AGENDA 2000Umocnienie i rozszerzenieUnii Europejskiej

Agenda 2000

Spis tre�ci

Solidniejsze fundamenty 3

Agenda 2000: manifest zmian 4

�L¿ejszy� i bardziej �zielony�europejski model rolny: zadowolenikonsumenci, czystsze otoczenie,konkurencyjni rolnicy, stabilne wydatki 6

Nowe oblicze polityki regionalnej:skoncentrowana pomoc, ukierunkowanefinanse i zdecentralizowane zarz¹dzanie 11

Ramowy plan finansowy na okres2000-2006: uwolnione funduszena reformy i rozszerzenie, wydatkipoddane surowej dyscyplinie 15

Rozszerzenie: spotkaniez �historycznym� priorytetem 18

Wnioski 23

Solidniejsze fundamenty

Unia Europejska przygotowuje siê donadchodz¹cego tysi¹clecia, kontynuuj¹cswe przekszta³canie, podnosz¹c poziomintegracji i rozszerzaj¹c zakres swychobowi¹zków.

Niektóre z podjêtych dzia³añ wyprzedzaj¹wyzwania polityczne, ekonomiczne i zwi¹-zane z bezpieczeñstwem, które pojawi¹ siêz ca³¹ pewno�ci¹ w ci¹gu najbli¿szych dwu-dziestu lat. Celem innych jest przygotowa-nie Unii do znacznego wzrostu liczbypañstw cz³onkowskich (nawet o 13 nowychkrajów), przewidzianego na pierwsze lataXXI wieku.

W 1999 roku przygotowano grunt dlaprzysz³o�ci:

· 1 stycznia: narodziny euro i pocz¹tekunii ekonomiczno-walutowej;

· 24 i 25 marca: zaaprobowanie przez g³o-wy pañstw lub szefów rz¹dów europej-skich zgromadzonych w Berlinie reformzapisanych w Agendzie 2000, którychcelem jest modernizacja polityki Uniii przygotowanie jej do rozszerzenia;

· 1 maja: wej�cie w ¿ycie Traktatu Am-sterdamskiego, który przewiduje umoc-nienie demokratycznych procesów kon-troli i w³¹czenie siê Unii Europejskiejw dziedziny takie jak tworzenie miejscpracy i ochrona naszych spo³eczeñstwprzed zorganizowan¹ przestêpczo�ci¹i nielegaln¹ imigracj¹;

· wreszcie po roku, który bêdzie zalicza-ny do najbardziej znacz¹cych, w czerw-cu odby³y siê wybory do nowego Parla-mentu Europejskiego na nastêpne piêælat, a jesieni¹ nast¹pi³o objêcie funkcjiprzez now¹ Komisjê Europejsk¹, którejprzewodniczy by³y premier W³och Ro-mano Prodi. Pozwoli³o to Unii na po-nowne nabranie rozmachu.

3

Agenda 2000

Agenda 2000: manifest zmian

W�ród nowych kierunków Unii ustalo-nych w 1999 roku nie ma wa¿niejszegoni¿ wprowadzanie reform zapisanychw Agendzie 2000. Reformy te opieraj¹ siêna propozycjach Komisji Europejskieji zosta³y zaaprobowane przez Radê Euro-pejsk¹ obraduj¹c¹ w Berlinie w marcu1999 roku. S¹ one odpowiedzi¹ na pra-gnienia wyra¿ane przez mieszkañców Eu-ropy. Dotycz¹ one:

· wyrównania szans i wy¿szej jako�ci¿ycia osób ¿yj¹cych w regionach s³abiejrozwiniêtych;

· przekazania nastêpnym pokoleniom �ro-dowiska, którego stan zaczyna siê popra-wiaæ po dokonywanych w przesz³o�ciszkodach i zniszczeniach;

· dostêp do szerszej gamy wysokiej ja-ko�ci produktów spo¿ywczych, nie nio-s¹cych ¿adnego zagro¿enia dla zdrowiaoraz wytwarzanych po konkurencyjnychcenach przez ludno�æ rolnicz¹ maj¹c¹zagwarantowane rozs¹dne dochody

oraz, na koniec:

· odpowiedzialne i skuteczne zarz¹dza-nie finansami wspólnotowymi w celu za-gwarantowania tego samego rygoru bu-d¿etowego na szczeblu Unii i pañstwcz³onkowskich.

Jedno z g³ównych zadañ Unii polega tak-¿e na znoszeniu podzia³ów istniej¹cychw Europie i na rozszerzaniu pokoju i do-brobytu panuj¹cego w obecnych pañ-stwach cz³onkowskich na kraje Europy�rodkowo-Wschodniej. Reformy Agen-dy 2000 zmierzaj¹ do przemodelowaniaUnii w taki sposób, by zapewniæ sukcesprocesowi rozszerzania i zagwarantowaæobywatelom europejskim lepsze perspek-tywy ekonomiczne. Unia musi podj¹æwyzwanie negocjowania swego rozsze-rzenia z 13 krajami kandyduj¹cymi, rów-nocze�nie przygotowuj¹c je energiczniedo przyst¹pienia i uczestnicz¹c finanso-wo w przygotowaniach do �przyst¹pie-nia wstêpnego�.

Potrójne wyzwanie

Komisja, k³ad¹c nacisk na konieczno�æmodernizacji i konsolidacji Unii, przed-stawi³a propozycje skoncentrowaneszczególnie na nastêpuj¹cych trzech wiel-kich wyzwaniach:

1. Modernizacja europejskiego modelurolnego

Europejski model rolny, ró¿ni¹cy siêznacznie od wystêpuj¹cego u licznychkonkurentów Unii, musi spe³niaæ wielefunkcji, do których nale¿y promocja roz-woju ekonomicznego i �rodowiskowegow celu zachowania wiejskiego stylu ¿y-cia i krajobrazu wiejskiego. Podtrzyma-nie ekonomicznie zdrowego rolnictwama fundamentalne znaczenie, dlategotrzeba zmodernizowaæ wspóln¹ politykêroln¹, wypracowan¹ pocz¹tkowo dla sze-�ciu krajów cz³onkowskich, a nie piêtna-stu jak dzi� czy docelowo dwudziestuo�miu.

4

2. Redukowanie ró¿nic zamo¿no�cii perspektyw ekonomicznych miêdzy re-gionami

Od ponad dwudziestu lat Unia Europej-ska boryka siê z problemem, jaki stano-wi¹ ró¿nice ekonomiczne miêdzy regio-nami. Po rozszerzeniu jej zadania w tymzakresie bêd¹ jeszcze trudniejsze, ponie-wa¿ dochód na g³owê mieszkañca w kra-jach kandyduj¹cych stanowi zaledwie trze-ci¹ czê�æ �redniej wspólnotowej.

Wed³ug Komisji nasta³ czas, by pomocprzyznawana z funduszy strukturalnychUnii by³a w bardziej zdecydowany spo-sób kierowana do krajów, których gospo-darka wyra�nie wymaga nowego bod�ca.

