki koszykowej podczas pobieżnej obserwacji

wydaje się zbliżona do siebie. Jednak bardziej wnikliwe analizy wskazują, że każdy posiada

swój własny indywidualny sposób rzutu. Wynika to choćby z faktu różnej proporcji między

długo ciami górnych segmentów ciała (Kornecki i in. 2002). Tymczasem technika rzutu

(często sprowokowana szczególno cią otaczających warunków zewnętrznych np. rzut

sytuacyjny) zawsze jest usprawiedliwiona jego skuteczno cią. Skupienie się zatem w treningu

zawodnika na doskonaleniu parametrów odpowiedzialnych za pułap z jakiego oddawany jest

rzut (kosztem minimalnych niuansów technicznych, które mogą wynikać z indywidualno ci

wykonania ruchu) wydaje się uzasadnione. Specjalizacja w tym względzie pozwoli na

większą skuteczno ć w kontakcie z obrońcą i oddanie rzutu z korzystniejszej dla zawodnika

pozycji.. Podczas walki sportowej zawodnik powinien być również wiadomy

niebezpieczeństw, jakie niesie za sobą lądowanie po rzucie i pamiętać o amortyzacji podczas

lądowania. Niestety obserwuje się bardzo małą liczbę prac zajmujących się powyższymi

problemami w odniesieniu do ruchów wykonywanych przez koszykarza w trakcie meczu

(McClay i in. 1994). Wysoki poziom specjalizacji w rzucie z wyskoku wymusza na

zawodniku wykorzystanie niemal maksymalnych możliwo ci skoczno ciowych

(szybko ciowo-siłowych) i koordynacyjnych. Szczególnie ważnym dla koszykarza

parametrem jest moc kończyn dolnych, gdyż gra w koszykówkę oparta jest na ruchach

o charakterze eksplozywnym takich jak: przyspieszenia, zatrzymania czy skoki.

Zamach kończynami górnymi wykonany przed odbiciem pomaga w uzyskaniu większej

wysoko ci skoku CMJ (Hara i in. 2006). W czasie rzutu z wyskoku koszykarz również

używa kończyn górnych, jednak w celu innym niż zamach. Czy zatem ruch kończyn górnych

podczas rzutu z wyskoku, który nie wpływa pozytywnie na efektywno ć skoku jest

czynnikiem znacząco utrudniającym wykorzystanie maksymalnych możliwo ci kończyn

dolnych w skoku? Miernikiem szybko ciowo-siłowych parametrów kończyn dolnych w

skoku pionowym jest skok CMJ bez wykonywania zamachu kończynami górnymi.

Koszykarze zdobywają punkty w czasie meczu używając głównie rzutu z wyskoku. Z tego

powodu jest to jeden z najważniejszych elementów techniki w obecnej koszykówce.

Celem badań podjętych w pracy „Biomechaniczna analiza rzutu z wyskoku” było

porównanie ze sobą biomechanicznych parametrów kończyn dolnych mierzonych w czasie

rzutu z wyskoku bez piłki oraz skoku CMJ bez zamachu kończynami górnymi. Występujące

różnice mogą być informacją o potencjalnych możliwo ciach, jakie zawodnik może

wykorzystać podczas meczu przy rzucie z wyskoku.

14

Badania zostały przeprowadzone na 20 drugoligowych koszykarzach WKK Wrocław

oraz WKS ląsk Wrocław. redni wiek badanych wynosił 18,4 ± 1,3 lat. We wszystkich

pomiarach badani mieli na sobie profesjonalne obuwie do koszykówki, w którym na co dzień

trenują. Osoby badane przed eksperymentem dokładnie poinformowano o czynno ci, jaką

mają wykonać oraz zmotywowano do poprawnego wykonania zadania.

Do pomiaru sił reakcji podłoża występujących w czasie skoku dla każdej kończyny

oddzielnie użyto dwóch platform dynamometrycznych Kistlera model 9286A

z oprogramowaniem BioWare®. Dodatkowo do pomiaru przemieszczenia przestrzennego

markerów umieszczonych na kończynach dolnych, wykorzystano nowoczesny system do

trójwymiarowej analizy ruchu BTS SMART, działający w oparciu o technologię pasywnych

markerów odbijających emitowane promieniowanie podczerwone (IR). Zestaw wyposażono

w 6 kamer o częstotliwo ci zapisu 120 Hz i dokładno ci 0,2mm. Dla synchronizacji

pomiarów częstotliwo ć próbkowania sygnału platform została ustawiona na 240 Hz.

Oprogramowanie SMART Analyzer ułatwia synchronizację uzyskanych danych

i przygotowanie raportu z badań.

Przed badaniem odbyła się dziesięciominutowa rozgrzewka. Każdy z badanych wykonał

maksymalny skok CMJ bez zamachu kończyn górnych (dłonie spoczywają na biodrach) oraz

rzut z wyskoku bez piłki. Wykonanie zamachu kończynami górnymi przed odbiciem

prowadzi do uzyskania większej wysoko ci skoku, dlatego oba badane ruchy są go

pozbawione (Hara i wsp. 2006). Moc kończyn dolnych obliczono jako iloczyn pionowej siły

nacisku na podłoże (zarejestrowanej przez platformy dynamometryczne) i prędko ci ruchu

prostowania kończyn dolnych reprezentowanej przez prędko ć pionową markerów

umieszczonych na krętarzach większych ko ci udowych (zarejestrowanej przez system BTS

Smart w oparciu o przemieszczenie markerów).

