Terapia zajęciowa

1.Terapia zajęciowa (ergoterapia) jest jedną z najstarszych metod oddziaływań psychospołecznych stosowanych w rehabilitacji psychiatrycznej.2.Ergoterapia stopniowo angażuje pacjenta w życie społeczne poprzez udział w celowej aktywności, zwykle z pogranicza pracy użytkowej i twórczości artystycznej.3. Jest okazją do bezsłownej ekspresji przeżyć i poczucia przynależności do grupy, skłaniając do integrowania się z jej uczestnikami i współdziałania z nimi.4. Ułatwia rozumienie własnych potrzeb, możliwości i co najważniejsze-pozwala uwierzyć w siebie.5. Powinna być stosowana przede wszystkim w odniesieniu do osób, u których proces chorobowy przebiega niepomyślnie, prowadząc do znacznej degradacji w wielu obszarach życia.6. Większość pracowni oferuje zajęcia, które wymagają zróżnicowanego poziomu sprawności manualnych i jednocześnie rozwijają zainteresowania pacjentów. Tradycyjne prace to: malowanie, haftowanie, układanie obrazów mozaikowych, szycie ręczne i maszynowe, drobne prace stolarskie, metaloplastyka, ozdobne wyroby ludowe, dziewiarstwo, tkactwo.

7. Terapia zajęciowa stanowi obecnie najczęściej spotykaną interwencję nie tylko na dziennych i stacjonarnych oddziałach o profilu rehabilitacyjnym, ale również na oddziałach szpitali ogólnopsychiatrycznych.

Arteterapia, terapia kreatywna, leczenie przez sztukęOddziaływanie sztuki, zwłaszcza tworzenia plastycznego było znane od wczesnych epok rozwoju człowieka.Taka aktywność może być spontaniczna, sprzyjać samowyrażaniu się pacjenta, jego odreagowaniu emocjonalnemu, przetworzeniu w twórczej formie przeżywanych trudności i konfliktów wewnętrznych. Może również (poprzez struktualizację zajęć w grupie, wskazanie określonych tematów, a także omawianie i interpretację treści symboliki wykonywanych dzieł) sprzyjać wyrażaniu trudnej problematyki, ujawnianiu nieuświadomionych przeżyć i reakcji w konfliktowych sytuacjach, szczególnie w kontaktach z ludźmi. Umożliwia także uświadomienie sobie własnych pragnień, potrzeb, wzorców reagowania, planów na przyszłość.Tworzenie wymaga spontaniczności, płynności ruchów, ekspresji, wolności myślenia, niezależności, stąd szczególnie wskazane u pacjentów przejawiających opór i wycofanie.

Ważną częścią procesu psychoterapeutycznego przez sztukę jest rozwój intra- i interpersonalny.Tworzenie wzbogaca doświadczenia jednostki, poprzez co zmienia się jej punkt widzenia i przesuwa się w jej centrum zainteresowania.Zasadniczym celem w indywidualnej terapii sztuką jest wydobycie pacjenta ze zdezintegrowanego i psychotycznego istnienia poprzez zaoferowanie mu symbolicznej formy oparcia i odniesienia do rzeczywistości.Terapia kreatywna wpływa na stan emocjonalny osób poddanych postępowaniu terapeutycznemu.Korzyści płynące z terapii kreatywnej:- zostają uwolnione i odreagowane emocje- zmniejsza się poziom napięcia- zwiększa się poziom samowiedzy i akceptacji siebieTerapia kreatywna pozwala na rozwijanie własnych działań twórczych, uzewnętrznienie świata własnych działań i zachowań, zaspokojenie potrzeb akceptacji ,,bezpieczeństwa, bycia rozumianym”. Spełnia funkcję kompensacyjną, wyzwalającą aktywność twórczą, braki i ograniczenia psychofizyczne. Przeżywaną rzeczywistość psychotyczną utrwala w rysunkach, utworach literackich.

Sztuka zajmuje ważne miejsce w diagnostyce i terapii psychiatrycznej.Dzięki twórczości chorzy pogłębiają wiedze o samych sobie, ,,własnych możliwościach”, nabierają pewności siebie oraz rozwijają nowe umiejętności.Możliwość tworzenia daje im pozytywne wzmocnienie.

