5. Krajowy Plan Rozwoju Sektora Kosmicznego · Applications, EOEP4, EGEP w ESA oraz programów UE...

1

Załącznik do uchwały Rady Ministrów nr /2014

z dnia 2014 r.

„5. Krajowy Plan Rozwoju Sektora Kosmicznego

Krajowy Plan Rozwoju Sektora Kosmicznego ma na celu przedstawienie sposobów

wdrożenia Programu w latach 2014-2020, mając jednak na uwadze perspektywę realizacji

w dłuższym okresie czasu ze względu na zobowiązania programowe UE, ESA i EUMETSAT.

Uwzględnia on kompleksowe działania na rzecz polskiego sektora kosmicznego, w tym m.in:

współpracę z Europejską Agencją Kosmiczną,

współpracę z Unią Europejską w zakresie rozwijania polityki kosmicznej (space policy),

budowę infrastruktury i kompetencji krajowego sektora kosmicznego,

rozwój aktywności krajowej i międzynarodowej podmiotów działających na rzecz budowy

polskiego sektora kosmicznego.

Obecnie do najważniejszych priorytetów polskiej kosmicznej polityki przemysłowej należą:

1. Wsparcie rozwoju kompetencji polskiego sektora kosmicznego w zakresie budowy małych

satelitów,

2. Budowa kompetencji polskich jednostek w obszarze technologii satelitarnych w ramach

programów opcjonalnych ESA,

3. Wsparcie polskich przedsiębiorców w uzyskiwaniu kontraktów w ramach programów

opcjonalnych ESA współfinansowanych ze środków innych organizacji (w tym unijnych

tj. programy Galileo, EGNOS, Copernicus oraz EUMETSAT),

4. Budowa satelity obserwacyjnego w ramach strategicznego programu NCiBR,

5. Zwiększanie wykorzystania technik satelitarnych dla potrzeb administracji publicznej,

6. Powołanie dedykowanej struktury organizacyjnej (biuro/agencja).

Finansowanie przedstawionych poniżej zadań będzie zgodne z budżetami poszczególnych

dysponentów części budżetowych, w ramach przysługujących im limitów, bez ich powiększania

o środki na te cele, zgodnie z zapisami Stanowisk Rządu oraz procedurami Programów

Operacyjnych z nowej perspektywy finansowej. Z uwagi na specyficzny zakres oddziaływania tego

dokumentu obecnie nie jest możliwe określenie wszystkich parametrów finansowych, tj. podziału

środków, określenie konkretnych kwot i przypisanie ich bezpośrednio do poszczególnych źródeł

finansowania. Podane źródła finansowania są potencjalnymi dostępnymi dla poszczególnych

działań. Informacje te są zależne od zainteresowania i zaangażowania podmiotów badawczych

i przemysłowych oraz kierunków rozwoju polityki kosmicznej na świecie, a w szczególności

w Europie.

Obecnie główną jednostką koordynującą działania w obszarze polityki kosmicznej pozostaje

Ministerstwo Gospodarki, natomiast organem podejmującym najważniejsze decyzje wpływające na

rozwój polskiego sektora kosmicznego jest Międzyresortowy Zespół do spraw Polityki Kosmicznej

w Polsce powołany przez Prezesa Rady Ministrów Zarządzeniem nr 102 z 16 listopada 2012 roku

(M.P. z dnia 16 listopada 2012 r.). Na przewodniczącego Zespołu została wyznaczona Pani

Grażyna Henclewska, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki. W skład Zespołu wchodzą

sekretarze i podsekretarze stanu z następujących ministerstw: Administracji i Cyfryzacji, Edukacji

2

Narodowej, Finansów, Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Obrony Narodowej, Rolnictwa i Rozwoju

Wsi, Spraw Wewnętrznych, Spraw Zagranicznych, Środowiska oraz Infrastruktury i Rozwoju.

Członkiem Zespołu jest również Wiceprezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, którego

zadaniem jest wspieranie przedsiębiorczości i rozwoju sektora kosmicznego.

Do zadań Zespołu, stanowiącego platformę informacyjno-koordynacyjną dla resortów zajmujących

się poszczególnymi obszarami aktywności kosmicznej należy:

1. koordynowanie działań związanych z członkostwem Polski w Europejskiej Agencji

Kosmicznej,

2. uczestnictwo w formułowaniu założeń polskiej polityki kosmicznej i krajowego programu

dotyczącego sektora kosmicznego,

3. uczestnictwo w ocenie działalności komórki organizacyjnej do spraw wspierania

przedsiębiorczości w sektorze kosmicznym w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości,

4. rekomendowanie odpowiednich zapisów budżetowych na kolejny rok w odniesieniu

do wysokości składki opcjonalnej do Europejskiej Agencji Kosmicznej.

W pracach Zespołu mogą brać udział, z głosem doradczym, osoby nie będące członkami Zespołu,

zaproszone przez przewodniczącego, w szczególności eksperci i przedstawiciele biznesu.

Posiedzenia Zespołu odbywają się przynajmniej raz na kwartał z inicjatywy przewodniczącego lub

na wniosek co najmniej połowy członków Zespołu.

Rozwój technologii kosmicznych i wspieranie udziału w segmencie upstream

(kosmicznym)

Rozwój aplikacji jest uzależniony od dostępnej infrastruktury satelitarnej, a ta od postępu

w technologiach kosmicznych. Dlatego też w dłuższej perspektywie udział w segmencie upstream

jest niezbędny dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju polskiego sektora kosmicznego. Z uwagi

na silną konkurencję w tym obszarze ze strony doświadczonych koncernów zachodnich, wysokie

wymagania technologiczne i nakłady finansowe polskie podmioty powinny dążyć do uzyskania

pozycji podwykonawców w określonych dziedzinach i poszukiwać możliwych nisz

technologicznych. Należy wykorzystać kompetencje i doświadczenie jednostek naukowo-

badawczych zdobyte w dotychczasowej współpracy z ESA i w innych programach

międzynarodowych oraz wspierać transfer wiedzy i technologii do przemysłu. Potencjalne obszary

zaangażowania to systemy zasilania, korekcji orbity, mechanika precyzyjna, elementy robotyczne,

optyka, optoelektronika, technologie materiałowe, technologie materiałów pędnych, w tym

ekologiczne układy napędowe satelitów i małych rakiet kosmicznych oraz układy elektroniczne.

Proponowane działania obejmują:

uczestnictwo polskich podwykonawców w aktualnych programach ESA i UE – stopniowe

przechodzenie od pozycji dostawców elementów do statusu integratorów podsystemów

(funkcjonalnie kompletnych składowych, np. cały system zasilania satelity),

opracowywanie nowych rozwiązań technologicznych przez polskie podmioty w ramach

programów ESA (obowiązkowego TRP i opcjonalnego GSTP) i UE (np. Horizon 2020),

udział polskich zespołów badawczych w misjach naukowych ESA (programy obowiązkowe,

PRODEX),

3

udział polskiego przemysłu i jednostek naukowo-badawczych w budowie segmentu naziemnego

i kosmicznego związanego z kolejną generacją systemów Galileo, EGNOS, Copernicus,

w ramach EUMETSAT-u oraz systemów łączności satelitarnej.

Współpraca pomiędzy sektorem naukowym i przemysłem

Współczesna działalność kosmiczna, a zwłaszcza programy ESA, opiera się na bliskiej

współpracy sektora naukowo-badawczego i przemysłu, co umożliwia opracowywanie nowych

rozwiązań technologicznych, a następnie ich wdrażanie. Wiodące firmy kosmiczne w Europie mają

własne działy badawczo-rozwojowe oraz współpracują z instytutami naukowymi i uczelniami.

Należy podkreślić, że obecnie w Polsce to sektor naukowy dysponuje największą wiedzą,

doświadczeniem i kompetencjami w zakresie aktywności kosmicznej, podczas gdy większość

przedsiębiorstw dopiero rozpoczyna działania w tym obszarze. Dlatego też należy wspierać

nawiązywanie kontaktów i współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi a firmami

komercyjnymi, transfer technologii, wymianę know-how, rozwój spin-offów itp., między innymi

poprzez:

tworzenie polskich konsorcjów przemysłowo-naukowych w celu ubiegania się o kontrakty

w przetargach ESA (w tym zwłaszcza w ramach Task Force),

komercjalizację wyników prac naukowych (w tym zabezpieczanie praw autorskich

np. do software’u, prawa własności intelektualnej, patenty itp.).

Rozwój aplikacji satelitarnych i segmentu downstream (naziemnego)

Obecnie bardzo dynamicznie rozwija się światowy rynek aplikacji satelitarnych. Znajdują

one zastosowanie w wielu dziedzinach życia gospodarczego i społecznego – we wszystkich

rodzajach transportu, gospodarce przestrzennej, monitorowaniu i zarządzaniu środowiskiem,

energii, rolnictwie, rybołówstwie, ubezpieczeniach i bankowości, obronności, bezpieczeństwie

i zarządzaniu kryzysowym i wielu innych. Z perspektywy polskiego sektora kosmicznego,

uwzględniając jego obecny potencjał technologiczny i finansowy, szczególnie istotny jest fakt, że

„bariery wejścia” na ten segment rynku są znacznie niższe niż w segmencie upstream (mniejsze

nakłady własne, mniej skomplikowane zaplecze badawcze i infrastrukturalne, mniej wygórowane

wymagania techniczne). Polskie podmioty w konkurencji z firmami zachodnimi mogą

wykorzystywać swoje mocne strony, takie jak bardzo dobrze rozwinięte technologie IT, niższe

koszty pracy, doświadczenia w pokrewnych dziedzinach (możliwość wytworzenia porównywalnej

jakości elektroniki czy komponentów do segmentu naziemnego i konkurowanie ceną). Nowe usługi

oparte na technikach satelitarnych mogą stosunkowo łatwo znaleźć klientów, zarówno

instytucjonalnych, jak i indywidualnych (np. aplikacje do nawigacji satelitarnej), a zatem relatywnie

najszybciej umożliwić osiągnięcie zadowalającej stopy zwrotu z inwestycji.

W ramach obszaru nawigacji i pozycjonowania zadaniem priorytetowym jest osiągnięcie

zdolności do wykorzystania usługi PRS (Public Regulated Service) systemu Galileo w aplikacjach

i urządzeniach służb państwowych. Zgodnie z wymaganiami wojskowymi, najbardziej pożądanymi

rozwiązaniami będą aplikacje i odbiorniki dwusystemowe, wykorzystujące sygnały PPS (Precise

4

Positioning Service) systemu NAVSTAR GPS oraz PRS systemu Galileo z możliwością

współpracy z inercyjnymi urządzeniami nawigacyjnymi.

W ramach obszaru łączności satelitarnej zadaniem priorytetowym jest osiągnięcie zdolności

do transmisji informacji (danych) na odległościach pozahoryzontowych. Z budżetu MON

finansowane jest przedsięwzięcie Budowa Centrum Łączności Satelitarnej w Białobrzegach, ujęte

w „Planie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w latach 2013-2022”. Siły Zbrojne RP

potrzebują zdolności do eksploatacji systemów łączności satelitarnej do zabezpieczenia realizacji

zadań w kraju i poza granicami (zabezpieczenie polskich kontyngentów wojskowych). W związku

powyższym, strona polska uczestnicząc w realizacji programu kosmicznego, powinna dążyć

do rozwiązań, które umożliwią wykorzystanie zasobów transmisyjnych do zabezpieczenia wymiany

informacji w systemach dowodzenia Sił Zbrojnych. W sytuacji, gdy budowa narodowego satelity

nie będzie możliwa, należy dążyć do uzyskania zasobów transmisyjnych na satelicie wyniesionym

przy współpracy z innymi krajami, które mogłyby być zarządzane przez Polskę i mogłyby

zaspokoić potrzeby Sił Zbrojnych.

W ramach obszaru obserwacji satelitarnych brany jest pod uwagę rozwój technologii

optycznych i radarowych. Priorytetem jest efektywne uczestnictwo Polski w programie Copernicus,

w szczególności poprzez wykorzystanie dostarczanych w ramach niego danych i usług, jak również

aktywne tworzenie i kształtowanie przez polskie podmioty aplikacji pochodnych. W kontekście

rozwoju programu Copernicus, należy również dążyć do opracowania rozwiązań w zakresie

gromadzenia i udostępniania danych ze zobrazowań satelitarnych. Dodatkowo ważnym elementem

jest ukierunkowanie badań w ramach wykorzystania danych optycznych oraz mikrofalowych

(radarowych) w celu osiągania wzrostu operacyjności systemów obserwacji Ziemi w Polsce,

w szczególności w administracji publicznej.

Proponowane działania obejmują:

rozwój i demonstracje nowych produktów i usług wykorzystujących techniki satelitarne,

zwłaszcza dla potrzeb administracji publicznej (w tym np. w ramach programów Integrated

Applications, EOEP4, EGEP w ESA oraz programów UE – Galileo, EGNOS, Copernicus,

Horizon 2020),

rozwój technologii dla segmentu naziemnego (np. elektronika, oprogramowanie, przekaźniki,

anteny, elementy optyczne i optoelektroniczne),

badania naukowe, rozwój technologiczny i innowacje w polskim sektorze kosmicznym

w ramach funduszy strukturalnych.

Działania informacyjne

Z przeprowadzonych dotychczas analiz eksperckich oraz bieżących kontaktów z sektorem

kosmicznym w Polsce wynika, że jedną z głównych przeszkód w jego bardziej dynamicznym

rozwoju jest brak potrzebnych informacji. Problem ten występuje zarówno w wymiarze krajowym,

jak i międzynarodowym i dotyczy wszystkich potencjalnie zainteresowanych podmiotów. Polskie

jednostki nie posiadają dostatecznej wiedzy o obecnych i planowanych działaniach ESA, w których

być może mogłyby uczestniczyć, oraz nie znają zasad i procedur administracyjnych oraz wymagań

technicznych Agencji. Nie mają również wystarczających informacji o potencjalnych partnerach

z innych krajów ESA, z którymi mogliby nawiązać współpracę, co ma kluczowe znaczenie

5

w tworzeniu międzynarodowych konsorcjów ubiegających się o realizację projektów ESA

w programach obowiązkowych i opcjonalnych (poza działaniami Task Force). Z drugiej strony

także podmioty zagraniczne nie znają dostatecznie polskiego potencjału naukowo-

technologicznego, co utrudnia im poszukiwanie ewentualnych partnerów czy podwykonawców

w naszym kraju. Ponadto opinia publiczna w Polsce oraz potencjalni użytkownicy rozwiązań

opartych o techniki satelitarne często nie mają świadomości ich istnienia i korzyści, jakie może

przynieść ich zastosowanie (na przykład dla usprawnienia realizacji niektórych zadań administracji

publicznej różnego szczebla). W związku z powyższym niezbędne jest podjęcie następujących

działań:

organizacja konferencji, warsztatów i innych wydarzeń poświęconych programom i projektom

ESA (zakres merytoryczny i wymagania techniczne – kontynuacja obecnych działań MG

i PARP),

organizacja warsztatów i spotkań informacyjnych na temat procedur administracyjnych ESA,

sposobu pisania wniosków projektowych, planowania finansowego, zarządzania projektami

ESA itp. (kontynuacja obecnych działań MG i PARP),

bieżąca aktualizacja ogólnodostępnej bazy podstawowych danych o podmiotach polskiego

sektora kosmicznego – ich kompetencjach, doświadczeniu, obszarach zainteresowania itp.