Wyznaczono również współczynnik amortyzacji, który stanowi iloraz maksymalnych

warto ci siły reakcji podłoża w fazie lądowania i w fazie odbicia.

rednie warto ci czasu odbicia (to-s), maksymalnej mocy chwilowej (Pm-s), redniej

mocy w fazie odbicia (Ps), mocy względnej (Pju-s), wysoko ci skoku (hs) oraz współczynnika

amortyzacji (Fl-s/Fo-s) pokazują, iż koszykarze z badanej grupy uzyskali korzystniejsze

rezultaty czasu odbicia, maksymalnej mocy chwilowej, redniej mocy w fazie odbicia oraz

mocy względnej podczas rzutu z wyskoku bez piłki w porównaniu ze skokiem CMJ bez

zamachu kończyn górnych.

Badani koszykarze osiągnęli niższy współczynnik amortyzacji podczas rzutu z wyskoku

(mniejsza warto ć ilorazu siły lądowania i siły odbicia). Nie zmienia to jednak faktu, że jest

15

on bardzo wysoki w obu przypadkach (ponad dwukrotnie większa siła lądowania w stosunku

do siły odbicia) i może stwarzać zagrożenie urazami, na co wskazywali również inni autorzy.

Tak duże obciążenia oddziałujące na układ ruchu koszykarza nawet mimo stosowania

specjalistycznego obuwia zmuszają do konieczno ci nauki tzw. miękkiego lądowania, które

znacznie zmniejsza siłę uderzenia. Podobne problemy z prawidłowym lądowaniem mieli

również koszykarze z ligi NBA, u których zaobserwowano podobną tendencję do uzyskania

większej warto ci siły lądowania dla rzutu z wyskoku niż dla skoku pionowego przy

jednoczesnym niższym współczynniku amortyzacji (McClay i in. 1994).

Koszykarze badani na potrzeby niniejszej pracy osiągnęli wyższe warto ci mocy

względnej w porównaniu do grupy sportowców badanych przez Bu kę (1988,1989),

Pietraszewskiego i Rutkowską-Kucharską (2011), Schiltza i in.(2009).

Wyniki niniejszej pracy sugerują zasadno ć wykorzystania skoku CMJ bez zamachu

kończyn górnych jako bardzo dobrego narzędzia do prognozy możliwo ci skoczno ciowych

koszykarzy, zarówno je li chodzi o efektywno ć bezwzględną (wysoko ć skoku) jak i

względną (moc kończyn dolnych). Dzięki specjalistycznym badaniom z użyciem platformy

dynamometrycznej trener może uzyskać informację o rezerwach motorycznych gracza oraz

o skuteczno ci wykorzystania posiadanego potencjału. Otrzyma dzięki temu cenną

wskazówkę odno nie indywidualnego planowania rodzaju i wielko ci obciążeń zawodnika.

W powyższych pracach wykorzystując nowatorskie, autorskie podej cie badawcze,

oceniano potencjał mocy układu ruchu zawodników różnych dyscyplin sportowych.

Zaproponowane kryterium mocy względnej oprócz walorów poznawczych daje także

perspektywy aplikacyjne. W ostatniej, czwartej pracy pt. „Poziom możliwości

szybkościowo-siłowych zawodniczek trenujących piłkę nożną w przygotowawczym i

startowym okresie treningowym” z prezentowanego cyklu, dokonano oceny zmian poziomu

mocy zawodniczek w dwóch okresach treningowych przy użyciu wspomnianego

identyfikatora mocy względnej.

Trening sportowy ma na celu przygotowanie zawodnika do rywalizacji sportowej,

która wymaga odpowiedniego wyszkolenia ukierunkowanego na wynik w danej dyscyplinie.

Piłka nożna z uwagi na swoją popularno ć i masowo ć jest przedmiotem badań wielu

dyscyplin naukowych. Przekłada się to na podejmowanie tematów dotyczących m. in.

motoryczno ci, wydolno ci, wła ciwo ci biomechanicznych oraz programowania treningu w

piłce nożnej. Obszernego przeglądu tych zagadnień dokonali Lees i Nolan (1998).

Opanowanie i skuteczne zastosowanie typowych piłkarskich czynno ci ruchowych wymaga

odpowiedniego przygotowania nerwowo-mię niowego, które jest także przedmiotem treningu

16

plyometrycznego. Zakłada się, że trening plyometryczny rozwija zdolno ć do wyzwalania

mocy kończyn dolnych (tzw. siły eksplozywnej, czyli do rozwijania siły w krótkim czasie),

użytecznej w specyficznych piłkarskich zadaniach ruchowych. Tre ć treningu rozwijającego

moc kończyn dolnych i jej wpływ na efektywno ć uderzenia piłki u piłkarek nożnych badali

Campo i in. (2009) oraz Rubley i in. (2011). Trening plyometryczny wiąże się również z

efektywno cią wykorzystania energii sprężysto ci podczas działania mię ni w cyklu

rozciągnięcie-skurcz, które ma podłoże nerwowo-mię niowe (Mayer i in. 2005, Oliver i in.

2008). Hewett i in (1999) wskazują ponadto na znaczenie ćwiczeń plyometrycznych

zmniejszających ryzyko kontuzji, na jakie narażone są piłkarki nożne.

Piłkarki nożne są trenowane pod kątem opanowania specyficznej techniki gry,

wydolno ci układu krążeniowo-oddechowego, ogólnej sprawno ci motorycznej oraz pod

kątem umiejętno ci taktycznych. Jedną z prostych prób informujących o poziomie mocy

kończyn dolnych jest skok pionowy z zamachem CMJ lub jego rozwinięcie w postaci skoków

po spadaniu z okre lonych wysoko ci DJ ( Bober i in. 2007). Król (2008) zastosował skok

CMJ u piłkarzy nożnych i stwierdził, że nie niesie on użytecznej informacji o potencjale

motorycznym w okresie przygotowawczym do sezonu. McClymont i Hore (2003) zastosowali

do kontroli treningu zawodników rugby skoki DJ. Efektywno ć ruchu była okre lana poprzez

iloraz wysoko ci skoku i czasu kontaktu (amortyzacji i odbicia). Osiągnięcie odpowiedniej

warto ci wskaźnika RSI przez zawodnika służyło do oceny poziomu mocy kończyn dolnych.

