Konsorcjum:

NDI S.A. Sopot

EKOMETRIA Gda sk

Nr umowy:

BD.I.3221/39/05z dnia:

23 wrze nia 2005 r.

Zamawiaj cy:

ÓDZKI URZ D WOJEWÓDZKIw odzi

PROGRAM OCHRONY POWIETRZA

DLA STREF WOJEWÓDZTWA ÓDZKIEGO:PIOTRKOWA TRYBUNALSKIEGO – MIASTA NA

PRAWACH POWIATU I POWATU RADOMSZCZA SKIEGO

TOM I

Piotrków Trybunalski – miasto na prawach powiatu

Koordynator tematu:Prezes Zarz du BSiPP Ekometria Prezes Zarz du NDI S.A. Sopot

Wojciech Trapp Jerzy Gajewski

Gda sk, listopad 2005 r.

EKOMETRIA Strona 2

ZAMAWIAJ CY:

ÓDZKI URZ D WOJEWÓDZKIw odzi

TYTU OPRACOWANIA:

PROGRAM OCHRONY POWIETRZA DLA STREF WOJEWÓDZTWAÓDZKIEGO: PIOTRKOWA TRYBUNALSKIEGO – MIASTA NA

PRAWACH POWIATU I POWIATU RADOMSZCZA SKIEGO

tom I

PIOTRKÓW TRYBUNALSKI – MIASTO NA PRAWACH POWIATU

ZESPÓ AUTORSKI:

Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych»EKOMETRIA« Sp. z o.o.

80-761 Gda sk, ul. Elbl ska 66tel. +48(58) 301-42-53, fax +48(58) 301-42-52

e-mail: poczta@ekometria.com.pl

FUNKCJA IMI I NAZWISKO PODPIS

WYKONAWCYówny Projektant

Ma gorzata Paciorek

Magdalena Balun

Dymitr Ko omijec

Wojciech Trapp

DYREKTOR Wojciech Trapp

GDA SK, LISTOPAD 2005 r.

EKOMETRIA Strona 3

SPIS TRE CI

1. WST P ................................................................................................................................................... 8

2. PODSTAWY PRAWNE......................................................................................................................... 9

3. CHARAKTERYSTYKA PIOTRKOWA TRYBUNALSKIEGO – MIASTA NA PRAWACHPOWIATU .................................................................................................................................................... 10

3.1. P ENIE OBSZARU I OPIS PRZYRODNICZY ..................................................................................... 103.2. GOSPODARKA W MIE CIE ................................................................................................................. 103.3. LUDNO I URBANISTYKA................................................................................................................ 123.4. CHARAKTERYSTYKA OBECNEGO SPOSOBU ZAOPATRZENIA ODBIORCÓW W ENERGI CIEPLN I GAZ..... 14

3.4.1.System ciep owniczy........................................................................................................................ 143.4.2.System gazowniczy.......................................................................................................................... 153.4.3.Zmiany zapotrzebowania na energi ............................................................................................... 17

3.5. OBSZARY CHRONIONE, PARKI .......................................................................................................... 183.6. WARUNKI METEOROLOGICZNE W 2004R. .......................................................................................... 19

4. ZAGADNIENIA OCHRONY ATMOSFERY W ISTNIEJ CYCH DOKUMENTACH, PLANACH,PROGRAMACH .......................................................................................................................................... 25

4.1. PLANY KRAJOWE ............................................................................................................................. 254.2. STUDIUM ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA ÓDZKIEGO................................ 264.3. POLITYKA EKOLOGICZNA WOJEWÓDZTWA ÓDZKIEGO...................................................................... 274.4. WOJEWÓDZKI PROGRAM OCHRONY RODOWISKA ............................................................................. 284.5. PROGRAM OCHRONY RODOWISKA MIASTA PIOTRKOWA TRYBUNALSKIEGO ..................................... 284.6. STUDIUM KIERUNKÓW I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA PIOTRKOWATRYBUNALSKIEGO ....................................................................................................................................... 294.7. PROJEKT ZA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEP O, ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWEDLA MIASTA PIOTRKÓW TRYBUNALSKI......................................................................................................... 30

5. EMISJA PY U PM10 .......................................................................................................................... 31

5.1. EMISJA PM10 DLA PIOTRKOWA TRYBUNALSKIEGO - MIASTA NA PRAWACH POWIATU ........................ 325.1.1.Emisja zewn trzna .......................................................................................................................... 32

5.1.1.1. Emisja punktowa .............................................................................................................. 325.1.1.2. Emisja powierzchniowa .................................................................................................... 355.1.1.3. Emisja liniowa.................................................................................................................. 35

5.1.2.Emisja z terenu Piotrkowa Trybunalskiego - miasta na prawach powiatu ........................................ 375.1.2.1. Emisja punktowa .............................................................................................................. 385.1.2.2. Emisja powierzchniowa .................................................................................................... 395.1.2.3. Emisja liniowa.................................................................................................................. 415.1.2.4. Emisja pochodz ca ze szklarni.......................................................................................... 43

6. POMIARY ZANIECZYSZCZE POWIETRZA W PIOTRKOWIE TRYBUNALSKIM W 2004R.44

7. IMISJA Z OBLICZE MODELOWYCH........................................................................................... 47

7.1. MODEL CALMET/CALPUFF ......................................................................................................... 477.2. IMISJA NAP YWOWA NA TERENIE PIOTRKOWA TRYBUNALSKIEGO ..................................................... 52

7.2.1.Imisja PM10 w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ca z emitorów spoza obszaru............................. 527.3. IMISJA Z TERENU PIOTRKOWA TRYBUNALSKIEGO ............................................................................. 59

7.3.1.Imisja pochodz ca od emisji punktowej ........................................................................................... 627.3.2.Imisja pochodz ca od emisji powierzchniowej................................................................................. 647.3.3.Imisja pochodz ca od emisji liniowej .............................................................................................. 657.3.4.Imisja pochodz ca ze szklarni ......................................................................................................... 67

8. OBSZARY ZAGRO ...................................................................................................................... 69

8.1. OBSZARY Z PONADNORMATYWNYMI ST ENIAMI PM10................................................................... 698.1.1.Piotrków Trybunalski - imisja z emisji powierzchniowej .................................................................. 698.1.2.Piotrków Trybunalski - imisja ca kowita.......................................................................................... 72

EKOMETRIA Strona 4

9. OBSZARY NARUSZE STANDARDÓW JAKO CI RODOWISKA ATMOSFERYCZNEGO -PODSUMOWANIE...................................................................................................................................... 75

10. SCENARIUSZE NAPRAWCZE.......................................................................................................... 77

11. KIERUNKI I ZAKRES DZIA NIEZB DNYCH DO PRZYWRÓCENIA STANDARDÓWJAKO CI POWIETRZA ............................................................................................................................. 81

12. DZIA ANIA NAPRAWCZE ............................................................................................................... 86

13. OBOWI ZKI I OGRANICZENIA WYNIKAJ CE Z REALIZACJI PROGRAMU....................... 88

EKOMETRIA Strona 5

SPIS RYSUNKÓW

Rysunek 1. Rozmieszczenie podstref ódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej ................................................ 11Rysunek 2 ódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna tereny na obszarze miasta Piotrków Trybunalski. .............. 12Rysunek 3 Procentowy udzia grup wiekowych w strukturze ludno ci Piotrkowa Trybunalskiego...................... 13Rysunek 4 Podzia spo ecze stwa na ekonomiczne grupy wiekowe ................................................................... 13Rysunek 5 Tereny zieleni miejskiej w Piotrkowie Trybunalskim........................................................................ 18Rysunek 6 Lokalizacja wirtualnego stanowiska meteorologicznego w okolicach Piotrkowa Trybunalskiego...... 19Rysunek 7 Przebieg rednich miesi cznych temperatur na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicyPiotrkowa Trybunalskiego w 2004r. ................................................................................................................ 20Rysunek 8 Roczna ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy PiotrkowaTrybunalskiego (2004r.).................................................................................................................................. 21Rysunek 9 Ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy Piotrkowa Trybunalskiego pó rocze zimowe (2004r.)................................................................................................................................ 21Rysunek 10 Ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy Piotrkowa Trybunalskiego pó rocze letnie (2004r.)................................................................................................................................ 22

Rysunek 11 Szczegó owe ró e wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy PiotrkowaTrybunalskiego za okres zimowy (kwarta I-III i X XII) ................................................................................. 23Rysunek 12 rednie miesi czne warto ci wilgotno ci wzgl dnej na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanymw okolicy Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r.................................................................................................. 23Rysunek 13 Miesi czne sumy opadu na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.................................................................................................................................. 24Rysunek 14 Udzia y procentowe poszczególnych typów emisji w emisji nap ywowej w Piotrkowie Trybunalskimw 2004r. ......................................................................................................................................................... 32Rysunek 15 Emisja PM10 z emitorów punktowych, wy szych ni 20m z terenu województwa ódzkiego w 2004r........................................................................................................................................................................ 33Rysunek 16 Emisja PM10 z Elektrowni Be chatów w 2004r. i jej lokalizacja w odniesieniu do PiotrkowaTrybunalskiego. .............................................................................................................................................. 34Rysunek 17 Emisja PM10 z emitorów punktowych zlokalizowanych w pasie 10km od Piotrkowa Trybunalskiegow 2004r. ......................................................................................................................................................... 34Rysunek 18 Emisja PM10 ze róde powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 10 km od PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.................................................................................................................................. 35Rysunek 19 Ca kowita emisja PM10 ze róde liniowych zlokalizowanych w pasie 10 km od PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.................................................................................................................................. 36Rysunek 20 Wtórna emisja PM10 ze róde liniowych zlokalizowanych w pasie 10 km od PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.................................................................................................................................. 36Rysunek 21 Udzia procentowy poszczególnych typów róde emisji w ca ci zinwentaryzowanej emisjina terenie Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r................................................................................................. 37Rysunek 22 Emisja punktowa PM10 w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r........................................................ 38Rysunek 23 Emisja powierzchniowa z podzia em na obwody spisowe w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r....... 39Rysunek 24 G sto emisji PM10 w obwodach statystycznych w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r. ................ 41Rysunek 25 Ca kowita emisja liniowa PM10 w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r. ......................................... 42Rysunek 26 Emisja liniowa wtórnego py u PM10 w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r. ................................... 42Rysunek 27 Emisja pochodz ca ze szklarni zlokalizowanych w pó nocno-zachodniej cz ci PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.................................................................................................................................. 43Rysunek 28 Przekroczenia warto ci dopuszczalnej PM10 24h 36 max na stacjach wyznaczonych przez WIO dooceny rocznej w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r.......................................................................................... 45Rysunek 29 Przekroczenia warto ci dopuszczalnej PM10 rok na stacjach wyznaczonych przez WIO do ocenyrocznej w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r. .................................................................................................. 45Rysunek 30 Rozmieszczenie stacji pomiarów meteorologicznych...................................................................... 49Rysunek 31 Usytuowanie stacji z pomiarami meteorologicznymi wykorzystanymi w obliczeniachrozprzestrzeniania zanieczyszcze dla NPOP za 2004 r ................................................................................... 50Rysunek 32 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów punktowych o wysoko cikomina powy ej 20m zlokalizowanych na terenie województwa ódzkiego w 2004r........................................... 52Rysunek 33 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów punktowych o wysoko cikomina powy ej 20m zlokalizowanych na terenie województwa ódzkiego w 2004r........................................... 53Rysunek 34 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od 300-tu metrowych emitorówElektrowni Be chatów w 2004r.................................................................................................................... 53Rysunek 35 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od 300-tu metrowych emitorówElektrowni Be chatów w 2004r.................................................................................................................... 54

EKOMETRIA Strona 6

Rysunek 36 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów punktowych o wysoko cikomina do 20m zlokalizowanych w pasie 10km od miasta w 2004r................................................................... 54Rysunek 37 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów punktowych o wysoko cikomina do 20m zlokalizowanych w pasie 10km od miasta w 2004r................................................................... 55Rysunek 38 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów powierzchniowychzlokalizowanych w pasie 10km od miasta w 2004r........................................................................................... 55Rysunek 39 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów powierzchniowychzlokalizowanych w pasie 10km od miasta w 2004r........................................................................................... 56Rysunek 40 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów liniowych zlokalizowanychw pasie 10km od miasta w 2004r..................................................................................................................... 56Rysunek 41 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów liniowych zlokalizowanychw pasie 10km od miasta w 2004r..................................................................................................................... 57Rysunek 42 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emisji nap ywowej w 2004r. ......... 57Rysunek 43 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emisji nap ywowej w 2004r........... 58Rysunek 44 Rozk ad st PM10 24h (36max) na terenie Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r......................... 59Rysunek 45 Udzia typów emisji w imisji PM10 24h w receptorach na obszarze Piotrkowa Trybunalskiego...... 59Rysunek 46 Procentowy udzia emisji powierzchniowej w receptorach na obszarze Piotrkowa Trybunalskiego wktórych w imisji PM10 24h przewa a emisja powierzchniowa.......................................................................... 60Rysunek 47 Rozk ad st PM10 redniorocznych na terenie Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r. ................. 61Rysunek 48 Udzia typów emisji w imisji PM10 rok w receptorach na obszarze Piotrkowa Trybunalskiego ...... 61Rysunek 49 Procentowy udzia emisji powierzchniowej w receptorach na obszarze Piotrkowa Trybunalskiego wktórych w imisji PM10 rok przewa a emisja powierzchniowa .......................................................................... 62Rysunek 50 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji punktowej na terenie PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.................................................................................................................................. 63Rysunek 51 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji punktowej na terenie PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.................................................................................................................................. 63Rysunek 52 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji powierzchniowej na terenie PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.................................................................................................................................. 64Rysunek 53 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji powierzchniowej na tereniePiotrkowa Trybunalskiego w 2004r. ................................................................................................................ 65Rysunek 54 Rozk ad st PM10 24h (36 max) pochodz cych od emisji komunikacyjnej na terenie PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.................................................................................................................................. 66Rysunek 55 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji komunikacyjnej na terenie PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.................................................................................................................................. 66Rysunek 56 Rozk ad st PM10 24h (36 max) pochodz cych ze szklarni zlokalizowanych w pó nocno-zachodniej cz ci Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r...................................................................................... 67Rysunek 57 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych ze szklarni zlokalizowanych w pó nocno-zachodniej cz ci Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r...................................................................................... 68Rysunek 58 Obszar centrum Piotrkowa Trybunalskiego w obr bie izolinii 50 µg/m3, st enia PM10 24hpochodz ce od emisji powierzchniowej w 2004r. ............................................................................................. 69Rysunek 59 Warto procentowa przekrocze st PM10 - 24h w stosunku do warto ci dopuszczalnejdla imisji z emisji powierzchniowej w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r. ........................................................ 70Rysunek 60 Wi kszo ciowy udzia poszczególnych typów emisji w imisji PM10 24h, w Piotrkowie Trybunalskimw 2004r. ......................................................................................................................................................... 71Rysunek 61 Obszar Piotrkowa Trybunalskiego w obr bie izolinii 50 µg/m3, st enia PM10 24h pochodz ce odca ci emisji w 2004r..................................................................................................................................... 72Rysunek 62 Warto procentowa przekrocze st PM10 - 24h w stosunku do warto ci dopuszczalnejdla ca kowitej imisji w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r................................................................................ 73Rysunek 63 Wi kszo ciowy udzia poszczególnych typów emisji w imisji PM10 24h, w Piotrkowie Trybunalskimw 2004r. ......................................................................................................................................................... 74Rysunek 64 Rozk ad st redniorocznych PM10 pochodz cych od róde punktowych ................................. 78Rysunek 65 Rozk ad st redniorocznych PM10 pochodz cych od róde powierzchniowych ....................... 78Rysunek 66 Rozk ad st redniorocznych PM10 pochodz cych od wszystkich róde ................................... 79Rysunek 67 Rozk ad st 24h PM10 pochodz cych od róde punktowych..................................................... 79Rysunek 68 Rozk ad st 24h PM10 pochodz cych od róde powierzchniowych .......................................... 80Rysunek 69 Rozk ad st 24h PM10 pochodz cych od wszystkich róde ....................................................... 80

EKOMETRIA Strona 7

SPIS TABEL

Tabela 1 Najdalej wysuni te punkty Piotrkowa Trybunalskiego w systemie UTM............................................. 10Tabela 2 Sumy emisji nap ywowej ................................................................................................................... 32Tabela 3 Sumy emisji PM10 dla ró nych typów róde zlokalizowanych na terenie Piotkowa Trybunalskiego w2004r.............................................................................................................................................................. 37Tabela 4 Struktura zaopatrzenia w ciep o budownictwa mieszkaniowego w Piotrkowie Trybunalskim. ............. 40Tabela 5 Procentowy udzia paliw u ywanych do celów grzewczych w Piotrkowie Trybynalskim szacowany napodstawie Projektu za ... ...................................................................................................................... 40Tabela 6 Stacje pomiarowe, z których wyniki pomiarów PM10 zakwalifikowane zosta y do oceny rocznej w2004r. i stanowi y podstaw wyznaczenia stref do programu naprawczego powietrza. ..................................... 44Tabela 7 St enia PM10 oraz procent przekrocze na stacjach zakwalifikowanych przez WIO do oceny rocznejna terenie Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r. (warto ci py u BS zosta y przeliczone na PM10) ...................... 44Tabela 8 Obszary przekrocze warto ci dopuszczalnych, wyznaczone na podstawie modelowania, dla danychemisyjnych za 2004rok.................................................................................................................................... 76Tabela 9 Sumy emisji i g sto emisji py u PM10 w Piotrkowie Trybunalskim, po realizacji programunaprawczego................................................................................................................................................... 77Tabela 10 Zestawienie szacowanych kosztów (brutto) realizacji programu likwidacji niskiej emisji energetycznejw analizowanym fragmencie Piotrkowa Trybunalskiego (w mln z ). ................................................................. 83Tabela 11 Propozycja struktury finansowania i udzia u w realizacji poszczególnych elementów programulikwidacji niskiej emisji energetycznej w Centrum Piotrkowa Trybunalskiego .................................................. 84Tabela 12 Zakres dzia naprawczych niezb dnych do przywracania poziomów dopuszczalnych PM10 wPiotrkowie Trybunalskim oraz terminy realizacji, koszty, ród a finansowania poszczególnych zada . ............. 87

EKOMETRIA Strona 8

1. Wst p

Zgodnie z umow nr BD.I.3221/39/05 zawart w dniu 23.09.2005 r w odzi pomi dzyódzkim Urz dem Wojewódzkim w odzi, a NDI S.A., jako liderem konsorcjum firm NDI

S.A. oraz BSiPP „Ekometria” Sp. z o.o., Wykonawca przekazuje Zamawiaj cemu Programochrony powietrza dla stref województwa ódzkiego: Piotrkowa Trybunalskiego – miasta naprawach powiatu oraz powiatu radomszcza skiego.

Podstawowym dokumentem wskazuj cym na konieczno wykonanianaprawczego programu ochrony powietrza w strefach: Piotrków Trybunalski i powiatradomszcza ski w zakresie zanieczyszcze PM10 by a ocena bie ca stanuzanieczyszczenia powietrza w strefach (powiatach) województwa ódzkiego za 2004rok,wykonana przez WIO w odzi. Programy ochrony powietrza okre lane na mocy art. 91 Ustawy Prawo Ochrony

rodowiska, sporz dzane s dla stref, dla których, w bie cej ocenie stwierdzonoprzekroczenie poziomu dopuszczalnego cho by jednej substancji powi kszonej o marginestolerancji. Program taki musi zawiera kierunki i zakres niezb dnych dzia , któredoprowadz do przywrócenia obowi zuj cych norm, na wytypowanym obszarze.

