ANALIZA MOŻLIWOŚCI UTWORZENIA RYNKU ... - …kksm.pk.edu.pl/pliki/gospodarka-przestrzenna/Rynek...
Transcript of ANALIZA MOŻLIWOŚCI UTWORZENIA RYNKU ... - …kksm.pk.edu.pl/pliki/gospodarka-przestrzenna/Rynek...
POLITECHNIKA KRAKOWSKA
WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ
INSTYTUT PROJEKTOWANIA URBANISTYCZNEGO
WYDZIAŁ ARCHITEKTURY
PRACA DYPLOMOWA INŻYNIERSKA
ANALIZA MOŻLIWOŚCI UTWORZENIA RYNKU
ZWIERZYNIECKIEGO W KRAKOWIE
FEASIBILITY STUDY FOR CREATING ZWIERZYNIEC SQUARE IN CRACOW
AUTOR: Natalia Stec
PROMOTOR: prof. dr hab. inż. arch. Grażyna Schneider-Skalska
WSPÓŁPROMOTOR: dr inż. arch. Kinga Racoń-Leja
KONSULTANT: mgr inż. Paweł Tor
Kraków, 2016
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 2
Spis treści
1 Wstęp .................................................................................................................. 4
1.1 Cel i zakres opracowania ...................................................................... 4
2 Informacje ogólne ................................................................................................ 5
2.1 Lokalizacja obszaru projektowego ......................................................... 5
2.2 Zarys historyczny - Półwsie Zwierzynieckie ........................................... 6
2.3 Kontekst kulturowy ................................................................................ 8
3 Uwarunkowania urbanistyczne .......................................................................... 10
3.1 Sytuacja planistyczna .......................................................................... 10
3.2 Analizy przedprojektowe – Półwsie Zwierzynieckie ............................. 12
3.2.1 Analiza funkcjonalna ............................................................................. 12
3.2.2 Analiza przestrzeni publicznych ............................................................ 13
3.2.3 Analiza komunikacji indywidualnej ........................................................ 14
3.2.4 Analiza komunikacji zbiorowej .............................................................. 16
3.3 Dodatkowe analizy szczegółowe – Plac na Stawach .......................... 17
3.3.1 Analiza kompozycyjna .......................................................................... 17
3.3.2 Struktura własności działek ................................................................... 19
3.3.3 Analiza powiązań komunikacyjnych ...................................................... 19
4 Strategia projektowa .......................................................................................... 20
4.1 Analiza SWOT ..................................................................................... 20
4.2 Wnioski ................................................................................................ 22
4.3 Nakreślenie idei projektu ..................................................................... 22
5 Rozwiązania projektowe .................................................................................... 24
5.1 Możliwości przeznaczenia terenu pod poszczególne funkcje .............. 24
5.1.1 Wariant I ............................................................................................... 24
5.1.2 Wariant II .............................................................................................. 25
5.1.3 Wariant III ............................................................................................. 26
5.1.4 Wariant IV ............................................................................................. 26
5.1.5 Wariant V .............................................................................................. 27
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 3
5.1.6 Wariant VI ............................................................................................. 28
5.2 Zestawienie poszczególnych powierzchni przestrzeni publicznych ..... 29
5.3 Szczegóły aranżacji rynku i placu targowego dla wariantu V .............. 29
5.4 Podsumowanie .................................................................................... 32
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 4
1 Wstęp
1.1 Cel i zakres opracowania
Celem projektu jest ocena możliwości utworzenia na Zwierzyńcu nowej,
wielofunkcyjnej przestrzeni publicznej typu „rynek”, skupiającej życie lokalnej
społeczności oraz propozycja kilku rozwiązań w postaci wariantów rozmieszczenia
poszczególnych przestrzeni o różnym przeznaczeniu. Inwestycja ta podniesie
atrakcyjność obszaru, a także wpłynie na integrację mieszkańców. Przedsięwzięcie
określić można mianem rewitalizacji przestrzeni śródmiejskiej. Cytując profesora
Zuziaka rewitalizacja śródmieścia to „zmiany strukturalne polegające na
wzmacnianiu aktywności i atrakcyjności jego przestrzeni wskutek skoordynowanej
strategii sektorów publicznego i prywatnego”.1 Najprościej mówiąc polega ona na
zmianie zagospodarowania obszaru, w celu zatrzymania i odwrócenia procesu
degradacji zarówno ekonomicznej jak i społecznej. W świetle tej definicji, Plac na
Stawach z pewnością można uznać za przykład niszczejącej tkanki miejskiej, która
wymaga ożywienia.
Pierwszym etapem pracy jest wykonanie analiz przedprojektowych dla określonego,
szerszego obszaru, a potem dla Placu na Stawach i otoczenia, w celu zbadania
uwarunkowań urbanistycznych. Następnym - analiza SWOT, która rozstrzyga o
słabych i mocnych stronach obszaru oraz szansach i zagrożeniach z nim
związanych. Na jej podstawie ocenia się możliwości przedsięwzięcia i przystępuje do
opracowania wariantów projektowych. Zakres opracowania projektowego dotyczy już
samego placu targowego i jego bezpośredniego sąsiedztwa, które w większości
stanowią parkingi. Teren jest na tyle duży, że przy pozostawieniu placu targowego,
który jest wpisany w tradycję miejsca, można stworzyć dodatkową przestrzeń
publiczną o funkcji miejsca spotkań i aktywności mieszkańców. Proponowane
warianty rozstrzygają więc o możliwościach lokalizacji obu funkcji, a także rozwiązują
kwestię komunikacji kołowej i parkowania.
1 Zuziak Z., Strategie rewitalizacji przestrzeni śródmiejskiej, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej,
Kraków, 1998
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 5
Fot. 1.1. Zakres opracowania proponowanych wariantów
Źródło: opracowanie własne na podstawie podkładu ze strony: https://www.google.pl/maps
2 Informacje ogólne
2.1 Lokalizacja obszaru projektowego
Projekt utworzenia Rynku Zwierzynieckiego zakłada stworzenie lokalnego centrum w
dzielnicy jednego z najbardziej znanych miast Polskich, stolicy województwa
małopolskiego – Krakowie.
Rys. 2.1.1. Lokalizacja obszaru projektowego na tle granic miasta i dzielnic Krakowa Źródło: opracowanie własne na podkładzie ze strony https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=65163
Obszar objęty analizą to wschodnia część Dzielnicy VII Zwierzyniec zwana Półwsiem
Zwierzynieckim. Leży pomiędzy Błoniami a Wisłą oraz alejami Trzech Wieszczy a
Rudawą. Nazwa obszaru wywodzi się od istniejącej tam niegdyś wioski, włączonej w
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 6
granice miasta przeszło sto lat temu. 2 Teren znajduje się w bliskim sąsiedztwie
ścisłego centrum miasta. Potencjalny Rynek znajdował się będzie na Placu na
Stawach pełniącym obecnie funkcję targową.