(w języku polskim i angielskim), umożliwiającej wyszukiwanie potencjalnych partnerów

w poszczególnych obszarach działalności ESA (baza uwzględniająca podstawowe, publicznie

dostępne, informacje o ponad 100 firmach, które zautoryzowały informacje o sobie jest na

stronie PARP, w podziale na sześć kategorii: http://tk.parp.gov.pl/),

upowszechnianie wiedzy o polskim sektorze kosmicznym w innych krajach ESA (w miarę

możliwości w bieżącej działalności WPHI1, we współpracy z MSZ, organizacja dedykowanych

wydarzeń, wizyty i kontakty bilateralne, udział w imprezach branżowych np. targach,

konferencjach itp.), (kontynuacja obecnych działań MG i PARP),

promocja tematyki technik satelitarnych w mediach, wśród opinii publicznej i administracji

publicznej (w szczególności przykłady udanych zastosowań takich rozwiązań w Polsce),

działania informacyjne, promocyjne i edukacyjne prowadzone przez organizacje pozarządowe

związane z sektorem kosmicznym, mające na celu uświadamianie społeczeństwa o zyskach

płynących z technologii kosmicznych, aktywizowanie grup społecznych i jednostek

do podejmowania działań w sektorze kosmicznym oraz nauka zagadnień powiązanych

z wykorzystaniem przestrzeni kosmicznej.

Powołanie dedykowanej struktury organizacyjnej (biuro/agencja)

Efektywne prowadzenie polityki kosmicznej zarówno na forum międzynarodowym (w tym

zwłaszcza w ramach ESA i UE), jak i krajowym, wymaga sprawnej organizacji i koordynacji

wszystkich podejmowanych działań, tak aby zmaksymalizować ich oczekiwane efekty.

W szczególności niezbędny jest właściwy, szybki przepływ informacji w obrębie delegacji Polski

do ESA, ze względu na różnorodne powiązania merytoryczne i techniczne pomiędzy

poszczególnymi programami Agencji. W celu zapewnienia efektywnej i właściwej koordynacji

1 Wydziały Promocji Handlu i Inwestycji Ministerstwa Gospodarki znajdujące się na całym świecie.

http://tk.parp.gov.pl/

6

polskich działań w sferze międzynarodowej polityki kosmicznej, kreowania rozwiązań

prowadzących do rozwoju krajowego sektora kosmicznego oraz osiągnięcia zadowalającego zwrotu

geograficznego polskiej składki do ESA, administracja publiczna musi aktywnie współpracować

z polskim sektorem kosmicznym, wspierać jego rozwój, promować potencjał przemysłowo-

naukowy i osiągnięcia w kraju oraz za granicą. W pierwszym okresie, tzw. przejściowym realizację

tych zadań może ułatwiać Task Force ESA – PL, jednakże zgodnie z zasadami ESA Polska

(podobnie jak wcześniej przystępujące do Agencji kraje, np. Portugalia czy Czechy) stopniowo

będzie przejmować pełną odpowiedzialność za wszelkie działania i decyzje. Obecnie, na szczeblu

politycznym, polską działalność kosmiczną koordynuje Zespół Międzyresortowy pod

przewodnictwem MG, jednakże konieczne jest zapewnianie mu właściwego wsparcia operacyjnego

i technicznego.

Po zakończeniu drugiego pełnego roku działania dedykowanej komórki w PARP, tj. w 2015

r., dokonana zostanie analiza efektywności funkcjonowania takiej struktury organizacyjnej.

W ramach oceny zostaną podjęte decyzje dotyczące ewentualnego powołania dedykowanej

struktury organizacyjnej (biura/agencji).

Wśród zadań takiej struktury organizacyjnej można by wskazać:

reprezentowanie Polski w operacyjnych (merytorycznych) i decyzyjnych organach ESA

i UE (komitetach i grupach programowych ESA, grupach roboczych, komitetach

i agencjach UE),

opracowywanie, wdrażanie i aktualizowanie założeń polskiej polityki kosmicznej

(zatwierdzanych przez Zespół Międzyresortowy),

wspieranie współpracy pomiędzy podmiotami naukowymi i przemysłowymi w celu

zwiększania innowacyjności gospodarki,

zapewnianie wypełnienia regulacji zawartych w międzynarodowych i unijnych aktach

normatywnych,

wspieranie aktywności międzynarodowej polskiego sektora kosmicznego (udział

w programach ESA, UE, EUMETSAT, EDA i innych),

prowadzenie bieżących działań informacyjnych i promocyjnych.

Aby ukierunkować wszystkie opisane powyżej działania, niniejszy dokument określa

główne obszary/zadania celowe wynikające ze wskazanych w Programie priorytetów,

metody/sposoby ich realizacji, instytucje zaangażowane w ich wdrożenie oraz źródła finansowania.

Opisy zadań uwzględniają następujące role podmiotów:

- odpowiedzialny – resorty, instytucje lub inne podmioty koordynujące merytorycznie realizację

zadania, wyznaczające kierunki działania,

- współpracujący - resorty i podmioty opiniujące, udzielające dodatkowych informacji

w zakresie swoich kompetencji, wspierające i włączające się w działania odpowiedzialnych

resortów i/lub instytucje podległe, które realizują zadanie w imieniu odpowiedzialnych resortów.

7

5.1. Przedsięwzięcia determinujące rozwój sektora kosmicznego

w Polsce

5.1.1 Budowa kompetencji w obszarze technologii kosmicznych - segment

kosmiczny i naziemny

5.1.1.1 Satelitarna obserwacja Ziemi

1. Budowa narodowego systemu optoelektronicznej obserwacji Ziemi.

Zadanie obejmuje następujące kierunki interwencji z programu:

Przygotowanie studium wykonalności polskiego satelity obserwacyjnego o bardzo wysokiej

rozdzielczości przestrzennej,

Budowa narodowych zdolności w zakresie rozpoznania obrazowego i łączności dla potrzeb

administracji publicznej, sił zbrojnych, służby zagranicznej oraz instytucji reagowania

kryzysowego, w tym udział Polski w programie MUSIS,

W dłuższej perspektywie wspieranie działań mających na celu budowę własnego satelity

obserwacyjnego.

Odpowiedzialny za zadanie: MON

Współpracujący: MSW, MAC, MSZ

Finansowanie: NCBiR (700 mln PLN),

Zakres czasowy realizacji całości: 2013 -2020

Szczegóły dotyczące realizacji:

Projekt ma charakter interdyscyplinarny. Poza obszarem „obserwacji satelitarnych” zapewnia

również rozwój następujących obszarów priorytetowych zdefiniowanych „Programie działań”,

tj. „technologie kosmiczne”, „obronność i bezpieczeństwo narodowe”, „zarządzanie kryzysowe”.

Na wniosek MON Narodowe Centrum Badań i Rozwoju rozpoczęło realizację programu

strategicznego pod nazwą „Satelitarny system optoelektronicznej obserwacji Ziemi” zwanego dalej

Programem Strategicznym (PS). Program zakłada budowę satelitów obserwacyjnych, które mogą

zaspokajać zarówno potrzeby Wojska Polskiego, jak i innych podmiotów gospodarki narodowej w

zakresie dostępu do satelitarnych danych obrazowych. Program umożliwi zaspokojenie zarówno

wymaganych zdolności operacyjnych w obszarze bezpieczeństwa i obronności, jak i potrzeb

gospodarki narodowej w zakresie dostępu do wysokorozdzielczych danych satelitarnych (rolnictwo,

gospodarka przestrzenna, infrastruktura, ochrona środowiska, zarządzanie kryzysowe, monitoring,

statystyka i wiele innych).

Główne cele realizowane przez ww. Program Strategiczny obejmują opracowanie technologii

i urządzeń oraz budowę satelitarnego systemu optoelektronicznej obserwacji Ziemi, rozwój

infrastruktury badawczej w zakresie nowych technologii związanych z platformami i sensorami

satelitarnymi, rozwój polskiego potencjału naukowo - przemysłowego w zakresie innowacyjnych

technologii obronnych/kosmicznych.

Projekt obejmuje m.in. zdefiniowanie architektury systemu i użycia możliwych rozwiązań

technologicznych wraz z ich szczegółową oceną, określenie możliwości współpracy

8

międzynarodowej przy wykonaniu projektu, opracowanie koncepcji systemu, przeprowadzenie

badań naukowych, wykonanie prototypów, przeprowadzenie testów aż do operacyjnego

uruchomienia systemu.

Projekt zakłada osiągnięcie IX poziomu gotowości technologii, który pozwala na wykorzystanie

opracowanego systemu w warunkach rzeczywistych.

Projekt realizowany jest również w celu przyszłościowego wykorzystania zdolności operacyjnych

powstałych platform satelitarnych w układzie cywilno – wojskowym.

Poza samą budową systemu satelitarnego realizowane będą również przedsięwzięcia dot.:

określenia ogólnych zasad współużytkowania komponentu satelitarnego w układzie cywilno –

wojskowym;

zidentyfikowania obszarów współpracy, wymagających stworzenia lub modyfikacji

istniejących regulacji formalno – prawnych;

określenia zasad dostępu do wysokorozdzielczych danych obrazowych przez zainteresowane

instytucje/podmioty administracji państwowej;

określenia możliwości i zasad dostępu do wysokorozdzielczych danych obrazowych przez inne

podmioty na zasadach komercyjnych;

opracowania i wdrożenia niezbędnych rozwiązań legislacyjnych i organizacyjnych

zapewniających realizację ww. przedsięwzięć.

Po wejściu projektu w fazę realizacyjną, planowane jest powołanie Zespołu Międzyresortowego

złożonego z przedstawicieli zainteresowanych ministerstw odpowiedzialnego za realizację ww.

zadań lub powierzenie ich instytucji/agencji kosmicznej, jeżeli zostanie do tego czasu utworzona

i będzie prowadzić działalność operacyjną.

Patrząc na polskie uczestnictwo w programie MUSIS, najkorzystniejszym rozwiązaniem jest

posiadanie własnej platformy satelitarnej, co bezpośrednio łączy się z opisanym wyżej projektem.

Rozwój ewentualnej współpracy w tym zakresie będzie możliwy po wejściu w fazę realizacyjną

Programu Strategicznego. W przypadku zadeklarowania polskiego satelitarnego systemu

obserwacyjnego do programu MUSIS, możliwy będzie udział polskich podmiotów w realizacji

projektów mających na celu zapewnienie eksploatacji polskich satelitów w układzie

międzynarodowym.

2. Wspieranie udziału polskich podwykonawców w budowie i eksploatacji systemów

Copernicus oraz w projektach EUMETSAT dot. satelitów MetOp drugiej generacji.

Zadanie realizuje również część następującego kierunku interwencji z programu:

Aktywne wspieranie uczestnictwa polskich podwykonawców w programie kosmicznym UE

zarządzanym przez ESA (głównie budowa i eksploatacja systemów Copernicus).

Odpowiedzialny za zadanie: w zakresie EUMETSAT – MŚ, w zakresie Copernicus – MNiSW

Współpracujący: MAC, MG, MSW

Finansowanie: programy UE, ESA, EUMETSAT

Zakres czasowy realizacji całości: 2013 - 2020


W skład struktury obserwacyjnej systemu Copernicus wchodzą satelity obserwacyjne, będące

źródłem danych satelitarnych oraz źródła danych naziemnych.

9

Satelity teledetekcyjne: wielozadaniowe satelity do obserwacji obszarów lądowych,

meteorologiczne, oceanograficzne, geofizyczne, geodezyjne i glacjologiczne dostarczają regularnie

ogólnie dostępnych, standardowych i powtarzalnych danych o bogatym zakresie tematycznym.

Program ESA na najbliższe lata obejmuje konstrukcję i umieszczenie na orbicie nowej generacji

satelitów Sentinel. Ich celem będzie zapewnienie operacyjnego funkcjonowania projektów objętych

inicjatywą Copernicus. Planuje się zastosowanie Sentineli w następujących obszarach:

Sentinel-1 - ciągłe monitorowanie lądów i oceanów,

Sentinel-2 - szczegółowe monitorowanie powierzchni Ziemi,

Sentinel-3 - monitorowanie temperatury i barwy lądów i oceanów oraz topografii powierzchni

mórz,

Sentinel-4 - monitorowanie atmosfery,

Sentinel-5 - monitorowanie lądów i atmosfery.

Budowa satelitów jest jednym z elementów programu opcjonalnego ESA GMES Space

Component (GSC), w który Polska jest zaangażowana. Drugi główny element infrastruktury

obserwacyjnej w ramach inicjatywy Copernicus, poza komponentem danych satelitarnych,

to komponent danych naziemnych. Europejska sieć zbierania danych naziemnych oparta jest na

działalności licznych międzynarodowych i krajowych instytucji, regulowanej międzynarodowymi

lub wewnętrznymi przepisami, jednakże nie w pełni dostosowanymi do wymogów zakładanych dla

systemu Copernicus. Stąd też w celu skoordynowania i konsolidacji dotychczas działających sieci

zbierania danych naziemnych na potrzeby Copernicus wyznaczono EEA (European Environmental

Agency), organizację o ogólnoeuropejskim charakterze. Jej statutowym działaniem jest

dostarczanie wiarygodnej, niezależnej informacji o stanie środowiska. Organizacja ta zrzesza

32 kraje, w tym Polskę, tworząc i udostępniając bazy danych o różnych komponentach środowiska,

m.in. o pokryciu i użytkowaniu terenu, zasobach wodnych, zanieczyszczeniu powietrza, zmianach

klimatu, bioróżnorodności.

Dane naziemne stanowią istotny komponent programów operacyjnych realizowanych w ramach

Copernicusa, będąc nieodzownym elementem służącym do walidacji metod bazujących na danych

satelitarnych. Stąd też działalność EEA i współpraca z organizacjami krajowymi w zakresie

dostarczania danych są ważnymi składnikami tworzenia wiarygodnych produktów służących

monitorowaniu środowiska w skali globalnej lub regionalnej.

Sporządzenie opinii dotyczącej udziału polskich jednostek naukowych i przedsiębiorców

prowadzących działalność w sektorze kosmicznym w budowie komponentu satelitarnego programu

Copernicus oraz wdrożenia tego komponentu w Polsce jest jednym z zadań Zespołu doradczego

Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego - Komitetu Koordynacyjnego do spraw Planu Działania

Programu Copernicus.

3. Budowa satelity obserwacyjnego w ramach części polskiej składki do ESA, zarządzanej

przez TASK FORCE.

