ABB Review: „Trzy Przełomy” – 18,2 GW z … · mà SMS-DEMAG, g∏ównym wykonawcà trzeciej...

>>> ABB Review: „Trzy Przełomy” – 18,2 GW z hydroelektrowni na rzece Jangcy

www.abb.pl

ISS

N 1

644-

4094

Paêdziernik 2005 nr 14

str. 20

01 okladka 24-10-05 15:51

Spis treÊci

Redakcjai wydawca

Dzisiaj – Magazyn dla klientów ABB

ABB Sp. z o.o.ul. ˚egaƒska 1, 04-713 Warszawa

Redaktor prowadzàcy i sekretariat redakcji:S∏awomir Dolecki, tel. (22) 843 49 83,tel. kom. 604 101 366e-mail: [email protected]

Korespondencja z wydawnictwem:Aude, ul. Dominikaƒska 11b02-738 Warszawa

Fot.

na ko

lumnie

: Arc

h. A

BB/A

dam

Ste

phan

Fot. na ok∏adce: Arch. ABB

WYDARZENIA3 • Rozdzielnica MNS dla Cukrowni Kruszwica4 • Technologia ABB w kosmosie4 • Nietypowa przeprawa przez Europę5 • XIII Międzynarodowe Targi ŚWIATŁO 20055 • Galwanizernia w Łodzi pracuje dla VW6 • Stacja Brójce wybudowana „pod klucz”6 • ST7 dla rosyjskiego Łukoila6 • Podmorski kabel ABB: 576 km6 • Specjaliści z całego świata dyskutowali w Pałacu Poznańskich7 • Tysiące bezpieczników dla Malezji8 • O nafcie i gazie w miłej atmosferze8 • Wzorcowo w Zalasewie9 • W jaskini ABB

10 • Wielki tort łatwiej podzielić12 • Kłopoty branżowe energetyków

martwią też dostawców15 • Do Łodzi po wiedzę techniczną

RAPORT16 • Itaipu: kamień

śpiewającypotężną pieśń

TECHNOLOGIE28 • „Pod klucz” w trzecim wymiarze

30 • Trójwymiarowa karta przetargowa

32 • „Strażnik mocy” służy radą

34 • Co sekundę nowe dane

PRODUKTY36 • Aplikacja

wspomagającaprojektowanie

37 • Serwis prewencyjny ABB

38 • Nowe liczniki energii elektrycznej

39 • Multimedialne katalogi produktów ABB

str. 4

str. 5

REVIEW

20 • „Trzy Przełomy” – 18,2 GW z hydroelektrownina rzece Jangcy

24 • Linia wysokiego napięcia prądu stałego dla ekologicznie czystej energii

str. 9

str. 34str. 28

str. 38

str. 6

02-03 sp tresci 24-10-05 15:52

Paêdziernik 2005 Dzisiaj 3

Wydarzenia

Wpo∏owie wrzeÊnia br. wro-c∏awskie Centrum TechnikRozdzielczych NN zrealizowa-∏o zamówienie o wartoÊci po-

nad pó∏ miliona z∏otych dla Cukrowni Krusz-wica w zwiàzku z modernizacjà cz´Êci liniitechnologicznej zak∏adu. Zamówienie obej-mowa∏o wykonanie i dostaw´ czternasto-polowej rozdzielnicy MNS o pràdzie zna-mionowym 3000 A, która zgodnie z wyma-ganiem klienta zosta∏a wyposa˝ona w elek-troniczne modu∏y zabezpieczenia nap´-dów. Projekt, przy Êcis∏ej wspó∏pracy z cu-krownià i wsparciu ze strony ABB, przygo-towa∏a firma Intec Automation – wroc∏aw-ski integrator systemów, odpowiedzialnytak˝e za pod∏àczenie i rozruch rozdzielnicy.Nowa rozdzielnica zastàpi∏a rozdzielnice e-liwne starego typu.

Zastosowanie rozdzielnicy MNS wrazz modułem zabezpieczenia napędów i jejpod∏àczenie do instalowanego równie˝w tym roku systemu sterowania ABB Free--lance 800F umo˝liwi∏o cukrowni efektyw-niejszà kontrol´ nap´dów i sterowanie pro-cesem produkcyjnym. Operator mo˝e Êle-dziç na monitorze nie tylko przebieg pro-

dukcji, ale tak˝e prac´ rozdzielnicy, którazasila urzàdzenia technologiczne. Dzi´ki te-mu w razie awarii mo˝na szybko stwier-dziç, gdzie nastàpi∏a usterka, przez co skra-ca si´ czas potrzebny do jej usuni´cia. Mato du˝e znaczenie dla zachowania ciàg∏oÊcicyklu produkcyjnego, poniewa˝ brak jestmetod przechowywania buraków cukro-wych, i kampanie cukrownicze, rozpoczy-najàce si´ w po∏owie paêdziernika, muszàtrwaç nieprzerwanie oko∏o 100 dni. W ta-kiej sytuacji ka˝dy przestój produkcji ozna-cza∏by dla firmy powa˝ne straty.

Rozruch rozdzielnicy nastąpił 10 paździer-nika br. Cukrownia, zadowolona z jakoÊcidostarczonych produktów, zadeklarowa∏ach´ç wspó∏pracy przy kolejnych moderni-zacjach obiektu.

Agnieszka Gabrysiak

Kontrakt o wartoÊci ponad pó∏ miliona z∏otych

Rozdzielnica MNSdla Cukrowni Kruszwica

Kampaniatrwa 100 dni

i nie mo˝e byç przerwana

Fot.

na ko

lumnie

: Arc

h. A

BB, K

SC

Rozdzielnica MNS oraz system sterowaniaFreelance 800F pozwoli na efektywniejszàkontrol´ nap´dów i sterowanie procesemprodukcyjnym cukrowni.

ROZDZIELNICA MNS

INSTALACJA W KRUSZWICY

Systemy MNS znajdujà zastosowa-nie we wszystkich dziedzinach

zwiàzanych z produkcjà, dystrybucjài zu˝yciem energii elektrycznej. Najcz´-Êciej wykorzystywane sà jako g∏ównei pomocnicze tablice rozdzia∏u energiioraz elektroniczne szafy do kontroliobwodów. Systemy te stosuje si´w obiektach u˝ytecznoÊci publicznej,w elektrowniach, rafineriach, obiek-tach przemys∏owych, a tak˝e na plat-formach wiertniczych i na statkach.

02-03 sp tresci 24-10-05 15:53 Page 3

4 Dzisiaj Paêdziernik 2005

Wydarzenia

Transformatory

Nietypowaprzeprawa przez Europ´

Wlipcu 2005 roku ∏ódzka fabry-ka transformatorów ABB dostar-czy∏a szwajcarskiej firmie EEF

(Enterprises Electriques Fribourgeoises)transformator o mocy 160 MVA i napićiu230/ 65 kV. WartoÊç kontraktu wynios∏a oko-∏o 1,6 mln franków szwajcarskich.

Dostarczenie do Szwajcarii tak du˝egotransformatora jest ogromnym sukcesem fa-bryki ABB w ¸odzi. Dotychczas Szwajcarzykupowali transformatory o mocy nie przekra-czajàcej 40 MVA. Przedstawiciele EEF przeby-wali w ∏ódzkiej fabryce podczas odbiorówtechnicznych urzàdzenia i przy okazji zapozna-li si´ z fabrykà oraz systemami tam funkcjonu-jàcymi. Szwajcarzy bardzo pozytywnie odnie-Êli si´ do porzàdku panujàcego w fabryceoraz do podejÊcia pracowników ABB.

Sukcesem zakończyła się te˝ operacja logi-styczna zwiàzana z dostawà transformatorana miejsce. Harmonogram transportu transfor-

matora, akcesoriów oraz oleju zosta∏ rozpisa-ny z dok∏adnoÊcià do godziny i by∏ ÊciÊle skore-lowany z terminem monta˝u transformatora.Sam transformator o masie 134 ton przewie-ziono najpierw kolejà do Szczecina, potem bar-kà poprzez kana∏y w Niemczech oraz Renemdo Bazylei, a stamtàd transportem drogowymdo Botterens.

Należy też wspomnieć o optymalizacjiparametrów gwarantowanych transformato-ra, strat ja∏owych i obcià˝eniowych. Pomiaryna stacji prób potwierdzi∏y obliczenia elek-tryczne, czego efektem by∏ ni˝szy poziomstrat gwarantowanych. Upowa˝ni∏o to ABBdo skorzystania z klauzuli nale˝nej premii zani˝sze straty.

AG

Technologia ABB w kosmosie

G ∏ówny komponent dla nowego ja-poƒskiego satelity zostanie przy-

gotowany przez ABB. Kontrakt– wart 10 milionów dolarów – podpi-sany zosta∏ przez firm´ z NEC Toshi-ba Space System, który jest g∏ównymdostawcà wyposa˝enia dla japoƒskie-go programu GOSAT. Nowy satelita, który zostanie wystrze-lony w 2008 roku, b´dzie badaç gazycieplarniane (The Greenhouse GasesObser-ving SATellite – GOSAT).Program realizujà wspólnie JapoƒskaAgencja Badania Kosmosu JAXA,Narodowy Instytut Badania Ârodowi-ska oraz japoƒski minister Êrodowiska.ABB dostarczy interferometr Michelso-na do spektrometru bazujàcegona transformacie Fouriera – system,który b´dzie zbiera∏ 30 razy w ciàgudnia i przesy∏a∏ na Ziemi´ precyzyjnepomiary atmosferyczne z wysoko-Êci 650 km. Pomiary te pos∏u˝à do kre-Êlenia i szacowania poziomów dwu-tlenku w´gla i metanu w atmosferze. Technologia ABB, która trafi na pok∏adsatelity, jest podobna do aplikacji sto-sowanych w przemyÊle petrochemicz-nym i farmaceutycznym. W rafineriachs∏u˝y do pomiaru sk∏adu (liczby oktano-wej) benzyny i oleju nap´dowegow procesie mieszania paliw. GOSAT jest pierwszà misjà, majàcàza zadanie pomiar poziomu dwutlenkuw´gla. Japoƒski satelita usprawnimonitorowanie gazów dzi´ki lepszejdok∏adnoÊci pomiarów, które naukow-cy b´dà porównywaç z informacjamizebranymi na Ziemi.

O G ¸ O S Z E N I E

Z dniem 1 paêdziernika 2005 r.

zmieni∏ siádres siedziby ABB Sp. z o.o.

nowy adres:

ul. ˚egaƒska 1 04-713 Warszawa

» ABB na świecie «

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

/A.S

teph

an

Fot.:

Arc

h. A

BB

TRANSPORT URZĄDZENIA BYŁ LOGISTYCZNYM WYZWANIEM

04-07 wydarzenia 24-10-05 15:59 Page 4


» Kontrakt «

Oferta wystawców by∏a skierowana g∏ównie do architektów, instalatorów i hurtownielektrotechnicznych. Niemniej, tak jak w latach ubieg∏ych, ostatni dzieƒ targowy by∏dniem otwartym dla klienta koƒcowego.

Nie prezentujàc w tym roku nowoÊci w zakresie osprz´tu elektroinstalacyjnego, ABB zaprosi-∏a do udzia∏u w wystawie czo∏owego producenta domowego sprz´tu audio i wideo. W cen-tralnym miejscu stoiska zosta∏o zainscenizowane kino domowe ze sprz´tem markiBang & Olufsen. Celem by∏o pokazanie, i˝ sterowanie zarówno kinem domowym, jak i syste-mem sterowania budynkiem (EIB) mo˝e odbywaç si´ za pomocà jednego pilota(Bang & Olufsen) na zasadzie podczerwieni. Firmy chcia∏y w ten sposób zainteresowaç osobyposzukujàce nowoczesnych rozwiàzaƒ oraz ekskluzywnego wzornictwa zarówno ofertà ABBw zakresie automatyki budynku i osprz´tu, jak i propozycjà Bang & Olufsen, poniewa˝ produk-ty obu firm doskonale komunikujà si´ ze sobà. Zwiedzajàcy mogli zapoznaç si´ tak˝e z systemem informacji piktogramowej o nazwie Info-light, który od nowego roku b´dzie w sprzeda˝y na rynku polskim. Ideà systemu jest monto-wanie pokrywy z w∏aÊciwym piktogramem (rysunek, obrazek) w tych samych ramkach, w któ-rych jest montowany osprz´t. Piktogramy, których do wyboru b´dzie oko∏o dwadzieÊcia, sàszczególnie przydatne w budynkach u˝ytecznoÊci publicznej do oznaczania np. kierunku wyj-Êcia, toalety itp. ABB wzi´∏a tak˝e czynny udzia∏ w targach, wyst´pujàc w roli prelegenta w warsztatach tema-tycznych poÊwićonych ochronie instalacji elektrycznej przed przepićiami.

Po raz pierwszy w swej trzynastoletniej historii bran˝owe targi niepubliczne ÂWIAT¸O 2005 odby∏y si´ w WarszawskimCentrum Wystawienniczym EXPO XXI, a towarzysz∏y im III Mi´dzynarodowe Targi Elektrotechnika 2005.

XIII Mi´dzynarodowe Targi ÂWIAT¸O 2005

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

/A.S

teph

an

F irma ISE INDUSTRIES Sp. z o.o. z sie-dzibà w Chocianowie, dostawca cz´Êcidla Volkswagena, podpisa∏a szeÊciolet-

nià umow´ z ∏ódzkà galwanizernià ABBna cynkowanie zawiasów do samochodówniemieckiego koncernu Volkswagen. Umo-wa, choç podpisana pod koniec 2004 roku,wesz∏a w ˝ycie z poczàtkiem tego roku.Po analizie siedmiu miesićy ca∏oroczne ob-roty z tà firmà powinny wynieÊç oko∏o milio-na z∏otych, tzn. oko∏o 12,5 proc. bud˝etowa-nych w 2005 roku przychodów.

Aby zostaç dostawcà dla tej w∏aÊnie firmy∏ódzka galwanizernia musia∏a spe∏niç wyma-gania dyrektywy Unii Europejskiej, która za-kazuje stosowania chromu szeÊciowarto-Êciowego w pasywacji chromianowej cynku.Wiàza∏o si´ to z uruchomieniem ma∏o znane-go jeszcze w Polsce procesu technologicz-nego. Aby wywiàzaç si´ z podpisanej z ISEumowy, a jednoczeÊnie nie odrzuciç innychklientów, galwanizernia zainwestowa∏a do-datkowo 100 tys. z∏, zwi´kszajàc wydajnoÊçlinii do cynkowania. MC

Galwanizernia w ¸odzi pracuje dla VW

PROJEKT EKSPOZYCJI

STOISKO CIESZYŁO SIĘ ZAINTERESOWANIEM

Wpaêdzierniku br. ABB podpi-sa∏a kontrakt z niemieckà fir-mà SMS-DEMAG, g∏ównym

wykonawcà trzeciej linii Ciàg∏ego Od-lewania Stali w Dàbrowie Górniczej.Umowa przewiduje dostaw´ i wyko-nanie uk∏adów zasilania Êredniegoi niskiego napićia dla ca∏ej linii tech-nologicznej, w∏àczajàc w to maszyn´do odlewania stali, obiegi wodne orazurzàdzenia pomocnicze. Inwestoremjest Mittal Steel Poland, partner stra-tegiczny Polskich Hut Stali. Nowoczesna linia o wydajnoÊci 3 mlnton slabów rocznie, umo˝liwi rozsze-rzenie oferty Polskich Hut Stali i przy-gotowywanie produktów o wy˝szymstopniu przetworzenia. Ze wzgl´duna charakter pracy urzàdzeƒ systemyzasilajàce muszà daç pewnoÊç zasila-nia energetycznego. Uk∏ad zasilaniaSN wyposa˝ony b´dzie w systemnadzoru i sterowania typu MicroSCA-DA. Dostawa zakontraktowanychurzàdzeƒ zakoƒczy si´ w III kwartaleprzysz∏ego roku. Uruchomienie ma-szyny ciàg∏ego odlewania stali jestplanowane na grudzieƒ 2006 roku.

04-07 wydarzenia 24-10-05 16:00 Page 5


Inwestycje

Stacja Brójcewybudowana „pod klucz”Wsierpniu br. ABB zakoƒczy∏a

budow´ stacji elektroenerge-tycznej 110/15 kV Brójce dla

¸ódzkiego Zak∏adu Energetycznego SA.Stacja by∏a wykonywana przez konsor-cjum dwóch firm: lidera ABB Sp. z o.o.oraz Elcon Elbud SA.Umow´ na budow´ stacji podpisanow paêdzierniku 2004 roku i obejmowa∏aona wykonanie zadania „pod klucz” – toznaczy ze wszystkimi projektami i uzy-skaniem pozwolenia na budow´. Stacjazasilana jest z istniejàcej linii 110 kVz wymienionego s∏upa 110 kV. Rozdziel-nia 110 kV oparta jest na jednym modu-le PASS M0 In-Out. Budynek rozdziel-

ni 15 kV, zbudowany w systemie trady-cyjnym, mieÊci w sobie osiem pól roz-dzielnicy ZS8, z mo˝liwoÊcià rozbudowyo drugà sekcj´ i pomieszczenie nastaw-ni. Transformator o mocy 10 MVA zosta∏dostarczony przez inwestora, przy czymstanowisko przygotowane jest do posta-wienia transformatora 25 MVA. Zadanie obejmowa∏o równie˝ budow´wyprowadzeƒ kablowych 15 kV, cozosta∏o zrealizowane w 60 proc., resz-ta zostanie wykonana do koƒca tegoroku. Stacja zosta∏a zaprojektowana przezBiuro Projektowe Stacji i SystemówElektroenergetycznych w Krakowie.

Konferencja Elektryczny ¸uk ¸àczenio-wy na sta∏e wpisa∏a si´ ju˝ w kalen-darz imprez bran˝owych. Tegorocz-ne, dziesiàte ju˝ spotkanie, odby∏o si´

mi´dzy 19 a 22 wrzeÊnia w ¸odzi. Jednymz g∏ównych sponsorów by∏a firma ABB. Jubileuszowa impreza zosta∏a zorganizowa-na w Muzeum Historii Miasta ¸odzi w Pa∏acuPoznaƒskich przez Instytut Aparatów Elek-trycznych Politechniki ¸ódzkiej. Patronat nadkonferencjà obj´li: minister nauki i informaty-zacji oraz Komitet Elektrotechniki Polskiej Aka-demii Nauk. Konferencja, organizowana co cztery lata,przygotowywana jest z myÊlà o konstrukto-rach, fizykach, badaczach i ekspertach zainte-resowanych problematykà ∏uku elektryczne-go w ∏àcznikach oraz zastosowaniem plazmy∏uku. Jej celem jest lepsze poznanie zjawiskwyst´pujàcych w ∏àcznikach zestykowychi bezpiecznikach. Grupa ABB przedstawi∏a trzy referaty zg∏oszo-ne przez Centra Badawcze w Szwajcarii orazKrakowie. Referat na temat ferrorezonansuzosta∏ zaprezentowany przez Wojciecha Pia-seckiego z Centrum Badawczego ABB w Kra-kowie. Ka˝de takie spotkanie oraz wynikajàcew jego trakcie dyskusje specjalistów z ca∏egoÊwiata, przyczyniajà si´ do lepszego poznaniazjawisk wyst´pujàcych w ∏àcznikach zestyko-wych i bezpiecznikach.

Wydarzenia

Podmorski kabel A

X Mi dzynarodowa Konfe

Najwi´kszy rosyjski koncern naftowy ¸ukoil zamówi∏, poprzez ABB w Rosji, sta-cj´ transformatorowà typu ST7 10 kV, sk∏adajàcà si´ z dwóch kiosków. War-toÊç transakcji wynosi oko∏o 450 tys. USD. Zamówienie na stacj´ przysz∏o

w drugiej po∏owie sierpnia, natomiast termin wykonania przewidziano na 15 listopa-da 2005 roku. Przedstawiciele ¸ukoila przebywali w fabryce w War-szawie, gdzie zapoznali si´ m.in. z oferowanymi syste-mami oraz jakoÊcià produkcji.Pozytywne efekty tej wizytypozwalajà liczyç na kolejnezamówienia od naftowe-go giganta. MC

ST7 dla rosyjskiego ¸ukoilaFo

t. na

kolum

nach

: Arc

h. A

BB

Specjaliś cdyskuto

04-07 wydarzenia 24-10-05 16:00 Page 6


Mi´dzynarodowa Konferencja Elektryczny ¸uk, której jednym z g∏ównychsponsorów by∏a firma ABB odby∏a si´ ju˝ po raz dziesiàty. Jubileuszowaimpreza zosta∏a zorganizowana w Muzeum Historii Miasta ¸odziw Pa∏acu Poznaƒskich przez Instytut Aparatów ElektrycznychPolitechniki ¸ódzkiej. Spotkanie poÊwićone by∏o problematyce ∏ukuelektrycznego w ∏àcznikach oraz zastosowaniu plazmy ∏uku.