Fot. 2.1.2. Widok Półwsia Zwierzynieckiego z lotu ptaka Źródło: http://bi.gazeta.pl/im/5/5240/z5240025Q,Krakow---Salwator.jpg.
2.2 Zarys historyczny - Półwsie Zwierzynieckie
Półwsie Zwierzynieckie to obszar dawnej wsi podkrakowskiej. 3 Miejscowość
lokowano prawdopodobnie na prawie niemieckim przed rokiem 1369. Jak wynika z
samej nazwy, Półwsie utworzono na leżącej bliżej Krakowa części gruntów
istniejącego już wcześniej Zwierzyńca. Pochodzenie nazw obu miejscowości jest
nieznane. Jedna z teorii zakłada, że wywodzą się one od słowa „świeżyca”
oznaczającego nową osadę założoną na karczowisku.
Najdawniej poświadczonym właścicielem ziem, na których znajdowały się obie wioski
był istniejący do dzisiaj klasztor Norbertanek. Taki stan własnościowy utrzymywał się
praktycznie do początków XX wieku. Obie miejscowości miały charakter typowo
rolniczy. Około XVI wieku Półwsie zaczęli jednak licznie zasiedlać mieszczanie i
szlachta. Tereny te stały się dla nich atrakcyjne ze względu na sąsiedztwo szlaku
wiodącego na Śląsk oraz lokowane przy nim dobrze prosperujące karczmy. Mimo to
2 Na podstawie: Na podstawie: Adamczewski J., Mała encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Wanda,
Kraków, 1996 3 Na podstawie: Praca zbiorowa pod redakcją Joanny Daranowskiej - Łukaszewskiej i Renaty Henoch
- Marendziuk, Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom IV – Miasto Kraków, część VII – Zwierzyniec, Nowy Świat, Półwsie Zwierzynieckie - Kościoły i Klasztory, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1995
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 7
istotne zmiany nastąpiły dopiero dzięki przyłączeniu Zwierzyńca i Półwsia do
Krakowa w 1910 roku.
Najważniejszą z nich była regulacja sieci wodnej oraz osuszenie terenu, których
skutkiem było zaniechanie upraw rolnych. Ponadto wzdłuż ulicy Zwierzynieckiej
wybudowano linię tramwajową biegnącą aż pod Klasztor Norbertanek, a charakter
zabudowy zmienił się z wiejskiej i dworkowej, na typowo miejską.
W latach 1915-1948 Półwsie Zwierzynieckie funkcjonowało jako samodzielna
dzielnica katastralna.4 Na załączonej poniżej mapie widać m. in. ówczesny podział
administracyjny oraz przebieg tras tramwajowych. Warto zwrócić uwagę, że
niezmienna pozostaje trasa linii biegnącej do klasztoru Norbertanek. Centrum
dzielnicy stanowił istniejący już wtedy Plac na Stawach. Plac ten powstał w XIX
wieku, na skutek zasypania stawów hodowlanych należących do zakonu. Od tego
czasu pełni funkcję handlową, a jego nazwa wywodzi się po prostu z poprzedniego
przeznaczenia terenu.
Rys 2.2. Najnowszy Plan Stołecznego Król. Miasta Krakowa wykonany na podstawie zestawienia Budownictwa Miejskiego m. Krakowa wydany około 1932 r.
Źródło: http://www.lvivcenter.org/pl/umd/map/?ci_mapid=278
4 Na podstawie: Adamczewski J., Mała encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Wanda, Kraków, 1996
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 8
Po roku 1948 Półwsie Zwierzynieckie wchodziło w skład innych dzielnic, będących
skutkiem dalszego rozszerzania granic miejskich. Od ostatniej zmiany w roku 1991
obszar ten jest częścią Dzielnicy VII Zwierzyniec.
2.3 Kontekst kulturowy
Ze Zwierzyńcem związanych jest kilka historii oraz pielęgnowanych do dzisiaj
tradycji. Do najbardziej charakterystycznych należy ludowa zabawa, której głównym
bohaterem jest znany Krakowianom Lajkonik – wystrojony, brodaty jeździec na
sztucznym koniku. 5 Pochodzenie nazwy bohatera i geneza wydarzenia nie są
dokładnie znane. Istnieje na ten temat kilka teorii, trudno jednak uznać, która jest
prawdziwa. W każdym razie impreza odbywa się co roku od wieków. Lajkonik
przemierza ulice Półwsia Zwierzynieckiego, m. in. Plac na Stawach, dociera pod
klasztor Norbertanek, a potem udaje się na Rynek Główny. Pochodowi towarzyszy
zwierzyniecka kapela „Mlaskoci” oraz tzw. włóczkowie w strojach krakowskich i
tatarskich.
Od czterech lat na Placu na Stawach, w wyniku działań i zaangażowania lokalnej
społeczności organizowana jest cykliczna impreza - Bal Wodewilowy. Nazwa
wydarzenia nawiązuje do wodewilu Konstantego Krumłowskiego „Królowa
przedmieścia”, którego akcja toczy się na początku XX wieku właśnie na
Zwierzyńcu. 6 Tytułowa bohaterka to mieszkanka, tutejszych wtedy jeszcze
przedmieść. Na balu odbywają się pokazy tańca w strojach ludowych, inscenizacje
oraz zabawy dla dzieci.7 Pisarze, historycy czy artyści opowiadają różne historie i
anegdoty.
5 Na podstawie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Lajkonik
6 Na podstawie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%B3lowa_przedmie%C5%9Bcia_(wodewil)
7 Na podstawie: http://rewitalizacja.krakow.pl/aktualnosci/192452,215,komunikat,bal_na_stawach.html
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 9
Fot. 2.3. Zdjęcie z VI Wodewilowego Balu na Stawach, 20 czerwca 2015r.
Źródło: zbiory własne
Na imprezie występuje m. in. założona przez Aleksandra Kobylińskiego „Makino”
kapela - Andrusy, których nazwa oznacza zwierzynieckich łobuzów.8 Zespół i jego
założyciel, który pochodzi z Półwsia związany jest z pielęgnacją tutejszego folkloru.
