ABC sąsiedzkie Tekst: Fundacja Zmian Społecznych...

ABC sąsiedzkieGdynia 2016Tekst Fundacja Zmian Społecznych KreatywniwwwfundacjakreatywniplSkład i ilustracje Gliniana Kura

3

Wstęp

ABC sąsiedzkie jest poradnikiem jak włączyć się w zarządzanie swoim miastem jak dbać o swoacutej mały skrawek przestrzeni jak wspoacutełtworzyć

osiedle z sąsiadami Aktywne życie obywatelskie nie ogranicza się tylko do oddawania głosu w wyborach parlamentarnych czy samorządowych Są to przede wszystkim relacje z ludźmi oraz rozmaite narzędzia demoshykratyczne ktoacutere wpływają na lepszą jakość życia w miejscu zamieszkania mieście dzielnicy czy ulicy Sprawiają one że chcemy mieszkać na tej ulicy w tym mieście i z dumą oprowadzać po nim znajomych Pierwsza cześć naszego poradnika to bdquosłowniczek abcrdquo Aby życie obywatelskie stało się łatwiejsze postanowiliśmy odczarować je ze słownikowych pojęć na rzecz przyjaźniejszych definicji ale żeby nie tracić z oczu rzeczy ważnych obok prezentujemy definicje ekspercką Jednak chcemy uczynić krok naprzoacuted zbliżyć dwa światy Rzeczywistość w skład ktoacuterej wchodzą osoby profesjonalnie zajmujące się miastem (lokalni radni pracownicy organizacji pozarządowych urzędnicy prashycownicy socjalni architekci) i mieszkańcy ktoacuterzy na co dzień żyją w swoich osiedlach domach Obydwa te światy mają na względzie dobro wspoacutelne miasto Inaczej jednak artykułują swoją wiedzę i troskę dotyczącą miasta Czasem nie widzimy wzajemnych dobrych intencji bo na drodze komu nikacji jest wiele barier i szumoacutew komunikacyjnych Konsultacje społeczne nie są jedyną formą spotkania rzeczywistych partneroacutew włodarzy miasta i jego mieszkańcoacutew Istnieją jeszcze inne możliwości włączania mieszshykańcoacutew we wspoacutełdecydowanie o swojej dzielnicy i mieście W następnych rozdziałach pokazujemy dobre przykłady samoshyorganizacji sąsiedzkiej Chcemy zainspirować pokazać że można że warto Umacnianie tkanki społecznej wyzwalanie energii społecznej to złożony proces dlatego kilka słoacutew napisaliśmy o partycypacji dzieci co może być z kolei inspiracją dla nauczycieli i pracownikoacutew organizacji wspoacutełpracujących ze szkołami ośrodkami pomocy społecznej

Do naszej publikacji udało się też zaprosić znanych ogoacutelnopolshyskich ekspertoacutew ktoacuterzy podzielą się z nami refleksjami dotyczącymi poshydejmowania działań w swoich dzielnicach w pracy związanej z organishyzowaniem społeczności lokalnej Zaprosiliśmy roacutewnież bdquoMieszkańcardquo Wszystkie te osoby są aktywnymi działaczami jak roacutewnież wspierają innych w podejmowanych inicjatywach Mieszkaniec jest też najlepszym ekspertem w swojej dzielnicy Zachęcamy Was aby zapisywać swoje refleksje i pomysły Obserwujcie co się dzieje w waszej radzie miasta radzie sołeckiej radzie osiedla zadawajcie pytania poznawajcie lokalne instytucje organizacje pozarządowe Działajcie w wolontariacie poznawajcie swoich sąsiadoacutew organizujcie się Edukujcie innych włączajcie swoich bliskich w dziashyłania ktoacutere przyczyniają się do lepszej jakości życia w dzielnicy w swojej okolicy Silne społeczeństwo to świadomi obywatele shy twoacuterzmy razem lepszy świat świat w ktoacuterym chcemy żyć ) Zapraszam do podroacuteży po lekturze i notatek

Aleksandra Mroacutez-WykuszOrganizatorka społeczności lokalnej

a

5

Aleksandra Mroacutez-Wykusz mgr filozofii specjalista tera pii uzależnień socjoterapeutka com-munity worker trenerka przez 11 lat kierowała ośrodkiem soshycjoterapeutycznym w Gdyni ukończone studium socjoterapii i treningu interpersonalnego prowadzenie grup w systemie ambulashytoryjnym od 2008 roku zaangażowana w działania rewitalizacyjne jednego z obszaroacutew Gdyni (koordynacja działań animacja) Prezeska Fundacji Zmian Społecznych bdquoKreatywnirdquo wieloletnie doświadczenia z zakresu pracy z dziećmi młodzieżą i rodzinami od kilku lat szkoli i prowadzi warsztaty dla ucznioacutewrodzicoacutewprofesjonalistoacutew Obecnie głoacutewne obszary działalności to animacja społeczna organizowanie społeczności lokalnej budowanie partnerstwa wzmacnianie sek-tora NGOrsquos wwwfundacjakreatywniplwwwpulsdzielnicyinfo

Archiwum FISE w Centrum Aktywnego Mieszkańca

bdquoJeśli nie potrafisz wytłumaczyć czegoś w prosty sposoacutebto znaczy że tak naprawdę tego nie rozumieszrdquo

Albert Einstein)

A

B

ANIMATORWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWJesteś nim wtedy gdy zachęcasz innych do wspoacutelnego działania i wtedy gdy swoim działaniem uzupełniasz wiedzę swoich sąsiadoacutew

WERSJA PROFESJONALISTY (osoacuteb zawodowo zajmujących się działaniami społecznymi)bdquoAnimator społeczny jest praktykiem umiejętnie wykorzystującym techshyniki narzędzia ktoacutere wychodząc od problemoacutew i potrzeb mieszkańcoacutew określonej społeczności poprzez motywację i edukację umożliwiają samo organizację mieszkańcoacutew w celu samodzielnego ich zaspokajaniardquo [SZKOŁA ANIMATOROacuteW SPOŁECZNYCH - Paweł Jordan Bohdan Skrzypczak]

BUDŻET OBYWATELSKIWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWJeżeli chcesz aby w twojej okolicy coś powstało (np plac zabaw ścieżki rowerowe) Możesz zgłosić swoacutej pomysł i zachęcić sąsiadoacutew do głosowania na twoacutej pomysł Jak zagłosuje dużo osoacuteb to twoacutej pomysł zostanie zrealishyzowany W Gdyni możesz zrobić to na stronie bogdyniapl

7

WERSJA PROFESJONALISTYBudżet obywatelski (inaczej budżet partycypacyjny) shy to proces ktoacutery umożliwia mieszkańcom dyskusję i bezpośredni wpływ na decy zje o przeznaczeniu części budżetu publicznego na przedsięwzięcia zgłoszone bezpośrednio przez obywateli (httpwwwwroclawplbudzet-obywatelski-definicja)

CEL PUBLICZNYWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWCelem publicznym jest wszystko to na czym zależy jednocześnie Tobie jak i Twoim sąsiadom Cel publiczny często ma za zadanie polepszyć komfort twojego życia np powstanie parku w ktoacuterym każdy z Was bęshydzie moacutegł wypoczywać

WERSJA PROFESJONALISTYCel publiczny ndash działanie o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadshylokalnym (powiatowym wojewoacutedzkim i krajowym) stanowiące realishyzację celoacutew o ktoacuterych mowa w art 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r o gospodarce nieruchomościami (Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r o gos-podarce nieruchomościami (Dz U z 2015 r poz 1774))

DOBRO WSPOacuteLNEWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWTo wszystko co należy do mnie do Ciebie i innych osoacuteb w tym samym czasie np droga park miejski las czy plaża Każdy może z ldquodobra wspoacutelshynegordquo korzystać i każdy powinien o nie dbać

D

C

WERSJA PROFESJONALISTYDobro wspoacutelne shy termin oznaczający wartość zbiorową osiąganą przez wspoacutelnoty ludzkie w związku z rozwijaniem naturalnych możliwości ich członkoacutew zaspokajaniem ich indywidualnych interesoacutew lub respekshytowaniem posiadanych przez nich uprawnień jednostkowych przy jedshynoczesnej dbałości o zbliżanie całej wspoacutelnoty ku właściwym jej celom [encyklopediapwnpl]

E

EWALUACJAWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWTo moment kiedy podsumowujesz swoje działania i wyciągasz wnioski co i jak poprawić w przyszłości Gdy zrobisz takie podsumowanie ze swoimi sąsiadami będzie tobie łatwiej w dalszych działaniach

WERSJA PROFESJONALISTYJest elementem nieodzownie i bezpośrednio związanym z jakością działań Systematyczne prowadzenie procesu ewaluacji pozwala nam uzyskać informację zwrotną związaną z docieraniem do grup docelowych dostosowaniem działań do potrzeb beneficjentoacutew i wnioskodawcoacutew reshyalizacją celoacutew [FRSE - Pakiet Edukacyjny Pozaformalnej Akademii Jakości Projektu Część 4]

9

FUNKCJA SPOŁECZNAWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWZadania i obowiązki wykonywane przez osobę pomagającą innym rozshywiązać problem Osoba pełniąca funkcję społeczną za swoją pracę nie dostaje żadnego wynagrodzenia Osobą pełniącą funkcję społeczną jest np Radny Dzielnicy

WERSJA PROFESJONALISTYW najszerszym ujęciu funkcja społeczna jest to swoista własność danego elementu spośroacuted całego systemu społecznego ktoacutera ma wpływ co do zasady pozytywny na ogoacuteł funkcjonowania tego systemu w szerokim otoczeniu społecznym Funkcje społeczne mogą być pełnione przez jedshynostkę jak i grupę ludzi(httpampolmerol-wabrzeznoinfofunkcje-spoleczne- definicja-i-zastosowanie)

GRUPA SPOŁECZNAWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWGdy spotykasz się z sąsiadami aby coś zmienić na dzielnicy to tworzy się grupa społeczna Każdy z sąsiadoacutew ma określone role i zadania

G

F

WERSJA PROFESJONALISTYGrupa społeczna jest zbiorowością ludzi zespolonych więzią społeczną przejawiającą się w poczuciu łączności przynależności grupowej i dziashyłaniu na rzecz realizacji wspoacutelnych celoacutew (encyklopediapwnpl)

HARMONOGRAMWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWTo twoacutej plan w ktoacuterym masz wypisane co będziesz robić kiedy i jak dużo czasu Tobie zajmie

WERSJA PROFESJONALISTYWykres obrazujący kolejność i czas trwania poszczegoacutelnych czynności w ogoacutelnym planie pracy[nowy Słownik języka polskiego pwnrdquo PWN Warszawa 2002]

INTERESARIUSZWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWStajesz się interesariuszem gdy odwiedzasz urząd lub inną instytucję i chcesz mieć wpływ na podejmowane tam dziashyłania ktoacutere ciebie dotyczą Interesariuszem może być też inna instytucja lub organizacja

WERSJA PROFESJONALISTYInteresariusze shy są to osoby lub inne organizacje ktoacutere uczestniczą w twoshyrzeniu projektu (biorą czynny udział w jego realizacji) lub są bezpośrednio zainteresowane wynikami jego wdrożenia Interesariusze mogą wywierać wpływ na daną organizację (httpsmfilesplplindexphpInteresariusze)

I

H

11

JST (jednostka samorządu terytorialnego)

WERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWJednostką Samorządu Terytorialnego w Twoim mieście może być Urząd Miasta ktoacutery decyduje o sprawach mających wpływ na Twoje życie i otoczenie

WERSJA PROFESJONALISTYJednostka samorządu terytorialnego jest to lokalna lub regionalna wspoacutelshynota samorządowa Jednostki te są samodzielne i autonomiczne w dziashyłaniu w sferze spraw publicznych o znaczeniu lokalnym[inforpl]

KONSULTACJE SPOŁECZNEWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWKonsultacje społeczne to spotkania organizowane przez władze ngoshysy podczas ktoacuterych możesz wyrazić swoją opinię o planowanych zmianach w Twojej okolicy

K

J

WERSJA PROFESJONALISTYKonsultacje społeczne to proces w ktoacuterym przedstawiciele władz hellip przedstawiają obywatelom swoje plany dotyczące np aktoacutew prawnych (ich zmiany lub uchwalania nowych) inwestycji lub innych przedsięwzięć ktoacutere będą miały wpływ na życie codzienne i pracę obywateli[ngopl]

LOKALNE PARTNERSTWO (PARTNERSTWO LOKALNE)

WERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWMożesz zaprosić firmy organizacje lub instytucje w twoim sąsiedztwie do wspoacutelnego działania Po porozumieniu się z tymi partnerami będzie tobie łatwiej realizować twoje pomysły i cele

WERSJA PROFESJONALISTYPartnerstwo lokalne polega na aktywizowaniu całych społeczności i zashychęcaniu ich do wspoacutełpracy przy definiowaniu lokalnych problemoacutew i rozwiązywaniu ich na poziomie osiedla gminy miasta czy powiatu Świadomość że oddolne inicjatywy można zrealizować a lepsze efekty osiąga się poprzez wspoacutełpracę a nie spory motywuje do wytężonej pracy i podejmowania nowych zadań (httpwwwaltumplindexphpoption=com_contentampview=articleampid=184co-to-jest-partnerstwo--lokalneampcatid=2aktualnosciampItemid=1)

