AS 400 – krótkie spojrzenie na system Dariusz Bober, Zbigniew Komsta Lubella SA AS/400 to system oparty na strukturze DB2. Praca z nim to poruszanie się pomiędzy obiektami umieszczonymi w bibliotekach, a całość w trybie tekstowym – znajomość komend jest nieunikniona. Obiekty Prawie wszystko co zajmuje przestrzeń w AS/400 jest obiektem. „Obiekt” jest tu bardzo ogólnym terminem. W AS/400 jest ponad 50 różnych typów obiektów, rys1. To typ obiektu odpowiada za to jaka operacja może być na tym obiekcie przeprowadzona. Na przykład nie ma możliwości uruchomienia pliku (obiektu typu *FILE), ani też przetwarzania programu (obiektu typu *PGM) tak jak danych.

Rys 1. Typy obiektów w AS/400

OBIEKT - Jakakolwiek nazwana jednostka, zajmująca obszar w pamięci, na której mogą być wykonywane operacje. Przykłady obiektów w AS/400: File Library Program Command Queue

a także mniej znane: User profiles Job descriptions Subsystem descriptions Device descriptions

Identyfikacja obiektów Wszystkie obiekty w systemie AS 400 są identyfikowane poprzez unikatowy klucz złożony z nazwy biblioteki zawierającej obiekt, nazwy obiektu, oraz typu obiektu, rys 3. Lista bibliotek. Najwyższą jednostką logiczną w systemie AS/400 jest ASP (auxiorary storage pool), nie rozróżnia się poszczególnych napędów dysków (c:\ czy a:\ - nie istnieją). Najczęściej cała macierz dyskowa podzielona jest na jedno do kilku ASP, jednak w przypadku podziału i tak zawartość wszystkich ASP widziana jest na jednym poziomie. Nie ma tu również typowego drzewa katalogów. Wprawdzie został stworzony tzw.

zintegrowany system plikowy (ang. Integrated File System), służy on jednak bardziej udostępnianiu zasobów AS/400 innym systemom pracującym na strukturach katalogowych, niż jest potrzebny samemu jemu samemu. Zamiast tego AS/400 operuje pojęciem biblioteki. Wszystkie biblioteki znajdują się na jednym poziomie1 w ASP, i to w nich znajdują się wszystkie obiekty. Rozróżnia się cztery rodzaje bibliotek, rys 4:

- biblioteki systemowe, zawierające obiekty odpowiedzialne za wszystkie ustawienia systemowe m.in. QTIME, QDATE odpowiadające za czas i datę systemową2.

- biblioteki z oprogramowaniem, zawierające większość narzędzi i programów instalowanych na AS/400. Przykładem tu może byś system S21 na którym pracuje firma Lubella SA.

- biblioteka bieżąca, to biblioteka bezpośrednio przypisana do zadania (użutkownika).

- biblioteki użytkownika. To m.in. biblioteka QTEMP, która tworzona jest w chwili logowania się użytkownika do systemu, a usuwana w momencie wylogowania. Przechowywanie w niej zbiorów tymczasowych pozwala na uniknięcie nadmiarowego „puchnięcia” bazy.

W której bibliotece znajduje się obiekt? Odwołanie do obiektu w systemie AS/400 może odbywać się na dwa sposoby. Z użyciem prostej nazwy obiektu: object-name oraz za pomocą nazwy kwalifikowanej: library-name/object-name/type

Użycie nazwy kwalifikowanej jest równoznaczne z jednoczesnym określeniem położenia obiektu – biblioteki w której obiekt się znajduje. Użycie nazwy prostej może poprowadzić za sobą uzyskanie wyniku innego niż oczekiwany. Powód – jak już wspomniano wcześniej, obiekty o tej samej nazwie mogą znajdować się w różnych bibliotekach. Dodatkowo obiekt (zadanie) może mieć przypisaną bibliotekę domyślną (*curent-library). Jeżeli ją posiada to użycie nazwy prostej obiektu jest równoznaczne z wywołaniem: *curent-library/object-name

Natomiast w przypadku gdy obiekt nie posiada przypisanej biblioteki –przeszukiwana jest cała lista bibliotek i odwołanie następuje do pierwszego znalezionego obiektu. Nieco inaczej jest w przypadku tworzenia obiektów, tu gdy nie podana jest biblioteka docelowa obiektu to jest on umieszczany w bibliotece QGPL, rys 2.