Ksywkę Kobyliński zaczerpnął z tytułu poematu swego przyjaciela - Jerzego
Harasymowicza. Poeta także znany był ze swej sympatii do Zwierzyńca oraz
znajdującego się przy placu targowym Baru na Stawach.9 Taki zresztą tytuł nosi
jeden z jego wierszy oraz tomik poezji. Obecnie przedwojenna „knajpa” jest już tylko
legendą. Przekształcono ją bowiem na bar w amerykańskim stylu i zmieniono nazwę
na „Plaza”, a w 1991 roku zamknięto, gdy właścicielowi odmówiono koncesji na
alkohol.10
Oprócz lokalnych imprez, na życie kulturowe mieszkańców wpływa także odział
Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – Dom Zwierzyniecki.11 W jego siedzibie
znajduje się stała wystawa ukazująca wnętrze mieszkań krakowskich przedmieść z
przełomu XIX i XX wieku oraz wystawy czasowe, których tematyka dotyczy tutejszej
historii czy folkloru. Instytucja wspiera również wydarzenia kulturalne jak np. wyżej
opisany Pochód Lajkonika.
8 Na podstawie: http://krakow.naszemiasto.pl/artykul/taki-naprawde-jest-
makino,1306129,art,t,id,tm.html 9 Na podstawie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Harasymowicz
10 Na postawie: http://www.chorynawyobraznie.pl/2010/04/bar-na-stawach-czyli-kawa-historii.html
11 Na podstawie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Dom_Zwierzyniecki
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 10
Obecnie dziedzictwo kulturowe odgrywa dużą rolę w zabiegach rewitalizacji. 12
Proces ten zapoczątkowano także na Półwsiu Zwierzynieckim, czego przykładem
może być organizacja Balów Wodewilowych. Plac na Stawach jest sercem dzielnicy,
która pielęgnuje swoje zwyczaje i tradycje. Pomysł utworzenia tutaj lokalnego rynku
wydaje się być bardzo dobrym przedsięwzięciem, które wzmocni poczucie
tożsamości mieszkańców i przynależności do lokalnej wspólnoty oraz rozwinie
proces lokalnego ożywienia gospodarczo - społecznego.
3 Uwarunkowania urbanistyczne
3.1 Sytuacja planistyczna
Zamieszczony poniżej schemat obrazuje podział Półwsia Zwierzynieckiego i jego
okolic ze względu na istnienie miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego.13 Dla znacznej części terenu podlegającego analizie, w tym także
Placu na Stawach, dokument taki nie istnieje.
Rys 3.1.1. Wyrysy z istniejących MPZP
Źródło: opracowanie własne z wykorzystaniem Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego ze strony: https://www.bip.krakow.pl/?id=412
12
Na podstawie: Zuziak Z., Strategie rewitalizacji przestrzeni śródmiejskiej, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków, 1998 13
Na podstawie: https://www.bip.krakow.pl/?id=412
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 11
Gospodarka przestrzenna opiera się więc na zapisach zawartych w Studium
Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krakowa.14
Zapisy dotyczące struktury przestrzennej, a w szczególności kierunków i zasad
rozwoju, charakteryzują większość terenów Półwsia Zwierzynieckiego jako tereny
zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej lub zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej i wielorodzinnej niskiej intensywności. Studium przewiduje też
obszary związane z usługami, między innymi okolice Stadionu Cracovii i Kina Kijów.
Brak w nim jednak jakichkolwiek ustaleń dla Placu na Stawach. Miejsce to nie jest w
żaden sposób wyodrębnione spośród obszarów zabudowy wielorodzinnej. Jest to
poważne zaniedbanie zwłaszcza, że dla placu targowego i jego sąsiedztwa nie
sporządza się miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Być może
taki stan regulacji prawnych jest powodem braku ładu przestrzennego oraz estetyki w
urządzeniu i użytkowaniu tego obszaru.
Rys 3.1.2. Wycinek ze SUiKZP Miasta Krakowa dla obszaru Półwsia Zwierzynieckiego Źródło: http://planowanie.um.krakow.pl/bppzoom/index.php?ID=310
Podsumowując dla Placu na Stawach należałoby opracować miejscowy plan
zagospodarowania, ponieważ studium uwarunkowań jest niekompletne. Poza tym
SUiKZP dotyczy obszaru całego Krakowa, nie należy więc oczekiwać w nim
szczegółów dotyczących tak małego fragmentu miasta.
14
Na podstawie: http://planowanie.um.krakow.pl/bppzoom/index.php?ID=310
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 12
3.2 Analizy przedprojektowe – Półwsie Zwierzynieckie
3.2.1 Analiza funkcjonalna
Na obszarze podlegającym analizie przeważającą funkcję pełni zabudowa
mieszkaniowa. Usługi zazwyczaj zlokalizowane są w parterach budynków
mieszkalnych wielorodzinnych, a ich największe skupiska mieszczą się wzdłuż ulicy
Tadeusza Kościuszki, w okolicach hotelu Novotel oraz wokół Placu na Stawach.
Usługi samodzielne to przede wszystkim Stadion Cracovii, Kino Kijów, hotele:
Cracovia i Novotel oraz mieszczący się po przeciwnej stronie alei Trzech Wieszczy –
dom handlowy Jubilat. W okolicy występuje kilka placówek szkolnych, a poza szkołą
podstawową i gimnazjum istnieje tutaj także Zespół Państwowych Szkół
Plastycznych czy Zespół Szkół Odzieżowych nr 1 w Krakowie. W sąsiedztwie Placu
na Stawach znajduje się zabudowa użyteczności publicznej: Wojewódzki Urząd
Pracy, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, Międzyzakładowa
Przychodnia Medycyny Pracy oraz Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Przy
alei Focha mieści się Szpital Specjalistyczny im. Jana Dietla.
Półwsie Zwierzynieckie otoczone jest atrakcyjną zielenią rekreacyjną – Błoniami oraz
bulwarami wzdłuż Wisły i Rudawy. Stosunkowo mało zieleni publicznej występuje
natomiast wewnątrz analizowanego obszaru. Przy stadionie i jednej ze szkół
utrzymywana jest wprawdzie zieleń o charakterze sportowym, a przy niektórych
ulicach ciągną się szpalery drzew, brak tutaj jednak parku, skweru czy placu gdzie
ludzie mogliby usiąść, odpocząć i porozmawiać. Miejsca z zielenią zadbaną i
urządzoną, które mogłyby być wykorzystane w ten sposób nie są niestety
przestrzeniami publicznymi. Do zieleni nieurządzonej należy fragment bulwaru przy
moście Dębnickim oraz grunty między Rudawą a Błoniami.