,,twórczość jest oknem, przez które człowiek może bezpiecznie oglądać świat i przez które można zajrzeć do wnętrza jego domostwa” Z. Grzywacz

I MuzykoterapiaRodzaje:1. Receptywna (bierna)2. Odtwórcza (czynna)Metody:3. Odreagowująco-wyobrażeniowe sprzyjające ujawnieniu, ponownemu przeżyciu i

wyzwoleniu tłumionych emocji4. Treningowe, ukierunkowane na nauczanie usuwania napięcia psychofizycznego

3. Relaksacyjne, polegające na stosowaniu nagrań działających kojąco i odprężająco4. Komunikatywne, umożliwiające nawiązanie kontaktu między uczestnikami terapii oraz uczenie się nowych zachowań społecznych i emocjonalnych5. Kreatywne, pozwalające na pobudzenie twórczej inwencji w przebiegu improwizacji instrumentalnej, wokalnej i ruchowejCele:1. Kształtowanie sfery emocjonalnej (odreagowanie emocji, sterowanie

emocjami).2. Kształtowanie osobowości (kształtowanie postaw i zachowań, zdobywanie

nowych doświadczeń).3. Rozwijanie prawidłowej międzyludzkiej komunikacji.4. Zaspokajanie potrzeb (zwłaszcza potrzeby samorealizacji, estetycznej i

twórczej).

5. Wpływanie na stan pobudzenia psychomotorycznego oraz napięcia emocjonalnego i mięśniowego.6. Wzbudzanie określonych reakcji fizjologicznych (zwłaszcza wegetatywnych).Wskazania:1. Dzieci z trudnościami w nauce.2. Dzieci nadpobudliwe, lękowe, z zaburzeniami koordynacji ruchowej.3. Osoby chorujące na zaburzenia lękowe i depresyjne.4. Osoby dorosłe uzależnione od alkoholu.

Muzyka relaksacyjna jako profilaktyka u osób zdrowych.Stosowanie treningów relaksacyjnych powoduje wzrost koncentracji, uwagi, aktywności poznawczej, poziomu percepcji, motywacji i zapamiętywania oraz wpływa na kształtowanie pozytywnych postaw wobec nauki i pracy. wpływa na dobry sen. Prowadzi do redukcji napięcia i zwiększenia odporności na stres.

II ChoreoterapiaKompleksowa metoda leczenia tańcem obejmuje:1. kształtowanie- kreatywne wyrażanie tematów poprzez taniec, ruch,

inscenizację- praca ukierunkowana na odkrywanie konfliktów2. Wymaganie podstawowe- ćwiczenia w dostrzeganiu własnego ciała,

praca nad schematem własnego ciała i jego obrazem, wspieranie poznawczych i emocjonalnych właściwości, zdolności odniesienia, ukierunkowane na wzmocnienie własnego ,,Ja”

3. Bawienie się-jako cel i środek terapeutyczny4. Ćwiczenie- wzmacnianie spostrzegania służące odkrywaniu i

opracowywaniu tematów, jako interwencje przy ujawniających się tematach, służące rozwojowi i utrwaleniu nowych możliwości, zachowań i strategii przezwyciężenia; jako możliwość działania, służące korygowaniu doświadczeń i sposobów zachowań.

III DramoterapiaCelem działań jest poprawa komunikacji pacjenta z otoczeniem, przywrócenie wiary we własne siły, wyzwolenie pozytywnych emocji.Twórczy kontakt ze sztuką jest ważnym elementem w procesie rehabilitacji chorych na schizofrenię.Granie ról w teatrze terapeutycznym jest jedną z propozycji mających sprzyjać rozbudzaniu motywacji do życia.Praca nad rolą w sztuce ma pomóc pacjentowi :- z jednej strony poznać uczucia, zachowania, myśli granej roli- z drugiej strony, poprzez odniesienie do siebie sprawić, że zacznie się on przyglądać swoim własnym uczuciom i zachowaniom.Rola jest prowokacją, inspiracją do rozeznawania się lepiej w swoich przeżyciach, poznawania ich ukrytych części.Podstawową cechą odgrywania roli w psychodramie jest spontaniczność, możliwość wyrażania roli w słowach, gestach, czyli twórczość.

IV PsychorysunekTo metoda terapeutyczna redukująca napięcie i stres, usprawniająca komunikację międzyludzką, pomagająca w wykorzystywaniu i kierowaniu zasobami własnej energii wewnętrznej.Umożliwia pacjentom refleksje nad przyszłością i przeszłością oraz nad osobami najważniejszymi w ich życiu.Analiza prac pacjentów pozwala terapeucie na uzyskanie dodatkowych danych diagnostycznych.Kolorystyka wskazuje na obecny nastrój pacjenta.Z miejsca na którym pacjent stawia siebie na rysunku można wywnioskować jak spostrzega on siebie i swoje miejsce w rodzinie czy zakładzie pracy.Wg. Rogersa, zaangażowanie się jednostki w terapię jest jej ,,procesem stawania się”. Jest to proces ciągły, podczas którego chory dostrzega płynność zmian, a twórczość artystyczna stanowi zapis tego procesu i stwarza okazję do późniejszych interpretacji, dyskusji i wniosków.

