,prognoza.docx · Web viewPROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO USTALEŃ ZMIANY STUDIUM...

BURMISTRZ MIASTA I GMINY RADZYŃ CHEŁMIŃSKI

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO USTALEŃ

ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW

ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RADZYŃ

CHEŁMIŃSKI

Opracowała:

mgr Anna Pilżys-Gezela

RADZYŃ CHEŁMIŃSKI 2013

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO USTALEŃ ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RADZYŃ CHEŁMIŃSKI

Spis treściI.PODSTAWA PRAWNA SPORZĄDZANIA PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO................................4

I.I STOPIEŃ SZCZEGÓŁOWOŚCI INFORMACJI ZAWARTYCH W PROGNOZIE W ODNIESIENIU DO ETAPÓW

PROCEDURY PLANISTYCZNEJ...............................................................................................................................4

I.II. ZAKRES INFORMACJI ZAWARTYCH W PROGNOZIE.....................................................................................5

II.CEL SPORZĄDZANIA PROGNOZY I METODY WYKORZYSTANE W TRAKCIE SPORZĄDZANIA PROGNOZY. . .6

II.I. CEL SPORZĄDZANIA PROGNOZY....................................................................................................................6

II.II. METODY WYKORZYSTANE W TRAKCIE SPORZĄDZANIA PROGNOZY......................................................6

III.WYKORZYSTANE OPRACOWANIA I AKTY PRAWNE..............................................................................................7

IV.METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTU STUDIUM ORAZ CZĘSTOTLIWOŚĆ

JEJ PRZEPROWADZANIA..............................................................................................................................................9

V. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH, POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI ORAZ

CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ PROJEKTU ZMIANY STUDIUM.............................................................................11

V.I. ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU............................................................................................................................11

V.II. GŁÓWNE CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ...............................................................................................13

V.III. CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ STUDIUM..................................................................................................14

V.IV PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIE POSZCZEGÓLNYCH TERENÓW NA ŚRODOWISKO

PRZYRODNICZE I ZDROWIE LUDZI......................................................................................................................15

V.V. POWIĄZANIA STUDIUM Z INNYMI DOKUMENTAMI PLANOWANIA STRATEGICZNEGO..........................41

VI.STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I JEGO POTENCJALNE ZMIANY......................................................43

VI.I.I. POŁOŻENIE FIZYCZNO-GEOGRAFICZNE........................................................................................................43

VI.I.II. OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE PRAWEM.................................................................................................45

VI.II.I. STREFY KRAWĘDZIOWEJ DOLINY WISŁY”.....................................................................................................45

VI.I.II.II. UŻYTKI EKOLOGICZNE.................................................................................................................................46

VI.I.III. WALORY KULTUROWE...................................................................................................................................47

VI.I.IV. LASY..................................................................................................................................................................50

VI.I.V. WARUNKI GEOLOGICZNE ORAZ ZŁOŻA KOPALIN........................................................................................51

VI.I.VI. RZEŹBA TERENU..............................................................................................................................................54

VI.I.VII. HYDROGRAFIA................................................................................................................................................55

VI.I.VIII GLEBY...............................................................................................................................................................56

VI.I.IX. FAUNA I FLORA................................................................................................................................................58

VI.I.IX.I. SZATA ROŚLINNA...........................................................................................................................................58

VI.I.IX.II. FAUNA............................................................................................................................................................63

VI.I.X. KLIMAT................................................................................................................................................................69

VI.I.XI. DOBRA KULTURY.............................................................................................................................................71

VI.II. DOTYCHCZASOWE ZMIANY W ŚRODOWISKU ORAZ ICH WPŁYW NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY

ŚRODOWISKA ORAZ CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ STUDIUM...........................................................................76

2


VI.II.I. DOTYCHCZASOWE ZMIANY W ŚRODOWISKU ORAZ ICH WPŁYW NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY

ŚRODOWISKA...............................................................................................................................................................76

VI.II.II. CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ ZMIANY STUDIUM......................................................................................94

VII. PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE DLA REALIZACJI ZAMIERZEŃ „STUDIUM” W ASPEKCIE

OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16.04.2004 R. O OCHRONIE

PRZYRODY..................................................................................................................................................................102

VIII. PROPONOWANE ROZWIĄZANIA OGRANICZAJĄCE NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO,

WYWOŁANE REALIZACJĄ USTALEŃ STUDIUM ORAZ ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ

PRZEDSTAWIONYCH W STUDIUM...........................................................................................................................103

IX. INFORMACJE O MOŻLIYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU PROJEKTU STUDIUM NA

ŚRODOWISKO............................................................................................................................................................105

X. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.......................................................................................105

XI. FOTOGRAFIE.........................................................................................................................................................107

3


I. PODSTAWA PRAWNA SPORZĄDZANIA PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko (zwana dalej „prognozą”) została sporządzona w

oparciu o zapisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2008 r. nr 199 poz. 1227 ze zm.). Obowiązek sporządzania prognozy wynika z działu VI

Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko, a w szczególności z art. 51 ust. 1 ww. ustawy.

Zgodnie z treścią przedmiotowej ustawy, prognoza oddziaływania na środowisko jest elementem

strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy zdefiniowano pojęcie

strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jako postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityk, strategii, planu lub programu obejmującego w szczególności:

uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko,

sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko, uzyskanie wymaganych ustawą opinii oraz uzgodnienia, zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu.

Zgodnie z art. 46 pkt 1 przedmiotowej ustawy, pod pojęciem dokumentów, wymagających przeprowadzenia

strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, rozumie się projekty koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, plany zagospodarowania przestrzennego oraz strategie rozwoju regionalnego.

Brak jest podstaw prawnych do odstąpienia od sporządzenia prognozy oddziaływania na

środowisko dotyczącej projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego.

I.I STOPIEŃ SZCZEGÓŁOWOŚCI INFORMACJI ZAWARTYCH W PROGNOZIE W ODNIESIENIU DO ETAPÓW PROCEDURY PLANISTYCZNEJ

Zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i

jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

(Dz. U. 2008 r. nr 199 poz. 1227 ze zm.), Burmistrz Radzynia Chełmińskiego, uzgodnił zakres i stopień

szczegółowości informacji zawartych w niniejszej prognozie z:

Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Bydgoszczy,

Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Bydgoszczy.

W dalszej kolejności prognoza wymagać będzie zaopiniowania z następującymi organami:

4


z art. 17 pkt 6 lit. c ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym (Dz. U. 2003 r. nr 80 poz. 717 ze zm.) w związku z art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 3

października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale

społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2008 r.

nr 199 poz. 1227 ze zm.) – z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Bydgoszczy;

z art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego

ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na

środowisko (Dz. U. 2008 r. nr 199 poz. 1227 ze zm.) – z Państwowym Wojewódzkim Inspektorem

Sanitarnym w Bydgoszczy.

W przypadku, gdy organy opiniujące lub uzgadniające przedmiotową prognozę zgłoszą uwagi lub

wnioski, zostaną one rozpatrzone i wprowadzone do prognozy łącznie, dopiero po zakończeniu obydwu

wyżej wymienionych etapów procedury. Zgodnie z art. 55 ust. 4 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2008 r. nr 199 poz. 1227 ze zm.), informacja o

ewentualnych zmianach wprowadzonych do prognozy a wynikających z uzyskanych uzgodnień i opinii

zostanie przekazana do RDOŚ i PWIS w podsumowaniu, o którym mowa w art. 55 ust. 3 tejże ustawy.

I.II. ZAKRES INFORMACJI ZAWARTYCH W PROGNOZIEZakres informacji zawartych w niniejszej prognozie oddziaływania na środowisko wynika z art. 51

ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale

społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2008 r. nr 199

poz. 1227 ze zm.). Niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko zawiera informacje na temat:

- zakresu oraz celu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy

Radzyń Chełmiński,

- metod zastosowanych przy opracowaniu prognozy,

- proponowanych metod analizy skutków realizacji ustaleń zawartych w projekcie zmiany studium oraz

częstotliwość jej przeprowadzania,

- oceny stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego i antropogenicznego oraz potencjalne zmiany

tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanych zmian zawartych w projekcie zmiany studium,

- położenia administracyjnego, regionalizacja fizjograficzna i topografia,

- wód powierzchniowych i podziemnych,

- warunków klimatycznych,

- budowy geologicznej, warunków geologiczno - inżynierskich i surowców mineralnych

- gleb,

- szaty roślinnej i świat zwierzęcy,

5


- aktualnego sposobu zagospodarowania,

- analizy stanu środowiska na obszarach objętych znaczącym przewidywanym oddziaływaniem ustaleń

projektu zmiany studium,

- problemów ochrony środowiska istotnych dla realizacji zamierzeń projektu zmiany studium, w aspekcie

obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody

- przewidywanych znaczących oddziaływań realizacji ustaleń projektu zmiany studium na środowisko

przyrodnicze i zdrowie ludzi,

- proponowanych rozwiązań ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko, wywołane

realizacją ustaleń zmiany studium

Prognoza zawiera także streszczenie zawartych w niej informacji, sporządzone w języku

niespecjalistycznym.

II. CEL SPORZĄDZANIA PROGNOZY I METODY WYKORZYSTANE W TRAKCIE SPORZĄDZANIA PROGNOZY

II.I. CEL SPORZĄDZANIA PROGNOZYCelem sporządzania prognozy jest analiza i ocena rozwiązań zawartych w projekcie studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, w odniesieniu do stanu środowiska

przyrodniczego terenu, w granicach którego projekt studium jest sporządzany. W prognozie zawarto

uwarunkowania wynikające z faktu lokalizacji terenu, który jest objęty projektem studium, w granicach

poszczególnych form ochrony przyrody, wymienionych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie

przyrody (Dz. U. 2009 nr 151 poz. 1220).

II.II. METODY WYKORZYSTANE W TRAKCIE SPORZĄDZANIA PROGNOZYW trakcie prac nad sporządzaniem prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej projektu

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Radzyń Chełmiński odbyły się

kilkakrotnie wizje terenowe na obszarze objętym projektem studium. W celu dokonania właściwej oceny

zagadnień, będących przedmiotem prognozy, dokonano szczegółowej analizy uwarunkowań określonych w

Opracowaniu ekofizjograficznym, sporządzonym na potrzeby projektu studium. Podstawą do sporządzenia

prognozy była natomiast wnikliwa analiza przedmiotowego projektu studium, jak również stanu środowiska

przyrodniczego, w którym będą realizowane jego zamierzenia.

W trakcie pracy nad dokumentem przeprowadzono kilkakrotnie wizje terenowe, jak również

zgłębiano literaturę na temat omawianego terenu, a poszczególne jego składniki potraktowane zostały z

uwzględnieniem wzajemnych pomiędzy nimi oddziaływań.

6


III. WYKORZYSTANE OPRACOWANIA I AKTY PRAWNE

W trakcie prac nad niniejszą prognozą wykorzystano m.in. następujące opracowania jak i akty prawne:

- Ministerstwo Środowiska,KZGW, 2010 Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków

komunalnych- AKPOŚK 2010,Warszawa,

- Cichocki Z, 2006, Problematyka opracowań ekofizjograficznych do projektów miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa

- Chrabąszcz M., Czulińska A., Dusik M., 2007, Polichlorek winylu- szkodliwy polimer, Warszawa,

- Czerwieniec M., Lewińska J., 2000,. Zieleń w mieście, Instytut Gospodarki Przestrzennej

i Komunalnej, Kraków

- Eisenreich W., Hndel A., Zimmer U., Przewodnik do rozpoznawania zwierząt i roślin, Delta,

Warszawa,

- Indykiewicz P., Krasicka-Korczyńska E., Obszary NATURA 2000 w województwie kujawsko-

pomorskim, Minikowo 2008, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie , Minikowo,

- Juda-Rezler K., 2006, Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko, Oficyna

Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa,

- Kapuściński R., Ochrona przyrody w lasach, Państwowe Wydawnictwo Leśne,

- Klimek J., 2010, Opracowanie ekofizjograficzne dla miasta i gminy Radzyń Chełmiński, Grudziądz

- Kondracki J., 2009, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN,

- Kostrzewski W., 2001, Parametry geotechniczne gruntów budowlanych oraz metody ich

oznaczania, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań,

- Kozłowski S., 1994, Atlas środowiska geograficznego Polski, Atlas zasobów, walorów i zagrożeń

środowiska geograficznego Polski, Polska Akademia Nauk Instytut Geografii i Przestrzennego

Zagospodarowania Kraju, Warszawa,

- Kowalczyk R., Szulczewska B., 2002, Strategiczne oceny oddziaływania na środowisko do planów

zagospodarowania przestrzennego, EKOKONSULT, Gdańsk,

- Leszczyński M i wsp., Województwo Kujawsko-Pomorskie, Zasoby i możliwości wykorzystania

Odnawialnych źródeł energii, Kujawsko-Pomorskie Biuro,

Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku, Włocławek 2009,

- Mayer J., Heinz-Werner S., 2007, Wielki atlas drzew i krzewów, Delta, Warszawa,

- Michalska D. Raport oddziaływania na środowisko zespołu elektrowni wiatrowych w gminie Radzyń

Chełmiński (powiat grudziądzki) oraz Książki (powiat wąbrzeski),

- Mocek A., Drzymała S., Maszner P., 2004, Geneza, analiza i klasyfikacja gleb, Wydawnictwo

Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań,

7


- Nitko K., 2007, Oceny oddziaływania na środowisko, Politechniki Białostockiej, Białystok,

- Nowakowski T. 2008, Zakres i metodyka sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko

przedsięwzięć z zakresu gospodarki ściekowej, Warszawa,

- Obidziński A., Żelazo J, 2009, Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza, Wydawnictwo SGGW,

Warszawa,

- Pawłowska K., Słysz K., 2002, Zagrożenia i ochrona przed powodzią w planowaniu przestrzennym,

Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej Oddział w Krakowie, Kraków,

- Plan gospodarki odpadami gminy Radzyń Chełmiński,

- Piotrowski J., 2006, Podstawy toksykologii, Wydawnictwa Naukowo Techniczne, Warszawa,

- PROEKO Aneks do „Prognozy oddziaływania na środowisko przyrodnicze ustaleń planu

zagospodarowania przestrzennego terenów leżących w miejscowościach GAWŁOWICE, GZIKI,

ZIELNOWO W GMINIE RADZYŃ CHEŁMIŃSKI”, 2010,

- Raport o stanie środowiska województwa kujawsko- pomorskiego w 2008 r. Biblioteka Monitoringu

Środowiska, Bydgoszcz, WIOŚ,

- Raport o stanie środowiska województwa kujawsko- pomorskiego w 2009 r. Biblioteka Monitoringu

Środowiska, Bydgoszcz, WIOŚ,

- Sołowiej D., 1992, Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka, Wydawnictwo

Naukowe UAM, Poznań,

- Szponar A., 2003, Fizjografia urbanistyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,

- Szymańska U., Zębek E., 2008, Prawo i ochrona środowiska – prawne, ekonomiczne, ekologiczne i

techniczne aspekty ochrony środowiska naturalnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-

Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn,

- Zawadzki S, 2002, Podstawy gleboznawstwa, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i leśne,

Warszawa,

- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie opracowań

ekofizjograficznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1298),

- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w

sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2012 nr 0 poz. 1109),

- Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (tj. Dz. U z 2003 r. Nr 178, poz.

1749 z późn. zm.),

- Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591

z późn. zm.)

- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn.

zm.),

8

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20120001109


- Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2011 r. Nr 163, poz.

981),

- Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 121,

poz. 1266 z późn. zm.),

- Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tj. Dz. U. z 2012

r. poz. 391),

- Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tj. Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002),

- Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tj. Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 z późn. zm.),

- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150

z późn. zm.),

- Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 145),

- Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r.

Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.),

- Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tj. Dz. U. z 2012

r. poz. 647, z późn. zm.),

- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220

z późn. zm.),

- Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie

(Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz. 493 z późn. zm.).

IV. METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTU STUDIUM ORAZ CZĘSTOTLIWOŚĆ JEJ PRZEPROWADZANIA

Analiza skutków realizacji studium powinna wynikać z obowiązku zachowania zgodności pomiędzy

obowiązującym studium, a miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, o czym mowa w art. 9

ust. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003 nr 80

poz. 717 ze zm.). Ponadto, zgodnie z art. 32 ww. ustawy Burmistrz zobowiązany jest do przeprowadzenia

oceny aktualności studium i planów miejscowych poprzez analizę zmian w zagospodarowaniu

przestrzennym gminy oraz ocenę postępu w opracowywaniu planów miejscowych. Wynikiem tego powinno

być opracowanie wieloletniego programu sporządzania planów miejscowych w nawiązaniu do ustaleń

studium.

Na obszarze gminy Radzyń Chełmiński powinno szczególnie zadbać o:

ciągłą kontrolę systemu gospodarki odpadami;

9


monitoring systemów unieszkodliwiania ścieków, w tym okresowa (raz w roku) kontrola szczelności i

systematycznego opróżniania zbiorników bezodpływowych (szamb) na ścieki sanitarne oraz ich

likwidacja po zakończeniu budowy kanalizacji sanitarnej;

wprowadzić monitoring obszarów i obiektów ochrony przyrody i obiektów planowanych do objęcia ochroną,

między innymi dla oceny stanu ich siedlisk, szaty roślinnej i fauny oraz skuteczności prowadzonych

zabiegów ochronnych, winno się przeprowadzić inwentaryzację zabytkowych parków (zadanie służb

Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy i Samorządu Województwa Kujawsko-

Pomorskiego);

wprowadzić monitoring obiektów ochrony dziedzictwa kulturowego i obiektów planowanych do objęcia

ochroną (zadanie służb Kujawsko-Pomorskiego Konserwatora Zabytków).

W związku z tym, iż na terenie gminy wyznaczono lokalizację zespołu elektrowni wiatrowych

niezbędnie będzie wykonanie porealizacyjnych monitoringów ornitologicznych i chiropterologicznych,

zgodnie z najlepszą dostępną wiedzą i metodyką na dzień sporządzania takich dokumentów oraz

wykonanie kontrolnych pomiarów poziomu hałasu w środowisku na granicy terenu z obiektami

podlegającymi ochronie akustycznej, jak również powinno prowadzić się obserwacje efektu migotania cienia

na zagrody zlokalizowane w pobliżu elektrowni wiatrowych.

V. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH, POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI ORAZ CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ PROJEKTU ZMIANY STUDIUM

V.I. ZAWARTOŚĆ DOKUMENTUProjekt zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i

Gminy Radzyń Chełmiński, zwany dalej „Studium ...” został opracowany w Biurze Planowania

przestrzennego GIS-PLAN” Anna Pilżys-Gezela ul. Sieroca 26/4, 85-113 Bydgoszcz w Grudziądzu przez

specjalistyczny zespół projektowy pod kierunkiem mgr Rafała Łuckiego ( wpis nr G-271/2010 na listę POIU).

„Studium ...” zostało sporządzone w trybie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i

zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z późn. zm.). Zawartość studium jest zgodna z

zakresem przedmiotowym określonym w art. 10 ust. 1 i 2 powołanej wyżej ustawy oraz Rozporządzeniem

Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i

kierunków zagospodarowania gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233).

Na treść dokumentu przedłożonego do oceny składają się dwie główne części:

1) Uwarunkowania zawierające takie informacje jak:

10


ogólna charakterystyka Gminy Radzyń Chełmiński

dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenów oraz stan ładu

przestrzennego i wymogów jego ochrony w tym: sieć osadnicza, struktura użytkowania,

przeznaczenie i stan prawny gruntów, charakterystykę zainwestowania, obowiązujące plany

miejscowe zagospodarowania przestrzennego na obszarze gminy Radzyń Chełmiński,

stan środowiska, w tym stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów

wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego,

zasoby dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr i kultury współczesnej,

warunki i jakość życia mieszkańców, w tym ochrony ich życia,

uwarunkowania rozwoju osadnictwa,

zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia,

potrzeby i możliwości rozwoju gminy,

stan prawny gruntów,

występowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych,

występowanie obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych,

występowanie udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych,

stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki

wodno ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami

występowanie terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych.

zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych,

wymagania ochrony przeciwpowodziowej

schematy kartograficzne.

2) Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Radzyń Chełmiński zawierające:

kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów,

kierunki i wskaźniki zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone

z zabudowy,

obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu

kulturowego i uzdrowisk,

obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej,

kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej,

obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym,

obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym,

obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego,

11


obszary dla których gmina zamierza sporządzić miejscowe plany zagospodarowania

przestrzennego,

obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych,

kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej,

obiekty i obszary, dla których w złożu kopaliny wyznacza się filar ochronny,

obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia,

obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji

granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych,

inne obszary problemowe,

12

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO USTALEŃ STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RADZYŃ CHEŁMIŃSKI

V.II. GŁÓWNE CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJZ punktu widzenia całości dokumentu najważniejsza jest druga cześć projektu „Studium ...”, w której

zapisano cele główne polityki przestrzennej oraz cele zagospodarowania przestrzennego gminy. Biorąc za

podstawę uwarunkowania rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy Radzyń Chełmiński za cel

strategiczny wielofunkcyjnego rozwoju obszaru gminy, przyjęto następujące założenia i cele polityki

przestrzennej:

Cel główny

Tworzenie warunków przestrzennych podnoszących konkurencyjność, atrakcyjność gminy, zapewniających

poprawę warunków życia jej mieszkańców, przy zachowaniu równowagi między aktywnością ekonomiczną,

gospodarczą, społeczną a środowiskiem przyrodniczym i kulturowym.

2. Cele przyrodnicze

Zachowanie, a w części osiągnięcie, odpowiedniej jakości środowiska przyrodniczego na obszarze całej

gminy, w tym:

- zahamowanie procesów degradacji środowiska,

- ochronę zasobów będących podstawą rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem zasobów glebowych,

- renaturalizację obszarów,

- wykorzystanie wartościowych cech środowiska.

3. Cele kulturowe

Eksponowanie dóbr dziedzictwa kulturowego poprzez:

- ochronę istniejących zasobów kulturowych,

- utrzymanie cech tożsamości kulturowej w sferze materialnej i niematerialnej,

- kształtowanie harmonijnego krajobrazu współczesnego.

4. Cele społeczne

- stymulowanie wzrostu poziomu wykształcenia ludności,

- poprawa jakości życia mieszkańców poprzez m.in.: wzrost wyposażenia w usługi, ograniczanie

bezrobocia.

5. Cele gospodarcze (produkcyjne)

Wzrost poziomu rozwoju gospodarczego, w tym: - gospodarki żywnościowej poprzez:

- restrukturyzację rolnictwa,

- tworzenie warunków dla obsługi rolnictwa, szczególnie w zakresie skupu i przechowalnictwa płodów

rolnych,

- zwiększenie efektywności wykorzystania istniejących terenów produkcyjnych,

- tworzenie warunków dla rozwinięcia małych i średnich przedsiębiorstw przy wykorzystaniu surowców

lokalnych głównie rolniczych,

- wykorzystanie szans dla rozwoju agroturyzmu.

6. Cele z zakresu komunikacji i infrastruktury technicznej

13


Wzrost ilości mediów infrastruktury technicznej jako czynnika powodującego osiągnięcie właściwego

standardu jakości środowiska przyrodniczego, w tym:

- budowę dróg i urządzeń usprawniających układ komunikacyjny,

- rozbudowę systemu kanalizacyjnego,

- stosowanie do celów grzewczych paliw ekologicznych (gaz, energia elektryczna, olej opałowy).

7. Cele przestrzenne

Podnoszenie ładu przestrzennego, w tym:

- porządkowanie struktury przestrzennej zabudowy gminy,

- eliminowanie konfliktów wynikających z różnych sposobów użytkowania terenów,

- racjonalne wykorzystanie terenów osadniczych.

8. Cele specjalne (ponadgminne)

Umożliwienie przebiegu ponadlokalnym sieciom infrastruktury technicznej (linie elektroenergetyczne,

gazociągi itp )

V.III. CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ STUDIUM

Realizacja zawartych w projekcie studium zmian zagospodarowania gminy Radzyń Chełmiński, z uwagi

na zróżnicowany dotychczasowy sposób zagospodarowania i zaprojektowane różniące się funkcjonalnie

strefy, spowoduje przekształcenie środowiska przyrodniczego o różnym charakterze i natężeniu. Przewiduje

się, że ogólnie natężenie tych przekształceń nie będzie duże, ponieważ strefy funkcjonalne o znaczącym

oddziaływaniu na środowisko przyrodnicze i życie ludzi zajmują (w stosunku do powierzchni całej gminy)

niewielkie obszary.

Oceny zmian w środowisku przyrodniczym i życiu ludzi, wywołanych realizacją ustaleń „Studium”

dokonano dla wydzielonych w projekcie stref funkcjonalnych. Podstawą wyznaczania granic stref

funkcjonalnych była szczegółowa analiza uwarunkowań fizjograficznych i przyrodniczych. W analizie tej

wzięto pod uwagę również dotychczasowy sposób użytkowania terenów oraz strukturę własnościową

gruntów. Wyznaczone granice stref funkcjonalnych mają charakter orientacyjny i nie stanowią ustaleń

planistyczno-proceduralnych. Określają jedynie kierunki rozwoju przestrzennego gminy. Projekt studium dla

terenów rozwojowych w gminie, podaje wytyczne do miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego, ustalając takie wskaźniki zagospodarowania jak: minimalną powierzchnię działek,

maksymalną wielkość powierzchni zabudowanej, minimalną wielkość powierzchni czynnej biologicznie itp.

W projekcie studium zaproponowano nowe tereny rozwojowe położone w obszarach zwartej i rozproszonej zabudowy przeznaczone dla dalszego rozwoju przestrzennego gminy, którymi są:

strefa rozwoju wielofunkcyjnego, strefa mieszkaniowo-usługowa, strefa mieszkaniowa, strefa obiektów sakralnych, obiektów zabytkowych, cmentarza,

14


strefa rozwoju turystyki i rekreacji, strefa rolna, strefa ekologiczna, strefa zieleni parkowej, strefa ogrodów działkowych, strefa produkcji leśnej, strefa zbiorników wodnych - obszary wód powierzchniowych.

V.IV PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIE POSZCZEGÓLNYCH TERENÓW NA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I ZDROWIE LUDZI

Realizacja zawartych w projekcie studium zmian zagospodarowania gminy Radzyń Chełmiński z uwagi

na zróżnicowany dotychczasowy sposób zagospodarowania i zaprojektowane różniące się funkcjonalnie

strefy, spowoduje przekształcenie środowiska przyrodniczego o różnym charakterze i natężeniu. Przewiduje

się, że ogólnie natężenie tych przekształceń nie będzie duże, ponieważ strefy funkcjonalne o znaczącym

oddziaływaniu na środowisko przyrodnicze i życie ludzi zajmują (w stosunku do powierzchni całej gminy)

niewielkie obszary.

Dla tych terenów przewidziane są następujące ustalenia:

P/U – strefa rozwoju wielofunkcyjnego. Studium przewiduje na tych terenach wielofunkcyjny rozwój

funkcji gospodarczych w postaci lokalizacji zabudowy produkcyjnej, usługowej, składowej

i magazynowej. Ustala się możliwość przekształcenia i uzupełnienia istniejącej zabudowy. W strefie rozwoju

wielofunkcyjnego bez ograniczeń dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego (infrastruktura

techniczna, komunikacyjną) w rozumieniu przepisów odrębnych. W obszarze rozwoju wielofunkcyjnego

dopuszcza się również lokalizację inwestycji z zakresu produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł

energii (elektrownie słoneczne, biogazownie itp.) za wyjątkiem elektrowni wiatrowych o mocy

nieprzekraczającej 100kW. Dla istniejącej zabudowy zagrodowej ustala się możliwość rozbudowy lub

adaptacji. Wydzielone działki powinny być dostosowane pod względem wielkości do potrzeb inwestycyjnych

i rodzajów prowadzonej działalności gospodarczej. W zakresie ochrony środowiska postuluje się

wprowadzenie na granicach terenów o różnym przeznaczeniu, zieleni niskiej i wysokiej, która będzie

ograniczała hałas i potencjalne szkodliwe oddziaływanie projektowanych inwestycji.

Ustalenia dotyczące wskaźników zagospodarowani oraz użytkowania terenów strefy P/U – wytyczne

do planów miejscowych:

powierzchnia zabudowy min. 20%, max. 80% powierzchni działki budowlanej,

udział powierzchni biologicznie czynnej min. 20%, max 80% powierzchni działki budowlanej.

15


Oddziaływanie projektowanych zmian na środowisko przyrodnicze i życie ludzi będzie miało charakter

długotrwały, stały, skumulowany i będzie ściśle związane z ilością, wielkością zakładów produkcyjnych i

usługowych, rodzajem produkcji, tempa inwestowania itp. dlatego też, na etapie studium trudne do

określenia.

Prognozuje się znaczące negatywne oddziaływanie na:

życie ludzi – potencjalnie pogorszenie klimatu akustycznego (hałas przemysłowy), jakości

powietrza atmosferycznego (emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, gazów złowonnych itp.),

gleby – trwałe wyłączenie z rolniczego użytkowania gleb o wysokiej i średniej przydatności

rolniczej,

powierzchnię ziemi – znacznym przekształceniu przypowierzchniowych warstw skalnych,

związanych z pracami ziemnymi (wykopy pod fundamenty i podłączenia do sieci podziemnej

infrastruktury technicznej, budowa dróg wewnętrznych, stacji transformatorowych), w terenie o

urozmaiconej rzeźbie. Przekształcenie mogą być trwałe i okresowe.

krajobraz – trwała zmiana krajobrazu,

wody podziemne - poborze znacznej ilości wody podziemnej do celów produkcyjnych, socjalnych i

spożywczych, potencjalnym zagrożeniu jakości tych wód ściekami produkcyjnymi,

klimat – lokalne, okresowe zmiany temperatury i wilgotności powietrza, związane z ogrzewaniem

budynków, gazowych emisji technologicznych

Nie przewiduje się znaczącego negatywnego oddziaływania na:

obszary Natura 2000 – brak w najbliższym sąsiedztwie obszarów Natura 2000

szatę roślinną i świat zwierzęcy – brak naturalnych zespołów roślinnych

zasoby naturalne – brak na obszarze strefy jakichkolwiek zasobów naturalnych

MU – strefa mieszkaniowo-usługowa obejmuje tereny położone w miejscowości Radzyń

Chełmiński, Rywałd i Zakrzewo. Studium przewiduje na tych terenach rozwój intensywnej zabudowy

mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej, usługowej, obiektów użyteczności publicznej, sportu i rekreacji z

możliwością zachowania i ewentualnej rozbudowy istniejącej zabudowy zagrodowej. W uzasadnionych

przypadkach dopuszcza się zalesienia. Na terenie strefy mieszkaniowo-usługowej postuluje się poza

rozwojem zabudowy mieszkaniowej, lokalizowanie budynków, które zaspokoją potrzeby mieszkańców,

stworzą nowe miejsca pracy i przyczynią się do wzrostu konkurencyjności tych obszarów. W strefie

mieszkaniowo-usługowej bez ograniczeń dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego

(infrastruktura techniczna, komunikacyjną) w rozumieniu przepisów odrębnych. Przy zmianach użytkowania

terenów strefy MU i wprowadzaniu nowej zabudowy, należy szczególnie dbać o ład przestrzenny i

intensyfikować zabudowę, tak aby tworzyła spójne i harmonijne układy urbanistyczne. Zaleca się

16


wprowadzenie dużego udziału powierzchni biologicznie czynnych. Przy realizacji projektowanych inwestycji

wziąć pod uwagę wytyczne Planów Odnowy Wsi oraz Wieloletnie Plany Inwestycyjne Gminy.

Ustalenia dotyczące wskaźników zagospodarowania oraz użytkowania terenów strefy MU – wytyczne do

planów miejscowych:


udział powierzchni biologicznie czynnej min. 40%, max. 90% powierzchni działki budowlanej,

miejsca i pomieszczenia do garażowania pojazdów osobowych w zabudowie mieszkaniowej powinny

być zapewnione na terenie zajmowanym przez tą zabudowę, należy jednak unikać budowy

kompleksów garaży indywidualnych, szczególnie tymczasowych.