3. Przestrzeganie ustalonych prioryte-tów, nawet je�li wp³ywy do bud¿etuwzrosn¹ tylko w niewielkim stopniu do2006 roku

Komisja zdefiniowa³a bardzo w¹skie ra-mowe za³o¿enia finansowe na okres 2000-2006. Stara³a siê zagwarantowaæ bud¿etwspólnotowy wystarczaj¹cy na poniesie-nie kosztów rozszerzenia w tym okresie,przyjmuj¹c równocze�nie strategiê ogra-niczenia wydatków uchwalon¹ przez kra-je cz³onkowskie w ramach unii ekono-miczno-walutowej.

Berlin - godzina decyzji

Reformy, które Komisja przedstawi³a poraz pierwszy w lipcu 1997 roku pod na-zw¹ �Agenda 2000�, zosta³y zaaprobo-wane przez g³owy pañstw lub szefów rz¹-dów zebranych w Berlinie w marcu 1999roku po zakrojonej na szerok¹ skalê de-bacie publicznej, prowadzonej w ca³ejEuropie. Nastêpnie otrzyma³y one zgodêParlamentu Europejskiego, pó�niej da³y¿ycie szczegó³owym uregulowaniom,które zosta³y zaaprobowane przez wszyst-kie instytucje wspólnotowe.

G³ówne skutki tych reform analizowanes¹ na kolejnych stronach niniejszej bro-szury.

Dziêki reformom, jakieprzynosi Agenda 2000,wysi³ki w dziedzinie ochrony�rodowiska naturalnegoznajd¹ wiêkszy odd�wiêkw polityce Unii.

EKA

5

Agenda 2000

�L¿ejszy� i bardziej �zielony�europejski model rolny:zadowoleni konsumenci, czystsze otoczenie,konkurencyjni rolnicy, stabilne wydatki

�wiat wsi, który kiedy� wydawa³ siê nie-zmienny i wieczny, dzisiaj podlega ci¹-g³ym presjom, które prowadz¹ go dozmian. Ta ewolucja musi znale�æ od-zwierciedlenie tak¿e w polityce odnosz¹-cej siê do sfer ¿ycia wiejskiego, pocz¹w-szy od samej Wspólnej Polityki Rolnej(WPR).

WPR zosta³a wypracowana w latach piêæ-dziesi¹tych i sze�ædziesi¹tych dla Europy,w której ¿ywa by³a pamiêæ g³odu i ubó-stwa na wsi - problemów, które powinnyby³y zostaæ na zawsze wykorzenione.

Jednym z g³ównych �rodków podjêtychw tym celu przez Uniê by³o zagwaranto-wanie rolnikom pewnych cen. Przyczy-ni³o siê to do stabilizacji rynku, niezale¿-nie od czynników wymykaj¹cych siê spodkontroli, takich jak klimat; zagwaranto-wa³o rolnikom zrównowa¿one i regular-ne dochody i pozwoli³o na wzrost pro-

dukcji. Na pocz¹tku nowego wieku WPRmusi ewoluowaæ i stawiæ czo³a nowymwyzwaniom.

Dlaczego reformaWPR jest konieczna?

Projekt radykalnej reformy polityki rolnej,który zosta³ wdro¿ony przez Komisjê, maswe �ród³o zarówno w ³onie Unii, jak i po-za ni¹. G³ównymi czynnikami zewnêtrz-nymi s¹: wzrost �wiatowego popytu na¿ywno�æ, wyra�ne przej�cie do bardziejliberalnego handlu �wiatowego, a tak¿ewyzwanie rozszerzenia Unii Europejskiejna wschód.

Na polu wewnêtrznym wyró¿niæ mo¿nacztery wielkie czynniki. Po pierwsze, real-ne pozostaje ryzyko ponownego wyst¹-pienia zaburzeñ równowagi rynku w nie-których sektorach. Po drugie, Traktat Am-sterdamski, który wszed³ w ¿ycie 1 maja1999 roku, wyznaczy³ wspólnotowemuprawodawcy zadanie w³¹czenia do uregu-lowañ prawnych troski o �rodowisko na-turalne. WPR musi odpowiedzieæ ponad-to na wzrost zainteresowania konsumen-

Europejscy rolnicyprzywi¹zuj¹ coraz wiêcejuwagi do podniesieniajako�ci produktówspo¿ywczych.

CE

6

tów jako�ci¹ i bezpieczeñstwem produk-tów ¿ywno�ciowych oraz dobrym trakto-waniem zwierz¹t. Wreszcie WPR musispe³niaæ wymóg skuteczniejszej admini-stracji, wprowadzaj¹c wiêksz¹ decentrali-zacjê, wzrost jawno�ci i uproszczenie prze-pisów.

Droga reform

Komisja przedstawi³a swój projekt re-formy g³ównych sektorów europejskiejgospodarki wiejskiej i rozwoju wsi wio-sn¹ 1998 roku. W maju 1998 roku, pozaaprobowaniu �rodków zapisanychw Agendzie 2000 podczas Rady Euro-pejskiej i po konsultacji z ParlamentemEuropejskim, Rada Ministrów Rolnictwaustali³a formalne teksty. Chocia¿ podpewnymi wzglêdami uchwalona osta-tecznie polityka nie ma tak wielkiego za-siêgu jak ta zaaprobowana pocz¹tkowo,to i tak ta reforma WPR jest najbardziejradykaln¹ i najszersz¹ z dot¹d podej-mowanych. Nowa WPR jest posuniê-ciem wa¿nym raczej dla wspierania go-spodarki wiejskiej w szerokim znacze-niu, ni¿ jedynie samej produkcji rolnej,i gwarantuje wynagradzanie rolników ju¿nie tylko za to, co produkuj¹, ale rów-nie¿ za ogólny wk³ad w ¿ycie spo³eczne.

Czego dotycz¹ reformy?

Uchwalone reformy dotycz¹ sektorówupraw rolnych, produkcji miêsa wo³owe-go, mleczarstwa i produkcji wina. Rynekoliwy z oliwek i tytoniu zosta³ ju¿ zrefor-mowany w 1998 roku. Te sektory stano-wi¹ ³¹cznie ponad po³owê produkcji rol-nej Unii Europejskiej. Agenda 2000 prze-widuje równie¿ prowadzenie nowychdzia³añ na rzecz rozwoju wsi w okresie2000-2006.

Redukcja cengwarantowanych

Ceny gwarantowane rolnikom zostaj¹ zre-dukowane o 20% w sektorze produkcjiwo³owiny i o 15% w sektorze upraw i mle-czarstwa. Te redukcje bêd¹ wprowadzanestopniowo w celu przyzwyczajania rolni-ków do cen praktykowanych na rynku �wia-towym. Przyczyni¹ siê one w ten sposóbdo podniesienia konkurencyjno�ci produk-tów rolnych na rynku wewnêtrznym i ryn-ku zewnêtrznym, wywo³uj¹c jednocze�niepozytywne skutki zarówno dla popytuwewnêtrznego, jak i wysoko�ci eksportu.

Równie wa¿ny jest fakt, ¿e zmiany te przy-czyni¹ siê do stopniowej integracji no-wych pañstw cz³onkowskich z Europy�rodkowo-Wschodniej.

Utrzymanie obowi¹zkuzagwarantowaniarolnikom sta³ychdochodów

Unia podtrzymuje podjêty wcze�niej obo-wi¹zek pomagania rolnikom w godnym¿yciu, dziêki bezpo�rednim wyp³atom,których wysoko�æ bêdzie podnoszonaw celu zrekompensowania spadku cengwarantowanych.