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 13
Rys 3.2.1. Analiza funkcjonalna Źródło: opracowanie własne
Z powyższej analizy wynika, że obszar Półwsia Zwierzynieckiego jest obszarem
wielofunkcyjnym i atrakcyjnym, który zaspokaja podstawowe potrzeby
mieszkańców.15 Brak w nim niestety miejsca gdzie ludzie mogliby się integrować,
spędzać razem czas i odpoczywać. Przedmiot owej pracy, czyli Rynek Zwierzyniecki,
pełniąc m. in. funkcję rekreacyjną rozwiązałby problem.
3.2.2 Analiza przestrzeni publicznych
Na rodzaje przestrzeni publicznych występujących na analizowanym obszarze
składa się przede wszystkim ogólnodostępna zieleń, przestrzeń ulic, plac targowy
oraz przestrzenie, place czy parkingi znajdujące się przy głównych generatorach
ruchu.
Do generatorów tych zalicza się przede wszystkim:
Szpital Specjalistyczny im. Jana Dietla,
Zespół Państwowych Szkół Plastycznych,
Stadion Cracovii,
Hotel Cracovia,
Kino Kijów,
dom handlowy Jubilat,
15
Na podstawie: Gehl J., Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych, Wydawnictwo RAM, Kraków, 2009
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 14
hotel Novotel,
Wojewódzki Urząd Pracy,
Pac na Stawach,
Międzyzakładowa Przychodnia Medycyny Pracy
zabytkowy kompleks parafii Najświętszego Salwatora (kościół Św. Jana
Chrzciciela i Św. Augustyna oraz klasztor norbertanek),
Ponadto duży ruch wytwarzają także przystanki komunikacji zbiorowej, szczególnie
te znajdujące się w pobliżu wyżej wymienionych miejsc.
Rys 3.2.2. Analiza przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne
Potencjalny Rynek ma szansę stać się lokalnym centrum obszaru, który „żyje”,
generuje ruch i przyciąga różnych użytkowników. Poza tym większość przestrzeni
publicznych na osiedlu związanych jest z ruchem drogowym, warto więc stworzyć
tzw. przestrzeń kulturową, która integrować będzie mieszkańców, a na jej formę i
wygląd wpłyną zupełnie odmienne czynniki niż ruch kołowy. 16
3.2.3 Analiza komunikacji indywidualnej
Komunikacja indywidualna samochodowa wewnątrz analizowanego obszaru odbywa
się głównie na drogach gminnych. Drogi o wyższych kategoriach znajdują się na jego
obrzeżach, przeprowadzają bowiem ruch w inne części miasta. Na poniższym 16
Na podstawie: Chmielewski J. M., Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 2005
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 15
schemacie widać, że klasa drogi wrasta proporcjonalnie do rangi ulicy i wielkości
obsługiwanego ruchu. Zależy ona bowiem od funkcji ulicy w sieci dróg miejskich czy
nawet krajowych. Tak więc drogami powiatowymi są aleja Focha oraz ul. Królowej
Jadwigi, droga wojewódzka to ul. Tadeusza Kościuszki i ul. Księcia Józefa, a droga
krajowa to aleje Trzech Wieszczów. Żadna z dróg o wysokiej kategorii nie przebiega
w bezpośrednim sąsiedztwie Placu na Stawach. Nie ma więc zagrożenia, że
planowany Rynek Zwierzyniecki będzie narażony na duży ruch samochodowy i
związany z tym hałas.
Rys 3.2.3.1. Schemat hierarchii drogowej
Źródło: opracowanie własne na podstawie strony: http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/
Mimo iż na terenie osiedla nie występuje dużo parkingów, korzystanie z samochodu
nie jest uciążliwe. Obszar należy do strefy płatnego parkowania, a pojazdy zostawiać
można wzdłuż ulic. Jest to może wygodne, wpływa jednak negatywnie na estetykę
ulicy. Strefa płatnego parkowania powoduje, że część kierowców rezygnuje z tego
środka transportu, spada więc ryzyka tworzenia się kongestii. Małe utrudnienia w
poruszaniu się samochodem mogą sprawiać chyba tylko liczne ulice
jednokierunkowe.
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 16
Rys 3.2.3.2. Schemat komunikacji indywidualnej samochodowej Źródło: opracowanie własne
W nieco mniej korzystanej sytuacji są rowerzyści. Wewnątrz analizowanego obszaru,
poza jedną niezupełnie kompletną trasą, praktycznie brak ścieżek rowerowych.
Osiedle nie jest jednak duże, największe odległości wynoszą około 500 m, można
więc bez problemu pokonywać je pieszo. Atrakcyjne są natomiast trasy rowerowe
okalające teren, biegną bowiem wzdłuż Błoni i bulwarów nad Wisłą i Rudawą łącząc
tą część miasta z innymi obszarami. Występująca głownie zabudowa kwartałowa
sprawia, że praktycznie wszystkie ciągi piesze skupiają się wzdłuż ulic. Trasy
najczęściej uczęszczane przez pieszych związane są ściśle z występowaniem
generatorów ruchu.
Podsumowując, wszystkie trzy typy komunikacji indywidualnej działają sprawnie i
zaspokajają potrzeby użytkowników. Projektowany rynek posiadałby więc
odpowiednią obsługę w kontekście komunikacji indywidualnej.
3.2.4 Analiza komunikacji zbiorowej
Wewnątrz Półwsia Zwierzynieckiego nie ma rozbudowanej sieci komunikacji
zbiorowej, nie jest to jednak konieczne, gdyż dla znacznej części analizowanego
terenu odległości dojścia do przystanku wynoszą do 250m. Osiedle obsługiwane jest
w większości przez komunikację autobusową. Jedna linia tramwajowa biegnie ze
Starego Miasta ulicą Zwierzyniecką, następnie ulicą Kościuszki w południowej części
Półwsia i kończy się pętlą przy klasztorze Norbertanek. Druga trasa zlokalizowana
jest wprawdzie po północnej części Błoni, łatwo dostępny jest jednak jej przystanek
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 17
na skrzyżowaniu alei Trzech Wieszczów i ul. Piłsudskiego. Komunikacja autobusowa
odbywa się głównie wzdłuż alei Focha, alei Trzech Wieszczy i ul. Kościuszki.
Ponadto w północno-wschodniej i południowo-wschodniej części miasta oraz przy
pętli naprzeciwko klasztoru znajdują się punkty węzłowe, gdzie krzyżują się różne
linie komunikacji miejskiej. 17 Można stąd dojechać praktycznie w każdą część
Krakowa. Lokalny Rynek byłby więc atrakcyjny także z zewnątrz ze względu na
dobry dostęp komunikacją zbiorową. Dojście z najbliższego przystanku wynosi do
niego nieco więcej niż 100m. Sam plac stałby się także pewnego rodzaju węzłem ze
względu na zagęszczenie funkcji usługowych i połączenie ich z rekreacją.
