acta IurIs stetInensIs 7

szczecin 2014

Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu SzczecińskiegoSąd Apelacyjny w Szczecinie

Prokuratura Apelacyjna w SzczecinieWojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 834

Komitet Redakcyjnydr hab. Zbigniew Kuniewicz prof. US – Dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego

Ryszard Iwankiewicz – Prezes Sądu Apelacyjnego w SzczecinieGrzegorz Jankowski – Prezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie

Józef Skoczeń – Prokurator ApelacyjnyMaciej Żelazowski – Sędzia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, Wiceprezes Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Arkadiusz Windak – Sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, Przewodniczący II Wydziału Tadeusz Kulikowski – Zastępca Prokuratora Apelacyjnegodr hab. Marek Andrzejewski prof. US – Redaktor naukowy

Szymon Słotwiński – Sekretarz redakcji

Rada Naukowaprof. dr hab. Roman Hauser – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | prof. dr hab. Andrzej Jakubecki – Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie | prof. dr hab. Andrzej Marciniak – Uniwersytet Łódzki | prof. dr hab. Mirosław Nazar – Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie | prof. dr hab. Zbigniew Ofiarski – Uniwersytet Szczeciński | dr hab. Adam Olejniczak prof. UAM – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | dr hab. Lech Paprzycki – Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie | prof. dr hab. Władysław Rozwadowski – Uniwersytet Szczeciński | prof. dr hab. Tadeusz Smyczyński – Uniwersytet Szczeciński, Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk | prof. dr hab. Roman Wieruszewski – Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk | prof. dr hab. Bronisław Ziemianin – Uniwersytet Szczeciński | Rosario Sapienza, Full Professor of International and European Law – The University of Catania School of Law | Ashok R. Patil, Prof. dr L.L.M., Ph.D. – National Law School of India University, Bangalore, Karnataka State (India) | Fursa Svetlana Yaroslavovna, prof. dr hab. honoured lawyer of Ukraine | Svitlana Yaroslavivna Fursa, prof. dr hab. honoured lawyer of Ukraine | Henry Zhuhao Wang, Assistant Professor – China University of Political Science and Law | Prof. habil. dr. Vytautas Nekrosius – Uniwersytet Wileński | Dr John Sorabji – University College, London | José García-Añón, Ph.D. in Law, Full Professor, School of Law – University of València (Spain) | Terekhova Lydia, Professor, Doctor of Law, Omsk state University, Faculty of Law | Masahiko Omura, Doctor of Law, Professor at Chuo University Law School (Tokyo, Japan) | Elena Kudryavtseva, Professor, Law Faculty of Moscow State University | Alexandre Freitas Câmara, Professor Emeritus and Head of Civil Procedure Department at Rio de Janeiro Judicial School | Jayesh Rathod, Associate Professor of Law – American University Washington College of Law | Rett R. Ludwikowski, Ph.D., Professor of Law, Columbus School of Law – The Catholic University of America | Lilia Abramchyk, Candidate of Juridical Sciences, Assosiate Professor – Yanka Kupala State University of Grodno (Belarus) | Prof. dr. Frieder Dünkel, Universität Greifswald | Prof. Emilio Castorina, University of Catania

Lista recenzentów znajduje się na stronie internetowej zeszytu naukowego | http://wpiaus.pl/actaiurisRedaktor naukowy | dr hab. Marek Andrzejewski prof. US

Redaktor tematyczny | Szymon SłotwińskiRedaktor językowy | Joanna Dżaman

Korektor | Joanna GrzybowskaSkład komputerowy | Iwona Mazurkiewicz

Publikacja została wydana dzięki wsparciu finansowemu Sądu Apelacyjnego, Prokuratury Apelacyjnej, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

Wersja papierowa jest wersją pierwotnąPełna wersja publikacji http://wpiaus.pl/actaiuris

Streszczenia opublikowanych artykułów są dostępne online w międzynarodowej bazie danych The Central European Journal of Social Sciences and Humanities, http://cejsh.icm.edu.pl

© Copyright by Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2014

ISSN 1640-6818 | ISSN 2083-4373

WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGOWydanie I. Ark. wyd. 10,5. Ark. druk 13,3. Format B5. Nakład 196 egz.