Przewiduje się znaczące negatywne oddziaływanie na:

życie ludzi – potencjalnie pogorszenie klimatu akustycznego (hałas bytowy związany ze znaczącym

wzrostem ilości mieszkańców stałych) jakości powietrza atmosferycznego (emisja zanieczyszczeń

ciepłowniczych - pyłowych i gazowych) – oddziaływanie stałe,

gleby – trwałe wyłączenie z rolniczego użytkowania, znacznych powierzchni gleb o wysokiej i

średniej przydatności rolniczej,



infrastruktury technicznej, budowa dróg wewnętrznych, stacji transformatorowych), w terenie o

urozmaiconej rzeźbie. Przekształcenie mogą być trwałe, związane z koniecznością wykonania prac

niwelacyjnych, wkopów itp. przy posadowieniu obiektów budowlanych na terenach o znacznych

spadkach i okresowe (wykopy pod podziemna infrastrukturę techniczną).

wody podziemne - poborze znacznej ilości wody podziemnej do celów produkcyjnych, socjalnych i

spożywczych, potencjalnym zagrożeniu jakości wód ściekami komunalnymi, niewłaściwie

składowanymi odpadami komunalnymi,


budynków, gazowych emisji technologicznych,


obszary Natura 2000 – brak na terenie gminy i w najbliższym sąsiedztwie obszarów Natura 2000


zasoby naturalne - brak na obszarze strefy jakichkolwiek udokumentowanych zasobów naturalnych.

Zmiany pozytywne:

przyczynią się do wzrostu konkurencyjności tych obszarów, życie ludzi – poprawa standardu życia (nowe mieszkania, wzrost dostępności usług),

17


krajobraz – wysoka estetyka i harmonia zabudowy, duży udział urządzonych terenów zielonych -

zmiana trwała

UK – strefa obiektów sakralnych, obiektów zabytkowych, cmentarza, obejmuje tereny

zlokalizowane w Radzyniu Chełmińskim i Rywałdzie. Obszary w całości leżą w strefie ochrony

konserwatorskiej „A” i „B” oraz strefie ochrony archeologicznej (Radzyniu Chełmiński – miasto). Ustala się

ochronę istniejących obiektów zabytkowych poprzez dbałość o tereny zieleni urządzonej, a także spójność

architektoniczną nowopowstających obiektów w strefie i w najbliższym sąsiedztwie strefy. Dbać o właściwą

konserwację i renowację obiektów zabytkowych. W miarę możliwości usuwać obiekty dysharmonizujące,

np. sieci infrastruktury technicznej, nie związane z funkcjonowaniem obiektów zabytkowych, eliminować

funkcje uciążliwe oraz dostosowywać współczesne funkcje do wartości kulturowych obiektów strefy.

Wszelkie zamierzenia inwestycyjne należy uzgadniać z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.


życie ludzi – potencjalnie pogorszenie jakości powietrza atmosferycznego (emisja zanieczyszczeń

ciepłowniczych - pyłowych i gazowych) – oddziaływanie stałe,


średniej przydatności rolniczej w przypadku rozbudowy cmentarza,



infrastruktury technicznej, budowa dróg wewnętrznych, stacji transformatorowych, zwiększenie

powierzchni cmentarza), w terenie o urozmaiconej rzeźbie. Przekształcenie mogą być trwałe,

związane z koniecznością wykonania prac niwelacyjnych, wykopów

wody podziemne - potencjalnym zagrożeniu jakości wód ściekami komunalnymi, niewłaściwie



budynków, gazowych emisji technologicznych,

Zważywszy, że opisywana strefa już istnieje nie przewiduje się znaczącego negatywnego oddziaływania na:




ML – strefa rozwoju turystyki i rekreacji obejmuje potencjalne obszary rozwoju zabudowy

rekreacyjnej, które są zlokalizowane w pobliżu jezior gminy Radzyń Chełmiński. Dopuszcza się obiekty

sportu, turystyki, usług użyteczności publicznej, które wzbogacą i uatrakcyjnią warunki zamieszkania i

18


przebywania na tym terenie. Dopuszcza się uzupełnianie i przekształcanie istniejącej zabudowy w funkcje

związane z obsługą ruchu turystycznego. W strefie rozwoju turystyki i rekreacji bez ograniczeń dopuszcza

się lokalizację inwestycji celu publicznego (infrastruktura techniczna, komunikacyjną) w rozumieniu

przepisów odrębnych. Należy odpowiednio zagospodarować przestrzeń wokół jezior z uwzględnieniem

potrzeb turystyki zorganizowanej i jednoczesnym zabezpieczeniem odpowiedniej infrastruktury (kąpieliska,

pola biwakowe, pomosty itp.). Ponadto chronić środowisko przyrodnicze poprzez racjonalne

zagospodarowanie przestrzeni strefy oraz odpowiednie uzbrojenie terenu przed realizacją nowych

inwestycji. Projektowana zabudowa powinna charakteryzować się wysokimi walorami estetycznymi i

harmonizować z otoczeniem poprzez odpowiednie zagospodarowanie terenów biologicznie czynnych,

wykorzystywanie naturalnych materiałów budowlanych m.in. kamień, drewno, a także wkomponowywanie

obiektów kubaturowych w istniejącą zieleń leśną i zadrzewienia przy zachowaniu przepisów p.poż.

Postuluje się przekształcenie istniejącej zabudowy zagrodowej w gospodarstwa agroturystyczne i

ekologiczne świadczące usługi z zakresu obsługi ruchu turystycznego.

Zmiany pozytywne: zwiększenie bazy noclegowej, miejsca wypoczynku i rekreacji- długoterminowa, możliwość poprawy kondycji fizycznej (zwiększenie dostępności do obiektów sportu i rekreacji),

zmiana wtórna - poprawa stanu zdrowia mieszkańców gminy, zmiany te będą miały charakter

długotrwały, skumulowany,

wzrost konkurencyjności obszarów w stosunku do terenów niezagospodarowanych, krajobraz – wysoka estetyka i harmonia zabudowy, duży udział urządzonych terenów zielonych -

zmiana trwała.


życie ludzi – potencjalnie okresowe, pogorszenie klimatu akustycznego (hałas bytowy związany ze

znaczącym wzrostem ilości ludzi przebywających czasowo w obiektach sportowych, turystycznych,

na kąpieliskach itp.),

gleby – trwałe wyłączenie z rolniczego użytkowania, niewielkich powierzchni gleb o wysokiej i



związanych z pracami ziemnymi. Przekształcenie mogą być trwałe, związane z koniecznością

wykonania prac niwelacyjnych, wkopów itp. przy posadawianiu obiektów budowlanych na terenach

o znacznych spadkach i okresowe (wykopy pod podziemną infrastrukturę techniczną),

wody powierzchniowe i wody gruntowe - potencjalnym zagrożeniu jakości tych wód ściekami

19


komunalnymi, niewłaściwie składowanymi odpadami komunalnymi, przy zasadniczym okresowym,

wzroście liczby ludności korzystającej z obiektów sportu, rekreacji i samych wód (kąpiele, pływanie

na sprzęcie wodnym, łowienie ryb itp.),

szatę roślinną i świat zwierzęcy – potencjalne zmniejszenie powierzchni czynnej biologicznie,

(drogi, ścieżki dojścia do wody przez tereny zadrzewione), a tym samym miejsc bytowania

drobnych zwierząt – zmiany mogą być okresowe i trwałe, krótko i długoterminowe.

Nie przewiduje się znaczącego oddziaływania negatywnego na:

obszary Natura 2000 – brak na terenie gminy i w najbliższym sąsiedztwie obszarów Natura 2000,

zasoby naturalne – brak na obszarze strefy jakichkolwiek udokumentowanych zasobów

naturalnych,

wody podziemne, zasadniczej, eksploatowanej warstwy wodonośnej – dobra naturalna ochrona

utworami słabo przepuszczalnymi.

L – strefa produkcji leśnej, która obejmuje istniejące kompleksy leśne, których zasady

zagospodarowania są określane poprzez plan urządzania lasu i operaty urządzeniowe lasu. Na etapie

opracowania w/w dokumentów dopuszcza się korekty granic strefy. Z uwagi na leśny sposób użytkowania

gruntów obowiązuje zakaz zabudowy poza budynkami i obiektami służącymi gospodarce leśnej. Dopuszcza

się lokalizację szlaków turystycznych, tras rowerowych, ciągów spacerowych oraz niekubaturowych

urządzeń turystycznych zgodnie z przepisami odrębnym.

Ustalenia dotyczące wskaźników zagospodarowania oraz użytkowania terenów strefy L – wytyczne do


obowiązuje zakaz zabudowy poza budynkami i obiektami służącymi gospodarce leśnej,


udział powierzchni biologicznie czynnej min. 30%, max. 99% powierzchni działki budowlanej.

dopuszcza się realizację infrastruktury technicznej, w tym dróg oraz zabudowy dopuszczonej na

podstawie przepisów odrębnych,

obowiązuje pozostawienie w dotychczasowym użytkowaniu z jednoczesnym dopuszczeniem

wprowadzenia zagospodarowania rekreacyjnego tj. leśne ścieżki przyrodnicze, trasy rowerowe,

urządzenia turystyczne, parkingi leśne, itp.,

gospodarowanie terenami musi być podporządkowane priorytetowi ochrony siedlisk i gatunków

oraz zgodne z przepisami odrębnymi.

Zmiany pozytywne:

życie ludzi – nowe miejsca wypoczynku,

krajobraz – poprawa estetyki krajobrazu, przez tworzenie zwartych kompleksów leśnych,

20


mikroklimat –zwiększona retencja wód opadowych, zmniejszona amplituds temperatur,

zmniejszone siły wiatrów itp.

rzeźba powierzchni ziemi – ochrona przed erozją, denudacją przez nasadzenie lasu na terenach o

znacznych spadkach,

powietrze atmosferyczne - pośrednie zmniejszenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do

atmosfery.

R – strefa rolna zajmuje zdecydowaną większość obszaru gminy. Obejmuje zarówno grunty

o korzystnych warunkach do produkcji rolnej (gleby klasy III i IV), jak i gleby niższych klas bonitacyjnych

(klasy V i VI). Studium zakłada rozwój zabudowy zagrodowej, z uwagi m.in. na słabą jakość gleb, spadki

terenu przekraczające 12%, okresowe zalewanie.

Przy zalesianiu gruntów rolnych należy dążyć do tworzenia zwartych kompleksów leśnych. Unikać

zalesiania niewielkich działek znajdujących się w dużej odległości od istniejących kompleksów. Dopuszcza

się lokalizację nowej zabudowy zagrodowej, a w uzasadnionych przypadkach budynków usługowych i

produkcyjnych, które będą stanowić uzupełnienie istniejącej zabudowy. Ponadto w strefie rolnej bez

ograniczeń dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego (infrastruktura techniczna,

komunikacyjną), w rozumieniu przepisów odrębnych. Należy dążyć do podnoszenia poziomu organizacji

produkcji rolnej oraz rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej w gospodarstwach niskotowarowych.

Ponadto w terenach rolniczych dopuszcza się zalesienia zgodnie z przepisami odrębnymi. W terenach

rolnych wyznaczono obszary, na których będą rozmieszczone urządzenia wytwarzające energię

z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100kW oraz strefy ochronne związane

z ograniczeniami w zabudowie i zagospodarowaniu terenu.

Dopuszcza się również lokalizację biogazowni na całym obszarze strefy funkcjonalnej zgodnie

z przepisami odrębnymi o mocy nieprzekraczającej 100kW. Lokalizacja obiektów energetycznych

i cieplnych (biogazownie) powinna nastąpić w zakresie nieoddziałującym znacząco na środowisko po

identyfikacji i ograniczeniu do minimum ryzyka przyrodniczego oraz niekorzystnego oddziaływania na

środowisko akustyczne i krajobraz.

Ustalenia dotyczące wskaźników zagospodarowania oraz użytkowania terenów strefy R – wytyczne do



udział powierzchni biologicznie czynnej min. 30%, max. 99% powierzchni działki budowlanej.

Tabela 1 Wykaz uchwał Rady Gminy oraz Decyzjami Burmistrza Miasta i Gminy Radzyń Chełmiński o

lokalizacji elektrowni wiatrowych i elektrowni fotowoltaicznych. Uchwała o przystąpieniu Liczba Etap na którym znajduje się w chwili Turbiny z

21


elektrowni wiatrowych obecnej

których planuje się na podstawie

decyzjiuchwała Nr XXXV/237/09 z dnia 30 wrz

eśnia 2009 r. zmieniającą uchwałę w sprawie

przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego w miejscowościach Gawłowice, Gziki, Zielnowo w

gminie Radzyń Chełmiński

21Moc do 3MW

Do 200m

Zakończona Uchwała nr XVII/11/08 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego

z dnia 27 maja 2008 r. r. w sprawieuchwalenia miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego dla działek nr: 161/6, 144/5, 144/6,

144/7 oraz dla części działki nr 142/14 – obręb Kneblowo,

położonych w gminie Radzyń Chełmiński,

Rezygnacja z 1 turbiny w wyniku

decyzji środowiskowej

uchwała Nr XXXV/241/09 Rady Miejskiej Radzynia

Chełmińskiego z dnia 30 września2009 r. zmieniająca uchwałę w

sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego wmiejscowości Stara Ruda w gminie

Radzyń Chełmiński

1EWMoc do 3MW

Do 200m

ZakończonaUCHWAŁA NR V/29/11 RADY

MIEJSKIEJ RADZYNIA CHEŁMIŃSKIEGO

z dnia 1 marca 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego terenu położonego

w rejonie miejscowości Stara Ruda w gminie Radzyń Chełmiński

uchwała Nr XXXV/239/09 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego

z dnia 30 września 2009 r. zmieniająca uchwałę w sprawie przystąpienia do

sporządzenia miejscowegoplanu zagospodarowania przestrzennego

terenu położonego w rejonie miejscowości Mazanki

w gminie Radzyń Chełmiński

1EWMoc do 3MW

Do 200m

ZakończonaUCHWAŁA NR V/30/11 RADY


z dnia 1 marca 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonie

miejscowości Mazanki w gminie Radzyń Chełmiński

uchwała Nr XXXV/242/09 Rady Miejskiej Radzynia

Chełmińskiego z dnia 30 września 2009 r. zmieniającą uchwałę w sprawie przystąpienia do sporządzenia

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonegow rejonie miejscowości Zielnowo w

gminie Radzyń Chełmiński

2EWMoc do 3MW

Do 200m

ZakończonaUCHWAŁA NR VI/46/11 RADY


z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonie

miejscowości Zielnowo w gminie Radzyń Chełmiński

uchwała Nr XXXV/240/09 z Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z dnia 30 wrześni

a 2009 r. zmieniającąuchwałę w sprawie przystąpienia do

sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu

położonego w rejonie miejscowości Nowy Dwór

w gminie Radzyń Chełmiński,

3EWMoc do 3MW

Do 200m



z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonie miejscowości Nowy Dwór wgminie Radzyń Chełmiński

uchwały Nr XXXV/244/09 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z dnia 30

września 2009 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonie miejscowości Rywałd

w gminie Radzyń Chełmiński

1EWMoc do 3MW

Do 200m

ZakończonaUchwała Nr XIII/98/11 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z dnia 20

grudnia 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonie miejscowości Rywałd w gminie


Nr XLIV/298/10 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z dnia 24 maja 2010 r. w

2EWMoc do 3MW

ZakończonaUchwała Nr XIII/99/11 Rady Miejskiej

22


sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Zielnowo II” w gminie


Do 200m Radzynia Chełmińskiego z dnia 20 grudnia 2011r. w sprawie uchwalenia

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego "Zielnowo II" w gminie

Radzyń Chełmińskiuchwały Nr XLIV/297/10 Rady Miejskiej

Radzynia Chełmińskiego z dnia 24 maja 2010 r. w spr

awie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego terenu położonego w miejscowości Gołębiewo w gminie


2EWMoc do 3MW

Do 200m


MIEJSKIEJ RADZYNIA CHEŁMIŃSKIEGO z dnia 28 kwietnia

2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonieMiejscowości Gołębiewo w gminie

Radzyń Chełmińskiuchwały Nr XXVI/173/09 Rady Miejskiej

Radzynia Chełmińskiego z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonie miejscowości

Czeczewo w gminie Radzyń Chełmiński oraz uchwały zmieniającej Nr XXXV/230/09 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z

dnia 30 września 2009

3EWMoc do 3MW

Do 220m

Uchwala Nr XXIII/205/13 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z dnia 8 marca

2013r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w

rejonie miejscowości Czeczewo w gminie Radzyń Chełmiński


września 2009 r. zmieniającą uchwałę w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w

rejonie miejscowości Radzyń Wybudowanie w gminie Radzyń Chełmiński

7EWMoc do 3MW

Do 220m

Uchwała Nr XXIII/206/13 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z dnia 8 marca

2013r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w

rejonie miejscowości Radzyń Wybudowanie w gminie Radzyń

Chełmińskiuchwały Nr XXXV/231/09 Rady Miejskiej

Radzynia Chełmińskiego z dnia 30 września 2009 r. zmieniającą uchwałę w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonie miejscowości Rywałd w gminie


1EWMoc do 3MW

Do 220m

po uzgodnieniach Rezygnacja z 1 turbiny w wyniku


uchwały Nr XXVI/175/09 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z dnia 30 stycznia

2009 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonie miejscowości

Gołębiewo w gminie Radzyń Chełmiński oraz uchwały zmieniającej Nr XXXV/232/09 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z

dnia 30 września 2009 r.

Brak elektrowni tylko strefa

oddziaływania

zakończonyuchwała Nr XVI/133/12

Rady Miejskiej RadzyniaChełmińskiego

z dnia 26 czerwca 2012 r.opublikowana


września 2009 r. zmieniającą uchwałę w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w

obrębie Janowo w gminie Radzyń Chełmiński

1EWMoc do 3MW

Do 220m

zakończonyUchwała nr XVIII/153/12z dnia 14 sierpnia 2012

opublikowana

uchwała Nr XXXV/234/09 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z dnia 30

września 2009 r. zmieniającą uchwałę w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania

1EWMoc do 3MW

Do 220m

zakończonyUchwała nr XVIII/155/12z dnia 14 sierpnia 2012

opublikowana

23

http://www.bip.radzynchelminski.pl/plik,6149,uchwala-nr-xxiii-206-13-rady-miejskiej-radzynia-chelminskiego-z-dnia-8-marca-2013r-w-sprawie-uchwalenia-miejscowego-planu-zagospodarowania-przestrzennego-terenu-polozonego-w-rejonie-miejscowosci-radzyn-wybudowanie-w-gminie-radzyn-chelminski.pdf



http://www.bip.radzynchelminski.pl/plik,6148,uchwala-nr-xxiii-205-13-rady-miejskiej-radzynia-chelminskiego-z-dnia-8-marca-2013r-w-sprawie-uchwalenia-miejscowego-planu-zagospodarowania-przestrzennego-terenu-polozonego-w-rejonie-miejscowosci-czeczewo-w-gminie-radzyn-chelminski.pdf




przestrzennego terenu położonego w rejonie miejscowości Mazanki w gminie

Radzyń Chełmińskiuchwały Nr XXVI/179/09 Rady Miejskiej

Radzynia Chełmińskiego z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonie miejscowości Radzyń Wybudowanie w gminie Radzyń Chełmiński oraz uchwały zmieniającej Nr XXXV/236/09 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z

dnia 30 września 2009 r.

1EWMoc do 3MW

Do 220m

ZakończonyUchwała nr XVII/154/12 z dnia

14 sierpnia 2012r.Opublikowana

Uchwały zmieniającej Nr XXXV/235/09 Rady Miejskiej Radzynia Chełmińskiego z

dnia 30 września 2009 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w rejonie miejscowości Rywałd w gminie


1EWMoc do 3MW

Do 220m

po uzgodnieniachnie wiadomo czy będzie

uchwalana

Rezygnacja z 1 turbiny w wyniku


16 planów 57 EWo łącznej mocy

171MW

14 uchwalonych2 po uchwaleniach

Łącznie na załączniku graficznym

przedstawiono 54 EW łącznej mocy 162MW

Lokalizacja farmy fotowoltaicznej na działkach 115/3, 116/1, 18/2 na podstawie

decyzji o warunkach zabudowy

7MW

Ponadto lokalizacja elektrowni wiatrowejDecyzja Burmistrza Miasto i Gmina Radzyń

Chełmiński umarzająca postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych

uwarunkowaniach zgody na realizacjeprzedsięwzięcia polegającego na budowie elektrowni wiatrowej wraz z infrastruktura

towarzyszącą na działkach 117/3,53 położonej w miejscowości Radzyń

Wybudowanie, gmina Radzyń Chełmiński

Jedna o mocy 850 kW

Decyzja Burmistrza Miasto i Gmina Radzyń Chełmiński o środowiskowych

uwarunkowaniach zgody na realizacje przedsięwzięcia polegającym na

polegającym na budowie elektrowni wiatrowej wraz z infrastruktura

towarzyszącą na działce nr 56 obręb Zielnowo, położonej w miejscowości Zielnowo, gmina Radzyń Chełmiński

2 elektrownie o łącznej mocy ok 0.8mkW

Na rysunku studium zaznaczono lokalizację elektrowni, których lokalizacja została potwierdzona w

decyzjach o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia.

Do głównych etapów lokalizacji elektrowni wiatrowych będzie należeć pomiar mocy akustycznej

przedsięwzięć i ich wpływu na tereny chronione akustycznie, czyli tereny zabudowane, dla których

określono w przepisach odrębnych dopuszczalne poziomy hałasu.

24


Negatywne oddziaływanie na:

życie ludzi – pogorszeniu klimatu akustycznego, na dużym obszarze gminy, związane z emisją

hałasu pochodzącego głównie od obracających się łopat wirnika i w mniejszym stopniu z

generatora i przekładni z tak dużej ilości turbin wiatrowych,

gleby – trwałe (pod turbiny, stacje transformatorowe, GPZ itp.) i okresowe (w okresie budowy -

drogi dojazdowe, linie energetyczne) wyłączenie z rolniczego użytkowania, znacznych powierzchni

gleb o wysokiej i średniej przydatności rolniczej,

powierzchnię ziemi –okresowym przekształceniu przypowierzchniowych warstw gleby związanych z

pracami ziemnymi na terenach o znacznych spadkach (wykopy pod bardzo dużą ilość turbin i

podziemną infrastrukturę techniczną) oraz potencjalnym zagrożeniu zanieczyszczenia gruntów

substancjami ropopochodnymi,

wody powierzchniowe i gruntowe - potencjalnym zagrożeniu jakości tych wód, substancjami

ropopochodnymi (olej z przekładni oraz modułu hydraulicznego, zużyte części turbin itp.),

świat zwierzęcy – w przypadku źle usytuowanej farmy wiatrowej występuje możliwość zwiększenia

śmiertelności ptaków w przypadku kolizji z łopatami turbiny lub też zmniejszeniu ich ilości, gdyż

turbiny wiatrowe mogą działać odstraszająco,

klimat - powstaniu turbulencji powietrza wytworzonej łopatami wirnika,

krajobraz - zasadniczej niekorzystnej zmianie krajobrazu – monotonna dominanta wysokościowa

turbin wiatrowych,

wpływ na glebę poprzez nieodpowiednie zabiegi agrotechniczne

Nie przewiduje się znaczącego oddziaływania na:

obszary Natura 2000 – brak na terenie gminy i w najbliższym sąsiedztwie obszarów Natura 2000:

zasoby naturalne – występowania złoża kruszywa naturalnego w okolicach Gawłowic,

Zmiany pozytywne:

powietrze atmosferyczne - pośrednie zmniejszenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do

atmosfery (w przypadku wytwarzania energii elektrycznej z węgla) przez wykorzystanie do produkcji

energii elektrycznej odnawialnego, przyjaznego dla środowiska źródła energii, jakim jest wiatr.

Wszystkie zmiany w środowisku przyrodniczym i życiu ludzi będą miały charakter długotrwały,

skumulowany, pierwotny i wtórny, o natężeniu zależnym od wielkości i stopnia zainwestowania terenu.

Oddziaływanie jakie mogą występować w przypadku budowy, eksploatacji i likwidacji elektrowni wiatrowych

25


Oddziaływanie na etapie eksploatacjiOddziaływanie to dotyczy etapu eksploatacji EW. W trakcie użytkowania elektrowni mogą wystąpić

oddziaływania związanego z hałasem, oddziaływania na krajobraz naturalny i kulturowy. Hipotetycznie

dojść może do zderzania się lecących w przestworzach zwierząt z konstrukcjami wież i śmigieł elektrowni

wiatrowej. Nie jest również wykluczone wystąpienie nadzwyczajnego zdarzenia związanego z sytuacjami

klęskowymi prowadzącego do poważnej awarii technicznej lub wystąpienia awarii w trakcie pracy tych

maszyn związanej z wadami konstrukcyjnymi lub materiałowymi. Także nie można wykluczyć, że w trakcie

funkcjonowania tej instalacji nastąpi uszkodzenie podziemnych linii energetycznych wskutek prac ziemnych.

W końcu nie można wykluczyć, że wystąpi zderzenie poruszającego się statku powietrznego z konstrukcją

generatora.

Wszystkie te zagrożenia zostały poniżej scharakteryzowane i przeanalizowane. Jednocześnie wskazano

kierunki działań zaradczych, ratunkowych i ochronnych dla tych oddziaływań. Również oceniono inne

potencjalne zagrożenia, jakie mogą ale nie muszą wystąpić.

Oddziaływanie na powierzchnię ziemiNa etapie prawidłowej eksploatacji EW nie przewiduje się negatywnego oddziaływania

projektowanej inwestycji na glebę. Takowe może mieć jedynie miejsce w przypadku wystąpienia katastrofy

budowlanej, w trakcie której doszłoby do zniszczenia fragmentu lub całości konstrukcji elektrowni wiatrowej,

a tym samym do zniszczenia upraw rolnych. Taka możliwość jest jednak bardzo mało prawdopodobna.

W trakcie funkcjonowania EW nie wystąpią żadne przesłanki, które ograniczałyby produkcje rolną

na gruntach położonych wokół poszczególnych konstrukcji.

Wyniki dotychczasowych badań oraz doświadczenie autorów pokazują, że pracujące elektrownie wiatrowe

nie obniżają plonów z 1 ha. Uprawy polowe mogą już być prowadzone w odległości 5 – 6 metrów od ściany

wieży elektrowni wiatrowej.

Oddziaływanie na wody podziemne i powierzchniowePrzewidywane oddziaływania na środowisko gruntowo-wodne związane będą wyłącznie z

przygotowywaniem wykopów pod fundament elektrowni (usunięcie gruntu), a także potencjalnie z pracą

ciężkich maszyn i urządzeń budowlanych. Potencjalne niebezpieczeństwo zanieczyszczenia wód

podziemnych w trakcie normalnej eksploatacji EW jest bardzo mało prawdopodobne. Nawet wystąpienie

awarii konstrukcji elektrowni wiatrowej i uwolnienie oleju znajdującego się w silnikach sterujących

ustawieniem kierunku śmigieł nie spowoduje poważnego zagrożenia dla wód powierzchniowych

i podziemnych o ile zostaną natychmiast podjęte działania ratunkowe i rekultywacyjne.

Oddziaływanie na powietrze atmosferyczneEksploatacja projektowanej elektrowni wiatrowej nie będzie źródłem jakichkolwiek emisji

zanieczyszczeń do atmosfery, gdyż w trakcie jej funkcjonowania nie jest emitowany żaden gaz cieplarniany,

26


ani też inny gazowy związek lub pierwiastek uważany za szkodliwy dla organizmów żywych oraz nie są

produkowane pyły.

Oddziaływanie na szatę roślinnąW dostępnej botanicznej literaturze nie natrafiono na informację o bezpośrednim wpływie

pracujących elektrowni wiatrowej na okoliczną roślinność lub florę. Natomiast w literaturze poświęconej

temu tematowi zwraca się uwagę na zacienianie terenu wokół wieży elektrowni przez konstrukcje wieży i

wiatraka, w zależności od położenia słońca. Jednakże W tym przypadku można przypuszczać, że skutki

tego rodzaju oddziaływania są trudne do wykazania. Stąd negatywny wpływ na wzrost lub rozwój roślin

będzie trudny do wykazania.

Oddziaływanie na faunęUważa się, że pracujące elektrownia wiatrowa, tj. obracające się płaty wirnika oraz konstrukcje

wież, stanowić mogą potencjalne zagrożenie przede wszystkim dla migrujących w przestworzach zwierząt,

tj. ptaków i nietoperzy.

Badania przyrodnicze prowadzone w innych państwach, a także w Polsce, wskazują na niewielkie

zagrożenie dla ptaków ze strony funkcjonujących wieży elektrowni wiatrowych, o ile oczywiście jest ona

zlokalizowana poza obszarami ważnymi dla ptaków. Tego rodzaju zagrożenie może być jednak istotne przy

usytuowaniu elektrowni w obrębie głównych tras migracji i przelotu ptaków, w miejscach gdzie większość

przelatujących takim korytarzem ptaków zniża lot do pułapu, w jakiej obracają śmigła elektrowni wiatrowych.

Uważa się, że siłownie wiatrowe, oprócz skutków związanych z kolizjami z lecącymi zwierzętami,

przyczyniają się do zmian w sposobie wykorzystania przestrzeni przez ptaki nie tylko w trakcie migracji, ale

także w okresie lęgowym, na koczowiskach i w okresie zimowania.

W związku z brakiem występowania terenie projektowanej farmy wiatrowej miejsc, do zimowania

(opuszczonych budynków, poddaszy, piwnic, większych kompleksów leśnych) oraz żerowania

przypuszczać można, że obecność nietoperzy jest mało prawdopodobna, przez co przypuszcza się, że

obecność elektrowni wiatrowych nie będzie miała wpływu na nietoperze. Przypuszczenie należy jednak

udowodnić wykonaniem przedinwestycyjnego monitoringu chiropterologicznego.

Oddziaływanie na krajobraz

Wizualna specyfika projektowanych elektrowni wiatrowej polega przede wszystkim na tym, że

projektowane obiekty budowlane:

należą do grupy obiektów bardzo wysokich;

mają relatywnie kontrastowy kolor w stosunku do tła bezchmurnego nieba, powierzchni ziemi z

różnymi formami jej użytkowania;

śmigła elektrowni wiatrowych przez znaczny czas są w ruchu, co zwraca uwagę i „przykuwa" wzrok

obserwatora;

27


ruchome śmigła mogą powodować okresowe refleksy świetlne - przy określonym położeniu słońca i

śmigieł w warunkach bezchmurnej pogody; zastosowana technologia produkcji elektrowni

wiatrowych znacząco minimalizuje wystąpienie takiego zjawiska,

konstrukcje siłowni rzucają okresowo cień, zależny od wysokości słońca;

elektrownia wiatrowa nie są widoczne w nocy (o lokalizacji informuje nas oznakowanie lotnicze

nocne - czerwona lampa na szczycie gondoli).

Oprócz parametrów samych elektrowni wiatrowych podstawowy wpływ na ich ekspozycję w

krajobrazie mają:

cechy terenu, a zwłaszcza:

mały stopień zróżnicowania geomorfologicznego ukształtowania terenu;

użytkowanie terenu (przede wszystkim rolnicze, występujące nieliczne zadrzewienia, aleje i

szpalery drzew oraz zwarta zabudowa zagrodowa);

występowanie nielicznych zbiorników wodnych tworzących płaszczyzny ekspozycyjne;

koncentracje ludzi, jako obserwatorów elektrowni, a zwłaszcza:

jednostki osadnicze (miasta, wsie, zespoły rekreacyjne);

szlaki komunikacyjne (drogi);

szlaki turystyczne (lądowe).

Ocena funkcjonujących już elektrowni wiatrowych wykazała m.in., że:

z bliskiej odległości elektrownie wiatrowe stanowią element obcy w krajobrazie ze względu na

jednoznacznie techniczny charakter i brak możliwości zamaskowania w związku z jej wysokością;

bardzo istotną cechą wpływającą na postrzeganie elektrowni wiatrowych w krajobrazie jest ich

koncentracja w zespołach - im większa liczba siłowni tym większy dysonans krajobrazowy, im

większa liczba grup elektrowni liczących po kilka elektrowni tym dysonans mniejszy;

istotną cechą elektrowni wiatrowej wpływającą na jej postrzeganie w krajobrazie jest kolorystyka

konstrukcji - obserwowana elektrownia ma kolor jasnoszary - jest ona estetyczna z bliska i z daleka;

wiodący wpływ na postrzeganie elektrowni ma ukształtowanie terenu na rozległym obszarze

otaczającym oraz jego pokrycie roślinnością drzewiastą;

istotnym uwarunkowaniem postrzegania elektrowni, zmiennym w czasie, są warunki pogodowe, a

przede wszystkim stan zachmurzenia, w tym kolor chmur i kierunek oświetlenia elektrowni w

stosunku do obserwatora;

na ekspozycję krajobrazową elektrowni i ich postrzeganie silnie wpływa lokalizacja w zasięgu

widoczności z dróg, zwłaszcza gdy znajdują się one blisko, stanowi dominantę krajobrazową i

pozostaje długo w zasięgu widoczności obserwatorów jadących drogą.

28


Podstawowe, obiektywne uwarunkowania oceny wpływu na krajobraz lokalizacji elektrowni

wiatrowej to:

duża wysokość elektrowni wiatrowych,

rurowa konstrukcja wież projektowanych obiektów,

jasnoszara kolorystyka konstrukcji siłowni z czerwono-białymi końcówkami śmigieł,

niewielkie zróżnicowanie morfologiczne rejonu;

ekspozycja krajobrazowa terenu lokalizacji z sąsiadujących miejscowości,

dobrze rozwinięta infrastruktura dojazdowa.