LOKALNY LIDER (LIDER LOKALNY)

WERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWJako lider lokalny jesteś przedstawicielem swoich sąsiadoacutew i masz prawo

L

13

do podejmowania ważnych decyzji mających wpływ na przyszłość washyszego osiedla Swoimi działaniami zachęcasz inne osoby do wspoacutelnych zmian

WERSJA PROFESJONALISTYLider shy osoba lub organizacja przewodząca stojąca na czele danej grupy Cechą charakterystyczną lidera jest to że ludzie lub organizacje same chcą go naśladować oraz łatwo poddają się jego przywoacutedztwu (Robert Cialdini Wywieranie wpływu na ludzi Teoria i praktyka Gdańsk 1998)

ŁAD PRZESTRZENNYWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWJest wtedy gdy wszystkie elementy w Twoim otoczeniu są dopasowane czyli tworzą wspoacutelną całość w taki sposoacuteb że Twoje życie i życie innych osoacuteb jest łatwiejsze i przyjemniejsze np domy na osiedlu mają jednakowy kolor dachu zieleń między budynkami jest zadbana chodniki są dopasoshywane także dla osoacuteb niepełnosprawnych wyższy budynek nie przesłania widoku niższym budynkom

Ł

WERSJA PROFESJONALISTYUkształtowanie przestrzeni ktoacutere tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne społecznoshygospodarcze środowiskowe kulshyturowe oraz kompozycyjnoshyestetyczne (httpwwwekologiaplwiedzaslownikislownik-terminow-prawnychlad-przestrzenny)

MIĘDZYPOKOLENIOWOŚĆWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWTy jako osoba młoda rozmawiasz wspoacutełpracujesz z osobami starszymi Tak samo ty jako osoba starsza nawiązujesz kontakt i wspoacutelnie działasz z osobą młodszą Międzypokoleniowość zaczyna się kiedy razem spęshydzając czas realizujecie swoje cele oraz wymieniacie się swoimi doświadshyczeniami i umiejętnościami

N

M

NORMY SPOŁECZNEWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWTo wszystkie zasady i reguły ktoacutere obowiązują w grupie do ktoacuterej nashyleżysz np w Twoim bloku na osiedlu Normą społeczną może być np

15

zakaz palenia tytoniu shy Ty i inne osoby z Twojego otoczenia przestrzeshygacie tego zakazu

WERSJA PROFESJONALISTYNorma społeczna shy socjologiczne zasady określające funkcjonowanie jedshynostki w obrębie grupy lub społeczeństwa normy społeczne mogą mieć charakter formalny (są jasno skodyfikowane i spisane) lub nieformalny (obowiązują w sposoacuteb zbliżony do obowiązywania obyczaju) przestrzeshygania norm formalnych strzegą wyspecjalizowane instytucje norm nieshyformalnych mdash nacisk społeczny i opinia publiczna nieprzestrzeganie norm społecznych a łączy się ze stosowaniem sankcji (kar) (httpency-klopediapwnplhaslonorma-spoleczna3948269html)

OPINIA PUBLICZNAWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWZebrane odpowiedzi ankieteroacutew na dany temat między innymi od Ciebie i Twoich sąsiadoacutew tworzą jedną wspoacutelną opinię

WERSJA PROFESJONALISTYOpinia publiczna to chwilowa mniej lub więcej logiczna grupa sądoacutew odshypowiadających zagadnieniom doby bieżącej ktoacutere w licznych odbitkach

O

kursują wśroacuted ludzi zamieszkujących wspoacutelnie jeden i ten sam kraj nashyleżących do jednej i tej samej warstwy społecznej

PARTYCYPACJAWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWUdział twoacutej i twoich sąsiadoacutew w podejmowaniu mniej lub bardziej ważshynych decyzji w twojej okolicy lub w mieście Możesz wyrazić swoje zdanie i mieć wpływ na działania jakie podejmuje twoja władza

WERSJA PROFESJONALISTYPojęcie partycypacji można zdefiniować jako mniej lub bardziej bezposhyśrednie uczestnictwo obywateli w życiu społecznym publicznym i polishytycznym Termin partycypacja stosowany na ogoacuteł z dodatkowym określeshyniem np społeczna obywatelska publiczna indywidualna wspoacutelnotowa wertykalna horyzontalna (httpwwwdecydujmyrazemplpartycypacjaco_to_jest_partycypacja__html)

P

17

RADA DZIELNICYWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWGrupa mieszkańcoacutew twojej dzielnicy ktoacutera została wybrana przez Twoich sąsiadoacutew lub Ciebie poprzez głosowanie Osoby wybrane do Rady zajshymują się sprawami ktoacutere dotyczą wszystkich sąsiadoacutew i ich wspoacutelnej przestrzeni pomagają pozostałym w załatwieniu roacuteżnych spraw i konshytaktują się z urzędami i instytucjami Rady Dzielnic nie dostają pieniędzy za swoją pracę

SAMOORGANIZACJAWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWMa miejsce wtedy gdy Ty wraz z innymi osobami podejmujecie decyzję o rozpoczęciu wspoacutelnego działania np chcecie zorganizować sąsiedzkiego grilla Żeby Wasze działanie odniosło sukces musicie ustalić plan dziashyłania podzielić się zadaniami określić czas miejsce i potrzebne materiały

UŻYTEK PUBLICZNYWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWTo wszystko do czego masz darmowy dostęp i rzeczy z ktoacuterych możesz korzystać bez opłat

WERSJA PROFESJONALISTYMienie użytku publicznego to jest ruchomości nieruchomości (rzeczy i miejsca) z ktoacuterych wszyscy mają prawo korzystać takie jak drogi

R

S

U

publiczne rzeki parki biblioteki muzea itp Mienie to jest regulowane przepisami prawa administracyjnego

WSPOacuteLNOTAWERSJA STWORZONA PRZEZ MIESZKAŃCOacuteWTo grupa osoacuteb ktoacuterą łączą silne emocjonalne więzi wspoacutelne przeżycia poglądy i poczucie przynależności Więzi łączące osoby w danej wspoacutelshynocie mogą być braterskie lub dotyczyć pokrewieństwa Przykład Ty i paczka Twoich najlepszych znajomych tworzycie wspoacutelnotę przyjacioacuteł (łączą Was wspoacutelne wspomnienia macie podobne poglądy na roacuteżne sprawy) lub Ty i reszta Twoich sąsiadoacutew tworzycie wspoacutelnotę mieszkashyniową (łączy Was potrzeba dbania o Wasz wspoacutelny blok wszyscy chcecie by wokoacuteł było czysto więc macie te same cele)

W

19

Joanna BożekbdquoCzego Jaś się nie nauczy tego Jan nie będzie umiałrdquo czyli konsultacje społeczne w samorządzie terytorialnym okiem NIEzwykłego mieszkańca

Konsultacje społeczne są jedną z form dialogu społecznego Określane są jako dwukierunkowa komunikacja administracji publicznej z partnerami społecznymi prowadzona w celu uzyshy

skania opinii na temat proponowanych przez administrację rozwiązań Służą one uspołecznieniu procesu podejmowania ważnych dla społeczeńshystwa decyzji ndash decyzji nieodwracalnych

Często słyszy się narzekania mieszkańcoacutew na bdquoto i owordquo przy jednoczesnym braku zainteresowania zmianą A przecież każda zmiana jest szansą Na wiele spraw ktoacutere dzieją się na wyższym szczeblu nie mamy zbyt dużego wpływu (przyjmując że nie byliśmy na wyborach i nie oddaliśmy głosuhellip) Natomiast na płaszczyźnie działalności samoshyrządu można pokusić się o bdquosprawowanie władzyrdquo tzn konsultowanie inicjatyw wychodzących od mieszkańca Nasz bohater na tym etapie jest bdquoJasiemrdquo Uczy się obserwuje proacutebuje

Istnieje szereg form metod i technik ktoacutere można zastosować w celu podjęcia dyskusji o słuszności decyzji Przyjrzyjmy się kilku inspiracjom przedstawienie opinii publicznej w formie zwyczajowo przyjętej (sonshydaże uliczne sondaże internetowe ankietowanie) przedstawienie pisemnych opinii organizacji lub osoacuteb uznanych za autoshyrytety w sprawie spotkania dyskusyjne z roacuteżnymi grupami społecznymi powoływanie i działalność rad obywatelskich (dzielnice osiedla sołectwa) warsztaty strategiczne w grupach nominalnych najczęściej metodą bdquoburzy moacutezgoacutewrdquo

21

konferencje poszukiwawcze w formie plenarnej z udziałem ekspertoacutew zewnętrznych

Form jest o wiele więcej te jednak budzą zaufanie przeciętnego bdquoKowalskiegordquo Co zatem nasz bdquoJaśrdquo może uzyskać poprzez udział w konshysultacjach społecznychPrzeanalizujmy rodzaje tego specyficznego dialogu między administracją publiczną a partnerem społecznym wczesny ndash kiedy wszystko jest możliwe skutecznie rozpropagowany ndash wiele kanałoacutew informacji w tym inforshymowanie bezpośrednie aktywizujący dający czas do namysłu niezniechęcający ndash nie odmawiać nikomu złożenia własnego wniosku ani opinii obiektywny ndash rozpatrzyć zgłoszone wnioski rzetelnie i bezstronnie dający jawną decyzję ndash o decyzji należy poinformować niezwłocznie społeczeństwo wielokrotny ndash na każdym etapie realizacji projektu rozpoznanie oprashycowanie akceptacja ewaluacja integrujący proces planistyczny i projektowy ndash wyniki konsultacji wpłyshywają na dalsze etapy prac planistycznym i projektowym czasem proces przygotowania inwestycji z konsultacjami zajmuje więcej czasu niż sama realizacja profesjonalny ndash przy zastosowaniu metod badawczych rodzaj doboacuter proacuteby doboacuter pytań aktywny ndash należy identyfikować i uwzględniać wnioski w miarę ich racjonalności poważnie traktujący ludzi ndash np nie można robić konsultacji o detale albo gdy nie można już nic zmienić Konsultacje społeczne nie zastępują demokratycznych mechashynizmoacutew wyborczych ale łagodzą niedoskonałość tych mechanizmoacutew i skutecznie prowadzą do działań akceptowanych przez maksymalnie dużą

reprezentację społeczeństwa bo dotyczą projektoacutew nieodwracalnych ktoacutere mają służyć ludziom ktoacuterzy zostają gdy czas władzy przeminie A to chyba najczęstszy zarzut bdquoJana Kowalskiegordquo ndash brak zaufania że proshyjekt inicjatywa ma służyć innym a nie tylko być haczykiem na nieświashydomego obywatela podczas kampanii wyborczych

Co do zaoferowania ma prawo w dziedzinie prowadzenia konshysultacji Otoacuteż prawo nie narzuca określonych form prowadzenia konshysultacji dlatego można elastycznie wykorzystywać roacuteżne formy wsposhymniane wcześniej takie jak

KONSULTACJE EKSPERCKIE ndash udział bierze w nich celowo dobrana grupa osoacuteb dysponująca szczegoacutełową wiedzą teoretyczną lub praktyczną z danego obszaru O ile bdquoJanrdquo jest ekspertem woacutewczas może wziąć udział w konsultacji pisemnej lub w formie grup fokusowych w ktoacuterych uczestshyniczą jedynie eksperci w danej dziedzinie Mogą mieć warstwowy chashyrakter czyli zebranie pierwszych opinii przygotowanie raportu zebranie opinii o raporcie i włączenie ich w jego treść ponowne zebranie opinii z prośbą o uzasadnienie głosoacutew najbardziej odrębnychbdquoKowalskirdquo może także wziąć udział w panelu ekspertoacutew tj spotkaniu specjalistoacutew pochodzących z roacuteżnych środowisk i instytucji Eksperci przygotowują roacuteżne scenariusze szacujące prawdopodobieństwo wystąshypienia możliwych zjawisk lub zagrożeń

KONSULTACJE POWSZECHNE ndash udział może wziąć w nich każdy członek danej społeczności I tak nasz bdquoJanrdquo staje się woacutewczas częścią planowania partycypacyjnego Otwarte dla wszystkich chętnych osoacuteb warsztaty ktoacutere mają na celu określenie kierunku rozwoju danej sposhyłeczności lokalnej Przebiega w kilku etapach ustalenie wizji rozwoju określonego obszaru rozpoznanie barier i zagrożeń opracowanie planu działania Uczestnicy pracują na poszczegoacutelnych etapach indywidualnie w małych grupach lub plenarnieGdyby zaś bdquoKowalskiemurdquo nie przypadło do gustu to działanie może

23

skorzystać z planowania wspoacutelnotowego będącego odmianą planoshywania partycypacyjnego w ktoacuterej szczegoacutelny nacisk kładzie się na wyshyznaczenie szerokiego programu politycznego dotyczącego rozwoju danej wspoacutelnoty Tu jednak pojawia się budzące kontrowersje słowo polityka więc nie wiadomo jak zareaguje bdquoJanrdquo Dlatego też bezpiecznym i cieshykawym rozwiązaniem są spotkania publiczne na ktoacuterych poddaje się pod dyskusję dany problem i możliwe rozwiązania każdy uczestnik może zabrać głos zadać pytanie lub wysunąć własną propozycję Brzmi cieshykawie podobnie jak konsultacje internetowe uruchomienie platformy internetowej ktoacutera umożliwia zapoznanie się z danym problemem roacuteżshynymi możliwościami jego rozwiązania oraz wyrażenie swojej opinii (np przy użyciu forum czatu lub ankiety internetowej)