Uzyskiwano także informacje o stopniu przygotowania do sezonu startowego, co stanowi

podstawę do programowania obciążeń w treningu plyometrycznym.

W niniejszych badaniach skupiono się na testowaniu specyficznej składowej zdolno ci

motorycznej polegającej na wyzwalaniu dużej warto ci siły w krótkim czasie, co można

wyrazić w postaci mocy, jaką dysponuje układ ruchu zawodnika. Piłkarka nożna powinna być

wytrenowana pod takim kątem, gdyż w grze występują czynno ci ruchowe wymagające

wysokiego poziomu mocy maksymalnej, do których należą krótkie sprinty, uderzenia piłki,

skoki do piłki oraz starcia z przeciwnikiem. Zawodniczka o wysokim poziomie zdolno ci do

wyzwolenia dużej siły w krótkim czasie (potocznie zwanej dynamiczną), będzie miała

przewagę w konfrontacji meczowej nad osobą, która jest w tym zakresie mniej wytrenowana.

Celem pracy „Poziom możliwości szybkościowo-siłowych zawodniczek trenujących

piłkę nożną w przygotowawczym i startowym okresie treningowym ” było zastosowanie

wskaźnika względnej mocy mechanicznej, do oceny poziomu zdolno ci szybko ciowo-

siłowych zawodniczek uprawiających piłkę nożną w dwóch następujących po sobie okresach:

przygotowawczym (OP) i startowym (OS). Okres przygotowawczy ma odpowiednio

17

przygotować piłkarki nożne do startu w rozgrywkach. Spodziewać się zatem można wyższych

warto ci jednostkowej mocy użytecznej w okresie startowym niż w okresie

przygotowawczym.

Badaniom poddano 20 zawodniczek trenujących piłkę nożną w klubie AZS Wrocław

(Polska Ekstraliga Kobiet). redni wiek zawodniczek wynosił 24,5 ± 2,3 lat, a staż

treningowy 8,15 ± 2,18 lat i zawierał się w przedziale od 4 do 16 lat.

Badania przeprowadzono w 2012 roku dwukrotnie, odpowiednio do cyklu

treningowego. Pierwsze badania odbyły się w okresie przygotowawczym, który wypadał

w lutym 2012 roku, a drugie dotyczyły okresu startowego, który rozpoczął się w maju.

Pierwszy z nich (OP) był mezocyklem podstawowym o charakterze pracy nad sprawno cią

ukierunkowaną, w którym głównymi kierunkami oddziaływania w odpowiednich

mikrocyklach była praca nad wytrzymało cią beztlenową (szybko ciową), koordynacją

(szczególnie równowagą dynamiczną i rytmizacją), siłą funkcjonalną oraz pod kątem treningu

techniczno-taktycznego charakteryzującego się pracą nad współdziałaniem w formacjach

podczas gry w ataku i obronie w postaci gier kontrolnych. Drugi okres badań dotyczył

mezocyklu startowego polegającego na stabilizacji formy sportowej, w którym zawodniczki

w odpowiednich mikrocyklach treningowych pracowały nad utrzymaniem wysokiej

sprawno ci motorycznej z akcentem na szybko ć, wytrzymało ć szybko ciową i siłę.

Zadaniem badanych było wykonanie skoków CMJ – skok pionowy z miejsca

z zamachem oraz DJ – skoki pionowe po lądowaniu z wysoko ci 15, 30, 45 i 60 cm. Każdy

skok był powtarzany trzykrotnie, a do dalszego opracowania statystycznego brano skoki o

najwyższej uzyskanej wysoko ci.

Przed serią skoków zawodniczki przeprowadzały 10 minutową rozgrzewkę ogólną, w

tym wykonywały próbne skoki DJ. Skoki wykonywane były na platformie dynamometrycznej

firmy Kistler model 9286A rejestrującej siłę reakcji podłoża, współpracującej

z oprogramowaniem BioWare®.

Obliczono pracę mechaniczną (W) wykonaną podczas fazy odbicia. Składa się ona z

dwóch czę ciŚ pracy wykonanej przez badanego dla zwiększenia jego energii kinetycznej,

ΔEkin, i pracy wykonanej dla zwiększenia jego grawitacyjnej energii potencjalnej, ΔEpot.

Pierwsza może być obliczona jako energia kinetyczna w chwili oderwania stóp od podłoża a

druga wymaga informacji o drodze pionowej, hp, przebytej przez rodek masy badanego

podczas fazy odbicia. Droga ta została okre lona poprzez dwukrotne całkowanie składowej

pionowej przyspieszenia rodka masy badanego, to znaczy składowej pionowej wypadkowej

18

siły działającej na jego ciało podzielonej przez jego masę, F t m g/m , w przedziale

czasu odpowiadającym fazie odbicia.

Założono podobną konfigurację ciała badanego w chwili rozpoczynania skoku (drop

jump) i w chwili pierwszego kontaktu z podłożem. Moc mechaniczna (P) została następnie

wyliczona poprzez podzielenie pracy mechanicznej przez czas trwania fazy odbicia (tp), a ta

wielko ć została z kolei podzielona przez masę badanego, co dało względną moc

mechaniczną (Prel)

p

p

p

p

p

po

relt

hhg

t

ghgh

t

ghvP

2

22

2

22

h + hp to jest wysoko ć skoku liczona od najniższego położenia w fazie zamachu, czyli

to jest cała droga rodka masy pokonywana w ruchu w górę.

Badane piłkarki nożne osiągnęły rednie warto ci wysoko ci skoku CMJ równe 0,281 ±

0,04 m w okresie przygotowawczym (OP) oraz 0,265 ± 0,03 m w okresie startowym (OS).

