ATMOTERM S.A.

Niska emisja to obecnie jedna z głównych przyczyn złego stanu jakości powietrza, który w negatywny sposób wpływa na środowisko naturalne, warunki życia i zdrowie mieszkańców.

Źródła niskiej emisji stanowią istniejące systemy grzewcze, oparte na przestarzałych kotłach, piecach domowych, opalanych głównie węglem. Wpływ tego zjawiska szczególnie uwidacznia się w sezonie grzewczym.

Pierwszym krokiem w kierunku ograniczenia niskiej emisji jest opracowanie kompleksowego Programu działań.

Gmina Pszczyna wzorem innych gmin województwa śląskiego przystąpiła do opracowania Programu ograniczania niskiej emisji (PONE)*

*Pilotażowy PONE zrealizowano w latach 2002-2004 dla miasta Tychy.

Stworzenie PONE wymaga dokonania szczegółowego rozpoznania istniejącej sytuacji. Dopiero na tej bazie możliwe jest konstruowanie wariantów rozwiązań.

W celu rozpoznania rzeczywistej sytuacji: przeanalizowano istniejący stan w zakresie jakości

powietrza na terenie gminy – na podstawie wyników badań prowadzonych na terenie miasta Pszczyna przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach (IETU);

przeprowadzono ankietyzację wśród mieszkańców, mającą na celu zidentyfikowanie funkcjonujących na terenie gminy systemów grzewczych.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

04

-11

-01

04

-11

-15

04

-11

-29

04

-12

-13

04

-12

-27

05

-01

-10

05

-01

-24

05

-02

-07

05

-02

-21

05

-03

-07

05

-03

-21

05

-04

-04

05

-04

-18

05

-05

-02

05

-05

-16

05

-05

-30

05

-06

-13

05

-06

-27

05

-07

-11

05

-07

-25

05

-08

-08

05

-08

-22

05

-09

-05

05

-09

-19

05

-10

-03

05

-10

-17

05

-10

-31

stę

żen

ie 2

4 g

od

z. S

O2

[mg

/m3 ]

Poziom dopuszczalny*

Sezon zimowy Sezon letni

Rysunek 1. Stężenia 24-godz. SO2 zarejestrowane w stacji przy ul. Górnośląskiej

(na podstawie pomiarów IETU) * Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym wynosi 3

Wyniki prowadzonych na terenie gminy pomiarów, a także symulacje rozprzestrzeniania mierzonych substancji na analizowanym obszarze, wskazują, że stan jakości powietrza w strefie pszczyńskiej można uznać za zadowalający. Należy się jednak liczyć się z występowaniem lokalnych przekroczeń dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego PM10 oraz benzenu, niewykluczone są również przekroczenia, o tym samym charakterze, dopuszczalnych poziomów dwutlenku siarki.

niskie wysokości kominów indywidualnych obiektów mieszkalnych, co sprzyja koncentracji powstających substancji zanieczyszczających na poziomie przygruntowym,

spalanie paliw złej jakości, w tym również odpadów z gospodarstw domowych,

niskie sprawności kotłów i pieców domowych, spalanie paliw (nawet dobrej jakości) w kotłach o konstrukcji nie

dostosowanej do własności chemicznych i uziarnienia zastosowanego paliwa.

Przy niekorzystnych warunkach rozprzestrzeniania się substancji zanieczyszczających w powietrzu, a także gęstej zabudowie mieszkalnej wpływ niskiej emisji może być znaczący.

Co jest przyczyną wysokich stężeń w powietrzupyłu zawieszonego PM10 oraz dwutlenku siarki?

Istniejące systemy grzewcze na terenie gminy Pszczyna są zdeterminowane przez charakter występującego tu budownictwa.

Do ogrzewania budynków indywidualnych, na terenie gminy, wykorzystuje się głównie kotły węglowe, sporadycznie gazowe, kominki opalane drewnem. Rzadkość stanowi natomiast ogrzewanie olejowe, elektryczne.