7

Agenda 2000

Nowe podej�cie dowyzwañ, przed którymistaje gospodarkawiejska

Nowa polityka rozwoju wsi musi pozwo-liæ na wdro¿enie zwartych i trwa³ych za-³o¿eñ ramowych, zapewniaj¹cych przy-sz³o�æ stref wiejskich Unii. Uzupe³nia onareformy rynku innymi dzia³aniami, którezmierzaj¹ do promowania rolnictwa kon-kurencyjnego i wielofunkcyjnego w kon-tek�cie globalnej strategii rozwoju wsi.

Ka¿de pañstwo musi wypracowaæ swojew³asne programy rozwoju wsi. Te pro-gramy musz¹ byæ zgodne z celami wyty-czonymi na szczeblu europejskim i ko-rzystaæ ze wspólnotowego wsparcia fi-nansowego. Ka¿dy z nich przewidujedu¿¹ ilo�æ ró¿nych �rodków, takich jakprzyznawanie pomocy m³odym rolnikom,realizacjê dzia³añ formacyjnych czy pro-mowanie metod gospodarowania bar-dziej sprzyjaj¹cych �rodowisku.

Nowa polityka rozwoju wsi opiera siê nadwóch istotnych zasadach: decentraliza-cji zadañ (od szczebla europejskiego doszczebla krajowego) i elastyczno�ci pla-nowania, opartego na szerokim spektrum�rodków, które musz¹ byæ wdra¿ane sto-sownie do specyficznych potrzeb krajówcz³onkowskich. Ten spójny zespó³ �rod-ków ma s³u¿yæ spe³nieniu trzech g³ów-nych celów:

· umocnieniu sektorów rolnego i le�ne-go, przy czym ten ostatni zosta³ po razpierwszy uznany za integraln¹ czê�æ po-lityki rozwoju wsi;

· podniesieniu konkurencyjno�ci strefwiejskich;

· zachowaniu �rodowiska naturalnegoi dziedzictwa wsi europejskiej.

Dzia³ania w zakresie ochrony �rodowi-ska stanowi¹ jedyny obowi¹zkowy ele-ment nowej generacji programów roz-woju wsi. Stanowi¹ one zatem decyduj¹-cy krok w kierunku uznania roli rolnic-twa w zachowaniu i poprawie zasobównaturalnych Europy.

Wspólnotowainicjatywa na rzeczzachowania krajobrazu

Kluczowym elementem strategii Uniiw zakresie rozwoju wsi jest w³¹czenie lud-no�ci lokalnej w poszukiwanie lokalnychrozwi¹zañ lokalnych problemów.LEADER, jedna z czterech inicjatywwspólnotowych realizowanych w ramachfunduszy strukturalnych, opiera siê nasukcesie poprzednich programówLEADER w tym, co dotyczy tworzenia no-wych miejsc pracy i wdra¿ania sieci wy-miany idei i wiedzy zawodowej w kwestiirozwoju wsi.

W strefach wiejskich nale¿ystworzyæ nowe rodzajemiejsc pracy.

GLO

BAL

PICT

UR

ES

8

Bardziej �zielona� WPR

WPR przywi¹zuje coraz wiêksze znacze-nie do ochrony �rodowiska i wiêkszegoudzia³u rolników w zarz¹dzaniu zasoba-mi naturalnymi i zachowaniu krajobra-zów wiejskich.

��rodki rolno-�rodowiskowe� bêd¹sprzyja³y trwa³emu rozwojowi stref wiej-skich i wyjd¹ naprzeciw wzrastaj¹cemuzapotrzebowaniu na us³ugi �rodowisko-we, zachêcaj¹c do stosowania metod go-spodarowania, pozwalaj¹cych na ochro-nê �rodowiska i zachowanie zasobównaturalnych.

W�ród �rodków przeznaczonych na pro-mowanie pe³niejszego w³¹czania ochrony�rodowiska do WPR znajduje siê rozsze-rzenie rekompensat przekazywanych rol-nikom z ubo¿szych regionów na regiony,w których rolnictwo poddane jest pew-nym niedogodno�ciom zwi¹zanym ze �ro-dowiskiem naturalnym. Le�nictwo nato-miast zosta³o uznane za integraln¹ czê�ærozwoju wsi z racji swych funkcji: ekolo-gicznej, ekonomicznej i spo³ecznej.

Pañstwa cz³onkowskie równie¿ mog¹ do-konywaæ bezpo�rednich wyp³at rolnikom,z zastrze¿eniem, ¿e bêd¹ respektowaæ wy-mogi w dziedzinie ochrony �rodowiska.Innymi s³owy, nale¿y do nich okre�lenie�rodków �rodowiskowych, jakie powin-ny byæ stosowane przez rolników, a tak-¿e odpowiednie sankcje w razie nieprze-strzegania tego zapisu. Sankcje te mo-g³yby w razie konieczno�ci byæ posuniê-te a¿ do zmniejszenia lub zniesienia bez-po�rednich wyp³at.

Przygotowanie terenudla rozszerzenia

Unia Europejska stworzy³a specyficznyinstrument maj¹cy pomóc sektorowi rol-nictwa i gospodarki wiejskiej pañstw kan-dyduj¹cych w przygotowaniu siê do przy-st¹pienia. Instrument ten, SAPARD, wy-posa¿ony jest w bud¿et 529 milionóweuro rocznie, przeznaczony na finanso-wanie programów strukturalnych i pro-gramów rozwoju wsi. Priorytetami s¹zw³aszcza inwestycje w gospodarstwarolne, rozwój struktur przetwórstwai handlu, poprawa kontroli weterynaryj-nej i fitosanitarnej oraz promocja zró¿ni-cowania dzia³alno�ci ekonomicznejw strefach wiejskich.

9

Agenda 2000

Decyzje podejmowanena szczeblu lokalnym

Sposoby zarz¹dzania bezpo�rednimiwyp³atami dla producentów zosta³y zre-widowane, by pozwoliæ pañstwom cz³on-kowskim na realizacjê specyficznych prio-rytetów krajowych lub regionalnych. Ka¿-de pañstwo cz³onkowskie bêdzie mia³omo¿liwo�æ swobodnego przyznawaniaswych �rodków, pod warunkiem prze-strzegania pewnych kryteriów wspólno-towych, maj¹cych zapobiec zak³óceniomkonkurencji. I tak, czê�æ wyp³at bezpo-�rednich w zakresie produkcji wo³owinyi mleczarstwa bêdzie przyznawana w for-mie koperty krajowej finansowanej z bu-d¿etu wspólnotowego, któr¹ pañstwacz³onkowskie mog¹ swobodnie dyspo-nowaæ.

Kluczowymi has³ami planowania roz-woju wsi s¹ elastyczno�æ i partnerstwo;decyzje o przyznawaniu funduszy naniektóre inicjatywy, takie jak programLEADER, podejmowane s¹ przez sam¹wspólnotê wiejsk¹.