Do koƒca 2007 roku wybrze˝a nor-weskie i holenderskie zostanà po-∏àczone. Stanie si´ to dzi´ki naj-

d∏u˝szemu na Êwiecie podmorskiemu ka-blowi wysokiego napićia, którego pro-dukcji podj´∏a si´ ABB. B´dzie on mia∏576 km d∏ugoÊci, a jego ci´˝ar przekroczy 88 tys. ton. Do zamontowania kabla na dnie morskimpos∏u˝y specjalistyczny statek „Skagerrak”,który b´dzie w stanie jednorazowo zabraçna pok∏ad ∏adunek o masie oko∏o 6600 ton.By kabel zosta∏ jak najlepiej zabezpieczonyprzed uszkodzeniem, zostanie wkopanyw dno morskie na g∏´bokoÊç 5 m.Koszt wyprodukowania kabla szacuje sińa oko∏o 277 mln dolarów, a jego u∏o˝eniena ponad 50 mln euro.

ABB: 576 km Tysiàce bezpieczników dla Malezji

Fabryka ABB w Przasnyszu dostarczy do Malezji ponad szeÊç tysićy wk∏a-dek bezpiecznikowych o wartoÊci oko∏o 140 tys. dolarów. Przetarg,do którego przyst´powa∏a ABB, opiewa∏ na 10 300 wk∏adek o ∏àcznej

wartoÊci 235 tys. USD, z czego ABB wygra∏a oko∏o 60 proc. Jest to pierw-szy tak du˝y kontrakt wygrany przez firm´ w Malezji. Odbiorcà wk∏adek jestnajwi´kszy zak∏ad energetyczny – TNBD, który operujena 93 proc. powierzchni kraju. Dostarczone zostanàwk∏adki typu CEF na napićie 12 kV w wykonaniunapowietrznym o trzech zakresach pràdowych:16 A, 31,5 A i 50 A. Po∏owa zamówienia zostaniezrealizowana w 2005 roku, pozosta∏a w 2006 roku.Obecnie ABB czeka na rozstrzygnićie kolejnego,drugiego ju˝ przetargu na bezpieczniki 24 kV.Wygrany przetarg stanowi doskona∏à referencj´do dalszej ekspansji na okoliczne kraje Azji Po∏udnio-wo-Wschodniej. Jest te˝ podstawà do dalszych regu-larnych dostaw bezpieczników CEF do stosowaniaw rozdzielnicach napowietrznych oraz gazowych RMU.

nferencja Elektryczny ¸uk ¸àczeniowy

KONFERENCJA ODBYŁA SIĘ W ŁÓDZKIM PAŁACU POZNAŃSKICH

Referaty przedstawione przez ABB:1. „Application of novel arc quenching ma-

terials to high-rupturing capacity fuses”– U. Kaltenborn, ABB Switzerland, Corpo-rate Research; G. Hoffmann, ABB Switzer-land, High Voltage Products, Zurich,Switzerland.

2. „Short circuit current limitation by me-ans of liquid metal technology”– S. Schoft, ABB Sécheron SA, Geneva;J. Tepper, K. Niayesh, ABB Corporate Re-search Center, Baden-Dättwil, Switzerland.

3. „Ferroresonance involving voltage trans-formers in ungrounded mv distributionnetworks” – W. Piasecki, M. Florkowski,M. Fulczyk, ABB Corporate Research,Krakow; W. Nowak, AGH, Departmentof Electrical Power, Krakow; M. Luto,ABB Ltd., Przasnysz, Poland.

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

ci z całego światao wali w Pałacu Poznańskich

04-07 wydarzenia 24-10-05 16:00 Page 7


Targi

O nafcie i gaziew mi∏ej atmosferze

Wdniach 21–23 wrzeÊnia br. ju˝po raz dziesiàty odby∏y si´w Warszawie Mi´dzynarodo-

we Targi Przemys∏u Naftowego i Ga-zownictwa „Nafta i Gaz 2005”. WÊródponad 100 firm znalaz∏a si´ tak˝e ABBZamech Gazpetro. Targi „Nafta i Gaz”z ka˝dym rokiem cieszà si´ coraz wi´k-szym zainteresowaniem i sà jednà z naj-wi´kszych i najwa˝niejszych imprezbran˝y naftowej i gazowej w Polsce.Tegoroczne targi oprócz mo˝liwoÊci za-prezentowania dorobku polskiego prze-mys∏u naftowego oraz najnowszychosiàgni´ç technicznych, stanowi∏y tak-

˝e doskona∏à okazj´ do przedstawieniamo˝liwoÊci inwestowania w rozwójsektora w krajach Europy Ârodkoweji Wschodniej, Azji oraz BliskiegoWschodu.Wspania∏a atmosfera towarzyszàca im-prezie w du˝ym stopniu przyczynia∏asi´ do nawiàzania nowych kontaktówi wspó∏pracy ca∏ej bran˝y energetycz-nej. Podczas trzech dni nie zabrak∏otak˝e okazji do wymiany poglàdówi doÊwiadczeƒ zbieranych przez naj-wi´ksze przedsi´biorstwa podczas re-alizacji gospodarczych i technologicz-nych wyzwaƒ.

Projekt „Dom pod klucz” poznań-skiej Pracowni Projektowej RO-SOLSKI powstał przy współpracy

z firmą ABB. 21 czerwca br. w Zalase-wie pod Poznaniem odbyło się uroczy-ste otwarcie dwóch wzorcowych do-mów. ABB wyposażyła je w instalacjęelektryczną w systemie EIB, na którąskładają się urządzenia zainstalowa-

ne w rozdzielni (styczniki,

ściemniacze, sterowniki żaluzji i bramgarażowych, zegary sterujące) orazosprzęt elektroinstalacyjny serii solo,(gniazda, przyciski, czujki ruchu, regu-latory temperatury). Po symbolicznymprzecięciu wstęgi goście zwiedzali do-my, a towarzyszyli im Sławomir Rosol-ski, autor kolekcji, oraz przedsta-

wiciele firm uczestniczącychw projekcie.

Wydarzenia

Jacek Socha (drugi od lewej), minister skarbu paƒstwa, i Edward Wróbel (po prawej), dyrektor Biura Handlu i Marketingu ABB Zamech Gazpetro.

STOISKO ABB ZAMECH GAZPETRO

Wzorcowo w Zalasewie

Więcej informacji:http://www.rosolski.pl

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

08-09energetab pop 24-10-05 15:58 Page 8

Firma ABB uczestniczy w targachENERGETAB od wielu lat, b´dàcjednym z najwi´kszych wystaw-ców. Doskona∏e warunki do spo-

tkaƒ i rozmów ze sta∏ymi oraz potencjalny-mi klientami zapewnia∏ pracownikom ABBprzestronny namiot, w którym zorganizo-wano stoisko wystawowe. Tradycyjnie fir-ma zaprezentowa∏a swojà ofert´ w zakresieautomatyki i energetyki oraz wiele nowoÊciproduktowych.

Wystawiono m.in. nowąrodzinę przekładnikówwysokich napięć zezmniejszonymi obudo-wami produkowanymiw fabryce ABB w Prza-snyszu, przedstawionostacj´ transformatorowàtypu CSS w obudowie metalowej oraz sze-rokà ofert´ aparatury niskiego napićia,wszystko zgodnie z nazwà imprezy: „No-woczesna Technika w Energetyce”.

Tegoroczne Międzynarodowe Targi Biel-skie ENERGETAB 2005 odby∏y si´w dniach 13–15 wrzeÊnia. Zorganizowanoje ju˝ po raz osiemnasty i tradycyjnie zaj´∏ysi´ tym Polskie Sieci Elektroenergetyczne

(PSE), Polskie Towarzystwo Przesy∏u i Roz-dzia∏u Energii Elektrycznej (PTPiREE), Sto-warzyszenie Elektryków Polskich (SEP) orazZIAD Bielsko-Bia∏a SA. Przez trzy dni sto-isko ABB zwiedzi∏o ponad 6000 reprezen-tantów bran˝y energetycznej w Polsce, któ-rzy mogli bezpoÊrednio skontaktowaç si´z wi´kszoÊcià przedstawicieli handlowychABB w Polsce. Tak du˝a liczba goÊci orazzwi´kszajàca si´ z roku na rok liczba

wystawców po-twierdzajà wyso-kà rang´ targóworaz celowoÊç co-rocznego w nichudzia∏u.

Jak zawsze sto-isko ABB wyróż-niało się spoÊród

pozosta∏ych stanowisk wystawienniczychi w br. by∏o urzàdzone w postaci prehisto-rycznej groty. Âciany pokryto scenami z po-lowaƒ oraz malowid∏ami zwierzàt ∏ownych,a nad barkiem umieszczono rysunek przed-stawiajàcy rozwój ewolucyjny cz∏owieka.W tej scenerii umieszczono eksponaty ABB– wysokich, Êrednich i niskich napi´ç.

Andrzej Gabler

ENERGETAB to najwi´ksze targi bran˝y energetycznej w Polsce,co potwierdza rekordowa liczba 520 wystawców, w tym63 z zagranicy. Oznacza to wzrost w stosunku do ubieg∏ego roku o 15 proc., a wystawców zagranicznych o po∏ow´.

Stoisko ABBmia∏o wystrój

prehistorycznejgroty

Mi dzynarodowe Targi Bielskie ENERGETAB 2005

W jaskini ABB


NowoczeÊniei estetycznie

WojciechKosiński,dyrektor handlowyDywizji EnergetykiABB

Tegoroczne targi ENERGETABby∏y najwi´kszymi, w którychdotychczas uczestniczyliÊmy,

zarówno pod wzgl´dem liczby wy-stawców, jak i klientów. D∏ugo za-stanawialiÊmy si´, jakie aparaty wy-braç z naszego portfolio produkto-wo-systemowego, aby je zaprezen-towaç w Bielsku-Bia∏ej. Podj´liÊmyprób´ pokazania oferty ABB jakoelementów ca∏ego systemu. Z jed-nej strony by∏y to rozdzielnice Êred-niego napićia – Unigear ZS1 i Uni-gear 550, z drugiej – rozdzielnica ni-skiego napićia typu MNS. Integral-nà cz´Êcià systemu by∏ umieszczo-ny pomi´dzy nimi model transfor-matora rozdzielczego. W obszarze aparatury napowietrz-nej wysokiego napićia pokazali-Êmy zmodernizowanà rodzin´ prze-k∏adników produkowanych w ABBw Przasnyszu: przek∏adnik kombi-nowany, pràdowy i napićiowyw nowych, zmniejszonych obudo-wach odpowiadajàcych potrzebomrynku. PokazaliÊmy stacj´ transfor-matorowà typu CSS w obudowiemetalowej i aparatur´ napowietrz-nà Êredniego napićia, m.in. roz-dzielnic´ typu Sectos oraz bogatàofert´ aparatury niskiego napićia.Za rok pojawimy si´ tam znowu.

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

08-09energetab pop 24-10-05 15:58 Page 9


We wrzeÊniu tego roku do-sz∏o w Warszawie do nie-oczekiwanego spotkania.Przedstawiciele najwi´k-szych firm produkujàcych

systemy automatyki budynku wspólniezorganizowali konferencj´, poÊwićonà te-matyce domu „inteligentnego” oraz stan-dardom EIB i KONNEX. Na spotkaniezaproszono dziennikarzy z ca∏ego kraju,goÊciem honorowym by∏ Harry Crijns– dyrektor marketingu i komunikacji euro-pejskiego stowarzyszenia KONNEX.Organizatorzy doszli do wspólnych wnio-sków – najpierw trzeba po∏àczyç si∏yi wspólnie kreowaçrynek EIB w Polsce,a konkurowanie po-zostawiç na póêniej. – Najwa˝niejsze, byw przewodzie by∏nasz standard – mó-wià zgodnym chó-rem. – A jak ju˝ b´-dà dziury w Êcianiei przyjdzie wype∏niç osprz´tem instalacyj-nym ca∏y budynek, to wówczas zaczniemysi´ „biç”. Na razie jednak tort jest za ma∏y,by go dobrze dzieliç.

Na początku lat 80., w czasie gdy systemyautomatyki budynku zacz´∏y odgrywaçcoraz wi´kszà rol´ na rynku, ka˝dy wi´kszykraj w Europie mia∏ swój w∏asny standardtechnologiczny. To niekoniecznie podoba-∏o si´ Komisji Europejskiej, która w ka˝dejbran˝y stara∏a si´ doprowadziç do ujedno-licenia wymagaƒ technicznych i u∏atwienia˝ycia u˝ytkownikom na ca∏ym kontynencie.Przepychanki „mi´dzysystemowe” trwa∏ykilka lat. Wreszcie, pod groêbà zignorowa-nia bran˝y przez urz´dników unijnych, uda-∏o si´ powo∏aç jedno stowarzyszenie, któremia∏o reprezentowaç wszystkich liczàcychsi´ producentów osprz´tu elektroinstala-

cyjnego. W ten sposób, na poczàtkulat 90., powo∏ali oni do ˝ycia stowarzysze-nie EIBA (Stowarzyszenie Europejskiej Ma-gistrali Instalacyjnej).

Już wówczas niezwykle ważną rolęw ujednolicaniu standardu odegrała firmaABB – jeden z za∏o˝ycieli organizacji EIBA.Istota tej roli polega∏a równie˝ na tym, i˝bardzo rozpowszechniony w Europie sys-tem EIB powsta∏ z systemu I-bus, opraco-wanego w∏aÊnie przez ABB.Poniewa˝ w Europie obok EIB istnia∏y te˝inne systemy, nast´pnym krokiem konsoli-dacji rynku by∏o po∏àczenie trzech organiza-

cji: francusko-hisz-paƒskej BatiBUSClub International(BCI), ponadnarodo-wej European Instal-lation Bus Associa-tion (EIBA) oraz kon-sorcjum EuropeanHome Systems As-sociation (EHSA)

i utworzenie w kwietniu 1999 roku nowegostowarzyszenia o nazwie KONNEX. Jegozadaniem by∏o ujednolicenie trzech stan-dardów w jeden system.

Dzisiaj KONNEX reprezentuje 175 euro-pejskich producentów systemów auto-matyki dla budynków. Stale wspó∏pracujez grupà 30 tysićy instalatorów, prowa-dzi 95 klasyfikowanych oÊrodków szkole-niowych w 18 krajach. Ponadto od czte-rech lat ÊciÊle wspó∏pracuje z 70 szko∏amiwy˝szymi w 15 krajach.Mimo i˝ KONNEX jest organizacjà o cha-rakterze kontynentalnym, w∏adzom stowa-rzyszenia zale˝y, by w ka˝dym krajupowstawa∏y organizacje narodowe, któreskupia∏yby najwi´kszych producentówna rynku lokalnym. Po wstàpieniu Polskido Unii Europejskiej jasne sta∏o si´ wić, e

Cztery firmy, które na co dzieƒ za˝arcie ze sobà konkurujà,postanowi∏y po∏àczyç si∏y, aby wspólnie promowaç otwartystandard komunikacyjny dla automatyki budynku. Najwa˝niejszejest bowiem to, by klient wybra∏ standard proponowany przez nie,a nie inny system. Dopiero wtedy przyjdzie czas na konkurowanie.

Wydarzenia

Zapotrzebowaniena „gad˝ety”

powoduje rozwójtechnologii

System EIB w Polsce

Wielki tort łatwiejpodzielić

Na stra˝y standardu

Harry Crijns,dyrektor Marketingui KomunikacjieuropejskiegostowarzyszeniaKONNEX

Otwarty system komunikacyjnyma wiele zalet, z których korzy-

stajà zarówno producenci sprz´tui systemów, jak i instalatorzy orazklienci. Stowarzyszenie KONNEXprzyj´∏o na siebie swoistà rol´ arbitra,który musi godziç interesy wszyst-kich trzech stron. W wielu krajachstworzyliÊmy laboratoria, które sàjednoczeÊnie centrami certyfikacyjny-mi. W∏aÊnie tam poddaje si´ szcze-gó∏owej kontroli urzàdzenia, którebudowane sà jako kompatybilnez naszym standardem. Wydany przeznas certyfikat poÊwiadcza, ˝e produktmo˝e byç bezpiecznie stosowanyw systemie automatyki budynku. Ta interakcyjnoÊç to chyba najwi´k-sza si∏a naszego standardu – bezwzgl´du na kszta∏t, kolor, rodzaji producenta wszystkie urzàdzeniaz naszym certyfikatem na pewnob´dà ze sobà wspó∏dzia∏aç.

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

10-11 EIB 10/24/05 16:57 Page 10

KONNEX wkrótce zawita tak˝e nad Wis∏´,chocia˝ (paradoksalnie!) firmy, które stanàsi´ za∏o˝ycielami polskiej organizacji,na rynku europejskim funkcjonujà ju˝od wielu lat i zapewne w wielu krajachwspó∏tworzy∏y organizacje narodowe. Nie-wykluczone – to jednak oka˝e si´ w najbli˝-szej przysz∏oÊci – i˝ wrzeÊniowe forum EIBw Warszawie by∏o pierwszym nieformal-nym spotkaniem cz∏onków za∏o˝ycieli pol-skiej organizacji KONNEX.

Szacuje się, że rynek EIB na świecie wartjest rocznie około 360 mln euro. Wed∏ugKrzysztofa Sasina z ABB, polscy klienci go-towi sà wydaç rocznie 1,5 mln euro, czylioko∏o 6 mln z∏otych. Trudno oceniç czy todu˝o, ale ewentualny wzrost tej wartoÊciuzale˝niony jest nie tylko od rozwoju na-szej gospodarki w najbli˝szych latach, lecztak˝e od trendów rynkowych. Marzeniem producentów urzàdzeƒ dlasystemu EIB jest u˝ytkownik rodem z Sin-gapuru, gdzie urzàdzenia przestarza∏etechnologicznie (majàce ju˝ kilka... miesi´-cy!) nadajà si´ jedynie do wymiany. Tokszta∏tuje zapotrzebowanie nie tylkona najnowsze „gad˝ety” elektroniczne, aletak˝e na coraz wićej automatycznychfunkcji w mieszkaniu i miejscu pracy,a w konsekwencji powoduje dalszy roz-wój technologii.

Automatyka, Internet, komunikacja i wy-goda stają się dla takiego cyber-obywatelanieod∏àcznym elementem ˝ycia, a zapo-trzebowanie na rozwiàzania systemu EIB(lub analogicznego) staje si´ coraz wi´k-sze. I o taki w∏aÊnie skutek chodzi czteremwielkim konkurentom.

S∏awomir Dolecki

EIB nie zniknie z rynku

System EIB to otwarty standard komunikacyjny, który

∏àczy wspólnà magistralà ró˝ne urzàdzenia wchodzàce

w sk∏ad instalacji budynku i zast´puje klasycznà

instalacj´ elektrycznà. W systemie EIB tradycyjne

wy∏àczniki sà zastàpione urzàdzeniami wykonanymi

w technice cyfrowej. System s∏u˝y do sterowania

oÊwietleniem, ogrzewaniem, klimatyzacjà i wentylacjà,

a tak˝e ˝aluzjami. Urzàdzenia zgodne z EIB

wytwarzane sà przez wszystkie firmy, które

zaanga˝owa∏y si´ w powo∏anie stowarzyszenia

KONNEX w Polsce.