Kotły instalowane są najczęściej w piwnicy (ewentualnie piece węglowe montowane bezpośrednio w pokojach). Ciepło z kotłów rozprowadzane jest za pośrednictwem instalacji centralnego ogrzewania (c.o.) do poszczególnych pomieszczeń (indywidualne c.o.). Kotły mogą służyć jednocześnie do podgrzewania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.), w przeciwnym wypadku podgrzewanie c.w.u. odbywa się za pomocą bojlerów gazowych lub elektrycznych, rzadziej przepływowych podgrzewaczy elektrycznych.

Zaopatrzenie w ciepło mieszkań w budynkach wielorodzinnych odbywa się za pośrednictwem lokalnych kotłowni gazowych lub węglowych (zbiorowe c.o.) lub ogrzewania etażowego (piece kaflowe, elektryczne, kotły gazowe).

Ogólna charakterystyka systemów grzewczychna terenie gminy Pszczyna

Inwentaryzację przeprowadzono w oparciu o wyniki ankiet dotyczących systemów grzewczych, wypełnionych przez mieszkańców. Ankietyzacją objęto budynki jednorodzinne, a także nieliczne wielorodzinne.

Z uwagi na ograniczenia czasowe, ankietyzacją nie objęto wszystkich budynków mieszkalnych, a jedynie ze wskazanych na mapie obszarów.