Odpowiedzialny za zadanie: MG

Współpracujący: MON, MSW, MAC

Finansowanie: polska część składki do ESA zarządzana w ramach Task Force



10

Część środków będących w zarządzaniu Zespołu zadaniowego Polska-ESA i przeznaczonych

na konkursy tylko dla polskich wnioskodawców mogłaby być przeznaczona na jeden dobrze

zdefiniowany projekt małego satelity.

W kontekście tej inicjatywy Zespół podjąłby działania polegające na stworzeniu projektu budowy

przez Polskę małego satelity o masie 100-250 kg. Ten wielozadaniowy satelita mógłby być

wyposażony w instrumenty służące obserwacji Ziemi. Przewidywany koszt projektu wyniesie

8-15 mln EUR i będzie w dużej mierze zależał od wyposażenia satelity.

W pierwszej kolejności zostałyby przeprowadzone dwa studia wykonalności, dla stworzenia

dwóch alternatywnych koncepcji, po których zostanie podjęta decyzja o przystąpieniu do realizacji

wybranego projektu.

Głównym wykonawcą projektu powinno być wybrane w konkursie polskie

przedsiębiorstwo, które zorganizuje konsorcjum, jednakże satelita powstanie w oparciu

o współpracę polskiego sektora przemysłowego z europejskimi partnerami, co oznacza, że część

elementów satelity zostanie wyprodukowana za granicą.

Argumenty za realizacją takiego zintegrowanego projektu przez polskie przedsiębiorstwa

są następujące:

pokazanie możliwości Polski jako przyszłego integratora małych platform satelitarnych

oraz zademonstrowanie potencjalnej przewagi konkurencyjnej,

nawiązanie kontaktów z partnerami z zagranicy i włączenie polskiego sektora przemysłu

do europejskiego łańcucha dostaw przemysłu kosmicznego,

zdobycie przez polskie firmy wiedzy w zakresie budowy podsystemów satelitarnych,

możliwość pozyskania umiejętności w zakresie operacyjnej obsługi i monitorowania systemów

satelitarnych.

Po zakończeniu naboru propozycji projektów do pierwszego konkursu ogłoszonego w ramach

Zespołu Zadaniowego (Task Force) i ich ewaluacji przez ESA, będzie można realnie ocenić

uwarunkowania dla takiego zintegrowanego projektu.

5.1.1.2 Telekomunikacja satelitarna

1. Udział polskiego przemysłu i ośrodków badawczych w budowie segmentu naziemnego

i kosmicznego związanego z systemem łączności satelitarnej.

Odpowiedzialny za zadanie: sektor naukowo-przemysłowy

Finansowanie: programy UE, ESA



Polskie przedsiębiorstwa oraz ośrodki badawcze posiadają odpowiednie kompetencje,

aby w okresie 5 lat stworzyć segment naziemny umożliwiający rozwinięcie infrastruktury

komunikacji satelitarnej na potrzeby wojska oraz służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo

publiczne. Działania firm polskiego sektora kosmicznego będą skupiały się na rozwoju wiedzy

i technologii w ww. zakresie wykorzystując do tego istniejące i przyszłe programy unijne i ESA.

11

2. Rozwój infrastruktury łączności satelitarnej dla obszaru wojskowego, reagowania

kryzysowego i cywilnego.

Zadanie łączy w sobie następujące kierunki interwencji z programu:

Rozwój infrastruktury łączności satelitarnej,

Stworzenie systemu łączności satelitarnej z podziałem na część wojskową/reagowania

kryzysowego i cywilną,

Budowa Centrum Łączności Satelitarnej w Białobrzegach.

Odpowiedzialny za zadanie: dla obszaru wojskowego - MON, dla obszaru zarządzania

kryzysowego – GUGiK

Współpracujący: MSZ, MAC, MSW

Finansowanie: programy ESA, budżet MON, budżet MSZ



Rozbudowa (narodowej lub we współpracy z wybranymi państwami) infrastruktury łączności

satelitarnej (w segmencie upstream i downstream) zwiększyłaby niezawodność, ciągłość,

różnorodność i bezpieczeństwo komunikacji. Nowe zasoby transmisyjne znajdą zastosowanie przy

realizacji statutowych zadań resortu obrony. Dlatego z budżetu MON finansowane jest

przedsięwzięcie Budowa Centrum Łączności Satelitarnej w Białobrzegach, ujęte w „Planie

modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w latach 2013-2022”. Siły Zbrojne RP rozpoczęły

budowę Stacji Bazowej Wojskowego Systemu Łączności Satelitarnej (SB WSŁS) w 2013 r. W

2014 r. przewidywany jest montaż urządzeń, a w 2015 r. planuje się uruchomienie eksploatacji

próbnej SB WSŁS.

Siły Zbrojne RP potrzebują zdolności do eksploatacji systemów łączności satelitarnej

do zabezpieczenia realizacji zadań w kraju i poza granicami (zabezpieczenie polskich

kontyngentów wojskowych). W związku powyższym, strona polska uczestnicząc w realizacji

programu kosmicznego, powinna dążyć do budowy narodowego satelity, którego zasoby

transmisyjne mogłyby być w części wykorzystywane do zabezpieczenia wymiany informacji w

systemach dowodzenia Sił Zbrojnych. Uzasadniona ekonomicznie jest tylko budowa satelity o

dualnym wojskowo/cywilnym przeznaczeniu. W sytuacji, gdy budowa narodowego satelity nie

będzie możliwa, należy dążyć do uzyskania zasobów transmisyjnych na satelicie wyniesionym przy

współpracy z innymi krajami, które mogłyby być zarządzane przez Polskę i mogłyby zaspokoić

potrzeby Sił Zbrojnych.

W ramach przedmiotowego zadania w obszarze zarządzania kryzysowego, Ministerstwo Spraw

Zagranicznych analizuje zapotrzebowanie na zastosowanie systemów łączności satelitarnej

w zakresie transmisji głosu, wideo i danych do komunikacji z placówkami na obszarach

niestabilnych; do komunikacji z placówkami w sytuacjach kryzysowych (np. uszkodzenie lokalnej

infrastruktury telekomunikacyjnej po katastrofach naturalnych); do nowych form komunikacji (np.

wideokonferencje) z placówkami w państwach o niedostatecznie rozwiniętej infrastrukturze

telekomunikacyjnej; oraz jako alternatywny kanał komunikacji na terytorium RP i poza nim.

W ramach zadań MSW, popiera ono działania zmierzające do budowy narodowego satelity, a także

polskiej satelitarnej infrastruktury naziemnej. W obszarze reagowania kryzysowego, służby

podległe MSW korzystają z terminali satelitarnych, zwłaszcza w prowadzonych akcjach ratowania

życia ludzkiego w terenach trudnodostępnych. Korzystają głównie z łączności w zakresie transmisji

12

głosu i danych. Przy użyciu własnego, polskiego satelity i/lub polskiej satelitarnej infrastruktury

naziemnej, dostęp do tego typu usług byłby znacznie ułatwiony dla służb MSW.

3. Wspieranie rozwoju kompetencji przemysłu we współpracy z partnerami zagranicznymi

w zakresie segmentu kosmicznego telekomunikacji satelitarnej.

Zadanie obejmuje następujący kierunek interwencji z programu:

W dłuższej perspektywie wspieranie działań mających na celu udział w budowie wspólnego

satelity telekomunikacyjnego oraz współpracę z partnerami zagranicznymi w tym zakresie.


Współpracujący: MON, MAC, PARP

Finansowanie: programy ESA, EDA, dotacja podmiotowa PARP



Ministerstwo Gospodarki w celu wspierania rozwoju kompetencji sektora naukowo –

przemysłowego w budowaniu relacji i współpracy z partnerami zagranicznymi realizuje następujące

działania:

uczestniczy w posiedzeniach komitetów i grup UE i ESA,

organizuje warsztaty dla przemysłu,

wspiera i umożliwia dwustronne kontakty z przemysłem i zarządzającymi programami,

promuje w ramach Zespołu Zadaniowego (Task Force) współpracę z polskim sektorem

kosmicznym,

dostosowuje polski udział w subskrypcji programów opcjonalnych ESA w zależności

od aktywności polskich podmiotów rynkowych w realizowanych kontraktach.

W zakresie działań operacyjnych, informacyjnych i wsparcia merytorycznego przedsiębiorstw

PARP, jako instytucja dedykowana wspieraniu środowisk biznesowych będzie działać na rzecz

współpracy z podmiotami zagranicznymi, poprzez budowę platformy wymiany informacji

pomiędzy firmami, dzięki której przedsiębiorcy mogliby wymieniać się doświadczeniami

o dotychczasowej współpracy z partnerami biznesowymi sektora kosmicznego. Ponadto, PARP

stworzył i prowadzi dedykowany portal, organizuje spotkania tematyczne i misje zagraniczne,

prowadzi warsztaty/szkolenia z technik negocjacji, zagadnień prawnych (zawieranie umów

międzynarodowych, problematyka własności intelektualnej, itp.) oraz finansowania i rozliczania

projektów.

W obszarze obronności należy podkreślić, iż prowadzone są działania zmierzające do pozyskania

kilku (2-3) rządowych transponderów telekomunikacyjnych na komercyjnych satelitach

na zasadach dodatkowego ładunku użytkowego (tzw. hosted payload). Takie działanie

w początkowym okresie umożliwi dywersyfikację satelitarnego segmentu kosmicznego, co jest

ważne z punktu widzenia Sił Zbrojnych RP.

5.1.1.3 Nowe technologie i eksploracja przestrzeni kosmicznej

1. Wspieranie udziału w programach ESA: rozwoju małych platform satelitarnych,

eksploracji w obszarze rozwoju robotów planetarnych, budowy misji planetarnych.

Odpowiedzialny za zadanie: MG, MNiSW, MAC

13

Współpracujący: PARP, ZPSK2

Finansowanie: programy UE, ESA, dotacja podmiotowa PARP, NCBiR, budżety własne resortów



Polska będzie wspierać udział polskiego sektora naukowo – przemysłowego w programach ESA

poprzez :

uczestnictwo w posiedzeniach komitetów i grup ESA,

organizację warsztatów dla przemysłu,

wspieranie i ułatwianie bilateralnych kontaktów pomiędzy przemysłem polskim,

a zarządzającymi projektami ESA oraz firmami i instytutami z innych krajów członkowskich,

promowania za pomocą Zespołu Zadaniowego (Task Force) współpracy z polskim sektorem

kosmicznym w ramach technologii wykorzystywanych w różnych programach ESA,

zwiększanie polskiego udziału w subskrypcji programów opcjonalnych ESA w zależności

od aktywności polskich podmiotów rynkowych w kontraktach.


PARP, jako instytucja dedykowana wspieraniu środowisk biznesowych będzie działać na rzecz

współpracy z ESA przez budowę platformy wymiany informacji pomiędzy firmami, dzięki której

przedsiębiorcy mogliby wymieniać się doświadczeniami o dotychczasowej współpracy zarówno

z Europejską Agencją Kosmiczną jak i partnerami biznesowymi sektora kosmicznego. Ponadto,

PARP stworzył i prowadzi dedykowany portal, organizuje spotkania tematyczne i misje

zagraniczne, prowadzi warsztaty/szkolenia z technik negocjacji, zagadnień prawnych (zawieranie

umów międzynarodowych, problematyka własności intelektualnej, itp.) oraz finansowania

i rozliczania projektów.

2. Realizacja projektów w zakresie: podsystemów małych satelitów (platform satelitarnych),

w tym systemów stabilizacji położenia i systemów zasilania, mechaniki precyzyjnej,

systemów optycznych i optoelektroniki, rozwoju autonomicznych systemów decyzyjnych,

automatyki i robotyki kosmicznej, w szczególności systemów mechanicznych i sterowania,

anten i telekomunikacji, nowych materiałów, silników rakietowych oraz badań

naukowych i edukacji.


Finansowanie: programy ESA, NCBiR



Zakres czasowy realizacji całości: podstawowe kompetencje podmiotów sektora kosmicznego

w wyżej wymienionych obszarach powinny być wykształcone w czasie 5 letniego okresu

przejściowego polskiego członkowstwa w ESA. Po okresie przejściowym podmioty polskiego

sektora kosmicznego powinny być zdolne do dostarczania pojedynczych komponentów oraz

podsystemów na misje badawcze i planetarne. Po okresie przejściowym polski sektor kosmiczny

powinien również posiadać kompetencje umożliwiające zaplanowanie i kontrolowanie rozwoju

własnej platformy i znaczny udział w budowie małych platform satelitarnych.

2

Związek Pracodawców Sektora Kosmicznego

14

W ramach rozwoju obecnie istniejących kompetencji polskiego sektora kosmicznego, zalecane jest

dalsze opracowywanie i rozwój ekologicznych materiałów pędnych do silników rakietowych

i hybrydowych, rozwój silników, zbiorników i układów sterująco–kontrolnych dla satelitów

i małych rakiet kosmicznych.

3. Udział w programie Space Situational Awareness (SSA), aby uzyskać możliwie najlepszy

dostęp do danych obserwacyjnych.

Zadanie obejmuje również następujący kierunek interwencji z programu:

Samodzielne monitorowanie rozwoju sytuacji w zakresie rozmieszczenia broni

w przestrzeni kosmicznej, w tym analizowanie sytuacji faktycznej i jej konsekwencji

politycznych oraz gromadzenie dostępnych informacji technicznych.


Współpracujący: MON, MSZ, PARP

Finansowanie: programy UE, ESA, EDA, NCBiR, dotacja podmiotowa PARP, budżety własne

resortów MG i MON

Zakres czasowy realizacji całości: 2013 – 2020


W związku z osiąganiem autonomicznych zdolności satelitarnych wzrastać będzie znaczenie

problematyki monitorowania zagrożeń w przestrzeni kosmicznej. Wiąże się to z koniecznością

rozwoju technologii obserwacji przestrzeni kosmicznej, w tym w ramach projektów

międzynarodowych, w szczególności realizowanych przez Europejską Agencję Kosmiczną oraz

Europejską Agencję Obrony. Na obecnym etapie szczególnie istotne będzie zaangażowanie

polskich podmiotów w prace związane z projektami SSA (Space Situational Awareness).

Polska będzie uczestniczyć w realizacji programu SSA poprzez:

udział w posiedzeniach, organizację warsztatów dla przemysłu, ułatwianie kontaktów pomiędzy

przemysłem polskim, a zarządzającymi projektami w ramach SSA oraz firmami i instytutami

z innych krajów członkowskich (realizuje MG),

promowanie współpracy z polskim sektorem kosmicznym w ramach technologii

wykorzystywanych w SSA za pomocą Task Force,

zwiększanie polskiego udziału w subskrypcji programu w zależności od aktywności polskich

podmiotów rynkowych w kontraktach realizowanych w ramach SSA,

zaangażowanie w prace nad SST w ramach programów unijnych, w tym we wsparcie

wykorzystania istniejącego krajowego zaplecza i infrastruktury oraz wykorzystania synergii

między programem SST i realizowanym przez ESA - SSA.

Polska będzie brała udział w realizacji programu SSA również poprzez zaangażowanie w prace nad

SST w ramach programów unijnych. MG będzie dążyć do zapewnienia maksymalnej synergii

pomiędzy programami UE i ESA w tym obszarze.