Wi cej informacji: Krzysztof Sasin, tel. (22) 51 64 427e-mail: [email protected]

Control panel EIB – dotykowy ekran do sterowania systemem

Jaka jest różnica po-między EIBAi KONNEX?ABB by∏o jednym z za∏o-˝ycieli EIBA, stowarzy-szenia producentówurzàdzeƒ EIB. Poniewa˝jednak rynek wcià˝ si´globalizuje, okaza∏o si´,˝e w nowej rzeczywisto-Êci organizacja EIBA jestzbyt ma∏a, by konkuro-waç z systemami amery-kaƒskimi czy australijski-mi. W wyniku ewolucjipo∏àczono wić kilkafunkcjonujàcych w Euro-pie systemów i stworzo-no jeden, który znanyjest pod nazwà KONNEX.

Czy to oznacza, że odchodzimyod nazwy EIB? Nie. Stowarzyszenie po-wsta∏o po to, by s∏u˝yçwspólnemu marketin-gowi jednego europej-skiego standardu auto-matyki budynku. MyÊl´jednak, ˝e ze wzgl´duna rozpoznawalnoÊçmarki EIB na polskimrynku, u nas nadal b´-dzie funkcjonowa∏a taw∏aÊnie nazwa.

Co nam dajeprzynależność do tegotypu organizacji?Aby produkowaç urzà-

dzenia wspó∏pracujà-ce z europejskimsystemem automa-tyki budynku musi-my nale˝eç do ta-kiego stowarzysze-nia, gdy˝ to w∏a-Ênie ono wydajestosowny certyfi-kat, dzi´ki któremunasze produkty mo-gà byç opatrzonepieczćià zgodnoÊciz ca∏ym systemem.

Rozmawia∏a: Agnieszka Gabrysiak

Krzysztof Sasin,product manager ds. EIB


Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

10-11 EIB 24-10-05 16:01 Page 11


Tegoroczne Sympozjum Naukowo-Techniczne „Energetyka 2005” by∏o szczególne.Zgromadzi∏o niespotykanà dotychczas liczb´ goÊci, a poruszane tematy – politykaenergetyczna paƒstwa, rozwój rynku energii czy handel emisjami – by∏y niezwyklewa˝ne nie tylko dla bran˝y, ale tak˝e dla opinii publicznej. Na imprezie nie mog∏ozabraknàç wić najwi´kszych firm, w tym ABB.

Sympozjum Naukowo-Techniczne „Energetyka 2005” w Be∏chatowie

Kłopoty branżowe energemartwią też dostawców

Wydarzenia

Swobodnyprzep∏yw pràduzale˝y od wielu

czynników i jak siókazuje równie˝

od dobrzeskonstruowanego

prawa...

Spotkanie w Be∏chatowie na sta∏ewpisa∏o si´ ju˝ do kalendarzanajwi´kszych imprez bran˝yenergetycznej w Polsce. Wag´tegorocznego sympozjum pod-

kreÊla fakt, ˝e poruszane podczas trzydnio-wych rozmów tematy by∏y niezwykle istot-ne dla ca∏ego sektora oraz przysz∏oÊci elek-troenergetyki w Polsce. Mi∏ej atmosfery niezak∏óci∏a nawet swoista konfrontacja, którawynikn´∏a z tego, i˝ postrzeganie sytuacjiprawnej polskich firm oraz konieczne w naj-bli˝szych latach zmiany w zdecydowanysposób ró˝nià prezesów koncernów i urz´d-ników odpowiedzialnych za tworzenie regu-lacji prawnych.

Głównym punktem programu było „Fo-rum Energetyczne”, które poprowadzi∏prof. Jacek Malko z Politechniki Wroc∏aw-skiej. Tu w∏aÊnie swoje poglàdy zaprezento-wali najwa˝niejsi prelegenci spotkania.

Polityk´ energetycznà Polski i jej wp∏ywna rynek energii elektrycznej oraz noweliza-cj´ prawa energetycznego omówi∏a HalinaBownik-Trymucha – dyrektor Departamen-tu Bezpieczeƒstwa Energetycznego Mini-sterstwa Gospodarki i Pracy. Natomiasto ca∏ym procesie liberalizacji rynku energiielektrycznej mówi∏ Leszek Juchniewicz– prezes Urz´du Regulacji Energetyki.Tematyka by∏a szczególnie aktualna,bowiem w marcu i kwietniu tego roku we-sz∏y w ˝ycie dwie nowelizacje najwa˝niej-szych dla energetyki ustaw: Prawo energe-tyczne oraz Prawo ochrony Êrodowiska.Zmiany w g∏ównej mierze wynikajà z wpro-wadzania do polskich regulacji prawodaw-stwa Unii Europejskiej. Na pe∏ne zliberali-zowanie rynku nie pozosta∏o wiele czasu,poniewa˝ zgodnie z przyj´tym harmono-gramem, 1 lipca 2007 roku ka˝dy odbiorcamusi mieç prawo wyboru sprzedawcyenergii elektrycznej.

Samo wprowadzenie nowych zapisów nierozwiązuje wszystkich problemów.Do ustawy potrzebne sà precyzyjne aktywykonawcze, a do dobrego rozwoju rynkuprzewidywalne plany kolejnych rzàdów.Tymczasem jednym z g∏ównych proble-mów dla ca∏ego sektora pozostajà kontrak-ty d∏ugoterminowe (KDT). Projekt przyj´typrzez Rad´ Ministrów i skierowany do Sej-mu nie zosta∏ uchwalony przez Parlamentprzed up∏ywem kadencji, a nikt nie ma wàt-pliwoÊci, ˝e rozwiàzanie KDT jest podsta-wowym warunkiem liberalizacji rynku ener-gii w Polsce. Kontrakty te (zawarte mi´dzy wytwórcamienergii elektrycznej a Polskimi SieciamiElektroenergetycznymi) obejmujà dziÊ po-nad po∏ow´ polskiego rynku energii. Zgod-nie z planem powinny byç rozwiàzanena poczàtku 2006 roku, jednak nic niewskazuje na to, by termin ten móg∏ byç za-chowany. Zdaniem Leszka Juchniewicza

12-15belchat 10/24/05 17:01 Page 12


najprawdopodobniej stanie si´ to dopierow 2007 roku. Opóênienie takie mo˝e mieç istotne skutki dlanaszego kraju, bowiem kalendarz liberalizacjirynku wynika tak˝e z obowiàzku dostosowa-nia polskiego prawa do wymogów UE. Brakoczekiwanych efektów mo˝e wić spowodo-waç formalne post´powanie Komisji Europej-skiej przeciwko istniejàcym kontraktom.

O polskich uregulowaniach prawnych,a przede wszystkim o ich brakach, mówili tak-˝e w swoich referatach przedstawiciele naj-wi´kszych firm bran˝y energetycznej. HenrykTymowski, wiceprezes Po∏udniowego Koncer-nu Energetycznego, wprost nawiàza∏ do na-szych zobowiàzaƒ wobec Unii Europejskiej,przedstawiajàc warunki umo˝liwiajàce realiza-cj´ zobowiàzaƒ traktatu akcesyjnego. Nato-miast Zbigniew Bicki, prezes zarzàdu BOTGórnictwo i Energetyka, oraz Ralf Höper z Vat-tenfall Trading Services, przybli˝yli ogrom k∏o-potów i niedoskona∏oÊci prawnych w kwestiihandlu uprawnieniami do emisji dwutlenku w´-gla (który zaczà∏ obowiàzywaç w tym roku jakotrzyletni obowiàzkowy okres „uczenia si´”) orazrozwiàzaƒ dotyczàcych odnawialnych êróde∏energii (na co polityka ekologicz-na UE k∏adzie du˝y nacisk).Najwi´kszà bolàczkà jest brak ak-tów wykonawczych i szczegó∏o-wych regulacji. Sà jednak tak˝epowa˝niejsze k∏opoty, które roz-

getyków

Udzia∏ ABB w sympozjum

Jednym z trzech g∏ównych sponso-rów tegorocznej edycji sympozjum

„Energetyka” by∏a firma ABB. Dzi´kitemu dyrektor handlowy Dywizji Ener-getyki Wojciech Kosiƒski zaprezento-wa∏ podczas pierwszego dnia imprezynajlepsze produkty i systemy, najwi´k-sze dokonania firmy oraz plany na naj-bli˝szà przysz∏oÊç. Poza tym specjaliÊci z ABB czynnieuczestniczyli w panelach tematycz-nych, które odbywa∏y si´ przez ca∏yczas trwania sympozjum. I tak pod-czas panelu „Automatyka” WojciechKowal, dyrektor ABB Oddzia∏

Wroc∏aw, przybli˝y∏ s∏uchaczom sys-tem 800xA jako kompleksowe rozwià-zanie dla energetyki; natomiast w ra-mach panelu „Nowe technologie” roz-wiàzania dla energetyki zawodowejoferowane przez ABB omówi∏ AndrzejWalczyna, regionalny przedstawicielfirmy w rejonie Europy Ârodkowo--Wschodniej.JednoczeÊnie firma zaprezentowa∏aswojà ofert´ podczas trwajàcej równo-legle wystawy „Oferta dla energetyki”.Stoisko ABB by∏o jednym z wi´kszychi cieszy∏o si´ du˝ym zainteresowaniemzwiedzajàcych.

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

/Ada

m S

teph

an/S

∏awom

ir Do

lecki

12-15belchat 10/24/05 17:02 Page 13


wiàzaç mo˝e tylko rzàd.Na przyk∏ad wcià˝ nie mauzgodnionych i przekazanychw oficjalnej formie przydzia∏ówemisji CO2 dla poszczególnychzak∏adów, co w skuteczny spo-

sób uniemo˝liwia jakiekolwiek dzia∏aniaprzedsi´biorstw w kwestii ochrony Êrodo-wiska i nieuchronnie oddala mo˝liwoÊçuczestniczenia w konkurencyjnym rynkuunijnym. Nie jest to zresztà jedyne zmartwienie.W traktacie akcesyjnym jest zapis, którymówi, e Polska ma do 2008 roku zdecydo-wanie zredukowaç ogólny poziom emisjidwutlenku siarki. JeÊli jednak przyjrzymy si´poszczególnym regulacjom, to zauwa˝ymy,˝e traktat akcesyjny ogranicza emisj´ na po-ziomie 454 tysiàce, natomiast dyrektywaunijna, do przestrzegania której jesteÊmyzobowiàzani, ustawia poprzeczk´ na pozio-

mie 600 tysićy.

Są to rozbieżności, którewyjaśnić może tylko polskirząd, jednak mimo du˝egonacisku ze strony najbardziej

zainteresowanych wyja-Ênieniem sprawy, stronarzàdowa nic nie zrobi∏aw tym zakresie. A mo˝ebyç to sprawa kluczowa,bowiem Polska jest jedy-nym krajem we wspólno-cie, który ma tak znacz-nie ograniczonà dopusz-czalnà emisj´ zanieczysz-czeƒ, co pociàga za sobàdodatkowe inwestycjeproekologiczne.

Lista nowelizacji i aktów wykonawczychjest imponujàca, co wyraênie zauwa˝ajàprzedstawiciele najwi´kszych firm w bran-˝y, nie umniejszajàc nic pracom wykona-nym przez urz´dników. Jednak braki i nie-dociàgnićia, które wcià˝ pozostajàdo nadrobienia, skutecznie mogà opóêniçproces dostosowania polskiej energetykido wymogów Unii Europejskiej. Powodujeto wiele komplikacji – pomijajàc post´po-wania i kary, jakie mo˝e na Polsk´ na∏o˝yçKomisja Europejska – wytwórcy energiimogà zostaç pozbawieni czasu potrzebne-go na przygotowanie si´ do pe∏nej konku-rencji w skali Europy.

Sytuacja ta pozornie nie dotyczy firm ofe-rujących produkty i systemy dla bran˝yenergetycznej. Nowe regulacje prawneskierowane sà bowiem wprost do wytwór-ców i dystrybutorów energii elektrycznej.Jednak brak jasnych regulacji i przewidy-walnych planów na najbli˝sze lata skutecz-nie utrudnia planowanie inwestycji i rozwo-ju przedsi´biorstw, a to ju˝ bezpoÊrednioprzek∏ada si´ na wprowadzanie przez pro-ducentów i dostawców nowej oferty, czyopracowywanie strategii sprzeda˝y dla naj-wi´kszych klientów. Sytuacja staje si´ wićskomplikowana dla wszystkich.Wyglàda na to, ˝e przy ca∏ym szacunkudo dorobku polskiego prawa, podsumo-wujàc ubieg∏y rok magazyn „Nowy Prze-mys∏” trafnie zauwa˝y∏, ˝e „rok 2004 dlasektora elektroenergetycznego by∏ ro-kiem zmarnowanym, choç zaczà∏ si´ ca∏-kiem dobrze. Potem rzàdowi zabrak∏odeterminacji w realizowaniu swoichpomys∏ów”.

S∏awomir Dolecki

Tegoroczne VII Sympozjum Na-ukowo-Techniczne odby∏o si´w dniach 5–7 wrzeÊnia w Be∏-

chatowie. Spotkanie to mo˝naz pewnoÊcià nazwaç jednym z naj-wi´kszych wydarzeƒ w bran˝y elek-troenergetycznej w bie˝àcym roku.Zgromadzi∏o ponad 450 osób orazumo˝liwi∏o spotkanie przedstawicieliszeroko rozumianej bran˝y energe-tycznej, wytwórców energii elek-trycznej i ciep∏a, pracowników prze-sy∏u, dystrybucji i obrotu oraz naj-wi´kszych odbiorców. Sympozjum towarzyszy∏a wystawa„Oferta dla Energetyki”, w którejswoje produkty zaprezentowa∏o kil-kadziesiàt firm z kraju i zagranicy.Propozycje wystawców obejmowa∏ybardzo szeroki zakres: od generalne-go wykonawstwa inwestycji po do-starczanie podzespo∏ów i us∏ug. Honorowym gospodarzem i wspó∏-organizatorem sympozjum by∏aBOT Elektrownia Be∏chatów S.A.przy wspó∏pracy Ko∏a Zak∏adowegoSEP be∏chatowskiej Elektrowni,Agencji Poszanowania Energii,Elektrowni Szczytowo-Pompowych,Agencji Rynku Energii, TowarzystwaObrotu Energià, Towarowej Gie∏dyEnergii i Po∏udniowego KoncernuEnergetycznego. Honorowy patronatnad imprezà obj´li minister Êrodowi-

ska, Ministerstwo Gospodar-ki i Pracy oraz prezydentMiasta Be∏chatowa.Organizatorem imprezyby∏a firma BMP. Relacjana www.e-bmp.pl

WydarzeniaEnergetyka 2005

na d∏u˝szà rozmow´ zatrzymali si´ tam Leszek Juchniewicz, prezes URE(pierwszy z lewej), oraz Zbigniew Bicki, prezes BOT (drugi z lewej). Honorygospodarza pe∏ni∏ Jaros∏aw Soko∏owski z ABB (pierwszy z prawej).

STOISKO ABB CIESZYŁO SIĘ DUŻYM ZAINTERESOWANIEM,

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

12-15belchat 10/24/05 17:02 Page 14


Nowe Centrum Szkoleniowe ABB

Do ¸odzipo wiedz´ technicznà

Zpoczàtkiem paêdzierni-ka br. w ¸odzi rozpo-cz´∏o dzia∏alnoÊç Cen-trum Szkoleniowe

ABB. To dobra wiadomoÊç dlaklientów firmy, którzy chcieli-by wiedzieç wićej o jej urzà-dzeniach i systemach.Oferta szkoleniowa nowejjednostki skierowana jestg∏ównie do in˝ynierów, pro-jektantów systemów, opera-torów maszyn i urzàdzeƒoraz serwisantów. Zaintere-sowane nià b´dà na pewnowszystkie osoby odpowie-dzialne w swoich firmachza w∏aÊciwe u˝ytkowanieurzàdzeƒ, programowaniesterowników i aplikacji, kon-serwacj´ i nadzór nad syste-mami dostarczanymi przezABB. Propozycja skierowa-na jest tak˝e do partnerówhandlowych ABB, dla którychwiedza o rozwoju produktówkoncernu jest podstawà co-

dziennej pracy. OczywiÊcieCentrum Szkoleniowe jesttak˝e w stanie zapropono-waç kursy odbiorcom indywi-dualnym, którzy b´dà zainte-resowani ofertà.– Szkolenia prowadzone sàzgodnie z opracowanymikursami ramowymi, choçprzygotowujemy równie˝szkolenia dedykowane,dostosowane do indywidual-nych potrzeb grupy s∏ucha-czy – mówi Rafa∏ Pietrzak,szef Centrum. – Nasze kursydajà uczestnikom mo˝liwoÊçzdobycia wiedzy teoretycznejpodczas wyk∏adów oraz prak-tycznej w trakcie warsztatów.Zdobytà wiedz´ potwierdza-my certyfikatem. W ¸odzi przy ulicy Aleksan-drowskiej na s∏uchaczy cze-ka doskonale wyposa˝onasala multimedialna, przygo-towana dla dwudziestukursantów. Organizowane

tam b´dà przede wszystkimszkolenia techniczne z pro-duktów i systemów oferowa-nych przez ABB – z nap´-dów, silników, systemówsterowania. – Oferta jest skierowanag∏ównie do klientów firmy,choç ju˝ mamy pomys∏y, byw przysz∏oÊci organizowaçkursy dla osób przygotowu-jàcych si´ do wykonywaniazawodu, absolwentów uczel-ni i Êrednich szkó∏ technicz-nych – dodaje Rafa∏ Pietrzak. W planach – co na pewnoucieszy potencjalnych klien-tów – jest pozyskiwanie do-tacji ze Êrodków Unii Euro-pejskiej przeznaczonychna szkolenia. Dzi´ki temukoszty ponoszone przezuczestników kursów b´dàmog∏y byç ni˝sze naweto... 80 procent!G∏ówne zaplecze dydaktycz-ne Centrum stanowià pra-

cownicy dzia∏ów in˝ynieringui serwisu, a wspierajà ichspecjaliÊci z Centrum Ba-dawczego w Krakowie. Todzi´ki nim oraz wielu do-Êwiadczonym ekspertomABB, pracujàcym na codzieƒ z omawianymi urzà-dzeniami i systemami, po-ziom szkoleƒ jest niezwyklewysoki. Ca∏oÊci dope∏niajàprofesjonalne materia∏y dy-daktyczne. Osobà odpowiedzialnà z ra-mienia ABB za funkcjonowa-nie Centrum Szkoleniowegojest Rafa∏ Pietrzak. Jest ongotów do udzielenia wszel-kich informacji na tematoferty szkoleniowej ABB.

PIERWSI Z OFERTY SKORZYSTALI KURSANCI Z KWIDZYNA

Sukces biznesowy naszych klientów zale˝y nie tylko od zainwestowania w najnowoczeÊniejsze rozwiàzania, alerównie˝ od umiej´tnoÊci wykorzystania zastosowanych technologii. Aby pomóc naszym odbiorcom w najlepszym

wykorzystaniu produktów i systemów wytwarzanych przez ABB, uruchomiliÊmy w ¸odzi profesjonalne CentrumSzkoleniowe. Przygotowanà ofert´ szkoleƒ wspierajà nasi najlepsi specjaliÊci od poszczególnych produktów, systemówi technologii, a wyk∏adowcy korzystajà z wieloletnich doÊwiadczeƒ naszego Centrum Badawczego w Krakowie, a tak˝epozosta∏ych centrów badawczych i kompetencyjnych ABB na Êwiecie. Zainteresowanych ofertà serdecznie zapraszamy.

KOMENTARZ – Janusz Petrykowski, wiceprezes zarzàdu ABB Sp. z o.o.

Wi cej informacji:Rafa∏ Pietrzak, tel. (42) 29 93 [email protected]

Szkolenia, które ju˝ dziÊ cieszà sińajwi´kszym zainteresowaniem: 1. Sterowniki AC 410/450 i stacja

operatorska AS500 2. Sterowniki AC 31 serii 40 i 50 3. Przemienniki cz´stotliwoÊci:

ACS 550, 600, 800, 1000 4. Kurs obs∏ugi przekaêników SPAM 5. Przemienniki cz´stotliwoÊci

ACH 550 6. Silniki przystosowane do pracy

w strefach zagro˝onych wybuchem – Dyrektywa ATEX

7. Szkolenie z obs∏ugioprogramowania DriveWare.

»Już działamy«

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

12-15belchat 24-10-05 16:02 Page 15

Oryginalna nazwa wyspy, nadanaprzez Indian Guani, to zarazemnazwa hydroelektrowni. Itaipustworzona przez cz∏owieka jest

„Êpiewajàcym kamieniem” o naprawd´pot´˝nym g∏osie. To najwi´ksza pracujàcahydroelektrownia na Êwiecie. Mo˝e wy-twarzaç ponad 14.000 MW mocy. TakailoÊç wystarcza do pe∏nego zasilaniaw pràd stanu Kalifornia lub Szwajcarii i Au-strii jednoczeÊnie. Sztolnie prowadzàcedo turbiny sà tak ogromne, ˝e w jednejz nich koncertowa∏a brazylijska orkiestrasymfoniczna.