KONSULTACJE PRZEDSTAWICIELSKIE ndash udział bierze w nich reprezenshytatywna grupa obywateli wypowiadająca się w imieniu całej społeczności Tu pole do popisu dla lideroacutew społeczności lokalnej bdquoJanrdquo może zorganishyzować grupę fokusową inaczej moacutewiąc wywiad zogniskowany To sposhytkanie 6shy12 osoacuteb reprezentujących społeczność zazwyczaj jednorazowe polega na przeprowadzeniu moderowanej pogłębionej dyskusji na dany temat często stosowane jako pierwszy etap konsultacji Dalej panel oby-watelski będący merytoryczną dyskusją grupy obywateli z wykorzystashyniem wielu technik warsztatowych zazwyczaj wielokrotnie powtarzana z udziałem tych samych osoacuteb co pozwala na rejestrację zmian sytuacji i opinii uczestnikoacutew A jakie zdanie ma temat jury obywatelskiego Grupa 12shy16 osoacuteb niebędących specjalistami w danej dziedzinie pełni rolę sęshydzioacutew analizując przez kilka dni dany problem i bdquodowodyrdquo dostarczone przez bdquoekspertoacutewshyświadkoacutewrdquo wynikiem ich pracy jest sporządzenie bdquowershydykturdquo czyli rekomendowanych rozwiązań ktoacutere władza może zaakcepshytować i wprowadzić w życie lub odrzucić podając jednak uzasadnienie Poacutejdźmy dalej Zespoły planujące wymagają zaangażowania grupy ok 25 losowo wybranych osoacuteb ktoacutere przez kilka dni pełnią funkcję bdquokonsulshytantoacutew społecznychrdquo zdobywają i wymieniają informacje uczestniczą w moderowanych dyskusjach analizują możliwe rozwiązania ostatecznie

przygotowują bdquoraport obywatelskirdquo ktoacutery przedstawiany jest władzomNiezrażony ilością pomysłoacutew na udział w życiu społecznym bdquoJan Kowalskirdquo postanawia zorganizować sondaż deliberatywny Przebiega on w kilku etapach przedstawienie możliwie bezstronnie roacuteżnych rozwiązań pierwszy sondaż na reprezentatywnej grupie debata w ktoacuterej bierze udział ok 30 badanej grupy podział na podgrupy ktoacutere biorą udział w moderowanej dyskusjiSesja plenarna na ktoacuterej przedstawiane są efekty pracy podgrup i przeshyprowadzone zostaje tajne głosowanie dotyczące preferencji Niekiedy przeprowadza się drugi sondaż wśroacuted osoacuteb ktoacutere badano w pierwszym sondażu lecz nie brały udziału w debacie Celem nie jest podanie wershydyktu a jedynie poznanie rozkładu opinii przy zapewnieniu pełnego dostępu do informacji

Bardzo pomocne w przeprowadzaniu konsultacji społecznych są zatem wszelkie techniki warsztatowe

1) Burza moacutezgoacutew shy jedna z najbardziej rozpowszechnionych technik pracy warsztatowej polegająca na gromadzeniu jak największej liczby zroacuteżnishycowanych pomysłoacutew Po określeniu tematu spotkania uczestnicy warszshytatu (najlepiej 5shy12 osoacuteb) zgłaszają spontanicznie wszelkie pomysły jakie przyjdą im do głowy ndash na tym etapie nikt nie ocenia nie krytykuje Po kroacutetkiej przerwie pomysły są omawiane i wybiera się jedynie te najbarshydziej możliwe do realizacji ktoacutere następnie są dokładnie analizowane

2) Dychotomie shy technika polega na zestawieniu prostych dychotomii i zapisaniu ich na tablicy w formie dwoacutech pytań Następnie uczestnicy wyshybierają osoby instytucje lub rozwiązania ktoacutere do nich pasują np Kto zyska na danym przedsięwzięciu Kto na nim straci

3) Open Space (Otwarta przestrzeń) shy twoacutercą techniki jest Harrison Owen ktoacutery na początku lat 80 stwierdził że w trakcie sympozjoacutew najciekawsze

25

dyskusje wywiązują się podczas przerw na kawęIstotą techniki jest organizowanie spotkań w ktoacuterych dobrowolnie uczestniczą zainteresowane osoby Sprawdza się szczegoacutelnie w sytuacjach gdy w kroacutetkim czasie trzeba omoacutewić istotne kwestie Spotkania te mają następujący przebieg prowadzący przedstawia temat i cel spotkania oraz założenia stososhywanej techniki uczestnicy podają swoje propozycje kwestii do dyskusji ktoacutere są zapishysywane na flipcharcie wokoacuteł uczestnikoacutew ktoacuterzy zgłosili propozycje zbiera się grupa osoacuteb zashyinteresowanych daną kwestią i rozpoczyna się dyskusja trwająca około godziny ndash co ważne nikt nie jest przypisany do danej grupy na stałe może więc w dowolnej chwili przejść do innego zespołu każda grupa spisuje wnioski z dyskusji i wyznacza przedstawiciela ktoacutery zapoznaje z konkluzjami wszystkich uczestnikoacutew spotkania ostatecznie uczestnicy planują etapy przyszłych działań i osoby odposhywiedzialne za ich realizację

4) Dyskusja w sześciu kapeluszach shy z papieru przygotowuje się sześć kashypeluszy (lub innych symboli) w roacuteżnych kolorach ndash każdy symbolizuje inne podejście np biały ndash analiza dostępnych danych czerwony ndash wyrashyżanie opinii czarny ndash wyszukiwanie zagrożeń i znajdowanie najgorszych scenariuszy żoacutełty ndash optymistyczne wyrażanie szans i pozytywnych stron zielony ndash kreatywne poszukiwanie alternatywnych rozwiązań niebieski kontrola i dbanie o organizacjęUczestnik bdquozakładając kapeluszrdquo w danym kolorze dystansuje się od włashysnych opinii i bez obawy o krytykę czy wyśmianie może proponować roacuteżne rozwiązania W ten sposoacuteb można poszerzyć horyzonty i przedshystawić dane zjawisko w bardzo szerokim kontekście

5) Kręgi przyszłości shy technika przydatna przy planowaniu przyszłych działań ścieżek rozwoju i znajdowanie związkoacutew przyczynowoshyskutshykowych Na tablicy rysuje się okrąg w ktoacuterym wpisana jest nazwa

omawianego trendu wydarzenia lub problemu Następnie wokoacuteł niego nanosi się kręgi ktoacutere przedstawiają najpierw bliskie konsekwencje censhytralnego wydarzenia a poacuteźniej ich dalsze skutki Kolejne kręgi przedstashywiają wydarzenia z tego samego poziomu czasowego Kręgi układają się w następujący schemat Odmianą tej techniki jest tworzenie tzw mapy myśli ndash jest to przedstawienie roacuteżnych aspektoacutew danego problemu lub zashygadnienia pomysłoacutew rozwiązań itp za pomocą bdquodrzewkardquo słowa można też zastępować prostymi rysunkami lub symbolami

Długą drogę przeszedł Jaś by stać się Janem Ile jednak satysfakcji z bycia świadomym pewnym swego zdania NIEzwykłym mieszkańcem

wwwenwikipediaorgwwwpawelsygnowskiinf

Centrum Aktywnego Mieszkańca- Fundacja Zmian Społecznych Kreatywni fot Julia Malinowska

27

Paweł JordanSĄSIAD TWOacuteJ SPRZYMIERZENIEC

Miejska roacuteżnorodność

Dzisiejsze miasta mają bardzo zroacuteżnicowaną specyfikę i są nieshyzwykle skomplikowane Miasto ma swoją strukturę i adminishystrację samorządową dzieli się na dzielnice osiedla sąsiedztwa

ma ulice skwery parki Zamieszkiwane jest przez ludzi bardzo roacuteżnych zawodoacutew statusoacutew majątkowych wykształcenia Urbaniści tworzą strashytegie i plany zagospodarowania regulują jak się będzie miasto rozwijało Jednak społeczna aktywność wymyka się z poukładanego planu Ludzie nadają swoje znaczenia poszczegoacutelnym terenom a podział administrashycyjny nie pokrywa się obszarem funkcjonalnym Często mieszkańcy jedshynego osiedla bardziej utożsamiają się z terenem sąsiednim bo chodzą tam do kościoła szkoły czy sklepu Duży wpływ na aktywność mieszkańcoacutew ma charakter zabudowy shy stare kamienice domki jednorodzinne blokowiska a także osiedla grodzone Każde z nich tworzy inne uwarunkowania dla mieszkających ludzi Mogą to być otwarte przestrzenie lub zamknięte światy Czasem te formy zashybudowy miejskiej wzajemnie się przenikają np apartamentowce wkrashyczają w świat kamienic czy też domkoacutew jednorodzinnych Jedne tereny się degradują i mieszkańcy się wyprowadzają a inne stają się modne zyskują blask i popularność Ludzie wybierają sobie miejsca w ktoacuterych chcą zamieszkać szczegoacutelnie kiedy ich na to stać ale czasem jest to barshydziej przypadek bo liczy się po prostu cena zakupu mieszkania czy cena jego wynajmu Spoacutełdzielnie mieszkaniowe czy wspoacutelnoty tworzą określone reguły do ktoacuterych mieszkańcy muszą się stosować Trzeba płacić czynsz oraz zashychowywać podstawowe formy dobrego wspoacutełżycia z innymi Obowiązek płacenia czynszu nie budzi wątpliwości (choć oczywiście często toczą się dookoła jego wysokości i zasadności batalie) natomiast reguły wspoacutelnego dobrego sąsiedzkiego wspoacutełistnienia nie są już tak jednoznaczne Coacuteż boshywiem one oznaczają oproacutecz niehałasowania od 22shywieczorem do 6shystej

rano Bo przecież ludzie mieszkają obok siebie i powinni się zauważać reshyagować na swoje potrzeby Czy sąsiad to ktoś obcy Co zrobić jeśli wiemy że sąsiad śmieci co jeśli stosuje przemoc a jeśli jest np starszą osobą w potrzebie Jaki jest stosunek do wspoacutelnej przestrzeni czy ludzie dbają o korytarze windy podwoacuterko ulicę Czy uważają że wspoacutelna przestrzeń jest bdquoichrdquo wspoacutełwłasnością o ktoacuterą chcą dbać czy też niczyim terytorium ktoacutere ma być obsługiwane przez zewnętrzną firmę To są dylematy wzashyjemnego sąsiedzkiego wspoacutełbytowania Można zauważyć że mimo gęshystości zaludnienia paradoksalnie w mieście tworzy się kultura anonimoshywości W szczegoacutelności jeśli odbywa się częsta rotacja mieszkańcoacutew (bo np w danym miejscu jest duża liczna mieszkań na wynajem) Mogłoby się wydawać że oproacutecz wspoacutelnego zarządzania i czynszu mieszkańcy nie mają żadnych wspoacutelnych interesoacutew a sam fakt bliskości zamieszkania nie ma wpływu na nawiązywanie relacji Na szczęście tak nie jest bo ludzie to istoty społeczne i budynki oraz świat materialny to jedno a ludzkie dąshyżenie do życia w przyjaznej zbiorowości i dobrym sąsiedztwie to drugie

Aktywne sąsiedztwo ale po coCzy możemy kształtować dobre aktywne sąsiedztwa i po co to robić Oczywiście ludzie mają swoje rodziny przyjacioacuteł hobby i prace zawoshydową ktoacutera zajmuje im dużo czasu Duża sfera ich rozwoju społecznego kulturalnego zawodowego wykracza poza granice najbliższej okolicy Można bowiem spokojnie dojechać do innych miejsc autobusem czy też samochodem Jednak wymiar sąsiedzki ma w życiu człowieka wielkie znaczenie Sąsiedztwo staje się mini szkołą obywatelskiej wspoacuteł-odpowiedzialności za lokalną rzeczywistość i społeczność Szkołą aktywności dialogu i wzajemnych relacji Bo coacuteż to innego jest jak dbanie z innymi o dobro wspoacutelne Nie tylko własne za progiem swoshyjego domu prywatne szczęście ale o wspoacutelną przestrzeń życzliwości bezshypieczeństwa wzajemnej pomocy czy też estetyki przestrzeni Sąsiedztwo obok przymusowych form i koniecznego zarządzania (za co się płaci) może mieć walor wspoacutelnotowości dobrych związkoacutew z innymi w oparciu o dobrowolność wpływu na lokalną rzeczywistość co w efekcie tworzy

29

dla wszystkich lepsze życie Bo wspoacutełzależność i tak istnieje każdy odshydziałuje na każdego Gdy sąsiad jest głośny lub coś zepsuje to wszyscy na tym cierpią Możliwość sąsiedzkiej pomocy w sprawach nagłych lub np wyjazdowych jest bezcenna Przysłowiowe podlewanie kwiatkoacutew wyjście z psem czy szklanka mąki czujność sąsiedzka związana w bezpieczeńshystwem shy bo jak się znamy to wiemy kiedy sąsiada nie ma i wiadomo że kręcący się obok jego drzwi to obcy No i większa jest szansa na sprzątshynięcie po swoim psie bo przecież nie jest się już anonimowym i trochę nie wypada We wszystkim trzeba zachować umiar żeby nie stworzyć nadmiernej kontroli ktoacutera stanie się sąsiedzką opresją Dlatego oczywishyście formy i głębokość zależności mogą się roacuteżnić i muszą być dobrowolnePolskie bycie i (wspoacuteł)życie w sąsiedztwie jest słabo praktykowaną formą społecznej aktywności ktoacutera mieści się pomiędzy światem reguł instytushycjonalnych a rodziną i kręgiem przyjacioacuteł Wpływ ma na to powszechna wzajemna nieufność brak myślenia o dobru wspoacutelnym i promowany szeroko w życiu społecznym indywidualizm