Rys 3.2.4. Schemat komunikacji indywidualnej pieszej i rowerowej Źródło: opracowanie własne
3.3 Dodatkowe analizy szczegółowe – Plac na Stawach
3.3.1 Analiza kompozycyjna
W otoczeniu Placu na Stawach znajdują się trzy punkty widokowe. Każdy z nich
otwiera widok na ulice okalające plac targowy. Większość zabudowy ma charakter
kwartałowy i tworzy wnętrza ulic o wysokich ścianach zabudowy. Niskie ściany
zabudowy występują na Placu. Tworzy je jednokondygnacyjna zabudowa handlowa.
Dominanty występujące w okolicy to wysoka zabudowa przylegająca do
potencjalnego rynku. Poza tym charakterystycznymi elementami są ściany pozorne,
które tworzą szpalery drzew.
17
Na podstawie: Lynch K., Obraz miasta, Wydawnictwo Archivolta, Kraków, 2011
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 18
Rys 3.3.1. Analiza kompozycyjna Placu na Stawach i okolic Źródło: opracowanie własne
Fot 3.3.1.1. Obraz placu targowego z punku widokowego na skrzyżowaniu ulicy Senatorskiej i ulicy Komorowskiego
Źródło: maps.google.pl
Fot 3.3.1.2. Dominanta wysokościowa przy ulicy Senatorskiej Źródło: zbiory własne
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 19
3.3.2 Struktura własności działek
Działki występujące na analizowanym terenie należą w większości do Gminy Kraków
lub Skarbu Państwa.18 Poza tym kilku właścicieli to osoby fizyczne lub prawne. W
projekcie przewidziano więc różne warianty, uwzględniając strukturę własności.
Cześć z nich zakłada przekształcenia nie ingerujące we własność prywatną.
Rys 3.3.2. Struktura własności działek Źródło: opracowanie własne na podstawie strony: http://msip.um.krakow.pl/obserwatorium/
3.3.3 Analiza powiązań komunikacyjnych
Poniższy schemat prezentuje najważniejsze ciągi piesze, samochodowe i
komunikacji zbiorowej oraz generatory ruchu w okolicy targowiska. Plac na Stawach
jest wyraźnym centrum lokalnej aktywności. Z obserwacji generatorów ruchu wynika
natomiast, że jest to niestety tylko tzw. aktywność konieczna czyli nie związana z
rekreacją.19
18
Na podstawie: http://msip.um.krakow.pl/obserwatorium/ 19
Gehl J., Miasta dla ludzi, Wydawnictwo RAM, Kraków, 2014
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 20
Rys 3.3.3. Analiza powiązań komunikacyjnych Źródło: opracowanie własne
4 Strategia projektowa
4.1 Analiza SWOT
Po wykonaniu poszczególnych analiz projektowych i wyciągnięciu z nich wniosków,
informacje uporządkowano w postaci analizy SWOT. Polega ona na opracowaniu
słabych i mocnych stron projektu w odniesieniu do czynników wewnętrznych oraz
szans i zagrożeń, na które wpływają czynniki z zewnątrz. Wyniki zestawienia
prezentuje poniższa tabela.
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 21
Tab. 4.1. Analiza SWOT
MOCNE STRONY SŁABE STRONY
1. Lokalizacja w centrum Półwsia Zwierzynieckiego,
a zarazem w miejscu przecięcia się
najważniejszych ciągów relacji północ-południe,
wschód-zachód.
2. Sąsiedztwo atrakcji miejskich takich jak Błonia,
Stadion Cracovii, Kino Kijów, Teatr STU.
3. Obsługa niezbyt rozległego terenu – możliwość
poruszania się pieszo.
4. Obszar zróżnicowany funkcjonalnie – sklepy,
szkoły, stadion, szpital, hotele, kino, teatr.
5. Położenie potencjalnego rynku bezpośrednio przy
budynkach użyteczności publicznej oraz
koncentracji usług komercyjnych.
6. Duża ilość wolnego terenu dająca możliwości
wprowadzenia zmian m. in. lokalizację parkingu
podziemnego.
7. Dobra obsługa transportem zbiorowym.
1. Nieczytelne połączenie Placu na
Stawach z przystankiem komunikacji
zbiorowej, niskie walory estetyczne
ścieżki dla pieszych.
2. Brak miejsc integracji dla mieszkańców
takich jak kawiarnie itp.
3. Część budynków otaczająca Plac na
Stawach zaniedbana.
4. Zły stan i brak czytelnego
zagospodarowania placu targowego.
5. Brak zorganizowanego parkowania.
SZANSE ZAGROŻENIA
1. Utworzenie atrakcyjnej przestrzeni publicznej dla
mieszkańców, miejsca sprzyjającemu integracji
społecznej, ożywieniu dzielnicy.
2. Podniesienie atrakcji Półwsia Zwierzynieckiego w
kontekście ponadlokalnym.
3. Uporządkowanie przestrzeni placu targowego oraz
sąsiadujących z nim terenów.
4. Lokalizacja zupełnie nowej funkcji.
5. Utworzenie przestrzeni, która zachęci do
zatrzymania się w dzielnicy przechodniów
poruszających się w relacji Błonia – bulwary nad
Wisłą.
6. Aktywność mieszkańców terenu związana z
działaniem Domu Zwierzynieckiego.
7. Lokalna tradycja zgromadzeń np. Pochód
Lajkonika.
8. Zauważalna w Krakowie tendencja do tworzenia
rynków lokalnych np. Rynku Krowoderskiego.
1. Brak miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego –
możliwość nieodpowiedniego
zagospodarowania sąsiedztwa Rynku
Zwierzynieckiego, a w rezultacie
spadek jego atrakcyjności.
2. Przeszkody związane z własnością
gruntów – nawet jeżeli działki należą do
Gminy czy Skarbu Państwa pozostaje
problem szczegółowych regulacji
prawnych związanych z dzierżawą,
współwłasnością itp.
3. Wzrost atrakcyjności miejsca może
spowodować zwiększony napływ
samochodów.
Źródło: opracowanie własne
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 22
4.2 Wnioski
Reasumując wyniki wszystkich analiz i powyższego zestawienia SWOT, koncepcja
wykreowania nowej przestrzeni miejskiej w postaci lokalnego rynku wydaje się być
świetnym pomysłem, a Plac na Stawach – idealnym miejscem na takie
przedsięwzięcie.