Hydroelektrownię budowano, używającogromnej ilości stali, betonu i najnowo-cześniejszych technologii. Konieczne by-∏o tak˝e nieustanne dà˝enie ludzi, by osià-gnàç to, co niemo˝liwe. Wszystko mia∏obyç najwy˝szej jakoÊci, doskonale wkom-ponowane w krajobraz brazylijsko-parag-wajski. W efekcie doprowadzi∏o todo wpisania Itaipu na list´ siedmiu cudówÊwiata wspó∏czesnego. Lista ta, opubliko-


Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

Hydroenergetyczny gig

Na wartkiej rzece Parana,wyznaczajàcej granic´ Brazylii i Paragwaju, le˝y du˝a, skalistawyspa. Tubylcy nazwali jà Itaipu,czyli „Êpiewajàcy kamieƒ”. DziÊ znajduje si´ tutajnajwi´ksza na Êwieciehydroelektrownia. Powsta∏a jako wspólny projekt dwóchsàsiadujàcych krajów. Dzi´ki wykorzystaniu pot´gi naturyoraz najnowoczeÊniejszychtechnologii ABB elektrowniadostarcza imponujàcych iloÊcienergii elektrycznej.

Itaipu:śpiewają

potężną

Raport

16-19raport itaipu 24-10-05 16:04 Page 16

wana w 1995 roku przez czasopismo„Popular Mechanics” w USA, powsta∏aw wyniku ankiety przeprowadzonej przezAmerykaƒskie Stowarzyszenie In˝ynierówBudownictwa (ASCE) wÊród in˝ynierówz ca∏ego Êwiata. Wed∏ug czasopisma, siedem wybranychnajwi´kszych osiàgni´ç in˝ynierskich„Êwiadczy o zdolnoÊci ludzkoÊciw XX wieku do osiàgania najwy˝szych ce-lów: zdobyczy niemo˝liwego”. OpróczItaipu na liÊcie znajdujà si´: most GoldenGate w USA, Kana∏ Panamski ∏àczàcyOcean Atlantycki z Oceanem Spokojnym,Eurotunel pod kana∏em La Manche (po∏à-czenie Francji z Anglià), system groblina Morzu Pó∏nocnym (Holandia), EmpireState Building (USA) oraz wie˝a telewizyj-na w Toronto (Kanada). Przygotowujàc li-st´ siedmiu cudów Êwiata wspó∏czesne-go, czasopismo „Popular Mechanics”chcia∏o, aby wspó∏czeÊni specjaliÊci po-wtórzyli wyczyn Macedoƒczyka Antipate-ra, który 240 lat p.n.e. sporzàdzi∏ list´siedmiu cudów Êwiata staro˝ytnego, naktórej znalaz∏y si´ piramidy egipskie, wi-szàce ogrody Semiramidy, posàg ZeusaOlimpijskiego, Artemizjon w Efezie, KolosRodyjski, Mauzoleum w Halikarnasie i la-tarnia morska na Faros.

W ostatnich latach ożyła sława elektrow-ni Itaipu, oddanej do użytku na początkulat dziewięćdziesiątych. Bowiem inwesty-cja ta jest doskona∏ym obiektem porów-naƒ dla chiƒskiej hydroelektrowni „TrzyPrze∏omy”. Niestety, to na jej rzecz brazylij-sko–paragwajski kolos wkrótce straci swójprymat. Wcià˝ jednak wielkoÊç produkcjienergii elektrycznej w Itaipu jest pora˝ajà-ca i dotychczas niepokonana: 93,4 miliardakWh na rok. Moc elektrowni pochodzi z 18 bloków ge-neratorów o mocy 700 MWka˝dy. Dziewi´ç generato-rów wytwarza pràd elek-tryczny o cz´stotliwoÊci50 Hz (cz´stotliwoÊç stoso-wana w Paragwaju), a pozo-

Liczba zwiedzajàcychhydroelektrowni´ Itaipu dawno ju˝

przekroczy∏a 11 milionówFo

t. na

kolum

nach

: Arc

h. A

BB

ant

kamień jący pieśń



Hydroelektrownia na rzece Paranato jeden z siedmiu cudów Êwiata

wspó∏czesnego� IloÊç zu˝ytego ˝elaza i stali wystarczyna wybudowanie

�Obj toÊç wybranej ziemi i ska∏ odpo-wiada obj toÊci dwóch gór Pao deA˜úcar („G∏owa Cukru”) w Rio de Janeiro.

� Zu˝yta energia odpowiada spalaniu

lub wybudowaniu

� SzybkoÊç budowy odpowiadabudowie jednego 20-pi´trowegobudynku co 55 minut.

� IloÊç zu˝ytego betonu wystarczy∏abyna budow´

(dla 200.000 widzów).

� G∏ówna zapora ma wysokoÊç

� Dzisiaj elektrownia mo˝e osiàgaç moc ponad

380 Wie˝Eiffla

433 tys. bary∏ekropy na dzieƒ

10 Êredniej wielkoÊcielektrowni atomowych

210 stadionówpi∏karskich

14 000 MW

65 -pi´trowegobudynku

» Ciekawostki z budowy «

RaportDyspozytornia hydroelektrowniznajduje si´ dos∏ownie na granicy Brazylii i Paragwaju. Jej przebieg wyznacza liniaprzerywana, biegnàca przez Êrodek pomieszczenia.

NA GRANICY

KILKUSETMETROWY GIS

sta∏e dziewi´ç wytwarza pràd o cz´stotli-woÊci 60 Hz (cz´stotliwoÊç stosowanaw Brazylii). Elektrownia, której budow´ roz-pocz´to w 1971 roku, a zakoƒczono ponad20 lat póêniej, wcià˝ zaspokaja blisko30 proc. potrzeb energetycznych Brazyliii ponad 90 proc. potrzeb energetycznychsàsiedniego Paragwaju.

Z części energii, której Paragwaj nie jestw stanie spożytkować, korzysta Brazylia,lecz musi jà przemieniaç z 50 Hz na 60 Hz.Aby wykonywaç w pe∏ni efektywnie to za-danie, firma ABB wybudowa∏a linie przesy-∏owe wysokiego napićia pràdu sta∏ego(HVDC) ±600 kV, o mocy przesy∏owej6300 MW. Po dwudziestu latach od prze-kazania do eksploatacji system ten jest na-dal Êwiatowym rekordzistà, jeÊli chodzio wysokoÊç napićia linii. Itaipu jest jednak nie tylko obiektem hydro-energetycznym. Ta ogromna inwestycjaprzyciàga rzesze zainteresowanych.Na brzegu brazylijskim i paragwajskimstworzono wić specjalne centra przyj´çdla zwiedzajàcych.

Mo˝liwoÊç oglàdania elektrowni zapew-niono ju˝ w 1977 roku, jeszcze w czasiepierwszego etapu budowy. Od tego czasuItaipu sta∏a si´ atrakcjà wzbudzajàcà zain-teresowanie wielu ludzi: od specjalistów,chcàcych poznaç hydroelektrowni´ niemajàcà odpowiednika w Êwiecie, do zwy-k∏ych turystów, chcàcych na w∏asne oczyzobaczyç budowl´ wymienianà jako jedenz cudów Êwiata wspó∏czesnego.

Dla każdego, kto przybywa w te strony,zwiedzenie Itaipu jest niemalże takim sa-mym obowiązkiem, jak wizyta w pobli-skim, s∏ynnym na ca∏ym Êwiecie, Parku Na-rodowym Igua˜u. Jego najwi´kszà atrakcjàsà wodospady – cud natury niezmienniezachwycajàcy swojà ˝ywio∏owoÊcià i nie-porównywalnym pi´knem. Szacuje si´, ˝e liczba zwiedzajàcych hydro-elektrowni´ Itaipu dawno ju˝ przekroczy-∏a 11 milionów.



Energia produkowana w elek-trowni Itaipu trafia do naj-wi´kszych miast Brazylii

– São Paulo oraz Rio de Janeiro– za poÊrednictwem systemu prze-sy∏owego wysokiego napićia prà-du sta∏ego (HVDC) z generato-rów 50 Hz oraz linii 800 kV pràduprzemiennego z generatorów 60 Hz.Kontrakt na budow´ prawie tysiàc-kilometrowych linii wygra∏o konsor-cjum prowadzone przez ABB.Dwubiegunowy system HVDC600 kV o zdolnoÊci przesy∏owej3150 MW w ka˝dym biegunie, ∏àczybezpoÊrednio elektrowni´ z SãoPaulo, podczas gdy trzy linie 800 kVpràdu przemiennego z kompensacjàwzd∏u˝nà majà dwie podstacje po-Êrednie, umo˝liwiajàce pod∏àczeniedo lokalnych sieci.Pràd elektryczny o cz´stotliwoÊci60 Hz przesy∏any jest na wschód,na odleg∏oÊç ponad 900 kilometrówdo du˝ych centrów odbiorczychw pobli˝u São Paulo i Rio de Janeiro.Podczas przesy∏u kilku tysićy me-

gawatów na takà odleg∏oÊç,stabilnoÊç kàtowa systemu staje sićz´sto czynnikiem granicznym. W przypadku tej inwestycji sta∏o si´jasne, ˝e linii nie b´dzie mo˝na wy-korzystaç w ˝àdanym stopniu bezzapewnienia stabilnoÊci kàtowej(dynamicznej). W czasie realizacji ostatniej cz´Êciprojektu zastosowano system ela-stycznego przesy∏u pràdu przemien-nego (FACTS) w formie kondensato-rów szeregowych w∏àczonych w li-ni´ przesy∏owà pràdu przemiennego

w dwóch miejscach. Firma ABB do-starczy∏a siedem baterii kondensa-torów szeregowych 800 kV, ka˝dao mocy oko∏o 1000 MVAR. Bateriete, b´dàc jednoczeÊnie pierwszàna Êwiecie instalacjà kondensato-rów szeregowych na takim pozio-mie napićia, kompensujà oko∏o50 proc. szeregowej reaktancji in-dukcyjnej linii i umo˝liwiajà znacznezwi´kszenie maksymalnej mocyprzesy∏anej. Wraz z ósmà bateriàkondensatorów dodanà kilka latpóêniej, kondensatory szeregowe

produkcji ABB umo˝liwi∏y przesy∏ogromnej mocy 6300 MW – wi´k-szy o 2000 MW w stosunku do sta-nu poczàtkowego linii nieskompen-sowanej.Linia przesy∏owa HVDC oraz systemelastycznego przesy∏u pràdu prze-miennego to jednak nie jedyne osià-gnićia in˝ynierskie ABB. W elek-trowni Itaipu znajduje si´ równie˝najwi´ksza na Êwiecie instalacjarozdzielnicy 550 kV izolowanej ga-zem (GIS). Tak b´dzie przynajmniejdo czasu, gdy zostanie zakoƒczonabudowa hydroelektrowni „TrzyPrze∏omy” w Chinach. Rozdzielnicata ma tak ma∏e wymiary, ˝e mo˝najà zmieÊciç pomi´dzy halà genera-tora i Êcianà zapory, co zapewniamaksymalne wykorzystanie dost´p-nej przestrzeni w projekcie kom-paktowej elektrowni. Ponadto pie-cz´ nad elektrownià Itaipu sprawu-je system kontroli elektrowni Ran-ger produkcji ABB (obecnie wcho-dzàcy w sk∏ad systemu NetworkManager).

Brazylijskie „made in ABB”

Do czasuzakoƒczenia

budowy w Chinach,

Itaipu b´dzienajwi´kszà

hydroelektrowniàÊwiata

fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

,



ReviewElektroenergetyka

„Trzy Przełomy” – 18,2 GW z hydroelektrowni

na rzece JangcyNa rzece Jangcy, w chiƒskim Yichang, powstaje najwi´ksza zapora wodna na Êwiecie.

B´dzie mia∏a 2,3 km d∏ugoÊci i 185 m wysokoÊci. Jangcy – o d∏ugoÊci 6,3 tys. km – jest trzeciàpod wzgl´dem d∏ugoÊci rzekà Êwiata. Zbiera wody z dorzecza o powierzchni 1,7 mln km2

i zapewnia wod´ oraz transport dziesiàtkom milionów ludzi mieszkajàcych wzd∏u˝ jej brzegów.Lecz Jangcy bywa równie˝ niebezpieczna: rozszala∏e wody powodzi wielokrotnie powodowa∏y

Êmierç tysićy osób oraz niszczy∏y domy i uprawy. Teraz ˝ywio∏ ma zostaç ob∏askawiony.W projekcie uczestniczy tak˝e ABB, dostarczajàc dla elektrowni rozdzielni´ izolowanà gazem.

600 km0

Jangcy

JalingJang

Na rzece Jangcy, w chiƒskim Yichang, powstaje najwi´ksza zapora wodna na Êwiecie. B´dzie mia∏a 2,3 km d∏ugoÊci i 185 m wysokoÊci. Jangcy – o d∏ugoÊci 6,3 tys. km – jest trzecià

pod wzgl´dem d∏ugoÊci rzekà Êwiata. Zbiera wody z dorzecza o powierzchni 1,7 mln km2

i zapewnia wod´ oraz transport dziesiàtkom milionów ludzi mieszkajàcych wzd∏u˝ jej brzegów.Lecz Jangcy bywa równie˝ niebezpieczna: rozszala∏e wody powodzi wielokrotnie powodowa∏y

Êmierç tysićy osób oraz niszczy∏y domy i uprawy. Teraz ˝ywio∏ ma zostaç ob∏askawiony.W projekcie uczestniczy tak˝e ABB, dostarczajàc dla elektrowni rozdzielni´ izolowanà gazem.

20-27 review chiny 24-10-05 16:11 Page 20


Realizacja rozpocz´tego na po-czàtku 1993 roku projektu „TrzyPrze∏omy” zapewni nie tylkowi´kszà przewidywalnoÊç zacho-

wywania si´ wód tej pot´˝nej rzeki, leczrównie˝ umo˝liwi produkcj´ ogromnychiloÊci energii elektrycznej. Wówczas sza-cowano, ˝e wielkoÊç ta przekroczy dzie-wiàtà cz´Êç zapotrzebowania ca∏ych Chinz 1992 roku. Ta przyjazna dla Êrodowiskaprodukcja energii zaspokoi rosnàce po-trzeby Paƒstwa Ârodka, zmniejszajàc jed-noczeÊnie zale˝noÊç od zanieczyszczajà-cych Êrodowisko elektrowni opalanychw´glem.

Pomysł wybudowania zapory w Yichangbył po raz pierwszy rozważany na po-czątku XX w. przez in˝ynierów i naukow-ców, którzy twierdzili, ˝e regulacja rzekizapobiegnie powodziom. W latach trzy-dziestych minionego wieku prasa opisy-wa∏a Êmierç setek ludzi w szalejàcychwodach powodzi. W 1954 roku, gdy Jang-cy wyla∏a, zgin´∏o 33 tys. osób. Budowazapory sta∏a si´ wówczas jeszcze bardziejpo˝àdana. Dzisiaj rzàd chiƒski twierdzi, ˝e zapora za-pewni kontrol´ nad niszczycielskimi po-wodziami oraz dostarczy tak potrzebnejrozwijajàcym si´ chiƒskim miastom ener-gii elektrycznej. Inwestycja umo˝liwi te˝wp∏ywanie w g∏àb kraju statków o wypor-noÊci 10 tys. ton, podczas gdy obecniewp∏ywaç mogà tylko jednostki o wypor-noÊci poni˝ej 3 tys. ton. Ponadto szacujesi´, ˝e energia produkowana w hydro-elektrowni na zaporze zastàpi od 40do 50 milionów ton spalanego coroczniew´gla.Po zakoƒczeniu projektu „Trzy Prze∏omy”,zapora stanie si´ najwi´kszà, pod wzgl´-dem ca∏kowitej zainstalowanej mocy,hydroelektrownià na Êwiecie.

Projekt „Trzy Przełomy” ma istotneznaczenie dla gospodarczego wykorzy-stania i ujarzmienia rzeki Jangcy. Nap∏y-wajàce wody nape∏niajà dolin´ i tworzàzbiornik o d∏ugoÊci 600 km, ∏àcznie z ma-jestatycznymi prze∏omami Qutang, Wuxiai Xiling, od których pochodzi nazwa pro-jektu. Sama zapora po∏o˝ona jest w San-douping ko∏o miasta Yichang w prowincjiHubei, oko∏o 40 km w gór´ rzeki od istnie-jàcej elektrowni Gezhouba. Ale budowahydroelektrowni jest jednoczeÊnie naj-wi´kszym projektem ochrony wód nie tyl-ko w Chinach, ale tak˝e na ca∏ym Êwiecie.Reasumujàc, „Trzy Prze∏omy” to projektz kilkoma celami, z których najwa˝niejszesà: kontrola nad powodziami, produkcjaenergii elektrycznej oraz usprawnienie na-wigacji na rzece.Hydroelektrownia sk∏ada si´ z dwóch si-∏owni rozdzielonych sekcjà przelewowà.W zaporze zainstalowanych jest dwadzie-Êcia szeÊç 700 MW hydrogeneratorówz turbinà Francisa – czternaÊcie zespo∏óww si∏owni po stronie lewobrze˝nej i dwa-naÊcie zespo∏ów w si∏owni po stronie pra-wobrze˝nej. Ca∏kowita zainstalowana mocwyniesie 18,2 GW, zapewniajàc rocznàprodukcj´ energii w wysokoÊci 84,7 mldkWh – wićej ni˝ ca∏kowite zu˝ycie energiiw Belgii lub Finlandii.W sierpniu 2003 roku oddano do eksplo-atacji pierwszy zestaw czterech generato-rów. W listopadzie uruchomiono dwanast´pne generatory. Do zakoƒczeniaprojektu w 2009 roku, co roku b´dà odda-wane do eksploatacji cztery nowe genera-tory. Si∏ownia po stronie lewobrze˝nejb´dzie zakoƒczona jeszczew 2005 roku, si∏owniapo stronie prawobrze˝nejw 2009 roku. Na prawymbrzegu zarezerwowanomiejsce na przysz∏à pod-

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

„Trzy Prze∏omy”– chiƒczycy

zapisujà nazw´zapory dwoma

znakami

Tama „Trzy Prze∏omy”w systemie rzecznym Chin

D∏ugoÊç zapory „Trzy Prze∏omy” po zakoƒczeniu inwestycji to

a wysokoÊç

Zapora wyposa˝ona jestw dwutorowà, pićiostopniowà Êluz´ z podnoÊnikiem dla statkówo wypornoÊci do

Przy normalnym poziomie wodyw zbiorniku, czyli

ca∏kowita zdolnoÊç retencji wynosi

Ca∏kowita zainstalowana mochydroelektrowni wyniesie

2309metrów

185metrów

39,3

18,2

mld m3

GW

175metrów

11 800ton

» Zaporaxw liczbach «



Review

fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

ziemnà si∏owni´ – dodajàcàszeÊç kolejnych generato-rów po 700 MW ka˝dy. Elektrownia „Trzy Prze∏o-my” zostanie pod∏àczonado sieci elektroenergetycz-

nej Êrodkowych i wschodnich Chin.