Prostsze przepisy

Reforma WPR przewiduje znaczne uprosz-czenia w ró¿nych dziedzinach. Na przy-k³ad w sektorze produkcji winoro�li i winadzi� obowi¹zuje tylko jeden rodzaj uregu-lowañ, podczas gdy wcze�niej by³o ichdwadzie�cia trzy. W zakresie rozwoju wsijeden regulamin zastêpuje dziewiêæ do-tychczasowych. Zdecentralizowano i upro-szczono tak¿e zarz¹dzanie wszystkimi pro-gramami.

W stronê europejskiegomodelu rolnego

Nowa reforma przyczyni siê do utworze-nia rzeczywi�cie wielofunkcyjnego, dro¿-nego i konkurencyjnego sektora rolne-go, gwarantuj¹cego równocze�nie przy-sz³o�æ s³abszym regionom wiejskim.Twórcy reformy uznaj¹, ¿e rolnictwo po-winno odgrywaæ g³ówn¹ rolê w zacho-waniu krajobrazu i wnosiæ istotny wk³adw ¿ywotno�æ �wiata wiejskiego. Za³o¿e-niem reformy jest równie¿ udzielenieodpowiedzi na obawy konsumentów codo bezpieczeñstwa i jako�ci produktów¿ywno�ciowych oraz w³a�ciwego trakto-wania zwierz¹t. Wreszcie reforma WPRma na celu czuwanie nad ochron¹ i po-praw¹ stanu �rodowiska wiejskiego dlaprzysz³ych pokoleñ.

Do g³ównych celów politykirolnej Unii nale¿y ochronai rekonstrukcja krajobrazu.

EC

10

Nowe oblicze politykiregionalnej: skoncentrowanapomoc, ukierunkowane finansei zdecentralizowane zarz¹dzanie

Fundusze strukturalne Unii Europejskiejpozostan¹ w okresie 2000-2006 jednymz g³ównych narzêdzi solidarno�ci miê-dzy Europejczykami: nadal bêd¹ bowiemprzyczyniaæ siê do tworzenia miejsc pra-cy i rozwoju ekonomicznego przez in-westycje w infrastrukturê i dzia³ania for-macyjne w ubo¿szych regionach.

Przewodni¹ zasad¹, na której opiera siêreforma polityki regionalnej przewidzia-na przez Agendê 2000, jest koncentracjapomocy. Aby u¿ywaæ pieniêdzy z fundu-szy strukturalnych tak skutecznie, jak totylko mo¿liwe, postanowiono skoncen-trowaæ ich stosowanie, redukuj¹c liczbêpriorytetowych celów z siedmiu do trzech;ponadto blisko 70% ca³kowitych wydat-ków dotyczyæ bêdzie regionów opó�nio-nych w rozwoju (�Tytu³ 1�).

Istniej¹ cztery fundusze strukturalne. Za-rz¹dzanie nimi opiera siê na wspólnychregu³ach gwarantuj¹cych, ¿e pomocwspólnotowa przyznawana bêdzie w ra-mach d³ugoterminowych programów roz-wojowych uchwalonych przez w³adzepañstwowe. S¹ to nastêpuj¹ce fundusze:

· Europejski Fundusz Rozwoju Regional-nego (EFRR)

· Europejski Fundusz Socjalny (EFS)

· sekcja Orientacji Europejskiego Fundu-szu Orientacji i Gwarancji Rolnych(EFOGR)

· Finansowy Instrument Orientacji Rybo-³ówstwa (FIOR).

Wysoko�æ wydatków zatwierdzonych naokres 2000-2006 powinna pozwoliæ Uniina kontynuacjê wysi³ków na rzecz spój-no�ci ekonomicznej i socjalnej. Oznaczato, ¿e interwencje, z których korzystaj¹obecnie pañstwa cz³onkowskie w ramachfunduszy strukturalnych, nie bêd¹ zmniej-szone po rozszerzeniu Unii, chocia¿mog¹ byæ modyfikowane wskutek zmianw polityce prowadzonej w tej dziedzinie.

Tytu³ 1, 2000-2006Rozmieszczenie pomocy regionalnej Unii

Regiony mog¹ce korzystaæ z pomocy z funduszy strukturalnych Unii na mocy Tytu³u 1.Regiony objête wcze�niej Tytu³em 1, otrzymuj¹ce pomoc tymczasow¹.Program specjalny

EC

11

Agenda 2000

Tytu³ 1: Koncentracja pomocy narzecz regionów opó�nionych w roz-woju

Regionami �opó�nionymi w rozwoju�,mog¹cymi pretendowaæ do specyficznejpomocy, s¹ regiony, których wewnêtrznyprodukt brutto na mieszkañca (czyli ca³-kowita warto�æ produkcji ekonomicznejpodzielona przez liczbê mieszkañców)stanowi mniej ni¿ 75% �redniej wspól-notowej.

Takie regiony znajduj¹ siê w dziewiêciupañstwach cz³onkowskich. Chodzi tuzw³aszcza o regiony peryferyjne Unii (za-morskie departamenty Francji, Azory,Madera i Wyspy Kanaryjskie), które sytu-uj¹ siê poni¿ej progu 75%. Tytu³ 1 obej-muje tak¿e najs³abiej zaludnione regionyFinlandii i Szwecji, które mog¹ korzystaæze specjalistycznej pomocy na mocy trak-tatów przyst¹pieniowych z 1995 roku.

W ramach tego Tytu³u wypracowany zo-sta³ specyficzny program dla wspieraniaprocesu pokojowego w Irlandii Pó³noc-

Nowe fundusze strukturalne na okres 2000-2006

nej. Ten program, nazwany PEACE, zo-sta³ wprowadzony na okres piêciu lat i wy-posa¿ony w finansowanie wspólnotowew wysoko�ci 500 milionów euro, z cze-go 100 milionów przeznaczono na rzeczprojektów prowadzonych w Republice Ir-landii.

Tytu³ 2: Wyprowadzanie regionówz kryzysu, w którym siê znajduj¹,oraz promowanie wzrostu gospo-darczego i zatrudnienia

Kryzysy wynikaj¹ czêsto ze zmian eko-nomicznych. Regiony podlegaj¹ce Tytu-³owi 2 musz¹ korzystaæ z pomocy, abymog³y rozwi¹zywaæ problemy zwi¹zanez zamieraj¹c¹ dzia³alno�ci¹. W regionachtych zazwyczaj poziom bezrobocia jestwysoki, gdy¿ przemys³, którego sytuacjabardzo siê pogarsza, zatrudnia³ du¿¹liczbê robotników. Tytu³ 2 obejmuje naj-wy¿ej 18% ludno�ci Unii, w tym 10%w strefach przemys³owych i w sektorzeus³ug, 5% na obszarach wiejskich, 2%w miastach i 1% w strefach zale¿nych odrybo³ówstwa.

Problem

Fundusze wspólnotowena okres 2000-2006(w miliardach euro)

Udzia³ bud¿etufunduszy strukturalnych(w %)

Uruchamiane fundusze*

Odsetek objêtej popula-cji (w %)

Tytu³ 1

Regiony opó�nionew rozwoju

135,9

69,7%

EFRR, EFS,EFOGR, FIOR

22,2%

Tytu³ 2

Regiony z trudno�ciamistrukturalnymi

22,50

11,5%

EFRR, EFS,

18%

Tytu³ 3

Regiony, w których ko-nieczna jest pomoc wdziedzinie szkolnictwa,formacji i zatrudnienia(wszystkie regiony z wyj¹tkiem tych,

które podlegaj¹ Tytu³owi 1)

24,05

12,3%

EFS

(brak danych)

* Z funduszy EFOGR i FIORfinansowane s¹ równie¿inne typy dzia³alno�ci w re-gionach nie podlegaj¹cychTytu³owi 1.