MON i MG będą wspierać polskich podwykonawców poprzez promowanie polskiego sektora

kosmicznego na Komitetach i Radach ESA, EDA i UE, w których biorą udział.


PARP, jako instytucja dedykowana wspieraniu środowisk biznesowych będzie realizować

adekwatne działania wynikające z punktu 3.3.4 niniejszego Planu.

Militaryzacja przestrzeni kosmicznej spowodowałaby istotne przewartościowania w środowisku

bezpieczeństwa i wymusiła na państwach i organizacjach bezpieczeństwa tworzenie kosztownych

15

strategii zaradczych. Postawiłaby także pod znakiem zapytania bezpieczeństwo konstelacji

satelitów służących społeczeństwom i gospodarkom – szczególnie w sytuacji, gdy wzrasta liczba

państw posiadających zdolności do wynoszenia broni w przestrzeń kosmiczną, a także niszczenia

infrastruktury orbitalnej z Ziemi. Wiedza o ew. zasobach wojskowych wynoszonych w przestrzeń

kosmiczną stanowiłaby niezbędny punkt wyjścia do inicjatyw dyplomatycznych przy tworzeniu

międzynarodowych regulacji zapobiegających ew. eskalacji działań. Przedstawiciele RP

uczestniczą w dyskusjach na forach ONZ (np. COPUOS, Konferencja Rozbrojeniowa), UE (np.

CODUN-Space) czy NATO w celu uzyskania informacji o ew. militaryzacji (i jej zakresie)

przestrzeni kosmicznej.

4. Wspieranie uczestnictwa polskich podmiotów w realizacji programów związanych

z bezpieczeństwem i obronnością.


Wspieranie udziału polskich podmiotów w realizacji programów EDA,

Uczestnictwo w programach Europejskiej Agencji Obrony ,

Udział we wspólnych projektach UE, ESA i EDA realizowanych w ramach European

Framework Cooperation i podobnych inicjatywach,

Budowa narodowych zdolności w zakresie rozpoznania obrazowego i łączności dla potrzeb

administracji publicznej, sił zbrojnych oraz instytucji reagowania kryzysowego, w tym

udział Polski w programie MUSIS.

Odpowiedzialny za zadanie: MON, MG, MNISW

Finansowanie: budżet MON, MG, MNiSW, NCBiR, programy UE, ESA



Obecnie Polska uczestniczy w Programie MUSIS (ang. Multinational Space-Based Imaging System

for Surveillance, Reconnaissance and Observation) realizowanym pod patronatem EDA.

Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest uczestnictwo z własną platformą satelitarną, dlatego rozwój

ewentualnej współpracy w tym zakresie będzie możliwy po wejściu w fazę realizacyjną Programu

Strategicznego NCBiR – projektu budowy polskiego satelity. Udział polskich podmiotów sektora

kosmicznego jest możliwy przez zaangażowanie w ww. projekt.

Na wniosek MON Narodowe Centrum Badań i Rozwoju rozpoczęło realizację Programu

Strategicznego pod nazwą „Satelitarny system optoelektronicznej obserwacji Ziemi”. Program

zakłada budowę satelitów obserwacyjnych, które mogą zaspokajać zarówno potrzeby Wojska

Polskiego jak i innych podmiotów gospodarki narodowej w zakresie dostępu do satelitarnych

danych obrazowych.

W zakresie rozpoznania wojskowego projektem priorytetowym jest uzyskanie narodowych

autonomicznych zdolności do satelitarnej obserwacji Ziemi oraz budowa zaawansowanych narzędzi

do przetwarzania i wykorzystywania satelitarnych danych obrazowych.

Równolegle w związku z osiąganiem autonomicznych zdolności satelitarnych wzrastać będzie

znaczenie problematyki monitorowania zagrożeń w przestrzeni kosmicznej. Wiąże się to

z koniecznością rozwoju technologii obserwacji przestrzeni kosmicznej, w tym w ramach projektów

międzynarodowych, w szczególności realizowanych przez Europejską Agencję Kosmiczną oraz

Europejską Agencję Obrony. Na obecnym etapie szczególnie istotne będzie zaangażowanie

polskich podmiotów w prace związane z projektami SSA (Space Situational Awareness).

16

W ramach działań na szczeblu politycznym MG, MON i MNiSW planują wspierać polskich

podwykonawców przez aktywny udział i promowanie polskiego sektora kosmicznego

na Komitetach i Radach ESA, EDA i UE. Jednocześnie w ramach tych działań, będą wspierać UE,

ESA oraz budować kontakty dwustronne, w celu wykorzystania pojawiających się szans

rozwojowych i uczestnictwa we wspólnych przedsięwzięciach. W ramach członkowstwa w UE,

prowadzony będzie monitoring rozwiązań i projektów KE, w szczególności w kontekście nowych

regulacji i pod kątem efektywności dla polskiego przemysłu.

5. Zdefiniowanie kierunków rozwoju badań naukowych w dziedzinie technologii

kosmicznych i satelitarnych oraz budowa odpowiedniej infrastruktury badawczej

Odpowiedzialny za zadanie: MNiSW

Współpracujący: MG, NCBiR, NCN

Finansowanie: budżet MNiSW, programy UE



Rozwijane obecnie na całym świecie, w tym i w Polsce, programy kosmiczne miały swoje początki

w badaniach naukowych. To właśnie w laboratoriach i pracowniach należy szukać źródeł

najbardziej nowoczesnych technologii kosmicznych. W badaniach kosmicznych,

interdyscyplinarnej dziedzinie współczesnego przyrodoznawstwa, łączącego elementy poznawcze

fizyki, astronomii czy nauk o Ziemi, dostrzega się obecnie jeden z podstawowych mechanizmów

postępu cywilizacyjnego świata.

Dziś nauki związane z technologiami kosmicznymi są szansą rozwoju całej gospodarki.

Innowacyjne rozwiązania, opracowywane na potrzeby eksploracji przestrzeni kosmicznej coraz

częściej znajdują zastosowanie poza przemysłem lotniczym i kosmicznym. Mogą w przyszłości być

wykorzystane w innych gałęziach przemysłu, systemach monitoringu i bezpieczeństwa,

w budownictwie, inżynierii medycznej, ale też jako technologie stosowane w tworzeniu

przedmiotów codziennego użytku.

Wskazane jest zatem wytyczenie odpowiednich kierunków rozwoju badań w dziedzinie technologii

kosmicznych i satelitarnych. Odkrycia i wynalazki w tym zakresie powinny znaleźć praktyczne

zastosowanie w codziennym życiu. Tworzone rozwiązania powinny być wykorzystywane

m.in. w takich dziedzinach jak nawigacja, telekomunikacja czy obserwacje Ziemi. Wypracowanie

nowoczesnych technologii i wdrożenie ich do produkcji przez polski przemysł kosmiczny,

a następnie ich sprzedaż na rynku polskim i międzynarodowym wydaje się być naturalnym celem

tych działań.

W proces definiowania kierunków rozwoju badań naukowych w dziedzinie technologii

kosmicznych i satelitarnych zaangażowane będą zarówno jednostki administracji, tworzące politykę

kosmiczną w Polsce, jak i przedstawiciele środowiska naukowego, prowadzący prace badawcze

w tej dziedzinie. MNiSW dołoży starań, aby wypracowane wspólnie rozwiązania znalazły swe

miejsce w Krajowym Programie Badań, przy okazji jego najbliższej aktualizacji.

Rozwój nauk kosmicznych i satelitarnych pociąga za sobą konieczność budowania odpowiedniej

infrastruktury badawczej oraz wyposażania laboratoriów. Zakup aparatury badawczej może zostać

sfinansowany ze środków statutowych, przyznawanych jednostkom naukowym. Duże

i kosztochłonne projekty, jak np. budowa radioteleskopu, po spełnieniu określonych warunków,

17

mogą zostać wpisane na Polską Mapę Infrastruktury Badawczej MNiSW, jako wskazane

do finansowania w pierwszej kolejności podziału środków.

5.1.1.4 Nawigacja i pozycjonowanie

1. Wspieranie udziału polskiego przemysłu i ośrodków badawczych w budowie segmentu

naziemnego i kosmicznego związanego z systemem nawigacji satelitarnej. Zadanie

obejmuje wsparcie polskich podwykonawców w budowie i eksploatacji systemów EGNOS

i Galileo.


Aktywne wspieranie uczestnictwa polskich podwykonawców w programie kosmicznym UE

zarządzanym przez ESA (głównie budowa i eksploatacja systemów Galileo).

Odpowiedzialny za zadanie: MAC

Współpracujący: MG, ZPSK

Finansowanie: programy UE, ESA



Polska będzie stymulować i wspierać udział polskiego sektora naukowo-przemysłowego

w programach nawigacyjnych Unii Europejskiej i ESA poprzez:

udział w posiedzeniach grup roboczych, agencji i komitetów UE,

uczestnictwo w posiedzeniach Rady Programowej ESA ds. Nawigacji Satelitarnej,

organizowanie warsztatów dla sektora przemysłowego,

stymulowanie i ułatwianie nawiązywania kontaktów pomiędzy polskim sektorem nawigacji

satelitarnej a zarządzającymi projektami ESA oraz zainteresowanymi firmami zagranicznymi,

elastyczne i szybkie dostosowywanie polskiego udziału w opcjonalnym programie

nawigacyjnym ESA w zależności od potrzeb i aktywności polskich podmiotów.

W światowej gospodarce rośnie znaczenie wykorzystania systemów nawigacji, czego dowodem jest

modernizacja istniejącego już systemu GPS oraz intensywna budowa własnych systemów przez

Rosję i Chiny. Zgodnie z planami Unia Europejska uruchomi wstępne usługi systemu Galileo w

oparciu o 18 satelitów w końcu 2014 r.

Na rozwój europejskich systemów EGNOS i Galileo zgodnie z przedstawioną propozycją

budżetową w Wieloletnich Ramach Finansowych na lata 2014-2020 przeznaczonych zostanie 6,3

mld euro. Istotną okolicznością jest fakt, że część funduszy zostanie przeznaczona na sfinansowanie

aplikacji satelitarnych, co korzystne jest dla krajów małych i średnich o słabo rozwiniętym sektorze

kosmicznym.

Na mocy umów delegujących zawartych pomiędzy ESA a Komisją Europejską ESA jest

realizatorem dwóch europejskich programów nawigacji satelitarnej EGNOS i Galileo.

Prace badawcze dotyczące technologicznej ewolucji tych systemów realizowane są w ramach

Europejskiego Programu Ewolucji Globalnych Systemów Nawigacji Satelitarnych (EGEP), którego

aktualna wersja obejmuje lata 2013-15. Działalność ta uszeregowana jest w poszczególne grupy

działań takie jak:

a) definiowanie systemów, projektowanie wstępne i studia wspierające,

b) badania i rozwój technologii,

18

c) testy systemów,

d) działalność uzupełniająca,

e) podnoszenie zdolności eksperckich agencji.

W latach 2013-15 działania w ramach EGEP będą się koncentrować na: przygotowaniu przetargu

na kolejną, trzecia wersję systemu EGNOS; zdefiniowaniu nowych platform satelitarnych systemu

Galileo; prowadzeniu prac nad ewolucją systemów EGNOS i Galileo; realizowaniu działań

uzupełniających w obszarze studiów badawczych, technologii i techniki.

Polska przystąpiła do programu EGEP i polskie podmioty gospodarcze oraz jednostki naukowo-

badawcze uczestniczyć będą jako podmioty współpracujące w projektach realizowanych w ramach

tego programu.

5.1.2 Budowa kompetencji w obszarze wykorzystania danych satelitarnych

5.1.2.1 Satelitarna obserwacja Ziemi

1. Wspieranie rozwoju i demonstracji nowych produktów opartych na zobrazowaniach

satelitarnych, które odpowiadają konkretnym potrzebom administracji.

Odpowiedzialny za zadanie: GUGiK

Współpracujący: MAC, MSZ, MSW, MNiSW, MIR

Finansowanie: programy UE, ESA, budżet MAC, polskie programy operacyjne, NCBiR



W celu zwiększenia efektywności korzystania z technik satelitarnych w administracji publicznej

i innych działach gospodarki narodowej należy zorganizować cykl krótkookresowych szkoleń,

jak też uruchomić roczne studium podyplomowe z zakresu przetwarzania zdjęć satelitarnych

i praktycznego wykorzystywania informacji pozyskiwanej metodami teledetekcyjnymi.

W związku z powyższym planowane są następujące działania:

przeprowadzenie spotkań informacyjnych dla przedstawicieli administracji różnych szczebli,

opracowanie ankiety dotyczącej oczekiwań pracowników administracji w stosunku do technik

satelitarnych,

wykonanie analizy potrzeb i oczekiwań pracowników administracji publicznej,

szkolenie w zakresie korzystania ze zdjęć satelitarnych i serwisów Copernicus w gospodarce

narodowej – „Copernicus transfer”,

przygotowanie programu szkolenia z zakresu wykorzystywania zdjęć satelitarnych w pracach

administracji państwowej i innych działach gospodarki narodowej,

przeprowadzenie cyklu szkoleń, wykładów i ćwiczeń z zakresu posługiwania się zdjęciami

satelitarnymi i pozyskiwania na ich podstawie informacji zgodnie z oczekiwaniami uczestników

szkolenia.

2. Wspieranie zastosowania serwisów Copernicus, w tym w gospodarce przestrzennej

i w monitorowaniu środowiska.


Współpracujący: MŚ, MRiRW, MIR, MSZ, GUGiK

Finansowanie: programy UE, ESA, polskie programy operacyjne z nowej perspektywy finansowej

19



Najważniejszym zagadnieniem dotyczącym udziału Polski w programie Copernicus jest

jak najbardziej efektywne wykorzystanie programu dla rozwoju kraju. Obejmuje to nie tylko pełne

korzystanie z usług dostarczanych przez koordynowane przez KE operacyjne centra Copernicusa,

ale także tworzenie na ich bazie usług pochodnych oraz aktywny udział polskich interesariuszy

w dalszym kształtowaniu programu, który przecież będzie ewoluował.

Nad całością implementacji programu w Polsce będzie czuwał zespół doradczy Ministra Nauki

i Szkolnictwa Wyższego pn. Komitet Koordynacyjny ds. Planu Działania Programu Copernicus

w Polsce. Do zadań Komitetu należeć będą:

1. opracowanie programu szkoleń w zakresie wykorzystania danych satelitarnych i usług z nimi

związanych dla administracji publicznej,

2. przygotowanie projektu badawczego do zgłoszenia w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju

z zakresu wzorcowych opracowań dotyczących zastosowania teledetekcji w zarządzaniu

przestrzenią na poziomie gmin, powiatów i województw (z zastrzeżeniem przygotowania przez

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju strategicznego kierunku badań naukowych i prac

rozwojowych w zakresie badań kosmicznych),

3. opracowanie planu udziału polskich przedsiębiorstw sektora kosmicznego w budowie

komponentu satelitarnego Copernicus,

4. utworzenie Polskiego Forum Copernicus w Internecie,

5. standaryzacja procedur w zakresie pozyskiwania i analiz danych teledetekcyjnych i in situ,

6. analiza kosztów i korzyści realizacji planu działań implementacyjnych.