Zastosowanie rozdzielnicy izolowanejgazem (GIS) umożliwia znaczne zmniej-szenie rozmiarów podstacji w stosunkudo instalacji konwencjonalnej oraz zapew-nia wysokà niezawodnoÊç i wydajnoÊç,które wspomagajà zwi´kszenie dyspozy-cyjnoÊci energii z hydroelektrowni.Zasadnicze znaczenie dla rozdzielnicyGIS 550 kV majà w elektrowni trzy pozio-my (EL):

� EL 82 m, gdzie zainstalowane sà trans-formatory g∏ówne, d∏awiki kompensa-cyjne 550 kV oraz inne urzàdzenia po-mocnicze,

� EL 93,6 m, gdzie zainstalowana jest roz-dzielnica GIS 550 kV wraz z urzàdzenia-mi pomocniczymi,

� EL 107 m, który stanowi dach elektrow-ni, gdzie zainstalowane sà wyjÊcioweizolatory przepustowe rozdzielnicy GISoraz inne konwencjonalne, zewn´trzneurzàdzenia 550 kV, takie jak filtry falowe,transformatory i zabezpieczenia prze-ciwprzepićiowe.

Hala z rozdzielnicà GIS (Lewy Brzeg)ma 581,5 m d∏ugoÊci i 15 m szerokoÊci.Zgodnie ze strategià Chin zwi´kszania sa-mowystarczalnoÊci w kluczowych obsza-rach produkcji energii, ABB udost´pnia

technologi´ rozdzielnic GIS 550 kV dwómchiƒskim partnerom. W przypadku projek-tu „Trzy Prze∏omy” oko∏o 25 proc. lewo-brze˝nej rozdzielnicy GIS zosta∏o wyprodu-kowane w Chinach przez firmy NewNortheast Electric (Shenyang) High Volta-ge Switchgear Co. Ltd. i Xi’an Shiky HighVoltage Electric Co. Ltd. Aby osiàgnàç ten cel, zrealizowano umo-w´ o transferze technologii, obejmujàcàprzekazanie ca∏ej dokumentacji technicz-nej, szkolenie personelu na wszystkichpoziomach oraz pomoc we wdra˝aniunowej technologii w obu chiƒskich zak∏a-dach. Transfer technologii koncentruje sińa zachowaniu standardów wysokiej jako-Êci oraz terminów dostaw produktóww celu realizacji napi´tego harmonogra-mu projektu.

Rozdzielnia 550 kV izolowana gazemskłada się z dwóch stacji: Lewy Brzeg 1z pićioma wychodzàcymi liniami orazLewy Brzeg 2 z trzema wychodzàcymiliniami.ABB przy u˝yciu najnowszego oprogramo-wania przeprowadzi∏a obliczenia przepi´çsymulujàce operacje ∏àczeniowe w przy-sz∏ej sieci. Obliczenia te wykaza∏y, ˝e tylkowy∏àczniki dwóch linii wychodzàcychdo Wanxian nale˝y wyposa˝yç w rezystoryzamykajàce.Monta˝ na miejscu rozdzielnicyGIS 550 kV zosta∏ wykonany przez podwy-konawc´ Baju Hydropower ConstructionGroup, dzia∏ajàcego pod nadzorem ABB.Data 15 lipca 2003 roku, gdy przekazanodo eksploatacji rozdzielnic´ 550 kV izolo-wanà gazem w si∏owni Lewy Brzeg 1, jestbardzo istotna dla projektu. Drugà wa˝nàdatà jest 7 lutego 2004 roku, gdy urzàdze-nia rozdzielnicy GIS Lewy Brzeg 2 przesz∏ypomyÊlnie próby wysokonapićiowe

Rozdzielnia GIS w projekcie „Trzy Prze∏omy”Dane o układzie rozdzielni:� Uk∏ad pó∏torawy∏àcznikowy (konfiguracja, w której u˝ywa si´ trzech wy∏àczników do pod∏àczenia dwóch linii do dwóch

uk∏adów szyn zbiorczych).� Ka˝dy generator jest ∏àczony w par´ z jednym transformatorem. Takie dwa zespo∏y transformatorów sà nast´pnie

∏àczone w grupowy obwód wejÊciowy 550 kV. Celka z wy∏àcznikiem 550 kV zainstalowana jest po stronie wysokiegonapićia ka˝dego transformatora.

� Rozdzielnice Lewy Brzeg 1 i 2 mogà byç rozdzielone przez celki z wy∏àcznikiem sekcyjnym.

Lewy Brzeg 1 zawiera: � Cztery uk∏ady pó∏torawy∏àcznikowe pod∏àczone do czterech po∏àczonych zespo∏ów.� Jeden uk∏ad dwuwy∏àcznikowy rozdzielajàcy.

Lewy Brzeg 2 zawiera: � Trzy uk∏ady pó∏torawy∏àcznikowe pod∏àczone do trzech po∏àczonych zespo∏ów.

Uk∏ad rozdzielnicy zastosowany w projekcie „Trzy Prze∏omy” (Lewy Brzeg) zawiera 39 celek z wy∏àcznikami trójfazowymi.



fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

185.00

180.40

145.00

82.0082.00

83.10

62.00

108.00

175.00

SERCE HYDROELEKTROWNI – POTĘŻNE TURBINY WODNE

„TRZY PRZEŁOMY” W BUDOWIE ROZDZIELNICA GIS

Wi cej informacji:Patrick Schmid, ABB High Voltage Technology Zurych, [email protected]

na d∏ugo przed terminem wymaganymprzez kontrakt. Lewy Brzeg 2 oddanodo eksploatacji 30 kwietnia 2004 roku.

Próby wysokonapięciowe na miejscu,składające się ze standardowych próbnapięciem przemiennym plus dodatko-we próby napićiem impulsowym, zosta-∏y wykonane przez Wuhan High VoltageTest Institute. Zastosowanie kompaktowych rozdzielnicizolowanych gazem (GIS) umo˝liwi∏o zain-stalowanie ich bezpoÊrednio nad transfor-matorami blokowymi w przestrzeni mi´-dzy halà generatora i zaporà, prawie bezdodatkowych kosztów.Zastosowanie rozdzielnic GIS zapewniaponadto optymalny uk∏ad pod wzgl´demfunkcji i dzia∏ania ca∏ego ciàgu elektrome-chanicznego, zawierajàcego generatory,transformatory podnoszàce napićie, roz-dzielnice i linie napowietrzne. W wynikutego zapewniono prawie idealnà konfigu-racj´ urzàdzeƒ sterujàcych i zabezpieczajà-cych, co znacznie przyczynia si´ do zwi´k-szenia niezawodnoÊci elektrowni oraz re-dukuje koszty.Mimo ˝e du˝e odleg∏oÊci mi´dzy genera-torami dajà w efekcie d∏ugie odcinki szynzbiorczych, jest to jednak pewnà zaletà,poniewa˝ dzi´ki temu uzyskuje si´ ∏atwydost´p do komponentów systemu.Instalacja wszystkich rozdzielnic wysokie-go napićia w elektrowni sta-nowi doskona∏à koncepcj´ dlakolejnych projektów elektrowniwodnych.

Projekt „Trzy Prze∏omy” b´dzienajwi´kszà na Êwiecie izolowanàgazem SF6 rozdzielnià (GIS)Obecnie najwi´kszà wybudowanà do tej pory instalacjà jest rozdzielnia GIS dla

projektu Itaipu w Brazylii/Paragwaju, z 54 polami z wy∏àcznikami typu ELK-3.Firma ABB, wybrana jako g∏ówny dostawca rozdzielnicy GIS dla si∏owniprawobrze˝nej, jest dumna, ˝e b´dzie dostawcà wszystkich rozdzielnic GIS dla projektu „Trzy Prze∏omy”. Po zakoƒczeniu projektu w 2009 roku, b´dzie to najwi´ksza na Êwiecie izolowana gazem SF6 rozdzielnia z 73 polamiz wy∏àcznikami typu ELK-3.

Gdyby na dniezbiornika postawiç

warszawski Pa∏acKultury, to nad

wodà wystawa∏ybytylko iglica i zegar

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

/Eas

t New

s (1

)


Stale rosnàce zapotrzebowanie na energi´ elektrycznà wymaga nie tylko du˝ych inwestycji w elektrownie,

lecz równie˝ w sieci przesy∏owe, które dostarczà energi´w miejsca, gdzie jest ona potrzebna. Wa˝nà technikà

przesy∏owà sà linie wysokiego napi´cia pràdu sta∏ego (HVDC).Rozwiàzanie to na du˝ych odleg∏oÊciach jest taƒsze i zapewnia

mniejsze straty energii ni˝ podobne linie pràdu przemiennego.Firma ABB zakoƒczy∏a niedawno budow´ dwóch linii o mocyprzesy∏owej 3000 MW ±500 kV ∏àczàcych hydroelektrowni´

„Trzy Prze∏omy” z g∏ównymi oÊrodkami odbiorczymi. Trzeci projekt jest w trakcie realizacji.

Technologia HVDC

Linia wprądu

czystej

Review

Energia elektryczna jest uważanaza jeden z głównych aktywówumożliwiających wzrost produktukrajowego brutto, dlatego podaż

energii staje się decydującym czynnikiemwzrostu ekonomicznego. Podobnie zuży-cie energii elektrycznej jest głównymmiernikiem wzrostu jakości życia. ChińskaRepublika Ludowa nie jest tu wyjątkiem.Systemy ABB linii przesyłowych wysokie-go napięcia prądu stałego w Chinachprzenoszą energięz centrów wytwarzaniado obszarów zużyciawydajnie, skuteczniei ekonomicznie.

Począwszy od mo-mentu rozpoczęcia przesyłu energii w li-stopadzie 2002 roku, znamionowamoc 3000 MW została przesłana po razpierwszy 31 października 2003 r. z Long-quan do Zhenging, gdy w największejna świecie hydroelektrowni „Trzy Przeło-my” została zsynchronizowana odpo-wiednia liczba generatorów. Od tego dnialinia przesyłowa ±500 kV DC, łącząca elek-trownię „Trzy Przełomy” z Changzhou, sta-le przesyła moc bliską wartości znamio-nowej, zasilając ekologiczną energiąrejon Szanghaju. Linia ta, w lecie

2004 roku, często pracowała w stanieprzeciążenia, przesyłając moc 3300 MW.Po tym sukcesie, 1 kwietnia 2004 r. przeka-zano do eksploatacji kolejną linię wysokie-go napięcia prądu stałego 3000 MW łączą-cą Jingzhou i Huizhou. Od tego momentulinia przesyłowa ±500 kV DC, łącząca elek-trownię „Trzy Przełomy” z Guangdong,przesyła z hydroelektrowni dodatkowąmoc, zaspokajając rosnące zapotrzebowa-nie na energię w rejonie Guangdong.

Następny duży projekt zostanie ukończo-ny w 2007 roku, gdy zostanie odda-na do eksploatacji trzecia linia przesyłowawysokiego napięcia prądu stałego3000 MW o długości 1060 km, przesyłają-ca moc z drugiego etapu budowy hydro-elektrowni „Trzy Przełomy” (Prawy Brzeg).State Grid Corporation of China (SGCC)– największy w Chinach operator sieciprzesyłowych, dostarczający gospodarce

chińskiej ponad 50 proc. energii, zle-cił ABB realizację linii przesyło-

wej ±500 kV DC 14 czerw-

ca 2004 r. Nowy projekt poprawi w przy-szłości sytuację zaopatrzenia w energięrejon Szanghaju. ABB zrealizuje tenprojekt w kooperacji ze swoimi partnera-mi – XB w zakresie transformatorówprzekształtnikowych i dławików wygła-dzających, XPR w zakresie bloków tyry-storowych, PERI w zakresie tyrystorów,NARI-Relays w zakresie sterowania i za-bezpieczeń systemu oraz BDCC/XIHARIw zakresie projektu i badań systemu.

Stacja wysyłowa(prostownik) linii„Trzy Przełomy”– Szanghaj zlokali-zowana będziew Yidu blisko mia-

sta Yichang (prowincja Hubei) i zostaniepołączona z hydroelektrownią „Trzy Prze-łomy” trzema liniami 500 kV prądu prze-miennego o długości 58 km. Stacja odbiorcza (przekształtnik) zlokalizo-wana jest w Huaxin w Quingpu bliskoSzanghaju i zostanie połączona dwoma li-niami 500 kV prądu przemiennego o dłu-gości 5 km ze stacją Huangdu – częściąpierścienia linii 500 kV prądu przemienne-go wokół Szanghaju.Co decyduje o odmienności nowego pro-jektu? Podstawowe parametry projektowe

Eksploatacja dwóch linii HVDCwykorzystywanych komercyjnie

przynios∏a firmie wiele doÊwiadczeƒ

ZaporaTrzech

Prze∏omów

HangzhouSzanghai

Guangdong


Przebieg linii HVDC

±500 kV, 3000 MWTrzy Prze∏omy => Huangdu

±500 kV, 3000 MWTrzy Prze∏omy => Szanghai

±500 kV, 3000 MWTrzy Prze∏omy => Guangdong

±500 kV, 1200 MWGezouba => Szanghai

centralneChiny

14x700 MW

12x700 MW

Lewy brzeg

Prawy brzeg

wschodnieChiny

Guangdong

Przebieg linii HVDC



wysokiego napięcia stałego dla ekologicznie j energii

tej linii przesyłowej są podobne do para-metrów dwóch poprzednich projektówi zostały podane w tabeli 1. Długość no-wej linii przesyłowej wysokiego napięciaprądu stałego jest prawie o 200 km więk-sza od linii w projekcie „Trzy Przełomy”– Changzhou. Główne zmiany wprowadzone do nowe-go projektu to:� Nowa konstrukcja transformatora.�Obudowa transformatorów w celuograniczenia emisji hałasu.� Rozdzielnice 500 kV izolowane gazem(GIS) na obu stacjach przekształtniko-wych.� Nowa konstrukcja filtra prądu stałego.� Nowy układ bloków modułowychdo realizacji funkcji sterowania i zabez-pieczeń.� Autonomiczne zabezpieczenia prąduprzemiennego transformatorów prze-kształtnikowych.� Fabryczne próby systemu urządzeństerowania i zabezpieczenia przeprowa-dzone w Chinach.� Nowy projekt zakładu chemicznegouzdatniania wody dla potrzeb systemuchłodzenia.� Zmienione parametry niektórych fil-trów prądu przemiennego.Współpraca z różnymi dostawcami w ra-

mach nowego projektu oznaczała ko-nieczność przeprojektowania niektórychinterfejsów. Większy stopień integracjiz produktami zleceniodawcy równieżprowadzi do zróżnicowanych wymagańdotyczących interfejsów.

Ponieważ stacja przekształtnikowa zloka-lizowana jest blisko zabudowanych tere-nów Szanghaju, redukcja hałasu stanowi-ła bardzo ważny parametr projektowy.Wyznaczony cel to głośność na pozio-mie 45 dB. Na stacji w Huaxin zastosowa-no następujący zestaw środków reduku-jących hałas:� Rozmieszczenie przekształtnikówi filtrów zostało zoptymalizowanepod względem redukcji poziomu głośno-ści. Podobnie zoptymalizowano rozpla-nowanie pojedynczych filtrów.�Wszystkie komponenty filtrów zostałyzaprojektowane pod względem jak naj-niższej emisji hałasu. Środki tłumiąceobejmują podział baterii kondensatorówfiltrów w celu zmniejszenia ich wysoko-ści. Niektóre kondensatoryzostały wyposażone w ele-menty tłumiące.� Transformatory zostałyobudowane.

SZANGHAJ NOCĄ. PIĘKNY DZIĘKI ENERGIIPRZESYŁANEJ Z ELEKTROWNI „TRZY PRZEŁOMY” fo

t.na

kolum

nach

: Arc

h. A

BB


� Kadzie transformatorówi d∏awików wyg∏adzajàcychwyposa˝one sà w dêwigarynape∏niane piaskiemna miejscu.�Wszystkie wentylatory

ch∏odzenia zosta∏y zoptymalizowanepod wzgl´dem emisji ha∏asu, a gdzie by∏oto mo˝liwe zastosowano t∏umiki ha∏asu.�Mur otaczajàcy stacj´ zosta∏ zaprojekto-wany jako ekran akustyczny.� D∏awiki filtrów majà wbudowane ekranyakustyczne.� Pozostawiono wolnà przestrzeƒna ewentualne przysz∏e ekrany akustycznefiltrów oraz na ekrany wolno stojàce.

Aby zapewnić sukces nowemu projekto-wi, dokonano weryfikacji i oceny do-świadczeń z wczeÊniejszych prac. Przed-stawiamy streszczenie tego przeglàdu:�Bloki tyrystoroweW dwóch zrealizowanych projektach zasto-sowano ∏àcznie 8352 tyrystory. Od mo-mentu oddania do eksploatacji czterechstacji przekszta∏tnikowych ˝aden tyrystornie uleg∏ uszkodzeniu. Nie zanotowano˝adnych innych zak∏óceƒ w pracy.

� Transformatory przekształtnikowe i dławiki wygładzająceNa stacjach przekszta∏tnikowych w Long-quan, Jingzhou i Huizhou pracuje 36 trans-formatorów przekszta∏tnikowych i 6 d∏awi-ków wyg∏adzajàcych zaprojektowanychprzez ABB. Zaobserwowano niewielkà licz-b´ fa∏szywych wy∏àczeƒ z powodu wilgociw przekaênikach gazowych. Zmodyfikowa-no obudowy przekaêników, aby zapewniçlepszà cyrkulacj´ po-wietrza. Ponadto wy-konano os∏on´ prze-ciwdeszczowà orazuk∏ady wejÊciowezmniejszajàce czu∏oÊçwyzwalania poprzezdodanie równoleg∏ychrezystorów bocznikujà-cych kana∏y. Transfor-matory miejscowej produkcji ucierpia∏y tro-ch´ w wyniku wydzielania gazu.� Izolacja zewnętrznaStwierdzono jeden przeskok na dzielnikunapićia sta∏ego w Jingzhou w czasie g´-stej mg∏y. Przyczyna tego zjawiska jest ba-dana. Przypuszcza si´, e przyczynà by∏ pro-blem z grupà izolatorów.� Urządzenia sterowniczeNa poczàtku pracy linii „Trzy Prze∏omy”– Changzhou zauwa˝ono pewne nieprawi-d∏owe zachowania si´ urzàdzeƒ sterowa-nia i zabezpieczenia. Przyczyna tkwi∏a za-równo w sprzćie, jak i w oprogramowaniuurzàdzeƒ sterowania i zabezpieczenia, codoprowadzi∏o do awarii aktywnego syste-mu komputerowego. Gdy do tego dosz∏o,system automatycznie prze∏àczy∏ si´ na za-pasowy system sterowania i zabezpiecze-nia, z zachowaniem pe∏nej funkcjonalnoÊcisystemu przesy∏owego. Wprowadzono z sukcesem kilka zmianw oprogramowaniu, wymieniono te˝ p∏yt´g∏ównà komputera na nowszà. Zastosowa-ne Êrodki okaza∏y si´ skuteczne.

Eksploatacja dwóch linii wykorzystywa-nych komercyjnie przyniosła wiele do-świadczeń. Poni˝ej prezentujemy najwa˝-niejsze z nich:� Linia przesyłowa ±500 kV DC z elek-trowni „Trzy Przełomy” do ChangzhouLini´ t´ oddano do eksploatacji 16 czerw-ca 2003 r. DoÊwiadczenia eksploatacyjnesà bardzo dobre, uzyskano wskaênik nieza-wodnoÊci zasilania na poziomie 99,9 proc.

W 2004 r. zanoto-wano kilka wy∏à-czeƒ awaryjnychspowodowanychuszkodzeniamiurzàdzeƒ ABB.W tabeli 2 przed-stawiono wy∏à-czenia jednobie-gunowe. Nie za-

notowano wy∏àczenia dwubiegunowego.Zdarzy∏o si´ tylko 5 wy∏àczeƒ jednobiegu-nowych w stosunku do za∏o˝eƒ projekto-wych wynoszàcych 12 wy∏àczeƒ na rok.Poniewa˝ urzàdzenia sà jeszcze w okresie„docierania” wynik ten jest wspania∏ymosiàgnićiem. Podobnie czas wy∏àczeƒkrótszy ni˝ 8 godzin (z czasem administra-cyjnym) jest dobrym wynikiem w stosunkudo za∏o˝eƒ projektowych wynoszàcych44 godziny (bez czasu administracyjnego).� Linia przesyłowa ±500 kV DC z elek-trowni „Trzy Przełomy” do GuangdongW tym przypadku doÊwiadczenia eksplo-atacyjne sà równie˝ bardzo dobre. Od mo-mentu oddania do eksploatacji 27 maja2004 r. uzyskano wskaênik niezawodnoÊcizasilania na poziomie 99,8 proc. W tabeli 3przedstawiono wy∏àczenia spowodowaneuszkodzeniami urzàdzeƒ ABB w drugiej po-∏owie roku 2004 (lipiec – grudzieƒ).Cztery jednobiegunowe wy∏àczenia awaryj-ne w stosunku do za∏o˝eƒ projektowych(10 wy∏àczeƒ na rok) sà równie˝ dobrymosiàgnićiem nowego systemu.