Moda na lokalnośćNa szczęście idzie nowe widać wyraźnie renesans lokalności w miastach Powstaje wiele roacuteżnych inicjatyw społecznych kulturalnych artystyczshynych Ruchy miejskie zaczynają pytać kto jest właścicielem przestrzeni publicznej Jaką rolę odgrywa mieszkaniec ndash obywatel w kreowaniu miejshyskiego życia otaczającej przyrody zagospodarowania terenu lokal nej zabudowy

Ludzie jednoczą się żeby mieć wpływ na otaczającą rzeczywistość Można wyroacuteżnić pięć wymiaroacutew sąsiedzkiego wspoacutełżycia i oddziaływania

W pierwszym wymiarze to po prostu zwykła życzliwość codzienne gesty np bdquodzień dobryrdquo ewentualnie bdquosmall talkrdquo Taka neutralna ale grzeczna komunikacja ktoacutera daje poczucie podstawowej wzajemnej kulshytury sąsiedzkiej

W drugim wymiarze jest już większa interakcja i wzajemna pomoc Może dotyczyć roacuteżnych spraw codziennych wzajemnego wsparcia przy domowych naprawach wyjazdach nagłych domowych brakach w spishyżarce Można by to nazwać sąsiedzką samopomocą Takim przykładem jest utworzona przez autora niniejszego tekstu inishycjatywa bdquoArchipelag Życzliwościrdquo na Osiedlu pod Warszawą To tekst z ulotki informacyjnej

bdquoArchipelag Życzliwości to inicjatywa grupy mieszkańcoacutew Osiedla bdquoDom Rodzinnyrdquo w Woacutelce Kozodawskiej Tworzy wspoacutelnotę ludzi dobrze sobie ży-czących przyjaznych i pomocnych w codziennej rzeczywistości i od święta Motywacją jest przekroczenie anonimowości i bycia bezimiennymi nu-merami na osiedlowych ulicach W ramach Archipelagu promowana jest wzajemną pomoc i dobrosąsiedzką uczynność Wspoacutelnie mieszkając - po-trzebujemy uśmiechu i życzliwości Stąd pomysł Archipelagu Życzliwości na naszym Osiedlu W ramach Archipelagu można liczyć na sąsiada (po-dwoacutezka drobna naprawa porada) wspoacutelne narzędzia do ogroacutedka im-prezy sąsiedzkie ndash integracyjne forum dyskusyjno - informacyjne o osiedlo-wych sprawach Dzięki temu ociepliło się na Osiedlu i tworzymy przyjazne miejsce do mieszkaniardquo

Na osiedlu jest 108 Domoacutew a aktualnie na liście emailowej Archipelagu jest 61 osoacuteb Ludzie na Osiedlu doceniają bycie w Archipelagu a nawiąshyzane znajomości są ważnym elementem krajobrazu osiedlowego W tym wymiarze mieszczą się też roacuteżne sąsiedzkie wydarzenia integracyjne ktoacuterych jest coraz więcej w polskich miastach Największym tego typu świętem jest bdquoDzień sąsiadardquo Takie wydarzenia mają na celu poznanie ludzi przełamanie anonimowości wspoacutelne pobycie ze sobą i zaangażoshywanie sąsiadoacutew do wspoacutełuczestnictwa bdquoJedną z głoacutewnych obaw ktoacutere zniechęcają część osoacuteb do rozpoczęcia animacji swojej społeczności jest pytanie bdquoJak ja to samsama zorganizujęrdquo Przypadek Dnia Sąsiada na Trzcinowej pokazuje że by odczarować swoje sąsiedztwo na dobry po-czątek wystarczy duża dawka pozytywnego nastawienia i jeden czy dwoacutech

31

sojusznikoacutewhellip Moja sąsiadka Iza dzień po imprezie stwierdziła bdquoKaśka ale ty jesteś czarodziejką Odczarowałaś to osiedle Wiesz mieszkam tu siedem lat i prawie nikogo tu nie znałam a okazało się że tacy fajni lu-dzie tu mieszkają z ktoacuterymi można porozmawiaćrdquo ndash moacutewi Kasia Jednak cały czas podkreśla że jej działanie było jedynie impulsem do wspoacutełpracy całej społecznościrdquo (Dzień Sąsiada str 44) Czasem takie święta łączone są już z inicjatywami ktoacutere wprowadzają jakieś zmiany szczegoacutelnie w środowisku np sadzenie kwiatkoacutew czy drzewek W tej części łączą się już z wymiarem trzecim

W trzecim wymiarze powstają inicjatywy ktoacutere mają na celu zmianę swojego otoczenia Może to być konieczność zainstalowania domofonu czy sąsiedzka inicjatywa renowacji zaniedbanego podwoacuterka Ludzie orshyganizują się aby było ładniej sprzątają sadzą kwiaty krzewy dbają o swoją małą społecznośćDziałania mogą też być podejmowane w dalszej okolicy i w perspektywie większego obszaru Z reguły muszą wtedy brać pod uwagę np plany zashygospodarowania i często wymagają decyzji urzędnikoacutew Wpływają na zmiany w przestrzeni materialnej np wybudowanie spowalniaczyPrzykładem może być akcja Jacka Powałki na warszawskim Ursynowie Zainicjował sąsiedzkie działanie pod hasłem bdquoNasz parkrdquo na nieużytshykowanym gruncie w pobliżu jego miejsca zamieszkania Po wielomieshysięcznych petycjach i listach do urzędu aby zainteresować tym placem dzielnicę rozpoczął działania na własną rękę Skrzyknął sąsiadoacutew do pomocy i rozpoczął prace związane z porządkowaniem miejsca Mimo niechęci urzędnikoacutew udało się nagłośnić sprawę i pozyskać wielu sojuszshynikoacutew ndash sąsiadoacutew jak roacutewnież lokalne i miejskie media Przygotowano obywatelski projekt zagospodarowania tego placu i sąsiedzi zabrali się do dzieła Porządkowali kopali sadzili według projektu swoje drzewa Każdy moacutegł przynieść swoje drzewo na ktoacuterym zostawała etykietka z imieniem i nazwiskiem darczyńcy Powstał bdquoNasz parkrdquo i służy teraz okolicznym mieszkańcom zamiast zaniedbanego klepiska Odbywają się też wydarzenia sąsiedzkie a wspoacutelna akcja zintegrowała okolicznych

mieszkańcoacutew A to cytat ze strony Jacka Powałki wwwnaszparkpl bdquoNasz Park to inicjatywa ktoacuterą rozpocząłem przed ponad 5 laty W miejscu dzikiej łąki przy samym wyjściu ze stacji metra Kabaty w Warszawie z po-mocą przeszło 100 sąsiadoacutew budujemy park Może i nie jest on wielki jak prawdziwe parki ale wierzę że budzi on w nas nadzieję na odtworzenie społeczeństwa obywatelskiego Społeczeństwa ktoacutere bierze sprawy w swoje ręce i zmienia otaczającą nas rzeczywistośćrdquo

Wymiar czwarty to sąsiedzkie protesty Najpopularniejszym powodem do sąsiedzkiej aktywności są roacuteżnego rodzaju sprzeciwy wobec najczęściej decyzji urzędnikoacutew Kiedy dzieje się coś w okolicy co ma bezpośredni wpływ na daną społeczność np ma przebiegać ruchliwa ulica otworzony nowy całodobowy sklep z alkoholem czy też na skwerze obok ma być wyshybudowany duży apartamentowiec Takie organizowane ad hoc protesty przebiegają dość sprawnie bo cel (najczęściej wroacuteg) jest jasny ludzie widzą konkretne zagrożenie i proacutebują często skutecznie mu się przeciwstawić

Piąty wymiar to wspoacutelne dzielenie z sąsiadami zainteresowaniami pashysjami lub też bycie w podobnej sytuacji życiowej ktoacutera sprzyja zacieshyśnianiu więzoacutew np wspoacutelnota rodzicoacutew z małymi dziećmi lub osoacuteb starshyszych To mogą być sąsiedzkie grupy nordic walking zajęcia rekreacyjne (np wycieczka rowerowa) uczenia się języka obcego czy obsługi kompushytera lub klub mam Oto cytat z warszawskiego bemowskiego klubu mam (wwwbemowowawpl) bdquospotykamy się bo każda z nas potrzebuje roz-mowy z kimś kto nas rozumie Ktoacuteż lepiej niż my wie co to znaczy kolka problem z laktacją czy kolejna nieprzespana noc Bez naszego klubu każdy kolejny dzień nie roacuteżniłby się od poprzedniego Przewijanie karmienie spacer i mnoacutestwo obaw o jutrohellip a tak możemy pogadaćrdquo Często do takich działań potrzebne jest już zaplecze np jakieś pomieszczenie z ktoacuterego można skorzystać lub plac na ktoacuterym można zrobić jakieś zajęcia Warto też poszukać jakiejś instytucji czy organizacji w pobliżu przy pomocy ktoacuterej można zacząć działać Przyjazne lokalne instytucje odgrywają tu wielką rolę i warto się rozejrzeć czy są takie w okolicy

33

Reasumując jest olbrzymia roacuteżnorodność możliwych działań i inicjatyw sąsiedzkich ktoacutere można zrealizować W takim razie wypada sobie odshypowiedzieć jak się zabrać do uruchomienia inicjatywy sąsiedzkiejJak się zabrać do dzieła

Decyzja należy do ciebiebdquoWyjść do ludzi o krok za dalekordquo tak moacutewi Jacek Powałka (Aktywni mieszkańcy str 21) Czyli trzeba się zdecydować na to że chce się działać Jest to wyboacuter osobisty że chcę coś w swoim sąsiedztwie okolicy zrobić zmienić Nie da się stworzyć inicjatywy sąsiedzkiej narzekając przed ekranem telewizora To ważna decyzja ktoacutera trzeba podjąć i wtedy trzeba się ujawnić i wyjść do ludzi Może warto rozważyć czasem na początek coś mniejszego żeby się udało bo dalsze działania będą miały większą szansę powodzenia

Szukanie sojusznikoacutewPotrzeba jest ludzi ktoacuterzy podobnie myślą Szukamy sojusznikoacutew naszej inicjatywy Liczy się budowanie zaufania i nawiązanie relacji Jedno powią zane jest z drugim Jak kogoś poznamy to nabieramy do niego zau fania Czyli potrzebne są kontakty z innymi żeby usłyszeć ich opinie i włączyć do wspoacutełpracy U siebie w sąsiedztwie zagadywałem ludzi na spashycerach z psem na peronie pociągu w sklepie w szkole Rozpoznawałem w rozmowie na czym ludziom zależy co chcieliby żeby się zmieniło na osiedlu Dowiadywałem się kto byłby zainteresowany w dalszym wspoacutełshydziałaniu Nie jest potrzebna jakaś duża grupa inicjatywna Wystarczy kilka osoacuteb ktoacutere byłyby chętne do dalszego rozwoju przedsięwzięcia Może jest to chęć zrobienia święta podwoacuterka czy też ulicy Od tego najshyczęściej się zaczyna bo trzeba przełamać pierwsze lody A może pomysł na działania poprawiające estetykę shy malowanie naprawianie sadzenie Może chcemy namoacutewić sąsiadoacutew na wycieczkę rowerową Na pewno kogoś się zna z bdquodzień dobryrdquo lub kroacutetkiej rozmowy Czasem jak sprawa dotyczy większej kwestii to trzeba poszukać w okolicy jakiegoś pomieszshyczenia w domu kultury szkole parafii i zaprosić chętnych na spotkanie

A jeśli chce się dotrzeć do bardzo konkretnej grupy np mam to trzeba pomyśleć gdzie najlepiej szukać naszych mam ndash sojuszniczek gdzie są punkty kontaktowe Jest to etap przekonywania do idei pomysłu i zdoshybywania wiarygodności A co najważniejsze zdobywania sojusznikoacutew ktoacuterzy będą mogli wspoacutelnie z nami budować wokoacuteł inicjatywy dobrą atmosferę no i włączą się w jej realizację Należy też stworzyć jakieś mashyteriały promocyjne i nagłośnić sprawę

Budowanie na pozytywachW budowaniu kontaktoacutew trzeba postawić na tych ktoacuterzy chcą się włączyć Może brzmi to zupełnie trywialnie ale trywialne nie jest Zawsze znajdą się malkontenci ktoacuterzy będą kontestować poddawać w wątpliwość dawać dobre nic nie wnoszące do sprawy rady Nie należy się poddawać i nie można dać się zniechęcić Nie oznacza to że nie należy słuchać ludzi i ew korygować swoje pomysły ale trzeba widzieć i budować na pozytyshywach Ludzie chętniej włączą się jeśli jest pozytywna atmosfera i istnieje szansa że wspoacutelne działanie się powiedzie Nie chodzi też o zmuszanie do naszej inicjatywy nie wszyscy będą chętni do zawierania znajomości i trzeba to uszanować Należy podkreślać korzyści i pokazywać dobre strony przedsięwzięcia Wspoacutelnie w grupie inicjatywnej można nad tym się zastanowić co jest takiego ważnego i co należy promować