1 Wyjątek stanowi tu biblioteka QSYS, która jako jedyna może zawierać inne biblioteki jako obiekty. 2 Rok w systemie podawany jest jako kolejny od roku 1901 kiedy to AS/400 przyjmuje rok 1. Rok 1999 to w AS/400 rok 99, obecnie więc jest rok 101, a data 19-04-2001 to 1010419.

Są tu pewne wyjątki, np. takie typy obiektów jak „profile użytkownika” czy „biblioteki” zawsze są umiejscowione w bibliotece QSYS. Natomiast dokumenty i foldery są zawsze przechowywane w bibliotece QDOC.

Curent Library

Does Job Have a

Curent Library?

No Yes

QGPL

Rys 2. Algorytm umiejscowienia obiektu przy tworzeniu

DSPOBJD OBJ(QGPL/QBAT*) OBJTYPE(*ALL) OUTPUT(*PRINT)

Biblioteka Nazwa obiektu Typ

Display Object Description – Basic Library: QGPL Object Type Freed Size Text QBATCH *JOBQ NO 16896 BATCH SUBSYSTEM QBATCH *JOBD NO 1536 Batch Subsystem Job Description QBATCH *CLS NO 512 BATCH SUBSYSTEM CLASS QBATCH *SBSD NO 11264 Batch Subsystem Description

Rys 3. Identyfikacja obiektów w systemie AS/400

System Libraries (15 maximum)

QSYS QHLPSYS : QUSRSYS

Product Libraries

QRPG QBATCH : QCBL

Curent Library

LIBDB *CURLIB

User Libraries (25 maximum)

QGPL QTEMP : PAYTSTLIB

*USRLIBL

*LIBL

Rys 4. System bibliotek

Przegląd wybranych komend systemu AS/400 1. Praca z aktywnymi zadaniami - WRKACTJOB Komenda WRKACTJOB (work active job) powoduje wyświetlenie listy aktywnych zadań, rys 5. Daje to możliwość kontroli nad zadaniami aktualnie wykonywanymi przez system, oraz śledzenia które zadania i w jakim stopniu obciążają system.

Rys 5. Praca z aktywnymi zadaniami.

Począwszy od drugiej kolumny wyświetlane następujące informacje:

Pods./Zadanie – informuje który obiekt jest obecnie aktywny, Użytkownik – informuje kto, lub jakie zadanie uaktywniło dany obiekt, Typ - jaki tyk zadania jest wykonywany (SBS – zadanie systemowe, BCH – zadanie baczowe, INT – zadanie interaktywne), CPU % - procentowe obciążenie systemu przez zadanie, Funkcja – jaka funkcja jest wykonywana przez obiekt, Status – status zadania, m.in.: RUN - zadanie aktualnie wykonywane, DSPW (display waiting)– oczekiwanie na polecenia użytkownika, MSGW (message waiting) – oczekiwanie odpowiedzi na komunikat.

Listę kolumn informacyjnych można poszerzyć o dodatkowe używając klawisza <F11>. Pierwsza kolumna zatytułowana Opc - pozwala na wykonanie działań na wybranym zadaniu. Odbywa się to poprzez wpisanie numeru opcji obok danego zadania. Dostępne opcje wyświetlane są u góry ekranu.

Na dole ekranu wyświetlane są klawisze funkcyjne służące m.in. do nawigacji pomiędzy ekranami, lub akceptacji dokonanych zmian. AS/400 dysponuje dwudziestoma czteroma klawiszami funkcyjnymi: <F1> do <F12> (bez Shift) oraz <F13> do <F24> (z Shift). Listę aktywnych zadań można przewijać używając klawisza PgUp/PgDown 2. Praca z kolejką wydruków – WRKPSLF Komenda WRKSPLF (work spool file) powoduje wyświetlenie listy zadań wydruku zleconych przez użytkownika, rys 6. Lista ta zawiera nazwę kolejki wydruku, np. P_DZIAL oraz zadania wydruku przypisane do danej kolejki. Dodatkowe informacje to data i godzina powstania wydruku, liczba stron oraz liczba kopii. Słowo Hold w kolumnie Format informuje o zatrzymaniu zadania.