Idea utworzenia akurat rynku nabiera sensu w odniesieniu do kontekstu
historycznego i kulturowego. Dawniej każda miejscowość posiadała swój rynek. Na
Półwsiu Zwierzynieckim od zawsze funkcję takiego lokalnego placu głównego pełni
właśnie Plac na Stawach. Z nim też związane są przekazywane z pokolenia na
pokolenie historie i kontynuowane tradycje. W odniesieniu do uwarunkowań
urbanistycznych zrozumiała jest natomiast lokalizacja projektu i sama potrzeba jego
realizacji. W rejonie tym brakuje przestrzeni publicznej, która generowałaby
rekreacyjną aktywność ludzi oraz zachęcała ich do pozostawania w przestrzeni
miejskiej. Najlepszym miejscem na lokalizację tego typu funkcji jest oczywiście
centrum obszaru, którym jak wynika z analiz jest plac targowy.
Pomimo kilku słabych stron i zagrożeń omówionych w zestawieniu SWOT projekt
wart jest ryzyka i realizacji. Szanse zdecydowanie przewyższają zagrożenia.
Podobnie jest ze słabymi i mocnymi stronami. Ponadto zagrożenia to problemy, które
stosunkowo łatwo można uniknąć lub rozwiązać.
4.3 Nakreślenie idei projektu
Głównym założeniem omawianej pracy jest przede wszystkim możliwa lokalizacja
rynku. Założenie to nie wyklucza jednak jego współistnienia z innymi rodzajów
przestrzeni publicznej: Tak więc nowo powstała przestrzeń składać się będzie z:
- Rynku Zwierzynieckiego pełniącego funkcje rekreacyjną,
- placu targowego pełniącego funkcję handlową,
- parkingu rozwiązującego problem parkowania, a także estetyki i ładu ulic.
Rozwiązanie takie daje możliwość rozpatrzenia kilku wariantów położenia
poszczególnych elementów. W dalszej części projekt ponownie skupia się na rynku i
proponuje jego zagospodarowanie. Rekreacja w tym miejscu odbywać się będzie na
różne sposoby. Przewiduje się umiejscowienie na placu fragmentu niewysokiej
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 23
zieleni połączonej z mała architekturą czy ulicznych kawiarni. Część płyty zostanie
także przystosowana do organizacji lokalnych imprez.
Takie wielokryterialne podejście do tematu nawiązuje do zasad projektowania
duńskiego architekta i urbanisty – Jana Gehla. 20 Miejsce będzie bowiem wedle jego
teorii:
- gromadziło różne funkcje w bliskiej odległości,
- integrowało powyższe funkcje,
- zachęcało do przebywania,
-„otwierało się” na sąsiednie budynki i ulice,
- zapraszało do dłuższego spędzenia w nim czasu.
20
Na podstawie: Gehl J., Miasta dla ludzi, Wydawnictwo RAM, Kraków, 2014
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 24
5 Rozwiązania projektowe
5.1 Możliwości przeznaczenia terenu pod poszczególne funkcje
5.1.1 Wariant I
Jest to propozycja nie naruszająca własności prywatnej, która wprowadza
stosunkowo nieznaczne zmiany. Polega na przeniesieniu parkingu pod płytę placu
targowego i utworzeniu w jego miejsce rynku. Obszar o funkcji handlowej pozostaje
tam gdzie jest obecnie, wymaga jednak uporządkowania. Rynek poszerzono
kosztem budynku magazynowego znajdującego się obecnie po zachodniej stronie
parkingu i zintegrowano go ze znajdującym się obok budynkiem Regionalnej Dyrekcji
Ochrony Środowiska, w którego parterze ulokować można usługi, np. kawiarnię.
Założono odnowię jego elewacji. Sieć uliczna pozostała bez zmian z wyjątkiem
przedłużenia ulicy Stachowicza do ulicy Komorowskiego. Z racji parkingu
podziemnego zniknęły miejsca postojowe przy ulicach otaczających plac targowy.
Około 10 miejsc dla samochodów dostawczych przewidziano przy pozostającym bez
zmian parkingu wzdłuż ulicy Stachowicza. Wariant nie obejmuje terenów należących
we władanie do osób prawnych czy fizycznych, ale zaproponowano nawiązanie
kubaturą budynków przed przychodnią do zabudowy przy ulicy Senatorskiej.
Opcja nr I nie wprowadza wiele widocznych zmian, może być jednak droga, ze
względu na budowę parkingu podziemnego.
Rys 5.1.1. Schemat wariantu I rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 25
5.1.2 Wariant II
Propozycja nie naruszająca własności prywatnej. Zakłada likwidację parkingu
naziemnego i przeniesienie go pod powierzchnię placu targowego, który
zlokalizowany zostanie po części na zwolnionym terenie. Około 10 miejsc
postojowych dla dostawców wydzielono naprzeciwko Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Rynek wytyczono po zachodniej stronie obecnego targowiska. Zlikwidowano
przedłużenie ulicy Michała Stachowicza na Plac na Stawach. Dzięki temu plac
rekreacyjny zintegrowano z budynkami po południowej stronie, które połączono
jednokondygnacyjnym pasażem. Zabieg ten utworzył pierzeję nie jest jednak
przytłaczający, gdyż pasaż nie powtarza dość znacznej wysokości połączonych
obiektów. Ponadto kreuje atrakcyjne miejsce do lokalizacji różnych usług. W celu
poprawienia estetyki założono odnowę elewacji zniszczonej zabudowy wokół placu.
Ponownie zaproponowano też nawiązanie kubaturą obiektów na działkach przed
przychodnią do zabudowy ul. Senatorskiej. Zniknęły również miejsca postojowe
wzdłuż ulicy Senatorskiej.
Podobnie jak w wariancie poprzednim największe koszty pochłonie budowa
podziemnego parkingu. Ponadto dołączy jeszcze budowa pasażu.
Rys. 5.1.2. Schemat wariantu II rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 26
5.1.3 Wariant III
Opcja zakładająca wprowadzenie najmniej zmian. W zasięg projektowania wchodzi
jednak teren znajdujący się przed przychodnią, który należy do osób prywatnych. To
właśnie w tym miejscu przewidziana jest lokalizacja rynku. Pozostałe elementy takie
jak plac targowy, parking czy możliwość postoju wzdłuż dróg pozostają
niezmienione. Wymagane jest oczywiście ich uporządkowanie. Sieć ulic bez zmian, z
wyjątkiem przedłużeniem ulicy Stachowicza do ulicy Komorowskiego. Około 10
miejsc postojowych dla dostawców przewidziano po północno-wschodniej stronie
targowiska, przy ulicy Senatorskiej.