Wspoacutelne planowanieNawet jeśli jest już jakiś gotowy pomysł to powinno włączyć się ludzi do wspoacutełdecydowania o jego kształcie Ludzie jeśli mogą włączyć się do dyskusji poddawać swoje pomysły ktoacutere będą brane pod uwagę będą bardziej zaangażowani No i ważne jest aby była możliwość wykorzyshystania talentoacutew i potencjałoacutew poszczegoacutelnych osoacuteb A może kogoś znają z potrzebną umiejętnością zasobem możliwością To dyskusja wytwarza poczucie wspoacutelnej wizji Trzeba zaplanować co robimy jak kto za co odshypowiada ustalić daty formy komunikacji

35

Wspoacutelne działaniePrzez to że działania sąsiedzkie są tak roacuteżnorodne to trudno określić je w perspektywie czasowej Bo może to być piknik sąsiedzki ale też długoshyfalowy wysiłek na rzecz zmiany planoacutew zagospodarowania przestrzeni Jednak w każdym działaniu jest potrzebna koordynacja i podział zadań Warto mieć plan spisany na papierze ktoacutery jest ogoacutelnodostępny warto też zadbać o czytelność zadań Dobra komunikacja to podstawa działania Warto o nią zadbać bo zapobiega nieporozumieniom konfliktom A jak już zaczniemy działać to dobrze się bawmy

Czas refleksji i podziękowańPo każdym działaniu warto poświęcić trochę czasu na zastanowienie się co się udało ale też co można poprawić Ale najważniejsze jest doshycenienie ludzi za ich wkład pomysłowość po prostu podziękować Bo bez docenienia nazwania że się udało sąsiedzka inicjatywa może poshyzostać bez echa Także warto cieszyć się nawet z najmniejszego sukcesu nawet jak przyjdzie czasem 3 osoby Bo może od nich zacznie się wielka sąsiedzka zmiana

Na zakończenieChciałbym postawić tezę że warto sproacutebować sąsiedzkiej inicjatywy i przekroczyć proacuteg niemożności Każdy się boi że się nie uda Trzeba zashyangażować siebie i swoacutej czas do przełamania anonimowości i wyjścia do ludzi Nie trzeba się zrażać że nie wszyscy entuzjastycznie podejdą do pomysłu że narzekają i krytykują Są też tacy ktoacuterzy odpowiadają na nasz apel pozytywnie i to na nich powinniśmy się skupić Włączać coraz większą grupę do wspoacutełpracy dyskutować nagłaśniać sprawę Pamiętajmy aby po każdym działaniu doceniać poszczegoacutelne osoby grupy pokazywać co się udało Być konsekwentnym i wytrwałym w pozytywnym myśleniu Każdy sąsiad ma do zaproponowania jakąś swoją umiejętność czas wiedzę warto to wykorzystać I wierzyć że zmiana sąsiedzka zależy od każdego z nas osobna i wszystkich nas razem Wtedy na pewno będzie się wszystkim przyjemniej i lepiej mieszkało

BibiliografiaAktywni mieszkańcy inicjatywy sąsiedzkie w praktyce Stowarzyszenie CAL 2009Dzień Sąsiada jak inicjatyw sąsiedzkie zmieniają Warszawę Stowarzyszenie CAL 2014www inicjatywysasiedzkiepl

37

INICJATYWY SĄSIEDZKIE ndash czyli o pomysłach na zmianę mieszkańcoacutew osiedla ZOH

Centrum Aktywnego Mieszkańca działa na terenie Gdyni Chyloni od 2009 roku ndash znajdujemy się na terenie osiedla i ulic Zamenhofa i Opata Hackiego Realizujemy szereg działań ale tym razem skushy

pimy się na Inicjatywach Lokalnych Powoli staje się naszą tradycją że raz w roku organizujemy konkurs na Małe Inicjatywy Sąsiedzkie shy oddol ne działania mieszkańcoacutew osiedla są nieodłącznym elementem części dzielshynicy Gdyńskiej Chyloni

Gdy ogłaszamy konkurs w głowach mieszkańcoacutew powstają roacuteżshynorakie pomysły Po złożeniu odpowiedniego wniosku i ogłoszeniu wyshynikoacutew Sąsiedzi przechodzą do działania Ich pomysły są zroacuteżnicowane ndash jedni skupiają się na poprawie estetyki osiedla drudzy z kolei chcą zinshytegrować społeczność Ich pomysły często wynikają z pasji czy po prostu potrzeby Co ważne ndash budżet jest ograniczony W pierwszej edycji konshykursu każda inicjatywa otrzymała po 300 zł w drugiej edycji kwota ta wynosiła 100 zł Mimo iż budżet jest niewielki mieszkańcy wykazują się dużą kreatywnością i pokazują że zmiany są możliwe bez wielkich nashykładoacutew finansowych Dobrze ndash przejdźmy teraz do samych pomysłoacutew Co zdziałali nasi Sąsiedzi Najpierw inicjatywy wpływające na poprawę estetyki przestrzeni osiedla shy dzięki pomysłom mieszkańcoacutew na osiedlu powstał ogroacutedek w zniszczonej i nieużywanej od lat piaskownicy tuż obok Klubu Osiedlowego Apteka powstał zupełnie nowy kwietnik ndash będący alternatywą dla zniszczonych krzewoacutew została też odmalowana osiedlowa ławeczka ( w ulubionych barshywach mieszkańcoacutew Gdyni ndash na żoacutełtoshyniebiesko) a do większych wyzwań możemy zaliczyć pomalowanie klatki schodowej w jednym z blokoacutew na osiedlu ndash mieszkańcoacutew czekało wielkie wyzwanie pieniędzy na to przedshysięwzięcie było za mało ale udało się gdyż brakujące pieniądze zebrali pukając od drzwi do drzwiCzas na kolejne inicjatywy ndash integracyjne i międzypokoleniowe Mieszkańcy osiedla lubią ze sobą przebywać dlatego też sami zadbali o to aby stworzyć sobie przestrzeń do zabawy Zorganizowali zabawę kashypeluszową wieczorek karaoke czy biesiadowanie w społecznym Ogrodzie Przyjaźni Inicjatorzy pamiętają także o najmłodszych ndash dwa razy odbyły się warsztaty artystyczne czytanie bajek dzieciom oraz konkurs gier loshygicznych dla dzieci w wieku szkolnym Co ważne inicjatorzy zwracają także uwagę na lokalne problemy Dzięki temu że widzą co dzieje się wokoacuteł nich zorganizowali akcję sprzątania osiedla włączając w to innych mieszkańcoacutew Cieszymy się że chcą żyć w czystym miejscu i zarażają tym innych mieszkańcoacutew Kolejnym problemem jest osiedlowa wiata ndash stojąca w centralnym punkcie osiedla Niestety jest to miejsce głośnych

39

i alkoholowych spotkań dlatego też jedna z inicjatorek postanowiła się tym zająć Niestrudzenie plakatowała wiatę przypominając jakie jest jej przeznaczenie Problemu nie usunęła ale nie poddając się znacznie go zminimalizowała To tylko niektoacutere z inicjatywhellipPodoba nam się to że mieszkańcy skupiają się na roacuteżnych aspektach ndash dzięki temu jest coś dla osiedla coś dla nich i coś dla dzieci Tym bardziej cieszymy się że w ostatniej edycji konkursu inicjatorkami były 4 nowe osoby To oznaka że mieszkańcy potrzebują zmian a to co mogą biorą w swoje ręce Kibicujemy im wspieshyramy ich i myślimy o kolejnym konkursie

Konkurs na Inicjatywy Sąsiedzkie jest doskonałym narzędziem do tego aby pobudzać mieszkańcoacutew do działania Nawet niewielki budżet sprzyja rozwojowi ich kreatywności i działa mobilizująco Ograniczona kwota zachęca do tego aby uruchamiać inne kanały ndash w tym przypadku innych mieszkańcoacutew i razem dążyć w kierunku zmian

Archiwum FZS bdquoKreatywnirdquo

Agnieszka Jenerał

Bezpowrotnie minęły czasy kiedy posiadanie małych dzieci wiązało się z ogromną ilością domowych obowiązkoacutew Wspoacutełczesne roshydzicielstwo nie oznacza rezygnacji z dotychczasowej aktywności

To czas w ktoacuterym przenosi się ona na inne obszary Choć dolna granica zakładania rodziny w Polsce znajduje się coraz wyżej na osi czasu naszego życia wciąż czujemy się młodzi a posiadanie dzieci przestaje być ogranishyczeniem Nie bez znaczenia jest tu roacutewnież migracja wewnętrzna młodzi ludzie w pogoni za pracą i lepszym życiem opuszczają miejscowości w ktoacuterych się urodzili i po jakimś czasie zakładają własną rodzinę z dala od rodzicoacutew rodziny i przyjacioacuteł Często na okres minimum roku rezygnują z życia zawodowego Po jakimś czasie uświadamiają sobie że znaleźli się na marginesie życia towarzyskiego ndash wykluczają ich z niego choroby dzieci brak opieki na czas wyjścia z domu czy bezdzietność znajomych ktoacuterym obcy jest stały plan dnia (tak bliski rodzicom) Młodzi rodzice jeszcze nie tak dawno aktywni dziś w domu z dzieckiem a ich jedyną rozshyrywką jest spacer gonitwa po placu zabaw czy zakupy Aż strach myśleć co się dzieje gdy pada deszcz Dziś rodzice żyją szybciej niż wcześniejsze pokolenia zawsze w zasięgu (smartfon Internet) ndash to znacznie ułatwia znalezienie restauracji ktoacutera ma na wyposażeniu przewijak i kącik zabaw wyjście do kina na seans dla rodzicoacutew uczestniczenie w kursie bdquochustoshynoszeniardquo To znak że poszukują relacji z osobami w podobnej sytuacji Chcą spędzić czas w gronie dorosłych ale i z korzyścią dla dzieci

Odpowiedzią na te problemy i potrzeby są Grupy Zabawowe W ostatnim czasie ich ilość wzrasta co jest dowodem na duże zainteshyresowanie tego rodzaju aktywnością Warto więc przyjrzeć się bliżej tej inicjatywieW Gdyni działa kilkanaście takich grup choć nazwy mają roacuteżne to schemat działania jest podobny Jest to oddolna inicjatywa rodzicoacutew dla rodzicoacutew i ich dzieci Zazwyczaj docelowo są to dzieci od kilkumieshysięcznych oseskoacutew do niesfornych trzylatkoacutew To w tym okresie życia

41

dziecka rodzice (najczęściej matki) podejmują decyzję o byciu z dzieckiem w domu Wtedy też w nich samych rodzi się potrzeba poznania osoacuteb w podobnej sytuacji z podobnymi radościami i troskami na co dzień Grupy Zabawowe jak najbardziej spełniają te oczekiwania W praktyce są to cyshykliczne spotkania w terminie ustalonym przez uczestnikoacutew uwzględshyniające potrzeby najmłodszychCo się dzieje na takim spotkaniu Scenariusz ustalają najczęściej dorośli uczestnicy a o przebiegu decydują najmłodsi Zajęcia są dostosowane do wieku dzieci ich możliwości ruchowych manualnych i poznawczych Zaletą jest to że dzieci uczą się funkcjonować w grupie roacutewieśnikoacutew co przekłada się na ich poacuteźniejsze relacje w żłobku czy przedszkolu Ustalaniu scenariusza zajęć towarzyszy całkowita swoboda Podczas jednego spotkania są zabawy ruchowe innym razem muzyczneshy przy akompaniamencie własnoręcznie zrobionych przez rodzicoacutew i dzieci instrumentoacutew Są też zabawy plastyczne rozwijające dzieci manualnie oraz pobudzające sferę zmysłoacutew zabawy roacuteżnymi fakturami masą solną woreczkami sensorycznymi itd Tym czego dzieci oczekują od rodzicoacutew najbardziej jest czas Nawet rodzice niepracujący zawodowo często są zaabsorbowani codzienshynymi obowiązkami co przekłada się na mniejszą ilość czasu spędzonego tylko z dzieckiem Na spotkaniach Grupy Zabawowej jest właśnie na to czas Wspoacutelne tworzenie kartonowych puzzli nos przypudrowany mąką mama lub tata śpiewający piosenkę o niedźwiadku ndash rzadko kiedy jest na to czas w domuZajęcia są zazwyczaj tak zorganizowane by był czas na relacje rodzicshydziecko rodzicshyrodzic i dzieckoshydziecko Choć oferta zajęć jest bardzo bogata trudno odciągnąć małego eksplorera od zabawek (zazwyczaj znajshydują się one w miejscu spotkań często rodzice sami je tam przynoszą) jest więc czas na zabawę samodzielną z roacutewieśnikami a rodzice w tym czasie mogą porozmawiać zaroacutewno o rodzicielstwie jak i poruszyć tematy nie związane z nim W tle aromat kawy lub herbaty i zapach doshymowego ciasta ndash tak często uczestnicy spotkań umilają sobie czas Zdarza się że spotkania Grupy mają swoacutej dalszy ciąg Nawiązują się trwałe relacje

między uczestnikami ndash wspoacutelne spacery spotkania Często uczestnicy chcąc czegoś więcej dla siebie i innych ndash organizują warsztaty i dzielą się swoimi pasjami talentami tu wspomnę chociażby o inicjatywie Mam z Oksywia i ich warsztatach z szycia na maszynie czy też wydaniu pushyblikacji z wierszykami ich autorstwa a kończąc na przedstawieniu pt bdquoBrzechwa dzieciomrdquo do ktoacuterego mamy od początku do końca wszystko same przygotowały dla swoich dzieci i bliskich Grupa oksywska ma na swoim koncie roacutewnież Bale Karnawałowe realishyzację projektoacutew bdquoTu mieszkam Tu działam Tu zmieniamrdquo a także zbioacuterkę charytatywną na rzecz gdyńskiego Hospicjum Bursztynowa Przystańhellip Inicjatorką Grupy bdquoCelebrytki OksywskieshyGrupa Zabawowardquo jest Ania mama czteroletniego Nikodema pasjonatka pedagogiki Marii Montessori i mistrzyni w wyczarowywaniu cudoacutew z kartonu Zawodowo jest zwiąshyzana z Fundacją Zmian Społecznych bdquoKreatywnirdquo Ania stworzyła bardzo dużą i prężnie działającą grupę Warto zorienshytować się czy w danej okolicy istnieje taka inicjatywa jeśli nie a jest taka potrzeba ndash działajPamiętajmy że tu poza dziećmi raczkują też ich talenty pasje i przyshyjaźnie ktoacutere mają szansę pięknie rozwinąć się w przyszłości