ankietowane osiedla Pszczynyankietowane sołectwa Pszczyny

Inwentaryzacja źródeł niskiej emisjina terenie gminy Pszczyna

Struktura wiekowa indywidualnych

budynków mieszkalnych

w gminie Pszczyna

WYNIKI ANKIET

6%

17%

29%

22%

4%

23%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

do 1918 1919-1944 1945-1960 1961-1970 1971-1980 po 1980

lata budowy

ud

ział

bu

dyn

ków

16%17%

8%

33%

22%

4%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

do 1918 1919-1944 1945-1960 1961-1970 1971-1980 po 1980

lata budowy

ud

ział

bu

dyn

ków

obszar wiejski Pszczyny

miasto Pszczyna

Rodzaje materiałów,

z których wykonane są

ściany budynków

mieszkalnych

18%

58%

23%1%

cegła

pustak

cegła+pustak

inne

23%

63%

12%2%

cegła

pustak

cegła+pustak

inne

WYNIKI ANKIET


miasto Pszczyna

Stan okien indywidualnych


73%

19%

8%

dobry

dostateczny

zły

75%

17%

8%

dobry

dostateczny

zły

WYNIKI ANKIET


miasto Pszczyna

Struktura wiekowa kotłów w

indywidualnych budynkach

mieszkalnych

11%

32%

46%

3%

8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

1971-1980 1981-1990 1991-1995 1996-2000 po 2000

lata budowy

ud

ział

ko

tłó

w

9%

35%

6%

1%

49%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

1971-1980 1981-1990 1991-1995 1996-2000 po 2000

lata budowy

ud

zia

ł ko

tłów

WYNIKI ANKIET


miasto Pszczyna

Struktura paliw wykorzystywanych

do ogrzewania indywidualnych


28%

40%

9%

12%

3%

1%1%1%2%

1%1% 1% węgiel

muł węglowy

węgiel + muł węglowy

gaz

węgiel + drewno

ekogroszek

muł + drewno

węgiel + gaz

en. elektryczna

drewno

gaz + drewno

gaz + muł

34%

44%

11%

5% 2% 2%

1%1%

węgiel

muł węglowy

węgiel + muł węglowy

gaz

węgiel + drewno

muł + drewno

węgiel + gaz

węgiel + drewno + muł

WYNIKI ANKIET


miasto Pszczyna

Kierunki modernizacji

indywidualnych budynków

mieszkalnych, deklarowane

przez mieszkańców

35%

25%

22%

18%

kocioł

kocioł+instalacja

kocioł+instalacja+ocieplenie

kocioł+instalacja+ocieplenie+okna

49%

24%

13%

14%

kocioł

kocioł+instalacja

kocioł+instalacja+ocieplenie

kocioł+instalacja+ocieplenie+okna

WYNIKI ANKIET


miasto Pszczyna

Lata modernizacji

indywidualnych budynków

mieszkalnych, deklarowane

przez mieszkańców

15%

13%

27%

32%

13%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

2007 2008 2009 2010 2011

rok modernizacji

ud

zia

ł de

kla

rac

ji

14%16%

17%

30%

23%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

2007 2008 2009 2010 2011

rok modernizacji

ud

zia

ł de

kla

rac

ji

WYNIKI ANKIET


miasto Pszczyna

Struktura paliw po wykonaniu modernizacji, deklarowana

przez właścicieli budynków

indywidualnych

91%

6% 3%

węgiel

gaz

węgiel+gaz

93%

5% 0% 2%

węgiel

gaz

węgiel+gaz

inne

WYNIKI ANKIET


miasto Pszczyna

- wprowadzono dwa wskaźniki charakteryzujące roczne zużycie energii cieplnej* – dla umownego budynku zlokalizowanego w mieście (139,5 GJ/rok) oraz na obszarze wiejskim (149,6 GJ/rok);

- w celu oszacowania ogólnego zużycia energii cieplnej przez wszystkie budynki (w podziale na osiedla i sołectwa), wykorzystano ww. wskaźniki oraz dane nt. ilości budynków mieszkalnych;

- określono zużycie energii cieplnej dla wykorzystywanych paliw, przyjmując następujące założenia:

– ilości odbiorców gazu do celów grzewczych na podstawie danych GSG Sp. z o.o. w Zabrzu,

– udziały pozostałych paliw w wytwarzaniu energii cieplnej na podstawie uśrednionych wyników ankiet,

* Oszacowań wskaźników dokonano na podstawie wyników ankiet

Obliczenia emisji dla wybranych obszarów

Zużycie energii cieplnej na analizowanym terenie gminy Pszczyna wraz ze strukturą paliw

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000C

entr

um

Daszyńskie

go

Kolo

nia

Jasna

Piłs

udskie

go

Podsta

rzynie

c

Pow

sta

ńców

Śl.

Sta

ra W

ieś

Brz

eźce

Czark

ów

Ćw

iklic

e

Rudołto

wic

e

Jankow

ice

Łąka

Pia

sek

Porę

ba

Stu

dzie

nic

e

Stu

dzio

nka

Wis

ła M

ała

Wis

ła W

ielk

a

zużycie

energ

ii cie

pln

ej [

GJ/r

ok]I

gaz

drewno

muł węglowy

węgiel

Miasto Obszar wiejski

Przestrzenny rozkład emisji pyłu PM10 na obszarze gminy Pszczyna

Przestrzenny rozkład emisji dwutlenku siarki na obszarze gminy Pszczyna

Przestrzenny rozkład emisji dwutlenku azotuna obszarze gminy Pszczyna

Przestrzenny rozkład emisji tlenku węglana obszarze gminy Pszczyna

Przestrzenny rozkład emisji dwutlenku węglana obszarze gminy Pszczyna

Z przedstawionych rysunków wynika, że najwyższe wartości emisji analizowanych substancji, w ujęciu przestrzennym, występują w obrębie miasta Pszczyny, na osiedlu Powstańców Śląskich, a szczególnie w południowej jego części. Nieco niższe wartości emisji, o ok. 30 - 35%, występują na osiedlu Kolonia Jasna.

Należy oczekiwać, że na ww. obszarach pojawiają się również najwyższe wartości stężeń analizowanych substancji zanieczyszczających w powietrzu. Biorąc pod uwagę wyniki monitoringu prowadzonego na terenie gminy przez IETU można przypuszczać, że na osiedlu Powstańców Śląskich są przekraczane dopuszczalne stężenia pyłu zawieszonego PM10 oraz dwutlenku siarki. By to jednak potwierdzić należałoby wykonać modelowanie rozprzestrzeniania się ww. substancji w powietrzu lub usytuować w tej okolicy stację pomiarową.