Jest to jeden z najtańszych możliwych wariantów. Wymaga przede wszystkim
wykupienia gruntów prywatnych. Jest on jednak najmniej atrakcyjny z punktu
widzenia lokalizacji rynku przed przychodnią. Poza tym brak bezpośredniej integracji
placu rekreacyjnego z usługami i możliwość umiejscowienia np. ogródków
kawiarnianych.
Rys. 5.1.3. Schemat wariantu III rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne
5.1.4 Wariant IV
Jest to kolejna propozycja ingerująca we własność prywatną. Zakłada lokalizację
rynku po wschodniej stornie obecnego placu targowego. Samo targowisko
podzielono na dwie części, aby nie zmieniać sieci drogowej. Część znajduje się po
zachodniej stronie obecnego, a część przed przychodnią. Można to wykorzystać i
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 27
rozróżnić przestrzeń handlową ze względu na rodzaj sprzedawanego towaru. W
wariancie tym położenie rynku również nie jest najkorzystniejsze. Powodem tego jest
przede wszystkim sąsiedztwo parkingu. Ponadto po raz kolejny otoczony jest z
trzech stron ulicami i nie integruje się bezpośrednio z otaczającymi go w parterach
usługami. Propozycja zakłada brak zmian w istniejącej sieci drogowej, lokalizacji
parkingu oraz możliwości postoju wzdłuż ulicy Senatorskiej.
Jest to więc druga z najtańszych opcji, nie wprowadza bowiem znacznych
przekształceń.
Rys. 5.1.4. Schemat wariantu IV rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne
5.1.5 Wariant V
Jest to jedna z najbardziej atrakcyjnych, ale także najdroższych opcji. Do jej realizacji
wymagane jest wykupienie gruntów prywatnych przed przychodnią. Znaczne koszty
poniesie budowa parkingu podziemnego. Dzięki niemu wzrośnie jednak estetyka
otoczenia, z którego wyeliminuje się parkowanie wzdłuż ulic. Wariant zakłada zmianę
sieci drogowej. W kierunku zachodnim przesunięto ulicę Komorowskiego. Zabieg ten
pozwala na lokalizację targowiska przed przychodnią, a także po części na obszarze
obecnego Placu na Stawach, bez konieczności rozbijania go na dwie części, a także
separacji z rynkiem. Poza tym zlikwidowano przedłużenie ulicy Stachowicza. Dzięki
temu rynek znajdujący się po wschodniej stronie obszaru projektowego zintegruje się
z zabudową po jego południowej stronie. Między rynkiem a placem handlowym
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 28
zaprojektowano szerszy ciąg pieszy, który w razie potrzeby, np. budowy sceny na
lokalną imprezę, posłuży jako droga dojazdowa. Zmiany zaproponowano także dla
zabudowy. Założono jej dopełnienie poprzez budowę punktowca nawiązującego
kubaturą do siedziby Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska oraz połączenie obu
budynków za pomocą jednokondygnacyjnego pasażu. Zabieg ten utworzy przy rynku
atrakcyjną pierzeję, która nie będzie przytłaczająca, ze względu na swą wysokość.
Wymagał będzie jednak wyburzenia obiektu magazynowego w sąsiedztwie RDOŚ.
Ze względu na znaczną odległość parkingu podziemnego od Wojewódzkiego Urzędu
Pracy, pozostawiono kilka miejsc postojowych w miejscu dawnego placu parkingu
naziemnego.
Rys. 5.1.5. Schemat wariantu V rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych
Źródło: opracowanie własne
5.1.6 Wariant VI
Propozycja ta jest modyfikacją wariantu drugiego. Powiela jego rozwiązania z tym, że
obejmuje także teren prywatny przed przychodnią, w którego miejscu zakłada
lokalizację zieleni publicznej w postaci małego parku czy skweru. Podobne
rozwiązanie można było by zaproponować dla wariantu pierwszego.
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 29
Rys. 5.1.6. Schemat wariantu VI rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne
5.2 Zestawienie powierzchni przestrzeni publicznych
Tab. 5.1. Zestawienie powierzchni poszczególnych przestrzeni publicznych
POWIERZCHNIA: RYNKU
[m2]
PLACU TARGOWEGO
[m2]
PARKINGU NAZIEMNEGO
[m2]
MIEJSC POSTOJOWYCH PRZY ULICACH
[m2]
PARKINGU PODZIEMNEGO
[m2]
OBECNIE - ⋲4600 ⋲1300 ⋲1300 -
WARIANT I ⋲3000 ⋲4600 - ⋲300 ⋲2000
WARIANT II ⋲4700 ⋲4600 - ⋲200 ⋲2500
WARIANT III ⋲2100 ⋲4600 ⋲1900 ⋲1400 -
WARIANT IV ⋲2700 ⋲4600 ⋲1900 ⋲1490 -
WARIANT V ⋲5200 ⋲4100 - ⋲200 ⋲2500
WARIANT VI ⋲4700 ⋲4600 - ⋲200 ⋲2500
Źródło: opracowanie własne
5.3 Szczegóły aranżacji rynku i placu targowego dla wariantu V
Jedną z najbardziej atrakcyjnych opcji zagospodarowania obszaru, z pewnością jest
wariant V. Dla proponowanego w nim układu poszczególnych przestrzeni
publicznych zaprojektowano aranżację rynku i placu targowego.
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 30
Mieszczący się po wschodniej stornie Placu na Stawach rynek zintegrowany
zostanie bezpośrednio z nowopowstałą pierzeją po stronie południowej. Pierzeję
utworzą: obecny budynek siedziby Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska,
nawiązujący do niego kubaturą nowy punktowiec po prawej stornie praz połączenie
zabudowy wysokiej w postaci jednokondygnacyjnych pasaży. Zabieg ten uzupełni
ściany tworzące wnętrze rynku, proponowane rozwiązanie nie przytłoczy jednak
otoczenia. Ponadto przeszklone fasady parterów „otworzą” się na pieszych i
użytkowników rynku. 21
Fot. 5.2.1. Przykład przeszklonych parterów otwartych na przechodniów – ulica Meir w Antwerpii w Belgii
Źródło: http://www.qrf.be/nl
Przy pasażach, gdzie mieścić się będą różnego rodzaju usługi, przewidziano miejsce
na ogródki kawiarniane, a we wschodniej części przestrzeni publicznej utworzony
zostanie fragment atrakcyjnej zieleni z małą architekturą. Dzięki tym elementom
rynek zyska miejsca, gdzie ludzie mogą się zatrzymywać - nie będzie służył tylko
komunikacji. 22 Taka zresztą z założenia ma być jedna z podstawowych funkcji tego
placu.