12

Pomoc tymczasowa

Regiony, którym przyznano pomoc z Ty-tu³u 2 w okresie 1994-1999, ustaj¹c¹zgodnie z nowym programem, a¿ do koñ-ca 2005 roku bêd¹ otrzymywaæ pomocstopniowo malej¹c¹.

Tytu³ 3: Edukacja, formacja i za-trudnienie: pomoc dla ludno�ciw przystosowaniu siê i przygoto-waniu do zmian

Fundusze przeznaczono tak¿e dla wszyst-kich obszarów nie objêtych Tytu³em 1.Tytu³ 3 bêdzie stanowi³ ramy dla wszyst-kich strategii wspólnotowych na rzecz roz-woju zasobów ludzkich, czyli wszelkichdzia³añ zmierzaj¹cych do podniesieniakompetencji zawodowych obywateli. Przy-czyni siê on ponadto do powstania nowejeuropejskiej strategii zatrudnienia i ró¿-nych krajowych planów dzia³ania opraco-wywanych przez ka¿de pañstwo cz³onkow-skie w ramach po³¹czonych wysi³ków dlatworzenia miejsc pracy.

Wachlarz �rodków, które mog¹ korzystaæz takiego finansowania, jest bardzo du¿y.Chodzi mianowicie o:

· aktywn¹ politykê na rzecz rynku pracyprowadzon¹ w ramach walki z bezrobo-ciem;

· promocjê równo�ci szans dla wszystkichw dziedzinie dostêpu do rynku pracy;

· wk³ad w poprawê perspektyw zatrud-nienia ludno�ci przez wdra¿anie syste-mów ci¹g³ej edukacji i formacji;

· �rodki maj¹ce na celu uprzedzenie i u³a-twienie przystosowania siê do zmian eko-nomicznych i spo³ecznych;

· pozytywne dzia³ania maj¹ce na celuwzrost udzia³u kobiet w rynku pracy.

Inicjatywy wspólnotowe

Inicjatywy te powinny pozwoliæ na usta-lenie wspólnych rozwi¹zañ wspólnychproblemów zwi¹zanych z rozwojem re-gionalnym. Agenda 2000 przewidujezmniejszenie liczby inicjatyw wspólno-towych z trzynastu do czterech. Tymi prio-rytetami bêd¹ odt¹d:

· wspó³praca ponadnarodowa, ponad-graniczna i miêdzyregionalna, zmierza-j¹ca do promowania zrównowa¿onegorozwoju na ca³ym terytorium Europy(INTERREG);

· przekszta³cenia ekonomiczne i socjal-ne w miastach dotkniêtych kryzysem(URBAN);

· rozwój wsi (LEADER);

· wspó³praca ponadnarodowa w celuznalezienia nowych sposobów walkiz dyskryminacj¹ i wszelkiej natury nie-równo�ciami w dostêpie mê¿czyzn i ko-biet do rynku pracy (EQUAL).

Realizacja tych czterech inicjatyw powin-na poch³on¹æ 5,35% ca³ego bud¿etu fun-duszy strukturalnych w okresie 2000-2006.

Unia Europejska pomagaw zwiêkszaniu dostêpu dotelekomunikacji i w przysto-sowaniu taryfy op³at w odle-g³ych regionach.

EC

13

Agenda 2000

Programy zarz¹dzanezgodnie z zasad¹decentralizacji

Nowe ustalenia przewiduj¹ bardziej kla-rowny podzia³ zadañ w materii zarz¹dza-nia funduszami strukturalnymi, podob-nie jak i szersze stosowanie zasady �po-mocniczo�ci� (decyzje podejmowane jaknajbli¿ej zainteresowanych).

Pañstwa cz³onkowskie bêd¹ zobowi¹za-ne do kierowania programami i ich fi-nansowania. Oznacza to, ¿e bêd¹ musia-³y czuwaæ nad tym, by fundusze wspól-notowe by³y u¿ywane i kontrolowane sku-tecznie, jednocze�nie zapobiegaj¹c, wy-krywaj¹c i naprawiaj¹c ewentualne nie-prawid³owo�ci.

Kontynuowanie pomocyprzyznanej przezFundusz Spójno�ciowy

Fundusz Spójno�ciowy bêdzie nadalwspomagaæ Grecjê, Irlandiê, Portugaliêi Hiszpaniê, jak dzieje siê ju¿ od 1994roku. Produkt krajowy brutto w tych kra-jach jest bowiem ni¿szy ni¿ 90% �red-niej wspólnotowej. Fundusz ten, który do-towany jest z bud¿etu w wysoko�ci 18 mi-liardów euro na okres siedmiu lat, utwo-rzony zosta³, by pomóc tym krajomw nadrobieniu opó�nieñ w poziomie ¿y-cia, przez wspieranie projektów w dzie-dzinie ochrony �rodowiska i infrastruk-tur transportu. Fundusz Spójno�ciowyjest dope³nieniem czterech �funduszystrukturalnych�; cechuj¹ go jednak niecoodrêbne w³a�ciwo�ci techniczne.

W 2003 roku Komisja zweryfikuje, czywszystkie wy¿ej wymienione kraje mog¹nadal korzystaæ z pomocy z FunduszuSpójno�ciowego. Je�li który� z nich prze-kroczy próg 90% �redniego PKB i prze-stanie spe³niaæ kryteria przyznawaniapomocy, to ogólny bud¿et Funduszu zo-stanie konsekwentnie zmniejszony.

Dzia³ania w sektorzekultury mog¹ stworzyæwiele nowych miejscpracy - fundusze struktu-ralne Unii pozwalaj¹ nazwiêkszenie pomocy dlaprojektów w tej dziedzinie.

EKA

14

Ramowy plan finansowy na okres 2000-2006:uwolnione fundusze na reformy i rozszerzenie,wydatki poddane surowej dyscyplinie

Zgoda co do wspólnotowych ramowychza³o¿eñ finansowych na okres siedmiulat �wiadczy o woli zagwarantowaniaprzez pañstwa cz³onkowskie, Komisjêi Parlament Europejski:

· dyscypliny bud¿etowej w ca³ej Unii;

· realizacji rozszerzenia przy respektowa-niu pu³apu wspólnotowych zasobów w³a-snych;

· wzmo¿onej skuteczno�ci i kontroli wy-datków przypadaj¹cych wielkiej polityce,jak¹ stanowi rolnictwo i rozwój regio-nalny;

· rewizji kontrybucji poszczególnychpañstw cz³onkowskich do bud¿etu wspól-notowego tak, by lepiej odzwierciedla³yone ich zdolno�æ p³atnicz¹.

