Adaptacja do zmian klimatu
-
Upload
fundacjafdpa -
Category
Environment
-
view
227 -
download
0
Transcript of Adaptacja do zmian klimatu
Adaptacja do zmian klimatu działania lokalne
dr Magdalena Kuchcik prof. dr hab. Krzysztof Błażejczyk
Średnia globalna temperatura powierzchni Ziemi wzrosła w okresie 1906-2005 o 0,74°C
Trend liniowy ocieplenia w ostatnich 50 latach (0,13°C na dekadę) jest prawie dwukrotnie większy niż za ostatnie 100 lat (0,07°C /10 lat)
Źródło: IPCC 4th Report, 2007
Obserwacje satelitarne prowadzone od 1978 r. dowodzą, że średni roczny obszar lodu arktycznego zmniejsza się w tempie 2.7% na dekadę. Latem obszar lodu arktycznego zmniejsza się aż o 7.4% na dekadę.
Źródło: National Snow and Ice Data Center, Monthly Archives 2012
Na półkuli północnej zmniejsza się wyraźnie obszar z pokrywą śnieżną - Brown (2000), a śnieg odbija do 90% promieniowania
Zmianie uległa częstość i intensywność niektórych zjawisk pogodowych. - zmniejszyła się częstość dni chłodnych i mroźnych, choć niekoniecznie bardzo mroźnych; - wzrosła częstość dni gorących oraz fal upałów.
Źródło: Ch.Pfister (2005)
W 2 połowie XX w. średnia temperatura na półkuli płn. była najwyższa na przestrzeni ostatnich 500 lat
Źródło: The Pre-Historical Temperature Record www.appinsys.com/GlobalWarming
Warszawa Zmienność średniej rocznej temperatury powietrza w Warszawie (1780-2003)
0,55°C/100 lat, z czego w miesiącach zimowych 1,12°C/100 lat Źródło: Lorenc H. (red.), 2005, Atlas klimatu Polski, IMGW, Warszawa
Dlaczego klimat się zmienia?
Przyczyny naturalne
(astronomiczne, geologiczne, tj. cykl Milankovica, wędrówka kontynentów, czy aktywność słoneczna i wulkaniczna)
Przyczyny antropogeniczne
(emisja gazów cieplarnianych, wycinka lasów w skali globalnej, osuszanie obszarów podmokłych, dewastacja środowiska)
Naturalne czynniki (cykl Milankovica, wędrówka kontynentów, czy aktywność słoneczna i wulkaniczna) nie wyjaśniają obserwowanych zmian klimatu
Znacznie lepsze wyniki odtworzenia warunków klimatycznych otrzymuje się wprowadzając do modelu gazy cieplarniane odpowiedzialne za
ocieplenie oraz aerozole odpowiadające za ochłodzenie.
Źródło: www.globalchange.gov
I P C C Fifth Assessment Report Climate Change 2014: The Physical Science Basis Summary for Policymakers
Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu publikuje raporty pokazujące różne przyczyny zmian klimatu. Wg tych raportów za obserwowane obecnie zmiany klimatu w zdecydowanej większości odpowiada różnorodna działalność człowieka.
Przyczyny antropogeniczne
-zwiększona emisja gazów cieplarnianych (dwutlenek węgla, metan, związki azotu), -masowe wycinanie lasów, -emisja halonów i freonów (związki używane kiedyś w urządzeniach chłodniczych i aerozolach), -zmiany użytkowania ziemi, -urbanizacja, -zanieczyszczanie atmosfery, -przyrost liczby ludzi itd.