Wyniki te wskazują, że zawodniczki zarówno w okresie przygotowawczym jak i startowym

ocenić należy jako bardzo słabe pod względem badanej zdolno ci. Warto ć względnej mocy

mechanicznej w skokach CMJ w OP wyniosła 9,92 ± 2,55 W/kg, a w OS 10,02 ± 0,03 W/kg .

W skokach DJ zawodniczki uzyskały istotnie większe warto ci względnej mocy

mechanicznej w skokach DJ dla każdej wysoko ci podestu w okresie przygotowawczym niż

startowym. W OP rednia warto ć jednostkowej względnej mocy mechanicznej była

największa dla skoku DJ z podestu 30 cm.

Stwierdzono brak istotnych statystycznie korelacji między mierzonymi momentami sił

kończyn dolnych oraz wysoko cią skoku CMJ i DJ w badanej grupie. Podobnie jak w

poprzednich badaniach daje to podstawę do stwierdzenia, iż trening ukierunkowany na

zwiększanie maksymalnych możliwo ci siłowych nie wpływa korzystnie na wysoko ć skoku

pionowego w ród zawodników tych dyscyplin sportowych..

Wyniki uzyskanych parametrów biomechanicznych (wysoko ć skoku, względna moc

mechaniczna) związanych ze skokiem pionowym badanych zawodniczek wiadczą o ich

niskich możliwo ciach skoczno ciowych. Należy przypuszczać, że podczas treningu element

ten nie był wystarczająco doskonalony. Badane zawodniczki uzyskały natomiast wysokie

rezultaty w pomiarach statycznych momentów sił, które nie przekładają się na poprawę

parametrów skoku.

19

W eksperymentach przeprowadzonych na potrzeby prezentowanego cyklu czterech prac

uczestniczyło łącznie 77 osób uprawiających sport. Zastosowana w badaniach nowoczesna

aparatura badawcza (optoelektroniczny system analizy ruchu BTS, system Kistlera,

elektrogoniometry Biometrics) pozwoliła na uzyskanie dużej dokładno ci mierzonych

wielko ci. Wszystkie badania dotyczące czterech omawianych prac zostały przeprowadzone

w Pracowni Analiz Biomechanicznych Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

posiadającej certyfikat zarządzania jako cią ISO (norma 9001Ś2009) zapewniając jako ć i

rzetelno ć tego typu badań.

Badania uzyskały zgodę Senackiej Komisji ds. Etyki Badań Naukowych przy Akademii

Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Uczestnicy zostali zapoznani przed badaniem z ich

celem oraz wyrazili na nie pisemną zgodę.

V. Główny przekaz naukowy i aplikacyjny w przedstawionym cyklu artykułów naukowych

pod wspólnym tytułem „Biomechaniczna ocena mocy układu ruchu człowieka na

przykładzie skoków pionowych”

Uzyskane wyniki badań w czterech omawianych pracach pozwalają na sformułowanie

następujących wnioskówŚ

1. U rednione warto ci mocy względnej nie powinny stanowić punktu odniesienia dla

trenerów do wykorzystania w celu doboru obciążeń dla zawodników w treningu

plyometrycznym. Konieczne jest poznanie indywidualnych charakterystyk juP

zawodników w skokach DJ oraz zindywidualizowanie obciążeń zarówno w trakcie

treningu, jako warunek zminimalizowania ryzyka kontuzji w obrębie kończyn dolnych

człowieka.

2. Kryterium doboru obciążeń w treningu plyometrycznym może być jednostkowa moc

użyteczna kończyn dolnych odniesiona do wysoko ci podestów dla skoków DJ.

3. Warunkiem dopuszczenia zawodnika do tego typu treningu może być uzyskanie

większej mocy w skoku DJ niż w skoku z miejsca z zamachem (CMJ).

4. Pomiary maksymalnych momentów sił w statyce nie mogą być miernikiem możliwo ci

skoczno ciowych. Potwierdza to brak istotnych statystycznie korelacji między

20

mierzonymi momentami sił kończyn dolnych oraz wysoko cią skoku CMJ i DJ u kobiet

uprawiających piłkę siatkową i piłkę koszykową.

5. Zaproponowana autorska modyfikacja wskaźnika RSI wydaje się być wła ciwsza do

precyzyjnego doboru obciążeń oraz do oceny kinematyki i dynamiki ćwiczenia

wykonywanego przez zawodnika.

6. Wysokie warto ci współczynnika amortyzacji oraz siły lądowania wskazują na

konieczno ć zwrócenia uwagi w treningu koszykarzy na tzw. „miękkie lądowanie.”

7. Skok CMJ bez zamachu kończyn górnych może być bardzo dobrym miernikiem

możliwo ci skoczno ciowych koszykarzy podczas rzutu z wyskoku.

8. Interpretacja zmian względnej mocy mechanicznej oraz czasu odbicia w skokach DJ w

różnych okresach treningowych (przygotowawczym i startowym) powinna być

prowadzona w oparciu o wyznaczenie indywidualnych charakterystyk mocy w funkcji

obciążenia.

9. Intensywny trening siłowy z dużym obciążeniem skutkuje spadkiem warto ci względnej

mocy mechanicznej. Należy to uwzględniać w planowaniu treningu w okresie

przygotowawczym.

Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych

Moje zainteresowania naukowo-badawcze koncentrowały się głównie na identyfikacji i

ocenie własno ci biomechanicznych układu ruchu człowieka. Badania miały często

charakter interdyscyplinarny, uczestniczyli w nich także naukowcy reprezentujący różne

dyscypliny z dziedziny nauk o kulturze fizycznej oraz nauk biologicznych. Grupy badawcze

stanowili zawodnicy różnych dyscyplin sportowych i studenci AWF we Wrocławiu.