Review

Wa˝nymelementem

projektu by∏aredukcja ha∏asu

BLOKI TYRYSTORÓW W HUIZHOU DYSPOZYTORNIA W LONGQUAN STACJA PRZEKSZTAŁT N

LUDVIKA: TRANSFORMATOR DLA HUAXIN



�Wykorzystanie zdobytego doświad-czeniaPodczas planowania linii z elektrowni „TrzyPrze∏omy” do Szanghaju wszystkie do-Êwiadczenia zosta∏y szczegó∏owo ocenio-ne oraz podj´to Êrodki w celu poprawyuzyskanych rezultatów w przysz∏oÊci.�RealizacjaBudowa linii przesy∏owej ±500 kV DCz elektrowni „Trzy Prze∏omy” do Szanghajupost´puje zgodnie z harmonogramem.Pierwszy transformator przekszta∏tnikowyprzeszed∏ próby typu 17 marca 2005 r., za-ledwie 9 miesićy po podpisaniu kontrak-tu. Sàdzàc po aktualnym post´pie prac,projekt mo˝e byç zakoƒczony kilka miesi´-cy przed terminem.Przekazanie do eksploatacji linii z elektrow-ni „Trzy Prze∏omy” do Szanghaju w 2007 r.zwi´kszy znacznie zdolnoÊç przesy∏u ener-gii w rejonie i przyczyni si´ do z∏agodzenianierównoÊci w produkcji energii mi´dzyró˝nymi regionami Chin.Nowa linia przesy∏owa wysokiego napi´-cia pràdu sta∏ego zwi´kszy zdolnoÊci prze-sy∏owe sieci na du˝ych odleg∏oÊciach,zmniejszajàc jednoczeÊnie straty przesy∏o-we. Wang Xiaohui, analityk ds. energetykiw CITIC Securities, uwa˝a, ˝e „gwa∏tow-nie rosnàcy popyt na energi´ elektrycznàoraz szybki przyrost liczby elektrowni– rezultat pot´˝nego rozwoju ekonomicz-nego kraju – spowodowa∏ znaczne dodat-kowe obcià˝enie ju˝ przecià˝onej siecielektroenergetycznej Chin”. Linia z hydro-elektrowni „Trzy Prze∏omy”do Szanghaju jest wielkim kro-kiem w kierunku zmniejszeniatego przecià˝enia.

tab. 2. Wy∏àczenia na linii z elektrowni „Trzy Prze∏omy” do Changzhou (projekt 3GC) w 2004 r.

tab. 1. Dane linii przesy∏owej wysokiego napićia pràdu sta∏ego z elektrowni „Trzy Prze∏omy” do Szanghaju (projekt 3GS)� G∏ówne parametry Yidu/Huaxin Moc znamionowa 3000 MWNapićie znamionowe pràdu sta∏ego ± 500 kVD∏ugoÊç przesy∏owa 1060 km

� ZdolnoÊç przecià˝eniowa, przy maks. temp.otoczenia, z w∏àczonym ch∏odzeniemrezerwowymCiàg∏a 3150 MW2-godzinna 3390 MW10-sekundowa 4230 MW5-sekundowa 4500 MW

� Transformatory przekszta∏tnikowe:Typ tyrystora 1-fazowy, 2-uzwojeniowyMoc znamionowa 297,5/283,7 MW

� D∏awiki wyg∏adzajàce:Typ OlejowyIndukcyjnoÊç 290 mH

� Bloki tyrystoroweTyp YST-90Uk∏ad Podwójny, wiszàcyLiczba tyrystorów w bloku 90/84Filtr pràdu sta∏ego Pasywny,

DT6/12 i DT24/36

� Filtr pràdu przemiennego:Typ PasywnyYidu, liczba x typ; MVar 3 Y HP11/13, 3 Y

HP24/36, 2 Y HP3,1 Y SC; 1371

Huaxin, liczba x typ; MVar 5 Y HP12/24,4 Y SC; 1890

Napićie systemu AC 535/500 kVCz´stotliwoÊç systemu AC 50 Hz

� Straty:Stacja przekszta∏tnikowa 1,3 %Linia pràdu sta∏ego 5,8 %

Data Czas Rodzaj Kategoria Zdarzenie trwania (Êrodki zaradcze)

5 marca 0,42 jednobiegunowe Sterowanie Komputer w stanie stand-byi zabezpieczenie DC po restarcie b∏àd w programie

nadzorczym15 marca 1,82 jednobiegunowe AC i urzàdzenia Z∏e dzia∏anie zabezpieczenia

pomocnicze transformatora26 lipca 0,53 jednobiegunowe AC i urzàdzenia Z∏e dzia∏anie rćznego urzàdzenia

pomocnicze alarmu po˝arowego (wymie-niony niesprawny element)

8 sierpnia 0,29 jednobiegunowe Sterowanie Komputer przechodzàcy i zabezpieczenie DC w stand-by po wymianie

(b∏àd w programie)23 listopada 4,81 jednobiegunowe Sterowanie Fa∏szywe wy∏àczenie przez

i zabezpieczenie DC zabezpieczenie przed nasyce-niem si´ transformatora

Czas trwania wy∏àczenia w godzinach w kolumnie „Czas trwania” jest tylko wielkoÊcià przybli˝onà, niepotwierdzonà.

tab. 3. Wy∏àczenia na linii z elektrowni „Trzy Prze∏omy” do Guangdong (projekt 3GG) od lipca do grudnia 2004 r.Data Czas Rodzaj Kategoria Zdarzenie

trwania (Êrodki zaradcze)5 lipca 1,56 jednobiegunowe Inne B∏àd cz∏owieka (poprawiono

procedury na miejscu)17 lipca 9 jednobiegunowe Wyposa˝enie Z∏e dzia∏anie przekaênika

gazowego OLTC7 listopada 9,23 jednobiegunowe Wyposa˝enie Przeskok na dzielniku

napićiowym DC22 grudnia 13,45 jednobiegunowe, Sterowanie Problemy w sieci LAN

które przesz∏o i zabezpieczenie DCw dwubiegunowe

Czas trwania wy∏àczenia w godzinach w kolumnie „Czas trwania” jest tylko wielkoÊcià przybli˝onà, niepotwierdzonà.

Wi cej informacji:Gunnar Flisberg, Leif Englund, Abhay KumarABB Power Technologies, Ludvika, [email protected]

T NIKOWA JINGZHOU

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB


Technologie


Biuro projektowe ABB

„Pod klucz”w trzecimwymiarze

Dzisiaj przetargi „pod klucz” nale˝àw bran˝y energetycznej do naj-cz´Êciej og∏aszanych, nawetw przypadku du˝ych inwestycji.

Jednak tego rodzaju zlecenia pojawi∏y sińiedawno – mo˝e siedem lat temu. Wcze-Êniej ca∏y proces projektowo-inwestycyjno--finansowy realizo-wany by∏ w ramachstruktury inwesto-ra. Zak∏ady energe-tyczne oraz PSE(Polskie Sieci Elek-troenergetyczne),najwi´ksi zlecenio-dawcy w bran˝y,zatrudnia∏y planistów, prawników, logisty-ków i zaopatrzeniowców, a nawet projek-tantów. Wszyscy mieli pe∏ne rće roboty.

– W 1997 roku ABB postanowiła włączyćw polskie struktury firmę wykonawczą– opowiada Jaros∏aw Sadowski, kierownikDzia∏u Projektowania Jednostki BiznesuSystemy dla Stacji Energetycznych DywizjiEnergetyki. – DoÊç szybko dosz∏o do fuzjiz krakowskim Elbudem, doÊwiadczonàfirmà, zajmujàcà si´ budowà stacji energe-tycznych. Do szcz´Êcia brakowa∏o trzecie-go elementu – biura projektowego. Odrazu wić pojawi∏ si´ pomys∏ stworzenia ta-kiej jednostki w∏aÊnie w Krakowie.Majàc w∏asnà produkcj´ urzàdzeƒ elektro-energetycznych, firm´ wykonawczà oraz

biuro projektowe, mo˝na by∏o zapropono-waç potencjalnym inwestorom realizacj´zleceƒ „pod klucz”. Rynek nie by∏ jednakna to przygotowany, choç ten system pra-cy nadciàga∏ z Zachodu nieub∏aganie.– Dopiero po koniec lat 90. pojawi∏y si´pierwsze przetargi na wykonanie „pod

klucz” – dodaje Sa-dowski. – MyÊl´, ˝ew pewnym zakresiezmiany te wywo∏ali-Êmy tak˝e my, ofe-rujàc takà us∏ug´.W efekcie, pierwszeprzetargi trafia∏ydo nas, bo wów-

czas prawie nie by∏o firm mogàcych z∏o˝yçpodobnà, kompleksowà ofert´.

Na początku zleceniodawcy patrzylina ofertę „pod klucz” dość nieufnie, przy-zwyczajeni byli do innego systemu pracyi czuli, e znaczna cz´Êç decyzji poÊrednichwymyka si´ z ich gestii. „Niepokój” nietrwa∏ jednak d∏ugo. Okaza∏o si´ bowiem, eten system pracy ma niebywa∏à zalet´:na budow´ mo˝na przyjechaç w garnitu-rze, spojrzeç w harmonogramy, oceniç po-st´py prac, pochwaliç (albo – co jest znacz-nie prostsze – zganiç) wykonawc´ i... spo-kojnie wróciç do biura. Dzisiaj, zaledwie po kilku latach doÊwiad-czeƒ z inwestycjami „pod klucz”, zak∏adyenergetyczne ograniczajà swe s∏u˝by inwe-

Rewolucyjneza∏o˝enia ABB

przynios∏y bardzodobre efekty

W po∏owie lat 90., gdyw krajach zachodniej

Europy projektancikorzystali z komputerów,

w Polsce wcià˝standardem by∏y deskakreÊlarska, tusz i kalka.

Firma ABB, tworzàcnad Wis∏à biuro

projektowe, zaryzykowa∏adwa rewolucyjne za∏o˝enia

– postawi∏a wy∏àczniena komputery oraz

nastawi∏a si´ na inwestycje„pod klucz”, o których

w Polsce ma∏o kto s∏ysza∏i ma∏o kto traktowa∏

je powa˝nie.

AutoCAD – program typu CAD, czyli Computer Aided Design lub Computer Assisted Drafting – komputerowe wspomaganieprojektowania. Jest on wykorzystywany do dwuwymiarowego i trójwymiarowego tworzenia projektów. Pierwotnie przeznaczony by∏dla mechaników, jednak z czasem zosta∏ rozszerzony i jest u˝ywany przez architektów i innych projektantów.

Microstation – program typu CAD stworzony na potrzeby armii Stanów Zjednoczonych. Z tego powodu przez wiele lat niedost´pnyw naszej cz´Êci Europy. Teraz jego twórcy – mimo wielu zalet programu – niezbyt skutecznie próbujà zaistnieç na polskim rynku,na którym niepodzielnie króluje AutoCAD.

EPLAN to oprogramowanie typu CAE (Computer Aided Engineering – Komputerowe Wspomaganie Obliczeƒ i Analizy In˝ynierskiej).Jest to system do projektowania uk∏adów automatyki i tworzenia schematów elektrycznych. Ma wiele udogodnieƒ, które potrafiàzautomatyzowaç ˝mudne prace charakterystyczne dla obwodów wtórnych, ma bogatà baz´ elementów sta∏ych i jest bardzo stabilny.Pozwala obs∏ugiwaç jednoczeÊnie ogromnà liczb´ arkuszy.

Liderzy trójwymiarowego tworzenia projektów

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

/S.D

oleck

i

28-31 kraków.qxd 24-10-05 16:13 Page 28

29

Jaros∏aw Sadowski i Zdzis∏aw Cichy

stycyjne i techniczne. I chyba nie maw tym nic z∏ego, bo firmy te zaj´∏y si´przede wszystkim swoimi podstawowymiobowiàzkami, a wić sprzeda˝à energiielektrycznej. Projektowanie, budowanie,a w perspektywie nawet eksploatacj´, po-zostawiono zewn´trznym specjalistom.Rynek us∏ug projektowych jest ju˝ doÊçstabilny. Kto mia∏ do∏àczyç do grona firmoferujàcych kompleksowe rozwiàzania,ten zrobi∏ to kilka lat temu. Pozostali musie-li zmieniç bran˝´. Choç z drugiej stronyABB wcià˝ pozostaje jedynà na polskimrynku firmà, która jest w stanie ca∏e zlece-nie wykonaç we w∏asnym zakresie, a wićzaprojektowaç, uzyskaç pozwolenie na bu-dow´ oraz wybudowaç dowolnà stacjélektroenergetycznà.

Jednak ta droga do osiągnięcia dobrejpozycji rynkowej miała jeszcze jeden „ka-mień milowy”. Druga po∏owa lat 90. toczas ekspansji informatyki w zacisza pra-cowni projektowych. Wówczas ci, którzyzdecydowali si´ na inwestycje w sprz´t,oprogramowanie i nauk´, przeskoczyliw zupe∏nie nowà jakoÊç, co natychmiastodbi∏o si´ na szybkoÊci realizacji zleceƒoraz dok∏adnoÊci projektów.– Projektowanie na komputerach od same-go poczàtku by∏o podstawowym za∏o˝e-niem naszego biura – mówi Zdzis∏aw Ci-chy, g∏ówny projektant w krakowskim biu-rze. – To by∏o doÊç odwa˝ne, bowiemstandardem w Polsce wcià˝ by∏a wówczasdeska kreÊlarska i tusz. Pomy∏ki zdrapywa-∏o si´ ˝yletkà. Komputery zacz´∏y pojawiaçsi´ w najwi´kszych biurach projektów ju˝wczeÊniej, ale wtedy traktowane by∏y ra-czej jako ciekawostka albo zabawka, a niejako podstawowe narz´dzie pracy. Z wdro˝eniem tego za∏o˝enia nie by∏o ˝ad-nego problemu. Jaros∏aw Sadowski, które-mu zaproponowano zorganizowanie pra-cowni, wróci∏ z kilkuletniego kontraktuw Anglii. Zdzis∏aw Cichy, który podjà∏ si´tego zadania razem z nim, sp´dzi∏ dwa lataw Niemczech. Dla obu komputery w pracyprojektowej by∏y wić codziennoÊcià.Do nich do∏àczali najlepsi w bran˝y. Procesrekrutacji w krakowskim biurze trwa nadal,tym razem jednak przyjmowani sà na prak-tyki (z perspektywà zatrudnienia na sta∏e)najlepsi studenci kierunków elektrycznychz V roku Akademii Górniczo-Hutniczej.

Dzisiaj krakowskie biuro projektowe ABBto nie tylko przygotowywanie projektów,ale ca∏a logistyka inwestycji „pod klucz”.Pracownicy zajmujà si´ doradztwem, kon-sultacjami technicznymi i przygotowywa-niem ofert. I oczywiÊcie projektowaniem.Dodatkowo, prawie ka˝dy projekt trafiana biurko inwestora w trójwymiarowejwizualizacji, co znacznie uatrakcyjnia wy-starczajàco profesjonalnie przygotowaneoferty. S∏awomir Dolecki

Biuro projektowe ABB w KrakowieKrakowskie biuro projektowe zatrudnia przede wszystkim inżynierówelektryków, choć nie tylko. Na pewno każdego z pracowników cechują dwierzeczy: jest najlepszy w tym, co robi i komputer nie jest dla niego tajemnicą.Na zdjęciu od lewej: Marek Stępniewski, Marian Knap, Marek Jaworski,Andrzej Korus, Szymon Bień, Łukasz Góral, Mirosława Rachwał, Alicja Solarz,Jarosław Sadowski, Zdzisław Cichy, Elżbieta Kasza, Paweł Petrynka.Na zdjęciu nie ma dwóch pracowników biura: Jacka Jutki oraz MichałaWięcława, którzy są na Malcie, uczestnicząc w pracach projektowych przybudowie szpitala. Jest to kontrakt realizowany przez ABB Szwecja.

W strukturze biura znajdujà si´ dwie pracownie:� obwodów pierwotnych – tam projektuje si´ transformatory, linie energetyczne, za-

ciski oraz przek∏adniki pràdowe i napićiowe; wykorzystywane sà do tego pro-gramy AutoCAD i Microstation,

� obwodów wtórnych – gdzie powstajà projekty wszystkich zabezpieczeƒ, uk∏adówzasilania i sterowania oraz systemy ∏àcznoÊci, tu g∏ów-nym oprogramowaniem jest Eplan.

Biurem obwodów pierwotnych kie-ruje Jaros∏aw Sadowski, który jestjednoczeÊnie szefem ca∏ego biu-ra, jego najbli˝szym wspó∏pra-cownikiem jest Zdzis∏aw Cichy,który zarzàdza cz´Êcià biura projek-tujàcà obwody wtórne. Obaj byli za∏o˝ycielami krakowskie-go biura projektowego ABB,˝aden nie mia∏ wàtpliwoÊci– papier jest niezb´dnyw pracy projektanta, ale ca∏apraca musi odbywaç sińa komputerze.

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

/S.D

oleck

i

28-31 kraków.qxd 24-10-05 16:13 Page 29

Koncepcja na wag´zwyci´stwa

TechnologieStacja w Âwiàtnikach Górnych

Jednym z wyró˝ników pracy kra-kowskiego biura wÊród konku-rentów jest wizualizacja projektu

w trzech wymiarach. Od samego po-czàtku przynosi∏a ona profity. Wydrukitakie sà bowiem bardzo obrazowe– i co tu kryç – naprawd´ estetyczne.Jednak dopiero przetarg na stacj´transformatorowà w Âwiàtnikach ko∏oKrakowa uzmys∏owi∏ wszystkim, jakistotnà rol´ w procesie wyboru wyko-nawcy mo˝e odgrywaç projekt przy-gotowany w 3D.

– Bardzo nam zależało na wygraniutego przetargu – mówi Jaros∏aw Sa-dowski, kierownik krakowskiegoDzia∏u Projektowania. – G∏ównie dla-tego, ˝e by∏ to nasz pierwszy prze-targ w Krakowie, a jesteÊmy w∏aÊniestàd; a po drugie, Zak∏ad Energetycz-ny Kraków zawsze by∏ klientem na-szego najwi´kszego konkurenta– Energoprojektu. To by∏a sprawaambicjonalna, dlatego przygotowali-Êmy si´ do przetargu z najwi´kszàstarannoÊcià.Pierwsze kroki projektanci skierowalina wskazanà dzia∏k´ w Âwiàtnikach.Tam okaza∏o si´, ˝e stacja ma stanàçna... stoku góry. Trzeba by∏o wić za-mówiç podk∏ad geodezyjny, ˝ebysprawdziç, co da si´ zrobiç z gruntem.

Po stworzeniu trójwymiarowej ma-py góry zaczęły się prace projekto-we. W efekcie zaplanowano cz´Êcio-we zrównanie terenu i przygotowaniepó∏ki skalnej i to na dwu poziomach,na której mia∏y stanàç urzàdzenia. Aby ca∏à stacj´ zabezpieczyçprzed osuwaniem si´ ziemi czy pod-myciem zaprojektowano specjalnemury oporowe. Kontrakt zdoby∏a oczywiÊcie firmaABB.

– Nikt nie krył, że zwyciężyliśmydzięki przygotowanej koncepcji i za-prezentowaniu jej w tak czytelny spo-sób – dodaje Jaros∏aw Sadowski.– Kilku naszych konkurentów do sa-mego koƒca nie wiedzia∏o, ˝e teren,na którym ma stanàç stacja, jest po-chy∏y.Do kolejnego du˝ego przetargu– na modernizacj´ stacji Piaski – fir-ma stan´∏a bogatsza o doÊwiadcze-nia. Od razu przygotowano koncepcj´w trójwymiarze i kto wie – mo˝e w∏a-Ênie to przesàdzi∏o o zdobyciu przezABB kolejnego du˝ego kontraktu.