43

Anna Gawrońska Milczarek

bdquoŚcinkoszycierdquo bdquoCelebrytki Oksywskie ndash Grupa Zabawowardquo to inicjatywy lokalne ktoacutere w dzielnicy Gdynia Oksywie stashynowią stałą ofertę aktywności dla zamieszkujących w niej

mieszkańcoacutew Inicjatywa bdquoŚcinkoszycierdquo narodziła się z pasji do szycia i poshytrzeby poznania innych osoacuteb ktoacutere swoacutej wolny czas spędzają szyjąc w domowym zaciszu A czemu nie poszyć razem uczyć się od siebie Tak też się stało Szyjemy razem wykorzystując ścinki materiałoacutew nadając im drugie życie To co uszyjemy przekazujemy do gdyńskiego schroshyniska dla bezdomnych psoacutew i kotoacutew Wartością grupy jest jej międzyshypokoleniowość ktoacutera pozwala nam uczyć się od siebie przełamywać


stereotypy konfrontować spojrzenia wspierać w realizowanych działashyniach Podsumowując warto sproacutebować i znaleźć wspoacutelną pasję łączącą kilku sąsiadoacutew

Inicjatywa bdquoCelebrytki Oksywskie ndash Grupa Zabawowardquo to grupa dla rodzicoacutewopiekunoacutew i dzieci od 6 miesięcy do 3 roku życia Bardzo ważnym aspektem Grupy Zabawowej jest rozwijanie przedsiębiorshyczości i umiejętności społecznych dorosłych członkoacutew Grupy RodziceOpiekunowie biorą odpowiedzialność za funkcjonowanie Grupy ndash wspoacutelnie opracowują szczegoacutełowe zasady działania program pracy z dziećmi proponują lub samodzielnie prowadzą zabawy z dziećmi rozshydzielają odpowiedzialność za poszczegoacutelne zadania i co najważniejsze spędzają wspoacutelny czas z dzieckiem oparty na szacunku wspoacutelnej i kreshyatywnej zabawie Nie było by tego gdyby nie wspoacutelna potrzeba bycia i wspoacutełtworzenia Grupy Zabawowej

Za nami już 3 lata działań czyli wspoacutelne gry i zabawy spacery realizacja Teatru Mam lokalne pikniki publikacja książeczki z wiershyszami rodzicoacutew i rysunkami dzieci spotkania dla oksywskich mam w Miejskiej Bibliotece Publicznej i rozmowy O wyzwaniach i radościach związanych z wychowywaniem dzieci w tym typowe problemy wychowawcze Jak radzić sobie z małym terrorystą Czy już czas na trening czystości Czy to już czas na żłobek Tematy ogoacutelnorozwojowe prawidłowy rozwoacutej jej dziecka wprowadzanie zasad zdrowego żywienia do menu dzieci stymulowanie rozwoju dziecka zabawy z roacutewieśnikami Chwila dla nas czyli nasz samorozwoacutej wyzwania w nowej roliTe trzy lata to roacutewnież zmagania się z oczekiwaniami lokalnej społeczshyności i ciągłe powtarzanie bdquonic bez wasrdquo jeśli chcesz zmiany przyłącz się do NAS

To co łączy te dwa działania ze sobą to wspoacutełudział mieszkańcoacutew sąshysiadoacutew w tworzenie lokalnej oferty aktywności i zaangażowanie w budoshy

45

wanie aktywnej społeczności lokalnej identyfikującej swoje potrzeby i potrzeby dzielnicyTworząc dobry przepis na lokalną inicjatywę sąsiedzką połączwykorzystaj Potrzeby mieszkańcoacutew (zebrane podczas rozmoacutew z sąsiadami) Pamiętaj działanie ma sprzyjać lokalnej społeczności ma być okazją do budowania więzi sąsiedzkich bdquoOdwagęrdquo nie boacutej się pierwszego kroku (zapukaj do sąsiada w klace i zaproponuj mu wspoacutelne działanie) Poszukuj sprzymierzeńcoacutew Inspiruj się i bdquobierzrdquo dobre praktyki z innych dzielnic Korzystaj ze wsparcia Rady Dzielnicy Zaplanuj działania (pomyśl o zasobach trudnościach możliwościach) Sprawdź czy w najbliższej okolicy znajdują się organizacje pozarządowe ktoacutere działają na rzecz społeczności w ktoacuterej mieszkasz

Możliwość wpływu i kreowania działań zbliżających mieszshykańcoacutew do siebie stanowi swoisty impuls do działania Ten impuls poshyzwala nas poacutejść bdquokrok dalejrdquo i otwierać się na nowe pomysły zbliżające sąsiadoacutew do siebie Naprawdę warto

Anna Gawrońska Milczarek ndash liderka grupy zabawowej inicjashytorka działań lokalnych na co dzień pracuje w Placoacutewce Wsparcia Dziennego bdquoKreatywnirdquo prowadzonej przez Fundację Zmian Społecznych bdquoKreatywnirdquo

47

Aleksandra Mroacutez - WykuszPARTYCYPACJA DZIECI - NAUCZAĆ ŻE MOŻNA WYBIERAĆ

Centrum Aktywnego Mieszkańca- Fundacja Zmian Społecznych bdquoKreatywnirdquofot Julia Malinowska

Konteksthellip

Dotyka mnie ostatnio stan przygnębienia sytuacja w kraju z lewa z prawa wydaje się być dramatyczna ale roacutewnież wysoce groteskowa

Jeszcze w czerwcu 2015 roku myślałam o zajęciach w szkole dotyczących partycypacji dzieci i młodzieży jako przygodzie animacyjnej dziś myślę o tym w kategoriach koniecznościW naszej pracy przy organizowaniu społeczności lokalnej pracy z Sąsiadami udaje się coraz więcej treści naszych zajęć wypełniać zagadshynieniami związanymi z ideą pomocy odpowiedzialnością za dzielnice poprawą estetyki na ulicach ChylonihellipMamy bdquoOgroacuted przyjaźni shy ogroacuted społecznyrdquo shy naturalnie organizujemy tam warsztaty eventyhellip malujemy doniczki zbieramy śmieci wokoacuteł Klubu

Młodzieżowego bierzemy udział w dużych akcjach miejskich włączamy podopiecznych w kampanię społeczną TU mieszkam TU zmieniam TU działałam Nasze aktywności mają charakter międzypokoleniowy uczestniczy w nich siedmioletni Kamil i sześćdziesięcioletnia pani Ela

Tak tak partycypacyjnie budujemy cząstkę społeczności w warunkach laboratoryjnychhellipto przygoda W czerwcu 2015 roku był to eksperyment Zrobiłam krok dalej mianowicie prowadzę zajęcia pilotażowe w lokalnej szkole podstawowej Lekcje to 45 minutowa pogawędka w dwoacutech klashysach to bdquoABCrdquo tego jak być zaangażowanym w życie swojej dzielnicyhellip

Pilotaż duma innowacyjność W zasadzie naukowy eksperyment Miał być przygodą dziś zastanawiam się nad koniecznością Program opiera się na uwrażliwieniu młodych ludzi na kwestie społeczne tożsamość potrzeby innych zarządzanie miastem

Spotkanie grupy ndash Centrum Aktywnego Mieszkańca- Fundacja Zmian Społecznych bdquoKreatywnirdquo fot Julia Malinowska

abc

49

Patrząc na otaczającą rzeczywistość wiem że powinniśmy prashycować nad bdquopersonal democracyrdquo Osobiste zaangażowanie dokonywanie wyboroacutew świadomość opcji i możliwości transparentność są w stanie umocnić fundamenty społeczeństwa obywatelskiego Aby tak się stało edukacja obywatelska formalna i nieformalna musi na stałe zagościć w takich instytucjach jak przedszkole szkoła świetlica klub młodzieżowy Celem jest nie wykładowa formuła ale kreowanie sytuacji doświadczanej eksperymentowania z narzędziami demokratycznymiDecydujmy razem bo dzielnice to małe stolice Edukacja obywatelska niesie ze sobą ryzyko związane z barshydziej świadomym społeczeństwem Jest to roacutewnież sposoacuteb na angażoshywanie ludzi wtedy aktywna postawa jest naturalnym stanem niewyshymuszonym uczestnictwem we wspoacutełdecydowaniu

Akcja sprzątania zaśmieconego osiedla ndash Centrum Aktywnego Mieszkańca- Fundacja Zmian Społecznych bdquoKreatywnirdquo fot Julia Malinowska

W Wielkiej Brytanii w edukacji przedszkolnej ćwiczy się sieshydząc na dywanie dzielenie się zabawkami przestrzenią i nie jest to eleshyment programu bdquoprzy okazjirdquo ale jest to podstawa programowa ktoacutera ma na celu uwrażliwienie uczestnikoacutew procesu edukacji na innych na spotkania z nimi na dzielenie się i poznawanie innych na poznawanie swoich potrzeb dostrzegania ich i realizowanie Partycypacja to zgoda na wyrażanie swoich poglądoacutew roacuteżnych i odmiennych To zgoda na roacuteżshynicowanie To pielęgnowanie nawyku bycia aktywnym obywatelem Uczestniczenie w tych zajęciach dzieci wnosi szeroko rozumianą korzyść dla społeczności lokalnej Dzieci też kształtują w sobie poczucie sprawstwa doświadczają wpływania na rzeczywistość W kreatywny sposoacuteb uczą się funkcjonowania w społeczeństwie nabywają świadoshymości praw i powinności Jeśli ktoś teraz pomyślał przecież mamy WOSshy wiedzę o społeshyczeństwie to zdecydowanie nie to samo Zdobywać podstawową wiedzę na temat państwa a zapoznawać się z jego mechanizmami odnawiać łashyweczkę na swoim osiedlu projektować ze znajomi plac zabaw zaspokajashyjący potrzeby większości grup społecznych to zupełnie inne perspektywy Partycypacja to przestrzeń dla roacuteżnych grup myśli poglądoacutew i potrzeb To miejsce spotkania w działaniu w byciu częścią społeczności w ktoacuterej żyję lub mieszkam

To fundamentalne prawo głosu czy to możliwe w społeczeństwie w ktoacuterym wciąż często słyszymy bdquodzieci i ryby głosu nie mająrdquo Wśroacuted moich znajomych bliskich to często jest możliwehellip a jak jest u CiebiePozwoacutelmy dzieciom uczestniczyć w życiu społecznym i nauczmy ich świashydomych wolnych wyboroacutew

51

Udział w roznoszeniu paczek żywnościowych na święta- Bank Żywnościndash Centrum Aktywnego Mieszkańca- Fundacja Zmian Społecznych bdquoKreatywnirdquo fot Julia Malinowska

Pakowanie paczek żywnościowych dla najbardziej potrzebujących mieszkańcoacutew Gdyni ndash Centrum Aktywnego Mieszkańca- Fundacja Zmian Społecznych bdquoKreatywnirdquo fot Julia Malinowska