Ogólna charakterystyka sposobówograniczania niskiej emisji

W programach ograniczania niskiej emisji można wyróżnić kilka podstawowych kierunków działań, zmierzających m.in. do redukcji zużycia paliwa oraz zmniejszenia zużycia energii cieplnej, co w efekcie przyczynia się do minimalizacji ilości powstających substancji zanieczyszczających z procesów spalania.

Do działań tych należą:

wymiana przestarzałych źródeł ciepła na nowoczesne, zamiana paliwa na ekologiczne lub zastosowanie alternatywnych źródeł energii, termomodernizacja budynków, centralizacja systemów grzewczych np. poprzez podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej.

Wybór wariantów ograniczania niskiej emisjidla gminy Pszczyna (uwagi ogólne)

Celowe wydaje się rozpoczęcie działań, zmierzających do ograniczenia niskiej emisji od obszarów, które zidentyfikowano jako miejsca występowania najwyższych wartości emisji, przypadających na jednostkę powierzchni. Za obszary takie uznano osiedla miejskie Powstańców Śląskich oraz w dalszej kolejności Kolonię Jasną. Są to obszary o stosunkowo gęstej zabudowie mieszkalnej.

Wybór wariantów ograniczania niskiej emisjidla gminy Pszczyna (uwagi ogólne)

Tabela 1. Wybrane dane dotyczące budynków mieszkalnych zlokalizowanych na osiedlach Powstańców Śląskich i Kolonia Jasna w Pszczynie (na podstawie ankiet)

Nazwa obszaru

Ilość zankietowanych budynków (ilość

budynków wg [4])

Ilość kotłów wybudowanych

w latach1971-1995

Ilość budynków z ociepleniem

Modernizacja

rodzaj rok paliwo

Powstańców Śląskich

335 (579) 65 100

114 a)

87 b)

65 c)

52 d)

2007 (106)2008 (88)2009 (56)2010 (30)2011 (29)

275 w)

24 g)

6 w+g)

4 p)

5 w+d)

Kolonia Jasna

102 (705) 23 27

35 a)

25 b)

20 c)

17 d)

2007 (35)2008 (24)2009 (11)2010 (12)2011 (5)

84 w)

2 g)

5 w+g)

0 p)

3 w+d)a) wymiana kotła centralnego ogrzewania,b) wymiana kotła i instalacji centralnego ogrzewania,c) wymiana kotła, instalacji (c.o., c.w.u.) termomodernizacja prosta budynku (docieplenie),d) wymiana kotła, instalacji (c.o., c.w.u.), pełna termomodernizacja budynku (z wymianą okien).w) węgielg) gazw+g) węgiel + gazp) peletyw+d) węgiel + drewno

Wybór wariantów ograniczania niskiej emisjidla gminy Pszczyna

Analizując możliwości zastosowania przedstawionych metod ograniczania niskiej emisji, z uwzględnieniem opcji deklarowanych przez mieszkańców, wybrano wspólnie z Zamawiającym możliwe warianty działań do realizacji w ramach PONE.

Warianty ograniczono do wymiany kotłów, gdyż takie rozwiązanie, w stosunku do poniesionych nakładów finansowych, przynosi największy efekt ekologiczny w postaci redukcji niskiej emisji. Zaproponowano następujące rodzaje kotłów po modernizacji:

- kotły retortowe,- kotły gazowe,- kotły na pelety.

Tabela 2. Specyfikacja wariantu 1

Nazwa obszaru Kotły retortowe Kotły gazowe Kotły na pelety

Powstańców Śląskich

80% 15% 5%

Kolonia Jasna 80% 15% 5%

Można szacować, że wymianie wg przedstawionego kryterium (kotły 11-letnie i starsze) podlegałoby ok. 115 kotłów na os. Powstańców Śląskich oraz ok. 160 kotłów na os. Kolonia Jasna.


wariant 1 wymiana kotłów 11-letnich i starszych, opalanych węglem i mułem węglowym na kotły retortowe, posiadające świadectwa badań energetyczno-emisyjnych na „znak bezpieczeństwa ekologicznego”, kotły gazowe oraz na pelety, na osiedlach Powstańców Śląskich i Kolonia Jasna (wg tabeli 2)


Można szacować, że wymianie wg przedstawionego kryterium podlegałoby:- ok. 115 kotłów na os. Powstańców Śląskich,- ok. 160 kotłów na os. Kolonia Jasna, - ok. 265 kotłów na pozostałych osiedlach miasta Pszczyna.


