1. Wspczesne nurty bada spoecznychKatarzyna BorysPedagogika resocjalizacyjna, I rok MSUGillian Rose Interpretacja materiaw wizualnychPodstawowym celem publikacji jest prezentacja oraz dogbna analiza w myl metodologiikrytycznej wybranych metod bada i ich sposb interpretacji materiaw wizualnych. Analizaprzedstawianych metod opiera si na gwnie na zaoeniach okulocentryzmu i sposobachoddziaywania materiaw wizualnych na konstruowanie ycia spoecznego. Autorka wiele uwagipowica interpretacjom przedstawie wizualnych pod ktem wytwarzania rnic spoecznych, a wszczeglnoci na konstruowaniu rnicy postrzegania pci. W publikacji tej podkrelona zostaarwnie multimodalno materiaw wizualnych, zmiana perspektywy widzenia, znaczenia orazinterpretacji obrazw ze wzgldu na zmiany zachodzce w ich otoczeniu.Autorka podejmuje si generalnej oceny poszczeglnych metod bada nad wizualnocipoprzez trzy gwne modalnoci: kompozycyjn, technologiczn i spoeczn, w ramach ktrychtworzone s znaczenia. Tylko dwie metody odnosz si rwnoczenie do wszystkich wymienionychaspektw podejcie antropologiczne oraz stosowanie obrazw jako materiau uzupeniajcego wprojekcie badawczym. Drugie z wymienionych podej za jeden z waniejszych aspektw badauwaa rwnie refleksyjno, prawdopodobnie ze wzgldu na fakt, i obrazy stosowane s tylkojako rodki do osignicia celu, gdy s nonikami informacji, emocji i refleksji, do ktrychbadacze przywizuj najwiksz uwag. Podejcie antropologiczne zakada natomiastperformatywno i materializacj przedstawie wizualnych, w centrum zainteresowa badaczyznajduje si wic mobilno obrazw oraz ich rekontekstualizacja ze wzgldu na przemieszczaniesi w czasie i przestrzeni.W swoich rozwaaniach Autorka podkrela rwnie wybirczo poszczeglnych metodbada nad wizualnoci w kwestii analizowania modalnoci, ktre wiadczyyby o krytycznympodejciu danej metody do metodologii bada. Na modalnoci kompozycyjnej skupiaj si gwnie:interpretacja kompozycyjna, analiza treci oraz semiologia, przy czym interpretacja kompozycyjnaw niewielkim stopniu odnosi si take do modalnoci technologicznej. Metoda ta, opierajca si natzw. dobrym oku, proponuje niezwykle uwane sposoby patrzenia, a odnosi si w szczeglnocido obrazw malarskich, analizujc midzy innymi takie aspekty jak jego tre, kolorystyka, wiato,organizacj przestrzenn czy zawarto ekspresyjn. Analiza treci natomiast posiada rygorystyczne

2. reguy metodologiczne i stosuje przede wszystkim w swych opracowaniach badania ilociowe.Kluczowym elementem tej metody jest kodowanie, poprzez przypisanie materiaom wizualnymbd werbalnym pewnych kategorii, na podstawie ktrych s one nastpnie analizowane. Metoda tapozwala wic na zrozumienie symbolicznych znacze analizowanych materiaw i ich odniesieniado szerszego kontekstu kulturowego. Semiologia tymczasem, mimo i w niewielkim stopniu odnosisi take do modalnoci spoecznej i pozwala na refleksyjno, skupia si gwnie na aspekcietworzenia znacze. Kluczowymi elementami s znaki, majce czsto polisemiczny charakter, askadajce si z dwch elementw: znaczonych oraz znaczcych, a take odnoniki, czylirzeczywiste obiekty, do ktrych si one odnosz. Wanym aspektem jest rwnie systemlogonomiczny, okrelajcy warunki tworzenia i odbierania znacze, dziki czemu konstruuje reimwytwarzania i reim odbioru.Odmienne podejcia prezentuj natomiast psychoanaliza oraz dwa rodzaje analiz dyskursu,ktre skupiaj si gwnie na modalnociach spoecznych. Psychoanaliza koncentruje si naludzkiej podmiotowoci, seksualnoci i wiadomoci. Nie bez znaczenia jest tutaj pojcie skopofilii,czyli przyjemnoci patrzenia, ktr Zygmunt Freud uwaa za jeden z podstawowych popdwczowieka. Podobnie Jacques Lacan uwaa, e pewne widoki czy momenty widzenia s niezwyklewane dla rozwoju seksualnoci i podmiotowoci. Psychoanaliza wiele uwagi powicaodbiorczoci, zakadajc, e czowiek podczas procesu patrzenia wnosi swoj podmiotowo, ktrarzutuje na jego interpretacj obrazu. Nawizujc do kompleksu kastracyjnego powstaa rwniekoncepcja Spojrzenia, ktre miaoby determinowa proces przejcia dziecka ze sfery Realnoci dosfery Symbolicznoci oraz ogln sfer widzialnoci. Wiele uwagi powica si take fantazjomoraz podaniu zakadajc, e podmiot moe odgrywa pewne role w procesie interpretacji. Z koleipierwszy rodzaj analizy dyskursu odnosi si do struktury mylenia czowieka, intertekstualnociznaczenia obrazw oraz formacji dyskursywnych, pojmowanych jako relacje pomidzy elementamidyskursu. Podkrelone zostao take pojcie wadzy dyskursu dziki jego skutecznociwytwarzania, a jako e wanym elementem dyskursu jest wiedza, odnosi si on do relacji wadzy-wiedzy. Drugi rodzaj analizy dyskursu odnosi si do obszarw wytwarzania i odbiorczoci przezkonkretne instytucje i praktyki spoeczne oraz ich oddziaywaniem na podmiot. Metod, skupiajcsi w szczeglnoci na obszarze odbiorczoci, jest metoda badania widowni. Antoni Gramscipodkrela tutaj pojcie hegemonii, natomiast Stuart Hall stawia tez, i publiczno nigdy nie jestobojtna wobec przekazywanych im treci. Wie to z procesami kodowania rodkw masowegoprzekazu oraz ich dekodowania przez odbiorcw. Metoda ta koncentruje si gwnie badaniemwpywu tosamoci spoecznej na proces dekodowania materiaw wizualnych, a take ichwpywem na rozwj i konstruowanie tosamoci. Jak wynika z rozwaa Autorki, tylko dwiemetody mog pretendowa do statusu krytycznej metodologii interpretacji materiaw wizualnych i 3. s to podejcie antropologiczne oraz podejcie, w ktrym obrazy traktowane s jako materiayuzupeniajce czy wspomagajce. W obu tych podejciach du uwag badacze powicajmodalnociom kompozycyjnym, technologicznym oraz spoecznym, interesuj ich rwnie obszarywytwarzania obrazu i jego odbiorczoci.