Ustalono priorytety

Zamieszczona na str. 17 tabela przed-stawia podzia³ �rodków z bud¿etu. Jeston odzwierciedleniem pragnienia wiêk-szego rygoru finansowego na okres2000-2006:

· wydatki na rolnictwo osi¹gn¹ punkt kul-minacyjny w 2002 roku, potem zmalej¹;

· pomoc strukturalna spadnie o oko³o8%, ale bêdzie koncentrowaæ siê bardziejna regionach, które jej rzeczywi�cie po-trzebuj¹;

· postawiono hipotezê rozszerzenia Uniio sze�æ nowych pañstw najwcze�niejw 2002 roku i zarezerwowano funduszena ten cel;

· na sfinansowanie przygotowañ wstêp-nego przyst¹pienia krajów kandyduj¹cychprzeznaczone zostan¹ fundusze substan-cjalne;

Pieni¹dze Unii Europejskiejs³u¿¹ tak¿e zwiêkszeniudostêpu do szkolnictwawy¿szego, badaniomnaukowym czy centrominnowacyjnym dla przedsiê-biorstw w regionach.

EC

15

Agenda 2000

· w tym okresie wydatki nie poch³on¹ca³o�ci wp³ywów, poniewa¿ zachowanodo�æ du¿y margines bezpieczeñstwa wy-nosz¹cy 1,27% produktu krajowegobrutto.

Finansowanie bud¿etu

Ogólny bud¿et Unii finansowany jestz wp³ywów zwanych �dochodami w³a-snymi�, które pochodz¹ z op³at celnych,podatków rolnych i czê�ci podatków po-bieranych przez pañstwa cz³onkowskie.Te dochody w³asne nie mog¹ przekra-czaæ 1,27% skumulowanego produktukrajowego brutto 15 pañstw cz³onkow-skich; po reformach z 1999 roku nie zo-sta³y one zmodyfikowane.

G³owy pañstw lub przewodnicz¹cy rz¹-dów postanowili jednak przyst¹piæ dotrzech reform bud¿etowych w celu lep-szego zrównowa¿enia kontrybucji pañstwcz³onkowskich w wydatki Unii; s¹ to na-stêpuj¹ce reformy:

· redukcja przekazywanego przez pañ-stwa cz³onkowskie VAT-u;

· wzrost op³at celnych i podatków, któremog¹ byæ nastêpnie przekazywane pañ-stwom cz³onkowskim na pokrycie ichkosztów pobierania tych op³at i walkiz nadu¿yciami;

· utrzymanie mechanizmu kompensacyj-nego stosowanego od 1994 roku na rzeczZjednoczonego Królestwa z kilkoma ma-³ymi poprawkami, maj¹cymi na celu za-pobieganie wszelkim nie przys³uguj¹-cym mu korzy�ciom, i udzielenie Niem-com, Holandii, Austrii i Szwecji zgodyna zmniejszenie ich wk³adu w tê rekom-pensatê.

Porozumieniemiêdzyinstytucjonalne

W maju 1999 roku Parlament Europej-ski, Rada i Komisja zawar³y nowe poro-zumienie miêdzyinstytucjonalne, na mocyktórego zobowi¹zuj¹ siê do respektowa-nia pu³apów wydatków, skuteczniejszejwspó³pracy i stosowania pewnej dyscy-pliny w procedurach bud¿etowych Unii.

16

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Rolnictwo 40 920 42 800 43 900 43 770 42 760 41 930 41 660

Fundusze strukturalne 32 045 31 455 30 865 30 285 29 595 29 595 29 170i fundusze spójno�ciowe

Polityka wewnêtrzna 5 930 6 040 6 150 6 260 6 370 6 480 6 600

Dzia³ania zagraniczne 4 550 4 560 4 570 4 580 4 590 4 600 4 610

Administracja 4 560 4 600 4 700 4 800 4 900 5 000 5 100

Rezerwy 900 900 650 400 400 400 400

Pomoc w okresie 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120przedprzyst¹pieniowymdla krajów kandyduj¹cych

�rodki na zobowi¹zania 92 025 93 475 93 955 93 215 91 735 91 125 90 660

�rodki zastrze¿one - - 4 140 6 710 8 890 11 440 14 220dla ewentualnych nowychpañstw cz³onkowskichpo przyst¹pieniu

Niezbêdne �rodki 89 600 91 110 98 360 101 590 100 800 101 600 103 840

Niezbêdne �rodki 1,13% 1,12% 1,18% 1,19% 1,15% 1,13% 1,13%(w % PNB pañstwcz³onkowskich)

Perspektywy finansowe:wydatki Unii w okresie 2000-2006

�Perspektywy finansowe� stanowi¹ porozumienie polityczne co do mak-symalnych wysoko�ci wydatków Unii. Bud¿et wspólnotowy ustalany jestka¿dego roku przez Parlament Europejski i Radê Ministrów w oparciu o teustalenia.�rodki na zobowi¹zania wyra¿ane s¹ w milionach euro na podstawie cenw 1999 roku. Bud¿et Unii przewiduje odrêbne �rodki dla decyzji o przy-znaniu funduszy (��rodki na zobowi¹zania�) i pó�niejsze przekazywanietych sum (�niezbêdne �rodki�). 1 euro (C) = ok. 4,14 z³ (styczeñ 2000).»

17

Agenda 2000

Rozszerzenie:spotkanie z �historycznym� priorytetem

We wnioskach Rady Europejskiej z Ber-lina z marca 1999 roku g³owy pañstwi przewodnicz¹cy rz¹dów chcieli upew-niæ pañstwa kandyduj¹ce do przyst¹pie-nia do Unii Europejskiej, przypominaj¹c,¿e �rozszerzenie pozostaje dla Unii Eu-ropejskiej historycznym priorytetem. Ne-gocjacje przyst¹pieniowe bêd¹ kontynu-owane w tempie w³a�ciwym dla ka¿dego kra-ju, mo¿liwie jak najszybszym.�

To zobowi¹zanie opiera siê na przekona-niu, ¿e rozszerzenie stanowi historyczn¹szansê stworzenia Europy silniejszej,wiêkszej i stabilniejszej. Bêdzie to wielkikrok dla 500 milionów obywateli, którzybêd¹ ¿yæ w Europie rozszerzonej na 28pañstw.

Rozszerzenie przyniesie wiele korzy�citak¿e obecnym pañstwom cz³onkowskim:bardziej donios³y g³os Europy w �wie-cie, szersza, a wiêc skuteczniejsza, wspó³-praca nad takimi wyzwaniami jak zanie-czyszczenie �rodowiska i zorganizowa-na przestêpczo�æ czy mo¿liwo�æ tworze-nia nowych miejsc pracy i uzyskanieznacznych oszczêdno�ci przez przedsiê-biorstwa.

Przyst¹pienie do Unii stanowi dla krajówEuropy �rodkowej, wschodniej i po³u-dniowo-wschodniej perspektywê stabili-zacji demokratycznej i socjalnej orazwzrost dobrobytu. Dla wielu spo�ród tychkrajów przy³¹czenie siê do Unii jest prak-tycznie �powrotem do domu� i do euro-pejskich tradycji politycznych i kultural-nych, od których by³y odciête przez wieledziesiêcioleci.