21
Na podstawie: Gehl J., Miasta dla ludzi, Wydawnictwo RAM, Kraków, 2014 22
Na podstawie: Blazy R., Tradycja a współczesna przestrzeń publiczna, Problem spotkania w przestrzeni, Czasopismo Techniczne 2-A/2010 zeszyt 5 rok 107, Wydawnicwto Politechniki Krakowskiej, Kraków, 2010
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 31
Rys. 5.2.2. Inspiracja do zaprojektowania „zielonej” części rynku - Tianjin Bridge Gardens w Chinach Źródło: http://komserwis.pl/blog/ekologiczny-park-i-mala-architektura-z-chin/
Rys. 5.2.3. Propozycja rozwiązania obecności wody na Rynku – Katarzyna Mucha, Projekt Konkursowy Placu Wolnica
Źródło: http://www.katarzynamucha.pl/plac-wolnica
Część przestrzeni po lewej stornie rynku pozostanie wolna, ze względu na możliwość
lokalizacji tymczasowej sceny i miejsc siedzących. Całość oddzielona zostanie od
jezdni ciągiem drzew. Po części drzewa stanowić będą także granice między płytą
rynku a targowiskiem. Nie będą jednak w tym miejscu tworzyć ciągłego szpaleru, ze
względu na potencjalną lokalizację imprez na powierzchni obu przestrzeni
publicznych. Część straganów w miejscu handlowym zaprojektowano jako
tymczasowe, aby, w razie potrzeby, istniała możliwość ich rozbiórki.
Kompozycja placu targowego zakłada rozmieszczenie straganów wzdłuż jego
głównej osi, tak że część z nich otwarta zostanie na wewnętrzny ciąg pieszy a część
na zewnątrz targowiska. W centralnym punkcie przestrzeni handlowej
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 32
zaprojektowano studnię miejską. Wyraźną krawędź wnętrza urbanistycznego
stanowić będą drzewa i donice z zielenią rozmieszczone wzdłuż okalających go ulic.
Po zachodniej stronie placu targowego przewidziano 5 miejsc postojowych dla
dostawców, a po stronie południowo wschodniej zlokalizowano wjazd do parkingu
podziemnego.
Całości dopełniała będzie dopasowana do siebie posadzka placów oraz elementy
małej architektury i oświetlenia.
5.4 Podsumowanie
Idea stworzenia lokalnego rynku na Półwsiu Zwierzynieckim jest ciekawym
pomysłem, a jej rozwiązanie można rozważyć na wiele różnych możliwości. Wiele
jest także czynników branych pod uwagę przy projekcie każdego wariantu. Są to m.
in. ingerencja we własność prywatną, atrakcyjne sąsiedztwo rynku, układ
komunikacyjny czy koszty.
Kilka aspektów należy też rozpatrzeć podczas projektu samego rynku. Przede
wszystkim przewidzieć jego przeznaczenie pod różne wydarzenia, a także sprawić,
by korzystali z niego różni użytkownicy.
Reasumując Plac na Stawach ma ogromny potencjał, który warto wykorzystać.
Należy dokładnie rozważyć możliwe opcje, aby wybrać najkorzystniejszą z nich, a
potem jak najlepiej zaprojektować szczegóły tworzących go przestrzeni publicznych
aby w pełni wykorzystać jego możliwości. Realizacja omówionego projektu stanie się
pewnego rodzaju katalizatorem, który zapoczątkuje proces regeneracji tkanki
miejskiej Półwsia Zwierzynieckiego, a jednocześnie nie zmieni całkowicie targowego
charakteru Placu na Stawach, do którego przywykli mieszkańcy. 23
23
Na podstawie: Bojanowski K. Elementy analizy urbanistycznej, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków, 1998
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 33
Bibliografia
[1] Adamczewski J., Mała encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Wanda, Kraków,
1996
[2] Blazy R., Tradycja a współczesna przestrzeń publiczna, Problem spotkania w
przestrzeni, Czasopismo Techniczne 2-A/2010 zeszyt 5 rok 107, Wydawnicwto
Politechniki Krakowskiej, Kraków, 2010
[3] Bojanowski K. Elementy analizy urbanistycznej, Wydawnictwo Politechniki
Krakowskiej, Kraków, 1998
[4] Chmielewski J. M., Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast,
Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 2005
[5] Gehl J., Miasta dla ludzi, Wydawnictwo RAM, Kraków, 2014
[6] Gehl J., Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych,
Wydawnictwo RAM, Kraków, 2009
[7] Lynch K., Obraz miasta, Wydawnictwo Archivolta, Kraków, 2011
[8] Praca zbiorowa pod redakcją Joanny Daranowskiej - Łukaszewskiej i Renaty
Henoch - Marendziuk, Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom IV – Miasto Kraków,
część VII – Zwierzyniec, Nowy Świat, Półwsie Zwierzynieckie - Kościoły i Klasztory,
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1995
[9] Zuziak Z., Strategie rewitalizacji przestrzeni śródmiejskiej, Wydawnictwo
Politechniki Krakowskiej, Kraków, 1998
Źródła internetowe (odczyt z dn. 16.01.2016)
[10] http://planowanie.um.krakow.pl/bppzoom/index.php?ID=310
[11] https://www.bip.krakow.pl/
[12] http://msip.um.krakow.pl/obserwatorium/
[13] http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/
Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie
Natalia Stec
Praca dyplomowa inżynierska
Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 34
[14] https://www.google.pl/maps
[15] https://pl.wikipedia.org/wiki/Lajkonik
[16] http://rewitalizacja.krakow.pl/aktualnosci/192452,215,komunikat,bal_na_stawach
[17] https://pl.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%B3lowa_przedmie%C5%9Bcia_(wodewil)
[18]http://www.chorynawyobraznie.pl/2010/04/bar-na-stawach-czyli-kawa-historii.html
[19] https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Harasymowicz
[20] https://pl.wikipedia.org/wiki/Dom_Zwierzyniecki
[21] http://bi.gazeta.pl/im/5/5240/z5240025Q,Krakow---Salwator.jpg.
[22] http://www.qrf.be/nl
[23] http://komserwis.pl/blog/ekologiczny-park-i-mala-architektura-z-chin/
[24] http://www.katarzynamucha.pl/plac-wolnica