ównym celem sporz dzenia naprawczego programu ochrony powietrza jest przywrócenienaruszonych standardów jako ci rodowiska atmosferycznego, a przez to poprawa jako ciycia mieszka ców, podwy szenie standardów cywilizacyjnych oraz zwi kszenie

atrakcyjno ci miast.Realizacja zada wynikaj cych z programu ochrony powietrza ma na celu zmniejszeniest substancji zanieczyszczaj cych w powietrzu w danej strefie do poziomudopuszczalnego na rok bazowy 2005 dla PM10 i utrzymywania go na takim poziomie.

Warto ci st zanieczyszcze do osi gni cia i utrzymania to:

PM10 24-godzinne, 36 maksimum - 50 µg/m3;PM10 rednioroczne - 40 µg/m3.

Powy sze standardy s wg znowelizowanego prawa wi ce dla w adz terytorialnych i muszby osi gni te i dotrzymane we wszystkich strefach.

Ocena jako ci powietrza za 2004r. w województwie ódzkim zosta a wykonana napodstawie pomiarów automatycznych, manualnych i metod uzupe niaj cych (pomiarypasywne i modelowanie). Nale y wspomnie , e dla celów modelowania zasoby bankudanych emisyjnych s w dalszym ci gu uzupe niane. Na podstawie oceny wykonanej przezWIO ód zosta y wytypowane strefy do programów ochrony powietrza. Zgodnie z ustawstref mo e by powiat. Mimo, i na terenie powiatu radomszcza skiego standardy jako cipowietrza przekroczone by y jedynie na terenie gminy miejskiej Radomsko do programuzosta zakwalifikowany ca y powiat. Zarówno miasto Piotrków Trybunalski jak i miastoRadomsko dysponuj studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennegooraz programami ochrony rodowiska. Programy ochrony rodowiska posiadaj równiewszystkie gminy powiatu radomszcza skiego. Niestety jedynie dla miasta Piotrkowa przyj tyzosta projekt za do planu zaopatrzenia w ciep o, energi elektryczn i paliwa gazowe.

EKOMETRIA Strona 9

2. Podstawy prawne

Poni ej przedstawiono podstawy prawne warunkuj ce wykonanie naprawczych programówochrony powietrza w strefach:

Na podstawie Ustawy z dnia 27.04.2001r. Prawo Ochrony rodowiska(Dz.U.2001.62.627 z dnia 20 czerwca 2001 r. wraz z Ustaw z dnia 18 maja 2005r. o zmianieustawy – Prawo ochrony rodowiska oraz niektórych innych ustaw, Dz.U.2005.113.954 zdnia 27 czerwca 2005 r.) art. 91, wojewoda, po zasi gni ciu opinii w ciwych starostów,okre la program ochrony powietrza, maj cy na celu osi gni cie dopuszczalnych poziomówsubstancji w powietrzu dla stref, w których poziom:

- cho by jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powi kszony omargines tolerancji,

- cho by jednej substancji mie ci si pomi dzy poziomem dopuszczalnym apoziomem dopuszczalnym powi kszonym o margines tolerancji.

Przy czym wg powy szej Ustawy, art.87, pkt. 2 stref stanowi:- aglomeracja o liczbie mieszka ców wi kszej ni 250 tysi cy,- obszar powiatu nie wchodz cy w sk ad aglomeracji.

Minister rodowiska, w drodze rozporz dzenia - Rozporz dzenie M z dnia 5.07.2002r. wsprawie szczegó owych wymaga , jakim powinny odpowiada programy ochronypowietrza (Dz.U. z dnia 24 lipca 2002r.), okre li wymagania jakim powinny odpowiadaprogramy ochrony powietrza.

Rozporz dzenie Ministra rodowiska z dnia 6.06.2002r. w sprawie oceny poziomówsubstancji w powietrzu, w za czniku nr 1 okre la dopuszczalne poziomy substancji wpowietrzu oraz górne i dolne progi oszacowania dla poszczególnych substancji.

Wed ug Rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 26.11.2002r. w sprawie zakresu isposobu przekazywania informacji dotycz cych zanieczyszcze powietrza (Dz.U. z dnia 9grudnia 2002r.), par. 6, wojewoda przekazuje ministrowi w ciwemu do spraw rodowiskacz ci opisowe programów ochrony powietrza niezw ocznie po ich og oszeniu wwojewódzkim dzienniku urz dowym.

Ponadto Ministerstwo rodowiska w 2003 r. wyda o "Zasady sporz dzania naprawczychprogramów ochrony powietrza w strefach", opracowane w Zak adzie Ochrony AtmosferyInstytutu Ochrony rodowiska, które jest materia em pomocniczym przy opracowywaniuprogramów ochrony powietrza.

ównym celem ochrony powietrza i sporz dzania naprawczych programów ochronypowietrza w strefach jest utrzymanie stanu zanieczyszczenia powietrza okre lonymisubstancjami poni ej poziomów dopuszczalnych lub co najwy ej na tych poziomach.

EKOMETRIA Strona 10

3. Charakterystyka Piotrkowa Trybunalskiego miasta naprawach powiatu

3.1. Po enie obszaru i opis przyrodniczy

Piotrków Trybunalski do ko ca 1998 roku by miastem wojewódzkim, natomiast od 1stycznia 1999 roku, po nowym podziale administracyjnym kraju, nale y do województwaódzkiego. Jest jednym z trzech miast na prawach powiatu w województwie, oprócz odzi iSkierniewic. Miasto graniczy z gminami: Sulejów, Rozprza, Wola Krzysztoporska, Grabica,Moszczenica i Wolbórz.

Piotrków Trybunalski po ony jest w obr bie mezoregionu Równiny Piotrkowskiej,nale cego do makroregionu Wzniesienia Po udniowomazowieckie. W okolicach PiotrkowaTrybunalskiego wyst puj wzniesienia na poziomie od 200 do nawet 250 m n.p.m. RówninaPiotrkowska le y pomi dzy Wysoczyzn Be chatowsk na zachodzie a Wy yn Ma opolskna wschodzie i zajmuje obszar 1636 km2. Powierzchnia ca kowita miasta wynosi 6700 ha.

Na kierunku pó noc – po udnie miasto rozci ga si na d ugo ci oko o 8.5 km,natomiast na kierunku wschód – zachód na oko o 13 km.

Tabela 1 Najdalej wysuni te punkty Piotrkowa Trybunalskiego w systemie UTM

Kierunek X Y LokalizacjaPó noc 4412513 5703190 Dzielnica Kolonia RakówPo udnie 4408329 5694535 Dzielnica MorycaWschód 4404196 5695396 Dzielnica RokszyceZachód 4417388 5701705 Las Wolborski

Miasto po one jest w dorzeczu Wis y i w s siedztwie dzia u wodnego pomi dzyWis , a Odr . W Piotrkowie Trybunalskim wyst puje krajobraz polodowcowy, rze ba terenuwykszta ci a si podczas zlodowacenia rodkowopolskiego.

3.2. Gospodarka w mie cie

Piotrków Trybunalski stanowi wa ny o rodek przemys owy i gospodarczy. Wyst puje tunajwi kszy o rodek przemys u szklarskiego, rozwini ty jest równie przemys maszynowy(produkcja maszyn górniczych, szklarskich, drogowych, drobiarskich, sprz tumechanicznego, minici gników rolniczych), a tak e przemys elektrotechniczny, drzewny i

ókienniczy. W po udniowej cz ci miasta dzia a nowoczesny browar. W Piotrkowiezlokalizowany jest równie zak ad najwi kszego w Europie producenta komputerowegopapieru samokopiuj cego. Du dynamik charakteryzuj si przedsi biorstwa budowlano-monta owe, w tym budowy dróg.

W zwi zku z restrukturyzacj przemys u w 1997 r., w drodze rozporz dzenia RadyMinistrów zosta a utworzona ódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna. W specjalnej strefieekonomicznej prowadzona jest dzia alno gospodarcza na specjalnych zasadach,okre lonych Ustaw o SSE. Strefa obejmuje obszar o powierzchni 337 ha i ma charakterrozproszony. W jej sk ad wchodzi kilka podstref zlokalizowanych w odzi, Ksawerowie,Zgierzu, Ozorkowie, Tomaszowie Mazowieckim, Kutnie, Rawie Mazowieckiej, czycy,Radomsku, Sieradzu, Piotrkowie Trybunalskim i S awnie

EKOMETRIA Strona 11

Rysunek 1. Rozmieszczenie podstref ódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej

Podstrefa Piotrków Trybunalski oferuje inwestorom trzy kompleksy: Kompleks HutaKara, Kompleks Gliniana oraz Kompleks Sulejowska. Kompleks Huta Kara zajmujepowierzchni 5.44 ha i znajduj si na nim przede wszystkim obiekty produkcyjne imagazynowe. W s siedztwie znajduje si bocznica kolejowa oraz zak ady przemys owe. Naterenie Kompleksu Gliniana, zajmuj cego obszar 5.44 ha, znajduje si budynekadministracyjny do zaadoptowania oraz hala po dawnych warsztatach mechanicznych dladu ych samochodów. Lokalizacj podstrefy Piotrków Trybunalski przedstawiono na rys. 2.

EKOMETRIA Strona 12

Rysunek 2 ódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna – tereny na obszarze miasta Piotrków Trybunalski.

Piotrków Trybunalski stanowi wa ny w ze komunikacji drogowej, w tym równie drógszybkiego ruchu. W sk ad w a komunikacyjnego wchodzi autostrada A1, droga krajowa nr1, droga ekspresowa S8, droga krajowa nr 8, droga krajowa nr 12 i nr 91. Ze wzgl du na to,e autostrada A1 oraz droga S8 i droga krajowa nr 8 biegn obwodnic zewn trzn , zosta

wyeliminowany w mie cie ruch tranzytowy i ruch niezwi zany z miastem. Natomiastpozosta e drogi biegn przez teren miasta, a w szczególno ci przez tereny osiedli i dzielnicmieszkaniowych, przez co ruch odbywaj cy si na tych drogach stanowi pewn uci liwodla mieszka ców.

3.3. Ludno i urbanistyka

Piotrków Trybunalski zamieszkuje 80510 mieszka ców (2003r) i jest to drugie podwzgl dem liczby ludno ci miasto w województwie po odzi. G sto zaludnienia wynosi1197 osób/km2.

Poni ej przedstawiono procentowy udzia grup wiekowych w strukturze ludno ciPiotrkowa Trybunalskiego (rys.3) oraz podzia spo ecze stwa na ekonomiczne grupywiekowe (rys.4).

EKOMETRIA Strona 13

Procentowy udzia grup wiekowych w strukturze ludno ciPiotrkowa Trybunalskiego

0 5 10 15 20

0-2

7-12

16-18

25-29

40-49

60-64

[%]

Rysunek 3 Procentowy udzia grup wiekowych w strukturze ludno ci Piotrkowa Trybunalskiego

Podzia spo ecze stwa na ekonomiczne grupy wiekowe

11838

53033

15639

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny

Rysunek 4 Podzia spo ecze stwa na ekonomiczne grupy wiekowe

Najliczniejsz grup w Piotrkowie Trybunalskim stanowi ludno w wiekuprodukcyjnym (ok. 65 % ca kowitej ludno ci), a w szczególno ci w wieku 40-49, 50-59 oraz30-39 lat. Du y odsetek stanowi równie ludno powy ej 65 lat.

Z rocznika statystycznego województwa ódzkiego wynika, e dominuje odp ywludno ci z miasta (nap yw – 551 osób, odp yw – 822 osoby).

Wed ug danych zawartych w roczniku statystycznym, stopa bezrobocia w PiotrkowieTrybunalskim wynios a 19,1 % (2003r.) i by a tylko o 1,6 % ni sza od redniej stopybezrobocia dla ca ego województwa ódzkiego, która wynios a 20,7 %. W strukturzezatrudnienia dominuje odsetek ludno ci zatrudniony w przemy le i budownictwie.

EKOMETRIA Strona 14

3.4. Charakterystyka obecnego sposobu zaopatrzeniaodbiorców w energi ciepln i gaz1

3.4.1. System ciep owniczy

System ciep owniczy Piotrkowa Trybunalskiego obejmuje:- centralny system ciep owniczy z dwiema du ymi kot owniami i rozbudowan

centraln sieci ciep ownicz ,- kot ownie lokalne na potrzeby obiektów stanowi cych w asno gminy,- kot ownie lokalne na potrzeby zak adów przemys owych i innych podmiotów

gospodarczych,- indywidualne ród a ciep a na potrzeby gospodarstw domowych.

Centralny system ciep owniczy miasta (c.s.c.) jest zarz dzany przez Miejski Zak adGospodarki Komunalnej Sp. z o.o. i sk ada si z dwóch ciep owni C-1 i C-2 po czonychsieci ciep ownicz , w której sk ad wchodz ciep oci gi (magistralne, rozdzielczei przy czeniowe) oraz komory, punkty rozga ne i w y ciep ownicze wraz z automatyk .Ciep ownie centralne wybudowane zosta y w latach 1976 (C-1) i 1983 (C-2). Obie opalane

mia em w glowym. czna moc w nich zainstalowana wynosi 174 MW. Mocdyspozycyjna systemu wynosi aktualnie 139,6MW, natomiast wykorzystywane jest111,7MW. Oko o 28MW mocy dyspozycyjnej stanowi rezerw na nowe pod czenia do sieciciep owniczej. Praktycznie rezerwa mocy dla ciep ownictwa centralnego jest wy sza,w zwi zku ze stopniow automatyzacj w ów cieplnych i coraz bardziej precyzyjnymszacowaniem potrzeb cieplnych przez odbiorców. Stan techniczny obu ciep owni jestzadowalaj cy. Urz dzenia remontowane s na bie co. Dodatkowo obie ciep owniezaopatrzone s w urz dzenia odpylaj ce, a ciep ownia C-2 w instalacj odsiarczania spalin.Sie ciep ownicza Piotrkowa Trybunalskiego zosta a zbudowana w latach 1975-82. Obecniejest stale modernizowana. czna d ugo dwuprzewodowej sieci o parametrach 135/70oC (wsezonie grzewczym) i 70/35oC (latem) wynosi 40,923 km, w tym 7,195 km w technologii rurpreizolowanych. Pozosta e 33,728 km sieci wykonane jest w technologii tradycyjnejkana owej. Modernizacja i rozbudowa sieci ciep owniczej w technologii preizolowanejrozpocz a si w 1994 r. i jest kontynuowana systematycznie. W technologii tej wykonywanozw aszcza odcinki ciep oci gów przy czeniowych do nowych odbiorców.W systemie ciep owniczym m.s.c. zainstalowanych jest 270 ów cieplnych, z którychwi kszo (205) to w y dwufunkcyjne (c.o + c.w). Wszystkie w y s opomiarowanei wyposa one w automatyk . 95 najstarszych w ów w tym 48 hydroelewatorowych wymagamodernizacji.Miejska sie ciep ownicza obs uguje 52,2% wszystkich indywidualnych odbiorców ciep a naterenie Piotrkowa Trybunalskiego, s to g ównie du e osiedla wielopi trowych domów - os.Wyzwolenia, os. Jagiello skie, os. Piastowskie, os. Górna, os. S owackiego oraz os. Wysoka

ódzka.

1 Projekt za do planu zaopatrzenia w ciep o, energi elektryczn i paliwa gazowe m. Piotrków Trybunalski,"Energoprojekt - Warszawa" S.A.

EKOMETRIA Strona 15

Oprócz ciep owni centralnych (C-1 i C-2) Piotrków Trybunalski jest zaopatrywany w ciep o zkot owni lokalnych zasilaj cych poprzez lokaln sie ciepln istniej ce osiedlamieszkaniowe, pojedyncze budynki mieszkalne i us ugowe. Tego typu kot ownie znajduj siw obiektach po onych poza zasi giem m.s.c. Do kot owni lokalnych b cych w zarz dzieMZGK nale : Zak ad Sieci Wodno-Kanalizacyjnej, Zak ad Uj Wody „Szczekanica”,Zak ad Uj Wody „ wirki” oraz Oczyszczalnia cieków o cznej mocy 4,5MW. Równiezak ady przemys owe posiadaj w asne scentralizowane ród a ciep a dla potrzeb grzewczychi technologicznych. Wi kszo z nich jako podstawowe paliwo wykorzystuje w giel.Kot owni o najwi kszej mocy posiada firma ”COMEX” (9MW) – producent tkanin.Indywidualne kot ownie posiadaj tak e: Piotrkowska Fabryka Mebli S.A, PiotrkowskieZak ady Przemys u Sklejek ,,Sklejki” Sulimar s.c., Huta Szk a „KARA”, Huta Szk a„Feniks”, Samodzielny Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika, Fabryka Mebli „Drewmebel”,BAUMIT Sp. z o.o., ATLAS s.c., PIOMA-ODLEWNIA Sp. z o.o. Wszystkie indywidualnekot ownie zosta y wzi te pod uwag w bazie emisji punktowej.

3.4.2. System gazowniczy

Miasto Piotrków Trybunalski zasilane jest gazem ziemnym wysokometanowym GZ-50o warto ci opa owej 33,5 MJ/m3. G ównym dostawc gazu ziemnego w PiotrkowieTrybunalskim jest Mazowiecka Spó ka Gazownicza Sp. z o.o. – Rozdzielnia Gazuw Piotrkowie Trybunalskim.

ród em dostaw gazu dla Piotrkowa Trybunalskiego s gazoci gi wysokiego ci nieniao znaczeniu okr gowym:

EKOMETRIA Strona 16

- gazoci g DN 400/250/300/250 i pr 6,3/3,6/3,2/5,5 MPa relacji Mory – PiotrkówTrybunalski – Cz stochowa – Trzebies awice;

- gazoci g DN 500/250/300/350 i pr 3,6/3,2 MPa relacji Rozwadów – Ko skie –Piotrków Trybunalski.

Uk ad gazoci gów wysokiego ci nienia w Piotrkowie stwarza korzystne warunki zasilaniagazem ziemnym miasta. Bezpo rednio z sieci przesy owych wysokiego ci nieniazaopatrywanych jest dwóch odbiorców - Huta Szk a „Kara” oraz Szpital Wojewódzki.

Na terenie miasta dystrybucja gazu ziemnego odbywa si poprzez stacje redukcyjno-pomiarowe I stopnia, redukuj ce ci nienie z wysokiego na rednie, nast pnie ruroci gamiredniego ci nienia, z którego zasilani s niektórzy odbiorcy przemys owi i stacje redukcyjne

II stopnia. W stacjach II stopnia ci nienie gazu jest redukowane do niskiego i gaz ruroci gaminiskiego ci nienia jest doprowadzany bezpo rednio do gospodarstw domowych.Miasto posiada sie gazow niskiego i redniego ci nienia o cznej d ugo ci 103,6 km(w tym sie niskoci nieniowa stanowi 72,8%).