Negocjacje posuwaj¹siê pomy�lnie

Agenda 2000 zaleca³a otwarcie negocja-cji przyst¹pieniowych z Cyprem, Czecha-mi, Estoni¹, Polsk¹, S³oweni¹ i Wêgra-mi. Te negocjacje zosta³y rozpoczêtew marcu 1998 roku; dotycz¹ one szcze-gólnie warunków przyjêcia i aplikacji ca-³okszta³tu legislacji Unii (�zdobyczywspólnotowych�) przez kandydatów.

Negocjacje z tymi sze�cioma krajami niemusz¹ siê zakoñczyæ koniecznie w tymsamym czasie. Bêd¹ odbywaæ siê oddziel-nie, a tempo poszczególnych rokowañzale¿eæ bêdzie od stopnia przygotowa-nia osi¹gniêtego przez ka¿de z kandydu-j¹cych pañstw oraz od z³o¿ono�ci kwe-stii do uregulowania. Nie mo¿na wiêcprzewidzieæ czasu ich trwania.

Podczas tego procesu Unia zrobi wszyst-ko, aby negocjacje odbywa³y siê w spo-sób zrównowa¿ony i obiektywny dlawszystkich krajów kandyduj¹cych.

18

GrecjaPortugalia

HiszpaniaW³ochy

FrancjaLuksemburg

IrlandiaWielka Brytania

BelgiaHolandia

NiemcyDania

AustriaSzwecja

Finlandia

CyprMalta

TurcjaBu³garia

RumuniaS³oweniaWêgry

S³owacjaCzechy

PolskaLitwa

£otwaEstonia

Kraje cz³onkowskie UE Kraje kandyduj¹ce

19

Agenda 2000

Na drodze do przyst¹pienia

Agenda 2000 przedstawiona przez Komisjê w 1997 roku zawiera³a równie¿ �opinie� tej ostatniej na tematposzczególnych pró�b o przyst¹pienie. Komisja w ka¿dej z tych opinii bada³a poziom przygotowañ osi¹gniê-ty przez poszczególne kraje w �wietle obiektywnych kryteriów przyst¹pieniowych, okre�lonych przez Uniêw 1993 roku, którymi s¹: stabilny ustrój demokratyczny gwarantuj¹cy pierwszeñstwo prawa, poszanowaniepraw cz³owieka i ochrona mniejszo�ci, dro¿na gospodarka rynkowa oraz administracja publiczna zdolna dostosowania i egzekwowania zdobyczy wspólnotowych. Perspektywiczne podej�cie przyjête przez Komisjêpolega³o na ocenie tak¿e tych postêpów, które pañstwa kandyduj¹ce maj¹ nadziejê dokonaæ.

Komisja zaleca³a, by negocjacje przyst¹pieniowe zosta³y otwarte z Czechami, Estoni¹, Wêgrami, Polsk¹,S³owacj¹ i Cyprem.

Na podstawie tych rekomendacji podczas Rady Europejskiej w Luksemburgu w grudniu 1997 roku, Uniazapocz¹tkowa³a proces dotycz¹cy wszystkich krajów pragn¹cych siê przy³¹czyæ. Proces ten obejmuje �Kon-ferencjê Europejsk¹�, wielostronne forum, na którym dyskutuje siê nad kwestiami o znaczeniu ogólnym orazglobalny proces przyst¹pieniowy, w którym uczestniczy dziesiêæ krajów kandyduj¹cych z Europy �rodkowo-Wschodniej, Cypr i Malta (ta ostatnia bowiem odnowi³a w 1998 roku sw¹ poprzedni¹ pro�bê o przyjêcie).Chodzi tu o proces globalny w tym sensie, ¿e przewiduje siê, i¿ te wszystkie kraje przyst¹pi¹ do Unii napodstawie identycznych kryteriów, niezale¿nie od tego, czy ju¿ zaczê³y, czy te¿ nie, negocjacje. Procesprzyst¹pieniowy opiera siê na zintensyfikowanej strategii przedwstêpnej, której celem jest przygotowaniewszystkich krajów kandyduj¹cych do wej�cia do Unii.

W³a�ciwe negocjacje z innymi krajami kan-dyduj¹cymi bêd¹ mog³y siê zacz¹æ po osi¹-gniêciu przez nie postêpów w zakresiewy¿ej wymienionych kryteriów.

Partnerstwa dlaprzyst¹pienia � g³ównyelement procesuprzyst¹pieniowego

Chc¹c, aby przyst¹pienie odby³o siê bezprzeszkód, nowe pañstwa cz³onkowskiepowinny siê do niego starannie przygo-towaæ. Wymaga to z ich strony czego�wiêcej ni¿ zwyk³ego przejêcia zdobyczy

wspólnotowych. Ich administracja pu-bliczna, rynki finansowe, przemys³, us³ugimusz¹ byæ w stanie nie tylko przetrwaæ,ale tak¿e prosperowaæ w nowym �rodo-wisku.

Partnerstwa dla przyst¹pienia pomagaj¹ró¿nym krajom kandyduj¹cym w pe³nymprzygotowaniu siê. Ka¿de partnerstwopolega na porozumieniu miêdzy Uni¹Europejsk¹ a zainteresowanym krajemkandyduj¹cym; jest dostosowywane dospecyficznych potrzeb tego kraju i gro-madzi we wspólnych ramach wszelk¹pomoc, zw³aszcza finansow¹, przyznan¹przez Uniê.

20

GLO

BAL

PICT

UR

ES

Pomoc finansowapomno¿ona przez dwa

Podczas Rady Europejskiej w Berliniepostanowiono, ¿e pomoc przedprzyst¹-pieniowa przyznana pañstwom kandydu-j¹cym z Europy �rodkowo-Wschodniejbêdzie podwojona pocz¹wszy od roku2000: miêdzy 2000 a 2006 rokiem prze-kazywane bêd¹ im sumy w wysoko�ci3,120 miliarda euro rocznie via programPhare, za po�rednictwem którego Uniapomaga tym krajom ju¿ od 1990 roku,i dwa nowe instrumenty na okres przed-przyst¹pieniowy: ISPA (finansowanieinwestycji w dziedzinie transportu i �ro-dowiska) i SAPARD (modernizacja rol-nictwa i rozwój wsi).

Kiedy pierwsze kraje przyst¹pi¹ do Unii,zarezerwowana dot¹d dla nich pomoc naokres przedprzyst¹pieniowy zostanie prze-znaczona dla nastêpnych krajów kandy-duj¹cych; w konsekwencji mo¿liwe bêdzierozdzielenie tej samej ilo�ci �rodków miê-dzy mniejsz¹ liczbê krajów.

Nowe mo¿liwo�cii inwestycje

W swej Agendzie 2000 Komisja Euro-pejska zaproponowa³a nastawienie pro-gramu Phare na przygotowanie krajówkandyduj¹cych do przyst¹pienia, skupia-j¹c pomoc na dwóch najwa¿niejszych dlaw³a�ciwego funkcjonowania tych krajóww ³onie Unii priorytetach, a mianowiciena rozwoju instytucji i wspieraniu inwe-stycji.