Negatywny wpływ elektrowni wiatrowej na otaczający ją krajobraz maleje wraz ze wzrostem

odległości od inwestycji. Na tej podstawie wyróżniono następujące strefy tzw. „wizualnego oddziaływania”

elektrowni wiatrowej:

1. strefa I (w odległości do 2 km od farmy wiatrowej) – elektrownia wiatrowa jest elementem

dominującym w krajobrazie. Obrotowy ruch wirnika jest wyraźnie widoczny i dostrzegany przez

człowieka;

2. strefa II (w odległości od 2 do 4,5 km od elektrownia wiatrowa w warunkach dobrej widoczności) –

elektrownia wiatrowa wyróżniają się w krajobrazie i łatwo ją dostrzec, ale nie są elementem

dominującym. Obrotowy ruch wirnika jest widoczny i przyciąga wzrok człowieka;

3. strefa III (w odległości od 4,5 do 7 km od elektrowni wiatrowej) – elektrownia wiatrowa jest

widoczne, ale nie jest „narzucającym się” elementem w krajobrazie. W warunkach dobrej

widoczności można dostrzec obracający się wirnik, ale na tle swojego otoczenia same turbiny

wydają się być stosunkowo niewielkich rozmiarów;

4. strefa IV (w odległości powyżej 7 km od elektrowni wiatrowej) – elektrownia wiatrowa wydaje się

być niewielkich rozmiarów i nie wyróżnia się znacząco w otaczającym je krajobrazie. Obrotowy ruch

wirnika z takiej odległości jest właściwie niedostrzegalny.

Oddziaływanie na dobra materialne, zabytki i krajobraz kulturowyNa tym etapie nie wystąpią negatywne oddziaływania na stanowiska archeologiczne.

Oddziaływanie na ludziNa etapie eksploatacji tej elektrowni, wykluczyć można wystąpienie efektu kumulowania się hałasu

pracujących elektrowni wraz z hałasem komunikacyjnym pochodzącym z układu komunikacyjnego.

Migotanie światła wpływa na jakość widzenia, powoduje zmęczenie, zdenerwowanie, pogorszenie

samopoczucia i obniżenie jakości pracy. Zjawisko migotania, ze względu na brak norm i procedury. Analizę

migotania cienia przeprowadzono metodą - „przez analogię” porównując, dostępne materiały. Zasięg

„dokuczliwych” oddziaływań „efektu” tworzy na mapie widok „motyla”, tzn. największa „długość

dokuczliwego cienia” (do około 500 m) występuje od strony wschodniej i zachodniej od elektrowni, znacznie

29


krótsza od strony północnej (do około 250 m), natomiast w kierunku południowym – brak oddziaływania.

Analizy przeprowadzone w dostępnych opracowaniach analizujących wskazane w Studium obszary

wykazały, iż brak jest przewidywanego negatywnego oddziaływania elektrowni wiatrowych w zakresie

efektu migotania cienia na zdrowie i życie ludzi.

Mieszkańcy okolicznych miejscowości i wsi mogą być w niewielkim stopniu narażeni na migotania

powstałe w wyniku obracania się śmigieł. Na ich podstawie oceniono, że ze względu na oddalenie

poszczególnych elektrowni od miejscowości i dróg można przyjąć, że efekt migotającego

(przemieszczającego się szybko) cienia powodowanego przez pracujące łopaty i wieże elektrowni będzie

mało znaczący dla mieszkańców gminy Radzyń Chełmiński i gmin sąsiednich. Tym niemniej wydaje się, że

po uruchomieniu farmy należy wykonać analizę służącą sporządzeniu mapy zasięgu migotania dla każdej

turbiny wskazującej w jakich godzinach, w jakim dokładnie dniu roku i w jakich warunkach pogodowych

konkretna turbina może rzucać migocący cień na konkretne zabudowania mieszkalne, z uwzględnieniem

umieszczenia okien. Wówczas praca takiej turbiny, o ile będzie powodowała w sposób namacalny

niekorzystne zjawiska zdrowotne, może być ograniczana w momencie najintensywniejszego oddziaływania.

Biorąc pod uwagę, że promieniowanie elektromagnetyczne generowane przez turbiny wiatrowe,

mierzone na poziomie 1,8 m nad gruntem nie przekracza wartości pól elektroenergetycznych

występujących w naturze, nie ma podstaw do stwierdzenia iż elektrownie wiatrowe mogą powodować

jakiekolwiek oddziaływania na zdrowie ludzi przebywających w ich okolicy.

Innym oddziaływaniem może być odblask od wieży a zwłaszcza łopat wirnika. Ponieważ wieża i

łopaty wirnika będą pomalowane specjalną matową farbą, dostosowującą się do warunków świetlnych,

efekt odblaskowy nie wystąpi lub będzie mało intensywny, a przez to uciążliwy w bardzo niewielkim

zakresie. Taka technologia jest na Pomorzu obecnie powszechnie wykorzystywana w obrębie budowanych i

funkcjonujących farm. Okazuje się, że to zjawisko praktycznie zostało na tej drodze wyeliminowane.

Zespół elektrowni wiatrowych powoduje zmianę krajobrazu naturalnego, powodując efekt percepcji

zmienionego krajobrazu. Kwestia postrzegania elektrowni wiatrowych w otoczeniu jest sprawą bardzo

subiektywną, zależną od konkretnego obserwatora. Tym niemniej zmiana taka może rodzić wśród

mieszkańców zastrzeżenia. Nie jest to jednak oddziaływanie w zakresie zdrowia i życia mieszkańców. Może

być co najwyżej klasyfikowane w zakresie oddziaływania rzutującego na kwestie wartości materialnej

działek budowlanych.

Zagrożenie dla ludzi może pojawić się także w sytuacji wystąpienia katastrofy budowlanej, np.

przewrócenia się konstrukcji elektrowni wiatrowej lub urwania, złamania się elementu konstrukcyjnego.

Ponieważ planowana inwestycja oddalona jest od siedzib ludzkich i dróg oraz spełnia wszelkie normy w

zakresie wytrzymałości i obciążeń, tego rodzaju negatywne oddziaływania na zdrowie i bezpieczeństwo

ludzi jest mało prawdopodobne. Jednakże w takiej sytuacji może dojść do zniszczenia zasiewów oraz

zanieczyszczenia gleby.

30


Również wystąpienie katastrofy budowlanej wynikającej ze zderzenia się poruszającego się statku

powietrznego z konstrukcją któregoś generatora prądu jest możliwe. Jednakże ze względu na odległość od

dróg i osad ludzi, nie stwarza realnego zagrożenia dla życia i zdrowia mieszających we wsiach tej gminy.

Także zagrożenie wynikające z uszkodzenia podziemnych linii energetycznych wskutek prac ziemnych jest

mało prawdopodobne. Linia energetyczna będzie położona i zabezpieczona zgodnie z polskimi normami na

znacznej głębokości oznakowany na wierzchu sygnalizacyjną taśmą.

Oddziaływanie na etapie likwidacjiOddziaływanie na etapie demontażu będzie zbliżone do oddziaływania, jakie wystąpi w trakcie

budowy tych obiektów budowlanych.

Będzie ono związane przede wszystkim z demontażem urządzeń, ich rozbiórką i wywozem,

rozbiórką konstrukcji wież stalowych, ich pocięciem i wywiezieniem, częściową rozbiórką betonowych płyt

fundamentowych i ich wywiezieniem oraz rekultywacją gleby. Wówczas to może dojść do naruszenia

wierzchniej warstwy gleby w wyniku demontażu i wywozu elementów składowych konstrukcji elektrowni,

stacji i dróg. W trakcie robót rozbiórkowych zostaną generowane odpady. Elementy konstrukcji, jako odpad

metale żelazne i gruz betonowy, należy przetransportować na odpowiednie składowiska. Nastąpi okresowy

wzrost emisji spalin i hałasu, związanych w pracą sprzętu budowlanego i transportowego. Jednocześnie nie

przewiduje się żadnego negatywnego wpływu na florę i faunę w trakcie fazy likwidacji.

Zjawiska towarzyszące pracy urządzeń elektroenergetycznycha) Pole elektroenergetyczne

Istotnym zjawiskiem towarzyszącym pracy każdej linii i stacji elektroenergetycznej jest

występowanie wokół nich pola elektromagnetycznego, które przy odpowiednio dużych wartościach może

wpływać na środowisko poprzez oddziaływanie dwóch niezależnych składowych pola – elektrycznej (E) i

magnetycznej (H). Przyczyną powstawania pola elektrycznego jest napięcie istniejące pomiędzy

poszczególnymi przewodami linii przesyłowej a ziemią. Z kolei prąd płynący przewodami linii jest przyczyną

powstania pola magnetycznego. Intensywność występowania pól elektromagnetycznych w środowisku jest

kontrolowana i w niektórych przypadkach podlega ograniczeniom na tyle, na ile uzasadnia to stan wiedzy

dotyczącej oddziaływania pól elektromagnetycznych na człowieka, a także możliwości techniczne.

b) Ulot Wysokie napięcie pomiędzy przewodami linii a ziemią powoduje, że na powierzchni przewodów

występują tzw. wyładowania niezupełne – przeskoki iskier elektrycznych, nierozwijające się w pełne

wyładowanie. Zjawisko to, zwane ulotem, może zaobserwować w czasie mżawki, deszczu czy mgły –

szczególnie w porze nocnej. Objawia się to niezbyt jaskrawym świeceniem przewodów linii oraz

charakterystycznym szumem. Ulot jest jedną z przyczyn powstawania strat energii przesyłanej przez linię,

zakłóceń radioelektrycznych oraz uwalniania z powietrza niewielkich ilości ozonu oraz tlenków azotu.

31


c) Ozon i tlenki azotu Niewielkie ilości ozonu i tlenku azotu uwalniają się z powietrza wskutek ulotu, przy znacznym jego

nasileniu, czyli na ogół podczas wilgotnej pogody. Intensywność zjawiska jest na tyle niewielka, że ilości

tych związków w odległości kilkudziesięciu centymetrów od przewodów linii są zupełnie pomijalne.

d) Zakłócenia radioelektryczne Linia elektroenergetyczna może być czasami powodem zakłóceń w odbiorze audycji radiowych i

telewizyjnych. Przyczyny tego tkwią w ekranizującym działaniu przewodów i słupów, a także w ulocie, który

powoduje powstawanie pól elektromagnetycznych wysokiej częstotliwości. Wpływ ulotu ogranicza się

stosując przewody o konstrukcji wiązkowej. Mimo to, może on pojawiać się w skrajnie niekorzystnych

warunkach atmosferycznych. Skutecznym środkiem wyeliminowania zakłóceń odbioru radiowego i

telewizyjnego jest budowa odpowiedniej instalacji antenowej. Należy zaznaczyć, że obecnie budowane linie

nie są źródłem zakłóceń radioelektrycznych o istotnych poziomach.

e) Hałas

Linie przesyłowe najwyższych napięć są źródłem hałasu, którego intensywność zależy przede

wszystkim od warunków atmosferycznych. Przy suchej pogodzie jest ona na poziomie 30-40 dB(A)

(decybeli akustycznych), a w skrajnie niekorzystnych warunkach atmosferycznych (deszcz, wilgoć) sięga 55

dB(A), przy czym należy zauważyć, że obniżenie poziomu hałasu o 3 dB(A) oznacza jego zmniejszenie o

połowę. W sąsiedztwie linii napowietrznych najwyższych napięć, w normalnych warunkach pogodowych

(dobra pogoda, bez opadów), poziom dźwięku porównywalny jest więc z natężeniem dźwięku

występującym w mieszkaniu podczas rozmowy. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że jako

bezpieczną odległość zabudowy siedliskowej od zespołu elektrowni wiatrowych w zależności od jej

lokalizacji i typu, można przyjąć 400-500 m. (Andrzejewski, 2010)

Wnioski:Przekształcenia negatywnie związane z występowaniem siłowni wiatrowych wpływające na stan środowiska

przyrodniczego i życia ludzi będą polegały na:

powstaniu turbulencji powietrza wytworzonej łopatami wirnika,

promieniowanie elektromagnetyczne generowane przez turbiny wiatrowe, mierzone na poziomie

1,8 m nad gruntem nie przekracza wartości pól elektroenergetycznych występujących w naturze,

negatywnym oddziaływaniu na ptaki i nietoperze, polegającym na możliwości zwiększenia

śmiertelności w przypadku kolizji z łopatami turbiny, zmniejszeniu ich ilości, gdyż turbina wiatrowa

może działać odstraszająco (tereny bezpośrednio przylegające do siłowni wiatrowych są słabiej

wykorzystywane jako żerowiska, miejsca odpoczynku i gniazdowania) (w celu ograniczenia tego

typu kolizji wprowadzono dla części turbin czasowe wyłączenia oraz zrezygnowano z części

32


planowanych wcześniej lokalizacji),

potencjalnym zagrożeniu zanieczyszczenia, gruntów oraz wód gruntowych, substancjami

ropopochodnymi (olej z przekładni oraz modułu hydraulicznego, zużyte części turbin itp.),

wyłączeniu z rolniczego użytkowania gleb o średniej przydatności rolniczej,

przekształceniu budowy geologicznej przypowierzchniowych warstw gleby oraz rzeźby, związanych

z pracami ziemnymi (wykopy pod stopy fundamentów wieży, podłączenie turbiny do sieci średniego

napięcia, a następnie odprowadzenie energii elektrycznej do punktu zbiorczego, budowa dróg

dojazdowych),

zmniejszeniu powierzchni czynnej biologicznie, przez wprowadzenie powierzchni zabudowanej,

utwardzonej (drogi wewnętrzne, place),

Wszystkie spośród wyznaczonych na rysunku Studium elektrownie wiatrowe posiadają pozytywnie

uzgodnione opinie RDOŚ w Bydgoszczy do procedury odziaływania na środowisko,

zasadniczej, zmianie krajobrazu z rolniczej na rolniczo-techniczną.

Zjawiska korzystne dla środowiska przyrodniczego i życia ludzi to:

1. wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej odnawialnego, przyjaznego dla środowiska źródła

energii, jakim jest wiatr,

2. pośrednie zmniejszenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery, przez

zmniejszenie ilości energii elektrycznej wytwarzanej z węgla,

3. lokalizacja turbin wiatrowej w terenach o niskich wartościach przyrodniczych, na polach uprawnych,

z rozproszoną zabudową zagrodową w odległościach, gwarantujących nie przekraczanie poziomu

hałasu LAeq = 45dB dla 1 najmniej korzystnej godziny nocy (w obszarach przeznczonych pod

lokalizację EW brak jest zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej),

4. brak terenów o szczególnych walorach przyrodniczych, ciekawych, chronionych prawnie zespołów

roślinnych.

Wpływ elektrowni słonecznej na środowisko

Lokalizacja paneli fotowoltaicznych, wiąże się z czasowym wyłączeniem z użytkowania rolniczego

gleb, na których zostałyby ustawione panele słoneczne. Stosowanie energii słonecznej miałoby również

pozytywny wpływ na środowisko. Wiązałoby się z pośrednim ograniczeniem emisji pyłów i gazów do

atmosfery poprzez zmniejszenie ilości energii elektrycznej wytwarzanej z węgla. Elektrownie

fotowoltaiczne nie będą źródłem hałasu i zanieczyszczeń emitowanych do środowiska. Ogniwa

fotowoltaiczne nie oddziaływają negatywnie na ludzi i zwierzęta, nie emitują hałasu, oraz nie są źródłem

zanieczyszczeń, wysokość urządzeń jest optymalna i farmy są praktycznie niewidoczne.

33


E – strefa ekologiczna obejmuje obszary użytków zielonych wzdłuż cieków wodnych, które są

użytkowane jako pastwiska, łąki, zadrzewienia, tereny podmokłe i bagienne z dopuszczeniem realizacji

obiektów i urządzeń wodnych, stawów hodowlanych. Z uwagi na słabe warunki geotechniczne oraz wysoki

poziom wód gruntowych tereny te nie nadają się pod zabudowę. Postuluje się dotychczasowe formy

użytkowania terenów z zapewnieniem właściwej gospodarki wodnej oraz zachowaniem i ochroną

różnorodności biologicznej obszaru. Dopuszcza się lokalizację stawów hodowlanych i urządzeń wodnych,

uwzględniając przy tym ochronę środowiska przyrodniczego, a także obiektów i urządzeń infrastruktury

technicznej i komunikacji (dróg).

Ustalenia dotyczące wskaźników zagospodarowani oraz użytkowania terenów strefy E – wytyczne

do planów miejscowych na terenie strefy ekologicznej nie przewiduje się lokalizacji nowej zabudowy, udział

powierzchni biologicznie czynnej powyżej 80%, dopuszcza się lokalizację sieci uzbrojenia technicznego,

dróg, obiektów i urządzeń do obsługi komunikacji.

Oddziaływanie pozytywne:- ochrona miejsc schronienia, rozrodu fauny, - dostępność do miejsc dydaktycznych,- poprawa estetyki krajobrazu.

ZP – strefa zieleni parkowej, która obejmuje parki wchodzące w skład zespołów dworsko –

parkowych. Studium nie przewiduje zmiany użytkowania terenów. Zasady zagospodarowania i granice

obszarów zostaną określone szczegółowo na etapie tworzenia planów miejscowych. Z uwagi na historyczna

i kulturową wartość obszarów obowiązuje zakaz zabudowy. W uzasadnionych przypadkach wszelkie

inwestycje i zmiany w sposobie zagospodarowania należy uzgodnić z właściwym organem sprawującym

ochronę nad zabytkiem.

Ustalenia dotyczące wskaźników zagospodarowani oraz użytkowania terenów strefy ZP – wytyczne do


dopuszcza się przekształcenia funkcjonalne oraz lokalizację usług towarzyszących, placów

wypoczynkowych i widokowych wraz z urządzeniami rekreacyjnymi, z ograniczeniami wynikającymi z

ochrony środowiska kulturowego,

zakaz zmniejszania powierzchni parków zabytkowych,

dla obiektów zabytkowych lub o wartościach kulturowych wyznacza się obowiązek rewaloryzacji według

wymogów wynikających z ochrony wartości zabytkowych i kulturowych przede wszystkim utrzymanie lub

uczytelnienie kompozycji założeń, w tym poprzez ochronę i pielęgnację drzewostanu oraz zachowanie

lub renowację cennych historycznie obiektów,

dopuszcza się wprowadzanie zagospodarowania rekreacyjno-wypoczynkowego, w szczególności:

ścieżki pieszo - rowerowe, oświetlenie, architekturę ogrodową itp.

34


Oddziaływanie pozytywne:- ochrona miejsc schronienia, rozrodu fauny, - dostępność do miejsc dydaktycznych,- poprawa estetyki krajobrazu,- ochrona zabytkowych założeń parkowych,- miejsce wypoczynku.

ZD – strefa ogrodów działkowych obejmuje obszary położone na północ od centrum Radzynia

Chełmińskiego. Poza istniejącym zagospodarowaniem terenu dopuszcza się ewentualne przeznaczenie

pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną. Przez obszar zlokalizowany przy drodze powiatowej 1416C

przebiega projektowana obwodnica miasta.


życie ludzi – potencjalnie pogorszenie klimatu akustycznego (hałas komunikacyjny związany ze

znaczącym wzrostem ilości pojazdów- w przypadku realizacji obwodnicy) jakości powietrza

atmosferycznego (emisja zanieczyszczeń ciepłowniczych - pyłowych i gazowych w okresie letnim)

– oddziaływanie stałe,





infrastruktury technicznej, budowa obwodnicy, stacji transformatorowych), w terenie o urozmaiconej

rzeźbie. Przekształcenie mogą być trwałe, związane z koniecznością wykonania prac

niwelacyjnych, wkopów itp.

wody podziemne - poborze znacznej ilości wody podziemnej do celów, socjalnych, niewłaściwie


klimat – lokalne, okresowe zmiany temperatury i wilgotności powietrza,





Oddziaływanie pozytywne

miejsce spotkań,

możliwość uprawy warzyw,

drzewa owocowe są miejscem schronienie dla awifauny, a grządki dla drobnych ssaków.

35


W – strefa zbiorników wodnych obejmująca wody powierzchniowe. W strefie obowiązuje zakaz

zabudowy poza obiektami i urządzeniami służącymi gospodarce wodnej. W obrębie linii brzegowej jezior,

które są wykorzystywane na cele turystyczne i rekreacyjne dopuszcza się lokalizację obiektów i urządzeń

służących obsłudze ruchu turystycznego (plaż, pomostów, urządzeń wodnych itp.). Przy realizacji w/w

inwestycji należy uwzględnić zasady ochrony środowiska przyrodniczego.

Ustalenia dotyczące wskaźników zagospodarowania oraz użytkowania terenów strefy W – wytyczne do


na terenach wód powierzchniowych stojących dopuszcza się wprowadzanie zagospodarowania

turystycznego i rekreacyjnego, w szczególności budowę: przystani wodnych, pomostów, organizacje

kąpielisk,

zakaz lokalizacji zabudowy niezwiązanej z funkcją podstawową,

zagospodarowanie strefy brzegowej z określeniem warunków umacniania nabrzeży, lokalizacji

pomostów, przystani i innych urządzeń wodnych a przede wszystkim skali i formy naturalnego

utrzymania zagospodarowania strefy nadbrzeżnej powinno być adekwatne do przeznaczenia terenów

położonych nad wodami,

obowiązuje zakaz grodzenia nieruchomości przyległych do wód publicznych zgodnie z przepisami

odrębnymi.

Zmiany pozytywne podobnie jak dla strefy ML:- miejsca wypoczynku i rekreacji- długoterminowa- możliwość poprawy kondycji fizycznej (zwiększenie dostępności do jezior), zmiana wtórna - poprawa

stanu zdrowia mieszkańców gminy, zmiany te będą miały charakter długotrwały, skumulowany

- wzrost konkurencyjności obszarów w stosunku do terenów niezagospodarowanych, - krajobraz – wysoka estetyka i harmonia zabudowy, - zmiana trwała


życie ludzi – potencjalnie okresowe, pogorszenie klimatu akustycznego (hałas bytowy związany ze

znaczącym wzrostem ilości ludzi przebywających czasowo na kąpieliskach itp.),

wody powierzchniowe i wody gruntowe - potencjalnym zagrożeniu jakości tych wód ściekami

komunalnymi, niewłaściwie składowanymi odpadami komunalnymi, przy zasadniczym okresowym,

wzroście liczby ludności korzystającej z wód (kąpiele, pływanie na sprzęcie wodnym, łowienie ryb itp.).

Nie przewiduje się znaczącego oddziaływania negatywnego na:

obszary Natura 2000 – brak na terenie gminy i w najbliższym sąsiedztwie obszarów Natura 2000,

36


wody podziemne, zasadniczej, eksploatowanej warstwy wodonośnej – dobra naturalna ochrona

utworami słabo przepuszczalnymi.

Spod zabudowy wyłączono:

strefę ekologiczną (z dopuszczeniem obiektów, urządzeń infrastruktury technicznej i komunikacji),

strefę produkcji leśnej (z dopuszczeniem obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej i komunikacji

oraz obiektów budowlanych służących gospodarce leśnej),

użytki ekologiczne,

strefy zbiorników wodnych,

obszarów w pasach drogowych dróg publicznych (z dopuszczeniem obiektów tymczasowych oraz

urządzeń i obiektów do obsługi komunikacji itp.).

Tabela 1. Tabela zbiorcza negatywnych oddziaływań powstałych w poszczególnych kategoriach terenu

Lp. Kategoria terenu Oddziaływanie

1 strefa rozwoju wielofunkcyjnego silne

2 strefa mieszkaniowo-usługowa słabe lub średnie

3 strefa mieszkaniowa słabe

4 strefa obiektów sakralnych, obiektów zabytkowych, cmentarza słabe

5 strefa rozwoju turystyki i rekreacji średnie

6 strefa rolna średnie

7 strefa ekologiczna pozytywne

8 strefa zieleni parkowej pozytywne

9 strefa ogrodów działkowych słabe

10 strefa produkcji leśnej pozytywne

11 strefa zbiorników wodnych - obszary wód powierzchniowych słabe

Art. 51 ust.1 pkt 2 lit. e Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o

środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na

środowisko (Dz.U. z 2008r. Nr 199, poz. 1227) wśród ocen i analiz nakazuje określenie przewidywanego

znaczącego oddziaływania na środowisko ustaleń analizowanego dokumentu (w tym przypadku Studium),

37


w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię

ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne oraz zależności między wymienionymi

elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy. Wpływ na wymienione komponenty

środowiska ma różnego rodzaju oddziaływanie, związane głównie z formą zagospodarowania terenu.

Tabela 2 Tabela zbiorcza oddziaływań na elementy podlegające oddziaływaniu

elementy podlegające

oddziaływaniom

uciążliwości i zagorzenia

różn

orod

ność

biol

ogic

zna

ludz

ie

zwie

rzęt

a

rośl

iny

gleb

a

wody

po

wier

zchn

iowy

ch

wody

pod

ziem

ne

powi

etrz

e

powi

erzc

hnia

ziem

i

kraj

obra

z

klim

at

zaso

by n

atur

alne

Zaby

tki I

dobr

a m

ater

ialn

eO

DDZIAŁYWANIE

Wprowadzenie gazów i pyłów dopowietrza

X X X X X X X X

Wytwarzanie odpadów X X X X X X

Wprowadzanie ścieków do wody i doziemi

X X X X X X X

Wykorzystanie zasobów środowiska

X X X X X X

Zanieczyszczenie gleby i ziemi

X X X X X X X X X

Zmiany rzeźby X X

Emitowanie hałasu X X X X X

Emitowanie pól elektromagnetycznych

X X X X X

Ryzyko wystąpienia awarii X X X X X X X X X X

V.V. POWIĄZANIA STUDIUM Z INNYMI DOKUMENTAMI PLANOWANIA STRATEGICZNEGO

Podstawowym celem „Studium ...” jest określenie polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad

zagospodarowania przestrzennego. „Studium ...” jest także narzędziem koordynowania planowania

38


przestrzennego na szczeblu lokalnym i strategicznych zamierzeń gminy z planowaniem regionalnym (a

pośrednio krajowym). Studium nie jest aktem prawa miejscowego, niemniej jednak jest wiążące dla

organów gminy przy opracowaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Z dokumentów regionalnych obok strategii rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego ważny jest

plan zagospodarowania przestrzennego, który musi być w „Studium ...” uwzględniony. Szczególnie dotyczy

to zadań celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, które będą realizowane na obszarze gminy Radzyń

Chełmiński. „Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego” został

opracowany w 2003 r. Nadrzędnym celem „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa

kujawsko-pomorskiego” jest: zbudowanie struktur funkcjonalno-przestrzennych podnoszących konkurencyjność regionu i jakość życia jego mieszkańców. Aktualnie trwają prace nad zmianą Planu

(Sejmik Województwa Kujawsko – Pomorskiego podjął uchwałę nr VII/91/07 z dnia 23 kwietnia 2007 r. w

sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa

kujawsko – pomorskiego, w jego granicach administracyjnych. Konkretne działania mające wpływ na kształt

polityki przestrzennej gminy Radzyń Chełmiński wynikające z założeń Planu Zagospodarowania

Województwa Kujawsko-Pomorskiego przedstawiają się następująco:

rozbudowa i odbudowa systemu małej retencji wód oraz modernizacja systemów melioracyjnych,

rewaloryzacja historycznego układu urbanistycznego miasta Radzyń Chełmiński,

utrzymanie w formie trwałej ruiny, zachowanie bądź adaptacja do nowych funkcji pozostałości zamku

w Radzyniu Chełmińskim,

wspieranie działań konserwatorskich dla zachowania obiektów sakralnych oraz zespołów dworsko-

parkowych,

objęcie ochroną prawną w formie rezerwatu kultury ruin zamku w Radzyniu Chełmińskim oraz

historycznego układu urbanistycznego miasta,

wykorzystanie nieczynnej linii kolejowej Chełmża-Mełno jako trasy rowerowo-konnej,

rozwój gospodarstw towarowych o wykształconej i zróżnicowanej specjalizacji,

rozwój i unowocześnienie przetwórstwa rolno-spożywczego, w tym przetwarzające surowce lokalne

pochodzące z gospodarstw ekologicznych w całej strefie,

uporządkowanie gospodarki ściekowej na obszarze wiejskim oraz budowa przydomowych

oczyszczalni ścieków dla zabudowy rozproszonej,

przebudowa dróg wojewódzkich nr 534 Grudziądz – Wąbrzeźno – Golub-Dobrzyń – Rypin z budową

obwodnicy Radzynia Chełmińskiego i 543 Paparzyn – Radzyń Chełmiński – Jabłonowo Pomorskie –

Grzybno – Szabda,

przebudowa drogi wojewódzkiej nr 538 Radzyń Chełmiński – Łasin – Rozdroże

przebudowa dróg powiatowych i gminnych,

budowa odgałęzienia od gazociągu wysokoprężnego Dn400 Toruń-Gdańsk wraz z budową stacji

redukcyjno-pomiarowych w celu gazyfikacji gminy Radzyń Chełmiński.

39


Realizacja polityki przestrzennej strefy wschodniej (III) jest ukierunkowana na intensyfikację

gospodarki rolnej oraz politykę rozwoju wielofunkcyjnego, obejmującą gospodarkę rolną, leśną i

turystyczną. Generalnie nie zakłada koncentracji procesów urbanizacyjnych. Chodzi głównie o poprawę

infrastruktury, komunikacji oraz poprawę jakości środowiska przyrodniczego. Efektem wszystkich działań

ma być znaczne podniesienie jakości życia mieszkańców strefy oraz wyrównanie poziomu wyposażenia

infrastrukturalnego.

W „Opracowaniu ekofizjograficznym …” (2011) przeanalizowane zostały uwarunkowania lokalizacji

elektrowni wiatrowych na obszarze gminy Radzyń Chełmiński, głównie w zakresie warunków wietrznych,

lokalizacji biogazownii i ograniczeń wynikających z prawa ochrony przyrody. W północnej części gminy

wskazany został teren o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych.

Projekt „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Radzyń

Chełmiński ” uwzględnia uwarunkowania określone w ww. „Opracowaniu ekofizjograficznym …” (2011).

VI. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I JEGO POTENCJALNE ZMIANY

VI.I.I. POŁOŻENIE FIZYCZNO-GEOGRAFICZNEGmina Radzyń Chełmiński zajmuje powierzchnię 91,14 km2, położona jest w północno - wschodniej

części województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie grudziądzkim i posiada status gminy miejsko-

wiejskiej. Składa się z 15 sołectw: Czeczewo, Dębieniec, Gawłowice, Gołębiewo, Kneblowo, Mazanki, Nowy

Dwór, Radzyń Chełmiński, Radzyń Wieś, Radzyń Wybudowanie, Rywałd, Stara Ruda, Szumiłowo,

Zakrzewo i Zielnowo. Gmina Radzyń Chełmiński graniczy z 6 gminami: Grudziądz, Gruta i Świecie n/Osą w

powiecie grudziądzkim oraz Książki, Wąbrzeźno i Płużnica w powiecie wąbrzeskim. Pod względem

zajmowanej powierzchni i liczby mieszkańców gmina Radzyń Chełmiński nie wyróżnia się znacząco

spośród pozostałych gmin województwa kujawsko-pomorskiego. W czerwcu 2011 roku w tej jednostce

administracyjnej mieszkało 5082 osób. Wskaźnik gęstości zaludnienia wynosił 55,7 os./km2.

Pod względem fizyczno-geograficznym gmina położona jest w obszarze mezoregionu Pojezierza

Chełmińskiego. Jej rzeźba terenu ma charakter młodoglacjalny i charakteryzuje się niewielkimi

deniwelacjami terenu. Obszar ten ma bardzo mały wskaźnik jeziorności i bardzo niski wskaźnik lesistości.

Gmina ma charakter typowo rolniczy, 91,5 % jej powierzchni stanowią użytki rolne. Wśród użytków rolnych

przeważają gleby klas bonitacyjnych III i IV. Niewielką części zajmują lasy – zaledwie 159 ha (1,74%). Na

terenie gminy występują następujące typy siedliskowe lasu: bór mieszany świeży, las mieszany świeży, las

świeży, las wilgotny oraz ols.

Gmina Radzyń Chełmiński jest gminą miejsko-wiejską o korzystnym położeniu komunikacyjnym

(drogi wojewódzkie nr: 534, 543 i 538), z dynamicznie rozwijającym się sektorem usług i dobrze rozwiniętym

rolnictwem. Posiada sprzyjające warunki naturalne w postaci, ukształtowania rzeźby terenu, wysokiej

40


jakości środowiska przyrodniczego, w tym przede wszystkim bardzo dobrej jakości gleb. Ponadto

charakteryzuje się dobrze rozwiniętą infrastrukturą techniczną. Uwarunkowania te są korzystne dla rozwoju

osadnictwa i działalności gospodarczej.