W pierwszych pracach związanych z pomiarami momentów sił w statyce okre lono

optymalne pozycje kątowe dla wybranych grup mię ni. Jest to szczególnie ważne wówczas,

gdy celem pomiaru jest zbadanie potencjału siłowego lub proporcji siły między różnymi

grupami mię ni. Optymalizacja pozycji kątowych jest niezbędna do wyznaczenia

maksymalnych momentów sił okre lonych grup mię niowych.

W kolejnych pracach poszukiwałem związków występujących pomiędzy momentami

mię niowymi w obrębie stawu kolanowego a elementami składu tkankowego wyznaczonymi

metodą BIA. Ważnym uzupełnieniem tych zagadnień, była analiza warto ci momentów sił

prostowników i zginaczy stawu kolanowego w aspekcie kompleksowej oceny somatotypu i

21

składników tkankowych. Wyniki uzyskane z przeprowadzonych badań wskazują, że na

podstawie niektórych cech opisujących budowę somatyczną i skład tkankowy można

estymować warto ci wyzwalanych momentów sił. Prognozowanie tych parametrów

biomechanicznych na podstawie pomiarów antropometrycznych można uznać za dogodny

sposób wstępnej selekcji do niektórych dyscyplin sportowych, z uwagi na mniej

skomplikowaną aparaturę antropometryczną oraz dużą mobilno ć tego typu urządzeń. Jednak

głębsza analiza powinna opierać się o nowoczesną aparaturę stosowaną w badaniach

biomechanicznych.

Prowadzone długofalowe badania piłkarzy nożnych pozwoliły na ocenę współzależno ci

w aspekcie morfo-funkcjonalnym oraz zmian zachodzących pod wpływem ukierunkowanego

treningu. W warunkach laboratoryjnych badano siłę dynamiczną kończyn dolnych, której

miarą była wysoko ć skoku pionowego (CMJ i DJ) zmierzona przy użyciu platformy

dynamometrycznej. Podobnie jak w przypadku momentów sił mierzonych w warunkach

statyki, stwierdzono powiązania pomiędzy wybranymi parametrami skoków pionowych a

niektórymi parametrami morfologicznymi, co umożliwia także wstępne prognozy tych

wielko ci biomechanicznych na podstawie pomiarów antropometrycznych. Zaobserwowane

zmiany w czasie w warto ciach mocy kończyn dolnych można uznać za efekt wła ciwie

prowadzonego treningu piłkarskiego. Konkluzja z tych badań wskazuje na potrzebę

monitorowania procesu treningowego także przy użyciu metod antropometrycznych.

Kolejna, ważna praca z tego nurtu została zrealizowana wspólnie z naukowcami z

University of Southern California - Department of Biokinesiology and Physical Therapy, Los

Angeles. Dotyczyła ona charakterystyki dynamicznej mię ni. Uzyskane wyniki pomiarów

pozwoliły na opracowanie równań regresji, na podstawie których można wyznaczyć

momenty sił mię niowych w funkcji kąta stawowego dla całego zakresu ruchu w stawie.

Równania te zostały opracowane dla zginaczy i prostowników stawówŚ biodrowego,

kolanowego, ramiennego i łokciowego.

Moje zainteresowania badawcze dotyczyły również zmiany wskaźnika zginacze-

prostowniki w funkcji rozwijanej prędko ci w warunkach izokinetycznych. Asymetrię

momentów sił grup mię ni agonistycznych do antagonistycznych w obrębie stawu

kolanowego oceniano stosując wskaźnik zginacze-prostowniki. Zaobserwowano różnice w

warto ciach tego wskaźnika w różnych grupach sportowych, co powinno być uwzględniane

przez trenerów w procesie treningowym. Należy przy tym pamiętać, że korzystne są większe

warto ci tego wskaźnika, gdyż zmniejsza to ryzyko wystąpienia u zawodnika urazów

bezkontaktowych mię ni tylnej czę ci uda.

22

Publikacje z tej czę ci mojego dorobku znalazły uznanie w ród osób zajmujących się

podobną problematyką, co zaowocowało licznymi cytowaniami tych prac.

W mojej pracy badawczej poszukiwałem również związków między momentem siły

prostowników i zginaczy stawu kolanowego a wysoko cią skoku CMJ. Dodatkowo

analizowałem poziom asymetrii kończyn dolnych oraz zależno ć między siłą odbicia tych

kończyn a wysoko cią skoku CMJ. Badania wykazały, że statyczny moment siły zginaczy

stawu kolanowego koreluje silniej z wysoko cią skoku niż statyczny moment siły

prostowników stawu kolanowego. Wynik ten wskazuje na duże znaczenie fazy zamachu

(gdzie działają mię nie zginające staw kolanowy) w skoku typu CMJ.

Ponadto stwierdzono, że wraz ze wzrostem warto ci wskaźnika zginacze/prostowniki

rosły również wysoko ci skoków CMJ, DJ 15 i DJ 30. Analogiczne związki uzyskano

pomiędzy wymienionym wskaźnikiem a mocą względną uzyskaną w skoku CMJ.

Ważnym uzupełnieniem informacji o własno ciach układu ruchu człowieka jest ocena

równowagi ciała. Badania dotyczące tego zagadnienia są istotne zarówno w odniesieniu do

wieku, jak też w kontek cie aktywno ci sportowej. Stąd też moje zainteresowania badawcze

rozszerzyłem o tę problematykę. Badania dotyczyły grupy koszykarzy. W pracy analizowano

przemieszczenia ogólnego rodka ciężko ci oraz sztywno ć w stawach skokowych, na

podstawie której opracowano wskaźnik równowagi. Stanowi on różnicę sztywno ci

w stawach skokowych i sztywno ci krytycznej. Stwierdzono istotne statystycznie różnice dla

parametrów maksymalnych przemieszczeń OSC oraz sztywno ci w stawach skokowych

między pomiarami równowagi w pozycji stojącej przed i po zastosowanych zadaniach

ruchowych. Wyniki badań pokazują, iż wykonywane, zadane czynno ci ruchowe wywołały

znaczące zmiany w procesie utrzymania równowagi koszykarza w pozycji stojącej.