Obecnie z gazu ziemnego korzysta ok. 75 % gospodarstw domowych. W wi kszo ciprzypadków do celów komunalno – bytowych tj. przygotowania posi ków, przygotowaniaciep ej wody. Cz gospodarstw domowych wykorzystuje gaz do ogrzewania mieszka(ma e kot ownie z kot ami gazowymi w budynkach mieszkalnych). Mimo, i najwi kszgrup odbiorców gazu ziemnego w Piotrkowie Trybunalskim tworz gospodarstwa domowe,globalnie najwi cej gazu ziemnego zu ywa si na cele przemys owe.

EKOMETRIA Strona 17

3.4.3. Zmiany zapotrzebowania na energi

Aktualny bilans zapotrzebowania na ciep o wykazuje spore rezerwy mocy. Obecniepotencja energetyczny obu Ciep owni wykorzystywany jest w oko o 80%. Planowana jestrównie dalsza rozbudowa sieci gazowniczej.

Do 2020r szacuje si wzrost zapotrzebowania na ciep o do 124095GJ, z czego 65%poch onie przemys , a 35% zabudowa u yteczno ci publicznej. Zak ada si , e mo liwe jestpokrycie tych potrzeb w ca ci z miejskiego systemu ciep owniczego Piotrkowa.

EKOMETRIA Strona 18

3.5. Obszary chronione, parki

Przyroda wyst puj ca w Piotrkowie Trybunalskim jest bardzo silnie przekszta conaantropogenicznie w wyniku wielowiekowego u ytkowania przez cz owieka. Jednak w okolicymiasta zlokalizowane s tereny atrakcyjne krajobrazowo: rezerwat lipowy i d bowyw Meszczach, Las Jab oniowy w Meszczach oraz Sulejowski Park Krajobrazowy.Sulejowski Park Krajobrazowy zosta utworzony 21 lipca 1994 roku, jego powierzchniawynosi 17,4 tys. ha, otuliny ok. 39 tys. ha. W sk ad Sulejowskiego Parku Krajobrazowegowchodzi fragment miasta Piotrkowa, b cy du ym kompleksem le nym z dobrze zachowanszat ro linn , stanowi cym pozosta puszczy Pilickiej.

W granicach miasta wyst puj dwa kompleksy le ne: po ony w pó nocno-wschodniej cz ci miasta Las Wolborski oraz miejszy Las Belzacki, po ony w po udniowo-zachodniej cz ci miasta.

Piotrków Trybunalski posiada równie dwa parki miejskie: Park Belzatka z cennymdrzewostanem i kilkoma pomnikami przyrody, o powierzchni 7,5 ha oraz Park im.Ks. J. Poniatowskiego, na terenie którego za ono ogród botaniczny, o ca kowitejpowierzchni 7,2ha.

Rysunek 5 Tereny zieleni miejskiej w Piotrkowie Trybunalskim

EKOMETRIA Strona 19

3.6. Warunki meteorologiczne w 2004r.

Wed ug A. Wosia (1999)2, Piotrków Trybunalski le y w regionie klimatycznymrodkowopolskim. Poni ej przedstawiono analiz meteorologiczn wykonan na podstawie

danych pochodz cych z modelu UMPL. Do analizy wybrano wirtualn stacj po onw okolicy Piotrkowa.

Rysunek 6 Lokalizacja wirtualnego stanowiska meteorologicznego w okolicach Piotrkowa Trybunalskiego

W 2004r. rednia roczna temperatura powietrza w Piotrkowie Trybunalskim wynios a8.2oC. W pó roczu zimowym rednia ta utrzymywa a si na poziomie 1,7oC, natomiast wpó roczu letnim – 14,3oC. Najni sz temperatur redni odznacza si kwarta od stycznia domarca 2004r. (-0,9oC) za najcieplej by o od lipca do wrze nia (16,8oC).Poni szy wykres pokazuje rednie miesi czne temperatury zanotowane na stacji z modeluUMPL, z którego wynika, i najcieplejszym miesi cem roku by sierpie (19,0oC), zanajzimniejszym stycze (-5,5oC). Z powy szych danych wyznaczono równie amplitudroczn (dla rednich miesi cznych), która wynios a 24,5oC.Sezon grzewczy w Piotrkowie trwa z regu y od pocz tku pa dziernika do ostatniej dekadykwietnia, przy czym d ugotrwa e i silne mrozy wyst puj sporadycznie. Okres wegetacyjnynatomiast trwa oko o 215 dni.

2 Wo A. , 1999, Klimat Polski, PWN, Warszawa

EKOMETRIA Strona 20

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

t [st

. C]

Rysunek 7 Przebieg rednich miesi cznych temperatur na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanymw okolicy Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

Wp yw warunków meteorologicznych, szczególnie kierunki i pr dko ci wiatru,ma bardzo du e znaczenie dla rozprzestrzenianie si zanieczyszcze na obszarach miejskich.Niskie pr dko ci wiatru lub cisze sprzyjaj tworzeniu si lokalnych koncentracjizanieczyszcze , z kolei wiatry o wi kszych pr dko ciach sprzyjaj rozpraszaniuzanieczyszcze . Musi by jednak spe niony warunek, tzw. mo liwo ci przewietrzania miasta,czyli istnienia korytarzy bez zabudowy na kierunkach prostopad ych do przewa aj cychkierunków wiatru. Istnienie takich korytarzy powinno si zapewni w planachzagospodarowania przestrzennego miast.

Poni ej zaprezentowano ró e wiatrów dla wirtualnej stacji z modelu UMPL. Z rocznejró y wiatrów wynika, i najcz stsze w roku by y wiatry z kierunku zachodniego (14%)i o niskich i rednich pr dko ciach (0-5,1m/s -9,5%). W 2004r na analizowanym stanowiskunie wyst pi y wiatry o pr dko ciach powy ej 10,8 m/s, a wiatry o pr dko ciach od 8,2-10,8by y sporadyczne. W ci gu roku zanotowano 3,3% przypadków wiatrów o pr dko ci ni szejni 1m/s, czyli cisz.

EKOMETRIA Strona 21

Rysunek 8 Roczna ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy PiotrkowaTrybunalskiego (2004r.)

Równie dla sezonu zimowego najcz stsze by y wiatry z kierunku zachodniego (15%).Do cz ste te by y wiatry z kierunku po udniowo – wschodniego – oko o 7,8%. Natomiastwiatry o ma ych pr dko ciach najcz stsze s z kierunków zachodniego (5%) i po udniowo -wschodniego (2,8%). Zanotowano 2,1% cisz.

Rysunek 9 Ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy PiotrkowaTrybunalskiego – pó rocze zimowe (2004r.)

EKOMETRIA Strona 22

Niewiele zmienia si sytuacja dla pó rocza letniego, gdzie najcz stsze s wiatry z kierunkupo udniowo - zachodniego (13,5%). Najcz stsze wiatry o bardzo niskich pr dko ciach wia y zkierunków pó nocnych (1,2%). Zanotowano 4,5% cisz.

Rysunek 10 Ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy PiotrkowaTrybunalskiego – pó rocze letnie (2004r.)

Sezon zimowy jest szczególny ze wzgl du na ochron powietrza, gdy wówczas istotniewzrasta emisja ze róde energetycznych. Dodatkowo wysokim st eniom zanieczyszczesprzyjaj charakterystyczne sytuacje pogodowe. W zwi zku z tym za ten okres zamieszczonoszczegó owe ró e wiatrów. Wyra nie wida , e kwarta od stycznia do marca 2004r.zdominowany by przez wiatry z kierunków zachodniego i pó nocno – zachodniego.Natomiast w kwartale od pa dziernika do grudnia zdecydowanie przewa y wiatryz kierunków zachodniego i po udniowo - zachodniego. Najs absze wiatry do 1m/s w Ikwartale roku 2004 wyst powa y w 2,4% przypadków, a w IV kwartale w 1,9 %.

EKOMETRIA Strona 23

Rysunek 11 Szczegó owe ró e wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicyPiotrkowa Trybunalskiego za okres zimowy (kwarta I-III i X – XII)

rednie ci nienie w 2004r. utrzymywa o si na poziomie 1015,3hPa i by o ma ozró nicowane w ci gu roku o czym wiadczy niedu a amplituda roczna – 9,3hPa. Najni szerednie miesi czne ci nienie zanotowano w styczniu (1010,7hPa) za najwy sze w marcu

(1020hPa).Poni ej przedstawiono wykres rednich miesi cznych warto ci wilgotno ci wzgl dnej

powietrza w 2004r. na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy PiotrkowaTrybunalskiego.

66

68

70

72

74

76

78

80

82

84

86

88

90

92

94

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

f[%]

Rysunek 12 rednie miesi czne warto ci wilgotno ci wzgl dnej na stanowisku z modelu UMPLzlokalizowanym w okolicy Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 24

Z wykresu mo na odczyta dwa okresy podwy szonych warto ci wilgotno ci - jesie i zima -oraz okres od kwietnia do wrze nia, gdy ta wilgotno by a najni sza. Na szczególn uwagpowinien zas maj, gdy wówczas zaobserwowano wzrost redniej miesi cznejwilgotno ci.

Poni ej przedstawiono miesi czne sumy opadów, z których wynika, e najbardziejdeszczowymi miesi cami roku by y sierpie (76,5mm), czerwiec (70,4mm) i luty (70,2mm).Najbardziej suchymi miesi cami roku by y za stycze (39,1mm) i marzec (38,2mm).

39.1

70.2

38.2

55.951.1

70.4

41.3

76.5

43.5

55.0

41.944.8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

[mm]

Rysunek 13 Miesi czne sumy opadu na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 25

4. Zagadnienia ochrony atmosfery w istniej cychdokumentach, planach, programach

Naprawczy program ochrony powietrza musi by zintegrowany z innymi programami iplanami zatwierdzonymi na danym obszarze. Wynika to z oddzia ywania na stanaerosanitarny (tworzenie si lokalnych obszarów przekrocze ) nie tylko emisji, ale równiesposobu zagospodarowania przestrzennego obszaru, pokrycia terenu, mo liwo ciprzewietrzania itp. Natomiast mo liwo ci zmian w emisji (np. z indywidualnych paleniskdomowych, czy z komunikacji) s silnie uzale nione: od zapisów w planachzagospodarowania przestrzennego, od planów i mo liwo ci rozwoju sieci energetycznych,czy gazowych, od planowanych inwestycji i mo liwo ci finansowych w adz lokalnych ipodmiotów gospodarczych.W ramach tworzenia naprawczego programu dla Piotrkowa Tybunalskiego - miasta naprawach powiatu, przeanalizowano nast puj ce dokumenty miejscowe:

1. Polityka Ekologiczna Województwa ódzkiego - za enia do WojewódzkiegoProgramu Ochrony rodowiska, ód , maj 2001

2. Wojewódzki Program Ochrony rodowiska dla Województwa ódzkiego, lipiec 20033. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa ódzkiego, opracowany i

uchwalony przez Sejmik Województwa ódzkiego w dniu 9.07.2002r. wraz zPrognoz oddzia ywania na rodowisko.

4. Studium Uwarunkowa i Kierunków Zagospodarowania przestrzennego MiastaPiotrkowa Trybunalskiego

5. Program Ochrony rodowiska Miasta Piotrkowa Trybunalskiego6. Projekt Za do Planu Zaopatrzenia w Ciep o, Energi Elektryczn i Paliwa

Gazowe dla Miasta Piotrkowa Trybunalskiego, Energoprojekt Warszawa

Z dniem 31.12.2003 r na podstawie ustawy z dnia 27.03.2003 r o planowaniu izagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80 poz. 717) trac moc wszelkie planyzagospodarowania przestrzennego miast, wobec czego w niniejszym opracowaniu nieuwzgl dniano zapisów z planów. Natomiast przy ustalaniu nowych planówzagospodarowania przestrzennego dla Miasta Piotrkowa Trybunalskiego nale y wzi poduwag ustalenia z programu ochrony powietrza dla Miasta Piotrkowa Trybunalskiego. Poni ej przedstawiono tylko te fragmenty z poszczególnych dokumentów i planów,które bezpo rednio dotycz rodowiska w zakresie ochrony atmosfery.

4.1. Plany krajowe

„Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania Kraju – Polska 2000 plus” –raporty 1, 2, 3, 4 wykonane przez zespo y ekspertów w Centralnym Urz dzie Planowania,Warszawa 1995 r. (wraz z dyskusjami makroregionalnymi) oraz opracowanie „Koncepcjapolityki przestrzennego zagospodarowania Kraju – Polska 2000 plus” wykonane wRz dowym Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa, lipiec 1997 r. (wszystkie podredakcj prof. Jerzego Ko odziejskiego) stanowi , jak dot d, podstawowy materia studialnydotycz cy polityki przestrzennej pa stwa.

EKOMETRIA Strona 26

W opracowaniach tych znajduje si szereg ogólnych sformu owa dotycz cych regionuódzkiego, z których cz przytoczono poni ej:- polityka przestrzenna jako podstawowe narz dzie „kszta towania rozwoju wszechstronnie

zrównowa onego winna kreowa struktury przestrzenne, umo liwiaj ce osi gni cie wugotrwa ym procesie rozwojowym wszystkich, istotnych dla spo ecze stwa, celów

strategicznych z ich zmian w czasie, hierarchi i uwarunkowaniami”,- „Jednym z najistotniejszych instrumentów rozwi zywania nowych jako ciowo sytuacji

problemowych o wysokim poziomie z ono ci, mog sta si planowania strategiczne,które powinny tworzy planowanie rozwoju spo eczno-gospodarczego i planowanieprzestrzenne”,

- „Celem g ównym rozwoju i zagospodarowania przestrzennego makroregionu jestmodernizacja i przyspieszenie restrukturyzacji gospodarki, co w zmieniaj cych siwarunkach zewn trznych, mo e by osi gni te poprzez realizacj nast puj cychkierunków dzia :

Istotne znaczenie dla dzia na rzecz ochrony powietrza maj dokumenty strategicznezatwierdzone przez Rad Ministrów i Sejm Rzeczpospolitej Polskiej:- II Polityka ekologiczna pa stwa (przyj ta przez RM 13.06.2000r, a przez Sejm

23.08.2001r.) - wyznacza kierunki dzia prowadz cych do zmniejszeniaenergoch onno ci gospodarki oraz okre la priorytety w zakresie wykorzystaniaodnawialnych róde energii.

- Za enia polityki energetycznej Polski do 2020 r (przyj te przez RM 22.02.2000r.) –w której jednym z celów jest troska o w ciwa ochron rodowiska przyrodniczego,w aspekcie minimalizacji negatywnego wp ywu energetyki.

- Strategia rozwoju energetyki odnawialnej (przyj ta przez RM 5.09.2000r, a przez Sejm23.08.2001 r) zak ada wzrost udzia u energii ze róde odnawialnych w bilansie paliwowoenergetycznym kraju do 7,5 % w 2010 r. i do 14 % w 2020 r. w strukturze zu yciano ników pierwotnych.

- Sektorowy Program Operacyjny Transport na lata 2004-2006 w którym okre lonodzia ania dotycz ce m.in. modernizacji linii kolejowych mi dzy aglomeracjami miejskimii w aglomeracjach, przebudow dróg krajowych, usprawnienie przejazdów przez miasta.

- Ustawa z dnia 10.04.1997 r. - Prawo energetyczne okre la zasady gospodarowaniaenergi , oszcz dzania jej zasobów oraz wzrost wykorzystania odnawialnych ródeenergii. Rozporz dzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia30.05.2003 r nak ada na przedsi biorstwa energetyczne obowi zek udzia u energiielektrycznej pochodz cej ze róde odnawialnych w wysoko ci 7,5 % do roku 2010.

- Ustawa z dnia 18.12.1998 r. o wspieraniu przedsi wzi termomodernizacyjnych (Dz.U.Nr 162, poz. 1121z pó n. zm.) uchwalona w celu zmniejszenia zu ycia energii naogrzewanie budynków, zmniejszenie strat energii w lokalnych sieciach ciep owniczychoraz lokalnych ród ach ciep a, a tak e konwencjonalnych róde energii na odnawialne.

ównym instrumentem finansowym jest premia termomodernizacyjna wyp acana przezBank Gospodarstwa Krajowego.

4.2. Studium zagospodarowania przestrzennego województwaódzkiego

Projekt „Studium zagospodarowania przestrzennego województwa ódzkiego” zostawykonany w 1997 r. przez zespó autorski w Regionalnej Pracowni Urbanistycznej w odzipod kierunkiem mgr in . arch. Jerzego Sadowskiego, zaopiniowany pozytywnie

EKOMETRIA Strona 27

Uchwa a Nr XVIII/113/98 z dnia 30 marca 1998 r. Sejmiku Samorz dowego Województwaódzkiego.

Do zakresu wojewódzkiego programu realizacji ponadlokalnych celów publicznychzaliczono mi dzy innymi:

- program dzia zwi zanych z budow sieci autostrad i drógekspresowych,

- program dzia zwi zanych z modernizacj i rozbudow drógwojewódzkich, w tym program budowy obej drogowych miastwojewództwa,

- program dzia zmierzaj cych do poprawy gospodarki komunalnej,- program dzia zmierzaj cych do poprawy warunków rodowiskowych

województwa,Regionalna funkcja tych przedsi wzi wskazuje na to, i ich realizacja przebiega b dzie nawniosek i poprzez uchwa gminy, ale tak e pod patronatem i przy ewentualnym finansowymwspó udziale Wojewody.

4.3. Polityka ekologiczna województwa ódzkiego

W opracowaniu Polityka Ekologiczna Województwa ódzkiego proponuje si ,w celu realizacji tej polityki w województwie ódzkim, zastosowanie metody dobrych praktykgospodarowania i systemów zarz dzania rodowiskowego, która pozwala czy efektygospodarcze z efektami ekologicznymi, mi dzy innymi:- budow obwodnic wokó miast,- unowocze nienie systemów grzewczych z wykorzystaniem lokalnych zasobów energii

odnawialnej,- termomodernizacje zasobów budowlanych,- modernizacje sieci cieplnych- wykorzystanie ciep a odpadowego.Wyznacza si cele polityki ekologicznej w zakresie jako ci rodowiska w obszarze tzw. stresumiejskiego (jest to wynik koncentracji róde emisji zanieczyszcze , ha asu ipromieniowania) Ka da poprawa stanu rodowiska na terenach wyst powania stresumiejskiego wi e si z istotnymi korzy ciami dla gospodarki i spo ecze stwa w skali ogólnej.Poprawa jako ci na tych obszarach musi obejmowa :- zmniejszenie zakresu i skali przekrocze dopuszczalnych st szkodliwych

zanieczyszcze w powietrzu, co wymaga b dzie dalszego zmniejszenia ilo cizanieczyszcze odprowadzanych do powietrza (m.in. z indywidualnych paleniskdomowych), przy jednoczesnym ograniczaniu dynamiki wzrostu emisji ze rodkówtransportu,

- popraw relacji pomi dzy powierzchni terenów intensywnie zainwestowanych ipowierzchni terenów otwartych zapewniaj cych w ciw cyrkulacj i wymianpowietrza z obszarami s siednimi.

- popraw estetyki otoczenia, m.in. poprzez kszta towanie zieleni zorganizowanej, którape ni ponadto funkcje ochronne.