Państwowy Instytut Geologiczny przewiduje możliwość realizacji projektów

ukierunkowanych na rozwój systemów Copernicus w sferach: monitoringu osuwisk oraz terenów

zagrożonych osuwiskami; badania oraz monitoringu deformacji terenu spowodowanych

osiadaniami na terenach górniczych; monitoringu erozji brzegów morza i rzek, zmiany linii

brzegowej; monitoringu środowiska i deformacji terenu związanych z sekwestracją dwutlenku

węgla; monitoringu środowiska i deformacji terenu związanychz wydobyciem gazu łupkowego

oraz badania odkształceń skorupy ziemskiej w skali regionalnej.

Serwisy Copernicus mają na celu zaspokajanie potrzeb użytkowników na poziomie lokalnym,

regionalnym i krajowym działaniami wspierającymi politykę środowiskową i bezpieczeństwa.

Zastosowanie metod satelitarnych w tym zakresie powinno być wspierane przez organy

samorządowe i centralne w taki sposób, aby usługodawcy poszczególnych serwisów mogli je bez

przeszkód dostarczać użytkownikom.

Obecnie dostępne są jednolite materiały źródłowe w postaci zdjęć satelitarnych, o różnej

rozdzielczości przestrzennej, pokrywających obszar całego kraju. Już wkrótce będą dostępne

bezpłatnie zdjęcia wykonywane za pomocą satelitów serii Sentinel, których właścicielem będzie

Europejska Agencja Kosmiczna. Parametry tych zdjęć są wystarczające do opracowań map

użytkowania Ziemi w skali 1:50 000.

Dlatego w ramach ww. zadania również GUGiK przewiduje następujące działania:

1. Opracowanie szczegółowej mapy użytkowania Ziemi/pokrycia terenu na podstawie

wysokorozdzielczych zdjęć satelitarnych. Opracowanie zostanie poprzedzone Studium

Wykonalności, w którym zostaną zawarte informacje o potencjalnych użytkownikach,

o pokryciu terenu i użytkowaniu ziemi. Zostaną również określone: zakres potrzeb

20

użytkowników, rozwiązania techniczne w zakresie pozyskiwania danych o pokryciu terenu

i użytkowaniu ziemi na podstawie analizy zdjęć satelitarnych, obszary zastosowań pozyskanych

danych i sposoby ich wykorzystania, a także zostaną podane opracowania dotyczące form

udostępniania informacji oraz projekt i koszty opracowania szczegółowej mapy użytkowania

ziemi w skali określonej w Studium Wykonalności, przy uwzględnieniu uwag użytkowników.

2. Opracowanie Studium Wykonalności opisującego możliwości (techniki) zastosowania zdjęć

satelitarnych o dużej rozdzielczości przestrzennej w planowaniu przestrzennym na poziomie

lokalnym (gminnym) i regionalnym (wojewódzkim). W Studium zostaną zawarte również

informacje odnoszące się do oceny możliwości wykorzystania zdjęć satelitarnych

w monitoringu zagospodarowania przestrzennego, prowadzenia studiów lokalizacyjnych dużych

przedsięwzięć inwestycyjnych, w tym zwłaszcza typu liniowego, prognozowaniu konfliktów

przestrzennych i znajdowania ich optymalnych rozwiązań, a także śledzenia skutków realizacji

doktryny spójności terytorialnej. W Studium Wykonalności zostałyby przedstawione dobre

praktyki w zakresie zastosowań technik satelitarnych.

3. Wytworzenie i systematyczna aktualizacja ortofotomapy kraju, która mogłaby również

posłużyć jako element pomocniczy w aktualizacji baz referencyjnych.

Zadanie obejmuje również następujący kierunek interwencji z programu:

Wytworzenie i systematyczna aktualizacja ortofotomapy kraju, która mogłaby również

posłużyć jako element pomocniczy w aktualizacji baz referencyjnych Systemu Identyfikacji

Działek Rolnych (LPIS).


Finansowanie: budżet potencjalnie zainteresowanych instytucji publicznych



System Identyfikacji Działek Rolnych (LPIS) jest oparty w Polsce na cyfrowej

ortofotomapie. W związku z tym obszar kraju jest regularnie pokrywany zdjęciami lotniczymi,

na podstawie których wykonuje się ortofotomapę. Utrzymanie ortofotomapy w stanie aktualizacji

wymaga realizacji kampanii lotniczych w cyklach 3 letnich, co oznacza, że każdego roku na te

potrzeby wykonuje się zdjęcia obejmujące około 33% powierzchni kraju. W systemie LPIS

obowiązują dwa standardy ortofotomapy. Pierwszy z nich dotyczy ortofotomapy o rozdzielczości

przestrzennej 0,25 m opracowanej na podstawie cyfrowych zdjęć lotniczych o pikselu terenowym

nie większym niż 0,25 m, drugi zaś ortofotomapy o rozdzielczości przestrzennej 0,50 m

opracowanej na podstawie cyfrowych zdjęć lotniczych o pikselu terenowym nie większym niż 0,50

m. Obecnie wykorzystanie wysokorozdzielczych zdjęć satelitarnych, w tym pozyskanych

za pośrednictwem systemów działających w ramach ESA, do aktualizacji ortofotomapy systemu

LPIS z punktu widzenia technicznego i ekonomicznego nie ma uzasadnienia. Dla obszarów

przygranicznych, w przypadku braku możliwości wykonania zdjęć lotniczych, opracowuje się

ortofotomapę na podstawie wysokorozdzielczych zdjęć satelitarnych, w tym pozyskanych

za pośrednictwem systemów działających w ramach ESA. Sytuację mogą zmienić niebawem

zobrazowania systemu satelitarnego Pleiades-2, które zapewnią również spełnienie standardu LPIS

ortofotomapy z pikselem 0,50 m. Wysokorozdzielcze obrazy satelitarne są przydatne i stosowane

w corocznej kampanii kontroli wniosków rolników o dopłaty bezpośrednie. Dotyczy to jednak

relatywnie małych obszarów, a obrazy do tego celu są zamawiane centralnie przez UE.

21

Przepisy prawa nakładają na GUGiK obowiązek tworzenia i utrzymania w stanie aktualności

cyfrowej ortofotomapy w standardach odpowiadających rozdzielczości terenowej 0,05 m, 0,10 m,

0,25 m, 0,50 m, 1 m, 2,5 m oraz 5 m. Wykorzystanie w tym zakresie obrazów satelitarnych

pozyskanych za pośrednictwem systemów działających obecnie w ramach ESA (RapidEye, Spot)

może dotyczyć standardów 1 m, 2,5 m oraz 5 m, a w niedalekiej przyszłości również standardu 0,5

m (Pleiades-2). Cykl aktualizacji takich ortofotomap o pokryciu krajowym jest w praktyce

stosunkowo długi. Sytuacja ta mogłaby ulec zmianie, a zapotrzebowanie na zdjęcia satelitarne

zwiększyć się, w przypadku wzrostu zainteresowania administracji publicznej tymi produktami.

4. Wspieranie badań i rozwoju algorytmów automatycznej i półautomatycznej analizy

zobrazowań, w tym detekcji i analizy zmian.


Współpracujący: sektor naukowo-przemysłowy, MG, MON, MAC, MSW, MSZ, MŚ, MRiRW,

MIR, GUGiK

Finansowanie: NCBiR



Badania naukowe w zakresie analizy zobrazowań, w tym detekcji i analizy zmian podlegają takim

samym regulacjom, jak wszystkie pozostałe badania naukowe. Finansowane są ze środków

przeznaczonych na działalność statutową. Ponadto projekty w tym zakresie mogą być, w drodze

konkursów i po spełnieniu odpowiednich warunków, finansowane ze środków Narodowego

Centrum Nauki oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

W ramach wspierania sektora naukowo – przemysłowego, MG będzie współpracowało z MNiSW

przy tworzeniu obszarów kierunkowych i tematów programów finansujących rozwój sektora

kosmicznego w Polsce, jak również działało na rzecz intensyfikacji i rozwoju kontaktów

bilateralnych w ramach współpracy z partnerami zagranicznymi.

Z uwagi na powiązanie zadania z innymi obszarami, GUGiK planuje partycypować w realizacji

zaplanowanych działań. Istnieje potrzeba rozwijania algorytmów do półautomatycznej

i automatycznej klasyfikacji treści zdjęć satelitarnych. Realizując zadanie Główny Urząd Geodezji

i Kartografii będzie wnioskował do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju o utworzenie konkursu

na projekty badawcze dotyczące opracowania nowych metod i algorytmów umożliwiających

automatyczną analizę zdjęć satelitarnych oraz nowych metod i algorytmów pozwalających

na porównywanie treści zdjęć diachronicznych, czyli zdjęć tego samego obszaru wykonanych

w różnych terminach.

5. Udział polskich podmiotów w projektach EUMETSAT. Zadanie obejmuje działania pod

kątem wykorzystania danych operacyjnych uzyskiwanych w ramach projektów

EUMETSAT.

Odpowiedzialny za zadanie: MŚ

Współpracujący: IMGW

Finansowanie: programy EUMETSAT, budżet MŚ



22

Polska jako członek tej organizacji współuczestniczy w finansowaniu wszystkich projektów

obowiązkowych EUMETSAT. Utrzymanie ciągłości obserwacji satelitarnych dla służby

meteorologicznej (cywilnej i wojskowej) wymaga stałego doskonalenia systemów odbiorczych w

aspekcie nowych systemów satelitarnych: MTG, EPS-SG, JPSS, Sentinel, Jason. Konieczny jest

stały rozwój technik przetwarzania danych i weryfikacja jakości produktów satelitarnych celem ich

dalszego wykorzystania w osłonie społeczeństwa i zarządzaniu kryzysowym.

Polska powinna efektywnie wykorzystywać swoje członkostwo w organizacji EUMETSAT.

Od roku 2009 jest aktywnie reprezentowana we wszystkich ciałach EUMETSAT, które mają za

zadanie inicjowanie i opiniowanie wszelkich działań związanych ze strategią, realizowanymi

programami, utrzymaniem ciągłości systemu satelitarnego i jego serwisu dla użytkowników,

rozwojem podstaw naukowych teledetekcji satelitarnej oraz polityką dystrybucji danych. Polska

poprzez delegatów do wymienionych grup ma wpływ na wszystkie decyzje programowe

i finansowe organizacji EUMETSAT.

Polska dostarcza produkty troposferyczne3 opracowane na podstawie obserwacji

satelitarnych GNSS z sieci stacji referencyjnych systemu wspomagania pomiarów satelitarnych

i nawigacji ASG-EUPOS prowadzonego przez Głównego Geodetę Kraju.

Polska uczestniczy także w realizacji części segmentu naziemnego organizacji EUMETSAT, jakim

jest struktura Satelitarnych Centrów Aplikacyjnych (SAF). Ich zadaniem jest opracowywanie

i operacyjne dostarczanie dla użytkowników produktów satelitarnych opartych na danych

z satelitów EUMETSAT. Polska była inicjatorem powstania H-SAF (Satelitarne Centrum

Aplikacyjne dla Hydrologii Operacyjnej i Gospodarki Wodnej), i od jego powstania koordynuje

obszar działania dotyczący hydrologicznego wykorzystania i walidacji produktów satelitarnych.

Dane rejestrowane przez satelity organizacji EUMETSAT są szeroko wykorzystywane

w Polsce. Wiele instytucji naukowych i wojskowych posiada własne stacje odbioru danych

satelitarnych EUMETSAT i stosowne licencje.

Ponadto z produktów satelitarnych opracowywanych na podstawie danych EUMETSAT korzysta

Państwowa Agencja Żeglugi Powietrznej.

Obszar zastosowań danych z satelitów obejmuje meteorologię, hydrologię, klimatologię,

oceanografię, geofizykę, geoinformatykę, szkolenie pilotów i synoptyków, osłonę lotnictwa

cywilnego i wojskowego, modelowanie numeryczne. Dane te mają zastosowanie zarównow pracy

operacyjnej, jak i w programach edukacyjnych na wielu wyższych uczelniach.

W związku z planowanymi nowymi systemami satelitarnymi (MTG, EPS-SG, Jason-3,

Jason-CS, JPSS, Sentinel) oraz sposobami dystrybucji danych satelitarnych konieczne jest

przygotowanie merytoryczne i techniczne, tak aby było możliwe wykorzystanie tych danych w

osłonie meteorologicznej i hydrologicznej. Wskazane jest szczególnie zintensyfikowanie prac nad

wykorzystaniem tych danych w hydrologii operacyjnej. Biorąc pod uwagę użyteczność danych

z satelitów „meteorologicznych” w wielu dziedzinach poza wymienionymi: meteorologią

i hydrologią, konieczne jest podjęcie prac interdyscyplinarnych nakierowanych na poprawę

monitoringu środowiska, dalszą rozbudowę zastosowań dla gospodarki rolnej (prognozowanie

i monitorowanie zagrożeń), wykorzystanie tych danych oraz doświadczenia specjalistów

w planowanym Centrum Satelitarnej Kontroli Środowiska Morza Bałtyckiego. Zgodnie

3 Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

23

z ustaleniami pomiędzy Komisją Europejską, ESA i EUMETSAT, ta ostatnia organizacja będzie

operatorem większości misji satelitarnych w ramach programu Copernicus, stąd konieczne jest

szersze wykorzystanie możliwości systemu EUMETCast, przez który są i będą transmitowane dane

z wielu systemów satelitarnych.

Priorytetowe działania w najbliższym horyzoncie czasowym to:

podjęcie skutecznych działań celem szybkiej ratyfikacji przez Polskę „Protokołu w sprawie

immunitetów i przywilejów” organizacji EUMETSAT. Bez ratyfikacji tego protokołu, polskie

firmy nie mogą uczestniczyć w przetargach EUMETSAT, co istotnie ogranicza zwrot składki

do podmiotów polskich (jednostka wiodąca MŚ),

wspieranie zastosowań informacji z satelitów meteorologicznych dla monitorowania

i prognozowania procesów zachodzących w atmosferze i hydrosferze. Udział polskich

podmiotów w projektach EUMETSAT (jednostka wiodąca – IMGW-PIB),

rozwój systemu szybkiego udostępniania i wykorzystania zobrazowań satelitarnych

w warunkach zagrożeń naturalnych (meteorologicznych, hydrologicznych i geologicznych)

(jednostki wiodące: MŚ, IMGW-PIB, PIG).

6. Rozwój systemu opartego na internecie, który umożliwi każdej jednostce administracji

publicznej i służbom zarządzania kryzysowego dostęp do regularnie odświeżanej bazy

zawierającej informacje o metadanych dotyczących zdjęć satelitarnych i usług

przewidzianych w programie Copernicus. System służyć będzie także udostępnianiu

produktów Copernicus.