Opracowano wskaźnik oparty na parametrze sztywno ci, który daje możliwo ć bardziej

indywidualnego spojrzenia na proces utrzymania równowagi koszykarza.

Kolejny kierunek badawczy związany był z wyznaczeniem charakterystyk

energetycznych ruchów prostowania stawu kolanowego z obciążeniem grawitacyjno-

bezwładno ciowym. Użyta tu metoda pomiaru, wykorzystująca obciążenia grawitacyjno-

bezwładno ciowe, pozwoliła na pomiar niektórych charakterystyk, które w pomiarach

izokinetycznych nie są możliwe, lub nie mają uzasadnienia. Dotyczy to np. energii

zaangażowanej w ruchu całej kończyny. Celem omawianego eksperymentu było wyznaczenie

podstawowych, typowych charakterystyk energetycznych mię ni prostowników kolana lecz w

działaniu z obciążeniem mieszanym grawitacyjno-bezwładno ciowym, a także porównanie

ich z analogicznymi charakterystykami wyznaczonymi w warunkach izokinetyki.

23

W pracach przedstawiono wyniki pomiarów charakterystyk energii mechanicznej,

mocy, momentu siły, prędko ci rozwijanych w ruchach prostowania stawu kolanowego z

obciążeniem grawitacyjno-bezwładno ciowym. Stwierdzono, że energia mechaniczna, moc i

moment siły mię ni prostowników stawu kolanowego rosną ze wzrostem warto ci

pokonywanego obciążenia (Iz) i jednocze nie maleją ze wzrostem prędko ci ruchu w stawie.

Z kolei warto ć maksymalna prędko ci prostowania stawu wykazuje związek odwrotny z

warto cią obciążenia zewnętrznego. Uzyskane wyniki są w większo ci zbieżne z podobnymi,

wyznaczanymi w warunkach izokinetyki.

Ocenę własno ci biomechanicznych układu ruchu człowieka prowadziłem również na

przykładzie podstawowej formy lokomocji człowieka jaką jest chód. Celem tej pracy było

stworzenie trójwymiarowego, kinematycznego wzorca chodu dorosłego człowieka dla

systemu analizy ruchu BTS Smart-E wykorzystywanego w badaniach w Pracowni Analiz

Biomechanicznych AWF Wrocław. Wzorzec kinematyczny chodu prawidłowego uwzględnia

podział na płeć osób badanych, wiek oraz prędko ć chodu. System pomiarowy składał się z

sze ciu kamer IR pracujących w zakresie podczerwieni z częstotliwo cią 120Hz, dwie

platformy tensometryczne Kistler 9286A i dwa wzmacniacze Kistler typ 9865. Na ciele

badanych osób umieszczono 22 fotorefleksyjne znaczniki (markery) według procedury dla

zmodyfikowanego modelu Helen Hayes–Davisa.

Opracowano wzorzec chodu dla grupy dorosłych mężczyzn, dla trzech prędko ci choduŚ

wysokiej, preferowanej i wolnej dla stawu biodrowego, kolanowego i skokowo-goleniowego

dla obu kończyn dolnych, w płaszczyźnie strzałkowej, czołowej i poprzecznej.

Opracowany trójwymiarowy wzorzec chodu został wykorzystany w praktyce, do oceny

chodu pacjentów z chromaniem przestankowym w projekcie realizowanym przez WroVasc-

Zintegrowane Centrum Medycyny Sercowo-Naczyniowej. Projekt był współfinansowany

przez Unię Europejską (zadanie 14)- „Opracowanie systemu rehabilitacji chorych z

przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych w oparciu o badania biomechaniki ruchu, siły

mię niowej i innych obiektywnych metod oceny poprawy ich funkcjonowania”.

Prace badawcze obejmujące wspomnianą problematykę zostały zaprezentowane na

Konferencjach Naukowych i ukazały się drukiem w czasopismachŚ Journal of Human

Kinetics, Acta of Bioengineering and Biomechanics, Medicina dello Sport, Journal of Sports

Medicine and Physical Fitness, South African Journal for Research in Sport, Physical

Education and Recreation, Mitteilungen Klosterneuburg, Polish Journal of Environmental

Studies, Acta Bio-Optica et Informatica Medica, Inżynieria Biomedyczna, Annales

Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Sect.D Med., Biology of Sport, Human Movement,

24

Medical Review : Scripta Periodica, Medycyna Sportowa, Nowa Medycyna, Sport

Wyczynowy, Research Yearbook, Wychowanie Fizyczne i Sport.

Piśmiennictwo: 1. Bartonietz K., Hammer throwing: problems and prospects, [in:] Biomechanics in Sport, V.

Zatsiorsky (editor), Blackwell Science, 2000, 458–486.

2. Bartosiewicz G., Wit A., Skoczno ć czy moc? Sport Wyczynowy, 1985, 6(246), 6-14.

3. Bober T., Działanie mię ni w cyklu rozciągnięcie-skurcz a skuteczno ć techniki sportowej. Sport

Wyczynowy, 1995, 1-2/361-362, 40-50.

4. Bober T., Efektywno ć techniki ruchu pod kątem działania mię ni w cyklu rozciągnięcie-skurcz

(CR-S). WŚ Będziński R. i wsp. (red) Biomechanika’94Ś XII Szkoła Biomechaniki, Wrocław-

Szklarska Poręba, 20-23 października 1994 r. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 1994, 50-60.