Spalanie paliw stałych i płynnych
Deforestacja
Zmiany uzytkowaniaziemi
Spalanie biomasy
Nawożenie
Chodowla bydła
Uprawa ryżu
Zwiększenieareałuupraw
Procesy naturalne
CO2
CH4
NO2
Emisja gazów cieplarnianych
Rozmarzanie wiecznej zmarzliny
Las w Amazonii (fragment) w roku 2000 i 2009
Wycinanie lasów, zwłaszcza starych, najbardziej cennych, dotyczy także Polski
Deforestacja
Źródło: NASA, www.mongbay.com
URBANIZACJA
Sztuczne powierzchnie w miastach na stałe zmieniają klimat, w którym żyje prawie ¾ Polaków i ponad połowa
z 7 mld mieszkańców globu
Pokrycie nawierzchnie ulic, chodników,
placów materiałami
nieprzepuszczalnymi (asfalt, beton)
zwiększony odpływ wód opadowych
Tylko niewielka część wody ulega wyparowaniu
mniejsza zawartość pary wodnej
w powietrzu w mieście
Albedo powierzchni
Zródło: U.S. Environmental Protection Agency. Polska wersja ryciny: M. Kamiński http://yosemite.epa.gov/oar/globalwarming.nsf/content/ActionsLocalHeatIslandEffect.html
Materiały budowlane, tworzące powierzchnie w mieście, mają znaczną pojemnością cieplną dlatego akumulują ciepło w czasie dnia, a emitują je nocą – w wyniku tego procesu i wielu innych powstaje Miejska Wyspa Ciepła.
Liverpool, żródło: http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2097308/Britains-wasteful-cities-New-thermal-images-huge-amounts-energy-wasted-country.html
Żródło: www.gardinergreenribbon.com
ROLNICTWO Podtlenek azotu (N2O) oraz metan (CH4): • N2O jest wydalany do atmosfery z użytków rolnych, głównie w efekcie mikrobiologicznego przetwarzania nawozów azotowych w glebie. Emisje N2O stanowią połowę wszystkich emisji rolnych; • Emisje CH4 są głównie wynikiem procesów trawiennych zwierząt przeżuwających (przede wszystkim krów i owiec)
Emisje rolnych gazów cieplarnianych maleją! W UE w latach 1990-2005 spadek o 20%
Źródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa, opracowanie w oparciu o dane z EEA
Liczba ludności Ziemi 1800 r. – 978 mln 1960 r. - 3 mld 1990 r. - 5,3 mld 2006 r. - 6,6 mld 2015 r. - 7,3 mld
Składnik powietrza
% obj.
Powietrze
wdychane
Powietrze
wydychane
Azot 78 78
Tlen 21 17
Dwutlenek węgla 0,03 4
Inne gazy ok. 1 ok.1
Skład chemiczny powietrza wdychanego i wydychanego
MY, czyli LUDZIE
Większa częstość i natężenie ekstremów pogodowych
Dowiedzione zmiany klimatu Cieplejszy klimat więcej energii w systemie?
Obecnie mówiąc o klimacie Polski myślimy zazwyczaj nie o warunkach średnich, ale o ekstremalnych: falach upałów (dni
gorące, upalne noce), falach zimna (dni b. mroźne), huraganowych wiatrach, powodziach lub suszach, anomaliach pogodowych…
A dodatkowo myślimy równocześnie o ich skutkach ekonomicznych, społecznych, zdrowotnych
Kilka przykładów ….
Do 2050 r. prognozowany jest w Polsce: wzrost temperatury powietrza wzrost zimowych opadów deszczu (powodzie), spadek letnich opadów deszczu, wzrost ryzyka suszy i erozji gleby, wydłuży się sezon wegetacyjny i zmienią się plony
1997r. Dorzecze Odry: Kotlina Kłodzka – opady ciągłe 60-70 godz., 5-9.07 = 450-480
mm (200% śr. m-nej). Kłodzko: poziom wody w 5 dni z 100 do 655 cm
4.07.2002 r. huraganowy wiatr niszczy ok. 14 tys. ha Puszczy Piskiej.
21.08.2007 r. komórka burzowa, Mikołajki: wiatr 126 km/h (35 m/s), spadek temp. z
28°C na 16°C, śmierć 12 żeglarzy
Lato 1994 – najsilniejsza dotychczas fala upałów w Polsce, 2006 r. –
najwyższa temperatura lipca, blisko miesiąc z tmax około 30°C.
Sierpień 2003 r. –fala upałów Europie Zach., około 30 tys. zgonów
Czy jesteśmy bezradni wobec tych procesów?
Na szczęście – Nie. Skutki zmian klimatu odczuwane przez nas wszystkich są
sumą wszystkich naszych działań, tych globalnych, ale także tych lokalnych, a nawet indywidualnych.