Mur oporowyZbudowany specjalnie, byzabezpieczyç stacj´ przedskutkami osuwania si´ gruntulub ewentualnym podmyciem.

Przyłącze 110 kV

Pierwotnie ca∏y obszar zasilany by∏ linià Êred-niego napićia 15 kV, co przy jej znacznej d∏u-goÊci i du˝ym obcià˝eniu powodowa∏o wieleawarii i przerw w dostawach energii. To by∏ag∏ówna przes∏anka do rozpoczćia inwestycji.

Trójwymiarowa karta przetargowa

28-31 kraków.qxd 24-10-05 16:14 Page 30

Wizualizacja projektu

T rójwymiarowa forma projektupojawia si´ od poczàtku pracyprojektantów. W programie

AutoCAD powstaje przestrzenna kon-cepcja (np. stacji transformatorowej).Rysunek ten jest jednak ma∏o efek-towny, choç bardzo czytelny dla wy-konawców i wygodny w przypadkukoniecznoÊci naniesienia poprawek.

ZmyÊlà o kliencie, na podstawieprojektu, powstaje przestrzen-na wizualizacja. Jej zadaniem

jest pokazanie planowanej inwestycji.Wizualizacja taka mo˝e byç przygoto-wana w formie filmu lub zdj´ç,na których specjalny program umiesz-cza drzewa, traw´, wype∏nia Êcianybudynków i wstawia okna. Obraz takido z∏udzenia przypomina zdjćie wy-konane w rzeczywistoÊci. Wizualiza-cja mo˝e tak˝e zostaç przygotowa-na w specjalnym programie iMove,dzi´ki czemu klient na ekranie moni-tora mo˝e za pomocà myszki „poru-szaç si´” po zaprojektowanej stacji.


Technologia Compass

Zastosowanie modu∏owej rozdzielni napićiaCompass pozwoli∏o zaoszcz´dziç nie tylko nakosztach, ale przede wszystkim na niezb´dnejpowierzchni. Stacja zaj´∏a zaledwie 0,33 ha, zamiastco najmniej 1 ha, jak w tradycyjnej technologii.System modu∏owy pozwoli∏ tak˝e na ograniczenieinfrastruktury, eliminujàc konstrukcje wsporcze,fundamenty pod aparatur´ oraz szafki kablowe. Ta oszcz´dnoÊç miejsca jest szczególnie wa˝naw terenie górzystym.

Transformatory mocyNa odpowiednioprzygotowanymi wyrównanymgruncie stan´∏ydwatransformatorymocy 110/15 kV,co rozwiàza∏oproblem energiiszeÊciu gmin.

„Półki” skalneRozdzielnia napićia 170 kVzosta∏a wybudowana nieco ni˝ejni˝ transformatory, na co pozwoli∏zastosowany system skalnych„pó∏ek”. Wyrównanie powierzchnii wybudowanie swoistychtarasów pozwoli∏o – mimo stokugóry – wybudowaç poszczególneelementy stacji na poziomymgruncie.

Gdy inwestycj´ oddawano do u˝ytkupod koniec 2002 roku, by∏a najnowo-czeÊniejszym G∏ównym PunktemZasilania w po∏udniowej Polsce.

STACJA W ŚWIĄTNIKACH

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

/A. S

teph

an

28-31 kraków.qxd 24-10-05 16:14 Page 31


TPA (Third Part Access) – zasada do-stępu stron trzecich. Zgodnie z niąkażdy odbiorca końcowy może swo-bodnie wybierać dostawcę energiielektrycznej – zarówno wytwórcę, jaki pośrednika, który zaoferuje najlep-szą cenę i warunki dostawy.

WIRE (Wymiana Informacji o RynkuEnergii) – umożliwia wysyłanie i pozy-skiwanie danych handlowych i tech-nicznych w postaci dokumentów elek-tronicznych (. xml), z zachowaniem po-prawności struktury i zawartości doku-mentów, na potrzeby procesów plani-stycznych i rozliczeniowych. Procesyrealizowane w ramach WIRE to m.in.:zgłaszanie umów sprzedaży energiii wyznaczanie deklarowanych pozycjikontraktowych oraz ofert bilansują-cych, udostępnianie planów koordyna-cyjnych i bilansów techniczno-handlo-wych, pozyskiwanie danych pomiaro-wych i rozliczeniowych i generowanieraportów. WIRE zastąpił dotychczaso-wy system wymiany dokumentów(faks, Internet, poczta itp.) oraz polece-nia dyspozytorskie (telefoniczne).

SOWE (System Operatywnej Współ-pracy z Elektrowniami) – system dys-pozytorski, który w określonym czasie(np. co 15 min) dostarcza plany pracybloków energetycznych elektrowni.

»Słowniczek«

TechnologieLiberalizacja rynku energii elektrycznej

Wykresy dla mocy czynnej: war-tości bieżące, sumy, średnie cza-sowe, maksymalne i minimalnew określonym przedziale czasu, zezmienną skalą czasową, do obser-wacji trendów i analizy danych.

Zbliża się rok 2007 i pełna liberalizacjarynku energii elektrycznej w Polsce. Czy ABB szykuje się na ten moment?Zdecydowanie tak. Mamy przygotowaneprodukty, które pomogà naszym klientomw najlepszym wykorzystaniu mo˝liwoÊci,jakie stwarza uwolniony rynek energetycz-ny energii elektrycznej. Produkty te sàzresztà ju˝ przez nas oferowane.

Co to za produkty?Przede wszystkim MarkEn TPA, systemanalityczno-doradczy, który ma pomócw planowaniu zakupów energii elektrycz-nej i dopilnowaniu zu˝ycia zgodnegoz przyj´tym planem. To jest doskona∏a pro-pozycja dla firm, które zdecydujà sińa uczestniczenie w wolnym rynku i kupo-wanie energii w systemie gie∏dowym.

Ale system taki funkcjonuje już od jakie-goś czasu i zdaje się, że pewne rozwią-zania zostały już wdrożone.Najwi´ksi u˝ytkownicy i najpowa˝niejsigracze na rynku b´dà wykorzystywaç – jakdotychczas – systemy WIRE i SOWE,przy wdro˝eniu których te˝ uczestniczyli-Êmy. Sà to narz´dzia, czy wrćz platformywymiany informacji handlowej pomi´dzywytwórcami i odbiorcami energii oraz ope-ratorami systemu przesy∏owego i rozdziel-czego. Systemy te umo˝liwiajà planowaniezgodne z zasadami rynku energii oraz reje-stracj´ danych, niezb´dnych do rozliczeƒna rynku bilansujàcym i technicznym.

Gdzie w takim razie widzi pan miejscedla MarkEn TPA?Aby uczestniczyç w rynku energii i wykorzy-

stywaç WIRE trzeba z jednodniowym wy-przedzeniem przygotowaç plan w roz-biciu na 24 godziny. Odbiorca planuje,

ile zu˝yje energii, a wytwórca, ile jejwyprodukuje. Centralny sys-

tem sk∏ada danei ustala limitydla wszystkich

Rozmowa z Robertem Szczotkà, dyrektorem Obszaru BiznesuZarzàdzanie Sieciami, odpowiedzialnym za oprogramowanie dla najwi´kszych producentów i odbiorców energii elektrycznej.

Okno g∏ówne aplikacjiMarkEn TPA

„Strażnik mocy” służy radą

32-25automat 24-10-05 16:15 Page 32


uczestników rynku. W efekcie wytwórcaotrzymuje zlecenie na produkcj´, a odbiorcapotwierdzenie zakupu taƒszej energii. Jed-nak póêniej mogà pojawiç si´ komplikacje:jeÊli oka˝e si´, ˝e na godzin´ 10–11 zakupi-liÊmy 9 MW, a zu˝yliÊmy 8 MW, a na godzi-n´ 13–14 zakupiliÊmy 8 MW, a zu˝yli-Êmy 10 MW, to wszystkie oszcz´dnoÊci zo-stajà zaprzepaszczone, bo ceny odchyleƒsà znacznie wy˝sze ni˝ ceny gwarantowa-ne. I w tym momen-cie w∏aÊnie Mark-En TPA mo˝e przyjÊçz pomocà.

W jaki sposób?Najogólniej mówiàc,system pozwoli do-brze przygotowaç plan zu˝ycia, a póêniej,w trakcie jego realizacji, na bie˝àco kontro-lowaç wykorzystanie przyznanych limitów.Jego podstawowà funkcjà jest przygotowa-nie grafików na bazie rzeczywistych danychpomiarowych. I oczywiÊcie im dok∏adniej-sze jest opomiarowanie wszystkich odbior-ników energii w przedsi´biorstwie, tym po-miar – a za nim plan – jest dok∏adniejszy.Z drugiej jednak strony system staje si´„stra˝nikiem mocy”, który patrzy na ca∏eprzedsi´biorstwo i odpowiednio wczeÊniejsygnalizuje, ˝e zu˝ycie energii mo˝e byçza du˝e lub zbyt ma∏e. Uruchamia si´ wów-czas tak zwany system doradczy, który su-geruje, jakie urzàdzenie nale˝y wy∏àczyç(lub wrćz przeciwnie) i na jak d∏ugo. Zresz-tà MarkEn TPA mo˝e s∏u˝yç tak˝e mniej-szym odbiorcom, którzy nie zdecydujà sińa udzia∏ w otwartym rynku. Zak∏ady ener-getyczne coraz cz´Êciej bowiem obligujàswoich najwi´kszych klientów do przygoto-wywania planów zu˝ycia energii, oferujàcza to oczywiÊcie atrakcyjniejszà cen´.

TPA ma wejść w życie na pełnopraw-nych zasadach w lipcu 2007 roku. Pozo-stają więc niecałe dwa lata. A ile czasupotrzeba od momentu podpisania umo-wy na wdrożenie systemu do uzyskaniajego pełnej funkcjonalności w przedsię-biorstwie i przeszkolenie załogi?Wszystko zale˝y od zlecenia. Podam przy-k∏ad: prowadzimy teraz projekt komplekso-wy – robimy modernizacj´ przy∏àcza110 kV, instalujemy nasze urzàdzenia, do-starczamy liczniki, opomiarowujemy zak∏adi ca∏y projekt powinien zostaç zakoƒczonyw ciàgu 9 miesićy. Z drugiej strony, jeÊlidostarczamy tylko liczniki i system, to ra-zem ze szkoleniami trwa to miesiàc, mo˝edwa. MarkEn TPA jest gotowym produk-tem, który wystarczy pod∏àczyç do uk∏a-dów pomiarowych i uruchomiç.

Czyli zainteresowanie powinno wzro-snąć w połowie przyszłego roku?RzeczywiÊcie, liczymy, ˝e w∏aÊnie w przy-sz∏ym roku b´dzie wićej zapytaƒ i zleceƒ.

A jak wygląda rynek tego typu oprogra-mowania w Polsce?Firm oferujàcych takie rozwiàzania jestdoÊç du˝o. Najsilniejsze sà oczywiÊcie te,które od wielu lat dzia∏ajà w bran˝y urzà-dzeƒ pomiarowych i rozliczeniowych. Samsystem mo˝e przygotowaç niewielka, kil-kuosobowa firma, bo wszystko oparte jestna oprogramowaniu. OczywiÊcie najbar-dziej istotne jest zaufanie do producenta.

Wnioskuję więc, że ABB jest najlepszymdostawcą dla firmy, która przy okazjiwdrożenia systemu chciałaby zrobićmały remont, opomiarować zakład,zmodernizować przyłącze...Wówczas taki klient dostaje od nas pe∏nypakiet i to jest nasz najwi´kszy plus.

Czyli jesteście atrakcyjni dla firm stosu-jących przestarzałe technologie?Nie tylko, czego najlepszym przyk∏ademjest SWEDWOOD, który buduje fabrykód podstaw. Dla nich jesteÊmy idealnympartnerem, bo wykonujemy wiele prackompleksowo, bez poszukiwania poddo-stawców czy podwykonawców.

Jaką część rynku – według pana szacun-ków – ma szansę zająć ABB?To bardzo trudne pytanie. MyÊl´, ˝e w przy-sz∏ym roku rynek ten b´dzie wart ok. 15 mlnz∏otych, jest jednak bardzo rozdrobniony.Mamy realnà szans´ na zdobycie 15 proc.tego rynku, czyli powiedzmy 2 mln z∏otych.

Zasada TPA spowoduje konieczność od-dzielenia firm dystrybucyjnych od pro-ducentów energii. To z kolei wiąże sięz rozliczeniami pomiędzy elektrownią,dostawcą, klientem itd. Oznacza to, żeliczba przyłączy, gdzie nastąpi pomiari rozliczenie, zwiększy się. Czy tutaj ABBwidzi dla siebie jakieś możliwości?– Tak, ju˝ nawet zacz´liÊmy startowaçw przetargach tego typu. Jednak jest to ry-nek doÊç trudny i sceptycznie podchodz´

do naszych szans. G∏ównie dlatego, ˝e za-k∏ady energetyczne i spó∏ki dystrybucyjnemajà ju˝ w∏asne systemy, wić b´dà je ra-czej rozbudowywaç, a nie wymieniaç.Widzimy natomiast du˝à szans´ w zakresieprzesy∏u energii. Spó∏ki dystrybucyjne,po rozdziale us∏ug, b´dà inwestowaçw technologie, które pomogà w optymal-nym wykorzystaniu sieci i tu widz´ dla nasszans´, bo w∏aÊnie wprowadzamy na rynek

system Network Mana-ger – kompleksowe roz-wiàzanie w zakresie funk-cjonalnoÊci SCADA, za-rzàdzania majàtkiem(GIS), oraz optymalnegowykorzystania sieci (wie-le funkcji wspomagajà-

cych operatora w jego codziennej pracy, ta-kich jak optymalny rozk∏ad obcià˝eƒ czy te˝analizy bezpieczeƒstwa sieci). System po-trafi tak˝e wspó∏pracowaç z innymi syste-mami w przedsi´biorstwie, jak na przyk∏adERP. To jest dla nich najlepsza propozycja.

A czy liberalizacja rynku, wdrażanie za-sady TPA, podziały firm i regulacje praw-ne przewidziane do 2008 roku stwarzajądla ABB jakieś perspektywy? Możeotwierają się nowe segmenty rynku?Tak naprawd´ to mydopiero budujemy tenbiznes, a produkty, któ-re oferujemy, jesz-cze nie sà rozpo-wszechnionena rynku. Chcieli-byÊmy mocniejwejÊç z systemamiMarkEn TPA czyNetwork Manageri zaczàç je lepiejsprzedawaç,a zmiany, jakiezachodzà w energe-tyce, sà dla nas ogromnà szansà.

Rozmawia∏: S∏awomir Dolecki

Zainteresowanie aplikacjami MarkEn TPA czy Network Manager powinno pojawiç si´ w przysz∏ym roku

WI¢CEJ INFORMACJI

Robert Szczotka, dyrektor Obszaru Biznesu Zarządzanie Sieciamitel. (71) 34 75 677e-mail: [email protected]

32-25automat 24-10-05 16:16 Page 33


Liberalizujàcy si´ rynek energiielektrycznej ma swoje wymaga-nia. ˚eby produkowaç, trzebamieç pewnoÊç, ˝e ktoÊ produktkupi, pràdu nie da si´ przecie˝

zmagazynowaç. Szczególnie istotna jestwić w tej bran˝y wymiana informacji po-mi´dzy odbiorcami i producentami energii.PoÊrednictwem takim zajmujà si´ PolskieSieci Elektroenergetyczne (PSE), którechcà i muszà wymieniaç informacje z od-biorcami i producentami coraz szybcieji coraz dok∏adniej.

Pierwszym krokiem do poprawy komuni-kacji było wprowadzenie na poczàtku tegodziesićiolecia systemów WIRE i SOWE.Poprawi∏y one skutecznoÊç wymiany infor-

macji handlowych. Niestety w ramach wy-miany informacji technicznych wcià˝ by∏oi jest wiele do zrobienia, zw∏aszcza w dzie-dzinie przekazywania mocy zadanej dla blo-ków energetycznych, która odbywa sićo 15 minut za pomocà tzw. sygna∏u BPP(Bazowy Punkt Pracy). To rozwiàzanie po-zwala∏o w miar´ na bie˝àco korygowaç pro-dukcj´ energii. DoÊwiadczenie pokaza∏ojednak, ˝e rozwiàzania te majà niedogodno-Êci, bowiem system 15-minutowy wprowa-dza nieco zamieszania. Przede wszystkimnikt nie zdefiniowa∏ precyzyjnie, co zrobiçz informacjà, która przychodzi w komunika-cie. JeÊli PSE chcà na przyk∏ad, by moc wyj-Êciowa elektrowni osiàgn´∏a 950 MW, tog∏ówny dylemat brzmi: kiedy zadana mocpowinna zostaç osiàgni´ta? czy mo˝e

na koniec 15-minutowego okresu? a mo-˝e 950 MW ma byç Êrednià mocà z ca-∏ych 15 minut...W efekcie system nie zawsze zachowywa∏si´ zgodnie z intencjami nadawcy komuni-katu. SpecjaliÊci z PSE wpadli wić na po-mys∏, by wybudowaç system, który b´dzienadzorowa∏ prac´ ka˝dego bloku energe-tycznego i przekazywa∏ dane na bie˝àco, cow praktyce oznacza – co sekund´. Wraz z decyzjà o wprowadzeniu nowegosystemu elektrownie rozpocz´∏y proceswy∏aniania firm zdolnych do realizacji tegozadania.

Głównymi graczami na tym rynku okaza-ły się trzy firmy: ABB, Emerson i Epcom.Generalnie wszyscy przyj´li podobne roz-

System BlokMonitor dla elektrowni zawodowych

Jeszcze do niedawna komunikacja pomi´dzy elektrownià a Operatorem Systemu Przesy∏owegoodbywa∏a si´ „na piechot´”, za poÊrednictwem telefonu i faksu. Jedynie podstawowe sygna∏y

sterujàce wysy∏ane by∏y w sposób ciàg∏y (system ARCM). Rynek wymusi∏ jednak wprowadzenieszybszych i skuteczniejszych narz´dzi, wić od pićiu lat dzia∏ajà informatyczne systemy WIRE i SOWE. DoÊç szybko jednak okaza∏y si´ niewystarczajàce, zw∏aszcza w obszarze

sterowania pracà bloku, co jest domenà systemu SOWE.

Co sekundę nowe dane

Wszystkie urzàdzenia elektrowni, odpo-wiedzialne za podukcj´, muszà byç dok∏ad-nie opomiarowane. Tylko wówczas systemtypu BlokMonitor daje najlepsze rezultaty.

HALA TURBIN W ELEKTROWNI

Technologie

32-25automat 24-10-05 16:16 Page 34


wiàzania – system operacyjny Linux.Jednak w jednym aspekcie propozycje teró˝nià si´ istotnie – BlokMonitor firmy ABBwykorzystuje tradycyjnà baz´ danych, copozwala na dodatkowe wykorzystanie sys-temu (o czym poni˝ej), tymczasem konku-renci postanowili zorganizowaç prac´ ser-wera na zapisywanych na bie˝àco plikachtekstowych z danymi. Wynika∏o to z faktu,˝e bazy danych typu Open Source przyspa-rzajà programistomsporo k∏opotóww zakresie przetwa-rzania danych cza-su rzeczywistego.In˝ynierowie z wro-c∏awskiego Obsza-ru Biznesu Zarzà-dzanie Sieciami niepoddali si´ jednaki uda∏o im si´ ca∏ko-wicie wyelimino-waç k∏opot, co dzisiaj daje znaczàce profity. System zbiera dane na temat mocy czyn-nej, mocy zadanej, regulacji pierwotneji wtórnej, za∏àczenia lub wy∏àczenia para-metrów pracy czy zachowania w trakcierozruchu. W sumie sygna∏ów tych jest niewićej ni˝ 12, ale sà one doÊç istotnez punktu widzenia PSE.Na razie system ma pracowaç w jednàstron´, to znaczy przekazywaç daneod producentów energii do Polskich SieciElektroenergetycznych, jednak ju˝ mówisi´ o tym, ˝e w przysz∏ym roku ruszà przy-gotowania do udro˝nienia ruchu w prze-ciwnym kierunku, by zarzàdzanie produkcjàrównie˝ mog∏o odbywaç si´ na bie˝àco.