Wyznaczono kierunki dzia w zakresie ochrony atmosfery, w horyzoncie do 2010 r.:- ograniczanie roli indywidualnych palenisk w glowych w strukturze systemu

grzewczego miast,- wspieranie wszelkich dzia inwestycyjnych ograniczaj cych drogowy ruch

tranzytowy przez miasta oraz dzia organizacyjnych ograniczaj cych uci liwoemisyjn rodków transportu drogowego,

- programowanie inwestycji w zakresie rozwoju transportu szynowego,

EKOMETRIA Strona 28

- programowanie zintegrowanych dzia na rzecz minimalizacji zu ycia energii isurowców energetycznych

- zintegrowanie programów ochrony powietrza z planami zagospodarowaniaprzestrzennego.

Podstawowe instrumenty wykonawcze i stymulatory przemian:- opracowanie i realizacja programów naprawczych dla stref, gdzie standardy jako ci

powietrza nie s dotrzymywane,- budowa obwodnic miejskich, dzia ania na rzecz lepszej organizacji ruchu drogowego,- rozwój komunikacji szynowej w miastach i mi dzy nimi,- restrukturyzacja funkcjonalno-przestrzenna miast (alokacja przemys owych róde emisji

poza centrum miast, rozg szczenie zabudowy, kreowanie warunków intensyfikuj cychprocesy rozprzestrzeniania si zanieczyszcze powietrza),

- rozwój wytwarzania energii w systemie skojarzonym,- eliminacja z ruchu pojazdów generuj cych ponadnormatywne emisje zanieczyszcze

powietrza (zw aszcza autobusów i samochodów ci arowych)

4.4. Wojewódzki program ochrony rodowiska

Wojewódzki Program Ochrony rodowiska jest zasadniczym strategicznymnarz dziem zarz dzania rodowiskiem w skali ca ego województwa.W ramach dzia na rzecz poprawy stanu aerosanitarnego:- opracowanie programów naprawczych w zakresie ochrony powietrza,- opracowanie programu kompleksowej rewitalizacji m.in. w Piotrkowie Trybunalskim w

po czeniu z planami zagospodarowania przestrzennego,- rozbudowa systemów komunikacji zbiorowej celem ograniczenia ruchu samochodowego

w centrum miast.Podstawowe instrumenty i stymulatory przemian:- przygotowanie i realizacja programów naprawczych w zakresie ochrony powietrza

dla centralnych cz ci Piotrkowa Trybunalskiego, g ównie w aspekcie ograniczeniaróde niskiej emisji energetycznej (likwidacja domowych palenisk w glowych),

- szczególna ochrona istniej cych parków krajobrazowych i rezerwatów, dolin,strumieni i rzek, róde , lasów i parków komunalnych a tak e wprowadzenie nowychzalesie , lokowanie nowych parków i terenów zieleni,

- budowa autostrad oraz dróg obwodnicowych wokó miast z równoczesn zabudowtechniczn chroni przed ha asem,

- rozbudowa i modernizacja gazoci gów, zdalnego ogrzewania obiektów,- budowa nowych stacji monitoringu rodowiska, intensyfikacja kontroli i nadzoru,- alokacje zak adów przemys owych poza centrum miast,- opracowanie i realizacja programu oszcz dzania i racjonalnego u ytkowania energii,

w tym podprogramu termomodernizacji obiektów.

4.5. Program ochrony rodowiska Miasta PiotrkowaTrybunalskiego

Program Ochrony rodowiska dla Miasta Piotrkowa Trybunalskiego wskazujedwa podstawowe zagro enia zwi zane z ochron atmosfery. S one zwi zane z nadmiern

EKOMETRIA Strona 29

emisj z indywidualnych palenisk domowych i z narastaj cym nat eniem ruchusamochodowego i nie rozwi zanymi problemami infrastruktury komunikacyjnej.Zawarte w Programie konieczne do osi gni cia cele i niezb dne dzia ania, w okresie lat 2004-2007 w zakresie ochrony powietrza:Cele podstawowe- sta e ograniczanie emisji zanieczyszcze z procesów spalania w gla w mie cie,- ograniczenie wielko ci emisji zanieczyszcze przemys owych,- tworzenie przestrzennych warunków sprzyjaj cych wentylacji (przewietrzaniu) miasta, a

w szczególno ci jego ródmie cia, a tym samym warunków umo liwiaj cychsamooczyszczanie si powietrza

- uniezale nienie obszaru miasta, a szczególnie ródmie cia od samochodu,- wykorzystanie istniej cych na obszarze miasta odnawialnych róde energii (przede

wszystkim wód geotermalnych)Dzia ania prowadz ce do uzyskania tych celów:- pod czenie budynków mieszkalnych oraz u yteczno ci publicznej zaopatrywanych

w ciep o przez w glowe kot ownie lokalne do miejskiej sieci ciep owniczej lubwyposa ania ich w kot ownie gazowe, ewentualnie ogrzewanie elektryczne.

- modernizowanie elementów sieci ciep owniczej,- racjonalizowanie zu ycia energii m.in. poprzez ograniczanie strat ciep a w

budynkach oraz poprzez zwi kszanie reakcji systemu ciep owniczego na zmianywarunków pogodowych,

- rozszerzanie zasi gu sieci ciep owniczej,- sukcesywna modernizacja systemów i urz dze redukuj cych emisj w EC,- rozbudowa sieci gazowej,- wykonanie planu zaopatrzenia miasta w ciep o,- prowadzenie termomodernizacji budynków i modernizacji instalacji grzewczych dla

obni enia kosztów energii (do 30%)- zrealizowanie zada okre lonych w programie racjonalizacji kosztów energii w

budynkach komunalnych),- realizacja dzia zwi zanych z polityk transportow miasta: okre lenie i

wydzielenie obszarów o ograniczonym ruchu samochodowym; rozwój elementówinfrastruktury drogowej (przej , parkingów, bezkolizyjnych skrzy owa );doskonalenie organizacji ruchu ko owego

- utrzymania w czysto ci ulic i powierzchni miejskiej dla wyeliminowania zjawiskawtórnego pylenia

4.6. Studium Kierunków i Zagospodarowania przestrzennegomiasta Piotrkowa Trybunalskiego

Studium Kierunków i Zagospodarowania przestrzennego Miasta PiotrkowaTrybunalskiego zawiera diagnoz stanu rodowiska miasta i uwzgl dnia przyj te przez RadMiejsk za enia polityki ekologicznej. Dla wydzielonych jednostek przestrzennych Studiumokre li o mo liwe do osi gni cia cele i kierunki zada polityki przestrzennej w zakresieochrony rodowiska poprzez uj cie ich w miejscowych planach zagospodarowaniaprzestrzennego. Zasadniczymi celami polityki przestrzennej z punktu widzenia naprawczegoplanu s :- wyrównanie rozwoju infrastruktury (w tym komunikacji)- modernizacja i restrukturyzacja miasta- kreowanie wysokiej jako ci rodowiska i ochrony dziedzictwa kulturowego

EKOMETRIA Strona 30

4.7. Projekt za do planu zaopatrzenia w ciep o, energielektryczn i paliwa gazowe dla miasta Piotrków Trybunalski

W Projekcie Za do Planu Zaopatrzenia w Ciep o, Energi Elektryczn i PaliwaGazowe Miasta Piotrków Trybunalski przyj to:- modernizacj istniej cych centralnych kot owni w glowych na gazowe lub gazowo-

mia owe, dalsze ograniczanie emisji,- rozbudowa sieci cieplnej i pod czanie nowych odbiorców- zmiana struktury zu ycia paliw na wykorzystanie paliw o ni szych wspó czynnikach

emisji (gaz, olej opa owy)- stosowanie alternatywnych róde energii do ogrzewania indywidualnego (geotermia)

Sporz dzany program naprawczy uwzgl dnia za enia i kierunki przedstawionew ”Projekcie za ...”

EKOMETRIA Strona 31

5. Emisja py u PM10

Zmiana struktury oraz spadek znaczenia przemys u na rzecz wzrostu znaczenia sektoraus ug w latach dziewi dziesi tych spowodowa o istotne obni enie emisji ze ródeprzemys owych, w tym PM10. G ównymi przyczynami tego by o:

- zmniejszenie produkcji,- unowocze nianie technologii przemys owych,- instalacje urz dze redukuj cych emisje,- poprawa jako ci paliwa u ywanego w du ych elektrociep owniach,- zaostrzanie przepisów zwi zanych z emisj zanieczyszcze z du ych instalacji

energetycznych i przemys owych.Niestety, ograniczenia emisji PM10 z przemys u uwypukli y problem emisji z innych

róde . Istnieje wiele prac, które wi ponadnormatywne st enia PM10 z tzw. nisk emisj ,pochodz z ogrzewania indywidualnego, gdzie jako podstawowe paliwo u ywany jest

giel, szczególnie ten niskiej jako ci, o du ej zawarto ci popio u i siarki. Na wysokiest enia zanieczyszcze nie bez wp ywu pozostaje charakter zabudowy na danym terenie.

rednia i wy sza zabudowa o zwartym charakterze, przy niektórych scenariuszachmeteorologicznych sprzyja tworzeniu si sytuacji smogowych. Szczególnie istotnymczynnikiem rozpraszaj cym jest wiatr, który przy tego typu zabudowie ma ograniczonemo liwo ci przewietrzania. Spory problem stanowi te osiedla domków jednorodzinnych o

stej zabudowie. Domki te opalane s g ównie paliwem sta ym, które generuje znaczneadunki zanieczyszcze , a skupienie wielu domków w jednym miejscu dodatkowo wzmaga

efekt.Równocze nie narasta problem z zanieczyszczeniami transportowymi. Wzrost liczby

samochodów, a co za tym idzie cz stsze migracje ludno ci, z y stan nawierzchni orazpowstawanie nowych odcinków dróg wi e si ze wzrostem emisji, w szczególno ci tlenkówazotu, ale równie tzw. py em wtórnym, pochodz cym ze cierania: ok adzin hamulcowych,opon oraz nawierzchni jezdni.

Konstruuj c program naprawczy dla danej strefy nale y wzi pod uwag adunki emisjize wszystkich mo liwych róde , równie tych zlokalizowanych poza obszarem strefy.Ze wzgl du na rodzaj i zasi g wp ywu oraz na wykonywane obliczenia modelowe emisjepodzielono na trzy podstawowe typy:

- punktow – pochodz ze róde przemys owych technologicznychi energetycznych,

- powierzchniow - niska emisja z palenisk domowych- liniow - emisja zwi zana z komunikacj .Wp yw emisji powierzchniowej i komunikacyjnej oraz niskiej emisji punktowej

(o wysoko ci emitora do 20 m), a co za tym idzie zasi g imisji od nich pochodz cy ograniczasi do kilku, kilkunastu kilometrów od ród a. Z tego wzgl du emisj ze wszystkich typówróde analizowano wewn trz strefy oraz w pasie 10 km wokó stref. Poza tym pasem brano

pod uwag wp yw emisji punktowej z emitorów o wysoko ci powy ej 20 m - z terenuwojewództwa ódzkiego. Osobno pokazano emisj oraz wykonano obliczenia stzanieczyszcze dla Elektrowni „Be chatów”, jako najwi kszego emitenta w Polsce.

Dodatkowo na terenie Piotrkowa Trybunalskiego w obliczeniach uwzgl dniono emisjpochodz ze szklarni, zlokalizowanych w pó nocno-zachodniej cz ci miasta.

EKOMETRIA Strona 32

5.1. Emisja PM10 dla Piotrkowa Trybunalskiego - miasta naprawach powiatu

5.1.1. Emisja zewn trzna

5.1.1.1. Emisja punktowa

cznie do oblicze wp ywu ró nych typów emisji spoza miasta Piotrkowa, na st eniazanieczyszcze wzi to pod uwag 976 emitorów o cznej emisji py u 8910,2 ton.

Tabela 2 Sumy emisji nap ywowej

TYP EMISJI PM10[Mg/rok]

Liczbaemitorów

El. Be chatów 3165.0 12punktowa h>20m 4847.1 634

punktowa pas 10km 5.3 9powierzchniowa pas 10 km 740.6 171

liniowa pas10km 76.1 150w tym emitowana 56.4 -w tym unoszona 19.7 -

SUMA 88341.2 976

Emisja nap ywowa PM10 [Mg/rok] z terenu województwa ódzkiegona obszar Piotrkowa Trybunalskiego

punktowa pow 20m54.9% punktowa pas 10km

0.1%

powierzchniowapas 10 km - 8.4%

liniowa pas10km0.9%

El. Be chatów35.8%

Rysunek 14 Udzia y procentowe poszczególnych typów emisji w emisji nap ywowej w PiotrkowieTrybunalskim w 2004r.

EKOMETRIA Strona 33

Poza Elektrowni „Be chatów”, na terenie województwa ódzkiego zinwentaryzowano634 emitory wy sze ni 20m. Wyemitowany przez nie py PM10 stanowi y 54,9% emisjinap ywowej. Najwi ksze emisje PM10 pochodzi y z wi kszych zak adów ciep owniczychoraz z „Opoczna” S.A.

Rysunek 15 Emisja PM10 z emitorów punktowych, wy szych ni 20m z terenu województwa ódzkiego w2004r.

Emisja PM10 z oddalonej o ok. 25km, Elektrowni „Be chatów” stanowi a 35,8%ca kowitej emisji nap ywowej. Jednak e emitowane gazy i py y wyprowadzane sdo powietrza kominami o wysoko ci 300m, przy du ej pr dko ci wyrzutu (20-26m/s),co powoduje, e oddzia ywanie „Elektrowni Be chatów” jest ponadregionalne i ma niewielkiwp yw na Piotrków Trybunalski.

EKOMETRIA Strona 34

Rysunek 16 Emisja PM10 z Elektrowni Be chatów w 2004r. i jej lokalizacja w odniesieniu do PiotrkowaTrybunalskiego.

W pasie do 10 km od Piotrkowa Trybunalskiego zlokalizowanych zosta o 9 emitorówpunktowych o wysoko ci do 20m o znikomej emisji (0,06%), z których najwi ksze naledo Huty Szk a Gospodarczego T. Wrze nia w Jarostach (emisja - 4 Mg/rok PM10).

Rysunek 17 Emisja PM10 z emitorów punktowych zlokalizowanych w pasie 10km od PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 35

W sumie do analizy emisji punktowej poza miastem wzi to pod uwag 655 emitorów ocznym adunku emisji 8014.4 Mg PM10, co stanowi 89,9% ca kowitej emisji nap ywowej.

5.1.1.2. Emisja powierzchniowa

Emisja powierzchniowa poza Piotrkowem Trybunalskim zosta a wyznaczonana podstawie liczby ludno ci w miejscowo ciach oraz cz ciowych informacji o sposobachogrzewania. Wi kszo miejscowo ci w pasie 10 km rozmieszczona jest równomiernie.Wi ksze warto ci emisji pochodz z miejscowo ci takich jak Sulejów (87Mg PM10),

odzimierzów (22,8Mg), Wolbórz (15,4Mg) , Moszczenica i Wola Moszczenickacznie 32,2Mg) czy Poniatów (23,7Mg). Ogó em emisja powierzchniowa z pasa 10 km

stanowi 8,4% emisji nap ywowej.

Rysunek 18 Emisja PM10 ze róde powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 10 km od PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.

5.1.1.3. Emisja liniowa

Emisja liniowa w pasie 10 km od miasta wyznaczona zosta a na podstawie dost pnychpomiarów nat enia i struktury ruchu. Sie pomiarowa niestety nie jest zbyt g sta, w zwi zkuz czym wi kszo informacji pochodzi a z dróg krajowych, a miejscami zosta a onauzupe niona o drogi powiatowe czy gminne. Bior c pod uwag ma y zasi g oddzia ywanianiskiej emisji komunikacyjnej, a szczególnie jej udzia w imisji py u PM10, uzyskanainformacja jest wystarczaj ca do okre lenia wp ywu na miasto. Dodatkowo na podstawiewskazówek Krajowego Centrum Inwentaryzacji Emisji zosta a wyznaczona emisja py uwtórnego. Najwi ksze warto ci emisji pochodz z dróg krajowych nr 1 i nr 8. Mimo

EKOMETRIA Strona 36

obecno ci tak ucz szczanych dróg, ogólna warto emisji PM10 w pasie 10 km szacowanazosta a na 0.9% emisji nap ywowej, z czego 74,1% jest bezpo rednio emitowane przezpojazdy, a pozosta e 25,9% to emisja py u wtórnego.

Rysunek 19 Ca kowita emisja PM10 ze róde liniowych zlokalizowanych w pasie 10 km od PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.

Rysunek 20 Wtórna emisja PM10 ze róde liniowych zlokalizowanych w pasie 10 km od PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 37

5.1.2. Emisja z terenu Piotrkowa Trybunalskiego - miasta na prawach powiatu

Inwentaryzacja emisji w obszarze Piotrkowa Trybunalskiego obj a:- 123 emitory punktowe,- 267 emitorów powierzchniowych- 141 emitorów liniowych.

Dodatkowo jak zosta o wspomniane wcze niej oszacowano emisje pochodz ze szklarnizlokalizowanych w pó nocno- zachodniej cz ci miasta.Poni sza tabela przedstawia sumy oraz g sto emisji z poszczególnych typów róde .

Tabela 3 Sumy emisji PM10 dla ró nych typów ródezlokalizowanych na terenie Piotkowa Trybunalskiego w 2004r.

TYP EMISJI PM10[Mg/rok]

PM10[kg/rok/ha]

powierzchniowa 561,8 82,16punktowa 542,7 79,36liniowa 24,8 3,63w tym emitowana 17,4 2,54w tym unoszona 7,4 1,08szklarnie 14,5 2,12SUMA 1143,8 167,27

Emisja PM 10 [t/a] ze róde zlokalizowanych na terenie Piotrkowa Trybunalskiego

liniowa2,2%

szklarnie1,3%

punktowa47,4%

powierzchniowa49,1%

Rysunek 21 Udzia procentowy poszczególnych typów róde emisji w ca ci zinwentaryzowanej emisjina terenie Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 38

Wielko emisji PM10 zinwentaryzowanej w Piotrkowie Trybunalskim to 3,4% warto ciemisji zinwentaryzowanej w województwie ódzkim.

Najwi kszy udzia w emisji PM10 ma emisja powierzchniowa (49,9%), zwi zana zindywidualnym ogrzewaniem w glowym. Na terenie miasta zaznacza si równie du y udziaemisji punktowej (47,4%). Spowodowane jest to przemys owym charakterem PiotrkowaTrybunalskiego jako o rodka szklarskiego, maszynowego, meblarskiego oraz

ókienniczego. Mimo uwzgl dnienia py u wtórnego przy szacowaniu emisji liniowej, udziatego typu ród a w emisji ogólnej jest znikomy (2,2%). Najmniejszy udzia w emisji PM10,ma emisja ze szklarni (1,2%). Jednak stanowi ona powa ny problem ze wzgl du na u yte doogrzewania paliwo oraz na swój bardzo lokalny charakter.

5.1.2.1. Emisja punktowa

Pracownicy WIO w odzi od kilku lat zbieraj , uzupe niaj i weryfikuj dane dotycz ceemisji punktowej w województwie. Jednak "opór" niektórych zak adów przemys owychprzed udzielaniem danych oraz niemo no dotarcia do wszystkich adresatów powoduje, ebaza ta ci gle jest niepe na i wymaga sta ego uzupe nienia. Szczególnie uci liwe, z punktuwidzenia mo liwo ci wykorzystania w dalszych analizach i obliczeniach modelowych, jestcz sty brak parametrów technicznych oraz niepe na informacja na temat zmienno ci emisji wczasie. Obecna baza emisji zosta a zweryfikowana i uzupe niona o brakuj ce parametry.Dodatkowo Wykonawca uzupe ni informacje o brakuj cych emitorach na podstawie decyzjioraz zg osze udost pnionych przez Referat Ochrony rodowiska i Rolnictwa Urz duMiejskiego w Piotrkowie Trybunalskim.