Rysunek 1 Położenie gminy Radzyń Chełmiński, Źródło: „Projekt Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy Radzyń Chełmiński, 2011)

Analizując strukturę przestrzenną gminy Radzyń Chełmiński, należy stwierdzić, iż wyróżnia się ona

stosunkowo małą koncentracją zwartej zabudowy. Tego typu struktury urbanistyczne występują jedynie w

mieście Radzyń Chełmiński i kilku miejscowościach sołeckich (przede wszystkim w Zakrzewie, Szumiłowie,

Zielnowie, Dębieńcu i Rywałdzie). Z uwagi na rolniczy charakter gminy na zdecydowanej większości jej

obszaru występuje zabudowa rozproszona. Układ przestrzenny wsi gminy przypomina typ wsi łańcuchówki,

jest to typ leśno-łąkowy powstały w średniowieczu, charakterystyczny dla obszarów rolniczych.

41


Kształtowanie ładu przestrzennego gminy zgodnie z wymogami ustawy o planowaniu i

zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 ze zm.) opiera się o lokalizację nowych

inwestycji poprzez decyzje o warunkach zabudowy i decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu

publicznego oraz o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.

Na szczególną uwagę zasługuje historyczny układ przestrzenny miasta Radzyń Chełmiński, w

którym przede wszystkim należy dążyć do zachowania zabudowy historycznej, jej konserwacji,

rewaloryzacji i rekonstrukcji. Ponadto należy zachować towarzyszącą historyczną zieleń komponowaną,

usuwać obiekty dysharmonizujące, a także dostosowywać współczesne funkcje do wartości zespołu

zabytkowego. Ochrona ładu przestrzennego tego obszaru powinna wynikać z ustaleń i zapisów w

miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

VI.I.II. OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE PRAWEM

VI.II.I. STREFY KRAWĘDZIOWEJ DOLINY WISŁY”Obszary chronionego krajobrazu, zgodnie z obowiązująca „Ustawą” to: „obszary, które obejmują

wyróżniające się krajobrazowo tereny o różnych typach ekosystemów. Zagospodarowanie tych systemów

powinno zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych”. Na terenie gminy

istnieje obszar chronionego krajobrazu „Strefy krawędziowej doliny Wisły”, który obejmuje niewielki

zachodni skraj gminy (na zachód od Dębieńca), obejmujący niezwykle urozmaiconą, o dużych

deniwelacjach terenu strefę krawędziową doliny Wisły z bogatą roślinnością. Powierzchnia obszaru

chronionego wynosi 140,0 ha, co stanowi 1,9 % powierzchni gminy (wg. Raportu WIOŚ 1995). Przy

zagospodarowaniu tego terenu należy przestrzegać zakazy zawarte w uchwale Nr VI/106/11 Sejmiku

Województwa Kujawsko – Pomorskiego z dnia 21 marca 2011 r., w sprawie obszarów chronionego

krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Kuj.- Pom. Nr 99, poz. 793).

42


Rysunek 2 OCHK Strefy krawędziowej doliny Wisły na terenie gminy. RDOŚ 2011

VI.I.II.II. UŻYTKI EKOLOGICZNEZgodnie z ustawą o ochronie przyrody użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę

pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej- naturalne

zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne „oczka wodne”, kępy drzew, bagna, torfowiska, wydmy, płaty

nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skał, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz

stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca

rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Użytki ekologiczne uwzględnia się w miejscowych

planach zagospodarowania przestrzennego i w ewidencji gruntów. Użytki ekologiczne ustanawia się w

drodze rozporządzenia wojewody lub uchwałą rady gminy.

Na terenie gminy Radzyń Chełmiński, obszary uznane za użytki ekologiczne to bagna, zadrzewione lub

zakrzaczone, które ze względu na swoją odmienność środowiskową stanowią ważny element większych

ekosystemów, dając schronienie różnym gatunkom zwierząt.

43


Tabela 2 Użytki ekologiczne na terenie gminy Radzyń ChełmińskiRo

dzaj

uży

tku

ekol

ogic

zneg

o

Pow.

[ha]

Obrę

b ew

id.

Nr d

ziałk

i ewi

d.

N-ct

wo

L-ct

wo

Oddz

/ pod

oddz

Opis

loka

lizac

ji

Form

a wł

asno

ści,

zarz

ądca

Nazw

a ak

tu

Data

utw

orze

nia

Bagno 4,29 Zakrzewo 32/5LP32/3LP Jamy Marusza 32a,

b

Leśnictwo Marusza, obręb

Chełmno, nadleśnictwo Jamy, oddział

leśny 32a, 32b.

Lasy

Pań

stwo

we

Rozporządzenie Nr 10/98

Wojewody Toruńskiego z dnia 15 maja

1998 r. w sprawie uznania za użytki

ekologiczne tworów przyrody położonych na

terenie województwa toruńskiego

(Dz.Urz.Woj.Tor. z 1998 r. Nr 16,

poz. 88)

1998-05-29

Bagno 0,77 Zakrzewo 32/3LP Jamy Marusza 32d



leśny 32d.

1998-05-29

Bagno 0,50 Zakrzewo 32/4LP Jamy Marusza 32i



leśny 32i.

1998-05-29

Źródło: RDOŚ Bydgoszcz stan na 23.05 2011

VI.I.III. WALORY KULTUROWE

Obiekty zabytkowe na terenie miasta Radzyń Chełmiński

W dotychczas obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego gminy miasta i gminy Radzyń Chełmiński z 2007 r., jako podlegające ochronie

konserwatorskiej wyszczególniono następujące obiekty architektury i budownictwa o wartościach

kulturowych, historycznych i architektonicznych. Przy niektórych obiektach, podczas analizy materiałów

kartograficznych i w trakcie badań terenowych, przeprowadzonych na potrzeby niniejszego opracowania,

odnotowano uwagi odnośnie aktualnego stanu obiektu, o które uzupełniono wykaz obiektów, ujętych w

ewidencji konserwatorskiej.

Obiekty sakralne – kościoły i cmentarze : Średniowieczny kościół (kaplica cmentarna) p.w. św. Jerzego z połowy XIV w. Obiekt wpisany do

rejestru zabytków w dniu 04.12.1929 r., nr wpisu A/382;

Średniowieczny kościół parafialny p.w. św. Anny, zlokalizowany u zbiegu ulic Dąbrowskich,

Jagiellończyka i Piłsudskiego, czas powstania I połowa XIV w. Obiekt wpisany do rejestru zabytków

w dniu 04.12.1929 r., nr wpisu A/383;

44


Cmentarz katolicki, parafialny, założony w XIV w. Powierzchnia 1,12 ha, położony w południowo-

zachodniej części miasta, w skład którego wchodzi kaplica cmentarna p.w. św. Jerzego z XIV w.,

bramy – 2 szt., murowane ogrodzenie, starodrzew;

Cmentarz żydowski, przy ul. Tysiąclecia 33/35, usytuowany w rzędzie zabudowy, zlikwidowany;

Cmentarz ewangelicki o pow. 0,14 ha, położony przy ul. Podgrodzie 6, założony w poł. XIX w.,

starodrzew, urządzony plac zabaw dla dzieci; (nie istnieje)

Cmentarz ewangelicki, pow. 0,45 ha, założony w XIX w. nieczynny, nagrobki z połowy XX w,

starodrzew.

Wykaz obiektów zabytkowych na terenie gminy, dla których Wojewódzki Konserwator Zabytków prowadzi

ewidencję i posiada dokumentację:

Obiekty sakralne- kościoły, klasztor, cmentarze: Dębieniec – cmentarz rodowy, założony w 1862 r., katolicki, powierzchnia 0,05 ha, położony w

parku pałacowym, otoczony drzewostanem parkowym i stawem. Kaplica rodowa nie była

przeznaczona na pochówek;

Gołębiewo – cmentarz ewangelicki, założony w 1862 r., powierzchnia 0,32 ha, teren wolny,

usytuowany przy drodze do Szczuplinek, starodrzew, nieczynny;

Mazanki – cmentarz ewangelicki, założony w 2 poł. XIX w., powierzchnia 0,18 ha, położony przy

drodze z Mazanek do Radzynia Chełmińskiego, starodrzew, nieczynny;

Rozental – cmentarz ewangelicki, założony w poł. XIX w., powierzchnia 0,10 ha, nieczynny;

Rywałd Królewski – cmentarz katolicki, założony w 2 połowie XIX w., o powierzchni 1,56 ha;

cmentarz katolicki o powierzchni 0,10 ha położony przy kościele klasztornym w zachodniej części

wsi;

zespół klasztorny, kościół parafialny rzymsko-katolicki p.w. św. Sebastiana, wzniesiony w latach

1689-1734, właściciel - „Klasztor Braci Mn. Kapucynów, Prowincja Warszawska”;

klasztor Braci Mniejszych Kapucynów, data powstania 1748 r.;

mur ogrodzeniowy i otoczenie klasztoru (działki nr 116/2, 116/3), II poł. XIX w.;

cmentarz ewangelicki, powierzchnia 0,10 ha, założony w 2 poł. XIX w., nieczynny;

Rywałd Szlachecki – kościół ewangelicki, murowany, zbudowany w 1850 r., nieczynny; - cmentarz

ewangelicki, powierzchnia 0,38 ha, założony w k. XIX w., nieczynny;

- cmentarz przykościelny, przy nieczynnym kościele ewangelickim założony w 1850 r., powierzchnia

0,22 ha, nieczynny, starodrzew;

Zielnowo – cmentarz ewangelicki, założony w poł. XIX w., powierzchnia 0,55 ha. Położony wzdłuż

drogi wojewódzkiej, w części siedliskowej, starodrzew.

Obiekty wpisane do rejestru zabytków na terenie miasta i gminy Radzyń Chełmiński

45


Tabela 3 Obiekty wpisane do rejestru zabytków

Gmina Miejscowość Adres Obiekt Data decyzji Nr rejestru

RADZYŃ CHEŁMIŃSKI

RADZYŃ CHEŁMIŃSKI-

MIASTO

Kościół parafialny p. w. św. Anny

04.12.1929 A/383

ul. K. Jagiellończyka

Kaplica cmentarna p.w. św. Jerzego

04.12.1929 A/382

Ruiny zamku 18.10.1934 A/1378 ul. Dąbrowskich 6 Dom 07.08.1987 A/1508

ul. Podgrodzie 7 Bożnica 17.09.1990 A/174

Pl. Towarzystwa Jaszczurczego 2 (dawny Rynek 3)

Dom 27.02.1958 nr rej. dawnego woj. toruńskiego: A/406/130







Pl. Towarzystwa Jaszczurczego 29 (dawny Rynek 32


ul. Waryńskiego 1 Dom 27.02.1958 nr rej. dawnego woj. toruńskiego: A/411/135

RADZYN- WYBUDOWANIE

Wiatrak typu „holender"

04.08.1980 A/436

RYWAŁD KRÓLEWSKI

Zespół klasztorny Braci

13.07.1936 A/181

Mniejszych Kapucynów:

-Kościół parafialny p.w. św. Sebastiana

-Klasztor-Cmentarz przyklasztorny-Mur ogrodzeniowy

-Strefa ochrony konserwatorskiej zespołu klasztornego

24.03.1992

46


Źródło: WKZ Toruń,http://www.torun.wkz.gov.pl/. Stan na 01.07.2011r.

VI.I.IV. LASY

LEŚNICTWOLasy zajmują 159,0 ha (powierzchnia geodezyjna wg stanu z dnia 01.01.2011 r.), co stanowi ok. 1,7

% powierzchni całej gminy. Jest to wskaźnik kilkadziesiąt razy niższy od wskaźnika lesistości całego kraju,

który na koniec roku 2000 wynosił 28,4%, jak również województwa kujawsko - pomorskiego (22,4%).

Należy podkreślić, że wskaźnik lesistości gminy nieznacznie wzrósł (o 0,72% ), w związku z zalesieniem

gruntów prywatnych (wzrost o około 6,0 ha - wg. „Uproszczonego planu urządzenia lasu”, stan na dzień

01.06.2007 r.).

W strukturze własnościowej przeważają lasy nie będące własnością Skarbu Państwa – 74 ha

(79,6%), pozostały obszar – 19,0 ha (20,4%) to tzw. Lasy Państwowe, stanowiące własność Skarbu

Państwa, w zarządzie Nadleśnictwa Jamy oraz Golub – Dobrzyń.

W obrębie gminy większe powierzchnie leśne występują w okolicach wsi Szumiłowo, Zakrzewo i Dębieniec.

Lasy prywatne niewielkimi płatami występują we wszystkich sołectwach. Największe powierzchnie (wg

stanu na dzień 30.06.2007 r.) zajmują w sołectwach: Szumiłowo (34,26 ha), Dębieniec (11,8 ha) i Zakrzewo

(6, 86 ha).

Na terenie gminy występują następujące typy siedliskowe lasu: bór mieszany świeży, las mieszany

świeży, las świeży, las wilgotny oraz ols.

Największe powierzchnie zajmuje las mieszany świeży, gdzie głównym gatunkiem lasotwórczym

jest dąb oraz sosna. Ponadto spotyka się olszę, rzadziej świerk i modrzew. W podszycie pojawia się brzoza,

bez czarny, kruszyna.

Następnym siedliskiem pod względem powierzchni w gminie, jest las świeży – dominuje w nim dąb,

a towarzyszą jesion, jawor, buk, a na innych siedliskach wiąz, lipa i akacja. W podszycie występuje bez

czarny i porosty drzew liściastych.

Bór mieszany świeży- gatunkiem głównym jest sosna, a domieszkę stanowi dąb czerwony, klon,

bądź dąb szypułkowy, modrzew i czeremcha pospolita.

Znaczne powierzchnie zajmuje również ols gdzie dominuje olcha czarna, a towarzyszą jej wierzba, topola

czeremcha i bez czarny.

Las wilgotny – z przewagą jesionów i dębów, z domieszką olszy czarnej, klonu, świerku jesionu,

topoli.

Największy udział w strukturze wiekowej mają drzewa 50 - 60 letnie. W lasach prywatnych znaczny dział

mają również lasy młodsze.

Lasy pełnią szereg różnych funkcji, które można podzielić na zasadnicze grupy: funkcje naturalne i

kształtowane. W grupie funkcji naturalnych wyróżnia się:

47


Funkcje biotyczne wynikające z życiowych procesów lasu, polegające na wiązaniu węgla

atmosferycznego i tlenków azotu w masie organicznej, uwalnianie tlenu, pary wodnej fitoncydów i

zapachów, a przez to pełnią klimatyczne, retencyjne, rekreacyjne i turystyczne.

Funkcje ochronne polegające na ochronie leśnych i nieleśnych zasobów przyrodniczych i

krajobrazowych przed degradacją, zanieczyszczeniem lub szkodliwym działaniem czynników

zewnętrznych. Spełniają one zadania zwłaszcza glebochronne (ochrona przed erozją), wodochronne,

klimatyczne i rekreacyjno-zdrowotne i krajobrazowe.

Funkcje produkcyjne i reprodukcyjne zapewniające tworzenie i odnawialność materii organicznej oraz

trwałość lasu jako ekosystemu.

Lasy na terenie gminy Radzyń Chełmiński pełnią funkcje biotyczne, produkcyjne i reprodukcyjne. Brak

jest natomiast lasów ochronnych, ustanowionych zgodnie z obowiązującymi przepisami.

VI.I.V. WARUNKI GEOLOGICZNE ORAZ ZŁOŻA KOPALINUwzględniając podział Polski na jednostki tektoniczne, opracowany przez W. Pożaryskiego (1974),

gmina leży na obszarze niecki Pomorskiej, stanowiącej część dużej jednostki geologicznej - synklinorium

brzeżnego, które jest podłużnym tektonicznym obniżeniem o osi przebiegającej z północnego zachodu na

południowy wschód. Synklinorium stanowi strefę przejściową między prekambryjską platformą

wschodnioeuropejską na wschodzie i antyklinorium środkowopolskim na zachodzie.

Starsze podłoże niecki stanowią skały paleozoiczne, na których zalega gruba warstwa osadów

mezozoicznych i kenozoicznych: trzeciorzędowych i czwartorzędowych. Budowę geologiczną podłoża

czwartorzędowego rozpoznano na podstawie głębokich wierceń badawczych w Maruszy (około 5 km na

północny – wschód od granic gminy). Najstarsze poznane utwory to osady sylurskie wykształcone jako

szare i szarozielone iłowce. Dla potrzeb niniejszego opracowania omawianie utworów paleozoicznych jest

zbędne.

Najstarszymi utworami, stwierdzonymi w obrębie omawianej gminy, są utwory górnej kredy,

nawiercone na głębokości 197,0 m w otworze hydrogeologicznym w Rywałdzie Szlacheckim. Do 221 m

wykształcone są w postaci margli z domieszką gluakonitu, mułowców z domieszką piasków.

Utwory trzeciorzędowe nie występują w sposób ciągły, na całym terenie. Ich występowanie

stwierdzono w otworach we wschodniej części gminy (Rywałd Królewski i Gołębiewo). Strop zalega na

różnych głębokościach (może to wynikać z błędnego oznaczenia stratygrafii utworów) od 75,0 m (około +

50 m n.p.m.) w Rywałdzie Szlacheckim do 174,0 m (około – 55,0m n.p.m.) w okolicach Rywałdu

Królewskiego i 81,0 m (11,9 m n.p.m.) w Gołębiewie. Są to utwory młodszego trzeciorzędu (neogenu) -

miocenu i pliocenu. Miocen wykształcony w postaci kompleksu utworów buro węglowych o miąższości od

40 - 80 m. Wśród osadów piaszczystych w obrębie całej serii występują mułki, iły i węgle brunatne w postaci

soczew lub warstw o zróżnicowanej grubości i rozprzestrzenieniu.

48


Pliocen, stwierdzony tylko w Rywałdzie Szlacheckim, reprezentowany jest przez pstre iły o miąższości

ponad 40,0 m, występuje na głębokości około 73,0 m (rzędna – 50,0m n.p.m.).

Na omawianym terenie najlepiej rozpoznane są utwory czwartorzędowe. Wykonano ponad 50

wierceń studziennych o głębokości od 49,0 m (Mazanki) do 170,0 m (Rywałd Królewski). Osady

czwartorzędowe tworzą zwartą pokrywę o zmiennej miąższości od 50 – 170 m (najczęściej około 100).

Kompleksy osadów czwartorzędowych budują utwory zlodowaceń środkowo i północnopolskiego oraz

rozdzielające je utwory interglacjału emskiego oraz holocenu.

Plejstoceńskie utwory polodowcowe związane są ze zlodowaceniami środkowopolskimi i

północnopolskimi Wisły. Powierzchniowe litologiczne wykształcenie utworów czwartorzędowych jest

zróżnicowane w zależności od form geomorfologicznych. Na powierzchni wysoczyzny dominują gliny

polodowcowe, a niewielkie powierzchnie zajmują piaski, żwiry i głazy oraz mułki, torfy, gytie, w obniżeniach

terenu. Na zboczach wysoczyzny występują piaski i gliny deluwialne. Wykształcenie utworów plejstocenu

jest bardzo zróżnicowane zarówno w profilu pionowym jak i rozmieszczeniu poziomym. Najczęściej

wykształcony jest w postaci trzech poziomów glin polodowcowych, przewarstwionych dwiema seriami

piaszczystymi (lokalnie 3 - 4) o różnej miąższości.

Pierwszy górny poziom glin zwałowych, o miąższości 10,0 – 20,0 m, ma charakter ciągły (jedynie w

1 otworze w Zakrzewie na powierzchni stwierdzono występowanie piasków). Pod warstwą gliniastą,

występuje nieciągła warstwa piasków wodnolodowcowych, o niewielkiej miąższości od 0,5 – 3,0 m,

zalegająca na różnych głębokościach. Warstwa piaszczysta podścielona jest glinami zwałowymi o

miąższości najczęściej 20,0 - 30,0 m. Następna seria piaszczysto – żwirowa ma zróżnicowaną miąższość,

najczęściej około 10,0 m, maksymalnie przekraczającą 41,0 m (Dębieniec), podścielona kompleksem

gliniasto – ilastym o miąższości od kilku do kilkunastu metrów.

Najmłodszy okres czwartorzędu - holocen reprezentują piaski humusowe i namuły organiczne

obniżeń bezodpływowych, gytie i kreda jeziorna oraz torfy w sąsiedztwie jezior i w zagłębieniach

wytopiskowych. Torfy mają bardzo zmienną miąższość, od poniżej jednego do kilku metrów.

Powierzchniowe wykształcenie utworów czwartorzędowych ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju

gospodarczego. Od nich bowiem, między innymi, zależą typy genetyczne i wartość użytkowa gleb oraz

warunki budowlane, możliwość zaopatrzenia w wodę i występowanie surowców mineralnych.

Z budową geologiczną ściśle związane jest występowanie surowców mineralnych. Z analizy materiałów

geologicznych Archiwum Kujawsko- Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego („Inwentaryzacja kopalin

stałych” opracowana przez PG w Warszawie Zakład w Gdańsku) wynika, że na terenie analizowanej gminy,

udokumentowano jedynie złoże torfu w rejonie Radzynia - Fijewa, w kat. C 2, w wysokości 1.004.000 m3

(złoże to nie jest eksploatowane). W terenie istnieją ślady dawnej (niekoncesjonowanej) eksploatacji

kruszywa naturalnego (piasku i żwiru) w rejonie Gawłowic oraz gliny i piasku gliniastego w okolicach

Kneblowa. W rejonie Gawłowic aktualne na dzień wykonywania ekofizjografii Studium wyznaczyło te tereny

jako tereny predysponowane do eksploatacji złóż kopalin pospolitych na wniosek inwestora, który zamierza

49


wydobywać tam piasek i żwir, a mocą MPZP w miejscowościach Gawłowice, Gziki, Zielnowo w gminie

Radzyń Chełmiński nadano części ternu funkcję teren eksploatacji złóż kopalin pospolitych.

Na obszarze gminy nie ma większych perspektyw i prognoz na występowanie kopalin. Wynika to ze

zmiennych warunków geologicznych i słabego rozpoznania surowcowego terenu. W w.w. „Inwentaryzacji”

wyznaczono obszar perspektywiczny występowania kredy jeziornej w okolicy Radzynia – Fijewa (8

punktów) oraz gliny w rejonie Kneblowa. Według Mapy Geologiczno – Gospodarczej Polski w skali 1 :50000

ark. Grudziądz, prognostyczny obszar występowania piasków glaukonitowych (trzeciorzędowych)

wyznaczono na południe od drogi 543, w odległości około 1,5 km na południowy - wschód od wsi Zielnowo.

Został on rozpoznany w kategorii D1 jako złoże piasków formierskich „Zielnowo I” o zasobach 26,4 tys. m3.

Na powierzchni 1,2 ha występują piaski glukonitowe ilaste o miąższości 2,2 m. Badania jakości kopaliny

przeprowadzono w Instytucie Odlewnictwa w Krakowie i stwierdzono, że piaski zawierają średnio 27,8%

lepiszcza i 0,8% węglanów. Temperatura spiekania wynosi 12000 C, a wytrzymałość na ściskanie ma

średnią wartość 0,14 Mpa. Kopalina jest przydatna na formy dla odlewów ze stopów miedzi i aluminium.

VI.I.VI. RZEŹBA TERENUObszar gminy Radzyń Chełmiński charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem form

geomorfologicznych, których geneza związana jest z akumulacyjną i erozyjną działalnością lodowca i wód

lodowcowych, zlodowacenia bałtyckiego. Rzeźba powierzchni tych form została przekształcona w wyniku

procesów akumulacyjnych i erozyjnych zachodzących w holocenie. Powierzchnia terenu jest urozmaicona,

deniwelacje są dość duże, najczęściej wynoszą kilka metrów, a maksymalnie przekraczają 45,0 m.

Najwyższy punkt w gminie osiąga wysokość 128,0 m n.p.m.(wzgórze morenowe w zachodniej części

gminy), a minimalna – 81,70 m n.p.m., w części północno – wschodniej (na dnie obniżenia powstałego

wskutek nierównomiernej działalności lądolodu).

Główną jednostką geomorfologiczną jest morena denna falista, o rzędnych najczęściej

wynoszących 110 - 115 m n.p.m. Największą formą wklęsłą, przecinającą wysoczyznę morenową z

południowego - zachodu (okolice wsi Gawłowice) na północny – wschód (okolice Szumiłowa) jest rozległe

zagłębienie powstałe wskutek nierównomiernej działalności lodowcowej. Zaznacza się ono w terenie

wyraźnymi krawędziami, zboczami o wysokości względnej około 10 m i nachyleniu 8 – 10%. Forma ta

rozszerza się ku wschodowi (największą szerokość osiąga poza granicami gminy) a jej dno urozmaicają

liczne wytopiska, najczęściej wypełnione wodą (jeziora: Gawłowickie, Zamkowe, Kneblowskie,

Szumiłowskie), terasy kemowe (na południe od Szumiłowa), równiny torfowe oraz dolinki drobnych cieków.

W południowo - wschodniej części gminy w rzeźbie terenu wyraźnie zaznaczają się wzgórza

morenowe akumulacyjne o wysokości względnej przekraczającej 10,0 m i różnym nachyleniu zboczy, o

wysokościach bezwzględnych przekraczających 120,0 m n.p.m. (tu znajduje się najwyższy punkt w

gminie). Na południu, na północ od wsi Bągart (leży poza granicami gminy) oraz w rejonie wsi Radzyń

Wybudowanie, Mazanki i Szczuplinki ciągną się wzgórza moren spiętrzonych o wysokości względnej

50


przekraczającej 10,0 m i różnym nachyleniu zboczy, o wysokościach bezwzględnych najczęściej w

granicach 110,0 – 115,0 m n.p.m. Na południowy – wschód od Radzynia występują dwa ozy. Są to formy

akumulacji lodowcowej, szczelinowej o długości 700 – 1500 m, szerokości i wysokości kilku metrów.

Licznie występujące, na całym terenie zagłębienia wytopiskowe po martwym lodzie mają zazwyczaj

nieregularny kształt, średnicę od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów, głębokość od 1 - 2 m. Wypełnione

są one wodą (wszystkie jeziora) lub stanowią tereny podmokłe, równiny torfowe.

Największe równiny torfowe występują na północ od miasta Radzyń Chełmiński i na południe od

Szumiłowa. W północnej części gminy, na zachód od wsi Zakrzewo, w krajobrazie zaznaczają się formy

akumulacji wodnolodowcowej – kemy.

Powierzchnie moreny dennej urozmaicają również nieliczne dolinki niewielkich cieków, wyraźnie

zaznaczających się w rzeźbie terenu.

VI.I.VII. HYDROGRAFIARozwój sieci hydrograficznej uzależniony jest od wielu elementów środowiska przyrodniczego.

Najważniejsze z nich to budowa geologiczna, typy gleb, warunki klimatyczne (opady i temperatura),

ukształtowanie terenu oraz sposób jego zagospodarowania.

Obszar gminy Radzyń Chełmiński jest ubogi w wody płynące i stojące, które zajmują 61 ha, co stanowi

0,67% jej powierzchni. Brak jest większych cieków i jezior, w związku z czym dane dotyczące morfometrii,

wielkości przepływu jak i jakości wód są bardzo ograniczone.

W podziale hydrograficznym, powierzchnia gminy Radzyń Chełmiński leży w dorzeczu Wisły. Przez jej

teren przebiega dział wodny II rzędu między zlewniami Kanału Głównego na zachodzie i Osy na

wschodzie. Przeważająca część gminy znajduje się w zlewni Osy, a część północno - zachodnia, w zlewni

Kanału Głównego.

Wody powierzchniowe z północno - zachodniej części gminy spływają do dwóch bezimiennych

cieków (o wyraźnych dolinach) wypływających jeden z rejonu Zakrzewa i Plemiąt (poza granicami gminy), a

drugi z okolic Wiktorowa, które łącząc się (na terenie gminy Grudziądz) tworzą rzeczkę Maruszankę,

dopływ Maruszy. Zachodni skraj gminy (okolice Dębieńca) odwadnia rzeka Turznica (dł. 3,6 km),

lewobrzeżny dopływ Maruszy. Pozostała część gminy leży w zlewni Strugi Radzyńskiej, dopływu rzeki

Lutryny, największego lewobrzeżnego dopływu Osy. Struga Radzyńska wypływa z jezior Gawłowickich, a

uchodzi do Lutryny w Świeciu n/Osą. Długość jej wynosi 22,4 km, (z tego 18 km leży w obrębie gminy), a

powierzchnia zlewni wynosi 95,2 km2. W górnym odcinku, powyżej Radzynia, Struga jest niewielkim

ciekiem okresowym. W Radzyniu przepływa przez torfowisko, będące pozostałością jeziora Zamkowego.

Na odcinku ponad 2 km Struga jest niedostępna i na tym właśnie fragmencie przyjmuje bezimienny ciek

spod Fijewa. Następnie przepływa przez jeziora Dąbrówka i Piętki, a dalej wyraźną doliną w obrębie

wysoczyzny morenowej uchodzi do Lutryny.

51


Ważny element układu hydrograficznego stanowią jeziora i oczka wytopiskowe dość licznie

występujące na obszarze gminy. Geneza jezior związana jest z głównymi formami geomorfologicznymi. Są

to jeziora wytopiskowe zlokalizowane głównie w obrębie zagłębienia powstałego wskutek nierównomiernej

działalności lodowcowej: Szumiłowskie, Bobrowo (tylko częściowo leżące w gminie Radzyń Chełmiński),

Kneblowo i Gawłowickie. Największe kiedyś J. Zamkowe obecnie zupełnie już zanikło.

Największym akwenem wodnym jest Jezioro Szumiłowskie, które posiada powierzchnię 24,1 ha, średnia

głębokość wynosi 7,2 m a objętość wody 781,8 tys.m3.

Jezioro Bobrowo leży na północnym skraju gminy i większa jego część znajduje się w gminie

Gruta. Jego powierzchnia wynosi 12,4 ha, długość 800 m, a szerokość 375 m. Średnia głębokość wynosi

3,1 m, a maksymalna - 6,0 m. Obydwa jeziora są jeziorami przepływowymi.

Poza jeziorami, na terenie gminy Radzyń Chełmiński występuje bardzo duża ilość niewielkich

zbiorników wodnych pochodzących z wytopienia brył martwego lodu w obniżeniach morenowych, są to tzw.

”oczka wytopiskowe”. Powierzchnia tych zbiorników rzadko przekracza 0,5 ha. Rozsiane są one na

obszarze całej gminy, największe z nich występują w okolicach miejscowości Radzyń Wieś, Mazanki i

Zielnowo.

Rezultatem naturalnego procesu zanikania jezior są mokradła i torfowiska. Na terenie gminy mokradła

zajmują około 122 ha, co stanowi około 1,3% jej powierzchni. Występują tu mokradła stałe, okresowe i

bagna. Największe obszary mokradeł i torfowisk występują na terenie zarastającego J. Zamkowego, w

okolicach wsi Rozental, Janowo, Radzyń Wieś i Radzyń Wybudowanie. Ponadto, liczne, niewielkie tereny

podmokłe występują w obniżeniach między pagórkami morenowymi. Kolejnym powodem zarastana a w

konsekwencji zanikania jezior oraz oczek wytopiskowych jest, akumulacja w nich środków chemicznych

pochodzących z upraw rolniczych. W wyniku opadów deszczu substancje biogenne jak azot zawarte w

nawozach sztucznych przedostają się do zbiorników wodnych, co prowadzi do przyśpieszonego procesu

eutrofizacji.

VI.I.VIII GLEBYObszar gminy pokrywają utwory akumulacji lodowcowej, wykształcone głównie w postaci gliny

zwałowej, miejscami w wierzchnich partiach spiaszczone, piasków wodnolodowcowych oraz eolicznych.

Dna rynien polodowcowych i wytopisk oraz dolin rzecznych wyścielają utwory zastoiskowe (namuły, mułki,

iły), organiczne (torfy, mursze).

Analizy warunków glebowych dokonano na podstawie danych uzyskanych z ewidencji gruntów

Starostwa Powiatowego w Grudziądzu, badań Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Bydgoszczy oraz

opracowań znajdujących się w Urzędzie Miasta i Gminy w Radzyniu Chełmińskim.

Zróżnicowanie typologiczne gleb jest głównie wynikiem urzeźbienia terenu, warunków wodnych, szaty

roślinnej i warunków klimatycznych.

52


Z analizy map glebowych wynika, że na terenie gminy Radzyń Chełmiński występują następujące

typy gleb: brunatne właściwe, brunatne wyługowane i brunatne kwaśne, bielicowe i pseudobielicowe,

czarne ziemie zdegradowane i szare, murszowo-mineralne i murszowate oraz gleby organiczne (torfowe i

murszowo-torfowe).