System Monitorowania Parametrów Pra-cy Jednostek Wytwórczych CiągłegoDysponowania (bo taka jest pe∏na nazwasystemu – w skrócie SMPP-JWCD) jest ju˝wdro˝ony praktycznie we wszystkich elek-trowniach zawodowych w Polsce. Rynekdla tych rozwiàzaƒ jest zamkni´ty i podzie-li∏ si´ doÊç sprawiedliwie, mo˝e z ma∏ymwskazaniem na ABB. Firma wdro˝y∏a swo-

je rozwiàzanie m.in. w elektrowni Ostro∏´-ka, co jest szczególnym osiàgnićiem,bowiem jest to pierwszy sprzedany tamsystem, we wszystkich elektrowniach Po-∏udniowego Koncernu Energetycznegooraz w elektrowni Dolna Odra. Firmauczestniczy∏a równie˝ we wdro˝eniachsystemu SMPP w elektrowni Be∏chatówi Turów w zakresie udost´pniania danych. Mimo i˝ BlokMonitor jest systemem uni-

wersalnym, ka˝dewdro˝enie wyma-ga∏o indywidualne-go podejÊcia. Ró˝nice wynika∏yprzede wszystkimze sposobu pozy-skiwania danychz bloku i zastoso-wanej automatyki.

Podobnie jestz wykorzystaniem systemu przez elek-trownie. W Dolnej Odrze i Ostro∏će Blok-Monitor pracuje niejako w tle, nie budzàczainteresowania dyspozytorów elektrow-ni, wymaga jedynie pewnej cyklicznejkontroli. Tymczasem Po∏udniowy Kon-cern Energetyczny za˝yczy∏ sobie wpro-wadzenia dodatkowych narz´dzi anali-tycznych i wprowadzenia dodatkowejfunkcjonalnoÊci. Sta∏o si´ to mo˝liwe w∏a-Ênie dzi´ki zastosowaniu w systemie roz-wiàzania opierajàcego si´ na bazie da-nych. System – oprócz normalnych zadaƒdla PSE – generuje równie˝ raporty wyko-rzystywane przez w∏adze koncernudo analizy pracy bloków, rozruchów, bar-dzo dok∏adnej kontroli produkcji w sto-sunku do sprzeda˝y.

S∏awomir Dolecki

Okna kontrolne aplikacji BlokMonitor

Centrum zarządzania PKE

Raport z pracy układów regulacji

Eksport raportu z ElektrowniJaworzno do arkusza Excel

SYSTEM MOŻE BYĆ „NIEZAUWAŻALNY” DLA DYSPOZYTORÓW LUB POMAGAĆ IM W PRACY

Wi cej informacji:Robert Szczotka, tel. (71) 34 75 677e-mail: [email protected] Kowal, tel. (71) 34 75 330e-mail: [email protected]

ICCP (Inter-Control CommunicationProtocol) – szybki i bezpieczny proto-kó∏ komunikacyjny, ∏àczàcy za poÊred-nictwem sieci TCP/IP ró˝ne systemy.Jeden z dwóch protoko∏ów wykorzy-stywanych w ∏àcznoÊci centrów dys-pozytorskich energetyki.

PKE (Po∏udniowy Koncern Energetycz-ny) – jedna z najwi´kszych firm energe-tycznych w kraju, ma ponad 17 proc.udzia∏u w krajowej produkcji energiielektrycznej i 16 proc. w produkcji cie-p∏a na rynku lokalnym. W sk∏ad koncer-nu wchodzà: Elektrownia Jaworzno III,Elektrownia ¸aziska, Elektrownia Sier-sza, Elektrownia ¸agisza, ElektrowniaHalemba, Elektrownia Blachownia,Elektrociep∏ownia Katowice i Zespó∏Elektrociep∏owni Bielsko-Bia∏a.

SOWE – patrz str. 32.

WIRE – patrz str. 32.

»Słowniczek«

BlokMonitorpozwala

na bie˝àconadzorowaç

prac´ elektrowni

32-25automat 24-10-05 16:16 Page 35

Mo˝liwoÊç korzystania z gotowych bibliotek rysunkówi schematów elektrycznych jest znacznym u∏atwieniem dla projektantów. Dlatego te˝ firma ABB stworzy∏a aplikacj´stanowiàcà nak∏adk´ na program AutoCAD, zawierajàcàgotowe rozwiàzania pól rozdzielnic i stacji transformatorowych.

Aplikacjawspomagającaprojektowanie

PRZYKŁADOWY SCHEMAT DOSTĘPNY W BIBLIOTECE

Instalacja

Biblioteka zawiera:


SafePlus

SafeRing RMU

Unigear ZS1/Unigear 550

Uniswitch

Produkty

Biblioteka danych dla programu AutoCAD

Celem stworzonej aplikacji jestwspomaganie projektowaniaobwodów pierwotnych roz-dzielnic elektrycznych Êrednie-go napićia oraz stacji transfor-

matorowych sk∏adajàcych si´ z rozdzielnicSN i NN oraz transformatora. Urzàdzeniamuszà oczywiÊcie wykorzystywaç produk-ty oferowane przez firm´ ABB. Nak∏adka jest przeznaczona do stosowaniaprzez program AutoCad w wersjach LT, 14oraz 2000, które sà najpopularniejszewÊród projektantów. Wszystkie pliki menuzosta∏y napisane w AutoLispie, a rysunkiwykonano w AutoCAD 14. Za pomocà

aplikacji stworzonej przez ABB, projek-tant mo˝e „z∏o˝yç” wymagany schematrozdzielnicy lub stacj´ transformatoro-wà oraz dodatkowo dostosowaçdo potrzeb konkretnego projektu.Po pomyÊlnym zainstalowaniu nowejaplikacji i ponownym uruchomieniu

AutoCAD, uwidaczniajà si´ polecenia no-wo powsta∏ej rozwijalnej zak∏adki „ABB”.W zak∏adce tej znajdujà si´ zestawy goto-wych, proponowanych rozwiàzaƒ pól roz-

dzielnic Uniswitch, ZS1 i Unigear 550, Safe-ring, Safeplus i ZS8, jak równie˝ zestaw ry-sunków wspomagajàcych projektowaniestacji transformatorowych. Wstawienie od-powiedniego schematu do rysunku jestniezwykle proste i nast´puje po kliknićiuna niego lewym przyciskiem myszy.Tak wstawiony obiekt zawiera jednokres-kowy schemat obwodów g∏ównych pola,fragment tabliczki opisowej oraz elewacj´zewn´trznà pola. Samo pole zostaje wsta-wione jako blok, który po rozgrupowaniumo˝e byç dalej modyfikowany przez pro-jektanta. Na wczytanych polach nale˝y uzu-pe∏niç: numeracj´ aparatów, parametryznamionowe aparatów oraz tabliczk´ opi-sowà pola. W ten sposób projektant mo˝eutworzyç w∏asny projekt obwodów g∏ów-nych oraz widok elewacji ca∏ej rozdzielnicylub stacji transformatorowej.

Proces instalacji oferowanego pro-gramu w komputerze u˝ytkownikamo˝e zostaç przeprowadzony auto-matycznie lub rćznie. W wi´kszoÊcikomputerów program powinien zain-stalowaç si´ samoczynnie do wska-zanego przez u˝ytkownika folderu.Jednak ze wzgl´du na du˝e zró˝nico-wanie systemów operacyjnych,w których zainstalowany jestAutoCAD, konieczna mo˝e si´ okazaçinstalacja rćzna. Szczegó∏owy spo-sób takiej instalacji zosta∏ opisanyw plikach „readme.doc” oraz „read-me.pdf” znajdujàcych si´ na dyskuinstalacyjnym.

Wi cej informacji: Maciej Stró˝yƒski, tel. (42) 29 93 005 tel. kom. 601 320 082e-mail: [email protected]

36-37 at-autocad 24-10-05 16:17 Page 36

Serwis prewencyjny ABBZarzàdzanie czasem ˝ycia produktów i systemów


Przeprowadzenie serwisu pre-wencyjnego w okreÊlonym cza-sie optymalizuje dzia∏anie urzà-dzenia. Dlatego ABB stworzy∏aprogram zarzàdzania czasem ˝y-

cia produktów i systemów. Zapewnia onklientom najwi´kszy mo˝liwy zwrot kosz-tów i przynosi korzyÊci, pozwalajàc przejÊç– bez przeszkód – na nowe produkty.Po kilku latach bez odpowiedniego serwi-su prawdopodobieƒstwo usterki elemen-tów mechanicznych maszyn obrotowychroÊnie. Ryzyko to znaczàco redukuje ser-wis prewencyjny. Niestety, nie da si´ tegopowiedzieç o produktach z podzespo∏amielektronicznymi. Nadal wierzy si´, ˝e niewymagajà one serwisowania.Bazujàc na doÊwiadczeniu ABB, mo˝-na stwierdziç, i˝ prawdopodobieƒstwoawarii produktów z elementami elektro-nicznymi tak˝e – po kilku latach dzia∏ania– roÊnie, gdy˝ elementy te równie˝ si´ sta-rzejà. Poniewa˝ awarie mogà mieç powa˝-ne konsekwencje, ABB rekomenduje ser-wis prewencyjny produktów i systemóww okreÊlonym momencie ich czasu ˝ycia.Przedstawiamy dwa przy-k∏ady, gdy firmy skorzy-sta∏y z programu ser-wisu prewencyjne-go ABB. Serwiso-

wane elementy by∏y w ciàg∏ym u˝yciuprzez ponad 10 lat.

W 1986 roku w walcowni gorącychblach zainstalowano system nap´dówABB dla samotoków i pieców grzewczych.Operatorzy walcowni co roku przeprowa-dzali serwis prewencyjny, ograniczajàc si´do standardowegoprzeglàdu. W 1998roku wskaênik awa-ryjnoÊci zaczà∏ nie-pokojàco rosnàç,powodujàc stratyprodukcyjne. Ponie-wa˝ klient chcia∏ za-pewniç bezproble-mowe dzia∏anie sys-temu nap´dów przez nast´pne 10 lat, po-prosi∏ na poczàtku 1999, by specjaliÊciz ABB zbadali jego stan. W efekcie,w sierpniu 1999 r. wykonany zosta∏ serwisprewencyjny i unowoczeÊniono urzàdze-nia. Ca∏oÊç zosta∏a roz∏o˝ona i dok∏adniewyczyszczona, wymieniono znacznà cz´Êçelektroniki. Dodatkowo zaktualizowanooprogramowanie systemu nap´dów, copodnios∏o jego niezawodnoÊç. Od 1999 r.zdarzy∏a si´ tylko jedna awaria, a koszty na-praw znacznie spad∏y.

Na początku lat 90. obsługa maszyn pa-pierni zaobserwowa∏a zwi´kszony czasprzestoju nap´dów w maszynach papierni-czych oraz zwijarkach. Aby osiàgnàç lep-szà wydajnoÊç sprz´tu, firma ABB zareko-

mendowa∏a wprowadzenie programuserwisu prewencyjnego. Po 10 latach

ciàg∏ej pracy, zak∏ad zdecydowa∏si´ unowoczeÊniç niektóre z na-

p´dów w ramach serwisuprewencyjnego ABB.

Firma dostarczy∏a in˝ynierom utrzymaniaruchu, pracujàcym w zak∏adzie, zestawydo serwisu prewencyjnego. Podczas pla-nowego wy∏àczenia w paêdzierniku2001 r., in˝ynierowie – pod nadzorem ABB– unowoczeÊnili nap´dy, co znaczniezwi´kszy∏o niezawodnoÊç systemu.Poni˝szy wykres przedstawia czas przesto-

ju papierni z powo-du awarii nap´dówod 1999 r. do po∏o-wy 2002 r. Po prze-prowadzeniu serwi-su w paêdzierni-ku 2001 r., czas prze-stoju by∏ o wielekrótszy ni˝ w trzechpoprzednich latach.

Przy ka˝dej godzinie przestoju, która kosz-tuje ponad 10 tysićy dolarów, zwrot kosz-tów serwisu prewencyjnego by∏ bardzoszybki, a ˝aden z unowoczeÊnionych nap´-dów nie zosta∏ wy∏àczony. Dzi´ki zrealizo-wanym projektom serwisu prewencyjne-go w walcowni stali i papierni, klienci cimogà u˝ywaç swoich zasobów co naj-mniej przez kolejne 10 lat. Omówione przyk∏ady potwierdzajà nie tyl-ko koniecznoÊç uwzgl´dnienia serwisuprewencyjnego w procesie utrzymania in-stalacji przemys∏owej, ale tak˝e jego zna-czenie dla obni˝enia kosztów dzia∏alnoÊciprzedsi´biorstwa.

Wi cej informacji: Jacek Regulski, tel. (22) 51 64 460e-mail: [email protected]

Kiedy firmy inwestujà w wyposa˝enie fabryk, chcà mieç pewnoÊç, ˝e nowe urzàdzeniai systemy b´dà wydajne przez wiele lat. OczywiÊcie, po pewnym czasieprawdopodobieƒstwo awarii roÊnie, a finansowe konsekwencje tego mogà byç wysokie.Z pewnoÊcià mened˝erowie zastanawiajà si´, czy takiemu zdarzeniu mo˝na zapobiec.

Odpowiedniserwis

obni˝a kosztydzia∏alnoÊci

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

36-37 at-autocad 24-10-05 16:17 Page 37


Liczniki DELTAsingle sà rodzinà jed-nofazowych elektronicznych urzà-dzeƒ przeznaczonych do bezpo-Êredniego pomiaru energii elek-

trycznej czynnej w instalacjach o pràdzieciàg∏ym do 80 A. Odczyt wskazaƒ zapew-nia czytelny, szeÊciopozycyjny wyÊwietlaczz cyframi o wysokoÊci 6 mm. Liczniki mo-gà byç wyposa˝one w rejestry dla pomia-rów w jednej, dwóch lub czterech taryfach,których prze∏àczaniem steruje wewn´trznyzegar. W przypadku zaniku napićia, cià-g∏oÊç pracy zegara zapewnia „superkon-densator”, który dostarcza zasilanie nawetdo 48 godzin. Czerwona dioda LED licznikapulsuje proporcjonalnIe do zmierzonejenergii pobranej. Programowanie urzàdze-nia odbywa si´ za pomocà dwóch przyci-sków, które mogà byç ukryte pod pokrywà.Tak jak wszystkie nowe liczniki ABB, rów-nie˝ DELTAsingle mo˝e wspó∏pracowaçz zewn´trznym adapterem komunikacyj-nym IR. Dzi´ki temu mo˝liwy jest pewnyi szybki zdalny odczyt liczników w syste-mach bilingowych, BMS lub zarzàdzaniaenergià. Opcjonalne wyjÊcie impulsoweumo˝liwia do∏àczenie licznika do koncen-tratorów danych.

Liczniki DELTAsingle zosta∏y zaprojektowa-ne zgodnie ze standardem ProM opraco-wanym przez ABB i sà przeznaczonedo monta˝u na szynie DIN. Sà urzàdzenia-mi kompaktowymi, zajmujà tylko czterystandardowe modu∏y DIN (szerokoÊç70 mm). Parametry wszystkich licznikówDELTAsingle sà zgodne z mi´dzynarodo-wymi standardami 62052-11, 62053-21i 62054-21. Standardy te obejmujà wszyst-kie wymagania: techniczne, odpornoÊcina warunki klimatyczne i mechaniczne,kompatybilnoÊci elektromagnetycznej(EMC) i dok∏adnoÊci pomiaru.

Do liczników DELTAsingle dostępne sądodatkowe akcesoria:� adaptery komunikacyjne: M-Bus, RS232,

Ethernet TCP/IP lub LonWorks,� szyna DIN do monta˝u tablicowego,� pokrywa z∏àcz do monta˝u tablicowego.

Produkty

Wi cej informacji: Jakub Matasek, tel. (22) 51 64 454e-mail: [email protected]

Rozwój technologii pomiarowychumo˝liwia stworzenie dok∏adniejszych,mniejszych i bardziej funkcjonalnychliczników energii elektrycznej. ABB, po wprowadzeniu rodzinywielofazowych liczników DELTAplus,prezentuje nowà rodzin´jednofazowych liczników DELTAsingle,które zast´pujà produkowanà od kilku lat seri´ Mini Meter.

DELTAsingle

Nowe liczniki energii

elektrycznej

LICZNIKI DELTAsingle

Podstawowe parametry: Napićie znamionowe: 220-240 V AC

(od –20 do +15%)Maksymalny pràd pracy: 80 APràd startowy: 40 mACz´stotliwoÊç sieci: 50/50 Hz (±5%)Dok∏adnoÊç pomiaru: klasa 1 (±1%)Pami´ç pomiarów: EEPROMTaryfy: 1, 2 lub 4Dok∏adnoÊç zegara: wg IEC62054-21Standardy: 62052-11, 62053-21

(IEC61036)Zakres temperatur pracy: – 40 do +55 st. C fo

t.na

kolum

nach

: Arc

h. A

BB

38-39 produkty 24-10-05 16:18 Page 38

Energetyka 2005/2006Multimedialne katalogi produktów ABB

wyszukiwarka

menu g∏ówne

Produkty niskiego napićia 2005/2006

Dystrybucja kataloguEnergetyka 2005/2006:Alicja ByÊkiniewicz,O (22) 51 52 506

Dystrybucja kataloguProdukty niskiegonapićia 2005/2006:OWarszawa,

(22) 51 64 431O ¸ódê, (42) 29 93 367OKatowice,

(32) 73 05 535OPoznaƒ, (61) 86 11 021O Lublin, (81) 44 11 013OGdaƒsk, (58) 30 74 469OWroc∏aw,

(71) 34 75 562

We wrzeÊniu br.wydaliÊmy nowemultimedialne katalogi produktów: Energetyka 2005/2006orazProdukty niskiego napićia 2005/2006. Mamy nadziej´, ˝eprzejrzyste drzewoproduktowe, nowaszata graficzna oraz dodatki: tapety,wygaszacze ekranu czymuzyka, spotkajà si´z Paƒstwa uznaniem. Wszystkichzainteresowanychotrzymaniemaktualnych katalogówprosimy o kontaktz naszà firmà.

W najbli˝szym czasieuka˝e si´ kolejnymultimedialny katalogAutomatyka2005/2006. Informacjeo mo˝liwoÊciotrzymania kataloguznajdà Paƒstwona stronie internetowej:www.abb.pl.


muzyka, dodatki, link do strony wwworaz ankieta

wyszukiwarka

menu g∏ówne

muzyka, dodatki, link do strony wwworaz ankieta

drzewo produktowez rozwijanym menu

przyk∏adoweokno produkto-we z rysunkiem

drzewo produktowez rozwijanym menu

przyk∏adoweokno produkto-we z opisem

38-39 produkty 24-10-05 16:18 Page 39

ISS

N 1

644-

4094

Niewidzialne linie elektroenergetyczne. Warto je zobaczyc.

Od rewolucyjnego podejÊcia do podziemnej transmisji energii, po opracowanie pierwszej na Êwiecie samorzutnie regenerujàcej si´ sieci energetycznej, zaspokajamy zapotrzebowanie Êwiata na energi´. JednoczeÊnie zmniejszamy jej niekorzystny wp∏yw na Êrodowisko. Dostarczanie niezawodnej, „niewidzialnej” energii bez pól elektromagnetycznych to zaledwie jedna z konkurencyjnych korzyÊci, jakie oferujemy naszym klientom. ABB to ponad sto tysi´cyprofesjonalistów na ca∏ym Êwiecie, wyspecjalizowanych w energetyce i automatyce. Ponad milion rozwiàzaƒ dostarczanych ka˝dego dnia w formie produktów, systemów i us∏ug. Made in ABB.

www.abb.pl

© 2004 ABB

01 okladka 24-10-05 15:50 Page 40

ABB Review: „Trzy Przełomy” – 18,2 GW z … · mà SMS-DEMAG, g∏ównym wykonawcà trzeciej...

Documents

Transcript of ABB Review: „Trzy Przełomy” – 18,2 GW z … · mà SMS-DEMAG, g∏ównym wykonawcà trzeciej...