Rysunek 22 Emisja punktowa PM10 w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r.

Wi kszo emitorów punktowych zlokalizowana jest w po udniowej cz ci miasta. Najwi ksiemitenci py u z terenu miasta Piotrkowa to firma COMEX (112,2Mg/rok) – producent tkaninoraz Huta Szk a Feniks (2 emitory o cznej emisji 17Mg/rok). Istotne emitory py u posiadarównie Miejski Zak ad Gospodarki Komunalnej, jednak dzi ki zainstalowanym instalacjomodpylania czna emisja py u PM10 w 2004 r. z 4 emitorów wynios a 103,8 Mg. Wszystkie

EKOMETRIA Strona 39

emitory MZGK maj wysoko ci powy ej 80m, co nadaje emisji charakter regionalny.Wielko emisji punktowej PM10 zinwentaryzowanej w Piotrkowie Trybunalskim stanowi7% warto ci emisji punktowej zinwentaryzowanej w województwie ódzkim.

5.1.2.2. Emisja powierzchniowa

Emisja powierzchniowa dla miasta Piotrkowa Trybunalskiego zosta a przygotowanana podstawie opracowania "Projekt za do planu zaopatrzenia w ciep o, energielektryczn i paliwa gazowe miasta Piotrków Trybunalski" oraz informacji z Urz duStatystycznego w odzi, o liczbie ludno ci w obwodach spisowychAutorzy „Projektu za ...” podzielili Piotrków Trybunalski na 4 rejony bilansowew zale no ci od typu zabudowy. W tak wydzielonych rejonach wyznaczona zosta a liczbamieszka ogrzewanych indywidualnie z podzia em na budownictwo wielo- i jednorodzinnePonadto w ca ym Piotrkowie okre lone zosta y powierzchnie ogrzewane danym medium. Napodstawie tych informacji oraz informacji o ludno ci mo liwe by o okre lenie powierzchniogrzewanych w obwodach statystycznych, a w rezultacie emisji powierzchniowej PM10.

Rysunek 23 Emisja powierzchniowa z podzia em na obwody spisowe w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r.

Obwody, w których emisja wynosi zero (0), s to obwody pod czone do miejskiej sieciciep owniczej.

Tak wyznaczona emisja powierzchniowa jest niestety szacunkowa. Brak jest dok adnejinwentaryzacji róde i wielko ci emisji niskiej, danych o rodzaju i ilo ci spalanych paliw.Szacuje si , e na terenie miasta Piotkowa oko o 52,2% mieszka pod czonych jest domiejskiej sieci ciep owniczej, z czego niemal e wszystkie s to mieszkania w zabudowiewielorodzinnej. G ówne rejony pod czone do m.s.c. to osiedla – S owackiego, Wysoka

ódzka, Jagiello skie, Piastowskie oraz Górna. Pozosta e 47,8% mieszka jest ogrzewaneindywidualnie, z czego oko o 31% to ogrzewanie w zabudowie jednorodzinnej, a pozosta acz to ogrzewanie w zabudowie wielorodzinnej, w wi kszo ci zlokalizowanej w obr bieStarego Miasta.

EKOMETRIA Strona 40

Tabela 4 Struktura zaopatrzenia w ciep o budownictwa mieszkaniowego w Piotrkowie Trybunalskim.

Typ budownictwa mieszkaniowegoRodzaj ogrzewania

Ilomieszka

Powierzchniaytkowa

Udziailo ci

ogrzewanie z m.s.c.szt m2 %

Wielorodzinne komunalne 1821 81084,1 6,4Wielorodzinne spó dzielcze 11959 607479,2 41,9Wielorodzinne pozosta e 1038 54818,0 3,6Jednorodzinne 96 6720,0 0,3Razem 14914 750101,3 52,2

ogrzewanie poza m.s.c.szt m2 %

Wielorodzinne komunalne 3648 168781,1 12,8Wielorodzinne spó dzielcze 568 26783,8 2,0Wielorodzinne pozosta e 609 27095,5 2,1Jednorodzinne 8833 511382,2 30,9Razem 13658 734042,6 47,8Ogó em mieszka 28572 1484144,9 100

ród o: „Projekt za do planu zaopatrzenia w ciep o, energi elektryczn i paliwa gazowe dla miasta Piotrkowa Trybunalskiego”

„Projekt za ...” pozwoli na oszacowanie struktury paliw u ywanych do ogrzewania.Wynika z niego, i dominuj cym medium u ywanym do ogrzewania niezale nie od typubudownictwa jest w giel.

Tabela 5 Procentowy udzia paliw u ywanych do celów grzewczych w Piotrkowie Trybynalskimszacowany na podstawie „Projektu za ...”

giel Gaz GZ-50 LPG Olej Drewno Pr dTyp budownictwa

[%]wielorodzinne 89,7 7,7 - 0,5 - 2,3jednorodzinne 55,2 23,8 1,9 8,2 6,7 4,2

Bior c pod uwag fakt ubo enia mieszka ców, przez co notuje si przechodzenie na gorszyjako ciowo, ale ta szy w giel lub mia w glowy, oraz, ze wzgl du na wysok cen gazu,wracanie do opalania w glem i spalanie mieci, rzeczywista emisja powierzchniowa mo eby niedoszacowana. Istotne jest równie to, e w ten sposób ogrzewane s centra miast,gdzie dominuje g sta zabudowa wielopi trowa (3-5 pi ter), o s abej mo liwo ciprzewietrzania (samooczyszczania si ). W efekcie emisja komunalna ma dominuj cy udziana obszarach o stwierdzonych przekroczeniach st normatywnych PM10.Typ zabudowy oraz emisja ca kowita pozwala na wyznaczenie g sto ci emisji, która stanowipodstaw oblicze imisji. Im wi ksza g sto emisji tym wi ksze prawdopodobie stwowyst pienia przekrocze . Nale y równie zaznaczy , i wi kszo scenariuszymeteorologicznych sprzyjaj cych wysokim koncentracjom wyst puje w sezonie grzewczym.Na terenia miasta Piotrkowa zdecydowanie najg stsz emisj charakteryzuj si rejonyStarego Miasta oraz osiedli – Sadowa, Mickiewicza i Wierzeje. Ogólnie emisjpowierzchniow w Piotrkowie szacuje si na 561,8Mg/rok, co stanowi 2.2% emisjipowierzchniowej w województwie ódzkim.

EKOMETRIA Strona 41

Rysunek 24 G sto emisji PM10 w obwodach statystycznych w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r.

5.1.2.3. Emisja liniowa

Dane dotycz ce emisji komunikacyjnej (liniowej) pozyskano z dwóch róde . Dla drógkrajowych i wojewódzkich "Transprojekt - Warszawa" wydaje co pi lat (najaktualniejszez 2000r.) mapy ruchu drogowego zawieraj ce warto ci rednie dobowe z uwzgl dnieniemstruktury pojazdów oraz zamieszcza wska niki ilustruj ce dotychczasow oraz prognozowanzmienno parametrów ruchu w kolejnych latach. Drugim ród em danych w PiotrkowieTrybunalskim by y pomiary nat enia i struktury ruchu ko owego na skrzy owaniachi w przekrojach ulic na terenie miasta wykonane przez Miejski Zarz d Dróg i Komunikacjiw Piotkowie Trybunalskim w latach 2002-2005, przy czym wyniki te przy pomocywspó czynników okre lonych przez "Transprojekt - Warszawa" zosta y sprowadzone do rokubazowego 2004.Podobnie jak dla emisji liniowej nap ywowej wyznaczono warto ci emisji py u wtórnego,pochodz cego ze cierania ok adzin hamulcowych, opon oraz powierzchni jezdni.Nale y jednak zaznaczy , e wyznaczony w ten sposób py PM10 pochodz cyod komunikacji odgrywa bardzo ma rol w imisji (st eniach). Istotniejszym problememzwi zanym z nat eniami ruchu móg by by py pochodz cy z zanieczyszczenia jezdni,którego niestety nie da si zinwentaryzowa .

EKOMETRIA Strona 42

Rysunek 25 Ca kowita emisja liniowa PM10 w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r.

Rysunek 26 Emisja liniowa wtórnego py u PM10 w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r.

Mimo przechodzenia przez miasto dwóch znacz cych dróg krajowych (nr 1 i nr 8) emisjPM10 w Piotrkowie szacuje si na 4,2% zinwentaryzowanej w województwie ódzkim emisjiliniowej. Nale o si spodziewa , e najwi ksze emisje py u PM10 pochodz cegood komunikacji wyst pi na wspomnianych drogach krajowych okalaj cych miasto, jednaknie b dzie to mia o wi kszego wp ywu na st enia w mie cie.

EKOMETRIA Strona 43

5.1.2.4. Emisja pochodz ca ze szklarni

Zasygnalizowany przez Urz d Miejski w Piotrkowie Trybunalskim problem stanowidu e ilo ci szklarni zlokalizowanych w pó nocno – zachodniej cz ci miasta w okolicachosiedli Paw owska, Sadowa I, Sadowa II oraz ródlana. Niestety brak dok adnych informacjio rozmieszczeniu oraz o zu yciu paliwa i zastosowanych do ich ogrzewania piecachpozwoli o jedynie na szacunkowe wyznaczenie emisji. Jednak nawet szacunkowewyznaczenie emisji jest du o lepszym rozwi zaniem ni nie uwzgl dnienie problemu.Na podstawie wizji lokalnej oszacowano ilo szklarni (40szt), a na podstawie wywiaduprzeprowadzonego z kilkoma w cicielami oraz literatury fachowej okre lono zu ycie i typpaliwa (w giel brunatny) oraz typ kot a grzewczego. Nast pnie okre lono 2 obszary, b cerównocze nie emitorami zast pczymi.Emisja py u PM10 z rejonu wyst powania szklarni jest porównywalna z emisja liniowi wynosi 1.3% ca kowitej emisji w Piotrkowie Trybunalskim.

Rysunek 27 Emisja pochodz ca ze szklarni zlokalizowanych w pó nocno-zachodniej cz ci PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 44

6. Pomiary zanieczyszcze powietrza w PiotrkowieTrybunalskim w 2004r.

Sie pomiarowa zanieczyszcze atmosfery w aglomeracji ódzkiej w 2004r. opiera a sina pomiarach automatycznych i manualnych (g ównie nadzorowanych przez WSSE).Na podstawie tych pomiarów wg Rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 6.06.2002r.w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowychpoziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnychpoziomów niektórych substancji, mo na stwierdzi przekroczenie warto ci dopuszczalnych24-godzinnych i redniorocznych dla PM10. Na terenie Piotrkowa Trybunalskiego, do ocenyrocznej WIO ód , zakwalifikowa 3 stacje.

Tabela 6 Stacje pomiarowe, z których wyniki pomiarów PM10 zakwalifikowane zosta y do oceny rocznejw 2004r. i stanowi y podstaw wyznaczenia stref do programu naprawczego powietrza.

Stacja Strefa

miejscowo kod krajowy stacji Nazwa strefy Kod strefy

Piotrków Trybunalski LdPiotrkWIOSABelzack m. Piotrków Tryb. 4.10.13.62Piotrków Trybunalski LdPiotrkWSSEM3goMaja

Piotrków Trybunalski LdPiotrkMZGKMKarolinród o: Roczna ocena jako ci powietrza w województwie ódzkim w 2004r., WIO ód

Program naprawczy ma na celu wskazanie obszarów, dla których musz by podj tedzia ania ograniczaj ce imisj do warto ci dopuszczalnych. W zwi zku z tym na poni szychrysunkach i w tabeli pokazano stanowiska, na których w 2004r. zosta y przekroczone warto cidopuszczalne, bez marginesów tolerancji.

W Piotrkowie Trybunalskim pomiar py u zawieszonego PM10 prowadzony by na stacjiautomatycznej przy ulicy Belzackiej Na pozosta ych stacjach pomiar odbywa si metodreflektrometryczn – BS, a warto ci redniodobowe przeliczono na PM10 wg "Wskazówki dopierwszej rocznej oceny jako ci powietrza", gdzie zaleca si mno warto ci py u BSrazy 1,5, w ten sposób uzyskuje si warto ci przybli one, mog ce budzi zastrze enia.Warto ci dopuszczalne, redniodobowe py u w roku 2004 by y przekraczanena 2 stanowiskach pomiarowych, a warto ci dopuszczalne rednioroczne na 1 stanowisku.

Tabela 7 St enia PM10 oraz procent przekrocze na stacjach zakwalifikowanych przez WIO do ocenyrocznej na terenie Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r. (warto ci py u BS zosta y przeliczone na PM10)

Adres x y kompl.serii typ stacji typ

py u24h

[ug/m3]%

przekr.rok

[ug/m3]%

przekr.ul. Belzacka 4407998 5698513 96.7 automat. PM10 75.5 151 35.7 -Al. 3 Maja 8 4409500 5698500 100.0 manualna BS 105.0 210 43.4 108,5ul. Karolinowska 51 4408384 5700433 62.8 manualna BS 33 - 19.7 -

EKOMETRIA Strona 45

Rysunek 28 Przekroczenia warto ci dopuszczalnej PM10 24h 36 max na stacjach wyznaczonychprzez WIO do oceny rocznej w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r.

Rysunek 29 Przekroczenia warto ci dopuszczalnej PM10 rok na stacjach wyznaczonych przez WIOdo oceny rocznej w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r.

EKOMETRIA Strona 46

Wyniki pomiarów prowadzonych w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r. wskazuj nanast puj ce obszary zagro one nadmiernymi zanieczyszczeniami PM10:

• Stare Miasto (o 110 % przekroczone warto ci redniodobowe)• Osiedle S owackiego (o 51 % przekroczone warto ci redniodobowe)

Pomiary wykonywane w Piotrkowie Trybunalskim (mimo zastrze co do ichwiarygodno ci) wskazuj na wyst puj ce zagro enia w centralnej cz ci miasta.Przekroczenia warto ci dopuszczalnych 24h i redniorocznych PM10 pochodz g ównie zemisji z indywidualnego ogrzewania mieszka . Z danych pomiarowych wynika, e problemprzekrocze PM10 jest istotny. Jednak poziom zanieczyszcze PM10 powinien male , co jestzwi zane z dzia aniami ograniczaj cymi emisj w wi kszych emitorach energetycznych itechnologicznych oraz z unowocze nianiem indywidualnych palenisk w glowych ze wzgl duna korzy ci ekonomiczne z tym zwi zane.

EKOMETRIA Strona 47

7. Imisja z oblicze modelowych

Do oblicze rozk adu st zanieczyszcze PM10 na obszarze Piotrkowa Trybunalskiegoyto modelu CALMET/CALPUFF. Obliczenia wykonano na podstawie danych emisyjnych

i meteorologicznych z 2004r Obliczenia rozprzestrzeniania si zanieczyszczew województwie ódzkim i aglomeracji ódzkiej firma "Ekometria" przeprowadzi ana zlecenie WIO w odzi w ramach oceny bie cej jako ci powietrza za 2004r. Obecnieobliczenia te powtórzono ze wzgl du na uzupe nion baz emisji. Uzupe nieniomi uszczegó owieniu podlega y informacje dotycz ce wszystkich typów emisji, przy czym zazadowalaj ce mo na uzna rozpoznanie w zakresie emisji punktowej (energetycznej itechnologicznej) oraz powierzchniowej. W dalszym ci gu dost pne jest zbyt ma o danych ostrukturze i nat eniach ruchu pojazdów.

Obliczenia modelem CALPUFF wykonano w podziale na typy róde : punktowe,powierzchniowe, liniowe i szklarnie. Dodatkowo ród a podzielono na te zlokalizowanena terenie Piotrkowa Trybunalskiego i poza nim (pas 10 km dla róde powierzchniowych,liniowych i punktowych o wysoko ci do 20m oraz ca e województwo dla róde punktowycho wysoko ci powy ej 20m). Osobny przebieg oblicze przeprowadzono dla emisjiz Elektrowni „Be chatów”.

Takie rozwi zanie umo liwia niezale ne wyznaczenie imisji pochodz cej od dowolnegotypu emisji, a w konsekwencji do wyznaczenia udzia ów imsji pochodz cej od ka dego typuemitorów w imisji ca kowitej oraz powierzchnie przekrocze i liczb ludno ci nara onejna ponadnormatywne st enia zanieczyszcze .

Istotny jest równie fakt uwzgl dnienia tzw. py u wtórnego pochodz cego z przemianazotu i siarki.

7.1. Model CALMET/CALPUFF

Model CALPUFF zosta opracowany w Earth Tech. Inc. w Kalifornii. CALMET/CALPUFFjest modelem ob oku ostatniej generacji uwzgl dniaj cym rze terenu oraz czasow iprzestrzenn zmienno warunków meteorologicznych w trzech wymiarach. Jest towielowarstwowy, niestacjonarny model w uk adzie Lagrange’a, przygotowany do obliczaniast wielu substancji, który mo e wyznacza wp yw pól meteorologicznych zmiennych wczasie i w przestrzeni na transport, przemiany i depozycj zanieczyszcze . CALPUFF mo ewykorzystywa informacje z trójwymiarowych pól meteorologicznych lub z pojedynczejstacji naziemnej w formacie zgodnym z modelem ISC3 lub CTDM. Model CALPUFFzawiera modu y umo liwiaj ce opcjonalnie uwzgl dnienie transportu zanieczyszcze nadobszarami wodnymi, wp ywu du ych zbiorników wodnych (morza), omywania budynków,suchej i mokrej depozycji, prostych przemian chemicznych. Zasi g modelu CALMET/CALPUFF wynosi od dziesi tków metrów do kilkusetkilometrów. Model ten odznacza si du wra liwo ci na przestrzenne charakterystykirodowiska oraz zmienno pola meteorologicznego.

Model CALPUFF przyjmuje informacje o emisji ze róde :punktowych (o sta ej b zmiennej emisji)liniowych (o sta ej b zmiennej emisji)powierzchniowych (o sta ej b zmiennej emisji).

EKOMETRIA Strona 48

Model uwzgl dnia niestacjonarn (o parametrach zmiennych w czasie) emisj i warunkimeteorologiczne – trójwymiarowe pola meteorologiczne (wiatr, temperatura, ci nienie itp.),przestrzenn zmienno wysoko ci warstwy mieszania, szorstko ci, pr dko ci konwekcyjnej,

ugo ci Monina-Obuchowa, opadu, pionowej i poziomej turbulencji. W obliczeniachwykorzystano informacj meteorologiczn pochodz z modelu UMPL.

Dzia aj cy operacyjnie w ICM od 1997 roku model UMPL (Unified Model for PolandArea) jest mezoskalow wersj opracowanego w Wielkiej Brytanii i stosowanego przezBrytyjsk S Meteorologiczn globalnego modelu prognostycznego Unified Model.Wyznaczone przez model UMPL, w siatce o rozpi to ci oko o 17 km, prognozowane szeregiczasowe reprezentuj ce poszczególne parametry meteorologiczne s wprowadzane na wej ciemodelu CALMET, który wyznacza informacj meteorologiczn w formacie odpowiednim dlamodelu dyspersji CALPUFF, w siatce o wymiarach 5 km x 5 km dla województwa i 1 km x 1km dla aglomeracji.