Rozwój systemu opartego na internecie, który umożliwi każdej jednostce

administracji publicznej dostęp do regularnie odświeżanej bazy zobrazowań

satelitarnych i zestawu narzędzi analitycznych. System służyć będzie także

udostępnianiu produktów Copernicus.

Odpowiedzialny za zadanie: GUGiK, MAC

Współpracujący: MNiSW

Finansowanie: programy UE, ESA, polskie programy operacyjne z nowej perspektywy finansowej



Pracownicy administracji powinni mieć dostęp poprzez internet do informacji o metadanych

i usługach dostarczanych w ramach programu Copernicus oraz opracowań uzyskanych na

podstawie danych pozyskiwanych za pomocą technik satelitarnych udostępnianych w ramach

poszczególnych serwisów Copernicus. Realizacja tego zadania powinna być poprzedzona analizą

potrzeb użytkowników, którymi będą jednostki administracji publicznej, celem zaprojektowania

systemu na miarę faktycznego zapotrzebowania. Istniejące zasoby informacyjne w zakresie

zobrazowań satelitarnych i produktów Copernicus, jak też dostępne obecnie narzędzia analityczne

powinny zostać użyte celem przetestowania pod kątem ich przyszłych zastosowań w administracji

publicznej.

Omawiany system powinien funkcjonować również jako rozwiązanie integracyjne

w stosunku do niezależnie uruchamianych usług Copernicus i przygotowywanych produktów

standardowych. Rozwój systemu opartego na internecie powinien być powiązany, i w miarę

24

możliwości integrowany, z portalem geoportal.gov.pl., jako platformy dostępu do produktów

i usług Copernicus.

W związku z powyższym planowane są następujące działania realizowane przez GUGiK:

1. Opracowanie założeń systemu dostępu administracji publicznej do danych i usług Copernicus.

Przy opracowaniu założeń powinny być wykorzystane wyniki analizy potrzeb i oczekiwań

pracowników administracji publicznej wykonanej w zadaniu trzecim w drugim kierunku

interwencji w priorytecie obserwacji satelitarnych. Założenia powinny określać zakres

przedmiotowy i funkcjonalny przyszłego systemu, jego powiązania z dostępnymi i rozwijanymi

usługami Copernicus oraz istniejącym portalem geoportal.gov.pl, a także proponowane

rozwiązanie technologiczno-organizacyjne. Założenia powinny zostać ocenione przed

podjęciem kolejnych zadań w tym zakresie.

2. Opracowanie i wdrożenie rozwiązania informatycznego dla systemu dostępu administracji

publicznej do danych i usług Copernicus. Zadanie będzie obejmować prace nad

oprogramowaniem docelowego systemu wraz z powiązaniem go ze środowiskiem

geoportal.gov.pl oraz istniejącymi usługami Copernicus.

3. Utrzymywanie i aktualizacja systemu. Prace nad techniczną obsługą funkcjonowania systemu.

7. Prowadzenie bazy zawierającej informacje o metadanych dotyczących zdjęć satelitarnych

obszaru Polski, jej aktualizacja i udostępnianie.


Prowadzenie bazy obrazów satelitarnych obszaru Polski, jej aktualizacja i udostępniani.


Finansowanie: budżet GUGiK

Współpracujący: MNiSW – w zakresie danych z programu Copernicus

Zakres czasowy realizacji całości: zadanie otwarte


W chwili obecnej istnieje kilka firm udostępniających zdjęcia satelitarne. Zgodnie

z obowiązującymi zasadami ustalonymi przez firmy udostępniające zdjęcia satelitarne, w umowie

na zakup zdjęć zostają podane szczegółowe dane odnośnie nabywcy i celu wykorzystania

pozyskanych zdjęć. Mimo wielu wysiłków podejmowanych przez różne organizacje

międzynarodowe odnośnie do zmiany zapisów dotyczących nabywania i korzystania ze zdjęć

satelitarnych, istniejące unormowania prawne są w dalszym ciągu obowiązujące. Uregulowanie tej

kwestii powinno być dokonane na szczeblu międzynarodowym i europejskim. Dopiero wtedy

można zacząć dostosowywać krajowe przepisy do prawa międzynarodowego. Jednak na dzień

dzisiejszy, oprócz ogólnych ram określonych przez prawo, zasady licencjonowania korzystania

ze zdjęć satelitarnych nadal pozostają w gestii licencjodawcy.

Inaczej przedstawia się sprawa ze zdjęciami wykonywanymi przez satelity serii Sentinel.

Będą to satelity Europejskiej Agencji Kosmicznej stanowiące satelitarny komponent programu

Copernicus. Zdjęcia wykonywane przez te satelity zarówno w widmie optycznym,

jak i mikrofalowym będą udostępniane bezpłatnie. Będzie to zatem pierwszy przypadek

bezpłatnego udostępniania wysokorozdzielczych zdjęć satelitarnych.

W świetle powyższego, GUGiK zorganizuje punkt informacyjny, w którym znajdą się metadane

o dostępnych zdjęciach satelitarnych i zasadach ich pozyskania. Zamówienia na zakup zdjęć będą

25

mogły być również realizowane przez GUGiK na zgłoszone zapotrzebowanie finalnych

użytkowników (administracja publiczna i służby zarządzania kryzysowego).

8. Powołanie w drodze konkursu jednostki koordynującej pozyskiwanie i dystrybucję

zobrazowań satelitarnych z systemu Copernicus.


Powołanie jednostki koordynującej pozyskiwanie i dystrybucję zobrazowań satelitarnych

celem uzyskania niższych cen nabycia materiałów satelitarnych oraz pozwalającej uniknąć

podwójnego zakupienia zdjęć satelitarnych tego samego obszaru przez różne jednostki

administracji.


Finansowanie: projekt NCBiR



Za pozyskiwanie i dystrybucję zobrazowań satelitarnych z systemu Copernicus odpowiada obecnie

Komisja Europejska. Rozwiązania opracowane przez KE w najbliższej przyszłości będą podstawą

działań koordynowanych przez MNiSW w tym zakresie. Po ustaleniu zasad odbioru i dystrybucji

zdjęć, jak również po przeprowadzeniu rozmów z resortami współpracującymi MNiSW podejmie

odpowiednie kroki w celu wyłonienia w drodze konkursu jednostki, która zapewni jak najlepszą

realizację tego zadania.

9. Koordynowanie (w tym standaryzacja dla zapewnienia możliwości wymiany informacji)

wprowadzania systemów monitorowania położenia i systemów wsparcia

geoprzestrzennego (GIS) w służbach i instytucjach uczestniczących w zarządzaniu

kryzysowym, wspieranie projektów pilotażowych.


Współpracujący: MSW, MSZ, MAC

Finansowanie: programy UE, NCBiR, polskie programy operacyjne z nowej perspektywy

finansowej



Zadania związane z koordynowaniem wprowadzania systemów monitorowania położenia

i systemów wsparcia geoprzestrzennego będą skoncentrowane na powiązaniu istniejących i obecnie

tworzonych zasobów i usług informacyjnych z tego zakresu z powstającymi zasobami danych

satelitarnych. Dotyczy to zarówno systemu ASG-EUPOS, jak i wyników projektu ISOK, a także

danych terenowych gromadzonych z przeznaczeniem dla zasobu geodezyjnego i kartograficznego,

ze szczególnym uwzględnieniem zasobów udostępnianych poprzez geoportal.gov.pl. Ww. zasoby

będą zharmonizowane zarówno w ramach infrastruktury informacji przestrzennej,

jak i uporządkowane pod kątem zarządzania kryzysowego.

Przygotowane zostaną opracowania o charakterze pilotażowym, które wykażą możliwości

powiązania istniejących zasobów geoinformacyjnych z pozyskiwanymi danymi satelitarnymi

obrazującymi stan zjawisk wywołujących sytuacje kryzysowe.


26

1. Opracowanie standardu wymiany danych dla istniejących systemów zarządzania kryzysowego,

z uwzględnieniem przepisów implementacyjnych INSPIRE i rozwiązań wypracowanych

w ramach Copernicus.

2. Prowadzenie rejestru systemów monitorowania położenia i systemów wsparcia


kryzysowym. W pierwszej kolejności należy przeprowadzić inwentaryzację systemów

zarządzania kryzysowego wykorzystujących informacje przestrzenne, w tym pochodzące

z obserwacji satelitarnych. Powinny przy tym być wykorzystane metody tworzenia

i prowadzenia metadanych. Powstały w ten sposób rejestr powinien być na bieżąco

aktualizowany.

10. Rozwój systemu szybkiego udostępniania i wykorzystania informacji o obrazach

satelitarnych w warunkach wielkoobszarowego lub długotrwałego kryzysu.


Współpracujący: MSW, MSZ, MAC


finansowej



Obecnie w Polsce instytucje rządowe rozwijają swoje kompetencje w zakresie analiz zdjęć

satelitarnych w sposób słabo skoordynowany (MSZ, MON, MSW/KCKRIOL). Ogranicza to także

potencjał współpracy międzynarodowej. Brak wspólnego know-how stanowi czynnik ryzyka, że

analizy tego samego rodzaju będą równolegle realizowane przez więcej jednostek rządowych.

Dlatego zasadnym jest zbadanie możliwości i opłacalności budowy w Polsce w perspektywie

obecnej dekady rządowego centrum analiz przestrzennych.

Jednym z serwisów Copernicus (GMES) wykorzystującym dane satelitarne do wspierania

zarządzania kryzysowego jest w pełni operacyjny program znany pod nazwą GIO EMS (GMES

Initial Operation Emergency Management Service) służba pomocy w nagłych przypadkach

(momentach klęski żywiołowej). Korzystanie z tego serwisu wymaga wcześniejszego

zarejestrowania się jako użytkownika działającego na polu zarządzania kryzysowego.

Podstawowym celem GIO EMS jest dostarczanie zarejestrowanym użytkownikom w trybie

przyspieszonym produktów opracowanych na podstawie analizy zdjęć satelitarnych. Produkty te

umożliwiają analizę zjawisk kryzysowych i podejmowanie akcji zmierzających do ograniczenia

lub likwidacji skutków kryzysu. GIO EMS wspiera ponadto prace nad stworzeniem automatycznych

narzędzi służących szybkiemu pozyskiwaniu informacji na podstawie zdjęć satelitarnych

Analiza zdjęć satelitarnych wykonanych podczas wystąpienia klęski żywiołowej nie może być

pełna, jeżeli aktualny obraz satelitarny nie zostanie porównany ze zdjęciami archiwalnymi,

lub z mapami topograficznymi, czy innymi mapami tematycznymi. Dysponujący zasobem

kartograficznym Główny Urząd Geodezji i Kartografii (GUGiK) jest wskazany do pełnienia roli

koordynatora prac nad systemem udostępniania i wykorzystania zobrazowań satelitarnych

w warunkach kryzysowych, z uwzględnieniem usług serwisu GMES EMS i dostarczania

informacji o sytuacjach kryzysowych występujących na terenie naszego kraju służbom

odpowiedzialnym za minimalizowanie lub likwidację skutków klęski żywiołowej.


27

1. Opracowanie rozwiązania pilotażowego w zakresie systemu szybkiego udostępniania

i wykorzystania zobrazowań satelitarnych w powiązaniu z pozostałymi informacjami

przestrzennymi na potrzeby zarządzania kryzysowego. Rozwiązanie pilotażowe powinno

uwzględniać istniejące zasoby geoinformacyjne z pozyskiwanymi danymi satelitarnymi

obrazującymi stan zjawisk wywołujących sytuacje kryzysowe, a także istniejące systemy

udostępniania danych. Wynik tego zadania powinien być poddany testowaniu z udziałem

przedstawicieli jednostek realizujących zadania z zakresu zarządzania kryzysowego.

2. Koordynacja prac nad utworzeniem systemu dostarczającego służbom zarządzania

kryzysowego informacji geoprzestrzennej o występującej klęsce żywiołowej. W zadaniu tym

zostaną wykorzystane wyniki i wnioski z realizacji poprzedniego zadania i podjęte zostaną

działania mające na celu wdrożenie rozwiązania pilotażowego w jednostkach zarządzania

kryzysowego.

11. Rozwój systemu wykorzystania zobrazowań satelitarnych na potrzeby polityki

zagranicznej, zarządzania kryzysowego obejmującego wielkoobszarowe lub długotrwałe

kryzysy oraz inne zagrożenia dla obywateli polskich poza granicami kraju, na potrzeby

bezpieczeństwa służby zagranicznej oraz infrastruktury dyplomatycznej.

Odpowiedzialny za zadanie: MSZ

Współpracujący: MSW, MAC, GUGiK


finansowej, budżet MSZ



Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach realizacji zadania planuje następujące działania:

Pozyskiwanie i analiza zobrazowań satelitarnych celem zabezpieczenia potrzeb wynikających

z zadań realizowanych przez służbę zagraniczną.

Przygotowywanie opracowań geoinformatycznych wspierających zadania z zakresu zarządzania

kryzysowego, m.in. w zakresie ochrony obywateli RP i pracowników służby zagranicznej na

wypadek rożnego typu kryzysów.

Przygotowywanie opracowań geoinformatycznych wspierających realizację polityki

zagranicznej, w szczególności decyzje podejmowane przez Kierownictwo resortu.

Współpraca międzynarodowa w zakresie wymiany źródłowych materiałów geoprzestrzennych,

gotowych opracowań geoinformatycznych oraz szkolenia ekspertów MSZ z zakresu teledetekcji

satelitarnej i geoinformatyki.

Budowa zdolności wymiany informacji między centralą resortu i placówkami zagranicznymi,

w zakresie wykorzystywania zobrazowań satelitarnych.

12. Sformowanie ośrodka analiz obrazowych na potrzeby obronności i bezpieczeństwa.

Odpowiedzialny za zadanie: MON

Finansowanie: budżet MON zgodnie z „Planem Modernizacji Technicznej SZ RP na lata

2013-2022”



28

Budowa Ośrodka Rozpoznania Obrazowego planowana jest do finansowania ze środków własnych

MON zgodnie z „Programem Rozwoju SZ RP na lata 2013-2022”.

Szczegółowy opis realizacji zadania znajduje się w „Programie Rozwoju SZ RP”.

13. Prowadzenie badań w zakresie zastosowań zobrazowań radarowych w ramach satelitarnej

obserwacji Ziemi.


Współpracujący: MON, MG, MNiSW, MAC, MŚ

Finansowanie: programy UE, ESA, polskie programy operacyjne



Satelitarne obserwacje Ziemi są realizowane z wykorzystaniem danych obrazujących powierzchnię

Ziemi w zakresie promieniowania mikrofalowego, widzialnego, podczerwieni oraz w zakresie

promieniowania termalnego. Aktualną tendencją jest równoczesne analizowanie danych

pochodzących z różnych źródeł lub uzyskanych w wyniku ich fuzji. Jednym z preferowanych

kierunków badań naukowych jest analiza danych mikrofalowych (radarowych), których możliwości

interpretacyjne ze względu na złożoność rejestrowanego sygnału nie są jeszcze w pełni rozpoznane.