Potrzebny jest wzrost naszej świadomości oraz podjęcie tych działań, które są dla nas możliwe.
Powstały różne programy, międzynarodowe i krajowe, mające na celu zmniejszenie niekorzystnych dla klimatu działań.
Ich sukces zależy nie tylko od tego, co zrobią rządy największych państw świata, ale także od tego, co zrobi każdy z nas.
Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) www.fao.org/climatechange/en/ www.fao.org/climatechange/youth/en/ www.yunga-un.org
http://www.unicef.org/environment/ http://www.unicef.org/cfs/ http://www.unicef.org/education/bege_61668.html
http://www.unep.org/climatechange/
http://en.unesco.org/themes/education-sustainable-development http://www.unesco.org/new/esd2014
http://www.wmo.int/pages/themes/WMO_climatechange_en.html
http://www.who.int/globalchange/en/
1. WODA i GLEBY zagospodarowanie wód opadowych,
mała retencja sadzenie drzew na obszarach narażonych na krótkotrwałe powodzie
i ochrona przed erozją gleb.
2. ROLNICTWO i LEŚNICTWO dostosowanie gospodarowania struktury upraw,
dostosowanie agronomii i agrotechniki dbałość o prawidłowy skład gatunkowy lasu.
Kategorie tematyczne obecnego programu
3. GOSPODARKA ochrona przed skutkami zmian klimatu
projektowanie inwestycji zabezpieczenia dróg i mostów
zabezpieczenie infrastruktury energetycznej
4. CZŁOWIEK i ŚRODOWISKO znaczenie powierzchni biologicznie czynnej na terenach
zurbanizowanych – czyli ochrona terenów zielonych i wodnych w miastach
ochrona zdrowia
5. PLANY ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU Lokalne, kompleksowe plany adaptacji
Wyzwania stojące przed każdym z województw w kontekście działań adaptacyjnych
są częściowo tożsame, częściowo różne – zależne od specyfiki przyrodniczej województwa.
Gromadzenie wód opadowych
Gromadzenie wód opadowych, które można następnie wykorzystać w gospodarstwie jest
znane od stuleci. Mieszkańcy bogatych krajów robią to od dawna.
Oszczędzamy nie tylko złoża wód rzecznych i podziemnych, ale także pieniądze.
Zabezpieczamy przed lokalnymi podtopieniami.
Siła jest w sumie oddziaływań lokalnych
Ogrody deszczowe różnych rozmiarów, które usuwają zanieczyszczenia z przepływającej wody deszczowej zbieranej z powierzchni dróg, placów czy
dachów
Muldy i rowy chłonne
Wyprofilowanie ulic i zielonej infrastruktury
Dbanie o rowy melioracyjne - funkcja retencji, - nie tylko odpływu
Powierzchnie bioretencyjne
Różne zabiegi techniczne: małe zbiorniki wodne, jazy, zastawki itp., jak również nietechniczne (zalesienia,
zadrzewienia, roślinne pasy ochronne, ochrona oczek wodnych, stawów wiejskich, mokradeł itp.) - prowadzą
do spowolnienia lub powstrzymania odpływu wody przy jednoczesnym odtwarzaniu naturalnego krajobrazu.
Mała retencja na ciekach wodnych, czyli zatrzymywanie jak największej ilości wody w jej
powierzchniowym i przypowierzchniowym obiegu
Korzyści z małej retencji: Gromadzi wodę, która w okresach deficytu opadu może być
wykorzystywana w gospodarce. Zwiększa bioróżnorodność w obrębie dolin.
Łagodzi warunki termiczne i zabezpiecza przed lokalnymi powodziami.
Zwiększa potencjał rekreacyjny. Może być wykorzystana jako źródło czystej energii.
Rozsądna regulacja cieków wodnych
Jednym z uciążliwych skutków zmian klimatu jest duża zmienność opadów w czasie i w przestrzeni.
Efektem tej zmienności są nie tylko rozległe powodzie, ale także lokalne podtopienia.
Z drugiej strony na innych obszarach obniża się zwierciadło wód gruntowych i dodatkowy odpływ wód
może prowadzić do przesuszania gruntów, a nawet suszy.
Rozważnie regulując lokalne cieki wodne zmniejszamy te problemy.