Monika Hausman-PniewskaZatorze- działaj kto może

Świętowanie na ulicy Żeromskiego- koncert Ani BrodyFotMirosław Turek

Nie tak prędko i nie tak od razu ale po kilku latach animacyjnej pracy na osiedlu Zatorze w Olsztynie możemy śmiało stwiershydzić że nasze działania przekładają się na aktywność i integrację

mieszkańcoacutew My czyli animatorzy społecznicy z organizacji pozarząshydowych zwyczajni sąsiedzi Wydaje nam się że robimy dobrą robotę dlatego chcemy się podzielić naszymi doświadczeniami z aktywności sąsiedzkich ubranymi w projekt bdquoWspoacutełtworzę Zatorzerdquo Osiedle Zatorze w Olsztynie jeszcze kilkanaście lat temu cieszyło się tak złą sławą że mieszkańcy z innych okolic nie zapuszczali się tu o zmroku bez strachu o swoje bezpieczeństwo Tak przynajmniej powiashydają starzy zatorzacy i taką opinię o tym miejscu kreowały media To się już dawno zmieniło choć osiedle nadal ma swoacutej specyficzny klimat straszy biedą praniem wywieszonym w oknach kamienic psimi kupami

z

53

na trawnikach zmęczonymi osobnikami pod sklepami z alkoholem ktoacuteshyrych tu nie brakuje czy małolatami wałęsającymi się bez celu Jest w nim jednak ogromny potencjał pewien rodzaj zaufania społecznego ktoacutery pozwala mieszkańcom czuć się bezpiecznie i swojsko Ludzie się znają pozdrawiają na ulicy przystają na chwilę aby porozmawiać opowiadają o swoich zwierzakach kłopotach z dziećmi itp Można zapomnieć portshyfela a i tak przynieść do domu zakupy lub powiedzieć kurierowi aby zostawił paczkę w kiosku na rogu nawet jeśli pani ktoacutera tam sprzedaje nie kojarzy nas z imienia i nazwiska To właśnie na tym osiedlu najpierw jako grupa sąsiadoacutew i społecznikoacutew rozpoczęliśmy działania służące poshybudzeniu aktywności mieszkańcoacutew i ich integracji ktoacutere potem przekushyliśmy w projekt bdquoWspoacutełtworzę Zatorzerdquo

Jak zacząć Pretekstem do pierwszego spotkania mieszkańcoacutew może być np Międzynarodowy Dzień Sąsiada (obchodzony co roku w ostatni wtorek maja) lub jakiś problem ktoacutery mieszkańcy odczuwają jako palący np walające się śmieci czy brak miejsca zabaw dla dzieci Na podwoacuterku przy ulicy Żeromskiego w Olsztynie zaczęliśmy w 2012 roku od sposhytkania przy trzepaku pn bdquoporozmawiajmy o naszym podwoacuterkurdquo a gdy już zawiązała się grupa chętnych do działania w tym także zainteresoshywanych społecznikoacutew spoza osiedla zorganizowaliśmy przedsięwzięcie pod nazwą bdquoHerbatka u Stefanardquo U Stefana bo tak na imię było patroshynowi ulicy Żeromskiego a herbatka bo uznaliśmy że na herbatkę przyshychodzi się na pogaduszki a nie na rozroacutebę Na Żeromskiego w Olsztynie a pewnie w wielu innych podobnych miejscach nie ma raczej przestrzeni na festyn darmową kiełbasę i alkohol choć mieszkańcy pewnie chętnie by się pobawili przy głośnej muzyce i piwie w plastikach Jeśli jednak chcemy wprowadzić jakąś rzeczywistą zmianę musimy podejść do tego z pewną misją edukacyjną jakkolwiek to brzmi goacuternolotnie nawet na poshyziomie języka nie nazywając chociażby spotkania festynem Zaczynając działać na Zatorzu mieliśmy ponadto dwa założenia shy nie robimy nic bez udziału mieszkańcoacutew i nie wkładamy w to własnych funduszy wystarczy

że pracujemy wolontarystycznie Udało się choć gdybyśmy podliczyli wyshykonane telefony i koszty paliwa uzbierałby się jednak mały wkład własny Przyświecała nam idea aby mieszkańcy sami w miarę możliwości zaczęli dbać o swoje podwoacuterko i to co się na nim dzieje nie czekając aż ktoś (w domyśle gmina) zrobi to za nich Dziś podwoacuterko bdquoU Stefanardquo ma nowy parking śmietniki latarnię ktoacuterej brakowało trawnik krzewy i drzewka ktoacutere posadzili mieszkańcy a oni sami deklarują że bdquojakby co to chętnie pomogąrdquo Na inwestycje zdobyli fundusze z budżetu obywatelskiego ktoacutery wygrali i z projektu bdquoWspoacutełtworzę Zatorzerdquo w ramach ktoacuterego mieszshykańcy każdego podwoacuterka mieli na swoje inicjatywy po 5 tys zł Zanim to się jednak stało odbyła się wspomniana wcześniej Herbatkashy dziashyłania artystyczne towarzyszące wspoacutelnym tworzeniu mozaiki ściennej z odpadkoacutew po kafelkach na jednym z garaży Na podwoacuterku stanęły też sztalugi i pojawili się prawdziwi artyści ktoacuterzy zachęcali mieszkańcoacutew aby sięgnęli po pędzel a jednocześnie sami malowali to co się działo podczas imprezy przyszła grupa bębniarzy a dla dzieciakoacutew były konshykursy i warsztaty lepienia z gliny Dwie panie upiekły ciasta i częstowały sąsiadoacutew a z samowara lała się herbatka Pierwsze wspoacutelne działania mieszkańcy Żeromskiego mieli za sobą i nabrali apetytu na kolejne

I jak szybko nie kończyć Dwa miesiące poacuteźniej na wspomnianym podwoacuterku zorganizoshywaliśmy więc wspoacutelnie Kino u Stefanashy podwoacuterkową dobranockę dla dzieci i projekcje filmoacutew dla całych rodzin Wszystko własnym sumptem od kolacji dla dzieciakoacutew ktoacuterą przygotowały mamy z produktoacutew poshydarowanych przez Bank Żywności po ekran z desek i prześcieradła na garażu i rzutnik na drabince O widownię zadbali też mieszkańcy wyshynosząc z domu wszystko co mogło służyć do siedzenia A żeby pozostać w konwencji filmowej zaprzyjaźniony artystashy fotografik przeprowadził dla dzieciakoacutew warsztaty z robienia zdjęć za pomocą kamery obscura wykorzystując do tego puszki po napojach czy pudełka po butach Jak podsumowali uradowani mieszkańcyshy Zatorze też może Rok po integrujących przedsięwzięciach mieszkańcy podwoacuterka

55

przy ulicy Żeromskiego zmobilizowali się przy zbieraniu głosoacutew w rashymach olsztyńskiego budżetu obywatelskiego ktoacutery wygrali a w 2014 doświadczenia z sąsiedzkich działań na Żeromskiego ubraliśmy w proshyjekt bdquoWspoacutełtworzę Zatorzerdquo i objęliśmy nim jeszcze cztery miejsca Tym razem za porządne bdquonorweskierdquo pieniądze mogliśmy rozpocząć działania na dużo większą skalę spotkania sąsiedzkie warsztaty wyjazdy inicjashytywy wystawy akcje pikniki itp Przez ponad poacutełtora roku aktywizoshywaliśmy animowaliśmy zachęcaliśmy mieszkańcoacutew do uczestniczenia w zajęciach spotykania się i podejmowania własnych inicjatyw Projekt zakończył się w lutym 2016 ale nie zamierzamy na nim poprzestać Już powstały kolejne partnerskie projekty na kontynuacje weszliśmy w szeshyregi Rady Osiedla Zatorze ndash działamy

Mini poradnik sąsiedzkiIntegracja i edukacja

Spotkania sąsiedzkie pikniki czy jak na Zatorzu herbatki najshylepiej sprawdzają się w tzw formie koszykowej Wtedy każdy z sąsiadoacutew powinien coś ze sobą przynieść ciasto kawę czy owoce Może użyczyć krzesła wziąć koce do siedzenia lub zorganizować bdquozastawęrdquo Na sposhytkania zapraszamy wszystkich sąsiadoacutew poprzez ogłoszenie na klatce lub spersonalizowane karteczkishy zaproszenia wrzucane do skrzynek Warto jednak zadbać także o zaproszenie ustne żeby uzyskać potwierdzenie kto przyjdzie i deklaracje co mieszkańcy mogą ze sobą przynieść Integracji mieszkańcoacutew służą też roacuteżnego rodzaju wydarzenia jak sąsiedzkie grille plenerowe kina podwoacuterkowe turnieje gier planszoshywych rajdy spacery itp Ważne aby włączyć mieszkańcoacutew już na etapie przygotowań a nie zapraszać ich na gotoweshy organizować dla nich i za nich (choć część i tak zjawi się wyłącznie jako odbiorcy) Robienie za ludzi zamiast z ludźmi i dawanie wszystkiego za darmo to prosta droga do wypalenia się społecznikoacutew Talon na karkoacutewkę z grilla za ktoacutery trzeba przywitać się z sąsiadem lub sąsiadką albo uśmiechnąć się do nieznashyjomej osoby ma większą moc niż darmowa porcja

Rozwiązujemy problemy ndash planujemy - działamy Nieco inny charakter będą miały spotkania ktoacuterych celem jest rozwiązywanie konkretnych problemoacutew choć i tu wartość tego żeby mieszkańcy się poznali zintegrowali jest nieoceniona Tam gdzie na olsztyńskim Zatorzu mieliśmy już przetarte szlaki jak na podwoacuterku przy ulicy Żeromskiego mieszkańcy podejmowali już wspoacutelne dziashyłania planowanie zagospodarowania podwoacuterka a potem wdrażanie szło dużo sprawniej Możliwość sfinansowania z projektu pomysłoacutew mieszkańcoacutew na pewno pomogła tej aktywności niemniej jednak gdy na Żeromskiego zabrakło na zakup umocnień wokoacuteł trawnikoacutew mieszshykańcy zrobili między sobą przysłowiową zrzutę Mieli cel i widzieli efekty swoich działań W ramach projektu bdquoWspoacutełtworzę Zatorzerdquo zrealizowali 12 inicjatyw min Wiosenny Piknik Sąsiedzki turniej gier planszowych Kolędowanie Małych i Dużych Mieszkańcoacutew Zatorza w tym spotkanie wigilijne i przemarsz ulicami Zatorza oraz ubieranie choinek warsztaty śpiewania kolęd z Anią Brodą wokalistką i cymbalistką złożenie 3 proshyjektoacutew do budżetu obywatelskiego i związana z tym promocja oraz głoshysowanie (jeden z nich dotyczący podwoacuterka przy ulicy Puszkina otrzymał dofinasowanie 110 tys na miejsce spotkań sąsiedzkich a drugishy znowu Żeromskiegoshy był na liście tuż za nim) przystosowanie pomieszczeń Rady Osiedla Zatorze na Centrum Kreatywnych Mieszkańcoacutew (klub sąsiedzki) a także lifting dwoacutech podwoacuterek poprzez nasadzenie roślin postawienie ławek zrobienie ścieżek itp Wszystkie te inicjatywy poprzedzone były wieloma spotkaniami z mieszkańcami podczas ktoacuterych przeprowadzono diagnozę ich potrzeb wspoacutelnie kreowano rozwiązania planowano dzieshylono się działaniami i świętowano sukcesy

Pamiętajmy też że Bardzo ważne jest pierwsze spotkanie Od tego czy ludzie będą czuli sens tego typu spotkań zależy czy przyjdą na kolejne Warto zadać sobie pytanie po co to robimy W jakim celu wyciągamy ludzi z domu i odryshywamy od ich obowiązkoacutew Samo wywieszenie informacji o spotkaniu na kartkach ulotkach czy

57

plakatach nie wystarczy Warto poinformować mieszkańcoacutew w roacuteżny sposoacuteb używając wielu kanałoacutew informacji W naszym przypadku najshyskuteczniejsze okazały się osobiste zaproszenia fanpage na Facebooku po jego odpowiednim wypromowaniu i wysyłka mailowa Jeśli na spotkanie przyjdzie jedna albo dwie osoby należy zadbać żeby czuły się tak samo ważne i potrzebne jak gdyby przyszła liczna grupa Dobrze jest mieć kogoś kto sprawnie poprowadzi spotkanie ale jeśli robi się to samemu to Przedstaw zebranym cel spotkania i czas jaki jest na nie przewidziany Powiedz otwarcie kim jesteś i jaka jest twoja rola inaczej część osoacuteb bęshydzie się zastanawiać czy masz w tym jakiś interes Umoacutew się na początku z uczestnikami spotkania że staracie się trzymać tematu i każdy ma określony czas na wypowiedź To pomoże sprawnie przeprowadzić spotkanie i nie pozwoli go zdominować przez jednąshy dwie osoby (zawsze się możesz odwołać do tych ustaleń) Sprawdź co dla mieszshykańcoacutew jest jeszcze ważne aby dobrze się czuli podczas spotkania i wyshyszli z poczuciem jego użyteczności Zadbaj aby każdy moacutegł się wypowiedzieć nawet ci najbardziej nieśmialishyRoacuteb podsumowania po każdym wątku i na zakończenie żeby uporządshykować to co zostało wypowiedziane Mieszkańcy powinni mieć wpływ na to co ma się dziać u nich na poshydwoacuterku czy ulicy Nie wszyscy muszą być odpowiedzialni za całość ale mogą mieć wpływ pozornie drobne rzeczyshy jaka będzie muzyka ciasto czy zakup roślin Warto przydzielić każdemu jakieś zadanie pamiętając żeby nie było ono zbyt trudne (odległe od doświadczenia bądź umiejętności uczestshynikoacutew) albo zbyt proste bo to osłabia zaangażowanie Na zakończenie od razu ustalcie termin drugiego spotkania Zadbaj o listę kontaktoacutew i prześlij zebranym wnioski ze spotkania Jeszcze raz podziękuj wszystkim za udział i zaproś na następne Pokazuj nawet małe dokonania doceniaj zaangażowanie na każdym etapie a na zakończenie działania celebrujcie sukcesyNa każdym spotkaniu można mieszkańcoacutew dopieścić szarlotką na

początek upieczoną przez Ciebie a potem przez kolejnych uczestnikoacutew spotkania Nie jest to warunek niezbędny ale bardzo miły gest Podobnie jak Twoacutej uśmiech i szczere zainteresowanie Powodzenia