5. Bober T., Piestrak P., Depth landing versus drop jump. W: Milanovic D., Prot F. (red),

Kinesiology - new perspectives: 3rd International Scientific Conference, Opatija, Croatia,

September 25-29, 2002, proceedings book. University of Zagreb, Zagreb, 2002, 705-708.

6. Bober T., Rutkowska-Kucharska A., Pietraszewski B., Ćwiczenia plyometryczne –

charakterystyka biomechaniczna, wskaźniki, zastosowania. Sport Wyczynowy 2007, 7-9/511-513,

5-23.

7. Bober T., Rutkowska-Kucharska A., Pietraszewski B., Lisiecki M., Biomechanical criteria for

specifying the load applied in plyometric training in basketball, Research Yearbook, 2006, 12(2),

227–231.

8. Bober T., Rutkowska-Kucharska A., Szpala A., Hard vs. soft landing in depth jump, Acta of

Bioengineering and Biomechanics, 2002, 4(1), 595.

9. Bowers E.J., Morgan D.J., Proske U., Damage to the human quadriceps muscle from eccentric

exercise and the training effect, Journal of Sports Sciences, 2004, 22(11–12), 1005–1014.

10. Brizuela G, Llana S, Ferrandis R, García-Belenguer A.C. (1997) The influence of basketball shoes

with increased ankle support on shock attenuation and performance in running and jumping.

Journal of Sports Sciences, 15(5), 505-515.

11. Bu ko K. (1988) An attempt at the evaluation of the lower extremities power during a vertical

jump on a dynamometric platform. Biology of Sport, 5(3), 219-225.

12. Bu ko K. (1989) Selected biomechanical characteristics of male and female basketball national team players. Biology of Sport, 6(4), 319-329.

13. Campo S.S., Vaeyens R., Philippaerts R.M., Redondo J.C., de Benito A.M., Cuadrado G., Effects

of lower-limb plyometric training on body composition, explosive strength, and kicking speed in

female soccer players. J Strength Cond Res, 2009, 23 (6), 1714-1722.

14. Derrik T., Mercer J., Ground/foot impacts: measurement, attenuation, and consequences, Medicine

and Science in Sport and Exercise, 2004, 36(5), 830–831.

15. Devita P., Skelly W.A., Effect of landing stiffness on joint kinetics and energetics in the lower

extremity, Medicine and Science in Sports and Exercise, 1992, 24, 108–115.

16. Dworak L. B., Wojtkowiak T., Strength asymmetry of the muscles extending lower limbs among

males in the aspects of age and different physical activity patterns. WŚ Osiński W., Starosta W. (red), Proceedings of the 3rd International Conference “Sport Kinetics „93” /8-11 september 1993

Poznań, Poland. Warsaw Academy of Physical Education in Poznań, Institute of Sport in Warsaw, Poznań, 1994, ss. 121-125.

17. Fatouros I., Jamurtas A., Leontsini D., Taxildaris K., Aggelousis N., Kostopoulos N.,

Buckenmeyer P., Evaluation of plyometric exercise training, weight training, and their

combination on vertical jumping performance and leg strength. Journal of Strength and

Conditioning Research, 2000, 14(4), 470-476.

18. Fowler N., Trzaskoma Z., Wit A., Iskra L., Lees A., The effectiveness of a pendulum swing for

the development of leg strength and counter-movement jump performance. Journal of Sports

Sciences, 1995, 13, 101-108.

25

19. Gleeson N., Eston R., Marginson V., McHugh M., Effect of prior concentric training on eccentric

exercise induced

20. Hara M, Shibayama A, Takeshita D, Fukashiro S. (2006) The effect of arm swing on lower

extremities in vertical jumping. Journal of Biomechanics, 39(13), 2503-2511.

21. Hass Ch., Schick E., Chow J., Tillman M., Brunt D., Cauraugh J., Lower extremity biomechanics

differs in prepubescent and postpubescent female athletes during stride jump landings, Journal of

Applied Biomechanics, 2003, 19, 139–152.

22. Hewett T.E., Lindenfeld T.N., Riccobene J.V., Noyes F.R., The effect of neuromuscular training

on the incidence of knee injury in female athletes: A prospective study. Am J Sports Med, 1999,

27 (6), 699-706.

23. Huciński T., Tymański R., Analiza rzutów z gry w koszykówce kobiet. Sport Wyczynowy, 1990,

9-10/309-310, 35-36.

24. Jamuras A.Z., Effects of plyometric exercise on muscle soreness and plasma creatine kinase levels

and its comparison with eccentric and concentric exercise, Journal of Strength and Conditioning

Research, 2000, 14(1), 68–74.

25. Janiak J., Eliasz J., Gajewski J., Maximal static strength of lower limbs and the parameters of the

vertical jump, Biology of Sport, 1997, 14(7), 65–70.

26. Kielak D., Pac-Pomarnacki A., Ćwiczenia plyometryczne – ich istota i znaczenie (I). Sport

Wyczynowy, 2002, 11-12/455-456, 13-24.

27. Komi P.V., Stretch–shortening cycle, [in:] Strength and Power in Sport, P.V. Komi (editor),

Blackwell Publishing, 2003, 84–202.

28. Komi P.V.,Virmavirta M., Determinants of successful skijumping, [in:] Biomechanics in Sport, V.

Zatiorsky (editor), Blackwell Publishing, 2000, 349–362.

29. Kornecki S, Lenart I, Siemieński A. (2002) Dynamical analysis of basketball jump shot. Biology

of Sport, 19(1), 73-90.

30. Kornecki S, Lenart I. (1997) Analiza kinematyczna rzutu piłki do kosza z wyskoku. Wychowanie

Fizyczne i Sport, 41(3), 79-99.