Zakres danych mo liwych do pobrania z ICM jest ca kowicie zgodny zwymaganiami modelu CALMET zarówno na powierzchni jak i na poziomachci nieniowych i obejmuje nast puj ce parametry:

Na powierzchni modelu

- sk adowa Vx wiatru na poziomie 10 m- sk adowa Vy wiatru na poziomie 10 m- temperatura na poziomie 1.5 m- wilgotno wzgl dna na poziomie 1.5 m- wielkoskalowy opad deszczu kg/m2

- wielkoskalowy opad niegu kg/m2

- konwekcyjny opad deszczu kg/m2

- konwekcyjny opad niegu kg/m2

- zachmurzenie- podstawa niskich chmur w stopach nad poziomem morza- ci nienie na poziomie morza

Na poziomach ci nieniowych

- wysoko geopotencjalna- sk adowa Vx wiatru- sk adowa Vy wiatru- temperatura- wilgotno wzgl dna

Prognoza 60-cio godzinna jest wyznaczana w ICM co 3 godziny. Pierwszy wiersz jestrezultatem tzw. analizy to znaczy uwzgl dnia wyniki pomiarów ze stacji naziemnych,aerologicznych, lotnisk, sonda y balonowych, satelitów z ca ego obszaru obj tego modelemUMPL. Nast pne wiersze s wynikiem prognozy. Archiwizuj c wiersze analizy uzyskuje sizbiór danych opisuj cych sytuacj meteorologiczn w przesz ci. Dla oblicze modelowychrozprzestrzeniania zanieczyszcze dla potrzeb naprawczego programu ochrony powietrza zarok 2004 wykorzystano dane meteorologiczne z tzw. "analizy" zakupione przez Wykonawc .Zbiory te stanowi y podstaw do utworzenia plików wej ciowych do modelu CALMET. Powykonaniu oblicze modelem CALMET, plik z warto ciami opisuj cymi pole

EKOMETRIA Strona 49

meteorologiczne jest podawany na wej cie modelu dyspersji CALPUFF wraz z plikamiemisyjnymi.

Informacja meteorologiczna z tzw. analizy, czyli danych zweryfikowanych w oparciuo wyniki pomiarów dowolnego typu, podawana co 3 godziny, jest bardzo g sta w czasie i wprzestrzeni (rys. 35), w przeciwie stwie do informacji pozyskiwanych wy cznie ze stacjipomiarowych IMGW (rys.34).

Rysunek 30 Rozmieszczenie stacji pomiarów meteorologicznych

EKOMETRIA Strona 50

Rysunek 31 Usytuowanie stacji z pomiarami meteorologicznymi wykorzystanymi w obliczeniachrozprzestrzeniania zanieczyszcze dla NPOP za 2004 r

Model CALPUFF wyznacza st enia wybranych substancji równie w siatce polaobliczeniowego.Model CALMET/CALPUFF w badaniach maj cych na celu wyznaczenie zmienno ciprzestrzennej i czasowej st zanieczyszcze w skalach: miejskiej, regionalneji ponadregionalnej jest znakomitym narz dziem pozwalaj cym na uwzgl dnienie nie tylkodu ej ilo ci, zró nicowanych emitorów, ale i charakterystyk rodowiska przyrodniczego.W pakiecie CALMET/CALPUFF obliczenia s prowadzone w kilku wzajemnie powi zanychsiatkach prostok tnych. Wielko boku pola podstawowego ka dej z siatek mo e byka dorazowo ustalona przez u ytkownika i zale y od wielko ci obszaru i zró nicowania jegofizjografii (rze ba i u ytkowanie terenu) oraz od przyj tej skali bada .W 2003 roku w USA ukaza a si aktualizacja regulacji prawnych w USA w zakresie zmianstatusu modeli transportu zanieczyszcze , stosowanych przy sporz dzaniu stanowych planówwdro eniowych (SIP), operatów dla nowych róde (NSR) z w czeniem zapobieganiaistotnemu pogorszeniu jako ci powietrza (PSD). W rezultacie model CALPUFF zostaprzesuni ty z grupy modeli alternatywnych do grupy modeli preferowanych, równiedla zastosowa zwi zanych z transportem na odleg ci powy ej 50 km.W modelu CALMET/CALPUFF na ka dym etapie przetwarzania wykorzystywane

czasowe serie cogodzinne obliczane dla ka dego pola siatki. Oznacza to, e w ka dym polusiatki okre lone s cogodzinne szeregi czasowe parametrów meteorologicznych i stzanieczyszcze , na kilku poziomach. Szeregi te s nast pnie zapisywane do plikówwyj ciowych i mog by wielokrotnie przetwarzane przy u yciu specjalnego postprocesoraCALPOST lub wielofunkcyjnego programu przygotowanego w firmie „Ekometria”

atwiaj cego wyznaczenie wszystkich niezb dnych charakterystyk.

EKOMETRIA Strona 51

Model pozwala na uwzgl dnienie wszystkich emitorów znajduj cych siw ramach siatki obliczeniowej, tzn. np. emitorów punktowych z ca ego województwaprzy receptorach ustawionych tylko na terenie badanej strefy.

Proces modelowania rozprzestrzeniania zanieczyszcze przebiega w trzech fazach:

Faza 1 - przygotowanie danych wej ciowych do modelu. Jest to faza najbardziej czaso-i pracoch onna. Wymaga zebrania lub uzupe nienia danych meteorologicznych i emisyjnychroku, dla którego maj zosta wykonane obliczenia.Faza 2 - proces modelowania. Czas trwania tej fazy zale y od powierzchni obszaru,dla którego przeprowadzane jest modelowanie, skali odwzorowania (dok adno ci), od ilo ciemitorów oraz od ilo ci receptorów. Przebiega ona dwuetapowo - w pierwszym etapiepreprocesorem CALMET modeluje si rozk ad pól meteorologicznych dla danego obszaru;w etapie drugim korzystaj c z tych oblicze oraz z danych emisyjnych oblicza si rozk adyst zanieczyszcze przy u yciu modelu CALPUFF.Faza 3 – przetworzenie, wizualizacja i analiza uzyskanych danych obliczeniowych.Narz dzia przygotowane przez firm "Ekometria" pozwalaj na sprawn obs ug wszystkichdanych, tak wej ciowych jak i wyj ciowych. Natomiast Zleceniodawca uzyskuje tak du ei ró norodne dane wynikowe, i mo na je wykorzystywa do ró nych zada , w ró nymczasie. Wszystkie obliczenia po przetworzeniu przygotowanymi przez firm "Ekometria"narz dziami s wizualizowane przy pomocy programów GIS.

Pliki wej ciowe przygotowywane s w oparciu o wzorce proponowane przez twórcówpakietu. Pliki te zawieraj bardzo du o komentarzy u atwiaj cych osobom zainteresowanymzrozumienie zasady pracy modelu jak i organizacji zbiorów wej ciowych i wynikowych(wyj ciowych). Podobnie jak w przypadku receptorów, dla ka dego rodzaju emisjiprzygotowano w firmie "Ekometria" specjalne programy przetwarzaj ce zbiory baz danychemisyjnych na odpowiednie pliki tekstowe przygotowane w postaci umo liwiaj cejbezpo rednie przeniesienie zawarto ci do plików wej ciowych do modelu.

Obliczenia przeprowadzono osobno dla ka dego rodzaju zanieczyszczenia tzn.dla emisji liniowej, powierzchniowej i punktowej, z dodatkowym podzia em na ród awewn trz i na zewn trz badanego obszaru, a nast pnie wyniki sumowane programemCALSUM, który sumuje i skaluje st enia wyznaczone z dwóch lub wi cej grup ródez ró nych przebiegów CALPUFF’a. Wyznaczone przy pomocy modelu CALMET/CALPUFFprzestrzenne rozk ady st PM10 przedstawiono poni ej.

EKOMETRIA Strona 52

7.2. Imisja nap ywowa na terenie Piotrkowa Trybunalskiego

Jako powietrza na danym obszarze kszta towana jest nie tylko poprzez emisj tamwyst puj , ale równie znaczenie mo e mie imisja nap ywowa. Wa rolw rozprzestrzenianiu si zanieczyszcze odgrywaj czynniki meteorologiczne oraz fizyczno-geograficzne. Czynniki te zosta y uj te w procesie wykonywania oblicze rozprzestrzenianiasi zanieczyszcze dla emisji spoza strefy. Obliczenia wykonano dla emisji pe nej(punktowej, liniowej, powierzchniowej) z pasa 10 km wokó miasta oraz dla emisjiz emitorów punktowych, wy szych ni 20 m z pozosta ej cz ci województwa. Podzia takiwynika z ograniczonego zasi gu oddzia ywania emisji niskiej.

7.2.1. Imisja PM10 w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ca z emitorów spozaobszaru

Najwy sze st enia PM10 24h pochodz ce od nap ywowej emisji punktowej pochodzod Elektrowni „Be chatów” i wyst puj w po udniowo zachodniej cz ci Piotrkowa, ale sto warto ci na poziomie 2% warto ci dopuszczalnych. Dla redniorocznych warto ci studzia nap ywowej imisji od emitorów punktowych jest poni ej 1% warto ci dopuszczalnej.

Rysunek 32 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów punktowycho wysoko ci komina powy ej 20m zlokalizowanych na terenie województwa ódzkiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 53

Rysunek 33 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów punktowycho wysoko ci komina powy ej 20m zlokalizowanych na terenie województwa ódzkiego w 2004r.

Rysunek 34 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od 300-tu metrowych emitorówElektrowni „Be chatów” w 2004r.

EKOMETRIA Strona 54

Rysunek 35 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od 300-tu metrowych emitorówElektrowni „Be chatów” w 2004r.

Rysunek 36 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów punktowycho wysoko ci komina do 20m zlokalizowanych w pasie 10km od miasta w 2004r.

EKOMETRIA Strona 55

Rysunek 37 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów punktowych owysoko ci komina do 20m zlokalizowanych w pasie 10km od miasta w 2004r.

Najwy sze warto ci st z emisji nap ywowej pochodz od emisji powierzchniowej(do 11% warto ci dopuszczalnej dla PM10 24h). Jednak oddzia ywanie to jest bardzo lokalnea w wi kszo ci receptorów jest ono na poziomie poni ej 10%. Spowodowane jest toskupieniem znacznej ilo ci miejscowo ci w zachodniej i pó nocno zachodniej cz ci, pozagranicami miasta. Dla warto ci redniorocznych oddzia ywanie emitorów powierzchniowychz pasa 10km od miasta jest na poziomie poni ej 4%.

Rysunek 38 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów powierzchniowychzlokalizowanych w pasie 10km od miasta w 2004r.

EKOMETRIA Strona 56

Rysunek 39 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów powierzchniowychzlokalizowanych w pasie 10km od miasta w 2004r.

Mimo uwzgl dnienia emisji py u wtórnego wp yw emisji z komunikacji na pole imisyjnePM10 wewn trz miasta jest niewielki, zarówno dla warto ci 24h jak i rocznych (poni ej 1%).Na mapach imisji zaznacza si wi ksze drogi wylotowe – na zachodzie na Be chatów,Wroc aw, na wschodzie za na Kielce, Lublin.

Rysunek 40 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów liniowychzlokalizowanych w pasie 10km od miasta w 2004r.

EKOMETRIA Strona 57

Rysunek 41 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emitorów liniowychzlokalizowanych w pasie 10km od miasta w 2004r.

o imisyjne pochodz ce od uwzgl dnionej emisji nap ywowej PM10 z terenuwojewództwa w Piotrkowie Trybunalskim dla warto ci 24h wynosi od 9-13% warto cidopuszczalnej. Dla st rocznych wynosi od 4-6%. Mimo to, mo na uzna , e nie ma onowi kszego wp ywu na stan atmosfery w mie cie, bowiem maksymalne st enia wyst puj wpojedynczych receptorach, w miejscach poza zabudow miejsk , a zatem pozostaj bezwp ywu na zdrowie ludzkie.

Rysunek 42 St enia PM10 24h w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emisji nap ywowej w 2004r.

EKOMETRIA Strona 58

Rysunek 43 St enia PM10 rok w Piotrkowie Trybunalskim pochodz ce od emisji nap ywowej w 2004r.

EKOMETRIA Strona 59

7.3. Imisja z terenu Piotrkowa Trybunalskiego

Rysunek 44 Rozk ad st PM10 24h (36max) na terenie Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

Rysunek 45 Udzia typów emisji w imisji PM10 24h w receptorach na obszarze Piotrkowa Trybunalskiego

EKOMETRIA Strona 60

Rysunek 46 Procentowy udzia emisji powierzchniowej w receptorach na obszarze PiotrkowaTrybunalskiego w których w imisji PM10 24h przewa a emisja powierzchniowa

W wi kszo ci receptorów na terenie Piotrkowa w imisji PM10 24h i redniorocznej przewa aemisja powierzchniowa (z indywidualnego ogrzewania, g ównie w glowego). Przewagi tesi gaj nawet 100% w obszarach przekrocze . W rejonach przygranicznych miasta przewagata jest mniejsza. Zaznaczaj si tam równie przewagi emisji nap ywowej czy punktowej.Jednak st enia nie osi gaj tam po owy warto ci dopuszczalnej.Wynika oby z powy szego, e za przekroczenia warto ci normatywnych PM10 24h,a co jest z tym zwi zane, redniorocznych, w Piotrkowie Trybunalskim odpowiedzialnajest przede wszystkim emisja z ogrzewania indywidualnego.

EKOMETRIA Strona 61

Rysunek 47 Rozk ad st PM10 redniorocznych na terenie Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

Rysunek 48 Udzia typów emisji w imisji PM10 rok w receptorach na obszarze Piotrkowa Trybunalskiego

EKOMETRIA Strona 62

Rysunek 49 Procentowy udzia emisji powierzchniowej w receptorach na obszarze PiotrkowaTrybunalskiego w których w imisji PM10 rok przewa a emisja powierzchniowa

Rozk ad st PM10 (krótko i d ugookresowych) wyznaczonych poprzez modelowaniewskazuje na istnienie kilku obszarów o przekroczonych st eniach normatywnych(warto ciach dopuszczalnych) na terenie miasta Piotrkowa Trybunalskiego. Wi kszy problemstanowi st enia 24-godzinne. Obejmuj one w g ównej mierze Stare Miasto oraz kilkaosiedli domków. Obszary przekrocze st krótkookresowych PM10 s nieznaczne. Jednakbior c pod uwag , i rok 2004 by korzystny pod wzgl dem warunków meteorologicznych inie sprzyja du ym koncentracjom (zmniejszone obszary przekrocze dla miasta odziw stosunku do 2002r.), nale y si spodziewa , e przy niekorzystnych scenariuszachmeteorologicznych problem ten stanie si istotny. Wyznaczone poprzez modelowanie obszaryprzekrocze pokrywaj si z obszarami przekrocze wyznaczonymi z pomiarów.

W celu okre lenia rodzajów emisji odpowiedzialnych za z e warunki aerosanitarne na tereniePiotrkowa Trybunalskiego (powstawanie obszarów z wysokimi, ponadnormatywnymist eniami zanieczyszcze ) obliczono modelowo rozk ad st PM10 z emisji punktowej,powierzchniowej, liniowej oraz szklarni zlokalizowanych w pó nocno-zachodniej cz cimiasta. Wyniki przedstawiono poni ej.

7.3.1. Imisja pochodz ca od emisji punktowej

Rozk ad st PM10 (krótko i d ugookresowych) wyznaczonych poprzez modelowaniewskazuje, e emisja z emitorów punktowych nie jest problemem na terenie PiotrkowaTrybunalskiego. Mimo skupienia wi kszo ci emitorów w po udniowej cz ci miastamaksymalne st enia tam wyznaczone osi gaj 30% warto ci dopuszczalnej dla PM10 24hi 15% dla warto ci redniorocznych. Jest to zapewne wynik wprowadzania filtrówodpylaj cych na du ych emitorach punktowych. Pomimo to wszelkie dzia ania zmierzaj cedo obni enia emisji zanieczyszcze przemys owych PM10 b wp ywa na popraw stanuaerosanitarnego na tym obszarze.

EKOMETRIA Strona 63

Rysunek 50 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji punktowej na terenie PiotrkowaTrybunalskiego w 2004r.

Rysunek 51 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji punktowej na tereniePiotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 64

7.3.2. Imisja pochodz ca od emisji powierzchniowej

Warto ci st PM10 24h wyznaczone na podstawie modelowania pochodz ce odemisji powierzchniowej na wi kszej cz ci obszaru miasta zawieraj si pomi dzy 30% a60% warto ci dopuszczalnej. Jest jednak kilka obszarów gdzie warto ci dopuszczalne sprzekraczane:- szerokie centrum miasta, obejmuj ce Stare Miasto i Osiedle Mickiewicza - obszar

najwi kszy,- osiedla Sadowa I i Sadowa II – obszar, na którym wyst puj najwy sze st enia- okolice Parku im. Ks. Józefa Poniatowskiego- osiedle Wierzeje.

Rysunek 52 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji powierzchniowej na tereniePiotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

Warto ci st PM10 rednioroczne wyznaczone na podstawie modelowaniapochodz ce od emisji powierzchniowej na wi kszej cz ci obszaru miasta zawieraj sipomi dzy 20% a 75% warto ci dopuszczalnej. Jednak na osiedlu Sadowa II wyznaczonyzosta niewielki obszar, w którym warto ci dopuszczalne s przekraczane.

EKOMETRIA Strona 65

Rysunek 53 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji powierzchniowej na tereniePiotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

7.3.3. Imisja pochodz ca od emisji liniowej

Wielko ci st PM10 (24h i rednioroczne) pochodz ce od komunikacji s bardzoniskie i praktycznie nie maj wp ywu na sumaryczne warto ci PM10 na badanym obszarze.Maksymalne warto ci st dochodz do 7% dla dopuszczalnej warto ci redniodobowejoraz 4% dla warto ci redniorocznej. Najwi ksze st enia py u PM10 wyst puj w rejonie

ównych dróg krajowych okalaj cych Piotrków Trybunalski. Drogi te przechodz przeztereny niezabudowane, co ogranicza szkodliwy ich wp yw.

EKOMETRIA Strona 66

Rysunek 54 Rozk ad st PM10 24h (36 max) pochodz cych od emisji komunikacyjnej na tereniePiotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

Rysunek 55 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji komunikacyjnej na tereniePiotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 67

7.3.4. Imisja pochodz ca ze szklarni

Wielko ci st PM10 (24h i rednioroczne) pochodz ce ze szklarni s stosunkowoniskie. Maksymalne warto ci st dochodz do 11% dla dopuszczalnej warto ciredniodobowej oraz 6.5% dla warto ci redniorocznej. Najwi ksze st enia py u PM10

wyst puj bardzo lokalnie i w wi kszo ci poza terenami zabudowanymi lub o zabudowierozproszonej. Sygnalizowane problemy z uci liwo ci tych instalacji najprawdopodobniejdotycz st dwutlenku siarki, który w du ych ilo ciach wydzielany jest przy spalaniu

gla brunatnego, g ównego paliwa u ywanego do opalania szklarni. Niew tpliwie w ramachpoprawy warunków bytowych ludno ci w tych rejonach powinno prowadzi si odpowiednipolityk ekologiczn , polegaj na informowaniu ludno ci o zagro eniach zwi zanychze spalaniem paliw sta ych oraz o mo liwo ciach dotacji unijnych na zmiany typów paleniskna olejowe. Nowoczesne paleniska bowiem s du o wydajniejsze i nie powoduj zabrudzeniasadz szyb, przez co do szklarni przenika du o wi cej wiat a, jak e istotnego dla procesuwegetacji. Mimo do wysokich cen oleju opa owego w rzeczywisto ci u ytkownik ponosini sze koszty produkcji.