Gleby brunatne powstały w warunkach umiarkowanego oceanicznego klimatu oraz umiarkowanego

kontynentalnego ze skał różnego pochodzenia geologicznego i różnym uziarnieniu, pod lasami liściastymi i

mieszanymi. Są to gleby bogate w glinokrzemiany, a często również w węglan wapnia. Na terenie gminy

Radzyń Chełmiński występują podtypy gleb brunatnych właściwych, kwaśnych i brunatnych wyługowanych.

Wśród gleb brunatnych, największy procent zajmują gleby brunatne właściwe. Są to gleby wytworzone z

glin całkowitych lub piasków gliniastych i charakteryzują się dużą żyznością. Zaliczane są głównie do klasy

IIIa i IIIb, ale występują również w klasie II oraz IVa i IV b. Gleby brunatne właściwe są dominującym typem

genetycznym na terenie gminy, występując na całym terenie jej obszaru są tłem dla innych typów

glebowych. Pozostałe typy występują różnej wielkości płatami.

Gleby brunatne kwaśne i wyługowane, w porównaniu z glebami brunatnymi właściwymi, są

zubożone w wierzchnich warstwach w związki zasadowe. Wytworzone są one z glin morenowych lub

piasków gliniastych. Gleby brunatne wyługowane wytworzone z gliny zwałowej charakteryzujące się dużą

żyznością i zaliczane są głównie do klasy bonitacyjnej IIIa i IIIb oraz IVa, należą do kompleksu przydatności

rolniczej pszennego wadliwego (3). Część gleb brunatnych wytworzona jest z piasków całkowitych, są to

gleby słabe i bardzo słabe, zaliczane do klasy bonitacyjnej IVb i V.

Gleby bielicowe i pseudobielicowe wytworzone są z glin najczęściej spiaszczonych lub z piasków

gliniastych oraz piasków rzecznych, pod lasami iglastymi. Żyzność i produktywność tych gleb jest

uzależniona przede wszystkim od składu mineralnego, związanego z ich pochodzeniem geologicznym.

Gleby bielicowe wytworzone z piasków zwałowych, ze względu na większą zawartość glinokrzemianów, są

urodzajniejsze w porównaniu z glebami wytworzonymi z piasków teras akumulacyjnych lub piasków

wydmowych. Cechują się słabo wykształconym poziomem próchnicznym, z charakterystycznym poziomem

wymywania. Gleby tych podtypów zajmują niewielkie powierzchnie i występują w sołectwach: Zakrzewo,

Dębieniec, Czeczewo, Gołębiewo i Mazanki. Zaliczane są najczęściej do V klasy bonitacyjnej, porośnięte

lasem iglastym.

Czarne ziemie zdegradowane są glebami powstałymi z zasobnych w substancję organiczną

utworów mineralnych zawierających najczęściej węglan wapnia lub będących pod wpływem wód

gruntowych bogatych w kationy wapnia. Występują w obniżeniach terenu, gdzie na ogół jest wysoki poziom

wód gruntowych, pod wpływem roślinności darniowo - łąkowej lub bagiennej. Gleby te posiadają czarny lub

ciemno-szary kolor, głęboki poziom próchniczny sięgający 30 - 60 cm i wytworzone są z glin,

charakteryzując się wysoką urodzajnością, często obniżanego nadmiernym uwilgoceniem. Na obszarze

gminy występują czarne ziemie właściwe i zdegradowane zajmując znaczne powierzchnie wśród gleb

53


brunatnych. Wytworzyły się one na podłożu glin lekkich i średnich, w obniżeniach bezodpływowych i z

utrudnionym odpływem.

Gleby pobagienne powstają w wyniku odwodnienia (osuszenia) gleb zabagnionych i bagiennych.

Na skutek obniżenia się poziomu wód gruntowych, następuje przerwanie procesu akumulacji substancji

organicznej, a rozpoczyna się proces jej mineralizacji. Proces ten nazywa się murszeniem. W zależności

od miąższości i procentowej zawartości substancji organicznej wyróżnia się gleby murszowo-mineralne i

murszowate.

Na terenie gminy Radzyń Chełmiński znaczne powierzchnie zajmują gleby organiczne - gleby

torfowe i murszowe są to gleby organiczne powstałe w warunkach bagiennych, w których zawartość materii

organicznej przekracza 20% suchej masy, a miąższość profilu w stanie naturalnym jest nie mniejsza niż 30

cm. Gleby te występują w obrębie mokradeł i bagien, rozrzuconych po terenie gminy. W obrębie omawianej

gminy stwierdzono występowanie gleb wszystkich typów gleb pobagiennych, które największe powierzchnie

po glebach brunatnych. Rozwinęły się w one na dnach cieków, licznych zagłębień bezodpływowych, w

sąsiedztwie zarastających jezior.

VI.I.IX. FAUNA I FLORA

VI.I.IX.I. SZATA ROŚLINNASzata roślinna gminy Radzyń Chełmiński związana jest z jej rolniczym charakterem. Dominują w

niej rośliny uprawne, wśród których występują niewielkie powierzchnie lasów, oraz zadrzewienia i

zakrzewienia przydrożne i śródpolne, łąki i pastwiska, roślinność lądowo-wodna, zieleń cmentarna, szpalery

drzew, roślinność segetalna i ruderalna.

Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej, na podstawach ekoloiczno-fizjograficznych (T. Trampler i inni,

1990), gmina Radzyń Chełmiński należy do Krainy Wielkopolsko - Pomorskiej (III), Dzielnicy Pojezierza

Chełmińsko - Dobrzyńskiego (III.3), Mezoregionu Wysoczyzny Dobrzyńsko- Chełmińskiej (III.3.c).

Region ten cechuje się korzystnymi warunkami do rozwoju lasów mieszanych i sosnowych. Gmina Radzyń

Chełmiński charakteryzuje się bardzo niskim stopniem lesistości (z uwagi na bardzo dobre gleby). Lasy

zajmują 93,0 ha, co stanowi 1,02 % powierzchni całej gminy. Jest to wskaźnik kilkadziesiąt razy niższy od

wskaźnika lesistości całego kraju, który na koniec roku 2000 wynosił 28,4%, jak również województwa

kujawsko - pomorskiego (22,4%). Należy podkreślić, że wskaźnik lesistości gminy nieznacznie wzrósł (o

0,3% ), w związku z zalesieniem gruntów prywatnych (wzrost o około 6,0 ha - wg „Uproszczonego planu

urządzenia lasu”, stan na dzień 01.06.2007 r.).

54


Fotografia nr 1 Widok z wieży Zamku Krzyżackiego w Radzyniu Chełmińskim w kierunku północno-wschodnim (folwark Fijewo)

Źródło: Fotografia własna

W strukturze własnościowej przeważają lasy nie będące własnością Skarbu Państwa – 74 ha (79,6%),

pozostały obszar – 19,0 ha (20,4%) to tzw. Lasy Państwowe, stanowiące własność Skarbu Państwa, w

zarządzie Nadleśnictwa Jamy oraz Golub – Dobrzyń.

W obrębie gminy lasy większe powierzchnie leśne występują w okolicach wsi Szumiłowo, Zakrzewo i

Dębieniec.

Lasy prywatne niewielkimi płatami występują we wszystkich sołectwach. Największe powierzchnie (wg

stanu na dzień 30.06.2007 r.) zajmują w sołectwach: Szumiłowo (34,26 ha), Dębieniec (11,8 ha) i Zakrzewo

(6, 86 ha).

Na terenie gminy występują następujące typy siedliskowe lasu: bór mieszany świeży, las mieszany

świeży, las świeży, las wilgotny oraz ols.

Największe powierzchnie zajmuje las mieszany świeży, gdzie głównym gatunkiem lasotwórczym jest

dąb oraz sosna. Ponadto spotyka się olszę, rzadziej świerk i modrzew. W podszycie pojawia się brzoza,

bez czarny, kruszyna.

Następnym siedliskiem pod względem powierzchni w gminie, jest las świeży – dominuje w nim dąb, a

towarzyszą jesion, jawor, buk, a na innych siedliskach wiąz, lipa i akacja. W podszycie występuje bez

czarny i porosty drzew liściastych.

Bór mieszany świeży- gatunkiem głównym jest sosna, a domieszkę stanowi dąb czerwony, klon, bądź

55


dąb szypułkowy, modrzew i czeremcha pospolita.

Znaczne powierzchnie zajmuje również ols gdzie dominuje olcha czarna, a towarzyszą jej wierzba,

topola czeremcha, bez czarny.

Las wilgotny – z przewagą jesionów i dębów, z domieszką olszy czarnej, klonu, świerku jesionu, topoli.

Największy udział w strukturze wiekowej mają drzewa 50 - 60 letnie. W lasach prywatnych znaczny

dział mają również lasy młodsze.

Lasy pełnią szereg różnych funkcji, które można podzielić na zasadnicze grupy: funkcje naturalne i

kształtowane. W grupie funkcji naturalnych wyróżnia się:

Funkcje biotyczne wynikające z życiowych procesów lasu, polegające na wiązaniu węgla

atmosferycznego i tlenków azotu w masie organicznej, uwalnianie tlenu, pary wodnej fitoncydów i

zapachów, a przez to pełnią klimatyczne, retencyjne, rekreacyjne i turystyczne.

Funkcje ochronne polegające na ochronie leśnych i nieleśnych zasobów przyrodniczych i

krajobrazowych przed degradacją, zanieczyszczeniem lub szkodliwym działaniem czynników

zewnętrznych. Spełniają one zadania zwłaszcza glebochronne (ochrona przed erozją),

wodochronne, klimatyczne i rekreacyjno-zdrowotne i krajobrazowe.

Funkcje produkcyjne i reprodukcyjne zapewniające tworzenie i odnawialność materii organicznej

oraz trwałość lasu jako ekosystemu.

Lasy na terenie gminy Radzyń Chełmiński pełnią funkcje biotyczne, produkcyjne i reprodukcyjne. Brak

jest natomiast lasów ochronnych, ustanowionych zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Po całym terenie gminy rozsiane są zadrzewienia i zakrzewienia przydrożne i śródpolne. Są to

grupy drzew i krzewów rosnące głównie w zagłębieniach bezodpływowych (często wypełnionych wodą) o

podwyższonym poziomie wód gruntowych, na polach uprawnych, łąkach i pastwiskach, na stokach,

skarpach, miedzach, wzdłuż cieków, wód stojących, dróg i w parkach. Na terenie omawianej gminy zajmują

one 60,0 ha, co stanowi około 0,66% powierzchni gminy.

56


Fotografia nr 2 Widok z wieży Zamku Krzyżackiego w Radzyniu Chełmińskim w kierunku północno-zachodnimŹródło: Fotografia własna

Z uwagi na bardzo małą lesistość gminy, mają one duże znaczenie przyrodnicze. Pełnią ważne

funkcje: ochronne, klimatyczne oraz estetyczne. Jako jedyna wysoka zieleń wśród pól i łąk, regulują

stosunki wodne, pełnią rolę wiatrochłonną, chronią przed erozją gleb (wietrzną i wodną),są ostoją różnych

drobnych zwierząt (miejsca lęgowe dla ptaków). Najczęściej spotykanymi gatunkami drzew i krzewów są:

topola biała, jesion pospolity, klon zwyczajny, samosiejki brzóz, sosen, topoli osiki, brzozy, dziki bez, dzika

róża, głogi. Drzewom towarzyszą zbiorowiska zielne z licznymi gatunkami traw oraz bylic. Zagrożeniem

zwłaszcza dla alei lipowych w rejonie Dębieńca, jest dewastacja części koron w celu zbioru kwiatów lipy,

części kron są tam obcinane a dopiero wtedy pozbawiane kwiatów, gałęzie pozostawione są na poboczu

drogi, powodując również zagrożenie komunikacyjne.

Nieodłączną częścią ekosystemów wodnych są zbiorowiska wodne i bagienne. Są one istotnym

elementem krajobrazu ponieważ towarzyszą jeziorom, stawom, oczkom wodnym oraz sieci rowów

melioracyjnych. Brzegi jezior pasem szuwaru wysokiego o różnej szerokości, w którym dominują trzcina

pospolita, pałka szerokolistna, manna mielec, tatarak zwyczajny. w strefie szuwarów występują liczne

gatunki bagienne: karbieniec pospolity, turzyca zaostrzona, mięta nadwodna, wierzbownica kosmata, pałka,

szczaw, kozłek lekarski i inne. Szuwary najczęściej otoczone są zaroślami łozowymi lub olszyną bagienną.

W wodach jezior oraz stawach i oczkach wodnych pływają powszechnie zbiorowiska rzęsy drobnej i

spirodeli wielokorzeniowej.

57


Łąki (384 ha) i pastwiska (274 ha) trwałe zajmują łącznie 658 ha, co stanowi 7,4% powierzchni

gminy(powierzchnia geodezyjna wg stanu z dnia 01.01.2008 r.). Łąki grądowe występują na obszarach nie

podlegających zalewom wód rzecznych, posiadają roślinność trawiastą dość niską, zwartą, często suchą.

Ten typ łąk występuje na całym obszarze gminy zarówno w obniżeniach terenowych jak i na terenie

płaskim.

Łąki zalewowe, czyli łęgi, występują w dolinach cieków, zalewanych wiosną i jesienią, a często również

latem. Roślinność tego siedliska jest bujna, wysoka o niewielkiej ilości gatunków.

Fotografia nr 3 Roślinność towarzysząca łąkom i miedzom

Polom uprawnym, nieużytkom, osadom ludzkim, drogom towarzyszy roślinność segetalna i ruderalna. Są to synantropijne zbiorowiska roślin jednorocznych i wieloletnich. Zbiorowiska segetalne

(towarzyszące uprawom na terenie całej gminy), występujące zwykle na obrzeżach pól, przydrożach i

miedzach, reprezentowane są głównie przez: komosy, wierzbówki, babki i bylice.

W uprawach zbożowych najczęściej występuje mak piaskowy i chaber bławatek.

Najbardziej rozpowszechnionymi zbiorowiskiem ruderalnym jest zespół bylicy pospolitej i wytrocza

zwyczajnego. Jego płaty wykształcają się na zasobnych w biogeny nieużytkach, przydrożach,

gruzowiskach, przypłociach i zbudowane są przeważnie z: bylicy pospolitej, wytrocza zwyczajnego, perzu

właściwego i krwawnika pospolitego. Na żyznych zasobnych w próchnicę siedliskach śmietników i pod

płotami rosną: pokrzywa zwyczajna, ślaz, rdest ptasi, szarłat biały i inne. Na podwórkach i pastwiskach

dominuje babka zwyczajna.

Wokół zabudowań gospodarskich, prywatnych posesji, instytucji, a także wzdłuż ulic rosną: świerk

pospolity i srebrny, cyprysy, żywotniki, wierzby, topole, bez lilak, kasztanowce zwyczajne, brzozy, klony

zwyczajne i jawory, jesiony pospolite, jarzębiny zwyczajne oraz drzewa owocowe. Żywopłoty najczęściej

wykonane są z: ligustru pospolitego, śnieguliczki oraz cyprysów. W ogrodach są różne kwiaty ozdobne.

Wartościowy element krajobrazu gminy Radzyń Chełmiński, zarówno jako składnik szaty roślinnej i ostoja

fauny jak również część zasobów kulturowych, stanowią parki wiejskie, aleje, starodrzewy przykościelne i cmentarne.

58


Parki dworskie znajdują się we wsiach: Fijewo, Janowo, Stara Ruda, Zakrzewo, Dębieniec, Gziki i

Szumiłowo oraz miejscowości Radzyń Chełmiński. Zieleń cmentarna występuje na czynnym cmentarzu

katolickim w Radzyniu Chełmińskim.

Fotografia nr 4 Roślinność towarzysząca lasom i terenom przyleśnym

VI.I.IX.II. FaunaGmina Radzyń Chełmiński została przebadana pod kątem występowania awifauny oraz chiropterofauny

nie została jednak przebadana pod kątem występujących tu grup zwierząt, w związku z czym brak jest

opracowań dotyczących tego zagadnienia. W niniejszym opracowaniu oparto się na materiałach (o grupach

zwierząt) dotyczących całego byłego województwa toruńskiego („Przyroda województwa toruńskiego –

praca zbiorowa 1992 r.). Z opracowania tego wynika, że w związku z istniejącą dużą różnorodnością

siedlisk, istnieje znaczna różnorodność gatunków zwierząt.

Wiele gatunków zwierząt podlega ochronie gatunkowej, łowieckiej i rybackiej, a część znalazła się na

liście Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt.

W zbiornikach wodnych żyją pospolite krajowe ryby. Ich liczebność i skład gatunkowy zależy od

głębokości i typu troficznego zbiornika. Większe i głębsze jeziora, o średniej żyzności, zasiedlają takie

gatunki jak: szczupak, karp, leszcz, płoć, karaś złocisty, węgorz, miętus, sandacz i okoń.

Z form mniejszych bez gospodarczego znaczenia pospolity jest kiełb, krąp, ukleja, wzdręga, piskorz, śliz i

ciernik. W małych zbiornikach takich jak stawy i doły potorfowe przeważa szczupak, lin, karaś złocisty i

srebrzysty oraz piskorz. Na terenie gminy w związku, również z obserwacją w trakcie okresu

wegetacyjnego, kiedy to kwitną zboża, większości traw i kwiatów, napotkano liczne owady. Najliczniejszą

grupę stanowiły pszczoły, trzmiele, motyle takie gatunki jak: spotkany na brzegu stawu listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) oraz widziana w agrocenozach rusałka pawik (Inachis io). Napotkano liczne osobniki

ważek- łątkę stawową (Coenagrion hastulatum).

59


Fotografia nr 5 Cześć gromady Insecta zaobserwowanych na terenie gminy

Wśród płazów ogoniastych najliczniejsza jest traszka pospolita i grzebieniasta oraz wszystkie

charakterystyczne dla Niżu Polskiego gatunki żab i ropuch. Żaby są reprezentowane przez żabę śmieszkę i

wodną (w różnych zbiornikach wodnych), stawy śródpolne, mokradła i torfianki zasiedla żaba jeziorkowa,

rzekotka drzewna. Z żab brunatnych najczęściej spotykana jest żaba trawna, a na terenach podmokłych i

bagnach – żaba moczarowa. Spośród gadów najliczniej występuje zaskroniec, a na nasłonecznionych

zboczach – jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna oraz padalec. Na śródleśnymi zbiornikami wodnymi,

zwłaszcza na torfowiskach, podmokłych łąkach, skrajach lasów występuje zaskroniec zwyczajny, rzadko

można spotkać żmiję zygzakowatą.

Najliczniejszą grupę kręgowców stanowią ptaki. Na terenie byłego województwa toruńskiego ma lęgi

około 142 gatunków oraz około 50 regularnie pojawiających się na przelotach. Skład gatunkowy ornitofauny

nie odbiega od innych obszarów północnej Polski. Występowanie ssaków w większości związane jest z

borami świeżymi, olsami i łęgami. Najliczniejszym w gatunki rzędem ssaków są gryzonie, a wśród nich takie

gatunki jak: wiewiórka, piżmak, szczur wędrowny, mysz domowa, nornica ruda i mysz leśna.

Fotografia nr 6 Sarny oraz bocian biały zaobserwowany trakcie obserwacji na terenie gminy.

60


Gatunki umieszczone w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG tzw. Dyrektywy Ptasiej,

zaobserwowane na terenie Zielnowa, Gawłowic, Gzik Czapla biała Egretta alba, Bocian biały Ciconia ciconia, Bernikla białolica Branta lecupsis, Kania ruda Milvus milvus, Bielik Haliaeetus albicilla, Błotniak

stawowy Circus aeruginosus, Błotniak łąkowy Circus pygargus, Trzmielojad Pernis apivorus, Żuraw Grus grus, Siewka złota, Pluvialis apricaria, Batalion Philomachus pugnax, Łęczak Tringa glareola, Gąsiorek

Lanius collurio. We wschodniej i południowej części gminy ( w rejonach miejscowości Radzyń Wieś, Mazanki, Radzyń Wybudowanie, Czeczewo, Gołębiewo, Rywałd Królewski spośród gatunków imieszczonych w Załączniku zaobserwowano bąk Botaurus Stellami, bocian biały Ciconia ciconia, bocian

czarny Ciconia nigra, kania ruda, Milvus milvus, błotniak stawowy Circus aeruginosus, błotniak zbożowy

Circus cyaneus, błotniak łąkowy Circus pygargus, bielik Haliaeetus albicilla, orlik krzykliwy Aquila pomarina, sokół wędrowny Falco peregrinus, żuraw Grus grus, derkacz Crex crex, siewka złota, Pluvialis apricaria, dzięcioł czarny Dendrocopos martius, lerka Lullula arboreta, podróżniczek Luscinia svecica, jarzębatka

Sylvia nisoria, gąsiorek Lanius collurio. Na terenie gminy zlokalizowane są gniazda bociana białego w Dębieńcu 1 (na słupie), Fijewie (na

budynku gospodarczym), Gawłowice (na słupie), cztery gniazda w Gołębiewie (słupie telegraficznym, słupie elektroenergetycznym, drzewie i budynku), Kneblowe (na słupie elektroenergetycznym), 2 w Mazankach na słupie oraz na drzewie liściastym, 2 w Nowym Dworze na słupie oraz budynku, dodatkowo postawiono platformę na gniazdo, po likwidacji trzeciego gniazda z budynku gospodarczego. W Radzyniu Wsi jedno

gniazdo na słupie Radzyń Wybudowanie na słupie, Rywałd i Stara Ruda po 2 gniazda, oraz Szumiłowo i

Zielnowo po 3 gniazda (obserwacje własne oraz Ogólnopolska Baza Gniazd Bociana Białego).

Miejscowości w rejonie których prowadzono inwentaryzację chiropterologiczną dla Farmy Wiatrowej

„Grudziądz”, Farmy Wiatrowej „Gawłowice”, Farmy Wiatrowej Gawłowice, Gziki, Zielnowo przez

K. Kasprzyk na przełomie 2003-2009 przedstawia tabela poniżej.

Tabela 4 Nietoperze zinwentaryzowane na terenie gminy

Rejon miejscowości GatunekZielnowo Mroczek późny

Karlik malutkiGawłowice Karlik malutki

Mroczek późnyGziki Karlik malutki

Mroczek późnyRywałd Borowiec wielki

Nocek (Myotis sp.)Karlik większy

Rozental Mroczek późnyBorowiec wilki

Gołębiewko -

61


Kneblowo -Radzyń Chełmiński Zamek krzyżacki miejsce

hibernacji nietoperzy

Bogatą w gatunki grupę stanowią nietoperze zamieszkujące zarówno w lasach, jak i w pobliżu siedzib

ludzkich. Z punktu widzenia gospodarki leśnej, najistotniejszą rolę odgrywają gatunki łowne ssaków, będące

przedmiotem gospodarki łowieckiej – jeleń, sarna, dzik i zając.

Zmiany abiotycznych komponentów przyrody prowadzą w dalszej kolejności do zmian w roślinności i faunie.

Zachowane fragmenty naturalnych zbiorowisk roślinnych narażone są na:

- zmiany w poziomie i trofizmie wód gruntowych i powierzchniowych oraz ich jakość, prowadzące do

ich ubożenia i w końcu zaniku;

- wypieranie zbiorowisk naturalnych i półnaturalnych przez zbiorowiska synantropijne;

- celowe ich usuwanie przez człowieka lub zmianę użytkowania (np. z łąk na nieużytki lub zabudowę –

presja budownictwa);

- wprowadzanie nowych konkurencyjnych gatunków (tzw. introdukowanych) obcych rodzimej

roślinności;

- zanik gatunków rzadkich i chronionych.

Dobrze wykształcona roślinność systemu zieleni urządzonej oraz wiejskiej krajobrazowej (parki, ogrody działkowe, cmentarze, ogrody przydomowe, zadrzewienia śródpolne) narażona jest na:

- presję budownictwa na tereny sąsiednie (uszczuplanie powierzchni terenów zieleni) – np. presja

zabudowy mieszkaniowej na tereny podmiejskie – obszary lasów w okolicy Jeziora Kamionkowskiego,

miejscowości Różankowo, Papowo Biskupie,

- izolację obszarów pełniących rolę stabilizatorów w obrębie struktury przyrodniczej gminy;

- przerwanie korytarzy ekologicznych systemu przyrodniczego gminy, zachowujących łączność pomiędzy

cennymi płatami ekosystemów (przerwaniu połączeń przyrodniczych sprzyja intensywna produkcja

rolna, infrastruktura techniczna, gł. drogi krajowe i wojewódzkie, autostrada, rozwój zwartej zabudowy

wzdłuż ciągów komunikacyjnych (głównie wzdłuż drogi krajowej nr 1), w mniejszym stopniu linie

energetyczne);

- uproszczenie struktury gatunkowej, prowadzące do zmniejszenia zdolności samoregulacyjnych

wykształconej roślinności.

W obrębie zwartej zabudowy największe zagrożenie dla zwierząt stwarza rozdrobnienie obszarów

stanowiących ich ostoje oraz występowanie różnorodnych barier utrudniających ich migrację

62


(szczególnie: szerokie ciągi komunikacyjne o dużym natężeniu ruchu, ogrodzenia pełne, przegrody,

śluzy, tamy i inne). Równie ważne są zmiany poziomu, trofizmu i jakości wód, które następnie prowadzą

do: wyginięcia, zmniejszania liczebności niektórych gatunków zwierząt lub pogarszania kondycji i

zdrowia (rozmiary zagrożenia – małe, lokalnie średnie).

Przez północo-zachodnią część gminy przebiega korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym, pod

nazwą Dolina Drwęcy –Dolina Wisły, jego przebieg przedstawia rycina poniżej.

Rysunek 3 Przebieg korytarza na terenie gminy (ukośna czerwona linia).stan na 19.07.2011

Lokalizację korytarzy ekologicznych na terenie ww. województwa, opracowane zostały przez Zakład

Badania Ssaków PAN w Białowieży.

Ewentualne, możliwe do wystąpienia oddziaływanie inwestycji na zwierzęta będzie miało miejsce

przede wszystkim na etapie budowy i będzie głównie efektem występowania uciążliwości związanych z

działaniem sprzętu budowlanego. Mając na uwadze, że w granicach terenu objętego projektem studium

znajdują się tereny zalesione (głównie północna część) należy liczyć się z możliwością przenikania

zwierzyny leśnej na tereny sąsiednie. Ewentualne uciążliwości dla zwierzyny wystąpią głównie w okresie

realizacji zabudowy związanej z funkcją mieszkaniową i będą miały charakter przejściowy. W celu

uniknięcia negatywnego oddziaływania na zwierzęta zaleca się realizację nowej zabudowy poza okresami

ochronnymi zwierząt.

Ewentualne, pośrednie oddziaływanie projektowanych funkcji na rośliny, zaistnieje poprzez

pogorszenie stanu powietrza atmosferycznego w rejonie opracowania (w skali mikro). Realizacja

ewentualnej zabudowy mieszkaniowej, magazynowej, produkcyjnej czy usługowej wiązać się będzie ze

63


zwiększoną emisją zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery. Do czasu wyprowadzenia

zanieczyszczeń z atmosfery (depozycja sucha i mokra – w skali lokalnej) następować będzie okresowe

zwiększenie emisji zanieczyszczeń w powietrzu. Tego typu zjawiska występować będą głownie w trakcie

sezonu grzewczego.

Negatywny wpływ zanieczyszczeń atmosferycznych na roślinność, dokonuje się poprzez osiadanie

zanieczyszczeń (poprzez depozycję mokrą i suchą) na powierzchni roślin (m.in. metale ciężkie) co może

skutkować nawet poważnym uszkodzeniem roślinności.

VI.I.X. KLIMATPodstawowe cechy klimatu gminy Radzyń Chełmiński w sposób zasadniczy nie różnią się od

klimatu całej Polski. Polska leży w strefie klimatycznej umiarkowanej, której charakterystyczną cechą jest

przejściowość między typami klimatu morskiego i kontynentalnego. Wyróżnia go duża zmienność pogody w

poszczególnych latach, porach roku a nawet porach dnia, która wiąże się ze ścieraniem się nad Polską

różnorodnych mas powietrza (podzwrotnikowych, polarnych, arktycznych o cechach morskich i

kontynentalnych).

W podziale Polski na dzielnice rolnicze – klimatyczne, dokonanym przez R. Gumińskiego (1948), a

zmodyfikowanym przez J. Kondrackiego, gmina Radzyń Chełmiński leży w Dzielnicy Bydgoskiej, której

klimat ma cechy przejściowe między chłodną i obficiej zraszaną dzielnicą pomorską, a cieplejszą i suchszą

dzielnicą środkową.

Według regionalizacji klimatycznej A. Wosia leży ona w Regionie Chełmińsko - Toruńskim (R-IX).

O pogodzie, a następnie klimacie danego obszaru decyduje wzajemny układ wielu zjawisk

meteorologicznych. Omawia się je tutaj na podstawie danych z najbliższych stacji meteorologicznych: w

Toruniu (zestawionych w opracowaniu „Klimat Polski”- A. Woś) i Kończewicach k/Chełmży (dane ze

„Studium uwarunkowań i kierunków rozwoju miasta i gminy Radzyń Chełmiński – 2000 r.).

Stosunki termiczne danego obszaru zależą od czynników geograficznych (szerokość geograficzna,

wysokość nad poziom morza, rzeźba terenu oddalenie od zbiorników wodnych) i meteorologicznych.

Ważnym, kompleksowym wskaźnikiem opisującym stosunki termiczne danego obszaru jest średnia

roczna temperatura powietrza.

Na podstawie danych ze stacji w Kończewicach (wartości średnie za lata 1951 – 1998, rzędna 94 m

n.p.m.) wynika, że średnia roczna temperatura wynosi 7,50 C. Najzimniej było w styczniu (średnia - 3,10C), a

najcieplej w lipcu (średnia – 17,20 C).

Rozkład średnich temperatur w poszczególnych miesiącach na tej stacji przedstawia poniższa

tabela.

Dla wielu dziedzin, zwłaszcza rolnictwa, komunikacji, itp. ważna jest znajomość częstości

występowania dni przymrozkowych, to jest takich, w których temperatura powietrza może wynieść 0 0 C. Na

64


liczbę dni, w których maksymalna temperatura powietrza osiąga wartość powyżej 0 0 C, a minimalna spada

poniżej 00 C w znacznym stopniu wpływ wywierają czynniki lokalne. Częściej pojawiają się w obniżeniach

terenowych, mniejszą ich liczbę notuje się na wzniesieniach. Przymrozki na tym obszarze występują przez

średnio 75 dni w roku, najwięcej dni z przymrozkami wystąpiło w marcu (16,7), a najmniej we wrześniu.

Najwcześniejsze przymrozki jesienne pojawiają się 15 IX, a ostatnie wiosenne nawet 31 V. Dni mroźne (z

ujemną temperaturą powietrza w ciągu całej doby) występowały w miesiącach od I - III i od IX - XII.

Najwięcej dni mroźnych wystąpiło w I - 16,4, a w średnia w roku – 50,0. Zima na tym obszarze pojawia się

w pierwszej dekadzie grudnia, trwa przez 90 dni, do pierwszej dekady marca.

Dla rolnictwa i sadownictwa ważna jest znajomość możliwości wystąpienia przymrozków w

warstwie przygruntowej powietrza. Spadki temperatury powietrza poniżej 00 C na wysokości 5,0 cm nad

powierzchnia gruntów są szkodliwe szczególnie dla wielu upraw polowych. Najwcześniejsze jesienne

przymrozki przygruntowe pojawiają się już 31 VIII, a najpóźniejsze wiosenne między 10 a 20 VI. Ważną

charakterystyką termiczną bardzo przydatną dla rolnictwa jest długość okresu bezprzymrozkowego, który

w analizowanym terenie wynosił 130 dni oraz długość okresu wegetacyjnego– 225 dni.

Opady atmosferyczne, są elementem pogody, charakteryzującym się dużą zmiennością. Występują

duże różnice pomiędzy miesięcznymi i rocznymi sumami opadów w poszczególnych latach. Dla

przeważającej części obszaru Polski, roczne sumy opadów wahają się od 500 do 700 mm. Na stacji

w Toruniu, średnia roczna suma opadów, w latach 1951 – 1980, wynosiła średnio 529 mm, natomiast dni

z opadem 0,1 mm było w ciągu roku 151 (1951 – 1970). Największe sumy opadów notowane były w lecie -

220 mm (VI - VIII), a najniższe w zimie - 86 mm (XII - II). W okresie wegetacyjnym, tj. od początku kwietnia

do końca września - 346 mm.

Najwyższe opady deszczu występują w lipcu (95 i 87 mm), a najmniejsze w lutym (26 i 25 mm).