Rekultywacja obszarów zdegradowanych
Wiele terenów ulega degradacji w wyniku działalności człowieka.
Są to nie tylko tereny pokopalniane, ale także każde wyrobiska po kruszywach (piaskownie, żwirownie, kamieniołomy itp.).
Można zmienić ich wygląd i nadać im nową „twarz” i przypisać nowe funkcje (np. rekreacyjne).
Opuszczone i zdegradowane tereny w miastach, przy drogach, na terenach przemysłowych, w sąsiedztwie torowisk
kolejowych…..
Kielce – kamieniołom w Kadzielni - rezerwat i amfiteatr
Kryspinów k. Krakowa – zalany obszar po kopalni piasku
Warszawa, Kabaty, ugór zamieniony w „Nasz Park”
inicjatywa społeczna
Całoroczny stok narciarski (640 m
długości, 30 m szer.) i park wokół w
Bottrop, Niemcy (2001 r.)
Niesamowite inwestycje
Park Znalezisk, Nochten, Niemcy (2000-2003 r.). Teren byłej kopalni węgla brunatnego, obecnie 10 ha park z unikatowymi okazami kamieni i wyjątkową florą.
Niesamowite inwestycje
Energia odnawialna
W warunkach klimatycznych Polski można skutecznie wykorzystywać przez znaczną część roku energię
promieniowania słonecznego. Może ona podgrzewać wodę używaną w gospodarstwie lub
wytwarzać prąd, gromadzony w akumulatorach.
Zachowanie bioróżnorodności
Bioróżnorodność to nie tylko hasło naukowe, ale realna potrzeba każdej społeczności i każdego człowieka.
Różnorodność środowiska, w którym żyjemy to kwestia naszego „być albo nie być”.
Bioróżnorodność zapewnia nam urozmaicone pożywienie oraz zabezpiecza przed niszczącymi inwazjami różnych
szkodników wyspecjalizowanych w niszczeniu pojedynczych roślin czy zwierząt.
Potrzebne są różnorodne akcje edukacyjne i promujące bioróżnorodność.
Lasy mieszane kontra monokultury iglaste - różne gatunki „świadczą” sobie pewne usługi ekosystemowe
Wysoki przyrost drzew negatywnie wiąże się z produkcją jagód, pożywienia dla zwierząt i występowaniem martwego drewna, a tylko to jest warunkiem zachowania bioróżnorodności.
Korytarze ekologiczne
Korytarze ekologiczne to połączone ze sobą obszary, pokryte roślinnością, które umożliwiają migrację roślin, zwierząt czy grzybów. Przyczyniają się one do zachowania bioróżnorodności.
Adaptacja do zmian klimatu w miastach
W miastach żyje prawie 2/3 ludności Polski. Życie w miastach ma swe zalety, ale także uciążliwości.
Część tych uciążliwości wiąże się ze specyficznym klimatem tworzonym przez miasto, ale też z hałasem i zanieczyszczeniem.
Każdą z uciążliwości można zmniejszyć przez różne działania lokalne.
Zieleń w mieście
Zieleń w mieście ma ogromne znaczenie dla poprawy warunków klimatycznych, sanitarnych i akustycznych. Chodzi nie tylko o utrzymanie tej zieleni, która jeszcze w mieście rośnie, ale o zwiększenie jej powierzchni.
Zieleń nie tylko łagodzi temperaturę, ale także oczyszcza powietrze z zanieczyszczeń i tłumi hałas.
W parkach temperatura powietrza jest znacznie niższa, a wilgotność powietrza wyższa w porównaniu z zabudowanym terenem otaczającym.
Przykład badań IGiPZ PAN - Warszawa
Nadwyżka temperatury powietrza (Ta) i temperatury odczuwalnej (UTCI) w trzech rejonach Warszawy w stosunku do obszaru podmiejskiego Koło – stare osiedle z licznymi drzewami i trawnikami Włodarzewska – nowe osiedle z nielicznymi drzewami i trawnikami Twarda – fragment centrum miasta pozbawionego zieleni
Promujmy i walczmy o zieleń w miastach
Nie wycinajmy bezmyślnie drzew przy nowych inwestycjach! Protestujmy - gdy widzimy, że ktoś niszczy środowisko –
zgłaszajmy odpowiednim władzom! Walczmy o zachowanie istniejących terenów zielonych!