Rys 6. Praca z zadaniami wydruku.

System AS/400 nie pozwala na edycję dokumentu druku, nie ma tu czegoś takiego jak edytor tekstów. Opcja 5 pozwala jedynie podejrzeć dokument przed wydrukowaniem. Natomiast opcja 2 służy do zmiany kolejki wydruku, liczby kopii lub formatu wydruku. 3. Praca z profilem użytkownika – WRKUSRPRF BOB* Komenda WRKUSRPRF (work user profile) wymaga podania parametru określającego o czyj profil ma być wyświetlony, np.: BOB* powoduje wyświetlenie ekranu do pracy z profilem użytkownika z listą użytkowników zaczynającymi się od liter „bob”, rys 7. Wybranie wszystkich użytkowników wymaga podania parametru *ALL. Z poziomu tego ekranu możliwe jest stworzenie nowego użytkownika (opcja 1), skopiowanie profilu użytkownika (opcja 2) i utworzenie na jego podstawie nowego

użytkownika. Dostępna jest tu również opcja zmiany profilu użytkownika (opcja 2), której wybranie otwiera kolejny ekran zawierający ustawienia profilu użytkownika, rys 8. Ekran zmiany profilu użytkownika można wywołać bezpośrednio z linii komend komendą: CHGUSRPRF (change user profile). Na ustawienia profilu użytkownika składają się: Hasło użytkownika pozwana na wprowadzenie nowego hasła użytkownika Ustawienie hasła na wygasłe *YES – wymaga od użytkownika zmiany hasła przy

następnym logowaniu Status *DISABLED – blokuje użytkownikowi możliwość

zalogowania się do systemu Klasa użytkownika Określa które opcje w menusach AS/400 są dostępne. Poziom asysty odpowiada postać wyświetlanych informacji, czy mają

być bardziej opisowe, czy bardziej skrócone – więcej informacji mieści się na ekranie.

Biblioteka bieżąca ustawienie biblioteki bieżącej Wywoływany program inicjujący

podanie nazwy programu i biblioteki w której się znajduje spowoduje uruchamianie tego programu za każdym razem przy logowaniu się do systemu

Menu początkowe podobnie jak w przypadku programu – po zalogowaniu się do systemu ustawia dane menu jako startowe.

Ograniczenie możliwości oprócz klasy użytkownikowi można również nadać specjalne możliwości w systemie.

Opis tekstowy tu pełna nazwa użytkownika Parametr *SAME pozwala na wyjście z profilu bez wprowadzania zmian.

Rys 7. Praca z profilami użytkowników.

Rys 8. Zmiana profilu użytkownika. System S21 System S21 to zintegrowany system wspomagający zarządzanie firmą, pracujący na platformie AS/400, obejmujący swym zakresem wszystkie obszary działalności firmy. S21 wykorzystywany jest przez firmie LUBELLA SA do obsługi pionów finansowo-księgowego, gospodarki materiałowej, sprzedaży-obsługi klienta, obsługi zakupów, oraz przez działy produkcyjne, rys 9 i 10. Główne atuty AS/400 Do atutów systemu AS/400 należą:

- baza DB2 wtopiona w strukturę systemu, - stabilność, system ten pracuje w Lubelli od ponad 1,5 roku bez restartu,

który by wynikał z winy systemu, - bezpieczeństwo, przy odpowiedniej konfiguracji AS/400 spełnia

najwyższe normy światowe, - niezależność od platformy sprzętowej, przeniesienie systemu na nowszą

platformę nie niesie za sobą konieczności zmiany ustawień. - kompatybilność wstecz, programy napisane kilkanaście lat temu bez

problemu działają na obecnych platformach

Rys 9. Ekran logowania do systemu AS/400 w firmie Lubella S.A.

Rys 10. Menu główne systemu S21 w firmie Lubella SA