Społeczność terapeutycznaCele:1. Udział pacjentów w leczeniu i zarządzaniu organizacją oddziału.2. Dostarczanie pacjentowi takich doświadczeń, aby mógł modyfikować i

normalizować chorobliwe postawy i zachowania zarówno w szpitalu jak i poza nim.

W skład społeczności wchodzą pacjenci i cały personel.Zasady:3. Demokratyzm- każdy członek ma równe prawa i obowiązki w zarządzaniu i

decydowaniu w sprawach społeczności4. Permisywność- postawa akceptacji i zrozumienia wobec zaburzonych

zachowań pacjenta5. Konsens- wspólne podejmowanie decyzji6. Partycypacja i wspólnota- wszystkie sprawy członków społeczności są wspólne7. Realizm- konfrontacja z rzeczywistością, pozwala na dostarczenie

bezpośrednich doświadczeń przydatnych do zmiany mechanizmów obronnych utrudniających kontakt z innymi

Wprowadzenie zasad społeczności leczniczej wymaga:• dwukierunkowej komunikacji (z dołu i z góry hierarchii), również przez

wykorzystanie kontaktów nieformalnych• podejmowania decyzji wspólnie z pacjentami na wszystkich poziomach

organizacji szpitala• demokratycznego zarządzania oraz rozłożenia odpowiedzialności na

poszczególnych członków społeczności• akceptacji zamierzeń i zmian przez całą grupę- rozkazywanie powinno

zostać zastąpione przez przekonywanie• wprowadzania społecznego uczenia się, które dotyczy zarówno personelu

jak i pacjentów- obejmuje analizę kontaktów interpersonalnych, poszukiwanie i zdobywanie nowych doświadczeń umożliwiających rozwój osobowości oraz rozumienie motywacji i zachowań poszczególnych osób.

Formy pracy społeczności:1. Zebrania społeczności oddziału2. Zebrania personelu

Zadania pielęgniarki w tworzeniu społeczności leczniczej:1. Stworzenie warunków sprzyjających powstawaniu atmosfery zbliżonej do

atmosfery domowej2. Zwracanie uwagi na wygląd zewnętrzny członków grupy3. Kultywowanie tradycji4. Odpowiedni dobór zajęć zgodny z zainteresowaniami pacjentów5. Ułatwianie chorym udziału w życiu społecznym oddziału6. Pomoc chorym w przystosowaniu się do regulaminów oddziału7. Pomoc w kontaktach z innymi chorymi, uczenie zachowań, wyrabianie nawyków8. Nawiązywanie uczuciowej relacji z chorym przez pomaganie, odnoszenie się do

nich z sympatią, łagodnością i wyrozumiałością9. Uświadamianie członkom grupy potrzeby wzajemnej życzliwości i zrozumienia10.Przekonywanie chorych o słuszności i korzyściach wynikających z nowych form

leczenia11.Zainteresowanie i mobilizacja do udziału w zajęciach terapeutycznych przez

spontaniczne uczestniczenie w nich wraz z całą grupą12.Pomoc w przypadku wystąpienia trudności i konieczności ich pokonywania

13. Utrzymywanie kontaktu z rodziną i znajomymi chorych14. Współdziałanie z innymi członkami zespołu leczącego, dzielenie się z nimi obserwacjami i uwagami, wymiana opinii

Społeczność terapeutyczna jest nową formą organizacji oddziałów psychiatrycznych, dzięki której pacjent jest traktowany podmiotowo, bierze aktywny udział w swoim leczeniu, a pośrednio również w leczeniu innych pacjentów. Służy wzbogaceniu biologicznych i psychologicznych metod leczenia.Zmienia się rola pacjenta, który staje się partnerem i osobą współodpowiedzialną za funkcjonowanie oddziału.Wybierany przez członków społeczności samorząd pacjentów koordynuje realizację zaplanowanych zadań, organizuje życie społeczności między zebraniami.Wywiązywanie się z nałożonych zadań jest analizowane i wykorzystywane w procesie uczenia się zasad społecznego współżycia.