SPiS tReści

ORZECZNICTWO SąDóW SZCZECIŃSKICH

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie II Wydział Karny z dnia 20 listopada 2013 r., sygn. akt II AKzw 1196/13 ..................................... 7

Wyrok Sądu Apelacyjnego w szczecinie z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. akt III AUa 653/12 ................................................................................... 11

PRAWO ADMINISTRACYJNE

Marek Górski, Anna Barczak – Prawo dostępu do informacji o środo-wisku i jego ochronie jako element realizacji zasady demokratycznego państwa prawnego ................................................................................. 47

Aleksandra Monarcha-Matlak – Publiczne prawa podmiotowe a obo-wiązki i uprawnienia .............................................................................. 69

Wojciech Bożek – Opłata prowizyjna od poręczeń i gwarancji udziela-nych przez Skarb Państwa ...................................................................... 83

Małgorzata W. Greβler – Wykładnia terminu „swoboda przedsiębior-czości”(art. 13 ust. 1 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dzia-łalności gospodarczej) w świetle wybranego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ....................................................... 103

PRAWO CYWILNE MATERIALNE I PROCESOWE

Aleksandra Klich – Zwolnienie od kosztów sądowych w praktyce. Ko-mentarz do Postanowienia Sądu Apelacyjnego w szczecinie z dnia 7 lutego 2014 r. (sygn. III APz 2/14) ....................................................... 129

4

tomasz Radkiewicz – Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w szczecinie z dnia 9 maja 2013 r., I ACa 132/13 ........................................................ 141

Monika Futrzyńska-Mielcarzewicz, Szymon Słotwiński – Węzłowe zagadnienia zarządu majątkiem wspólnym. Analiza dogmatyczno--prawna. Część I – zagadnienia ogólne .................................................. 153

PRAWO KARNE MATERIALNE I PROCESOWE

Konrad Burdziak – Glosa do Wyroku Sądu Apelacyjnego w szczecinie z dnia 28 lutego 2013 r., sygn. II AKa 12/13 .......................................... 169

Marta Brzezińska – Gwarancje oskarżonego w postępowaniu ze stosun-ków międzynarodowych ......................................................................... 183

VARIA

Wojciech Bożek – Sprawozdanie ze Zjazdu Katedr Prawa Finansowego i Katedr Prawa Podatkowego .................................................................. 205

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO

NR 834 2014acta IurIs stetInensIs 7

Wojciech BożekUniwersytet Szczeciński

SPRAWozDAnie ze zjAzDU KAteDR PRAWA FinAnSoWeGo

i KAteDR PRAWA PoDAtKoWeGo

W dniach 29–31 maja 2014 roku w Międzyzdrojach (woj. zachodniopomor-skie) odbył się Zjazd Katedr Prawa Finansowego i Katedr Prawa Podatkowego i konferencja naukowa pt. XXV lat przeobrażeń w prawie finansowym i prawie podatkowym – ocena dokonań i wnioski na przyszłość, którego organizatorem była Katedra Prawa Finansowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego.

Głównym celem było podsumowanie doświadczeń ostatniego ćwierćwie-cza i ocena skutków transformacji w Polsce prawa finansowego i prawa podat-kowego, a także identyfikacja problemów badawczych wymagających rozwiąza-nia w przyszłości. W Zjeździe uczestniczyło 140 osób ze wszystkich ośrodków akademickich w Polsce. Przygotowano 96 referatów, które zostały opublikowane w recenzowanej pracy zbiorowej pt. XXV lat przeobrażeń w prawie finansowym i prawie podatkowym – ocena dokonań i wnioski na przyszłość, red. Z. Ofiarski, Szczecin 2014, ss. 1044. Partnerem Zjazdu Katedr było Wydawnictwo Wolters Kluwer SA, natomiast honorowy patronat sprawowała Gmina Międzyzdroje. Uroczystego otwarcia konferencji naukowej dokonali: prof. zw. dr hab. Marek Górski (prorektor ds. nauki i współpracy międzynarodowej w Uniwersytecie

206 Wojciech Bożek

Szczecińskim), dr hab. prof. US Zbigniew Kuniewicz (dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego), prof. zw. dr hab. Zbigniew Ofiar-ski (kierownik Katedry Prawa Finansowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego).