31. Kotzamanidis Ch., Efect of plyometric training on running performance and vertical jumping in

prepubertal boys, Journal

32. Król H., Is the counter movement jump useful as a test to check the expected progress of the

preparatory period training in soccer. Rozprawy Naukowe AWF we Wrocławiu, 2008, 26, 35-38.

33. Lees A., Nolan L., The biomechanics of soccer: a review. J Sports Sci, 1998, 16 (3), 211-234,

34. Lehnert M., Lamrova I., Elfmark M., Changes in speed and strength in female volleyball players

during and after a plyometric training program. Acta Universitatis Palackianae Olomucensis.

Gymnica, 2009, 39(1), 59-65.

35. Martel G., Harmer M., Logan J., Parker C., Aquatic plyometric training increases vertical jump in

female volleyball players. Medicine & Science in Sports & Exercise, 2005, 37(10), 1814-1819.

36. Mastalerz A., Urbanik Cz., Ocena symetrii parametrów biomechanicznych kończyn dolnych u osób nietrenujących. Acta of Bioengineering and Biomechanics, 2001, 3(suppl. 2), 343-348.

37. .McClay I.S, Robinson J.R, Andriacchi T.P, Frederick E.C, Gross T, Martin P, Valiant G,

Williams K.R, Cavanagh P.R. (1994) A kinematic profile of skills in professional basketball

players. Journal of Applied Biomechanics, 10(3), 205-221.

38. McClymont D., Use of the reactive strength index (RSI) as a plyometric monitoring tool, 5th

World Congress of Science in Football, Lisbon, April 2003.

39. .McNitt-Gray J.L., Kinetics of the lower extremities during drop landing from three heights,

Journal of Biomechanics, 1993, 26, 1037–1046.

40. McNitt-Gray J.L., Musculoskeletal loading during landing, [in:] Biomechanics in Sport, V.


41. Miller D.I., Springboard and platform diving, [in:] Biomechanics in Sport, V. Zatiorsky (editor),

Blackwell Publishing, 2000, 326–348.

42. Miller S, Bartlett R. (1996) The relationship between basketball shooting kinematics, distance and

playing position. Journal of Sports Sciences, 14(3), 243-253.

43. Moritani T., Motor unit and motoneurone excitability during explosive movement, [in:] Strength

and Power in Sport, P.V. Komi (editor), Blackwell Publishing, 2003, 11–49.

26

44. Myer G.D., Ford K.R., Palumbo J.P., Hewett A.E., Neuromuscular training improves performance

and lower-extremity biomechanics in female athletes. J Strength Cond Res, 2005, 19(1), 51-60.

45. Nosiadek L., Ćwiczenia plyometryczne w kształtowaniu dyspozycji siłowych – zalety

i niebezpieczeństwa. Sport Wyczynowy, 2009, 2/530, 80-87.

46. Oliver J., Armstrong N., Williams C., Changes in jump performance and muscle activity following

soccer-specific exercise. J Sports Sci, 2008, 26 (2), 141-148.

47. Pietraszewski B, Rutkowska-Kucharska A. (2011) Relative power of lower limbs in drop jump.

Acta of Bioengineering and Biomechanics, 13(1), 13-18.

48. Prilutsky B.I., Eccentric muscle action in sport and exercise, [in:] Biomechanics in Sport, V.


49. Radcliffe J.C., Farentinos R.C., High-powered plyometrics, Human Kinetics, 1999.

50. Rojas F.J, Cepero M, Oña A, Gutierrez M. (2000) Kinematic adjustments in the basketball jump

shot against an opponent. Ergonomics, 43(10), 1651-1660.

51. Rubley M.D., Haase A.C., Holcomb W.R., Girouard T.J., Tandy R.D., The effect of plyometric

training on power and kicking distance in female adolescent soccer players. J Strength Cond Res,

2011, 25 (1), 129-134.

52. Rutkowska-Kucharska A, Bober T, Serafin R. (2004) Obciążenia układu ruchu w sporcie. WŚ Nałęcz M. (red), Biocybernetyka i inżynieria biomedyczna 2000. Tom 5Ś Biomechanika i inżynieria rehabilitacyjna. Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa, 631-647.

53. Schiltz M, Lehance C, Maquet D, Bury T, Crielaard J.-M, Croisier J.-L. (2009) Explosive strength

imbalances in professional basketball players. Journal of Athletic Training, 44,39-47.

54. Siff M.C., Biomechanical foundations of strength and power training, [in:] Biomechanics in Sport,

V. Zatiorsky (editor), Blackwell Publishing, 2000, 103–139.

55. Spina M.S, Cleary T.D, Hudson J.L. (1996) An exploration of balance and skill in the jump shot.

W: Bauer T. (red), XIII International symposium for biomechanics in sport: proceedings.

Lakehead University, Thunder Bay, Ontario, Canada, July 18-22, 1995. Lakehead University,

Thunder Bay, Ontario, 294-297.

56. Staniak Z., Karpiłowski B., Nosarzewski Z., Methods of analysis of various types of jumps on

force plate, Biology of Sport, 1997, 14, 133–139.

57. Tran C.M, Silverberg L.M. (2008) Optimal release conditions for the free throw in men’s basketball. Journal of Sports Sciences, 26(11), 1147-1155.

58. Trzaskoma Z., Trzaskoma Ł., Strength and power in elite male and female players in team sports,

Acta of Bioengineering and Biomechanics, 1999, 1, 519–522.

59. Zatsiorsky V.M., Science and practice of strength training, Champaigne, Ill, Kinetic Books, 1995.

Autoreferat 1. Imię i Nazwisko: Bogdan Pietraszewski 2. Posiadane ...

Documents

Transcript of Autoreferat 1. Imię i Nazwisko: Bogdan Pietraszewski 2. Posiadane ...