Rysunek 56 Rozk ad st PM10 24h (36 max) pochodz cych ze szklarni zlokalizowanych w pó nocno-zachodniej cz ci Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 68

Rysunek 57 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych ze szklarni zlokalizowanychw pó nocno-zachodniej cz ci Piotrkowa Trybunalskiego w 2004r.

EKOMETRIA Strona 69

8. Obszary zagro

Szczegó owe obszary zagro zosta y wyznaczone na podstawie wyników zmodelowania. Wyznaczenie obszarów zagro na podstawie pojedynczych, rozrzuconychpomiarów jest bardzo problematyczne. Z drugiej strony wyniki z modelowania nale yprzyjmowa z pewnym przybli eniem. Jednak wyznaczone z modelowania obszaryprzekrocze pokrywaj si z punktowymi przekroczeniami wyznaczonymi przez pomiary.

8.1. Obszary z ponadnormatywnymi st eniami PM10

8.1.1. Piotrków Trybunalski - imisja z emisji powierzchniowej

Rysunek 58 Obszar centrum Piotrkowa Trybunalskiego w obr bie izolinii 50 µg/m3, st enia PM10 24hpochodz ce od emisji powierzchniowej w 2004r.

Przekroczenia warto ci dopuszczalnej st PM10 24h pochodz cych od niskiej emisjienergetycznej wyst puj w kilku rejonach Piotrkowa Trybunalskiego:- w wi kszej cz ci Starego Miasta - w rejonie ograniczonym ulicami Kopernika, WojskaPolskiego, Sk odowskiej oraz POW; obszar przekrocze zajmuje 71,6ha i zamieszkuje tu8,9% ludno ci Piotrkowa; jest to obszar g stej, ródmiejskiej zabudowy, ogrzewanejindywidualnie, g ównie piecami w glowymi.- na terenie osiedli Sadowa I i Sadowa II – w rejonie ulicy Sadowej; obszar przekroczezajmuje 8,2ha i zamieszkuje tu 1,1% ludno ci Piotrkowa; jest to obszar zabudowyjednorodzinnej starego typu, ogrzewanej indywidualnie, g ównie piecami w glowymi.

EKOMETRIA Strona 70

- na terenie osiedla Mickiewicza – w rejonie ulicy Lelewela i Kwiatowej; obszar przekroczezajmuje 1,1ha i zamieszkuje tu 0,1% ludno ci Piotrkowa; jest to obszar zabudowyjednorodzinnej z lat 70-tych, ogrzewanej indywidualnie, g ównie piecami w glowymi.- w rejonie ulicy Roosvelta - obszar przekrocze zajmuje 0,8 ha i zamieszkuje tu 0,1%ludno ci Piotrkowa; jest to obszar zabudowy ogrzewanej indywidualnie.

Rysunek 59 Warto procentowa przekrocze st PM10 - 24h w stosunku do warto ci dopuszczalnejdla imisji z emisji powierzchniowej w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r.

Wyznaczone z modelowania warto ci przekrocze st PM10 24h pochodz cych od emisjipowierzchniowej na Starym Mie cie w stosunku do warto ci dopuszczalnej dochodzmaksymalnie do 40% w okolicach ul. Sadowej, natomiast na Starym Mie cie do 30%. Czylirejon reprezentacyjny centrum Piotrkowa, z zabytkow zabudow , jest jednocze nie obszaremo bardzo z ej sytuacji aerosanitarnej. Na ca ym obszarze przekrocze wi kszo ciowy udzia wimisji ma emisja z niskich emitorów energetycznych.

EKOMETRIA Strona 71

Rysunek 60 Wi kszo ciowy udzia poszczególnych typów emisji w imisji PM10 24h, w PiotrkowieTrybunalskim w 2004r.

Obszar przekrocze warto ci dopuszczalnej dla st PM10 redniorocznych jest pomijalniema y i znajduje si w obszarze najwy szych warto ci st PM10 24h.

EKOMETRIA Strona 72

8.1.2. Piotrków Trybunalski - imisja ca kowita

Rysunek 61 Obszar Piotrkowa Trybunalskiego w obr bie izolinii 50 µg/m3, st enia PM10 24hpochodz ce od ca ci emisji w 2004r.

Obszary przekrocze warto ci dopuszczalnej st PM10 24h ze wszystkich typów róde szdecydowanie wi ksze ni z emitorów powierzchniowych. Jednak jak wskazywa ydotychczasowe rysunki za ponadnormatywne st enia PM10 odpowiedzialna jest emisjaz niskich emitorów energetycznych. Poza wymienionymi ju wcze niej obszarami dochodz 3niewielkie obszary w okolicy ulicy eromskiego oraz na osiedlu Wierzeje. Wielko ci i opisobszarów przekrocze podano poni ej:- szerokie centrum miasta, obejmuj ce Stare Miasto i osiedle Mickiewicza; rejon ograniczonyulicami: Partyzantów, Lelewela, Sportowa, Kochanowskiego, Nieca a, Zjazdowa, Mieszka I,Pasa Rudowskiego, Rondo Gierka oraz Wyzwolenia; obszar przekrocze zajmuje 161hai zamieszkuje tu 12,5% ludno ci Piotrkowa; jest to obszar gdzie zabudowa mieszkaniowa jestw wi kszo ci ogrzewana indywidualnie, g ównie piecami w glowymi.- na terenie osiedli Sadowa I i Sadowa II – obszar przekrocze zajmuje 18,7ha i zamieszkujetu 2,2% ludno ci Piotrkowa; jest to obszar zabudowy jednorodzinnej starego typu, ogrzewanejindywidualnie, g ównie piecami w glowymi.- okolice Parku im. Ks. Józefa Poniatowskiego – w rejonie ulicy Roosvelta, wirkii Sosnowej oraz ulic eromskiego, Zachodniej i Przedborskiej; obszar przekrocze zajmuje13,8 ha i zamieszkuje tu 0,7% ludno ci Piotrkowa; jest to obszar zabudowy ogrzewanejindywidualnie,- osiedle Wierzeje w obszarze ograniczonym ulicami: Wierzeje, owicka i Jeziorna; obszarprzekrocze zajmuje 0,8ha i zamieszkuje go 0,1% ludno ci Piotrkowa; jest to obszar

EKOMETRIA Strona 73

zabudowy jednorodzinnej starego typu, ogrzewanej indywidualnie, g ównie piecamiglowymi.

Rysunek 62 Warto procentowa przekrocze st PM10 - 24h w stosunku do warto ci dopuszczalnejdla ca kowitej imisji w Piotrkowie Trybunalskim w 2004r.

W Piotrkowie Trybunalskim g ówny udzia w imisji PM10-24h ma emisja powierzchniowa,zwi zana z indywidualnym (g ównie w glowym) systemem ogrzewania. Maksymalnewarto ci przekrocze poziomu dopuszczalnego (do 50 %) wyst puj w tych samychobszarach jak w przypadku imisji liczonej wy cznie w oparciu o emisj powierzchniow .Pojawienie si jako obszaru przekrocze osiedla Wierzeje, mimo i st enia od emisjipowierzchniowej tego nie wykazuj , równie spowodowane jest stosowaniem paliw sta ychw celach grzewczych, na co wskazuj udzia y emisji w imisji.

EKOMETRIA Strona 74

Rysunek 63 Wi kszo ciowy udzia poszczególnych typów emisji w imisji PM10 24h, w PiotrkowieTrybunalskim w 2004r.

Obszar przekrocze warto ci dopuszczalnej dla st PM10 redniorocznych z ca ci emisjiwyst puje jedynie na osiedlu Sadowa II przy ulicy Sadowej. Zajmuje on 0,13ha,a zamieszkuje go mniej ni 0,1% ludno ci Piotrkowa. Jest to obszar praktycznie pokrywaj cysi z obszarem wyznaczonym dla st z emisji powierzchniowej. Maksymalne warto ciprzekrocze nieznacznie przekraczaj warto dopuszczaln . W ca ym tym obszarzewi kszo ciowy udzia w imisji PM10 redniorocznej ma emisja powierzchniowa.

EKOMETRIA Strona 75

9. Obszary narusze standardów jako ci rodowiskaatmosferycznego - podsumowanie

Przedstawiona powy ej diagnoza stanu aerosanitarnego miasta Piotrkowa Trybunalskiegowskazuje na cztery g ówne obszary z naruszonymi standardami jako ci rodowiskaatmosferycznego obejmuj ce:- szerokie centrum miasta, obejmuj ce Stare Miasto i Osiedle Mickiewicza. Jest to rejon

ograniczony ulicami: Partyzantów, Lelewela, Sportowa, Kochanowskiego, Nieca a,Zjazdowa, Mieszka I, Pasa Rudowskiego, Rondo Gierka, Wyzwolenia, Partyzantów

- osiedla Sadowa I i Sadowa II- okolice Parku im. Ks. Józefa Poniatowskiego, rejon ograniczony ulicami: Roosevelta,

wirki i Sosnow oraz ulicami: eromskiego, Zachodni i Przedborsk- osiedle Wierzeje w obszarze ograniczonym ulicami: Wierzeje, owicka i Jeziorna,

które spowodowane s w najwi kszym stopniu nisk emisj energetyczn (ogrzewanieglowe). Dodatkowo, w rejonie osiedli Sadowa I i Sadowa II oraz w ich otoczeniu istotnym

problemem s szklarnie ogrzewane w glem. St enia py u PM10 pochodz ce od ogrzewaniaszklarni, cho znacz ce, nie s dominuj ce, ale zaobserwowa mo na cz ste skargimieszka ców wywo ane nie tylko st eniami py u, ale i dwutlenku siarki oraz przykrymzapachem z tym zwi zanym.

ównym celem opracowania naprawczego programu ochrony powietrza jestwskazanie niezb dnych dzia w zakresie gospodarczym i urbanistycznym w mie cie tak,aby mo liwa by a poprawa jako ci powietrza oraz jako ci ycia mieszka ców.

Podstawowym narz dziem polityki przestrzennej miast s plany zagospodarowaniaprzestrzennego, które jako prawo miejscowe musz by przestrzegane przez wszystkich

ytkowników danego obszaru. Wszystkie dzia ania, które bezpo rednio lub po rednio mogprzyczyni si do poprawy sytuacji aerosanitarnej w miastach powinny by uj te w planachzagospodarowania przestrzennego.

Rada Miasta Piotrków Trybunalski w 2005 r. przyj a „Projekt za do planuzaopatrzenia w ciep o, energi elektryczn i paliwa gazowe dla miasta PiotrkowaTrybunalskiego” opracowany zgodnie z wymaganiami ustawy „Prawo Energetyczne” przezEnergorozwój S.A. w Warszawie. Zak adana w tym opracowaniu modernizacja systemudystrybucji ciep a ze róde centralnych zapewnia wystarczaj popraw jako ci powietrza wmie cie, co zostanie wykazane poni ej (w rozdz. 2).

EKOMETRIA Strona 76

Tabela 8 Obszary przekrocze warto ci dopuszczalnych, wyznaczone na podstawie modelowania, dla danych emisyjnych za 2004rok

Nazwa obszaru Opis obszaru Obszar przekrocze warto ci dopuszczalnej [ha] /ludno /max warto z oblicze [µg/m3]/maxwarto z pomiaru [µg/m3]

Dzia ania naprawcze

PM10 PM10 z powierzchniowejPM10 24h PM10 rok PM10 24h PM10 rok

Centrum miasta, obej-muj ce Stare Miasto iOsiedle Mickiewicza. Jest torejon ograniczony ulicami:Partyzantów, Lelewela,Sportowa, Kochanowskiego,Nieca a, Zjazdowa, MieszkaI, Pasa Rudowskiego,Rondo Gierka, Wyzwolenia,Partyzantów

Stare Miasto z g st zabudowwielorodzinn , wi kszokamienic jest w asno ci gminy,pozosta y obszar to wprzewa aj cej cz ci zabudowajednorodzinna. Ca y obszarogrzewany indywidualnie, zdominuj cym udzia emogrzewania w glowego

161 / 10 875 /79,1 / 105

76,4 / 8 037 /68,9

Pod czenie wszystkich mieszkado miejskiej sieci cieplnej, pospi ciu ciep owni C1 i C2 –zgodne z „Projektem za doplanu zaopatrzenia w ciep o,energi elektryczn i paliwagazowe dla miasta PiotrkowaTrybunalskiego”, rozdz. 8.2

Osiedla Sadowa I i SadowaII. Rejon ograniczonyulicami: Paw owsk ,Migda ow , JaworowWarzywn , Kostromsk ,Olchow , Sadow , ódzk .

Zabudow jednorodzinn . Ca yobszar ogrzewany indywidualnie,z dominuj cym udzia emogrzewania w glowego.Szklarnie ogrzewane w glem.

18,7 / 1 915 /81,5

0,13 / ok. 40 /44,0

8,2 / 970 /74,5

<1 / <10 /40,9

Pod czenie wszystkich mieszkado miejskiej sieci cieplnej, pospi ciu ciep owni C1 i C2 –zgodne z „Projektem za doplanu zaopatrzenia w ciep o,energi elektryczn i paliwagazowe dla miasta PiotrkowaTrybunalskiego”, rozdz. 8.2

Okolice Parku im. Ks.Józefa Poniatowskiego,rejon ograniczony ulicami:Roosevelta, wirki iSosnow oraz ulicami:

eromskiego, ZachodniiPrzedborsk

Zabudowa wielorodzinna idomki jednorodzinne. Ca yobszar ogrzewany indywidualnie,z dominuj cym udzia emogrzewania w glowego

13,8 / 607 /70,6

3,2 / 428 /61,8

Pod czenie wszystkich mieszkado miejskiej sieci cieplnej, pospi ciu ciep owni C1 i C2 –zgodne z „Projektem za doplanu zaopatrzenia w ciep o,energi elektryczn i paliwagazowe dla miasta PiotrkowaTrybunalskiego”, rozdz. 8.2

Osiedle Wierzeje wobszarze ograniczonymulicami: Wierzeje, owicka iJeziorna

domki jednorodzinne ogrzewaneindywidualnie, w przewa aj cejcz ci w glem. Brak instalacjigazowej.

0,8 / 65 / 51,6 brak Wymiana ogrzewania w glowegona olejowe

EKOMETRIA Strona 77

10. Scenariusze naprawcze

Zgodnie z wcze niejszymi analizami we wszystkich obszarach, na którychprzekroczone zosta y warto ci parametrów dopuszczalnych PM10 dominuj cy udzia wkoncentracji py u ma emisja powierzchniowa z indywidualnego ogrzewania w glem.Pierwszym analizowanym scenariuszem w tej sytuacji by a opisana w pracy „Projekt zado planu zaopatrzenia w ciep o, energi elektryczn i paliwa gazowe dla miasta PiotrkowaTrybunalskiego” modernizacja miejskiej sieci cieplnej (m.s.c.) polegaj ca mi dzy innymi naspi ciu wspóln sieci obejmuj praktycznie ca e miasto dwóch ciep owni C1 i C2.

Obecnie EC (C1 i C2) wykorzystuje 104.11 MW mocy, z czego 79.23 MW naogrzanie 750 101 m2 powierzchni mieszkalnej (pozosta a cz mocy przeznaczona jest naogrzewanie lokali u yteczno ci publicznej i zak ady pracy). Obj cie ogrzewaniem z m.s.ctrzech pierwszych obszarów (poza osiedlem Wierzeje) oznacza konieczno ogrzaniadodatkowo 149 393 m2, co wymaga zaanga owania 15.2 MW mocy. Istniej ca rezerwa mocysi ga 33 MW. Oznacza to, e realizacja tego scenariusza jest w pe ni realna i je eli wymaganyefekt ekologiczny zostanie osi gni ty, wi cej scenariuszy nie ma sensu tworzy . W omawianym wariancie do m.s.c pod czone zostaj tylko te mieszkania, któreobecnie s ogrzewane w glem. Oznacza to wyzerowanie emisji powierzchniowej zogrzewania w glowego w obszarach 1 ÷ 3 oraz zwi kszenie emisji z ciep owni C1 i C2 o15.78 MW czyli o 15.2%.

Tabela 9 Sumy emisji i g sto emisji py u PM10 w Piotrkowie Trybunalskim, po realizacji programunaprawczego

TYP EMISJI PM10[Mg/rok]

PM10[kg/rok/ha]

powierzchniowa 385.37 56.36punktowa 558,5 81,68liniowa 24,8 3,63w tym emitowana 17,4 2,54w tym unoszona 7,4 1,08szklarnie 14,5 2,12SUMA 983,17 143,78

Jak wida znacz co zmala a emisja powierzchniowa (o 176.43MW, czyli o 31.4%) i emisjaca kowita (o 160.63MW, czyli o 14.04%), wzros a natomiast nieznacznie emisja punktowa (o15.8MW, czyli o 2.9%).

Wariant ten zosta nast pnie przeliczony modelowo, a uzyskane rezultaty pokazanoponi ej. Na kolejnych rysunkach przedstawiono przestrzenne rozk ady koncentracji py uPM10 pochodz cego od emisji ( róde ) punktowych, powierzchniowych i od emisjica kowitej (od wszystkich róde ) dla warto ci redniorocznych i 24h.

EKOMETRIA Strona 78

Rysunek 64 Rozk ad st redniorocznych PM10 pochodz cych od róde punktowych

Rysunek 65 Rozk ad st redniorocznych PM10 pochodz cych od róde powierzchniowych

EKOMETRIA Strona 79

Rysunek 66 Rozk ad st redniorocznych PM10 pochodz cych od wszystkich róde

Rysunek 67 Rozk ad st 24h PM10 pochodz cych od róde punktowych

EKOMETRIA Strona 80

Rysunek 68 Rozk ad st 24h PM10 pochodz cych od róde powierzchniowych

Rysunek 69 Rozk ad st 24h PM10 pochodz cych od wszystkich róde

Jak wida za ony cel zosta osi gni ty – w adnym punkcie miasta PiotrkowaTrybunalskiego warto ci graniczne nie zosta y przekroczone, a nawet osi gni te.