W pierwszym dniu Zjazdu Katedr Prawa Finansowego i Podatkowego od-była się sesja plenarna poświęcona genezie nowego ustroju finansowego Rze-czypospolitej Polskiej tworzonego od 1989 r., której przewodniczył prof. zw. dr hab. Andrzej Drwiłło (Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu w Gdyni). W refleksyjnej ocenie, nawiązującej do najważniejszych wydarzeń ostatniego ćwierćwiecza w sferze prawa finansowego, uczestniczyli: prof. zw. dr hab. Te-resa Dębowska-Romanowska (Uniwersytet Łódzki), prof. zw. dr hab. Krystyna Piotrowska-Marczak (Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu), prof. zw. dr hab. Eu-geniusz Ruśkowski (Uniwersytet w Białymstoku), prof. dr hab. Witold Modze-lewski (Uniwersytet Warszawski). W toku wielowątkowej dyskusji podkreślano wprowadzanie pionierskich rozwiązań, które stanowiły ważny etap przygoto-wań do akcesji Polski do struktur Unii Europejskiej (np. prawne określenie sek-tora finansów publicznych, stworzenie podstaw ustroju finansowego samorządu terytorialnego, wprowadzenie nowoczesnych konstrukcji prawnych w zakresie opodatkowania dochodów osób fizycznych i osób prawnych, wprowadzenie do polskiego systemu podatkowego konstrukcji podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego). Generalnie pozytywnie oceniono ten okres, wskazu-jąc jednocześnie na problemy związane z implementacją standardów unijnych do polskiego prawa podatkowego i prawa finansów publicznych. Podkreślano jednocześnie ewolucyjny charakter wprowadzanych zmian prawa finansowego i podatkowego. Skutkowało to wprowadzaniem ważnych reform przez wiele lat i wywoływało wrażenie niestabilności w polskim prawie finansowym oraz po-datkowym.

W drugim dniu obrady prowadzono w ramach następujących paneli: prawo i postępowanie podatkowe (moderator prof. dr hab. Jadwiga Glumińska-Pawlic z Uniwersytetu Śląskiego), prawo finansowe samorządu terytorialnego (mode-rator prof. dr hab. Wiesława Miemiec z Uniwersytetu Wrocławskiego), prawo rynku finansowego (moderator dr hab. prof. UG Anna Jurkowska-Zeidler z uni-wersytetu Gdańskiego), międzynarodowe prawo podatkowe (moderator dr hab. prof. UŁ Henryk Dzwonkowski z Uniwersytetu Łódzkiego). W ramach wyżej wymienionych paneli zaprezentowano łącznie 18 referatów.

207Sprawozdanie ze Zjazdu Katedr Prawa Finansowego i Katedr Prawa Podatkowego

W pierwszym panelu prof. zw. dr hab. Andrzej Gomułowicz (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu) wygłosił referat pt. Ekonomiczne a etyczne gra-nice opodatkowania – rodowód problemu, podkreślając konieczność dokonania zmian w prawie podatkowym zapewniających równowagę pomiędzy salus pub-licae a salus civium oraz nakładanie obowiązków podatkowych z poszanowa-niem wolności i praw ekonomicznych, przy odpowiednim zachowaniu ustrojo-wych, ekonomicznych oraz psychologicznych granic opodatkowania. Następnie dr hab. prof. UŁ Adam Mariański (Uniwersytet Łódzki) w referacie pt. Zasada in dubio pro tributario w orzecznictwie NSA oraz Trybunału Konstytucyjnego podkreślił, że niniejsza zasada realizuje standardy demokratycznego państwa prawa, które mają szczególne znaczenie w odniesieniu do norm o charakterze ingerencyjnym. Ocenił, że ustanowienie zasady in dubio pro tributario w prawie pozytywnym powinno być jednak poprzedzone dyskusją nad jej postacią i za-kresem. W kolejnym referacie pt. Prawo podatnika do sądu – aspekt przedmio-towy, dr Artur Mudrecki (Akademia L. Koźmińskiego w Warszawie) dowodził, że prawo to jest cechą demokratycznego państwa prawnego i powinno być sze-roko interpretowane. Negatywnie ocenił planowane ograniczenie kognicji sądów administracyjnych w zakresie spraw dotyczących indywidualnych interpretacji podatkowych, które umożliwiają podatnikowi uzyskanie pewności co do stoso-wania określonego przepisu prawa. Dr Hanna Filipczyk (Uniwersytet im. M. Ko-pernika w Toruniu) w referacie pt. Ingerencyjny charakter prawa podatkowego – jedna teza, dwie interpretacje, wskazała na pozorną oczywistość i jednoznacz-ność tezy o ingerencyjnym charakterze norm prawa podatkowego, która stanowi opinio communis polskiej doktryny prawa podatkowego. Wskazała na różnice w sposobach rozpoznania relacji między własnością a podatkiem i wynikające z tego ważne konsekwencje teoretyczne i praktyczne. W referacie pt. Zasada pewności prawa podatkowego w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyj-nego, dr Katarzyna Kopyściańska (Uniwersytet Wrocławski) zauważyła, że do przestrzegania wypracowanych przez doktrynę i orzecznictwo zasad przyczynia się racjonalizacja procedur prawodawczych (racjonalizacja systemu). W konklu-zji stwierdziła, że zasady pewności prawa podatkowego nie można utożsamiać z absolutną ochroną interesów podatnika i przeciwstawiać interesom podmiotów prawa publicznego.