Rozwój struktur instytucjonalnych pole-ga na przystosowaniu i umocnieniu de-mokratycznych instytucji i administracjioraz organów publicznych tak, aby za-gwarantowaæ poprawne przyjêcie i prze-strzeganie prawa wspólnotowego od mo-mentu jego transpozycji, a tak¿e odpo-wiadaj¹cego mu ustawodawstwa krajo-wego. Nale¿y zatem rozwijaæ niezbêdnedo tego celu struktury, zasoby ludzkiei zdolno�ci zarz¹dzania.

Kraje kandyduj¹ce musz¹ tak¿e przyznaæ�rodki na znaczne inwestycje w dziedzi-nie przystosowania swoich przedsiê-biorstw i podstawowych infrastruktur donorm europejskich w takich kwestiach jakochrona �rodowiska, warunki pracy, ko-mercjalizacja produktów spo¿ywczychi informowanie konsumentów.

Od upadku muru berliñ-skiego w 1989 roku UniaEuropejska pracuje nadwspieraniem demokracjii rozwoju gospodarczegow krajach Europy �rodko-wo-Wschodniej.

21

Agenda 2000

Programy bli�niacze

Programy bli�niacze wprowadzono w maju 1998 roku; jest to bardzo wa¿na inicjatywa, maj¹ca na celu pomockrajom kandyduj¹cym w spe³nieniu tych samych co kraje cz³onkowskie kryteriów w zakresie wdra¿ania i re-spektowania norm i przepisów europejskich.

Chodzi tu, jak sama nazwa wskazuje, o to, by pozwoliæ administracji i organom pó³publicznym kraju kandy-duj¹cego na wspó³pracê nad jakim� specyficznym projektem z ich odpowiednikami w którym� z krajówcz³onkowskich. Ta wspó³praca polega generalnie na stworzeniu i realizacji projektu gwarantuj¹cego przenie-sienie i wdro¿enie jakiej� czê�ci prawa wspólnotowego, a jego celem nie jest popieranie wspó³pracy o charak-terze ogólnym, lecz raczej uzyskanie specyficznych wyników przez obie strony.

Te bli�niacze programy dotyczy³y pocz¹tkowo czterech priorytetowych sektorów okre�lonych w uk³adacho partnerstwie, a mianowicie rolnictwa, ochrony �rodowiska, finansów i sprawiedliwo�ci oraz spraw we-wnêtrznych (wzmo¿enie kontroli na granicach krajów kandyduj¹cych, walka z przestêpczo�ci¹ zwi¹zan¹z narkomani¹ lub innymi formami przestêpczo�ci itd.).

Mo¿na tu do³¹czyæ tak¿e inne dziedziny, aby stopniowo rozszerzyæ ten proces na ca³o�æ ustawodawstwa Unii.

Udzia³ w programachwspólnotowych

Wszystkie kraje Europy �rodkowej orazCypr mog¹ ju¿ uczestniczyæ we wspól-notowych programach wspó³pracy i wy-miany ponadgranicznej miêdzy obywa-telami i przedsiêbiorstwami. Chodzi tumiêdzy innymi o programy Sokrates i Le-

onardo (szkolnictwo i formacja zawodo-wa), ale równie¿ o programy dotycz¹cekultury, badañ naukowych, energii, �ro-dowiska oraz ma³ych i �rednich przed-siêbiorstw. Ta mo¿liwo�æ zostanie przy-znana tak¿e Malcie i Turcji.

Planuje siê równie¿ udzia³ tych krajóww pracach agencji Unii, zw³aszcza Euro-pejskiej Agencji Ochrony �rodowiskai Europejskiego Obserwatorium Narkoty-ków i Narkomanii.

Kiedy do Unii przy³¹cz¹ siênowe kraje, ich administracjapubliczna bêdzie musia³adobrze funkcjonowaæ(fundusze na jej szkolenieprzyznawane przez Uniêznacznie wzrosn¹). EK

A

22

Wnioski

Wprowadzaj¹c w po³owie 1999 rokuwszystkie kluczowe elementy Agendy2000, Unia Europejska udowodni³a jejprzeciwnikom i sceptykom, ¿e racja le¿a-³a po jej stronie. Wielu bowiem uwa¿a³o,¿e problemy s¹ zbyt z³o¿one, procedurypodejmowania decyzji zbyt d³ugotrwa³e,a konflikty interesów zbyt wielkie, bymo¿na by³o dotrzymaæ terminów.

Sukces ten �wiadczy o determinacjiwszystkich instytucji (Rady, Parlamentui Komisji) w kwestii wyposa¿enia Uniiw instrumenty polityczne umo¿liwiaj¹cezaspokajanie potrzeb wyra¿anych przezobywateli. Ich liczba znacznie wzro�niewraz z przyst¹pieniem nowych cz³onków,przyst¹pieniem, które jest synonimem

nowych problemów, ale równie¿ nowychperspektyw.

Agenda 2000 uprzedza wiele spo�ródtych trudno�ci. U progu nowego tysi¹c-lecia Europa musi wykorzystaæ ofiarowa-n¹ jej szansê rozszerzenia i rozwoju.

Aby dowiedzieæ siê wiêcej

Internetowa strona instytucji europejskich (�Europa�):europa.eu.int/comm/agenda2000. Jest ona przewodnikiem w poszukiwaniu szcze-gó³owych informacji o reformach Agendy 2000.

Agenda 2000, O silniejsz¹ i rozleglejsz¹ Europê (tom I) oraz Wyzwanie rozszerze-nia (tom II), Komisja Europejska, Biuro Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europej-skich, Luksemburg 1997, nr katalogu CB-CO-97-379-EN-C i CB-CO-97-380-EN-C. Ca³y tekst tego dokumentu, który pochodzi z 1997 roku, mo¿na znale�æ te¿ podwy¿ej wymienionym adresem internetowym.

Komisja Europejska wyda³a wiele bezp³atnych broszur informacyjnych na tematy,o których mowa w niniejszej publikacji; katalog tych publikacji mo¿na znale�æ podnastêpuj¹cym adresem internetowym: europa.eu.int/comm/dg10/publications.

23

Pod has³em �Agenda 2000� Unia Europejska przeprowadzi³a w 1999 roku reformywielu spo�ród swoich najwa¿niejszych linii politycznych. Ma ona zamiar w skutecznyi nowatorski sposób sprostaæ wyzwaniom, z którymi siê spotyka, a tak¿e przygotowaæsiê na powiêkszenie o wiele nowych pañstw cz³onkowskich. Praktyczne przygotowa-nia, niezbêdne do wykorzystania historycznej szansy zniesienia dawnych podzia³ówEuropy, postêpuj¹ pomy�lnie, a pomoc finansowa przyznana krajom kandyduj¹cymprzez Uniê zostanie podwojona. Wspólna polityka rolna przywi¹zywaæ bêdzie wiêksz¹wagê do ochrony �rodowiska, jako�ci produktów spo¿ywczych i kondycji wsi. Polity-ka regionalna pozostaje jednym z g³ównych narzêdzi solidarno�ci miêdzy Europej-czykami z powodu swego znaczenia dla rynku pracy i rozwoju ekonomicznego w ubo¿-szych regionach. Unia ustali³a równie¿ ogólny schemat swych wydatków, który bêdzieobowi¹zywaæ a¿ do 2006 roku.

BroszuraAgenda 2000Umocnienie i rozszerzenie Unii Europejskiej