Ważnym elementem, szczególnie dla rolnictwa, są okresy bezopadowe. Długotrwałe mogą doprowadzić do

suszy glebowej, szczególnie niekorzystnej dla uprawy roślin. Ciągi ponad 20 dniowe, w okresie

wegetacyjnym, pojawiają się bardzo rzadko i w rejonie analizowanej gminy, wynoszą 0,2.

Szczególne znaczenie dla kształtowania stosunków termicznych w glebie i ochronie roślin przed

wymarznięciem ma pokrywa śnieżna, która w Polsce najczęściej tworzy się w grudniu i styczniu. Ma ona

równie decydujące znaczenie dla stosunków wodnych, przyjmuje się, że około 75% wody zawartej w śniegu

zasila wody podziemne, a tylko 25% paruje i stanowi odpływ powierzchniowy. W lecie natomiast tylko około

8% wody opadowej bezpośrednio wsiąka do gleby.

Liczba dni z pokrywą śnieżną (stacja Toruń, lata 1951-1980) wynosiła; maksymalna - 129, średnia -

62, najniższa – 18 i pojawiała się średnio 28 XI, a zanikała średnio – 26 III.

Średnie roczne zachmurzenie (lata 1951 –1980) wyrażone w procentach powierzchni całego nieba

wynosiło 75, a średnia liczba dni pochmurnych wynosi 130. Najmniejsze (59%) notowano we wrześniu,

a największe (83%) w listopadzie. Liczba dni pogodnych wynosiła średnio w roku 40 dni (średnia dobowa

wielkość ogólnego zachmurzenia nieba 20%). Najwięcej dni pogodnych było w marcu – 4,1, najmniej w

65


listopadzie -1,1.

W gminie Radzyń Chełmiński, podobnie jak całej Polsce kierunki wiatru nawiązują do kierunku

przepływu mas powietrza. Udział wiatrów z poszczególnych kierunków nie jest jednakowy w ciągu całego

roku. Ogólnie biorąc, na całym obszarze Polski wiatry sektora zachodniego (SW, W i NW – 40 - 55%.)

osiągają największą przewagę nad wiatrami pozostałych sektorów w lipcu, sierpniu i wrześniu. Latem

przeważają wiatry z kierunku zachodniego i północno-zachodniego, jesienią z kierunku S i SE, w zimie –

południowo - zachodniego. Wiosną i jesienią zwiększa się udział wiatrów północnych. W ciągu roku na

poszczególne kierunki przypada: N – 15 - 20%, W – 30 - 35%, E – 10 - 20%, S – 20 - 25%.

Ważnym parametrem poziomego ruchu powietrza, obok kierunku, jest jego prędkość. Ogólnie

biorąc, średnia prędkość wiatrów w Polsce jest stosunkowo mała. Przeważają wiatry określane mianem

słabych, których prędkość nie przekracza 5 m s -1. Największe prędkości wiatru są notowane w miesiącach

zimowych (największe w styczniu).

VI.I.XI. DOBRA KULTURY

W celu ochrony wartości środowiska kulturowego gminy Radzyń Chełmiński wyznacza się

następujące strefy ochrony konserwatorskiej:

Podstawowym elementem wytycznych konserwatorskich jest ustalenie obszaru podlegającego

ochronie, a więc wyznaczenie stref ochrony konserwatorskiej. Wyznaczenie stref następuje w oparciu o

analizę stanu istniejącego, analizę przekazów historycznych, kartograficznych i ikonograficznych.

Dla obiektów zabytkowych zlokalizowanych na terenie gminy Radzyń Chełmiński wyznaczono następujące

strefy ochrony konserwatorskiej:

„A” – strefa pełnej ochrony konserwatorskiej, która w mieście Radzyń Chełmiński pokrywa się ze strefą

ochrony archeologicznej „W”

„B” – strefa ochrony konserwatorskiej

„E” – strefa ochrony ekspozycji

„W” – strefa ochrony archeologicznej – grodziska i stanowiska archeologiczne wyznaczone na rysunku

studium.

Strefa „A” pełnej ochrony konserwatorskiejStrefa pełnej ochrony konserwatorskiej wyznaczona jest dla obiektów i obszarów szczególnie

wartościowych, do bezwzględnego zachowania.

Na obszarze gminy Radzyń Chełmiński strefą „A” objęto historyczny układ przestrzenny miasta Radzyń

Chełmiński wraz z ruinami XIII-wiecznego zamku krzyżackiego, cmentarzami oraz obszar w Rywałdzie

66


Królewskim, tj. zespół klasztorny wraz z kościołem parafialnym rzymsko-katolickim p.w. św. Sebastiana w

Rywałdzie Królewskim, ogród przyklasztorny, założony na przełomie XVIII/XIX w. przy klasztorze OO

Kapucynów wzniesionym w latach 1756-1779, przylegający do klasztoru od strony południowej, o

regularnym układzie przestrzennym i różnogatunkowym drzewostanie;

Celem działalności konserwatorskiej w strefie „A” jest przede wszystkim zachowanie zabudowy

historycznej, jej konserwacja, rewaloryzacja, rekonstrukcja, zachowanie towarzyszącej historycznej zieleni

komponowanej, usuwanie obiektów dysharmonizujących, dostosowanie współczesnych funkcji do wartości

zespołu zabytkowego, eliminacja funkcji uciążliwych.

Sposoby ochrony, działania konserwatorskie: na obszarze strefy „A” wszelkie prace wymagają uzgodnienia

z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Dla obszaru ustala się następujące kierunki ochrony:

zachowanie historycznego rozplanowania sieci ulic, placów, bez zmian historycznego przebiegu,

zachowanie historycznych linii zabudowy,

zachowanie i odtworzenie historycznych cech charakteru wnętrz urbanistycznych,

zachowanie terenów cmentarzy, jako miejsc pamięci i kultu religijnego oraz ich pielęgnacja i

konserwacja,

dostosowanie nowej zabudowy do historycznej kompozycji urbanistycznej i architektonicznej

budynków ze szczególnym uwzględnieniem:

- skali, bryły, wysokości, form dachu, proporcji i kompozycji elewacji, podziałów

architektonicznych występującej pierzei lub w danym terenie,

- użytych materiałów budowlanych, rodzaju detalu architektonicznego, kolorystyki elewacji,

- wykluczenia możliwości lokalizacji budynków stanowiących dominanty wielkogabarytowe,

likwidację obiektów i budynków dysharmonizujących, degradujących otoczenie,

restauracja i modernizacja techniczna obiektów zabytkowych oraz obiektów o wartości kulturowej,

dostosowanie współczesnych funkcji obiektów do ich wartości zabytkowych,

utrzymanie i odtworzenie historycznej dyspozycji terenu, na który składają się: historyczne podziały

parcelacyjne w postaci podziałów geodezyjnych lub poprzez ich uczytelnienie w terenie z

wykluczeniem możliwości stosowania na granicach działek ogrodzeń pełnych z prefabrykatów

betonowych,

opracowanie dla nowo projektowanych obiektów dokumentacji archeologicznej,

eliminację uciążliwych funkcji, szczególnie produkcji i ruchu komunikacyjnego (tranzytowego),

zachowanie istniejących osi widokowych,

odpowiednia ekspozycja form małej architektury, reklam,

racjonalne gospodarowanie zielenią ze szczególnym uwzględnieniem:

- historycznego ukształtowania zieleni i ukształtowania terenu,

67


- stosowaniu zieleni, która przysłani dysonanse architektoniczne,

- zagospodarowaniu terenów przestrzeni publicznej zielenią towarzyszącą i harmonizującą z

zabudową historyczną.

Strefa „B” ochrony konserwatorskiej Strefa ochrony konserwatorskiej wyznaczona dla terenów zawierających znaczną część elementów

historycznie ukształtowanej struktury przestrzennej o wartościach kulturowych. Obszary objęte strefą „B”

podlegają rygorom w zakresie utrzymania historycznego rozplanowania i zasadniczych elementów

istniejącej substancji o wartościach kulturowych oraz charakteru i skali nowej zabudowy.

Na obszarze gminy Radzyń Chełmiński strefą „B” objęto zespoły pałacowo-dworskie i dworsko-

parkowe w Radzyniu Chełmińskim (zespół dworsko-parkowy na Zielonym Wzgórzu i Fijewo) i w

miejscowościach: Czeczewo, Dębieniec, Gawłowice, Gołębiewo, Gziki, Janowo, Mazanki, Radzyń

Wybudowanie, Stara Ruda, Szumiłowo, Zakrzewo. Ponadto w strefie tej znajduje się cmentarz parafialny

rzymsko-katolicki w Radzyniu Chełmińskim i Rywałdzie i nieczynne cmentarze ewangelickie w Zielnowie,

Mazankach, Gołębiewie, Rywałdzie, Rozentalu. Poza w/w obiektami strefą „B” objęto również kościół

ewangelicki wraz z cmentarzem przykościelnym w Rywałdzie Szlacheckim.

Celem działalności konserwatorskiej w strefie „B” jest:

zachowanie historycznego układu zabudowy (linie zabudowy, proporcje gabarytów i wysokości,

podziały historyczne, wkomponowanie w krajobraz naturalny),

zachowanie zabudowy historycznej (jej konserwacja i rewaloryzacja),

dostosowanie nowej zabudowy do historycznej kompozycji, zachowanie kompozycji i układów

zieleni historycznej, parków i cmentarzy,

zachowanie historycznego układu przestrzennego założeń zieleni (parków, cmentarzy, ogrodów)

poprzez pielęgnację, rewaloryzację itp.

usuwanie obiektów dysharmonizujących,

ewentualnym zaznaczeniu śladów nieistniejących fragmentów historycznej kompozycji

przestrzennej,

dostosowaniu nowej zabudowy do typów i rodzajów zabudowy historycznej poprzez nawiązanie

formą, skalą, wysokością budynków, a także rodzajem dachów, proporcją i kompozycją elewacji,

kolorystyką itp.,

likwidacja, bądź dyslokacja obiektów i urządzeń sieci infrastruktury technicznej z terenów

historycznych parków dworskich i ogrodów (typu ujęcia wody, obiekty kanalizacji, napowietrzne

linie elektroenergetyczne itp.),

istniejące ujęcia wody w zespołach pałacowo-dworskich i dworsko-parkowych winny stanowić

źródło zaopatrzenia w wodę wyłącznie dla tych zespołów.

68


Wszelkie prace w strefie ochrony konserwatorskiej „B” mające na celu ochronę i konserwację typu:

remonty, modernizacje, adaptacje obiektów zabytkowych, uzupełnienia zabudowy, wprowadzanie małych

form architektury, lokalizacja nowych obiektów, korekty układu przestrzennego a także rewaloryzacja

historycznych układów zieleni, prace pielęgnacyjne w drzewostanie (wycinka, nasadzenia itp.) winny być

uzgodnione z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Strefa „E” ochrony ekspozycjiStrefy ochrony ekspozycji panoramy i sylwety miasta Radzyń Chełmiński została wyznaczona

głównie w aspekcie ochrony ekspozycji biernej miasta historycznego. Obejmuje ona tereny położone na

południe i wschód od centrum miasta. Zasady ochrony panoramy i sylwety miasta historycznego powinny

być szczegółowo ustalone w projektach planów miejscowych. Przy czym, należy wziąć pod uwagę zarówno

ustalenia w zakresie wysokości zabudowy, jak i kształty dachów, materiał pokrycia dachów oraz kolorystykę

elewacji budynków. Zapisy planów miejscowych winny ponadto wskazywać tereny z ograniczeniami

zabudowy kubaturowej oraz nowych nasadzeń zieleni, a przez to zapewniać właściwą ekspozycję

wartościowych zespołów zabytkowych z określonych kierunków widokowych. Ponadto strefy ochrony

ekspozycji wyznaczone zostały dla zespołów dworsko-parkowych we wsiach Czeczewo, Dębieniec i

Gawłowice celem ochrony ekspozycji biernej historycznych układów przestrzennych.

Strefa „W” ochrony archeologicznej Strefa „W” obejmuje tereny o rozpoznanej, na podstawie badań, zawartości ważnych reliktów

archeologicznych. Na obszarze strefy wszelka działalność inwestycyjna musi być poprzedzona badaniami

archeologicznymi. Zakres prac archeologicznych określony zostaje na etapie uzgadniania projektu

budowlanego.

Strefa „W” ochrony archeologicznej w gminie Radzyń Chełmiński pokrywa się w całości ze strefą

„A”, która obejmuje historyczny układ przestrzenny miasta Radzyń Chełmiński wraz z ruinami XIII-

wiecznego zamku krzyżackiego. Ponadto do strefy ochrony archeologicznej „W” zaliczają się grodziska i

liczne stanowiska archeologiczne zlokalizowane na całym obszarze gminy.

Dla obszaru ustala się następujące kierunki ochrony:

na obszarze strefy „W” wszelki prace ziemne wymagają uzgodnienia z Wojewódzkim

Konserwatorem Zabytków, szczegółowy zakres i rodzaj niezbędnych badań archeologicznych

określony zostaje na etapie uzgodnienia projektu budowlanego.

69


VI.II. DOTYCHCZASOWE ZMIANY W ŚRODOWISKU ORAZ ICH WPŁYW NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA ORAZ CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ STUDIUM

VI.II.I. DOTYCHCZASOWE ZMIANY W ŚRODOWISKU ORAZ ICH WPŁYW NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA

Analizę dotychczasowych zmian w środowisku przyrodniczym obszaru gminy Radzyń Chełmiński

przeprowadzono w oparciu o Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2009 roku, opracowany przez Inspekcję Ochrony Środowiska w Bydgoszczy.

POWIETRZEW 2009 r. pomiarami monitoringowymi stężeń zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego

objęto wszystkie powiaty (strefy) województwa kujawsko - pomorskiego. Na stan aerosanitarny bardzo duży

wpływ mają warunki meteorologiczne, a w szczególności temperatura powietrza w miesiącach sezonu

grzewczego, prędkość i kierunek wiatru oraz liczba dni z pokrywą śnieżną.

Dwutlenek siarkiWpływ na roślinność

Szkodliwe oddziaływanie dwutlenku siarki na roślinność uzależnione jest od wielu czynników, do

których zaliczają się m.in.: stężenie SO2, czas ekspozycji roślinności, wrażliwość gatunku, warunki pogodowe,

występowanie innych zanieczyszczeń (synergiczne oddziaływanie z O3 i NO2). Stosunkowo niską wrażliwością

cechują się rośliny uprawne (poziom krytyczny wynosi dla nich 30 µg/m3).

Wpływ na zdrowie ludziAbsorpcja SO2 wzrasta wraz ze wzrostem stężenia w powietrzu. Dwutlenek siarki wchłaniany jest

głównie do górnych dróg oddechowych, niewielkie ilości docierają do dolnego odcinka dróg oddechowych. Z

dróg oddechowych SO2 dociera do krwioobiegu. Substancja stanowi część składową czarnego smogu, gdzie

przy dużym stężeniu chwilowym w powiązaniu z pyłami stanowić może nawet śmiertelne zagrożenie.

Ekspozycja człowieka na wysokie stężenie SO2 powoduje następujące choroby: bronchit (szczególnie u

palaczy tytoniu), przewlekłe zapalenie oskrzeli, zaostrzenie chorób układu krążenia, zmniejszona odporność

na zachorowania. Do grupy osób szczególnie podatnych na zachorowania wywołane SO 2 zalicza się dzieci i

osoby starsze.

Oddziaływanie na materiały

70


Oddziaływanie SO2 na materiały jest uzależnione m.in. od występowanie innych zanieczyszczeń,

warunków meteorologicznych, typu materiałów, ilości opadów i ich odczynu pH. Im większa wilgotność

względna powietrza, tym agresywność zanieczyszczeń powietrza wzrasta. Bezpośredni wpływ SO 2 powoduje

korozję m.in. stali, miedzi, cynku i aluminium. Stwierdzono też negatywne oddziaływanie dwutlenku siarki na

marmur i piaskowiec wapienny. Potwierdzono także synergiczne oddziaływanie SO2 z ozonem na materiały.

Dwutlenek azotuWpływ na roślinność

Związki azotu są substancjami specyficznymi dla roślin, gdyż azot jest ważnym składnikiem

odżywczym dla roślin. Zwiększona zawartość azotu w przyrodzie stymuluje wzrost roślin (gatunki

przystosowane do środowiska ubogiego w azot są wypierane). Rola poszczególnych rodzajów azotu ( azotu azotanowego – pochodzącego ze związków utlenionego azotu oraz azotu amonowego – pochodzącego ze

związków azotu zredukowanego) w środowisku jest różna. Dwutlenek azotu oddziałuje na rośliny głównie

poprzez suchą depozycję (osiadanie na listowiu i łodygach). NO2 prowadzić może do uszkodzeń nabłonka

listowia i prowadzić do jego uszkodzenia. Przenikanie dwutlenku węgla w głąb liścia jest najbardziej

intensywne w warunkach dużego naświetlenia oraz w warunkach dużej wilgotności. Azot amonowy

w zależności od ilości przyswojonej przez roślinę pełnić może dwojaką rolę. Rola odżywcza wystąpi, gdy azot

amonowy będzie dla rośliny dodatkowym źródłem azotu (działanie stymulujące). Szkodliwe działanie azotu

rozpoczyna się w momencie, gdy nadmiar azotu, powoduje zachwianie stosunków pomiędzy składnikami

odżywczymi roślin – proporcje zostają zakłócone. Następuje wtedy redukcja wzrostu rośliny, uwidocznić mogą

się również uszkodzenia w roślinach.

Reakcja rośliny na dodatkowo przyswojony azot zależy od jej indywidualnej wrażliwości. Wysoka wrażliwość

na azot azotanowy (w tym NO2) cechuje paprocie, mszaki i porosty. Zwiększona zawartość azotu w roślinach

powodować może również wzrost ich podatności na czynniki biotyczne (tzw. stresy biotyczne) w tym szkodniki

owadzie. Dwutlenek azotu wykazuje ponadto synergiczne oddziaływanie w powiązaniu ze związkami

dwutlenku siarki (SO2) i ozonu (O3) – co oznacza, że wspólne szkodliwe oddziaływanie dwutlenku siarki z ww.

związkami jest wielokrotnie bardziej szkodliwe niże jego oddziaływanie w odosobnieniu od nich.

Podaż azotu przewyższająca zapotrzebowanie odżywcze roślin wywołać może również:

zakwaszenie gleby,

akumulację azotu w ekosystemie leśnym tzw. eutrofizację lub przeżyźnienie azotem, co może

prowadzić do zwiększonego zapotrzebowania na wodę, zmniejszenia odporności na suszę i mróz a

także zachwiania równowagi odżywczej.

Zmiany wskazane wyżej zachodzą, gdyż do ekosystemu (w którym odbywa się naturalny cykl obiegu azotu)

odbywa się depozycja związków azotu. W warunkach pierwotnych obiegu azotu (obieg wewnętrzny) ubytki

azotu z ekosystemów leśnych są małe – cykl azotowy jest właściwie zamknięty. Cykl wewnętrzny ulega

71


natomiast zachwianiu w wyniku depozycji azotu z otoczenia (z powietrza). Zwiększenie ilości azotu

w ekosystemach leśnych może mieć wpływ na ich wzrost, funkcjonowanie i stabilność ekosystemu.

Dopływ azotu mineralnego z zewnątrz systemów leśnych (z powietrza) jest obecnie na tyle duży, że

w dłuższym okresie czasu może doprowadzić do zmiany przebiegu cyklu wewnętrznego, a możliwości gleby

i roślin do zatrzymywania azotu mogą zostać przekroczone.

Podaż azotu poniżej poziomu nasycenia chroni ekosystemy przed destabilizacją. Wpływ nadmiaru azotu zależy natomiast od formy, w jakiej został zdeponowany (NO -

3 czy NH+4) bardziej niż od całkowitego

ładunku.

Wpływ na zdrowie ludziNO2 podobnie jak inne zanieczyszczenia powietrza, oddziałują negatywnie na układ oddechowy

człowieka (zarówno górne jak i dolne odcinki dróg oddechowych). Sprzyja powstawaniu stanów zapalnych,

infekcji bakteryjnych i wirusowych oraz powoduje osłabienie funkcji obronnej płuc. Ostre choroby układu

oddechowego, w związku z występowaniem zanieczyszczenia dwutlenkiem azotu, zagrażają szczególnie

dzieciom i osobom chorym na astmę. Narażone są też osoby aktywne fizycznie, spędzające dużo czasu na

zewnątrz budynków. Wspólne oddziaływanie NO2 z ozonem może mieć zarówno przebieg addytywny jak i

synergiczny (co uzależnione jest od stężeń związków oraz czasu trwania ekspozycji).

OzonWpływ na roślinność

Oddziaływanie ozonu na roślinność prowadzi do niekorzystnych zmian w procesach fizjologicznych

roślin, fotosyntezie, oddychaniu i transpiracji. Ozon wnika do wnętrza liści przez aparaty szparkowe,

uszkadzając w ten sposób rośliny. Pod wpływem podwyższonego stężenia ozonu, aparaty szparkowe liści

otwierają się szerzej i pozostają otwarte dłużej niż zwykle. Ułatwia to wniknięcie do wnętrza liścia kwaśnego

opadu lub mgły, co prowadzi do uszkodzeń i wypłukiwania składników odżywczych oraz zakłócenia

fotosyntezy i innych funkcji metabolicznych wewnątrz liścia. Efekty tego, prowadzą m.in. do obniżenia

odporności roślin na inne stresy jak choroby, szkodniki i zmiany klimatyczne. Uważa się, że ozon wykazuje

szkodliwe oddziaływanie na co najmniej dwóch poziomach organizacji roślin: na poziomie listowia (procesy

fizjologiczne) oraz na poziomie wzrostu (przyswajanie węgla, produkcja biomasy). Szkodliwe oddziaływanie

ozonu w sposób szczególny uwidacznia się w plonach roślin uprawnych – zauważa się silną korelację

pomiędzy spadkami w plonach a występowaniem wysokich stężeń ozonu (widoczne uszkodzenia

zaobserwowano na następujących roślinach: lucernie, pszenicy, fasoli, soji, ziemniakach, szpinaku,

winoroślach, bawełnie, koniczynie, kukurydzy, arbuzach, pomidorach oraz tytoniu, co jest szczególnie

uciążliwe dla roślin, o których jakości decyduje wygląd listowia).

72


Wpływ na zdrowie ludziOzon przyczynia się do występowania m.in. następujących objawów chorobowych: kaszel,

podrażnienie oczu, nasilenie astmy, zapalenie płuc, wzrost wrażliwości na infekcje. Do osób szczególnie

wrażliwych na zanieczyszczenie ozonem należą:

Dzieci u których układ oddechowy jest niedojrzały morfologicznie i czynnościowo a mechanizmy

odpornościowe są słabsze. Największe stężenia ozonu występują latem.

Osoby chore na astmę. Kłopoty z oddychaniem zwiększają się wraz z wdychaniem ozonu.

Osoby często przebywające poza budynkami. Występuje dłuższa ekspozycja, wdychana ilość

powietrza (zwłaszcza u sportowców, osób narażonych na wysiłek fizyczny) jest większa.

Wpływ na materiałyDo negatywnych oddziaływań występujących w związku z dużymi stężeniami ozonu w atmosferze

zalicza się m.in. korozję. Ozon przyczynia się do uszkodzeń takich materiałów jak farby, guma, plastyk i

materiały tekstylne. Stwierdzono bezpośredni wpływ ozonu na korozję i degradację materiałów organicznych.

Zaobserwowano synergiczne oddziaływanie ozonu z dwutlenkiem siarki i dwutlenkiem azotu, prowadzące do

istotnego przyspieszenia procesu korozji dla wielu materiałów nieorganicznych.

Tlenek węglaPomiary stężenia tlenku węgla w powietrzu atmosferycznym wykonywano w 2008 roku w trzech

największych miastach województwa (Bydgoszcz – 2 punkty, Toruń, Włocławek) oraz na 8 stanowiskach

pomiarowych przy użyciu stacji mobilnych. Nie odnotowano przekroczenia normy 8-godzinnej na żadnej stacji.

Maksymalna wartość stężenia wyniosła 7927 µg/m³ (79 % poziomu dopuszczalnego) w Bydgoszczy przy

Placu Poznańskim. W Bydgoszczy ul. Warszawskiej w 2008 roku odnotowano niższy poziom tego

zanieczyszczenia średnio dla roku w porównaniu z rokiem 2007, a w Toruniu i we Włocławku i drugiej stacji w

Bydgoszczy wyższy.

Wpływ na zdrowie ludziWdychany z powietrza tlenek węgla łączy się z hemoglobiną krwi, co powoduje utratę zdolności

pobierania tlenu (CO + hemoglobina = karboksyhemoglobina COHb). Obecność COHb we krwi prowadzi do

niedotlenienia tkanek i komórek organizmu ludzkiego. Zatrucie CO, spowodowane ekspozycją na wysokie

stężenie tlenku węgla, prowadzić może do śmierci, w wyniku niedotlenienia mózgu bądź serca. Grupą osób

szczególnie narażoną na szkodliwe efekty ekspozycji na wysokie stężenia CO są chorzy z problemami układu

krążeniowo-naczyniowego. U ludzi zdrowych wysokie stężenie CO w atmosferze wywołuje m.in. osłabienie,

uczucie duszności, zawroty głowy oraz zmniejszoną wydolność organizmu. Stwierdzono, że długotrwała

ekspozycja organizmu na CO ma negatywny wpływ na metabolizm żelaza i witamin, co jest szczególnie

73


ważne w rozwoju dzieci i młodzieży. Na wysokie stężenia CO narażeni są kierowcy zawodowi, policja

drogowa, pracownicy garaży a także osoby zatrudnione przy wytwarzaniu CO. Najczęstszym źródłem

narażenia populacji na szkodliwe następstwa związane z występowaniem tlenku węgla jest palenie tytoniu –

co dotyczy zarówno czynnych jak i biernych palaczy.

Metale w pyle zawieszonym

Oddziaływanie na roślinySzkodliwe oddziaływanie pyłów na rośliny zależne jest od składu chemicznego pyłów i wiąże się

głównie z depozycją suchą i mokrą na powierzchni roślin. Sucha i mokra depozycja zanieczyszczeń

odpowiedzialna jest za osiadanie na podłożu m.in. kationów zasadowych (wapń, potas czy magnez) oraz

metali ciężkich, w tym toksycznych dla roślin (glin, arsen, ołów, kadm, miedź i cynk). Metale ciężkie akumulują

się w glebie, w niewielkim stopniu ulegają degradacji czy wypłukaniu. Reaktywność metali ciężkich wzrasta

przy obniżeniu pH gleby, w wyniku procesu zakwaszenia, co ułatwia ich pobieranie przez rośliny. Większość

metali ciężkich jest trwale związana w glebach i niedostępna dla roślin przy obojętnym lub zasadowym

odczynie gleby. Szkodliwe oddziaływanie pyłów, nie powodujących bezpośrednich reakcji z roślinnością,

polega na pokrywaniu liści warstwą izolującą, ograniczającą dostęp promieniowania słonecznego. Pyły

powodują zamykanie aparatów szparkowych liści, co może prowadzić do zakłóceń w procesie fotosyntezy i w

przebiegu innych funkcji metabolicznych wewnątrz liści. Ponadto, pyły pochłaniają i rozpraszają większą część

promieniowania ultrafioletowego, które ma duże znaczenie biologiczne. Zmniejszenie jego intensywności

powoduje wzrost ilości bakterii w powietrzu i hamuje rozwój roślinności. W rejonach o dużym zapyleniu

obserwuje się spadek wydajności plonów.

Wpływ na wodyPyły mogą powodować zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych, w zależności od

wielkości depozycji i składu chemicznego. Zawarte w pyle kationy zasadowe zdeponowane w wodach

powierzchniowych mogą przeciwdziałać ich zakwaszeniu. Najbardziej szkodliwe oddziaływanie mają pyły

zawierające metale ciężkie. Część metali ciężkich zdeponowanych w glebie na skutek opadu pyłu jest

wymywana do wód podziemnych, stwarzając poważne zagrożenie dla ich czystości.

Wpływ na zdrowie ludziPył przedostaje się do organizmu człowieka przez układ oddechowy lub bezpośrednio przez układ pokarmowy

(przy spożywaniu skażonej żywności). Zaobserwowano dotąd, że cząstki:

PM10 przenikają do płuc, ale nie ulegają tam akumulacji, mogą się natomiast akumulować w górnych

odcinkach dróg oddechowych;

74


PM2.5 przenikają do najgłębszych partii płuc, gdzie są akumulowane.

Pyły, a w szczególności najdrobniejsze frakcje (PM2.5) powodują szereg oddziaływań na organizm ludzki,

zaliczają się do nich: przedwczesna śmierć, nasilenie astmy, ostre reakcje układu oddechowego, chroniczny

bronchit, osłabienie czynności płuc, objawiające się m.in. skróceniem oddechu. U osób, które regularnie

wdychają zapylone powietrze dochodzi do rozrostu włóknistej tkanki łącznej w płucach. Długotrwała pylica

wywołuje intensywne nacieczenia drobnymi cząstkami stałymi ścian oskrzeli i tchawicy oraz węzłów chłonnych

w jej okolicy. Cząstki powodują podrażnienia, prowadzące do przewlekłego odczynu zapalnego. Poza

wybranymi osobami, wykonującymi zawody szczególnie narażone na zachorowania związane z pylicą, do

osób narażonych na szkodliwe oddziaływanie pyłów zalicza się:

osoby w podeszłym wieku,

osoby z przewlekłymi schorzeniami serca lub płuc,

dzieci,

osoby chore na astmę.

Wpływ na materiałyPyły i aerozole obecne w atmosferze wywierają szkodliwy wpływ na maszyny i mechanizmy,

w szczególności te, w których występują powierzchnie trące; prowadzą do skrócenia żywotności maszyn.

Poważnym problemem jest osiadanie pyłów na liniach wysokiego napięcia, gdzie absorbują wilgoć i kwasy,

prowadząc tym samym do zmniejszenia skuteczności izolatorów, co jest przyczyną zwarć. Pyły wywierają

ponadto istotny wpływ na starzenie się budynków oraz na zużycie materiałów takich jak ubrania, powłoki

lakiernicze pojazdów itp. Zanieczyszczenia pyłowe przyczyniają się do niszczenia elewacji budynków

(konieczność częstszego odnawiania, obniżenie wartości estetycznej) co łącznie z pozostałymi negatywnymi

oddziaływaniami powoduje wymierne obciążenie ekonomiczne. Pyły powodują również przyspieszone

niszczenie zabytkowych budynków i pomników.

Wpływ na widzialnośćPyły obecne w atmosferze stają się jądrami kondensacji pary wodnej, dzięki czemu przyczyniają się

do powstawania mgieł i smogów, wpływających na absorpcję i rozproszenie promieniowania słonecznego,

powodując pogorszenie widzialności. Jedynym gazem, który bezpośrednio redukuje widzialność, jest NO 2,

który absorbuje promieniowanie świetlne. Poza pierwotnymi cząstkami pyłu największy wpływ na rozpraszanie

słonecznego promieniowania widzialnego wpływają jony siarczanowe, które łatwo tworzą aerozole o

stosunkowo dużych rozmiarach, mające większą niż jony zdolność do rozpraszania światła widzialnego. Pyły

zawieszone w powietrzu przyczyniają się do powstawania smogu (w większych aglomeracjach miejskich),

który epizodycznie wpływa na przejrzystość atmosfery. Występowanie mgieł i smogów ogranicza widzialność,

co powoduje zakłócenia w transporcie samochodowym i lotniczym oraz może być przyczyną wypadków i

kolizji.

75


Wynikiem oceny dla wszystkich substancji podlegających ocenie jest zaliczenie strefy do jednej z poniżej

wymienionych klas:

klasa A – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów

dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych,

klasa B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie

przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji,

klasa C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne

powiększone o margines tolerancji, a w przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy

dopuszczalne, poziomy docelowe, poziomy celów długoterminowych.

Dokona przez WIOŚ Bydgoszcz piąta roczna ocena powietrza w województwie kujawsko-pomorskim

potwierdza dobry stan powietrza w powiecie grudziądzkim (strefie chełmińsko- -świeckiej), a tym samym w

gminie Radzyń Chełmiński. W ocenie tej uwzględniono dwie grupy kryteriów: ustanowionych ze względu na

ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin i wydzielono strefy odpowiadające trzem klasom A, B i C. Wyniki tej

oceny przedstawia tabela poniżej.

Tabela 5 Klasyfikacja stref dokonana w wyniku rocznej oceny za rok 2006 wraz z porównaniem z

klasyfikacjami z lat 2002-2009–powiat Grudziądz -klasa A - poziom substancji nie przekracza poziomu

dopuszczalnego (najkorzystniejszy)

Klasa strefy ze względu na

Ochrona zdrowia Ochrona roślin

SO2

NO2

Pył.

zaw.