W panelu dotyczącym prawa finansowego samorządu terytorialnego, prof. zw. dr hab. Andrzej Borodo (Uniwersytet im. M. Kopernika w Toruniu) w referacie pt. Znaczenie prawne uchwały budżetowej, ocenił treść i strukturę

208 Wojciech Bożek

uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego, jej zakres oraz speł-niane funkcje, a także rodzaje sankcji w przypadku naruszenia jej postanowień. Następnie dr Rafał Kowalczyk (Uniwersytet Wrocławski) w referacie pt. Proces maksymalizacji dochodów z opłat samorządowych przedstawił problem „wy-dajności dochodowej” opłat samorządowych oraz ich miejsce wśród innych do-chodów własnych jednostek samorządu terytorialnego. Ocenił pojawiające się w praktyce próby poszukiwania nowych albo maksymalizowania istniejących źródeł samorządowych dochodów własnych, podkreślając jednak konieczność wyważenia interesów podmiotu publicznego oraz podmiotów zobowiązanych. Mgr Kamil Dybiec (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu) w referacie pt. Opłata za wjazd do śródmieścia – postulat wprowadzenia do polskiego prawa finansowego nowej opłaty lokalnej uznał, że wprowadzenie tej opłaty powinna poprzedzać wnikliwa analiza jej formy, która byłaby spójna z wymogami pol-skiego prawa finansowego i akceptowana przez społeczności lokalne. W następ-nym referacie pt. Dochody podatkowe gmin hiszpańskich – analiza finansowa i prawna, dr Jarosław Marczak (Uniwersytet Łódzki) dokonał analizy ewolucji systemu podatkowego w Hiszpanii od „stylu latynowskiego” do „europejskie-go”. Ocenił, że system dochodów gmin w Hiszpanii jest stabilny w aspekcie prawnym i gwarantuje szeroki zakres autonomii podatkowej gmin. W referacie pt. Ograniczenie władztwa podatkowego gmin związane z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, dr Rafał Dowgier (Uniwersytet w Białymstoku) analizował konsekwencje przystąpienia Polski do struktur UE oraz proces realizacji zobo-wiązań wynikających z prawa pierwotnego i wtórnego UE mających wpływ na zakres władztwa podatkowego wykonywanego przez gminy.

W ramach panelu dotyczącego prawa rynku finansowego przedstawiono 4 referaty. W pierwszym, pt. Zmiany prawne w organizacji i funkcjonowaniu spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w okresie dwudziestu pięciu lat od transformacji ustrojowej, dr Iwona Ciepiela (Uniwersytet Śląski w Kato-wicach) przedstawiła wieloaspektowy dynamiczny rozwój tych podmiotów oraz świadczonych przez nie usług finansowych. Następnie dr Piotr Stanisławiszyn (Uniwersytet Opolski), w referacie pt. Unia Bankowa – blaski i cienie nowego mechanizmu rynku finansowego, wskazał na bezprecedensowy charakter działań polegających na opracowaniu założeń i wdrożeniu mechanizmów Unii Banko-wej w całej UE. Krytycznie ocenił funkcjonowanie mechanizmu Unii Bankowej w zakresie centralizacji, roli i zakresu współpracy narodowych organów nad-zorczych oraz form ich współpracy w państwach ze strefy wspólnej waluty euro