Podjęcie tego kierunku badań pozwoli na wzrost operacyjności obserwacji Ziemi (obraz

powierzchni jest widoczny również w warunkach zachmurzenia), określenie nowych kierunków

zastosowań danych SAR oraz spowoduje wzrost kompetencji krajowego sektora kosmicznego.

5.1.2.2 Zintegrowane aplikacje

1. Wspieranie rozwoju i promowanie innowacyjnych produktów integrujących zastosowania

nawigacji, obserwacji i łączności satelitarnej, w tym udział polskich podmiotów

w programie Integrated Applications w ESA.


Rozwój zintegrowanych aplikacji geoinformacyjnych.


Współpracujący: MAC, PARP, sektor naukowo-przemysłowy

Finansowanie: programy UE, ESA, polskie programy operacyjne z nowej perspektywy finansowej,

dotacja podmiotowa PARP



Edukacja administracji publicznej jest bezpośrednio powiązana z wykorzystywaniem przez sektor

publiczny produktów i aplikacji wytworzonych przez krajowy przemysł kosmiczny, szczególnie

z uwzględnieniem MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw). Po opracowaniu, we współpracy

z PARP, listy firm realizujących ww. projekty, MG będzie stwarzało możliwość zapoznania się

administracji publicznej z rozwiązaniami systemowymi tworzonymi przez MŚP – m.in. poprzez

organizację wystaw, pokazów itp. również w formie targów dla administracji publicznej,

warsztatów, spotkań prezentacyjnych, testów. Wszystkie wymienione działania będą realizowane

przy wsparciu i udziale PARP i MG.

29

W ramach wsparcia w przedmiotowym zakresie PARP będzie realizować również adekwatne

działania wynikające z punktu 3.3.4 niniejszego Planu.

5.1.2.3 Nawigacja i pozycjonowanie

1. Wspieranie rozwoju i demonstracji innowacyjnych produktów z obszaru nawigacji

i pozycjonowania.


Wspieranie rozwoju i demonstracji nowych, innowacyjnych produktów z obszaru nawigacji

i pozycjonowania,

Wspieranie badań i rozwoju w obszarach systemów nawigacyjnych, służących wymianie

informacji o położeniu i natężeniu ruchu oraz rozwoju algorytmów analizy ruchu

drogowego i lotniczego, służących ocenie i przewidywaniu natężenia ruchu.

Odpowiedzialny za zadanie: MAC, GUGiK

Współpracujący: sektor naukowo-przemysłowy, MIR, MNiSW

Finansowanie: programy UE, ESA, NCBiR, polskie programy operacyjne z nowej perspektywy

finansowej



Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji we współpracy z Głównym Urzędem Geodezji

i Kartografii będzie realizowało ww. zadanie w zakresie wyposażenia stacji systemu ASG–EUPOS

w odbiorniki GNSS umożliwiające śledzenie satelitów Galileo, obok GPS i GLONASS. Wynikami

uzyskanymi w ramach programu EUPOS jest zainteresowana administracja geodezyjna

i kartograficzna.

Obserwacje GNSS systemu Galileo będą w miarę rozwoju systemu wykorzystywane do realizacji

Międzynarodowego Ziemskiego Systemu Odniesienia ITRS oraz Europejskiego Ziemskiego

Systemu Odniesienia ETRS. Odpowiednikiem układów europejskich na obszarze Polski jest

geodezyjny układ odniesienia PL-ETRF2000 będący realizacją systemu odniesienia ETRS89

i wchodzący w skład państwowego systemu odniesień przestrzennych. Konserwacja geodezyjnego

układu odniesienia PL-ETRF2000 odbywa się przez sieć stacji permanentnych ASG-EUPOS

(Aktywna Sieć Geodezyjna EUPOS).

Odbiór sygnałów satelitów Galileo na krajowych stacjach EPN (obecnie do centrów

opracowywania danych programu EUREF dostarczane są obserwacje GPS i GLONASS), a także na

stacjach referencyjnych systemu ASG-EUPOS przyczyni się do podniesienia jakości usług

geodezyjnych w zakresie podstawowej osnowy geodezyjnej kraju, zwiększenia zakresu

i dokładności szybkich technik satelitarnego pozycjonowania oraz zwiększenia wiarygodności

produktów dostarczanych przez ASG-EUPOS. Przyczyni się również do podniesienia dokładności

wyznaczania wysokości technikami satelitarnymi.


1. Wyposażenie krajowych stacji systemu ASG-EUPOS w odbiorniki GNSS umożliwiające

śledzenie sygnałów satelitów Galileo jako podstawowego systemu nawigacyjnego (obok GPS i

GLONASS). Większość odbiorników ASG-EUPOS jest przystosowana do odbioru wyłącznie

sygnałów GPS. Uruchomienie pełnej konstelacji satelitów systemu GLONASS oraz

30

wprowadzanie na orbitę kolejnych satelitów systemu Galileo wymaga dostosowania

odbiorników ASG-EUPOS do odbioru dodatkowo sygnałów obu tych systemów

– co oznacza w praktyce wymianę zarówno odbiorników, jak i anten na stacjach ASG-EUPOS,

wymiany wymaga 90 zestawów obserwacyjnych (odbiornik + antena).

2. Opracowywanie danych w systemie ASG-EUPOS z uwzględnieniem sygnałów

z satelitów Galileo. Konieczna będzie wymiana programów obliczeniowych wszystkich

serwisów ASG-EUPOS, jak również opracowanie serwisu szybkich pomiarów statycznych (fast

static) uwzględniających satelity systemu Galileo.

3. Implementacja wyników misji GRACE i GOCE, wspomaganych precyzyjnymi obserwacjami

naziemnymi, do utrzymania i modernizacji podstawowych osnów geodezyjnych

i grawimetrycznych na obszarze kraju. Udoskonalane wyniki misji kosmicznych GRACE

i GOCE wraz z powtarzanymi precyzyjnymi, naziemnymi obserwacjami grawimetrycznymi

oraz permanentnymi obserwacjami GNSS będą wykorzystywane do śledzenia zmienności

quasigeoidy będącej powierzchnią odniesienia w krajowym systemie odniesień przestrzennych.

Ponadto w ramach wspierania badań i rozwoju dla potrzeb m.in. transportowych,

w tym dotyczących obszarów morskich, systemów nawigacyjnych oraz służących wymianie

informacji o położeniu (pozycjonowanie) przewiduje się rozwijanie w szczególności :

składników i segmentów systemów satelitarnych wpływających na rozwój e-Navigation,

oprogramowania związanego z synchronizacją i transferem wzorca czasu,

systemów monitorowania i oprogramowania w zakresie funkcji "integrity",

wielosystemowych anten odbiorczych wysokiej jakości,

oprogramowania do prezentacji zintegrowanych danych nawigacyjnych i ENC

(map cyfrowych) oraz platform wymiany danych.

2. Wspieranie rozwoju systemów do monitorowania i rejestrowania parametrów systemów

GNSS oraz stanu jonosfery i przewidywania ich zachowania.


Współpracujący: CBK PAN

Finansowanie: programy UE, ESA, NCBiR



W ramach wspierania rozwoju systemu wykorzystania GNSS, przedstawiciel Polski

w Radzie Programowej ESA ds. Nawigacji Satelitarnej, w koordynacji z CBK PAN będzie wspierał

realizację projektów związanych z programem monitoringu i rejestrowania, poprzez uczestnictwo w

posiedzeniach, współpracę przy wypracowywaniu strategicznych dokumentów, decyzji i instrukcji

programowych.

3. Rozwój systemów inteligentnego transportu, w tym monitorowania ruchu

i nadzorowania przewozu np. materiałów niebezpiecznych.


Rozwój systemów inteligentnego transportu,

Rozwój systemów monitorowania ruchu i nadzorowania przewozu np. materiałów

niebezpiecznych.

Odpowiedzialny za zadanie: MIR

31

Współpracujący: sektor naukowo-przemysłowy, MSW, MAC




W zakresie odpowiedzialności administracji morskiej leży zapewnienie nieprzerwanej pracy,

modernizacji i konserwacji dwóch ogólnokrajowych systemów nawigacyjnych korzystających

intensywnie z działania i rozwoju segmentu down-stream systemów satelitarnych: DGPS oraz AIS.

Systemy te rozmieszczone na całym wybrzeżu służą celom: kontroli ruchu morskiego i jego

bezpieczeństwa nawigacyjnego, hydrograficznym oraz inżynierskim. Dodatkowo w posiadaniu

administracji morskiej są stacjonarne i mobilne zestawy wysokiej dokładności pozycji RTK OTF

(opcjonalnie wykorzystywane mogą być systemy EGNOS oraz GLONASS).

W ramach technik satelitarnych służących systemom do prowadzenia żeglugi powietrznej

i zarządzania przepływem ruchu lotniczego oraz wspierania badań i rozwoju zastosowań

wykorzystujących nawigację satelitarną GNSS i system wspomagający EGNOS na potrzeby

transportu lotniczego konieczne jest opracowanie zharmonizowanych i efektywnych kosztowo

procedur zbliżania i podejścia do lądowania (APV – Approach with Vertical Guidance) opartych na

systemie nawigacji satelitarnej GNSS.

Wdrożenie procedur AP, a także szeregu innych, będzie znacząco wpływać na rozwój sektora

lotniczego. Jednakże należy zauważyć, że dla powodzenia planowanych przedsięwzięć kluczowe

znaczenie ma zagwarantowanie właściwej jakości sygnału EGNOS na obszarze co najmniej całej

Unii Europejskiej.

Dodatkowym istotnym zagadnieniem wykraczającym poza obszar lotnictwa cywilnego jest

zapewnienie przyszłym użytkownikom Galileo dostępności usługi pomiaru czasu referencyjnego

(GST – Galileo System Time), całkowicie niezależnej od analogicznych usług innych systemów

nawigacji satelitarnej. Szerokie zastosowanie odbiorników czasu oraz ich dostosowanie do systemu

Galileo pozwoliłoby na uniezależnienie się od systemów GPS/GLONASS w tym obszarze, będąc

jednocześnie szansą dla Centrum Badań Kosmicznych oraz polskiego przemysłu

na ogólnoeuropejskie wykorzystanie polskich technologii w tym zakresie.

Ponadto, obecnie największy potencjał wykorzystania ITS znajduje się w obszarze transportu

drogowego. Na sieci dróg krajowych funkcjonuje od lipca 2011 r. elektroniczny system poboru

opłat viaTOLL, który oprócz swojej podstawowej funkcji może w czasie rzeczywistym zbierać

dane o ruchu pojazdów samochodowych o masie powyżej 3,5 tony na drogach krajowych objętych

opłatami. Kolejną fazą będzie zapewnienie interoperacyjności systemów elektronicznych opłat

drogowych we Wspólnocie. W kwietniu 2004 r. została przyjęta w tej sprawie dyrektywa

Parlamentu Europejskiego i Rady, wskazująca dwa sposoby osiągnięcia interoperacyjności

(ESPO):

ustalenie technologii naliczania i poboru opłat (wybór jednej z 3 technologii tj. pozycjonowanie

satelitarne (GNSS), łączność ruchoma stosująca normę GSM-GPRS, technologia mikrofalowa

(DSRC)) oraz

ustanowienie Europejskiej Usługi Opłaty Elektronicznej (EETS).

EETS umożliwia kierowcom ze Wspólnoty korzystanie z jednego urządzenia pokładowego oraz

podpisanie jednego kontraktu z dostawcą usługi EETS na terenie całej Europy. Na forum

europejskim są obecnie prowadzone prace nad wprowadzeniem EETS.

32

Należy zauważyć, że w chwili obecnej nasz elektroniczny system poboru opłat funkcjonuje

w oparciu o technologię mikrofalową i z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia co najmniej do

roku 2018 r., czyli do zakończenia obowiązywania umowy zawartej w 2010 r. z Operatorem

systemu – konsorcjum Kapsch. Dokonanie powyższego wyboru w żadnym wypadku nie wyklucza,

że w wyniku następnego przetargu na Operatora systemu wybrany zostanie podmiot oferujący

technologię poboru opłat wykorzystującą technologię satelitarną.

Mając na uwadze postęp prac nad europejskim systemem nawigacyjnym Galileo, dynamiczny

rozwój rozwiązań z zakresu technologii satelitarnych oraz obniżanie cen przesyłania informacji

w technologii GSM możemy mieć w przyszłości do czynienia ze zmianą obecnej technologii

polskiego ESPO z technologii DSRC na GNSS/GPS lub zastosowanie technologii hybrydowej.

W związku z powyższym należy uwzględniać działania mające na celu zdobycie wiedzy

i zwiększenie potencjału polskich instytucji publicznych oraz podmiotów prywatnych do

świadczenia usług związanych z wykorzystaniem technologii satelitarnej w celu jej ewentualnego

zastosowania w przyszłości do elektronicznego poboru opłat na terenie Polski.

Kolejnym obszarem, w którym technologie satelitarne mogą znaleźć swoje zastosowanie jest proces

opracowywania produktów, które mogą być wykorzystywane przez zarządców dróg dla potrzeb

systemów zarządzania ruchem. Produkty takie m.in. w oparciu o technologie kosmiczne mogą

generować dane dla zarządców dróg w zakresie bieżących informacji związanych np. z warunkami

pogodowymi, natężeniem ruchu, informacją o zdarzeniach. Informacje te mogą być szczególnie

cenne dla zarządców dróg, których nie stać na instalację kosztownej aparatury o dużej dokładności

w terenie. Dodatkowo, technologie satelitarne mogą być wykorzystywane przez zewnętrznych

dostawców danych z pojazdów monitorowanych w oparciu o odczyt sygnału GPS.

Ważnym kierunkiem rozwoju ITS mogącym zobrazować potencjalne zastosowania techniki

satelitarnej w transporcie jest budowa rozwiązań ITS integrujących europejski system transportowy,

czemu służy Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/40/UE z dnia 7 lipca 2010 r.

w sprawie ram wdrażania inteligentnych systemów transportowych w obszarze transportu

drogowego oraz interfejsów z innymi rodzajami transportu.

Dyrektywa wyznacza sześć działań priorytetowych w zakresie usług i aplikacji ITS, są to:

zapewnienie dostępnych na terenie całej UE usług w zakresie informacji o podróżach

z wykorzystaniem różnych rodzajów transportu,

zapewnienie dostępnych na terenie całej UE usług informacyjnych w czasie rzeczywistym

dotyczących ruchu,

dane i procedury dotyczące dostarczania – w miarę możliwości – użytkownikom bezpłatnie

minimalnego zakresu powszechnych informacji o ruchu związanych z bezpieczeństwem

drogowym,

zharmonizowane zapewnienie interoperacyjnej usługi eCall na terenie całej UE,

zapewnienie usług informacyjnych o bezpiecznych i chronionych miejscach parkingowych dla

samochodów ciężarowych i pojazdów użytkowych,

zapewnienie usług w zakresie rezerwacji bezpiecznych i chronionych miejsc parkingowych dla

samochodów ciężarowych i pojazdów użytkowych.