Powstańców Śląskich 80% 15% 5%


Pozostałe osiedla miasta Pszczyna 80% 15% 5%


wariant 2 - wymiana kotłów 11-letnich i starszych, opalanych węglem i mułem węglowym na kotły retortowe, posiadające świadectwa badań energetyczno-emisyjnych na „znak bezpieczeństwa ekologicznego”, kotły gazowe oraz na pelety, na osiedlach Powstańców Śląskich i Kolonia Jasna,- wymiana kotłów 16-letnich i starszych, opalanych jw., na pozostałych osiedlach. (wg tabeli 3).


Można szacować, że wymianie wg przedstawionego kryterium (kotły 11-letnie i starsze) podlegałoby:- ok. 115 kotłów na os. Powstańców Śląskich,- ok. 160 kotłów na os. Kolonia Jasna, - ok. 265 kotłów na pozostałych osiedlach miasta Pszczyna,- ok. 390 kotłów w sołectwach gminy Pszczyna.


Powstańców Śląskich 80% 15% 5%


Pozostałe osiedla miasta Pszczyna 80% 15% 5%

Sołectwa gminy Pszczyna 80% 15% 5%


wariant 3- wymiana kotłów 11-letnich i starszych, opalanych węglem i mułem węglowym na kotły retortowe, posiadające świadectwa badań energetyczno-emisyjnych na „znak bezpieczeństwa ekologicznego”, kotły gazowe oraz na pelety, na osiedlach Powstańców Śląskich i Kolonia Jasna,-wymiana kotłów 16-letnich i starszych, opalanych jw., na pozostałych osiedlach,-wymiana kotłów 16-letnich i starszych, opalanych jw., w sołectwach gminy Pszczyna, (wg tabeli 4).

• termomodernizacje – proste (docieplenie) i pełne (połączone z wymianą stolarki okiennej),

• wykorzystanie alternatywnych źródeł energii w postaci kolektorów słonecznych lub pomp ciepła jako uzupełniających źródeł pozyskiwania energii cieplnej (jak wynika z ankiet, niektórzy mieszkańcy korzystają obecnie z tego rodzaju urządzeń, niewielki procent mieszkańców deklaruje również zainstalowanie kolektorów lub pomp w przyszłości),

• działania edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, ogłoszenia w mediach) uświadamiające mieszkańcom szkodliwe działanie niskiej emisji, zachęcające do zmiany dotychczasowych niepoprawnych praktyk np. spalania w kotłach odpadów z gospodarstw domowych czy paliw o złej jakości.

Przedstawione warianty działań zmierzających do zmniejszenia niskiej emisji na terenie gminy Pszczyna ograniczono do wymiany kotłów, ponieważ takie podejście generuje największe efekty ekologiczne. Należy pamiętać, że wymiana kotła w wielu przypadkach będzie wiązała się z koniecznością wymiany instalacji wewnętrznej. Aspekt ten należy uwzględnić w analizie kosztów. Poza ww. działaniami proponuje się prowadzenie równolegle innych akcji, takich jak:

Harmonogram czasowy realizacji wybranych wariantów ograniczania niskiej emisji na terenie gminy Pszczyna

Rodzajwariantu

Nazwa obszaru

Liczba wymienianych kotłów w kolejnych latach realizacji programu

[szt.] Łącznie[szt.]