Pb C 6H 6 CO O 3

Klasa ogólna

SO2

NO2

O 3

Klasa ogólna

2009

2005

2004

2003

2002

2009

2005

2004

2003

2002

A A A A A A A A A A A A A A A A A A A AŹródło: WIOŚ Bydgoszcz

Na stan powietrza oddziałują przede wszystkim:

- sektor komunalno – bytowy – główną przyczyną zanieczyszczeń pochodzących z tego źródła jest spalanie

odpadów w domowych piecach, które nie wytwarzają wystarczająco wysokiej temperatury do całkowitego

spalenia odpadów takich jak tworzywa sztuczne, gumy i tekstylia. W związku z tym do atmosfery

przedostają się duże ilości sadzy, węglowodorów aromatycznych, merkaptanów i innych szkodliwych dla

zdrowia ludzi związków chemicznych. Zjawisko nasila się zwłaszcza w okresie grzewczym;

76


- emisje technologiczne tj. emisje z zakładów przemysłowych (głównie energetyka zawodowa i

przemysłowa, procesy technologiczne, prywatne zakłady np. rzemieślnicze, rolnictwo) - główną przyczyną

zanieczyszczeń pochodzących z tego źródła jest przede wszystkim: brak lub zły stan techniczny

zabezpieczeń oraz przestarzałe procesy technologiczne.

- źródła komunikacyjne - główną przyczyną zanieczyszczeń pochodzących z tego źródła jest przede

wszystkim: zły stan techniczny pojazdów, przestoje w ruchu spowodowane złą organizacją ruchu lub zbyt

małą przepustowością dróg, zły stan nawierzchni dróg, rodzaj paliwa. Występowanie i nasilenie tych

czynników powoduje, że na skrzyżowaniach i trasach komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu

występuje wysokie zanieczyszczenie powietrza substancjami pochodzącymi ze spalania paliw w silnikach

pojazdów (przede wszystkim tlenki węgla, tlenki azotu, węglowodory lotne). Emisja komunikacyjna jest

bardzo nierównomierna - związana ściśle z natężeniem pojazdów i zależy od pory dnia (wzrasta w

okresach szczytu tj. dojazdu do pracy i powrotu do domu) i roku (wzrasta w okresie letnim - zwiększony

ruch turystyczny). Największy ruch samochodowy, a co za tym idzie największe zanieczyszczenie liniowe,

występuje na drogach o utwardzonej nawierzchni, przede wszystkim na drodze krajowej i drogach

wojewódzkich.

Głównymi antropogenicznymi źródłami zanieczyszczeń powietrza, na terenie gminy Radzyń Chełmiński są

gospodarstwa rolne (rozproszone źródła komunalno-bytowe) i pojazdy mechaniczne, a tylko w niewielkim

stopniu zakłady produkcyjne oraz zanieczyszczenia zewnętrzne z rejonu Grudziądza czy Wąbrzeźna. W

gminie przeważa emisja (gazy i pyły) zanieczyszczeń powietrza ze źródeł niskich (paleniska domowe) oraz w

niewielkim stopniu emisja pochodząca z komunikacji samochodowej (emisja tlenku węgla, tlenków azotu,

węglowodorów alifatycznych, dwutlenku siarki, ołowiu). Brak na terenie gminy stałych punktów pomiarowych,

uniemożliwia stałe monitorowanie stanu powietrza. Przeprowadzone przez WIOŚ Bydgoszcz, Delegatura w

Toruniu w 2004 r. badania zanieczyszczenia powietrza, przy użyciu stacji mobilnej, dają obraz charakteru i

natężenia zanieczyszczeń w Radzyniu Chełmińskim.

WODY POWIERZCHNIOWEWody stanowią bardzo ważny element środowiska przyrodniczego, niezbędny zarówno dla życia ludzi

(potrzeby bytowe, gospodarcze, produkcyjne, turystyczne, rekreacyjne itp.) jak i siedliska dla zwierząt i roślin.

Ochrona (utrzymanie lub poprawa) jakości wód jest jednym z priorytetów w gospodarowaniu nimi. Ocenę

jakości wód powierzchniowych dokonuje WIOŚ. Na podstawie nie obowiązującego już rozporządzenia

Ministra Środowiska, w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych,

sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu wód (Dz. U. Nr 32,

poz. 284 z dnia 11 lutego 2004 r.) wprowadzono pięć klas czystości, od I-V (w zależności od zmian

wskaźników biologicznych, wywołanych działaniami antropogenicznymi), a wody są oceniane w punktach

pomiarowych. Źródła zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych można podzielić na punktowe

77


(np. wyloty ścieków), liniowe (np. drogi-spływ powierzchniowy) i obszarowe (np. rolnictwo-nawożenie, środki

ochrony roślin, depozyt zanieczyszczeń z powietrza).

Na terenie gminy Radzyń Chełmiński istotnym źródłem zanieczyszczenia wód podziemnych i

powierzchniowych, ze względu na rolniczy charakter gminy, są spływy obszarowe (nawożenie organiczne i

mineralne, środki ochrony roślin). Występujące zanieczyszczenia punktowe to: oczyszczalnia ścieków w

Radzyniu Chełmińskim, nieszczelne zbiorniki bezodpływowe (szamba), nieszczelna kanalizacja, niewłaściwie

składowane odpady produkcyjne.

Według „Raportu” WIOŚ oczyszczalnia (mechaniczno - biologiczna) ścieków w Radzyniu Chełmińskim

wprowadziła do Strugi Radzyńskiej (zlewnia Osy) w 2006 r.- 62 tys. m3/rok ścieków (w 2005r – 61 tys. m3) o

ładunku zanieczyszczeń [w kg/rok 2006/2005]; ChZT- 6341 (5174), BZT5 – 1381 (1181), zawiesina ogólna –

1758 (1581), azot ogólny – 0 (0) i fosfor ogólny – 0 (0). Z danych tych wynika, że nieznacznie wzrosła ilość

odprowadzonych ścieków ale dość znacznie wzrosły ChZT i BZT5 oraz zawiesina ogólna. W obydwóch latach

nie stwierdzono występowania azotu ogólnego i fosforu ogólnego.

W 2006 r., na terenie gminy, nie prowadzono żadnych badań jakości wód powierzchniowych, ani pod kątem

ich przydatności do celów pitnych, ani bytowania ryb w warunkach naturalnych.

Z rzek, badano jedynie Strugę Radzyńską (dopływ Lutryny) i jej dopływ spod Fijewa. Badania prowadził

WIOŚ Bydgoszcz – Delegatura w Toruniu. Wyniki tych badań zawiera tabela nr 6

Tabela 6 Analiza porównawcza w zakresie fizykochemicznych wartości średniorocznych podstawowych parametrów z lat 1985 – 2003 Strugi Radzyńskiej

Stanowisko Rok badań

Wskaźnik

BZT5 utlenialność Fosforany Fosfór ogólny Azotany Miano coli*Gołębiewko 1988

2003

4,2

6,8

16,1

25,1

1,02

3,64

-

1,43

1,32

2,29

2/2/5/3

0/1/5/6

Boguszewo 1988

2003

3,9

3,4

13,1

15,2

0,61

0,45

-

0,23

1,15

2,82

3/2/6/1

4/4/2/0

Świecie n/Osą

1985

1988

1996

2001

2003

9,7

3,9

2,8

2,6

3,4

15,2

11,8

10,8

15,6

11,5

0,61

0,57

0,35

0,37

0,20

0,51

-

0,27

0,22

0,24

0,53

1,34

1,03

2,23

2,09

-

2/4/5/1

0/1/8/3

2/8/1/0

3/8/1/0

* ilość wyników w klasach I, II, III i n.o.n.

Źródło: WIOŚ Bydgoszcz

78


Strugę Radzyńską na całej długości po raz pierwszy badano w 1988 r. i stwierdzono przekroczenie norm

dopuszczalnych fosforanów oraz częściowo miana coli (w Gołębiewku i Linowie). W 1985 r. kontrolowano

odcinek ujściowy, który charakteryzował się bardzo wysokim, ponadnormatywnym poziomem

zanieczyszczenia, zwłaszcza w zakresie BZT5 i fosforu ogólnego. w kolejnych latach poziom zanieczyszczenia

poprawiał się. W 2003 r. badano 17 km odcinek rzeki (całkowita długość 23 km). Według oceny stężeń

charakterystycznych Struga Radzyńską na całej długości nie odpowiadała normom, zadecydowały o tym

stężenia parametrów fizycznochemicznych. W górnym odcinku wystąpiło przekroczenie dopuszczalnych

wartości fosforu ogólnego i utlenialności. Natomiast poniżej Radzynia i mokradeł, leżących na wschód od

miasta oraz ujścia cieku odprowadzającego ścieki z oczyszczalni, stwierdzono bardzo duży wzrost w zakresie

niemal wszystkich analizowanych wskaźników. Tak zanieczyszczone wody wpływały do jeziora Dąbrówka i

dalej do jeziora Piętka, pogłębiając ich degradację. Poniżej jezior jakość Strugi wyraźnie poprawiła się, jednak

azot azotynowy i chlorofil nie spełniały wymogów III klasy. w zakresie hydrobiologicznym ciek ten wykazywał

ponadnormatywne wartości chlorofilu „a” poniżej jeziora Piętki. , na pozostałym odcinku jakość wód spełniała

wymogi II klasy.

Pod względem sanitarnym zaobserwowano zróżnicowaną klasyfikację: poniżej Radzynia – na odcinku 4 km

wystąpiło przekroczenie norm dopuszczalnych (50% wyników), a w górnym oraz poniżej jeziora Piętki

stwierdzono III klasę. Dolny odcinek cieku odpowiadał II klasie czystości.

Dopływ spod Fijewa jest niewielkim ciekiem o długości 4 km, odprowadzającym ścieki z miejskiej

oczyszczalni w Radzyniu. W drugiej połowie 2003 r. nie było w nim przepływu wody. Jakość wód nie

odpowiadała normom z uwagi na stężenia fosforanów i fosforu ogólnego. Wskaźniki biologiczne spełniały

wymogi III klasy. Czystość wód tego dopływu była zdecydowanie korzystniejsza niż jakość wód Strugi

Radzyńskiej poniżej jego ujścia.

WODY PODZIEMNE

Jakość wód podziemnych jest bardzo ważnym problemem, ponieważ stanowią one jedyne źródło

zaopatrzenia ludności, zarówno do celów spożywczych i gospodarczych. Wody podziemne na terenie gminy

narażone są na różnego czynniki degradujące (nawożenie gleb, środki ochrony roślin, składowanie nawozów

sztucznych i obornika, stacje paw, dzikie wysypiska odpadów, nieszczelne zbiorniki ścieków komunalnych,

transport samochodowy itp.). Istniejące warunki geologiczne i hydrogeologiczne w obrębie gminy sprawiają,

że zasadnicza, eksploatowana warstwa wodonośna posiada dość dobrą naturalna ochronę przed

zanieczyszczeniami antropogenicznymi (duża miąższość nadkładu utworów słabo przepuszczalnych, dość

głęboko zalegające zwierciadło wody).

Na terenie gminy, Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadzi obserwację jakości wód podziemnych na

ujęciu wody w Fijewie (Gospodarstwo Rolne p. Kawskiego), w ramach monitoringu krajowego. Wyniki tych

badań zestawiono w tabeli nr 7

79


Tabela 7 Wyniki badania wody podziemnej

Nrot

woru

Mie

jsco

woś

ć

Stra

ty-g

rafia

Głęb

ok.

stro

pum

p.p

.t.

Rodz

ajwó

d

Użyt

kowa

nie

tere

nu

Klasa czystości w latach

1998

1999

2000

2001

2002

2005

2006

658Radzyń-

FijewoQ 42,0 wgłębne

Nieużytki

naturalneII III III III II III

Źródło: UMiG Radzyń ChełmińskiQ - wody czwartorzędowe

W - wody wgłębne

klasa II – wody o dobrej jakości, żaden wskaźnik nie przekracza wartości

dopuszczalnych dla wód przeznaczonych do spożycia z wyjątkiem żelaza

i manganu

klasa III - wody o dobrej jakości, mniejsza część wskaźników przekracza wartości

dopuszczalne dla wód przeznaczonych do spożycia

Systematyczne badania jakości wód podziemnych prowadzi się na ujęciach komunalnych w Radzyniu

Chełmińskim, Mazankach oraz Rywałdzie. Z badań tych wynika, że woda surowa z poziomu plejstoceńskiego

na ujęciu w Radzyniu Chełmińskim (w październiku 2007) zawierała bardzo dużą ponadnormatywną ilość

żelaza, od 5,8 – 8,0 mg/dm3 , manganu - 0,38 do 0,44 mg/dm3, i amoniaku 0,59 mg/dm3 oraz posiada wysoką

barwę. Do celów spożywczych, wody te wymagają uzdatniania. Stan bakteriologiczny nie budzi zastrzeżeń.

Na podstawie wyników monitoringu krajowego, (które są reprezentatywne dla całej gminy), można

stwierdzić, że wody głównego użytkowego poziomu wodonośnego, zaliczane są do klasy II - są to wody dobrej

jakości, wymagające prostego uzdatniania oraz do III klasy, czyli zadowalającej jakości, wymagające bardziej

skomplikowanego uzdatniania.

Mieszkańcy gminy Radzyń Chełmiński zaopatrywani są w wody podziemne-czwartorzędowe. Określa się,

że 99,9% mieszkańców otrzymuje wodę za pośrednictwem wodociągu.

Tabela 8 Sieć wodociągowa.

WyszczególnienieJedn. miary

Rok

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010*Długość czynnej sieci rozdzielczej km 135,5 135,5 135,5 135,5 135,5 135,5 142,7 142,7 144,1 144,1 147,0

Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania

szt. 693 694 694 694 694 694 714 716 721 725 -

80


Woda dostarczona gospodarstwom domowym

dam3 157,7 159,6 168,6 162,9 158,5 164,2 164,9 186,9 158,5 273,8 -

Źródło: dane Głównego Urzędu Statystycznego. * - dane UMiG w Radzyniu Chełmińskim.

Na terenie gminy Radzyń Chełmiński jest 147,0 km sieci wodociągowych przesyłowych oraz (wg

stanu na 2009 rok) 725 połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania,

zaopatrujących 95 % ludności gminy w 2010 roku.

W 2009 r. przeciętny pobór wody w przeliczeniu na 1 mieszkańca gminy wyniósł 56,2 m3.

Tabela 9 Zużycie wody na 1 mieszkańca (m3).

Rok 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Zużycie wody na 1 mieszkańca (m3)

33,8 33,0 32,1 33,2 33,5 38,1 32,6 56,2 35,7

Źródło: dane Głównego Urzędu Statystycznego

Do 2007 r. woda była pobierana przez stacje wodociągowe, które pracowały w oparciu o studnie

głębinowe. Studnie były usytuowane w następujących miejscowościach: Radzyń Chełmiński (2 ujęcia: przy ul.

Tysiąclecia oraz w Fijewie), Mazanki, Zakrzewo, Szumiłowo, Rywałd.

Miejscowości: Gawłowice, Zielnowo, Dębieniec, Nowy Dwór, oraz częściowo Radzyń Wybudowanie,

Czeczewo i Kneblowo były zaopatrywane w wodę siecią wodociągową z ujęcia wody w miejscowości Mgowo

(Gmina Płużnica).

Gmina Radzyń Chełmiński w roku 2005 rozpoczęła inwestycję pt. „Budowa Stacji Uzdatnia Wody wraz

z wymianą i rozbudowa sieci wodociągowej na terenie Miasta i Gminy Radzyń Chełmiński”. Przedsięwzięcie

zostało ukończone w roku 2007. Przez nową stację uzdatniania wody obsługiwane są następujące

miejscowości: Radzyń Chełmiński, Czeczewo, Rywałd, Gołębiewo, Wymysłowo, Nowy Dwór, Szumiłowo,

Zakrzewo i Fijewo. Ponadto w dalszym ciągu Mazanki i część wsi Radzyń Wybudowanie jest zaopatrywana w

wodę z ujęcia zlokalizowanego w Mazankach, Stara Ruda z ujęcia w Rywałdzie, a Dębieniec, Zielnowo,

Gawłowice, Gziki, Kneblowo, Rozental i część wsi Radzyń Wieś z ujęcia w Mgowie.

Tabela 10 Ujęcia wody na terenie miasta i gminy Radzyń Chełmiński 2011 r.

Lokalizacja WłaścicielUżytkownik

Nr studni

Głęb

okoś

ćst

udni

Wyd

ajno

ść

Pobó

r wód

[m] [m3/h] [m3/d]


ul. TysiącleciaUrząd Miasta i Gminy

w Radzyniu Chełmińskim

1a 72,0

48,0 451,002a 74,0

3a 58,0

81


Mazanki Urząd Miasta i Gminy w Radzyniu Chełmińskim

1a 59,0 b.d.84,79

2 55,0 b.d.

Rywałd Urząd Miasta i Gminy w Radzyniu Chełmińskim

1 160,0 15,0 157,72

Źródło: UMiG w Radzyniu Chełmińskim (pozwolenia wodnoprawne)

Wszystkie ujęcia wody funkcjonujące na terenie gminy posiadają wyznaczoną strefę ochrony

bezpośredniej źródeł i ujęć wody, która powinna wynosić 8,0-10,0 m od krawędzi obudowy studni.

Odprowadzanie ścieków

Na terenie gminy długość sieci kanalizacyjnej wynosi 17,6 km. Jest to kanalizacja sanitarna, z której

ścieki są odprowadzane do oczyszczalni komunalnej w Radzyniu Chełmińskim.

Tabela 11 Sieć kanalizacyjna w Gminie Radzyń Chełmiński

Rok2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Długość czynnej sieci kanalizacyjnej (km)

14,5 14,5 16,8 16,8 16,8 16,8 16,9 16,9 17,0 17,6

Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania (szt)

204 204 225 233 233 233 236 239 239 252

Ścieki odprowadzone (dam3)

69,9 63,4 59,5 59,5 60,8 60,7 59,9 60,6 59,6 61,0

Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej (osoba)

- - 1 595 1 637 1 620 1 782 1 781 1 776 1 759 1 762

Źródło: dane Głównego Urzędu Statystycznego

Sieci kanalizacyjna ma 252 połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego

zamieszkania, zaopatrujących 49,4% mieszkańców gminy. W 2009 r. ilość ścieków odprowadzanych wnosiła

61,0 dam3.

W miejscowościach o bardzo rozproszonej zabudowie bądź w miejscach o niedogodnych warunkach

topograficznych przewiduje się budowę przydomowych oczyszczalni ścieków przy współudziale gminy i

użytkowników indywidualnych.

Przydomowe oczyszczalnie ścieków

82


Gospodarkę ściekową, do niedawna ograniczano do zbiorczych sieci kanalizacyjnych i zbiorczych

oczyszczalni ścieków, co powodowało różnice pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi pod względem

obsługi ludności w kwestii gospodarki ściekami. Było to spowodowane ekonomicznymi rozwiązaniami, które

opierały się na obsłudze większych osiedli mieszkaniowych. Obszary wiejskie o niedogodnych warunkach

deniwelacyjnych, zamieszkałe przez małą liczbę ludności skazane były na własne rozwiązania.

Głównie opierało się to na korzystaniu ze zbiorników bezodpływowych tak zwanych szamb i

opróżnianiu ich przez podmioty świadczące usługi asenizacyjne.

Na obszarach wiejskich o niedogodnych warunkach deniwelacyjnych najbardziej ekonomiczne jest

stosowanie małych przyzagrodowych oczyszczalni - urządzeń prostych w budowie, tanich w eksploatacji,

łatwych w obsłudze, a nie ustępujących dużym oczyszczalniom skutecznością. Przyzagrodowe oczyszczalnie

to urządzenia w kształcie walca podzielone na 2 komory z filtrem i drenażem rozsączającym, pracujące na

zasadzie niskoobciążonego osadu czynnego. Proces oczyszczania zachodzi w 100%, a woda pościekowa

odpowiadająca wodzie II klasy czystości odprowadzana jest do cieków wodnych lub do gruntu.

Oczyszczone wody pościekowe z przydomowych oczyszczalni, odprowadzane są do wód

powierzchniowych, a w przypadku niemożliwości takiego odprowadzania, za pomocą drenażu rozsączającego

do ziemi.

Obecnie na terenie gminy istnieje 68 przydomowych oczyszczalni ścieków w poszczególnych

miejscowościach zestawionych w tabeli poniżej.

Tabela 12 Przydomowe oczyszczalnie ścieków w poszczególnych miejscowościach.

Miejscowość Przydomowe oczyszczalnie ścieków (szt.)Czeczewo 13

Gołębiewo 4

Kneblowo 3

Mazanki 6

Nowy Dwór 7

Radzyń Wieś 7

Radzyń Wybudowanie 4

Rozental 1

Rywałd 7

Stara Ruda 4

Szumiłowo 2

Zakrzewo 6

Zielnowo 3

razem 68

83


Źródło: Dane UMiG Radzyń Chełmiński

Użytkownikiem i właścicielem komunalnej oczyszczalni ścieków jest Gmina Radzyń Chełmiński. Urząd

Miasta i Gminy opiera się na pozwoleniu wodnoprawnym udzielonym przez Starostę Grudziądzkiego dnia 31

grudnia 2003 roku na odprowadzanie oczyszczonych ścieków komunalnych i deszczowych do rowu

melioracyjnego w ilości: Qśrd - 250 m3/d (Qmaxd - 480 m3/d). Pozwolenie wodnoprawne ma ważność do 31

grudnia 2013 roku.

Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków oczyszcza ścieki sanitarne z miejscowości Radzyń

Chełmiński, Dębieniec i Zielnowo oraz nieczystości dowożone wozami asenizacyjnymi z pozostałych

miejscowości.

Oczyszczalnia pracuje w następującym systemie technologicznym:

- komora kraty koszowej,

- przepompownia ścieków,

- osadnik Imhoffa,

- złoże biologiczne,

- stawy napowietrzane,

- staw glonowy,

- osadnik wtórny,

- układ recyrkulacji osadu,

- instalacja dozowania PIX-u,

- wylot do odbiornika.

Zakład dysponuje stacją zlewną ścieków. Odprowadzanie ścieków odbywa się w sposób ciągły.

Bezpośrednim odbiornikiem ścieków z oczyszczalni jest rów melioracji wodnych, natomiast pośrednim

odbiornikiem jest rzeka Struga Radzyńska. Osady ściekowe z komunalnej oczyszczalni w Radzyniu Chełmińskim

są wykorzystywane rolniczo. Zbiorniki bezodpływowe z terenu gminy Radzyń Chełmiński są opróżniane przez

prywatne przedsiębiorstwa asenizacyjne. Zgodnie z regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie

Miasta i Gminy Radzyń Chełmiński właściciele nieruchomości wyposażonych w zbiorniki bezodpływowe są

zobowiązani do opróżniania ich z częstotliwością zapewniającą niedopuszczenie do ich przepełnienia.

Klimat akustyczny

Hałas jest jednym z rodzajów zanieczyszczeń, do którego zaliczane są dźwięki o częstotliwościach od

16 Hz do 16000 Hz. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie

dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, określone zostały dopuszczalne poziomy hałasu w

środowisku. Poziomy te określono w zależności od rodzaju terenu (zabudowa mieszkaniowa, tereny

uzdrowiskowe, rekreacyjno – wypoczynkowe, szpitale oraz domy opieki społecznej i budynki związane ze

84


stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci), uwzględniając przy tym rodzaj obiektu lub działalności będącej

źródłem hałasu, a także pory dnia i nocy.

Hałas komunikacyjny tj. pochodzący od środków transportu.

Hałas drogowy jest bardzo odczuwalny przy głównych, ruchliwych drogach tj. głównie:

1) wojewódzkich nr 534, 538, 543 natężenie ruchu na tych trasach było bardzo duże, a wartość poziomu

dźwięku na wysokości 5 m osiągała 75 dB w porze dziennej i 60 w porze nocnej, przy dopuszczalnych

poziomach hałasu w środowisku w otoczeniu budynków mieszkalnych do 60 dB w porze dziennej i do 50

dB w porze nocnej.

2) powiatowych: na drogach powiatowych nie jest prowadzony monitoring hałasu drogowego, jednak można

zakładać, że wartość poziomu dźwięku na wysokości 5 m osiągała tu 50 - 55 dB w porze dziennej i 40 w

porze nocnej.

W przyszłości źródłem uciążliwości akustycznej będzie poza odcinkami dróg wojewódzkich oraz po realizacji

również obwodnica.

Hałas przemysłowy tj. pochodzący z obiektów przemysłowych i usługowych głównie z zainstalowanych tam urządzeń i maszyn.

Zakłady przemysłowe, a przede wszystkim instalacje znajdujące się na ich terenie: sprężarki, urządzenia

chłodnicze, transport wewnątrz zakładów itp. są poważnym źródłem hałasu (zwłaszcza w porze nocnej). Hałas

przemysłowy stanowi zagrożenie o charakterze lokalnym, występujące głównie na terenach sąsiadujących z

zakładami produkcyjnymi.

Odczuwalny poziom hałasu przemysłowego jest indywidualny dla każdego obiektu i zależy od: wielkości i

jakości parku maszynowego, izolacji poszczególnych pomieszczeń i całych hal produkcyjnych, procesów

technologicznych oraz funkcji urbanistycznych sąsiadujących z nim terenów. Wewnątrz hal przemysłowych

hałas może sięgać poziomu 80 - 125 dB. W sąsiedztwie zakładów przemysłowych poziomy dźwięku osiągają

wartości od 50 dB (mało uciążliwe) do 90 dB (bardzo uciążliwe).

Hałas komunalny tj. występujący w budynkach mieszkalnych (głównie wielorodzinnych) i w obiektach użyteczności publicznej.

Hałas wewnątrz „osiedlowy” wiąże się z wykonywaniem codziennych czynności ludzkich i powodowany jest

przez urządzenia do tego potrzebne, np. pracę silników samochodowych (wywożenie śmieci, dostawy do

sklepów), głośną muzykę itp. Do tych hałasów dołącza się niejednokrotnie bardzo uciążliwy hałas wewnątrz

budynku, powodowany zazwyczaj lokalizacją w pomieszczeniach piwnicznych lokali usługowych, wadliwym

85


funkcjonowaniem instalacji (np. centralnego ogrzewania, dźwigów, zsypów) oraz powszechnym

odchudzaniem konstrukcji i oszczędnością na materiałach. Według polskiej normy, poziom hałasu pochodzący

od instalacji i urządzeń budynku może wynosić w ciągu dnia 30-40 dB, nocą 25-30 dB.

Możliwe oddziaływanie na krajobrazObszar opracowania jest terenem typowo rolniczym. Dominuje tu funkcja rolnicza. Projekt studium

dzieli cały obszar na strefy funkcjonalne w oparciu o istniejące już zainwestowanie. Taki podział pozwoli

uniknąć chaotycznego rozprzestrzeniania się poszczególnych funkcji, a tym samym nie doprowadzi do

drastycznych zmian w krajobrazie. Podział obszaru opracowania na strefy funkcjonalne pozwala na

całościowe i racjonalne gospodarowanie przestrzenią gminy. Wprowadzenie wytycznych dla poszczególnych

funkcji również ma niemałe znaczenie dla przyszłej jakości wiejskiego krajobrazu. Oddziaływania

projektowanych funkcji na krajobraz wiązać się będzie głównie z wprowadzeniem do otoczenia nowych

obiektów. W stanie istniejącym, w sąsiedztwie terenów przeznaczonych do zabudowy zlokalizowane są już

zabudowania. W trakcie realizacji zamierzeń inwestycyjnych, związanych z realizacją przewidzianych w

projekcie zmiany studium funkcji, wystąpią ponadto następujące (czasowe) zmiany w krajobrazie:

ruch maszyn budowlanych (i wiążąca się z tym uciążliwość akustyczna, pylenie, wibracje),

czasowe składowiska urobku ziemnego z wykopów pod fundamentowanie,

place obsługi sprzętu budowlanego.

Wymienione wyżej uciążliwości i zmiany w krajobrazie, jakie wystąpią w trakcie realizacji ewentualnych

zamierzeń inwestycyjnych, będą miały charakter krótkotrwały i odwracalny.

Możliwe oddziaływanie na zdrowie ludzi oraz na powietrze atmosferyczneMożliwe oddziaływania na zdrowie ludzi oraz na powietrze atmosferyczne, zostało opisane

szczegółowo w działach identyfikacja zanieczyszczeń ze wskazaniem potencjalnych źródeł oraz

charakterystyka zanieczyszczeń.

Do głównych źródeł uciążliwości w granicach projektu studium zaliczyć należy funkcjonowanie istniejącej i

projektowanej sieci układu komunikacyjnego, w tym obwodnicy miasta Radzyń Chełmiński oraz

funkcjonowanie nowo projektowanej zabudowy (realizowanej w oparciu o funkcję mieszkaniową, produkcyjną

czy też usługową).

W celu wyeliminowania ewentualnych zagrożeń (głównie w trakcie budowy nowo projektowanych obiektów)

należy m.in.:

unikać długotrwałego wyłączania z ruchu odcinków dróg stanowiących dojazd do realizowanych

inwestycji,

zabezpieczyć na placach budów miejsca dla sprzętu gaśniczego,

wykonywać urządzenia elektryczne w sposób minimalizujący niebezpieczeństwo wystąpienia awarii,

porażeń prądem,

86


wykonać zgodne z prawem zabezpieczenie realizowanych inwestycji przed dostępem osób trzecich.

Wyznaczenie na obszarze gminy stref funkcjonalnych oraz zapisy dotyczące konieczności ograniczenia

uciążliwości prowadzonej działalności do granic działki spowodują zmniejszenie negatywnego oddziaływania

przewidywanych funkcji na zdrowie ludzi i powietrze atmosferyczne.

Możliwe oddziaływanie na dobra kultury materialnejRealizacja funkcji przewidzianych w projekcie studium, pociągnie za sobą konieczność mechanicznej

ingerencji w warstwę glebową (wykonanie wykopów ziemnych) w celu wykonania fundamentów pod budynki.

Prowadzenie robót ziemnych przy użyciu sprzętu ciężkiego niesie za sobą niebezpieczeństwo zniszczenia

zabytków archeologicznych na przedmiotowym terenie. W celu uniknięcia takiej sytuacji projekt studium ustala

obowiązek uzgodnienia z właściwymi służbami ochrony zabytków, prac ziemnych związanych

z zabudowaniem lub zagospodarowaniem terenu.

VI.II.II. CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ ZMIANY STUDIUM

Głównym kierunkiem działań planistycznych odnoszących się do środowiska przyrodniczego i

kulturowego jest ich ochrona i zachowanie w jak najlepszym stanie. Ogół tych działań będzie korzystnie

wpływać na poprawę jakości życia mieszkańców, a poprzez zwiększenie ogólnej atrakcyjności turystycznej

gminy przyśpieszy rozwój aktywności związanych z obsługą ruchu turystycznego.

Obszar gminy Radzyń Chełmiński charakteryzuje się niezbyt dużym urozmaiceniem krajobrazu. Brak jest

rozpoznanych interesujących zbiorowisk i osobliwości florystycznych oraz faunistycznych, w związku z czym

obszary prawnie chronione zajmują niewielką powierzchnię. Obszar Chronionego Krajobrazu „Strefy Krawędziowej Doliny Wisły”, obejmuje zaledwie 140 ha terenu położonego w północno- zachodniej części

gminy. Ponadto na obszarze tej jednostki administracyjnej występują jedynie trzy użytki ekologiczne oraz dwa

pomniki przyrody. Biorąc pod uwagę powierzchnię i liczbę obszarów prawnie chronionych jest to jeden z

najniższych wskaźników pośród gmin województwa kujawsko – pomorskim. Dla ochrony zasobów, walorów

przyrodniczych i krajobrazowych niezbędne jest gospodarowanie z zachowaniem zasad zrównoważonego

rozwoju, co pozwoli na prawidłowe funkcjonowanie systemów przyrodniczych poprzez:

ukształtowanie spójnego przestrzenie systemu ekologicznego obejmującego m. in parki podworskie, lasy,

zadrzewienia,

zachowanie wartościowych przyrodniczo i krajobrazowo terenów, w tym obszarów źródliskowych,

zespołów łąkowo-bagiennych, torfowisk,

tworzenie warunków do ochrony terenów korytarzy ekologicznych - stanowiących łączniki między

obszarami chronionymi

ochronę i zwiększanie zasobów wodnych również w kontekście ograniczenia deficytu wody, w tym:

87


poprawę jakości zanieczyszczonych wód powierzchniowych, w szczególności Strugi Radzyńskiej

zwłaszcza przez ograniczenie spływów zanieczyszczeń obszarowych,

likwidację punktowych źródeł zanieczyszczeń wód poprzez budowę systemu kanalizacji sanitarnej,

zmniejszanie areału gruntów ornych m.in. poprzez zamianę na trwałe użytki zielone, dolesienia, w

tym na terenach narażonych na erozję - niezależnie od rodzaju gleb,

ochronę zasobów glebowych i leśnych, w tym:

ograniczanie do minimum przeznaczania na cele nierolnicze i nieleśne. Szczególnie należy chronić

zwarte kompleksy wysokoprodukcyjnych gleb klas bonitacyjnych I-III występujących prawie we

wszystkich sołectwach gminy,

eliminacja czynników degradacji (zmniejszenia żyzności, produkcyjności gleb) i zanieczyszczenia

gleb oraz naruszania stosunków wodnych,

zwiększenie lesistości obszaru gminy przez zalesienie gruntów najsłabszych klas bonitacyjnych (mało

przydatnych dla gospodarki rolnej),

przebudowa drzewostanów lasów o niskich walorach ekologicznych, szczególnie w południowej

części gminy,

wprowadzenie zadrzewień, zarówno szpalerowych wzdłuż dróg, cieków i na miedzach oraz kępowych

np: w obniżeniach terenowych, na bezleśnych obszarach intensywnie użytkowanych rolniczo, na

których przeważają gleby wysokich klas bonitacyjnych, co pozwoli na zwiększenie walorów

krajobrazowych i przeciwdziałanie erozji gleb, zwłaszcza na terenach środkowej i północnej części

gminy,

niezwłoczną rekultywację złóż wyeksploatowanych,

powszechną edukację ekologiczną.