209Sprawozdanie ze Zjazdu Katedr Prawa Finansowego i Katedr Prawa Podatkowego

i w państwach spoza tej strefy. Dr hab. prof. UAM Tomasz Nieborak (Uniwersy-tet im. A. Mickiewicza w Poznaniu) w referacie pt. Przedawnienie odpowiedzial-ności administracyjnej podmiotu nadzorowanego przez Komisję Nadzoru Finan-sowego – synteza problemu uznał, że konieczna jest rewizja dotychczasowych regulacji i wprowadzenie ogólnych rozwiązań prawa administracyjnego doty-czących ustalenia terminu przedawnienia sankcji administracyjnych. Sprzyjać to powinno większej stabilizacji obrotu na rynku finansowym. Następnie dr hab. Witold Srokosz (Uniwersytet Wrocławski) przedstawił referat pt. Prawo a roz-wój elektronicznych środków płatniczych w XXI wieku, w którym wskazał na rozwój Internetu i zmiany społeczne implikujące rozwój elektronicznych form płatności. Otwiera to nowe obszary badań w sferze usług płatniczych.

W panelu dotyczącym międzynarodowego prawa podatkowego przedsta-wiono również 4 referaty. Mgr Bartosz Kubista (Uniwersytet Śląski w Katowi-cach) w referacie pt. Rewizja umów o unikaniu podwójnego opodatkowania jako instrument uszczelniania systemu podatkowego pozytywnie ocenił działania zmierzające do rewizji takich umów, polegające na renegocjacji ich postanowień. Z kolei dr hab. Dominik Gajewski (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie), w referacie pt. Kilka refleksji na temat międzynarodowego holdingowego prawa podatkowego, wskazał na wiele sposobów unikania opodatkowania holdingów międzynarodowych i potrzebę wprowadzenia w prawie unijnym rozwiązań po-datkowych kompleksowo regulujących działalność transgraniczną holdingów. Dr Małgorzata Wróblewska (Uniwersytet Gdański) w referacie pt. Zasada swo-body przepływu towarów w kontekście regulacji dotyczących opodatkowania bezpośredniego oceniła, że w kontekście podatków bezpośrednich, zasada swo-body przepływu towarów ma ograniczony zasięg i dotyczy niezakłóconego ob-rotu towarowego. Następnie dr Ireneusz Mirek (Uniwersytet Łódzki) w referacie pt. Rozbieżności między wersjami językowymi dyrektyw na przykładzie opodat-kowania usług turystycznych, analizując dorobek Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że nie ma w dyrektywach unijnych wyraźnych wymo-gów adresowanych do państw członkowskich wprowadzenia pojęcia „podróżny” w miejsce pojęcia „klient”. Obowiązujące w Polsce przepisy dotyczące opodat-kowania usług biur podróży nie są zatem sprzeczne z prawem Unii Europejskiej.

W ostatnim dniu obrady prowadzono w ramach sesji plenarnej pt. Prawo finansowe zabezpieczenia społecznego (moderator dr hab. prof. UŚ Marek Zde-bel z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach) i wygłoszono 3 referaty. W pierw-szym pt. Ubezpieczenia emerytalne w okresie ostatnich dwudziestu pięciu lat

210 Wojciech Bożek

przeobrażeń w prawie finansowym, dr Tomasz Sowiński (Uniwersytet Gdański) przedstawił teoretyczne i praktyczne zagadnienia ubezpieczeń emerytalnych, zwłaszcza w kontekście reform i pseudoreform systemu. Podkreślał istniejące zagrożenia dla równowagi finansowej funduszy zabezpieczenia społecznego. Następnie dr hab. Jacek Wantoch-Rekowski (Uniwersytet im. M. Kopernika w Toruniu) przedstawił referat pt. Dezaktualizacja znaczenia Funduszu Rezerwy Demograficznej jako funduszu rezerwowego w systemie finansowym ubezpie-czenia emerytalnego. Uznał, że nie doceniano roli tego funduszu i dotychczas traktowano go w sposób instrumentalny. Dr Paweł Woroniecki (Uniwersytet Jagielloński) przedstawił referat pt. Ustrój i działalność Narodowego Fundu-szu Zdrowia w ujęciu prawnofinansowym na tle wcześniejszych rozwiązań nor-matywnych. Analizując ustrojową i finansowoprawną problematykę związaną z funkcjonowaniem Narodowego Funduszu Zdrowia i poprzedzających go kas chorych, wskazał na potrzebę zrównoważenia gospodarki finansowej NFZ.

Podsumowania poszczególnych sesji dokonali ich moderatorzy z udziałem koordynatora tej części obrad, którym była dr hab. prof. KAAFM Irena Czaja--Hliniak (Krakowska Akademia im. A. Frycza-Modrzewskiego).