Marek SzymańskiRada Dzielnicy Witomino Leśniczoacutewka ndash od wyzwania do doświadczenia

Moja wspoacutełpraca z Radą Dzielnicy Witomino ndash Leśniczoacutewka rozpoczęła się od wcześniejszej aktywności społecznej w rashymach Gdyńskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego oraz

Gdyńskiej Społecznej Rady ds Osoacuteb Niepełnosprawnych Oba gremia są ciałami doradczymi Prezydenta Miasta Gdyni zrzeszającymi min przedstawicieli gdyńskich organizacji pozarządowych W trakcie prac GRDPP postanowiliśmy o konieczności nawiązania szerszej wspoacutełpracy miedzy środowiskiem gdyńskich NGO a radami dzielnic Konieczność ta dotyczyła przede wszystkim bdquosypialnianychrdquo i bdquostarzejących sięrdquo dzielnic Gdyni w ktoacuterych w przeciwieństwie do ścishysłego centrum aktywność obywatelska była stosunkowo niska Wola wspoacutełpracy zbiegła się z upływem kadencji Rady Dzielnicy na lata 2011shy14 Ten fakt oraz dobra orientacja w aktualnych gdyńskich działaniach zaowocowała propozycją kandydowania do Rady Przekonał mnie do tego jeden z radnych miejskich obecnej kadencji ktoacutery sam działał długo na poziomie rady dzielnicy i doceniał potencjał z tego płynący Ostatecznie stanęło na tym że nie tylko mieszkańcy wybrali mnie na radnego ale też radni na przewodniczącego Rady Funkcja ta wiąże się niewątpliwie z wyzwaniem jednakże wcześniejsze doświadczenia społeczne i zawoshydowe pozwoliły mi dobrze się odnaleźć w roli lidera i koordynatora proshycesoacutew społecznych na poziomie dzielnicy Witomino jest dzielnica dosyć specyficzną Z jednej strony adshyministracyjnie podzielone jest na dwie jednostki z drugiej zaś tworzy zwartą i odrębna strukturę na mapie Gdyni ndash swoistą enklawę pośroacuted

59

lasoacutew i wzgoacuterz Historycznie dzielnica wywodzi się z rycerskiego załoshyżenia ktoacutere od 1933 roku włączono w granice administracyjne Gdyni Dawny układ zachował się do dzisiaj ndash mimo (formalnie) 2 dzielnic wiele elementoacutew infrastruktury jest wspoacutelne (np ośrodek zdrowia rynek drogi dojazdowe) Dzieci z obu części uczęszczają do szkoacuteł leżących w obu bdquopołoacutewkachrdquo dzielnicy podobnie jak wierni do 2 kościołoacutew parashyfialnych Podobna jest zabudowa (bloki wieżowce trochę domoacutew jedshynorodzinnych sporo obiektoacutew kilkudziesięcioletnich) struktura wieku (starzejące się dzielnice) podobne są też problemy i codzienne bolączki mieszkańcoacutew ndash brak remontoacutew miejsc do parkowania nieestetyczne otoczenie miejsca zaniedbane i nieprzyjemne znikoma animacja kultushyralna itd Odzwierciedleniem tego jest min ścisła wspoacutełpraca rad dzielnic WitominoshyLeśniczoacutewka i WitominoshyRadiostacja Wspoacutelnie pracujemy zaroacutewno nad inicjatywami infrastrukturalnymi (np buspas na drodze dojazdowej do dzielnicy) jak i projektami aktywizującymi (Szlak Nordic Walking bdquo4 dzielnicerdquo ndash wraz z Graboacutewkiem i Działkami Leśnymi) W przyszłości być może zniknie podział dzielnicy na 2 jednostki co tym bardziej wymusza myślenie w kategoriach bdquopołoacutewek jednej całościrdquo

Wyzwania wewnętrzne z jakimi zmaga się dzielnica wynikają przede wszystkim z sytuacji demograficznej i układu urbanistycznoshyarshychitektonicznego Zabudowa i układ Leśniczoacutewki w dużej mierze wyshywodzi się jeszcze z okresu przedwojennego Do dziś o posesjach w kwashydracie Graniczna shy Dębowa shy Gajowa Długa shy Wielkokacka moacutewi się bdquostare Witominordquo lecz nazwa ta obecnie odzwierciedla nie tylko wiek obiektoacutew lecz także ich mieszkańcoacutew Pozostała część dzielnicy powstała w latach 70shytych jako zaplecze mieszkaniowe dla dynamicznie rozwijająshycego się miasta Z tego okresu pochodzą bloki wieżowce większość weshywnętrznych ulic i chodnikoacutew co odbija się dziś na ich stanie Do dzisiaj część starszych ulic nie jest skanalizowana przestrzeń osiedlowa nie jest dostosowana do lawinowo rosnącej ilości samochodoacutew W dzielnicy brak przestrzeni do rozwoju zabudowy (czy to mieszkaniowej czy usługowej) ndash zdecydowana większość to tereny spoacutełdzielni mieszkaniowej zaś granicę

dzielnicy stanowi podlegający ochronie las Pojedyncze inwestycje to z reguły zabudowa jednoshy lub kilku rodzinna poza infrastrukturą spoacutełshydzielni praktycznie brak jest przestrzeni wspoacutelnych rekreacyjnoshywyposhyczynkowych spełniających funkcję integrującą mieszkańcoacutew Struktura społeczna także stanowi wyzwanie dla dzielnicy Osoby zashymieszkujące ją od wielu lat zdecydowanie wycofują się z życia społecznego skupiając się na indywidualnych aktywnościach Młodsze pokolenie oraz nowi mieszkańcy zwykle osoby w wieku produkcyjnym z trudnością znajdują czas na działania społeczne z uwagi na zaangażowanie zawoshydowe i życie rodzinne Znajduje to odzwierciedlenie chociażby we freshykwencji wyboroacutew do rad dzielnic oraz ilości (i typu) projektoacutew składanych do budżetu obywatelskiego ndash większość z nich składały osoby związane w jakiś sposoacuteb z Radą Dzielnicy czy to jako radni czy jako wspoacutełprashycownicy Niewiele osoacuteb udało się także zaangażować w działania o chashyrakterze woluntarystycznym np akcję bdquoPosprzątaj z nami Leśniczoacutewkęrdquo Szansa na zmianę nastawienia może być kolejna edycja Budżetu obywashytelskiego czy wybierane przez mieszkańcoacutew projekty w ramach konkursu bdquoPrzyjazna dzielnicardquo Na efekt aktywizacyjny będzie miał wpływ czas od wyboru do realizacji tych inicjatyw shy zbyt długa zwłoka z przyczyn proceduralnych będzie zacierać efekt sprawstwa i relację między aktywshynością (wyborem) a konsumpcją rezultatoacutew Rady Dzielnic w tym i Leśniczoacutewka ndash jakkolwiek potrzebne jako głos mieszkańcoacutew ndash cierpią jednak na szereg niedoskonałości utrudniających funkcjonowanie Należą do nich przyczyny zewnętrzne np brak możliwości ponoszenia drobnych wydatkoacutew na codzienne funkshycjonowanie co wymusza wykonywanie własnym sumptemchałupniczo wielu działań np informacyjnych brak narzędzi dyscyplinowania prac rady promowania aktywności bądź upominania za niską frekwencję i aktywność (np diety za sesje) oraz wewnętrzne np zroacuteżnicowana motywacja radnych do działania w ramach rady ndash nie bez kozery moacutewi się o radach dzielnic jako trampolinie do dalszej kariery w ramach rady miasta lub jeszcze wyżej (vide casus jednej z obecnych

61

posłanek z Gdańska i jednego posła Gdyni) Realne działania nikną często w świetle rozdmuchanych medialnie epizodoacutew wielu radnych funkcjonuje nadal w ramach dawnych układoacutew wywoshydzących się z dawnych dużych zakładoacutew pracy związkoacutew zawodowych spoacutełdzielni mieszkaniowych itd Dla wielu młodych radnych te dawne relacje są niezrozumiałe często niepotrzebne a wynikające z nich zoboshywiązania są postrzegane jako populizm i prywata zroacuteżnicowanie wieku a co za tym idzie ndash stylu pracy wśroacuted radnych Przykładowo wśroacuted radnych leśniczoacutewki są tylko 4 osoby między 30 a 40 rokiem życia z czego zaledwie 2 osoby to nowi radni (w tym autor nishyniejszego artykułu) Spowodowane to jest min faktem że młodsi mieszshykańcy dzielnicy są skoncentrowani na życiu zawodowym i osobistym a praca u progu kariery czy małe dzieci na pewno nie ułatwiają znalezienia wolnego czasu na działania społeczne Abstrahując jednak od tych mankamentoacutew ktoacutere z pewnością można na bazie doświadczeń eliminować shy Rady Dzielnic są najprostszym nashyrzędziem oddziaływania na społeczność lokalną zapewniającym łączshyność między mieszkańcami a organami samorządu Jestem przekonany że w Radach Dzielnic tkwi ogromny potencjał ktoacutery nadal jeszcze czeka na pełne odkrycie

Marek SzymańskiPrzewodniczący Rady Dzielnicy WitominoshyLeśniczoacutewka kadencja 2015shy19Gdynia kwiecień 2016 r

3

Wstęp

ABC sąsiedzkie jest poradnikiem jak włączyć się w zarządzanie swoim miastem jak dbać o swoacutej mały skrawek przestrzeni jak wspoacutełtworzyć

osiedle z sąsiadami Aktywne życie obywatelskie nie ogranicza się tylko do oddawania głosu w wyborach parlamentarnych czy samorządowych Są to przede wszystkim relacje z ludźmi oraz rozmaite narzędzia demoshykratyczne ktoacutere wpływają na lepszą jakość życia w miejscu zamieszkania mieście dzielnicy czy ulicy Sprawiają one że chcemy mieszkać na tej ulicy w tym mieście i z dumą oprowadzać po nim znajomych Pierwsza cześć naszego poradnika to bdquosłowniczek abcrdquo Aby życie obywatelskie stało się łatwiejsze postanowiliśmy odczarować je ze słownikowych pojęć na rzecz przyjaźniejszych definicji ale żeby nie tracić z oczu rzeczy ważnych obok prezentujemy definicje ekspercką Jednak chcemy uczynić krok naprzoacuted zbliżyć dwa światy Rzeczywistość w skład ktoacuterej wchodzą osoby profesjonalnie zajmujące się miastem (lokalni radni pracownicy organizacji pozarządowych urzędnicy prashycownicy socjalni architekci) i mieszkańcy ktoacuterzy na co dzień żyją w swoich osiedlach domach Obydwa te światy mają na względzie dobro wspoacutelne miasto Inaczej jednak artykułują swoją wiedzę i troskę dotyczącą miasta Czasem nie widzimy wzajemnych dobrych intencji bo na drodze komu nikacji jest wiele barier i szumoacutew komunikacyjnych Konsultacje społeczne nie są jedyną formą spotkania rzeczywistych partneroacutew włodarzy miasta i jego mieszkańcoacutew Istnieją jeszcze inne możliwości włączania mieszshykańcoacutew we wspoacutełdecydowanie o swojej dzielnicy i mieście W następnych rozdziałach pokazujemy dobre przykłady samoshyorganizacji sąsiedzkiej Chcemy zainspirować pokazać że można że warto Umacnianie tkanki społecznej wyzwalanie energii społecznej to złożony proces dlatego kilka słoacutew napisaliśmy o partycypacji dzieci co może być z kolei inspiracją dla nauczycieli i pracownikoacutew organizacji wspoacutełpracujących ze szkołami ośrodkami pomocy społecznej



a

5




Albert Einstein)

A

B




7





D

C


E



9




G

F






I

H

11





K

J







L

13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61





a

5




Albert Einstein)

A

B




7





D

C


E



9




G

F






I

H

11





K

J







L

13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



5




Albert Einstein)

A

B




7





D

C


E



9




G

F






I

H

11





K

J







L

13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61




Albert Einstein)

A

B




7





D

C


E



9




G

F






I

H

11





K

J







L

13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



7





D

C


E



9




G

F






I

H

11





K

J







L

13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61




E



9




G

F






I

H

11





K

J







L

13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



9




G

F






I

H

11





K

J







L

13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61








I

H

11





K

J







L

13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



11





K

J







L

13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61









L

13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



13




Ł



N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61





N

M


15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



15





O




P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61






P

17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



17





R

S

U



W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61





W

19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



19






21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61








21







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61







23








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61








25








27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61







27







29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61





29








31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61






31






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61






33







35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61






35





37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61




37





39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61




39




Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



Agnieszka Jenerał




41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



41




43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61





43









45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61







45




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61




47



Konteksthellip







abc

49





51







z

53





55






57






59




61







abc

49





51







z

53





55






57






59




61



49





51







z

53





55






57






59




61





51







z

53





55






57






59




61







z

53





55






57






59




61



53





55






57






59




61





55






57






59




61





57






59




61







59




61




61



ABC sąsiedzkie Tekst: Fundacja Zmian Społecznych...

Documents

Transcript of ABC sąsiedzkie Tekst: Fundacja Zmian Społecznych...