1 rok 2 rok 3 rok

Wariant 1Powstańców Śl. 60 55 - 115

Kolonia Jasna 80 80 - 160

Łącznie 140 135 - 275

Wariant 2

Powstańców Śl. 115 - - 115

Kolonia Jasna 160 - - 160

Osiedla (poza ww.) 25 120 120 265

Łącznie 300 255 120 675

Wariant 3

Powstańców Śl. 115 - - 115

Kolonia Jasna 160 - - 160

Osiedla (poza ww.) 25 120 120 265

Sołectwa 30 180 180 390

Łącznie 330 300 300 930

Szacunkowe koszty wybranych wariantów ograniczania niskiej emisji na terenie gminy Pszczyna

Założono następujące średnie koszty jednostkowe:

- koszt kotła retortowego – ok. 8 000 PLN,

- koszt kotła gazowego – ok. 6 000 PLN,

- koszt kotła na pelety – ok. 10 000 PLN,

- koszt wymiany kotła – ok. 2 500 PLN

Rodzajwariantu

Liczba wymienianych kotłów[szt.]

Łącznie

na retortowe na gazowe na pelety

Wariant 1 220 41 14 275

Koszty [PLN] 2 310 000 348 500 175 000 2 833 500

Wariant 2 432 81 27 540

Koszty [PLN] 4 536 000 688 500 337 500 5 562 000

Wariant 3 744 140 47 930

Koszty [PLN] 7 812 000 1 190 000 587 500 9 589 500

Efekt ekologiczny

Granice miasta Pszczyna

Osiedle Powstańców Śląskich

Osiedle Kolonia Jasna

Efekt ekologiczny wariantu 1 dla tlenku węgla na obszarze miasta Pszczyna

Efekt ekologiczny wariantu 1 dla pyłu PM10 na obszarze miasta Pszczyna

Efekt ekologiczny

Granice miasta Pszczyna

Osiedle Powstańców Śląskich

Osiedle Kolonia Jasna

Warunki realizacji PONE

O wyborze konkretnego wariantu ograniczania niskiej emisji zadecydować ma szczegółowa analiza kosztów. Realizacja działań wymaga posiadania odpowiednich funduszy. Wzorem innych gmin województwa śląskiego, w których PONE znajdują się w fazie realizacji, proponuje się wykorzystanie trzech, następujących źródeł finansowania:

• środków funduszy ochrony środowiska,• budżetu gminy,• wkładów własnych mieszkańców (ok. 30-40%).

W ramach realizacji PONE, należy zastanowić się nad opcją umożliwiającą wykonanie dodatkowych zakresów robót, takich jak termomodernizacje proste i pełne (połączone z wymianą okien), a także nad możliwością zabudowy kolektora słonecznego czy pomp ciepła. Za dodatkowe roboty właściciel budynku mógłby zapłacić w części ze swoich środków finansowych, w części zaś z preferencyjnych niskooprocentowanych pożyczek.


W celu zapewnienia sprawnego przebiegu całego przedsięwzięcia należy powołać Operatora Programu, pełniącego rolę pośrednika pomiędzy gminą a jej mieszkańcami. Zadaniem Operatora jest koordynacja działań związanych m.in. z organizacją punktu obsługi klienta, określeniem zasad realizacji programu, wyborem dostawców urządzeń, przygotowaniem stosownych umów oraz harmonogramu realizacji, nadzorem i kontrolą zadań inwestycyjnych.


• aktualna sytuacja, w zakresie istniejących systemów grzewczych i wielkości niskiej emisji,

• oczekiwania mieszkańców w stosunku do działań modernizacyjnych, zaproponowanych w ramach realizacji PONE,

• możliwe do osiągnięcia efekty ekologiczne, związane z realizacją Programu.

Podsumowanie

Niniejsza propozycja PONE stanowi pierwszy krok w kierunku rozwiązania problemu niskiej emisji na terenie gminy Pszczyna, spowodowanej spalaniem paliw w celach grzewczych, w mieszkalnictwie indywidualnym. Zostały w niej szczegółowo przeanalizowane następujące aspekty:

ATMOTERM S.A.

ATMOTERM S.A.

ul. Łangowskiego 445-031 Opole

tel. +48 77 44 26 666fax +48 77 44 26 695

e-mail: [email protected]: www.atmoterm.pl

Dziękujemy za uwagę!

ATMOTERM S.A.

Documents

Transcript of ATMOTERM S.A.