Inicjujmy akcje sąsiedzkie, społeczne mające na celu urządzanie nowych terenów zielonych!
Dbanie o zieleń to nie tylko dbanie o temperaturę powietrza i wilgotność w mieście,
ale też walka z hałasem i zanieczyszczeniem powietrza
Dojrzałe drzewo liściaste – absorbuje ok. 1 tony CO2 na każdy 1m3 przyrostu.
W okresie wegetacyjnym emituje do 1,1 kg O2 z 1 m2 powierzchni liści.
Jedno drzewo produkuje w ciągu roku tyle tlenu, ile zużywa człowiek w ciągu 2 lat życia.
Zielone dachy Stanowią dobrą izolację termiczną Zwiększają retencję wód opadowych Tworzą swoisty mikroklimat.
Ograniczenie udziału powierzchni
uszczelnionych w przestrzeni miejskiej
jest jednym z podstawowych
działań dla zatrzymania wody w mieście, zwiększenia
parowania i obniżenia
temperatury powietrza.
Powierzchnie przepuszczalne
Białe dachy, białe elewacje, jasne barwy – niższa temperatura w mieście
źródło: Global Model Confirms: Cool Roofs Can Offset Carbon Dioxide Emissions and Mitigate Global Warming http://newscenter.lbl.gov/2010/07/19/cool-roofs-offset-carbon-dioxide-emissions/
Przykład wpływu zieleni na złagodzenie miejskiej wyspy ciepła – rejon ul.Twarda, Warszawa
Obecny stan zagospodarowania - MWC 1,5-3,5°C (maksymalnie do 12°C)
Wprowadzenie trawników i drzew - złagodzenie MWC o 0,1-0,2°C
Wprowadzenie trawników, drzew i zielonych dachów - złagodzenie MWC o 0,4-0,5°C
m.in. w tej broszurze znajdziecie
państwo wskazówki, co
możemy zrobić, aby poprawić
mikroklimat miasta
Klimat to także klimat akustyczny
Nadmierny hałas może mieć wpływ na: uszkodzenia słuchu zakłócenia snu osłabienie procesów poznawczych psychofizjologiczne reakcje stresowe zwiększone ryzyko chorób krążenia Szacuje się, że w Polsce, na szkodliwe lub uciążliwe działanie hałasu narażonych jest około 13 milionów osób.
Wyraźne zwiększony hałas występuje w pasie do około 500 m od drogi. Powyżej tej odległości większe znaczenie w kształtowaniu się klimatu
akustycznego miejsca mają czynniki lokalne, a hałas komunikacyjny z drogi słyszalny jest w postaci w miarę jednostajnego szumu.
Dla zapewnienia ludziom odpowiednich warunków w ciągu dnia i wypoczynku nocnego, drogi powinny przebiegać w odległości większej niż
200-300 m od budynków mieszkalnych.
Natężenie hałasu w okolicy Wyszkowa – norma to max 65 dB w dzień i 45 dB w nocy przy drogach, poza drogami – 55 w dzień
a) w porze dziennej, b) w ciągu nocy
Ochrona przed hałasem wymaga kompleksowych działań w sferze edukacji, planowania i organizacji ruchu .
Ekrany akustyczne są jednym ze sposobów na obniżenie poziomu hałasu w otoczeniu dróg .
Pas zieleni, w stanie ulistnionym , o szerokości 30m
redukuje hałas o 5 dB.
Zawsze i wszędzie oszczędzanie energii i wody
Regulacja temperatury w pomieszczeniach
Dobra izolacja budynków
Wyłączanie światła, urządzeń w stanie czuwania
Zakończenie
To tylko wybrane przykłady działań, które możemy podjąć wspólnie, aby złagodzić skutki zmian klimatu
lub lepiej zaadoptować się do niektórych zmian.
Każda gmina różni się od pozostałych. Musimy uruchomić naszą wyobraźnię, aby zobaczyć, co dla nas jest najważniejsze i co razem możemy zrobić,
aby wszystkim żyło się lepiej.