Biorąc pod uwagę uwarunkowania środowiska przyrodniczego na obszarze gminy Radzyń Chełmiński

dominuje jeden typ terenu o zróżnicowanych warunkach do planowania zrównoważonego rozwoju, który

można określić mianem rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Jest to obszar o rolnictwie na ogół ekstensywnym.

Zagrożenia, które wynikają z produkcji rolnej to przede wszystkim ścieki socjalno - bytowe, chemizacja

rolnictwa oraz „dzikie” wysypiska i wylewiska odpadów. Zanieczyszczane są zwłaszcza wody powierzchniowe

i zaskórne. Zagrożenie potęguje stosunkowo bezleśny charakter obszaru i w wielu przypadkach brak

roślinnych pasów ochronnych przy brzegach cieków i zbiorników.

W rolniczej przestrzeni produkcyjnej można wyróżnić tereny charakteryzujące się większą bioróżnorodnością

oraz większym urozmaiceniem rzeźby. Są to obszary o największej w skali gminy atrakcyjności turystycznej –

okolice jez. Kneblowo, Szumiłowo i Bobrowo oraz zachodni skraj gminy (OCHK Strefa Krawędziowa Doliny

Wisły). Skala występujących tu zagrożeń środowiska w porównaniu z poprzednimi rejonami jest zdecydowanie

mniejsza. Najbardziej niepokojącym jest stan czystości wód powierzchniowych. Potencjalnym źródłem

zagrożeń może być lokalizacja zabudowy letniskowej i mieszkaniowej jednorodzinnej wokół jezior.

88


Strategicznym celem w polityce zrównoważonego rozwoju jest zachowanie wysokich walorów przyrodniczych i

krajobrazowych północnej i zachodniej części gminy Radzyń Chełmiński, która posiada znaczne preferencje

dla ochrony środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych, rozwoju integrowanych metod gospodarki

rolnej, rozwoju turystyki i rekreacji oraz tworzenia nowych terenów leśnych.

Zadaniowo strategicznym celem jest zachowanie i poprawa jakości wód powierzchniowych, poprawa bilansu

wodnego poprzez realizację programu małej retencji oraz programu zwiększenia lesistości i zadrzewień.

Ustala się następujące szczegółowe działania w zakresie ekopolityki:

realizację gminnego systemu wodociągowego i kanalizacyjnego z zapewnieniem odbioru ścieków,

realizację indywidualnych oczyszczalni ścieków w obszarach, które nie zostaną podłączone do

systemu kanalizacji,

przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wód wskutek działalności rolniczej,

racjonalne gospodarowanie odpadami z zapewnieniem odbioru odpadów,

ochronę ujęć wód podziemnych na potrzeby komunalne, ochronę powietrza poprzez eliminację

tradycyjnych źródeł ciepła na rzecz paliw ekologicznych oraz stosowanie środków technicznych

skutecznie redukujących emisję zanieczyszczeń,

dążenie do wymiany pieców na paliwo stałe na piece zużywające paliwo płynne (olej) lub gazowe.

ochronę obszarów o szczególnych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, poprzez wdrażanie

programów promocji rolnictwa ekologicznego oraz ochrony krajobrazu i różnorodności biologicznej,

wykorzystywanie zasobów glebowych zgodnie z ich predyspozycjami,

zapewnienie sprawnego funkcjonowania systemów melioracyjnych,

kontynuowanie dolesień w powiązaniu z systemem ekologicznym,

propagowanie świadomości ekologicznej wśród społeczności gminy.

w miejscach i obszarach narażonych na duży hałas i zanieczyszczenia oraz zagrożenia

bezpieczeństwa ludności związane z ruchem komunikacyjnym należy przedsięwziąć działania

zmierzające do ich ograniczenia metodami administracyjnymi (ograniczenie szybkości, tonażu),

technicznymi (oddalenie zabudowy od dróg, ekrany akustyczne, poprawa bezpieczeństwa w

miejscach przejść dla pieszych i włączania się do ruchu) i biologicznymi (pasy zieleni izolacyjnej).

Ochrona zwierząt

Na drogach szybkiego ruchu, jako środki ochrony środowiska przyrodniczego, stosuje się różne rodzaje

przejść dla zwierząt:

przejścia dołem pod mostami i estakadami

zielone mosty dla dużych i średnich ssaków

tunele dla dużych i średnich ssaków

przepusty dla drobnych ssaków

89


przepusty dla płazów i gadów,

należałoby zlokalizować znaki ostrzegawcze oraz ograniczenia prędkości na trasach szczególnie

uczęszczanych w pobliżu terenów ekologicznie cennych.

Oddziaływanie skumulowane

Efekt kumulowania się oddziaływań środowiskowychOddziaływania skumulowane wdrożonych kierunków rozwoju gminy Radzyń Chełmiński obejmować będą

przede wszystkim:

oddziaływania sozologiczne nowego zainwestowania - wpływ na stan aerosanitarny powierza

atmosferycznego i klimat akustyczny;

wzrost obciążenia rekreacyjnego głównie w otoczeniu jezior - możliwe przekształcenia siedlisk,

niekorzystne oddziaływania na biosferę;

oddziaływania na krajobraz przekształcenia krajobrazu z rolnego w osiedlowy, usługowy, lokalnie

przemysłowy.

Skumulowane oddziaływanie na środowisko elektrowni wiatrowychW zakresie rozwoju energetyki wiatrowej, budowa i funkcjonowanie zespołów elektrowni wiatrowych w

gminie Radzyń Chełmiński przyczyni się do wzrostu udziału proekologicznych źródeł energii w bilansie

produkcji energii elektrycznej (w latach 2010-2012 r. powinna wynieść 10,4%). Proekologiczność elektrowni

wiatrowych polega na wykorzystaniu przez nie odnawialnego źródła energii oraz na braku emisji gazowych,

ciekłych i stałych zanieczyszczeń do środowiska. Zespół elektrowni może jednak także spowodować

negatywne oddziaływanie na środowisko, zwłaszcza w zakresie jego stanu fizycznego (zagadnienia

sozologiczne), funkcjonowania przyrody (zagadnienia ekologiczne) i fizjonomii krajobrazu (zagadnienia

estetyczne).

Zagadnienia sozologiczne w przypadku elektrowni wiatrowych dotyczą przede wszystkim emisji hałasu

(oddziaływanie energetyczne). Raport odziaływania na środowisko sporządzony na potrzeby decyzji

środowiskowych wykazał iż z racji na „znaczne rozproszenie, odległość elektrowni powoduje, iż skumulowane

oddziaływania akustyczne są niewielkie i pozwalają na dotrzymanie standardów akustycznych w obrębie

zabudowy zagrodowej dla porze dziennej tj. 55 dB oraz dla pory nocnej tj. 45 dB w obszarach wskazanych w

mpzp brak jest zabudowy która musiałaby o niższym standardzie akustycznym np. zabudowy mieszkaniowej

jednorodzinnej. Poniżej przedstawiono rysunek z Raportu odziaływania na środowisko zespołu elektrowni

wiatrowych w gminie Radzyń Chełmiński (powiat grudziądzki) oraz Książki (powiat wąbrzeski) autor mgr

Dorota Michalska przedstawiający izofony analizy akustycznej dla pory dnia i nocy dla farmy wiatrowej Rywałd

oraz farm wiatrowych planowanych w bezpośrednim sąsiedztwie (czerwone linie – izofony do 45 dB, niebieski

linie- izofony do 40 dB). W związku z tym, iż na etapie sporządzania niniejszej prognozy dostępne były

90


powyższe analizy oraz na wskazanych obszarach obowiązują miejscowe plany zagospodarowania

przestrzennego jak również zgodnie z zapisami wyżej cytowanego Raportu…, w myśl art. 144 ust. 1 cyt.

ustawy Prawo ochrony środowiska, eksploatacja instalacji nie powinna powodować przekroczenia standardów

jakości środowiska. Z przeprowadzonej analizy akustycznej wynika, że realizacja inwestycji nie będzie

powodować przekroczeń standardów jakości środowiska, a co za tym idzie nie będzie znacząco negatywnie

wpływać na środowisko.

91


Rysunek 4. Izofony analizy akustycznej dla pory dnia i nocy dla farmy wiatrowej Rywałd oraz farmy wiatrowej planowanej w bezpośrednim sąsiedztwie (czerwone linie – izofony do 45 dB, niebieski linie- izofony do 40 dB). Źródło: Raportu odziaływania na środowisko zespołu elektrowni wiatrowych w gminie Radzyń Chełmiński (powiat grudziądzki) oraz Książki (powiat wąbrzeski) autor mgr Dorota Michalska

92


Budowa i eksploatacja elektrowni wiatrowych spowoduje skumulowane oddziaływanie na ekosystemy, w tym:

1) przekształcenia siedlisk na etapie eksploatacji (oddziaływanie hałasu) – małe znaczenie ze względu na

ograniczony zakres przestrzenny oddziaływania i charakter siedlisk (użytki rolne);

2) likwidację roślinności na etapie budowy – dotyczyć to będzie tylko agrocenoz i roślinności ruderalnej

o małej wartości ekologicznej;

3) likwidację siedlisk przyrodniczych na etapie budowy (place montażowe, fundament elektrowni, drogi

dojazdowe i montażowe) – dotyczyć to będzie tylko agroekosystemów o małej wartości ekologicznej;

4) potencjalne oddziaływanie na zwierzęta fruwające, przede wszystkim na ptaki i nietoperze – jak wykazały

dotychczasowe wyniki monitoringu chiropterologicznego oraz ornitologicznego zagrożenie negatywnego.

Skumulowane oddziaływanie dopuszczonych elektrowni wiatrowych na ekosystemy oceniono jako

potencjalnie małe.

Należy podkreślić, że po likwidacji elektrowni (ok. 25 lat) nastąpi powrót krajobrazu do stanu zbliżonego

do obecnego i ustanie emisja hałasu. Należy pamiętać iż lokalizacja wpłynie korzystnie na kształtowanie

zabudowy w gminie nie pozwoli do „ rozlania” się zabudowy na tereny rolnicze, pozostawiając tym samym w

stanie niezmienionym ukształtowanie terenu, florę. Z biegiem lat rośnie liczba ludności, widoczna jest

tendencja osiedlania się ludności miejskiej na terenach wiejskich, a fakt iż gmina oddalona jest ok. 8 km

(Dębieniec) od Grudziądza, sprawia, że są to tereny mogące być chętnie przez nich zajmowane.

Obszary, na których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Rozwój gospodarczy gminy Radzyń Chełmiński wymusza wyznaczenie nowych terenów rozwojowych,

zarówno w dziedzinie gospodarczej, usługowej, produkcyjnej, jak i mieszkaniowej. Obszary o szczególnym

przeznaczeniu wymagają sporządzenia miejscowych planów, które umożliwią ich prawidłowe

zagospodarowanie i funkcjonowanie oraz niezbędną ochronę środowiska. Projekt Studium nie wyznacza

obszarów rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2.

Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Studium wyznacza w obrębie stref funkcjonalnych na rysunku studium obszary stanowiące

potencjalne tereny rozwojowe oraz tereny już zainwestowane, które wymagają przeprowadzenia działań

mających na celu uporządkowanie i intensyfikację zabudowy. W celu tworzenia spójnych i harmonijnych

układów urbanistycznych oraz kształtowania ładu przestrzennego gmina powinna sukcesywnie obejmować te

tereny miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Sporządzanie planów miejscowych dla

wyznaczonych terenów nie jest obligatoryjne i nie ustala się czasu w jakim gmina powinna je sporządzić,

jednak powinno być to uwzględnione w realizacji właściwej polityki przestrzennej gminy.

93


Źródła niekorzystnego oddziaływania na środowisko, w tym zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia

W związku z brakiem na terenie gminy większych zakładów przemysłowych, eliminuje zagrożenia

środowiska i ludności, związane z procesami przemysłowymi są nieznaczne. Ważnym źródłem zagrożenia

(w przypadku awarii) stanowi transport drogowy materiałów niebezpiecznych, w tym głównie przewóz paliw

płynnych autocysternami. Natężenie ruchu drogowego w obrębie gminy jest zróżnicowane. Największe na

drogach wojewódzkich i tam potencjalnie największa jest możliwość wystąpienia zagrożeń nadzwyczajnych,

a najmniejsze na drogach gminnych. W przypadkach awaryjnych, punktowymi źródłami skażenia środowiska

przyrodniczego substancjami ropopochodnymi, zagrożeniem pożarem, są stacje paliw w Radzyniu

Chełmińskim oraz w Radzyniu Wybudowanie. Analizując źródła niekorzystnego oddziaływania na środowisko

scharakteryzowano również potencjalne zagrożenia nadzwyczajne.

Na terenie gminy występują niewielkie powierzchnie terenów podmokłych, które sprzyjają

powstawaniu lokalnych, sezonowych podtopień. Ich występowanie zależy głównie od okresowych zjawisk

meteorologicznych.

Jak już wcześniej zostało wspomniane, w części dotyczącej uwarunkowań gminy, tereny podmokłe,

obszary wzdłuż większych cieków wodnych, rowów i brzegów jezior stwarzają warunki do powstawania

osuwisk, które wg. danych Państwowego Instytutu Geologicznego są terenami predysponowanymi do

powstawania ruchów masowych. Dokładne określenie granic tych terenów oraz zasad zagospodarowania

winno nastąpić na etapie sporządzania planów miejscowych, ze szczególnym uwzględnieniem norm,

zakazów i wskazań zawartych w przepisach odrębnych.

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz.U. 2001 Nr 62 poz.

627 z póz. zm.) należy prowadzić rejestr oraz obserwację terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi

oraz terenów, na których występują ruch masowe. Dla gminy miasta i gminy Radzyń Chełmiński nie

sporządzono do dnia uchwalenia niniejszej zmiany Studium w/w rejestru. Zagrożenie osuwania się mas

ziemnych może wystąpić w nieczynnej „piaskowni” w miejscowości Kneblowo.

Również obszar byłego składowiska odpadów komunalnych w Szumiłowie nie stanowi znacznego

zagrożenia dla środowiska, gdyż jest to teren obecnie rekultywowany.

VII. PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE DLA REALIZACJI ZAMIERZEŃ „STUDIUM” W ASPEKCIE OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16.04.2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY

94


Występujące na terenie gminy warunki przyrodnicze (brak rozpoznanych interesujących zbiorowisk i

osobliwości florystycznych i faunistycznych) ich ochrona prawna, zgodnie z ustawą z dnia 16.04.2004 r. o

ochronie przyrody, nie stwarzają istotnych problemów dla realizacji zaprojektowanych w studium zamierzeń.

Zajmujący północno zachodni skraj gminy Obszar Chronionego Krajobrazu „Strefy krawędziowej doliny Wisły”

obowiązują w nich zasady zagospodarowania, określone Uchwałą Nr VI/106/11 Sejmiku Województwa

Kujawsko – Pomorskiego z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz. Woj.

Kuj. – Pom. z dnia 22. 04.2011 r., nr 99, poz. 793) zwana dalej Uchwałą, zasady te nie kolidują z realizacją

zaprojektowanych w studium (na tym obszarze) terenów o funkcjonalnych. Na terenie tym zlokalizowane są

rola, zabudowa letniskowa, wody ustalenia „Uchwały..”.

Wpływ realizacji ustaleń projektu „Studium …” na pomniki przyrody będzie neutralny. Znajdują się one

na terenach parków podworskich i parków wiejskich, wyłączonych w projekcie „Studium …” z nowego

zainwestowania. Ze względu na położenie użytków ekologicznych na terenach leśnych nie przewiduje się

nasilenia zagrożeń wynikających z realizacji ustaleń projektu „Studium. Na terenie gminy brak jest obszarów

Natura 2000, położone są one w dalszej odległości, dlatego też przewiduje się że ustalenia projektu „Studium”

nie będą powodowały dla nich żadnego znaczenia.

Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

Występowanie chronionych gatunków ptaków oraz ich siedlisk lęgowych, jak i nietoperzy wykazane

zostało w opracowaniu Aneks do „prognozy oddziaływania na środowisko przyrodnicze ustaleń planu

zagospodarowania przestrzennego terenów leżących w miejscowościach Gawłowice, Gziki, Zielnowo w

gminie Radzyń Chełmiński”( Proeko,2010). Raport końcowy dotyczący prognozy oddziaływania elektrowni

wiatrowych zlokalizowanych w rejonie miejscowości Radzyń Chełmiński – Rywałd (gm. Radzyń Chełmiński)

oraz Łopatki (gm. Książki) na awifaunę na podstawie wyników rocznego monitoringu ornitologicznego

(Piotrowski, 2009), Prognoza oddziaływania projektowanego zespołu elektrowni wiatrowych zlokalizowanych

w rejonie miejscowości Radzyń Wybudowanie, Janowo, Rywałd i Mazanki w gminie Radzyń Chełmiński oraz

Szczuplinki i Łopatki Polskie w gminie Książki na nietoperze ( Kasprzyk. Wszystkie stwierdzone gatunki

nietoperzy podlegają ochronie prawnej. Lokalizacja w „Studium...”, elektrowni wiatrowych wraz z infrastrukturą

towarzyszącą została wyznaczona na podstawie Prognoz oddziaływania na środowisko MPZP dla tych

terenów, a dla terenów leżących w miejscowościach Gawłowice, Gziki, Zielnowo w gminie Radzyń Chełmiński

również „Raport...” Analizy awifaunistyczne wykazały, że planowane inwestycje nie będzie znacząco

oddziaływać na faunę ptaków. Tereny projektowanych elektrowni wiatrowych znajdują się poza granicami

obszarów sieci Natura 2000. Najbliżej położony OSO (Specjale Obszary Ochrony) – PLH040033 Dolina Osy –

znajduje się w odległości minimum 9,7km km na północ od najbliższej lokalizacji elektrowni. Przedsięwzięcie

nie będzie negatywnie oddziaływać na faunę ptaków. Projektowana farma jest położona poza obszarami

parków narodowych, parków krajobrazowych, rezerwatów przyrody, obszarów chronionego krajobrazu. Nie

znajdują się one także w jej bliskim i dalszym sąsiedztwie. Projektowane przedsięwzięcie jest niekonfliktowe w

95


stosunku do środowiska, czego dowodem są pozytywne opinie do MPZP wydane przez Regionalną Dyrekcję

Ochrony Środowiska w Bydgoszczy.

VIII. PROPONOWANE ROZWIĄZANIA OGRANICZAJĄCE NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO, WYWOŁANE REALIZACJĄ USTALEŃ STUDIUM ORAZ ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ PRZEDSTAWIONYCH W STUDIUM

W celu minimalizacji przewidywanych negatywnych skutków dla środowiska naturalnego i życia ludzi, wywołanych realizacją ustaleń zawartych w projekcie studium, proponuje się następujące rozwiązania:

Inwestycje mogące znacząco oddziaływać na środowisko, lokalizować głównie w strefie

wielofunkcyjnego rozwoju gospodarczego. Wprowadzić zakaz lokalizacji tych inwestycji (poza

komunikacją i infrastrukturą techniczna) w terenach: rozwoju turystyki i rekreacji, produkcji leśnej,

zielni ekologicznie cennej,

Rozbudować sieć komunalnej kanalizacji sanitarnej, a lokalnie również deszczowej oraz zwiększyć

ilość przydomowych oczyszczalni ścieków, zlikwidować dzikie wylewiska ścieków i wysypiska

odpadów – w celu poprawy złego stanu, jakości wód powierzchniowych i gruntowych,

Elektrownie wiatrowe, lokalizować w takiej odległości od terenów przeznaczonych na stały pobyt ludzi,

aby wytworzony przez nie poziom hałasu w tych terenach, nie przekraczał progu 45 dB w porze

nocnej,

W celu oceny faktycznego wpływu lokalizacji elektrowni wiatrowej na ptaki oraz nietoperze należy

wykonać monitoring porealizacyjny ( najlepiej rok po budowie turbiny oraz w trzecim i piątym roku),

Pomiary hałasu w trakcie pracy elektrowni wiatrowych i ich wpływ na zdrowie i życie ludzi.,

Zdjęcie aktywnej biologicznie warstwy gleby w miejscach wykopów budowlanych i wykorzystanie jej

do kształtowania terenów zieleni przydrożnej i przyobiektowej,

Z uwagi na zdecydowanie rolniczy charakter zagospodarowania gminy, zwrócić szczególną uwagę na

właściwe składowanie środków ochrony roślin (utylizowanie opakowań), nawozów sztucznych i

obornika, w celu ochrony gruntów, wód gruntowych i wód powierzchniowych (spływ powierzchniowy w

terenie o urozmaiconej rzeźbie),

Maksymalnie chronić gleby, o wysokiej i średniej przydatności rolniczej, przed wyłączaniem ich z

produkcji rolnej (przy lokalizacji inwestycji wyłączeń dokonywać etapami),

Zwiększyć powierzchnię leśnej przestrzeni produkcyjnej, poprzez zalesianie gleb o niskiej

przydatności dla rolnictwa oraz terenów o spadkach utrudniających prowadzenie upraw rolnych lub

zabudowę,

96


Maksymalne ograniczenie rozmiarów placów budów w celu ograniczenia przekształceń wierzchniej

warstwy litosfery,

Zabezpieczenie terenów poddanych niwelacjom, wykopom i innym przekształceniom, za pomocą

nasadzeń zieleni niskiej i ewentualnych umocnień mechanicznych,

Rekultywacja terenów zniszczonych w procesie budowlanym,

Zwiększyć ilość zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, poprawiających mikroklimat (ochrona przed

wiatrami, ograniczenie spływu powierzchniowego), chroniących przed erozja wodną (zwłaszcza w

terenach o dużych spadkach), stwarzających miejsca bytowania drobnej fauny,

Chronić istniejące korytarze ekologiczne, zadrzewień śródpolnych, pastwisk i łąk, terenów podmokłych

wzdłuż cieków, Strugi Radzyńskiej z kompleksami gleb pochodzenia organicznego zwłaszcza na

terenach o rolniczym wykorzystaniu,

Zwiększać retencję wód opadowych (przy ubogiej sieci hydrograficznej) przez modernizację

istniejących i rozbudowę obiektów małej retencji, ochronę obszarów bagiennych i podmokłych,

Ukształtowanie terenów zieleni pełniącej funkcje izolacyjno-krajobrazowe (sąsiedztwo terenów

komunikacyjnych),

Prowadzić właściwą gospodarkę odpadami, zgodną z wytycznymi określonymi w Gminnym Planie

Gospodarki Odpadami,

Nie lokalizować zabudowy w strefach: produkcji leśnej, zbiorników wodnych, parków dworskich,

terenów ekologicznie cennych, w strefie oddziaływania elektrowni wiatrowych,

Zwiększyć bazę turystyczną i rekreacyjną, poprzez właściwe, zgodne z uwarunkowaniami

przyrodniczymi zagospodarowanie terenów wokół jezior i w obszarze chronionego krajobrazu,

Stworzyć możliwość rozwoju turystyki rowerowej i poprawić bezpieczeństwo dojazdu do pracy, szkół

rowerami, poprzez budowę ścieżek rowerowych wzdłuż dróg, a także zagospodarowanie starej linii

kolejowej w szlak rowerowo konny, wytyczając na tej trasie miejsca widokowe.

Bezwzględnie chronić dziedzictwo kulturowe, zabytki i dobra kultury współczesnej, zgodnie z

przepisami ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz.

1568.

IX. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU PROJEKTU STUDIUM NA ŚRODOWISKO

Analiza skutków środowiskowych związanych z realizacją celów i kierunków zagospodarowania

przestrzennego sformułowanych w projekcie „Studium ...” wskazuje, że nie wystąpią oddziaływania

transgraniczne na środowisko.

Obszar projektu „Studium...” położony jest w minimalnej odległości ok. 110 km od północnej granicy

Polski.

97


X. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM

Celem niniejszej prognozy jest prognoza oddziaływania na środowisko projektu „ Zmiany Studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Radzyń Chełmiński”, opracowanego

przez GIS-PLAN Anna Pilżys-Gezela w Bydgoszczy. Zmiany te przedstawia się w oparciu o analizę

poszczególnych składników środowiska przyrodniczego, ich aktualny stan, opierając się na zasadach

analitycznego wnioskowania i prawdopodobieństwa. Prognoza przedstawia również rozwiązania

minimalizujące negatywne skutki tych oddziaływań.

Gmina Radzyń Chełmiński zajmuje powierzchnię 91,14 km2, położona jest w północno - wschodniej

części województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie grudziądzkim i posiada status gminy miejsko-

wiejskiej. Składa się z 15 sołectw: Czeczewo, Dębieniec, Gawłowice, Gołębiewo, Kneblowo, Mazanki, Nowy

Dwór, Radzyń Chełmiński, Radzyń Wieś, Radzyń Wybudowanie, Rywałd, Stara Ruda, Szumiłowo, Zakrzewo i

Zielnowo. Gmina Radzyń Chełmiński graniczy z 6 gminami. Pod względem zajmowanej powierzchni i liczby

mieszkańców gmina Radzyń Chełmiński nie wyróżnia się znacząco spośród pozostałych gmin województwa

kujawsko-pomorskiego. W czerwcu 2011 roku w tej jednostce administracyjnej mieszkało 5082 osób.

Wskaźnik gęstości zaludnienia wynosił 55,7 os./km2.

Pod względem fizyczno-geograficznym gmina położona jest w obszarze mezoregionu Pojezierza

Chełmińskiego. Obszar ten ma bardzo mały wskaźnik jeziorności i bardzo niski wskaźnik lesistości. Gmina ma

charakter typowo rolniczy, 91,5 % jej powierzchni stanowią użytki rolne. Wśród użytków rolnych przeważają

gleby klas bonitacyjnych III i IV. Niewielką części zajmują lasy – zaledwie 159 ha (1,74%). Na terenie gminy

występują następujące typy siedliskowe lasu: bór mieszany świeży, las mieszany świeży, las świeży, las

wilgotny oraz ols. Lasy na terenie gminy Radzyń Chełmiński pełnią funkcje biotyczne, produkcyjne i

reprodukcyjne. Brak jest natomiast lasów ochronnych, ustanowionych zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Naturalna szata roślinna gminy nie jest bogata. Na terenie gminy występują obszary objęte objęta

ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity z 2009 r., Dz. U

Nr 151, poz. 1220 z późniejszymi zmianami) nalezą do niech w obszar chronionego krajobrazu „Strefy krawędziowej doliny Wisły”, który obejmuje niewielki zachodni skraj gminy (na zachód od Dębieńca) liczący

140ha, pomniki przyrody oraz użytki ekologiczne. Na pozostałych terenach dominują rośliny uprawne wśród

których niewielkie powierzchnie zajmują zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne i przydrożne, roślinność

lądowo - wodna, towarzysząca ciekom wodnym oraz ciągom komunikacyjnym, zieleń cmentarna oraz

roślinność towarzysząca zabudowaniom i uprawom.

Podsumowując można stwierdzić, że z uwagi na istniejący sposób zagospodarowania (rolniczy charakter,

brak większych zakładów produkcyjnych, dróg krajowych, brak skoncentrowanej o znacznych powierzchniach

zabudowy) przekształcenie środowiska naturalnego w wyniku działalności człowieka nie jest duże, na co ma

również wpływ znaczna jego odporność na degradację. Zanieczyszczenie powietrza oraz znaczne natężenie

hałasu jest głównie związane z ruchem pojazdów drodze wojewódzkiej Gdańsk-Łódz.

98


Zaprojektowane w studium kierunki rozwoju gminy Radzyń Chełmiński wyrażone, w określonych terenach

funkcjonalnych, są zgodne z uwarunkowaniami wynikającymi ze stanu środowiska przyrodniczego,

dziedzictwa kulturowego i aktualnego sposobu zagospodarowania terenu. Przy ich wydzielaniu, kryterium

przyrodnicze było najważniejsze dlatego nie ma konfliktu między warunkami przyrodniczymi, a projektowanym

sposobem zagospodarowania. Przewiduje się, że znaczące zmiany w środowisku przyrodniczym i życiu ludzi

mogą mieć miejsce w terenach o potencjalnie największej uciążliwości, tj.: strefa rozwoju, wielofunkcyjnego, strefa usługowa, oraz tereny rolne na których wyznaczono obszary, na których będą rozmieszczone

urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100kW oraz strefy

ochronne związane z ograniczeniami w zabudowie i zagospodarowaniu terenu.

Przewidywane negatywne oddziaływanie zaprojektowanego sposobu zagospodarowania i jego

ograniczenia przedstawiono szczegółowo w rozdziałach V.IV I VI.II.I.. Najmniejsze natomiast w terenach,

produkcji leśnej projektowanych dolesień, strefie ekologicznej oraz tereny parków dworskich, gdzie

przekształcenia mają głównie wpływać korzystnie na stan środowiska przyrodniczego, a pośrednio na stan

zdrowia jak i standard życia mieszkańców gminy.

Na terenie gminy planowana jest lokalizacja elektrowni wiatrowych Analiza awifaunistyczna wykazała, że

planowana inwestycja nie będzie znacząco oddziaływać na faunę ptaków. Tereny projektowanych EW

znajdują się poza granicami obszarów sieci Natura 2000. Najbliżej położony SOO (Dolina Osy PLH040033

znajduje się w odległości minimum 9,7 km na północ od najbliżej zlokalizowanej EW względem obszaru

Natura 2000. Przedsięwzięcie nie będzie negatywnie oddziaływać na faunę ptaków, nietoperz oraz życie i

zdrowie ludzi.

Wszystkie przekształcenia środowiska będą miały charakter długotrwały, na ogół skumulowany

uwarunkowany od kondensacji i tempa wprowadzanych zmian w zagospodarowaniu gminy Radzyń

Chełmiński. Realizacja celów i kierunków przewidzianych w projekcie Studium pozwoli na poprawę jakości

życia mieszkańców, warunków ochrony środowiska, a zwłaszcza środowiska wodnego oraz zapewni

zrównoważony rozwój zagospodarowania uwzględniający, poza środowiskowym, również aspekt społeczny i

gospodarczy.

99


XI. FOTOGRAFIE

Fotografia nr 7 Park w Dębieńcu Fotografia nr 8 Zabudowa wielorodzinna w Dębieńcu

Fotografia nr 9 Figurka przy drodze Dębieniec –Zielnowo

Fotografia nr 10 Prywatne jezioro w m. Rozental

Fotografia nr 11 Bocian biały w locie w m. Rozental

Fotografia nr 12 Bażant w okolicach zielni ekologicznie cennej – Rozental.

100


Fotografia nr 13 Widok na cmentarz w Radzyniu Chełmickim od strony północnej

Fotografia nr 14 Widok na zamek od strony zachodniej

Fotografia nr 15 Kościół parafialny Fotografia nr 16 Nieczynny młyn

Fotografia nr 17 Kapliczka przy ulicy Sady Fotografia nr 18 Zbiornik wody w Mazankach

101


Fotografia nr 19 Tereny rolnicze z klasztorem w Rywałdzie

Fotografia nr 20 Zabudowa zagrodowa w Rywałdzie

Fotografia nr 21 Połamane lipy na drodze Plemięta-Dębieniec

Fotografia nr 22 zagłębienie bezodpływowe w Radzyniu Wsi

Fotografia nr 23 Wiatrak w m. Radzyn Wybudowie Fotografia nr 24 Szpalery drzew wzdłuż Strugi Radzyńskiej

102

,prognoza.docx · Web viewPROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO USTALEŃ ZMIANY STUDIUM...

Documents

Transcript of ,prognoza.docx · Web viewPROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO USTALEŃ ZMIANY STUDIUM...