EKOMETRIA Strona 81

11. Kierunki i zakres dzia niezb dnych do przywróceniastandardów jako ci powietrza

Zdecydowane dzia ania w adz miejskich Piotrkowa Trybunalskiego powinny siskupi mi dzy innymi na uporz dkowaniu i "od wie eniu" struktury miejskiej wcentralnych cz ciach miasta. Dzia ania takie powinny obj - kolejno od wymagaj cychnajmniejszych nak adów finansowych do tych, które wymagaj bardzo du ych nak adów:- edukacja ekologiczna mieszka ców - u wiadomienie mieszka com, e mog

wspó kszta towa wygl d tej cz ci miasta w której mieszkaj ;- akcje "zazieleniania miasta", nie tylko przez sadzenie drzew i krzewów, ale równie

zieleni balkonowej, dbania o ziele podwórkow ;- aktywne korzystanie w adz miejskich i wojewódzkich z powstaj cego systemu

monitoringu powietrza, stworzenie systemu informacyjnego dla mieszka ców poprzezinternet oraz tablice wietlne, stworzenie systemu prognoz i alarmów dot. zanieczyszczepowietrza;

- nakazy wyburzenia nielegalnych budowli (gara e, dobudówki), z kontrol realizacji tychnakazów;

- wyburzenie zruderowanych budynków, z jednoczesnym zakazem ponownej zabudowy.Place takie nale y przeznaczy na ziele miejsk (zró nicowan , z wod - niewielkieoczka wodne, fontanny itp). Miejsca takie z jednej strony spowoduj wzmo oncyrkulacj powietrza, co pozwoli na szybsze oczyszczanie miasta, z drugiej stronyupi ksz miasto, zwi ksz jego atrakcyjno turystyczn oraz uprzyjemni yciemieszka ców;

- preferencje dla wprowadzania dzia alno ci us ugowej (banki, restauracje, sklepy, firmynieprodukcyjne), a wyprowadzanie poza centrum dzia alno ci produkcyjnej;

- wprowadzenie zakazu ogrzewania w glowego dla jednostek dzia alno ci gospodarczej(kontrola);

- wypracowanie i wdro enie polityki finansowej miasta, wspieranej przez województwo,preferuj cej proekologiczne sposoby ogrzewania lokali i dofinansowuj cej ch tnych dozmiany ogrzewania w glowego na proekologiczne, tam gdzie nie jest mo liwepod czenie do m.s.c.;

- wykonanie, zgodnie z „Projektem za do planu zaopatrzenia w ciep o, energielektryczn i paliwa gazowe dla miasta Piotrkowa Trybunalskiego” modernizacjimiejskiej sieci cieplnej polegaj cej mi dzy innymi na spi ciu wspóln sieciobejmuj praktycznie ca e miasto dwóch ciep owni C1 i C2;

- stopniowa renowacja, rewitalizacja substancji mieszkaniowej po czona ze zmiansposobu ogrzewania lub tylko zmiana sposobu ogrzewania (co jednak wi e si zkonieczno ci remontów) - dzia anie priorytetowe z punktu widzenia ograniczaniazanieczyszcze powietrza;

Ponadto pomimo stosunkowo niedu ego udzia u emisji komunikacyjnej (liniowej) wkoncentracjach py u PM10:- aktywna dzia alno w adz wojewódzkich i miejskich w sprawie budowy obwodnic i

autostrad;- Reorganizacja systemu komunikacyjnego - zmiany techniczne: naprawa dróg, budowa

parkingów wielopoziomowych; zmiany organizacyjne: utworzenie strefy ruchuograniczonego, zakaz parkowania na jezdniach (szczególnie w centrach miasta), system

atnego parkowania, priorytet dla komunikacji miejskiej, tworzenie nowych ci gówpieszych - "deptaków" z zieleni , budowa cie ek rowerowych, utrzymywanie czysto cidróg i ich otoczenia.

EKOMETRIA Strona 82

Z punktu widzenia zarz dzania jako ci powietrza w miastach istnieje du a lukaprawna. Wprowadzanie do powietrza zanieczyszcze z palenisk domowych przez osobyfizyczne nie podlega adnym ograniczeniom prawnym, organizacyjnym czy ekonomicznym.Osoby ogrzewaj ce mieszkania (w budynkach istniej cych, inaczej jest przy budowie np.nowych domów jednorodzinnych, gdzie sposób ogrzewania mo e by narzucony) nie muszuzyskiwa zgody na funkcjonowanie pieców domowych, nie podlegaj kontroli w zakresiewielko ci emisji i nie wnosz op at za korzystanie ze rodowiska, nie podlegaj tak e kontroliw zakresie rodzaju i jako ci spalanych paliw. Poniewa w przewa aj cej cz ci zaprzekroczenia warto ci normatywnych PM10 odpowiadaj indywidualne paleniska w glowe,ich likwidacja ma priorytetowe znaczenie, a pod czenie zewn trznych róde energiiumo liwi sterowanie systemem ochrony atmosfery, w tym zapobieganie sytuacjomalarmowym.

W obszarze Starego Miasta tylko cz budynków zosta a zbudowana po roku 1945,zdecydowana wi kszo to zwarta zabudowa redniowieczna i budynki, które uleg yprzebudowie w latach pó niejszych. W asno obiektów jest zró nicowana - przewa ajobiekty b ce w asno ci Gminy Miasto Piotrków Trybunalski, co jest czynnikiem

atwiaj cym realizacj planu restrukturyzacji systemów grzewczych. Jednak e pewna czobiektów jest w asno ci prywatn lub mieszan , co w przysz ci wymusi prowadzenienegocjacji z licznymi w cicielami. W pozosta ych obszarach przewa aj domkijednorodzinne. Mimo, e EC jest dominantem na terenie miasta w wielko ci emisji, to jej udzia wimisji jest niewielki. Wytworzona w EC energia cieplna mo e by dostarczana doposzczególnych dzielnic ruroci gami magistralnymi wody gor cej, a nast pnierozprowadzana do obiektów sieci ruroci gów rozdzielczych i przy czami. Od w ówcieplnych gor ca woda dla potrzeb CO i CWU musi by rozprowadzona po budynkach zapomoc sieci wewn trznych a do grzejników. Niezb dne sieci wewn trzne jak i zewn trznemusz by realizowane jako nowa inwestycja.

Istnieje potrzeba wprowadzenia na szczeblu wojewódzkim i miejskim wPiotrkowie Trybunalskim polityki finansowej wspomagaj cej w cicieli lokalizdecydowanych do zamiany ogrzewania w glowego na ogrzewanie proekologiczne, zpriorytetem na system centralny, miejski.Równie dostawca ciep a (EC) wobec dzia oszcz dno ciowych odbiorców,przeprowadzanych termomodernizacji, a wi c spadku poboru ciep a, powinni byzainteresowani poszerzaniem rynku oraz inwestowaniem w jego rozwój. Jest to tym bardziejuzasadnione, e trzymanie nadwy ek produkcyjnych jest kosztowne.

Osobnym zagadnieniem jest rewitalizacja zabudowy, która je li b dzieprzeprowadzana (uzale nienie finansowe), powinna wi za si z termorenowacj budynków.Rozwi zanie takie mo e przynie wielorakie korzy ci:- zmniejszenie zu ycia energii cieplnej,- znaczna poprawa standardu ycia mieszka ców,- poprawa atrakcyjno ci turystycznej i inwestycyjnej dzielnicy

Poni ej podano oszcz dno ci energii cieplnej mo liwe do uzyskania przezposzczególne elementy termorenowacji i modernizacji:- automatyka pogodowa, regulacja w ów i róde ciep a - 5 do 10%,- modernizacja instalacji c.o., regulacja hydrauliczna, zawory termostatyczne, podzielniki

ciep a - 10 do 20 %,- monta ekranów zagrzejnikowych - ok. 5 %,- docieplenie zewn trznych przegród budowlanych - 10 do 20 %,- uszczelnienie stolarki okiennej i drzwiowej - 3 do 5 %,

EKOMETRIA Strona 83

- wymiana okien na trzyszybowe -10 do 15 %.

Rzeczywista wielko uzyskanych oszcz dno ci zale y od aktualnego stanu budynku i jegocharakterystyki cieplnej. Celowo i op acalno poszczególnych dzia powinna byokre lona na podstawie audytu energetycznego. Pomocna w tych dzia aniach mo e byustawa termorenowacyjna, zapewniaj ca preferencyjne kredyty i ich cz ciowe umorzenie dladzia uzasadnionych w audycie energetycznym.

Nale y zwróci uwag na fakt, e zadowalaj cy efekt ekologiczny mo na uzyskaprzy realizacji wy ej omówionego wariantu, bez uwzgl dnienia planowanych dziamodernizacji ciep owni, centrum zarz dzania i linii przesy owych oraz termomodernizacjibudynków (opisanych w opracowaniu „Projekt za do planu zaopatrzenia w ciep o,energi elektryczn i paliwa gazowe dla miasta Piotrkowa Trybunalskiego”), któreniew tpliwie, dzi ki obni eniu strat i poprawie sprawno ci, spowoduj obni enie emisji py u.Dlatego w przedstawionym poni ej szacunku kosztów uwzgl dnione b jedynie dzia anieopisane w p. rozdz. 8

Przyj to nast puj ce za enia do wyliczenia kosztów uciep ownienia:- Planem obj to wszystkie obiekty dotychczas ogrzewane indywidualnymi piecami

glowymi. O w czeniu do wykazu nie decydowa stan techniczny obiektów.- Uwzgl dniono cen niezb dnego (w danym obiekcie) w a cieplnego.- Wykluczono potrzeb prowadzenia powszechnych prac termomodernizacyjnych.- Jako optymalny kierunek restrukturyzacji systemu ogrzewczego przyj to rozszerzenie

zasi gu przestrzennego zdalaczynnych dostaw energii cieplej z EC poprzezpier cieniowe spi cie ciep owni C1 i C2.

- Niezb dne b dzie zbudowanie instalacji do rozprowadzenia wody gor cej CO i CWUoraz instalacja grzejników.

- Koszty realizacji sieci cieplnych oszacowano na podstawie aktualnych cen realizacjiinwestycji tego typu.

- pomini to koszty realizacji projektów technicznych, które mog si ga kilku %warto ci inwestycji.

Tabela 10 Zestawienie szacowanych kosztów (brutto) realizacji programu likwidacji niskiej emisjienergetycznej w analizowanym fragmencie Piotrkowa Trybunalskiego (w mln z ).

Budowa pier cieniowego spi cia róde ciep a C1 i C2 zwi zana zkonieczno ci poprowadzenia ok. 5 500 m bie cych ruroci gówciep owniczych

5,00

y cieplne na sieci cieplnej EC 5,25

Sie ciep ownicza (doprowadzenie od magistrali do budynków) 2,50

Instalacje wewn trz obiektów 3,00

Razem 15,75

Program restrukturyzacji systemu grzewczego Piotrkowa Trybunalskiego obejmuje obszaro powierzchni 1,84 km2. Bior c pod uwag oszacowany koszt realizacji tego programu mo nastwierdzi , e jednostkowy wska nik kosztów dla Piotrkowa Trybunalskiego wynosi ok.8,55 mln. z /km2.

EKOMETRIA Strona 84

Finansowanie przedsi wzi cia likwidacji róde niskiej emisji energetycznej powinnoopiera si na wykorzystaniu ró nych róde , po cz ci powi zanych w uk ad partnerstwapubliczno – prywatnego.

Proponuje si aby w strukturze finansowania przedsi wzi cia uwzgl dni nast puj ceród a finansowania:

§ dostawcy ciep a (Miejski Zak ad Gospodarki Komunalnej Spó ka. z o.o wPiotrkowie Trybunalskim)

§ Gmina Piotrków Trybunalski – miasto na prawach powiatu§ Pozostali W ciciele nieruchomo ci§ Fundusz Spójno ci Unii Europejskiej,§ preferencyjne kredyty z BO lub przewidziane w ustawie termomodernizacyjnej.

Tabela 11 Propozycja struktury finansowania i udzia u w realizacji poszczególnych elementów programulikwidacji niskiej emisji energetycznej w Centrum Piotrkowa Trybunalskiego

Zakres rzeczowy ród a finansowaniaNak ady

(mln. z )

Udzia w realizacji danegozadania

Sie ciep ownicza iprzy cza

Miejski Zak ad GospodarkiKomunalnej Spó ka. Z o.o 7,50 100%

y cieplne **

CICIELENIERUCHOMO CI

oraz FUNDUSZ SPÓJNO CI 5,25

33%**

67%

Sieci wody gor cejwewn trz obiektów

CICIELENIERUCHOMO CI

oraz FUNDUSZ SPÓJNO CI

3,00

33%

67%

Razem 15.75

Nale y równie zbada mo liwo cz ciowego finansowania przedsi wzi cia likwidacjiniskich róde emisji z innych róde , np. z systemu funduszy ekologicznych - z NarodowegoFunduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego FunduszuOchrony rodowiska, z Banku Ochrony rodowiska S.A., który cz kredytów, ocharakterze preferencyjnym przeznacza na dofinansowanie dzia w zakresie ochronyrodowiska, z Fundacji "Ekofundusz", który dzia b dzie do 2010 r, a który finansuje

dzia ania w zakresie ochrony rodowiska. Wspiera on realizacj projektów zwi zanych zoszcz dno ci energii, popraw efektywno ci jej wykorzystania.

rodki NFO iGW oraz WFO mog by przeznaczone na pomoc dla wprowadzania bardziejprzyjaznych dla rodowiska no ników energii, wspieranie ekologicznych form transportu.Mo na równie stara si o rodki pomocowe Unii Europejskiej nastawione na finansowanie

** MZGK Sp. z o.o. mo e zrealizowa na swój koszt w y cieplne w obiektach b cych w asno ciGminy/Skarbu Pa stwa oraz Przedsi biorstw

EKOMETRIA Strona 85

du ych inwestycji infrastrukturalnych, mi dzy innymi w zakresie ochrony powietrza - jest tofundusz ISPA (Instrument for Structural Policies for Preaccesion), który b dzie dost pny wlatach 2000-20063.

Niniejszy program naprawczy ochrony powietrza nie odnosi si do wykorzystania ródeenergii odnawialnej (geotermalnej, wiatrowej czy innej) z kilku powodów:- istniej ce obecnie mo liwo ci pod czenia takich róde do zasobów energetycznych w

Piotrkowie Trybunalskim s niewielkie, gdy obecnie województwo ódzkie jest naetapie rozpoznania takich mo liwo ci, a realizacja w czenia np. róde geotermalnychnajprawdopodobniej nast pi w ci gu kilku lat, natomiast naruszenia standardówzanieczyszcze st eniami PM10 powinny by zlikwidowane do ko ca 2005 roku,

- indywidualni odbiorcy ciep a nie s w stanie zastosowa energii ze róde odnawialnych(bariery finansowe i techniczne)

Jedynymi odbiorcami energii ze róde odnawialnych mog obecnie by elektrownie ielektrociep ownie, a zak ady te zgodnie z prawem energetycznym musz zwi kszy udziaenergii elektrycznej pochodz cej ze róde odnawialnych do wysoko ci 7,5 %, do roku 2010.

3 rodowisko w Polsce 1989-2000. Wybrane Problemy. J.Radziejowski, T. Burger, P. B aszczyk

EKOMETRIA Strona 86

12. DZIA ANIA NAPRAWCZE

Podstawowe kierunki dzia zmierzaj cych do przywracania poziomów dopuszczalnychpy u zawieszonego PM10 powinny si koncentrowa na nast puj cym g ównym zagadnieniu:

Obni eniu emisji z energetycznego spalania paliw dla celów komunalnych w PiotrkowieTrybunalskim poprzez pod czenie wszystkich budynków ogrzewanych obecnieindywidualnie w glem do miejskiej sieci ciep owniczej, kolejno zaczynaj c od rejonówo najwy szych st eniach.

Poni ej w tabelach zestawiono najistotniejsze dzia ania.

EKOMETRIA Strona 87

Tabela 12 Zakres dzia naprawczych niezb dnych do przywracania poziomów dopuszczalnych PM10 w Piotrkowie Trybunalskim oraz terminy realizacji, koszty, ród afinansowania poszczególnych zada .

Lp Kierunek\Dzia ania

Sposób dzia ania Lokalizacja dzia(adres, opis obszaru

dzia itp.)

Planowanytermin

zako czenia

Jednostkarealizuj ca

zadanie

Kosztrealizacjidzia ania

(tys. PLN)

ród afinansowania

1 2 3 4 5 6 7 81 Ograniczenie emisji

zanieczyszcze zenergetycznegospalania paliw

Budowa pier cieniowego spi cia róde ciep a C1 i C2zwi zana z konieczno ci poprowadzenia ok. 5 500 mbie cych ruroci gów ciep owniczych

Piotrków Trybunalski– miasto na prawachpowiatu

2008 r. MZGK Spó kaz o.o.

5 000 W asneUrz du Miastai MZGK Sp. zo.o., WFO ,NFO

2 Ograniczenie emisjizanieczyszcze zenergetycznegospalania paliw

y cieplne na sieci cieplnej EC Piotrków Trybunalski– miasto na prawachpowiatu

2008 r. MZGK Spó kaz o.o., Urz dMiasta,

cicielebudynków

5 250 W asneUrz du Miastai MZGK Sp. zo.o. oraz

cicielibudynków,WFO , NFO

3 Ograniczenie emisjizanieczyszcze zenergetycznegospalania paliw

Sie ciep ownicza (doprowadzenie od magistrali dobudynków)

Piotrków Trybunalski– miasto na prawachpowiatu

2008 r. MZGK Spó kaz o.o.

2 500 W asneUrz du Miastai MZGK Sp. zo.o., WFO ,NFO

4 Ograniczenie emisjizanieczyszcze zenergetycznegospalania paliw

Instalacje wewn trz obiektów Piotrków Trybunalski– miasto na prawachpowiatu

2008 r. Urz d Miasta,ciciele

budynków

3 000 W asneUrz du Miastai MZGK Sp. zo.o. oraz

cicielibudynków,WFO , NFO

EKOMETRIA Strona 88

13. Obowi zki i ograniczenia wynikaj ce z realizacjiprogramu

Wy cznie w adze lokalne maj kompetencje i mog efektywnie przeciwdzianaruszeniom standardów jako ci rodowiska atmosferycznego, w tym powietrza, poprzezplany zagospodarowania przestrzennego, oceny oddzia ywania na rodowisko, pozwolenia naemisje, pozwolenia na budow oraz lokalne uregulowania prawne np. zach ty finansoweskierowane do osób fizycznych.

Prezydent miasta Piotrków Trybunalski jest zobowi zany do przekazywania do Urz duWojewódzkiego informacji:

• podejmowanych decyzjach dotycz cych realizacji dzia wynikaj cych zpodstawowych kierunków i zakresów dzia maj cych na celu w szczególno ciograniczenie emisji zanieczyszcze ze róde bytowo-komunalnych;

• wydawanych decyzjach w szczególno ci pozwole na budow , pozwole naytkowanie obiektów, decyzji dla instalacji nie wymagaj cych pozwolenia na

wprowadzanie zanieczyszcze do powietrza, decyzji zobowi zuj cych do pomiarówemisji, informacji o przyjmowanych zg oszeniach instalacji.

• dzia aniach podj tych w celu wdro enia zada wynikaj cych z realizacji naprawczegoprogramu ochrony powietrza

Wojewoda ódzki wyda rozporz dzenie w sprawie okre lenia programu ochrony powietrzadla Piotrkowa Trybunalskiego – miasta na prawach powiatu.Sprawozdania o wdro onych dzia aniach na terenie Piotrkowa Trybunalskiego – miasta naprawach powiatu w celu realizacji zada wynikaj cych z naprawczego programu ochronypowietrza powinny na bie co by przekazywane z Urz du Miasta do Wojewody ódzkiego,do wydzia u Ochrony rodowiska i Rolnictwa oraz do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony

rodowiska.Urz d Wojewódzki powinien kontrolowa wykonanie zada w terminach przewidzianych naich zako czenie.Coroczne uaktualniane bazy danych emisyjnych (szczególnie wprowadzanie zmian w emisjipowierzchniowej) oraz coroczne oceny jako ci powietrza wykonywane przez WIO w odzipozwol na bie kontrol stanu aerosanitarnego w Piotrkowie Trybunalskim – mie cie naprawach powiatu.