Warto podkreślić, iż jedną z zasad w/w Dyrektywy dotyczących specyfikacji i wdrażania ITS jest

zapewnianie jakości określania czasu i położenia. W tym celu możliwe jest wykorzystywanie

infrastruktury satelitarnej, lub dowolnej innej technologii zapewniającej równorzędne poziomy

33

dokładności, na potrzeby aplikacji i usług ITS, które wymagają globalnych, nieprzerwanych,

dokładnych i gwarantowanych usług związanych z określaniem czasu i położenia.

Komisja Europejska obecnie opracowuje specyfikacje dla poszczególnych działań priorytetowych,

które zostaną przyjęte w trybie aktów delegowanych.

4. Rozwój i upowszechnienie obowiązkowego standardu służącego udostępnianiu

i wymianie informacji operatorom nawigacji satelitarnej w ramach monitoringu ruchu na

drogach i jego zaburzeniach (informacja z systemów monitoringu położenia pojazdów,

osób i obiektów, systemów zarządzania ruchem, centrów alarmowych) pomiędzy służbami

publicznymi uczestniczącymi w działaniach ratowniczych i kryzysowych.


Rozwój i upowszechnienie standardu służącego udostępnianiu operatorom nawigacji

satelitarnej informacji o ruchu na drogach i jego zaburzeniach (informacja z systemów

monitoringu, systemów zarządzania ruchem, centrów alarmowych, itp.),

Rozwój i upowszechnienie obowiązkowego standardu służącego wymianie informacji

pomiędzy systemami monitoringu położenia (pojazdów, osób i obiektów) służb publicznych

uczestniczących w działaniach ratowniczych i kryzysowych.


Współpracujący: MIR, MSW




W ramach zadania będą realizowane działania dotyczące:

wspierania rozwoju i demonstracji nowych, innowacyjnych produktów z obszaru nawigacji i

pozycjonowania pojazdów,

rozwoju i upowszechnienia standardu służącego udostępnianiu operatorom nawigacji

satelitarnej informacji o ruchu na drogach i jego zaburzeniach (informacja z systemów

zarządzania ruchem, centrów alarmowych itp.),

rozwoju i upowszechnienia obowiązującego standardu służącego wymianie informacji

pomiędzy systemami monitoringu położenia (pojazdów, osób i obiektów) służb publicznych

uczestniczących w działaniach ratowniczych i kryzysowych,

rozwoju systemów monitorowania ruchu i nadzorowania przewozu np. materiałów

niebezpiecznych,

koordynowania wprowadzania systemów monitorowania położenia i systemów wsparcia


kryzysowym oraz wspierania projektów pilotażowych,

rozwoju systemu szybkiego udostępniania i wykorzystania zobrazowań satelitarnych

w warunkach wielkoobszarowego lub długotrwałego kryzysu,

wspierania rozwoju i demonstracji innowacyjnych produktów obrazowania z platform

stratosferycznych.

34

5.1.3 Działania wspierające rozwój sektora kosmicznego w Polsce

5.1.3.1 Wspieranie administracji publicznej we wdrażaniu aplikacji satelitarnych

1. Działania w zakresie edukacji administracji publicznej w celu wzrostu świadomości

możliwości płynących z technik satelitarnych dla realizacji zadań administracji –

promocja oraz szkolenia dla potencjalnych użytkowników z administracji publicznej.


Współpracujący: w obszarze promocji przedsiębiorców – PARP

Finansowanie: budżet MG, polskie programy operacyjne z nowej perspektywy finansowej, dotacja

podmiotowa PARP



W celu promowania i pobudzania wykorzystania przez administrację publiczną produktów

i aplikacji zrealizowanych przez polski przemysł kosmiczny, w tym przez MŚP (małe i średnie

przedsiębiorstwa) MG będzie wspierało edukację polskich podmiotów sektora administracji

publicznej.

Działania będą skupiały się wokół stwarzania możliwości bliższego kontaktu administracji

publicznej z rozwiązaniami systemowymi tworzonymi przez MŚP – m.in. targi dla administracji

publicznej, warsztaty, spotkania prezentacyjne, szkolenia, kierunkowe studia podyplomowe i testy

umożliwiające podmiotom komercyjnym prezentację najnowszych rozwiązań bazujących

na technikach satelitarnych.

Planowane jest również opracowanie materiałów w formie elektronicznej dot. możliwości

zastosowania zobrazowań satelitarnych w działaniach i zadaniach administracji publicznej.

W przedmiotowym zakresie PARP będzie realizować adekwatne działania wynikające z punktu

3.3.4 niniejszego Planu.

5.1.3.2 Edukacja – stworzenie nowych kierunków kształcenia związanych

z technikami kosmicznymi

1. Wspieranie rozwoju edukacji w obszarze technologii kosmicznych.

Zadanie obejmuje następujące zadanie z programu:

Wspieranie edukacji studentów na kierunkach związanych z inżynierią kosmiczną

i satelitarną oraz ich udziału w rzeczywistych projektach (kształcenie on-the-job)

oraz działania w obszarze edukacji szkolnej.


Współpracujący: MEN, MON

Finansowanie: polskie programy operacyjne z nowej perspektywy finansowej, budżet MNiSW



Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym daje uczelniom możliwość tworzenia indywidualnych

studiów międzyobszarowych.

Zgodnie z art. 168 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 roku szkoły

wyższe i instytucje naukowe mogą kształcić wspólnie specjalistów z dziedziny inżynierii

35

kosmicznej i satelitarnej na studiach pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolitych studiach

magisterskich. Kształcenie takie może być podjęte na podstawie zawartego porozumienia.

Przedmiotem porozumienia może być prowadzenie studiów na kierunku i poziomie kształcenia,

w którym podstawowe jednostki organizacyjne uczelni polskich będących stronami porozumienia

mają uprawnienia do prowadzenia studiów na poziomie kształcenia nie niższym niż poziom

określony w porozumieniu, we współpracy z najlepszymi specjalistami. Absolwenci takich studiów

mogą otrzymać dyplom wspólny, spełniający wymogi określone w przepisach wydanych

na podstawie art. 167 ust. 3. W celu wykształcenia odpowiednio wykwalifikowanej kadry

w sektorze kosmicznym należy zachęcać uczelnie do uruchamiania takich studiów. Również

otwieranie przez uczelnie kierunkowych studiów podyplomowych, dokształcających inżynierów

i menadżerów z sektora kosmicznego, byłyby odpowiednim rozwiązaniem problemu braku

wykwalifikowanej kadry w sektorze kosmicznym.

W projekcie założeń projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym

oraz niektórych innych ustaw z dnia 3 kwietnia 2013 roku znalazły się założenia dotyczące zmian

rozszerzających możliwość prowadzenia wspólnego kształcenia interdyscyplinarnego. Umożliwi to

prowadzenie wspólnych studiów interdyscyplinarnych nie tylko przez podstawowe jednostki

organizacyjne tej samej uczelni, ale też jednostki różnych uczelni publicznych i niepublicznych,

posiadających uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego. Celem takiej regulacji

będzie możliwość łączenia odmiennych dyscyplin naukowych np. technologii kosmicznych,

technologii satelitarnych, astronomii, geodezji i zarządzania na jednym kierunku studiów.

Doprecyzowane zostaną też przepisy dotyczące wspólnych dyplomów ukończenia studiów.

Regulacja wprowadzi również rozwiązania ułatwiające przygotowanie interdyscyplinarnych

rozpraw doktorskich.

W przyszłości można byłoby rozważyć utworzenie nowej dyscypliny "technologia kosmiczna

i satelitarna".

MNiSW może również, jeśli będzie istniała taka potrzeba, przychylić się do prośby środowiska

naukowego, aby kierunki związane z kształceniem w technologiach kosmicznych i satelitarnych

wpisać na listę kierunków zamawianych, co wiąże się z możliwością otrzymania specjalnego

stypendium. Fakt ten na pewno przyczyniłby się do zwiększenia liczby zdolnych absolwentów na

danym kierunku.

Jednakże kształcenie kadr dla sektora kosmicznego to nie tylko jednostronne zadanie uczelni.

Szkoły wyższe mogłyby, wraz z przedsiębiorstwami, wspierać i promować przedsiębiorczość

akademicką, rozwijając istniejące już na uczelniach centra przedsiębiorczości akademickiej oraz

uczelniane inkubatory przedsiębiorczości. Z jednej strony przedsiębiorcy mogliby zaangażować się

w prowadzenie szkoleń w zakresie pisania biznes planów czy zakładania firm, skierowane do

pracowników naukowych. Z drugiej strony wyszkoleni pod tym kątem pracownicy naukowi

mogliby pracować nad zainteresowaniem studentów i doktorantów zakładaniem własnych

przedsiębiorstw jako form wdrażania własnych badań.

Również ze strony przedsiębiorców z sektora kosmicznego oczekiwać można stworzenia systemu

stypendiów dla wyróżniających się studentów, czy programu praktyk i staży akademickich.

W ramach Zespołu ds. Systemu Galileo Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych Polskiej

Akademii Nauk powołana została Grupa Robocza ds. Edukacji, której zadaniem będzie analiza

podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych

36

typach szkół, która dotyczy problematyki związanej z przestrzenią kosmiczną oraz inżynierią

satelitarną. Celem prac tej Grupy będzie porównanie podstaw programowych polskiego systemu

oświaty odnośnie omawianej problematyki z podstawami programowymi realizowanymi

w szkołach innych krajów europejskich. Analiza ta pozwoli ocenić, czy obecna podstawa

programowa pozwala uczniom zdobyć odpowiednią wiedzę dotyczącą przestrzeni kosmicznej,

a także technologii kosmicznych i satelitarnych.

Ministerstwo Edukacji Narodowej we wrześniu 2012 roku rozpoczęło wdrażanie reformy

szkolnictwa zawodowego, której głównym celem jest lepsze przygotowanie młodych osób do

potrzeb rynku pracy. MEN stale będzie analizował potrzeby rynku pracy, w tym także potrzeby

przemysłu kosmicznego. Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego obejmuje m. in. zawody

takie jak monter mechatronik i technik mechatronik. Szkoły kształcące w tych zawodach

przygotowują specjalistów, których wiedza i umiejętności mogą być wykorzystywane także

w pracach związanych z technologiami kosmicznymi. Treści zawarte w podstawie programowej dla

tych zawodów są konkretyzowane w dopuszczonych do użytku w szkole programach nauczania.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami zarówno przygotowanie programu nauczania, jak i jego

dopuszczenie do użytku odbywa się w szkole. Ministerstwo Edukacji Narodowej zachęca

dyrektorów szkół, by programy nauczania przygotowywali we współpracy z pracodawcami,

dostosowując je do potrzeb i oczekiwań otoczenia gospodarczego szkoły. Należy także zauważyć,

że w nowej perspektywie finansowej na lata 2014-2020 przewidziano działania zmierzające do

rozwoju partnerstw wiedzy „szkoły/pracodawcy/uczelnie”. W przypadku szkół kształcących

specjalistów, których wiedza i umiejętności mogą być wykorzystywane także w pracach

związanych z technologiami kosmicznymi, partnerstwa wiedzy mogą być narzędziem podnoszenia

jakości kształcenia i lepszego przygotowania absolwentów do pracy związanej z technologiami

kosmicznymi oraz na rzecz badań kosmicznych.

2. Wspieranie włączania polskich badaczy w programy naukowe ESA, w tym zapewnianie

uprzywilejowanego dostępu do danych w zamian za uczestnictwo w realizacji misji.


Współpracujący: MG, PARP


Zakres czasowy realizacji całości: 2013-2020


Europejska Agencja Kosmiczna, w ramach kompetencji przy pozyskiwaniu kontraktów, wymaga

doświadczenia w prowadzeniu projektów w sektorze kosmicznym. Szansę na zdobycie

doświadczenia daje uczestnictwo w konkursach na projekty naukowe w ramach programu Horizon

2020 oraz konkursów ogłaszanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. W ogłaszanych

przez NCBiR konkursach mogą brać udział jednostki naukowe, realizujące projekty we współpracy

z przedsiębiorstwami.

Jednocześnie poprzez zadania realizowane w ramach Polskiego Zespołu Zadaniowego TASK

FORCE, MG chce ukierunkować działania na wspieranie polskiego sektora kosmicznego

w pozyskiwaniu projektów przemysłowo-naukowych w celu zapewnienia optymalnego

wydatkowania polskiej składki obowiązkowej. Włączanie środowiska naukowego w aktywne

działania na rzecz wykorzystania potencjału i możliwości polskiego sektora kosmicznego będzie

realizowane m.in. poprzez wspólne szkolenia dla podmiotów przemysłowych i naukowych,

37

wspieranie i pobudzanie współpracy środowiska naukowego (naukowców) z przemysłem, w tym

w szczególności z małymi firmami w celu uczestnictwa w coraz większym spektrum programów

i projektów ESA. Udział i zaangażowanie finansowe w misje daje bezpośrednią możliwość

uzyskania wyników badań i dalszego ich rozpowszechnienia w celu zwielokrotnienia korzyści

wynikających z ich posiadania. Ww. działania będą realizowane również przy wsparciu i udziale

PARP zgodnie z punktem 3.3.4 niniejszego Planu.

5.1.3.3 Analiza i przeprowadzenie koniecznych zmian w prawie krajowym

1. Opracowanie projektu ustawy prawo kosmiczne i związanych z nim aktów delegowanych.


Współpracujący: MSZ, MNiSW, MON, MEN, MRiRW, MIR, MŚ, MAC

Finansowanie: MG



Polska jest stroną Układu o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania

przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi z 27 stycznia 1967 r.

(Dz. U. Nr 14 poza. 82, załącznik nr 2, z 15 maja 1968 r.), Konwencji w sprawie rejestracji

obiektów wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną z 14 stycznia 1975 r. (Dz. U. Nr 5 poz. 22,

załącznik, z 30 marca 1979 r.) oraz Konwencji o międzynarodowej odpowiedzialności za szkody

wyrządzone przez obiekty kosmiczne z 29 marca 1972 r. (Dz. U. Nr. 27 poz. 154, załącznik,

z 30 czerwca 1973 r.). Traktaty te zakładają konieczność uregulowania w prawie krajowym m.in.

takich kwestii jak: zasady wyrażania zgody na działalność w przestrzeni kosmicznej przez

podmioty krajowe oraz wyznaczenie organu odpowiedzialnego za nadzór tego rodzaju działalności;

zasady prowadzenia krajowego rejestru obiektów kosmicznych; zagadnienia dotyczące

odpowiedzialności państwa oraz odszkodowawcze.

W celu zapewnienia realizacji zobowiązania wynikającego dla Polski z Konwencji Narodów

Zjednoczonych, Ministerstwo Gospodarki jest w trakcie opracowywania założeń ustawy prawo

kosmiczne, która ma zawierać również przepisy dotyczące prowadzenia rejestru obiektów

kosmicznych wypuszczanych w przestrzeń kosmiczną przez polskie podmioty.

W celu opracowania założeń do ustawy, MG planuje współpracować ze wszystkimi

członkami Zespołu Międzyresortowego do spraw Polityki Kosmicznej w Polsce, instytutami

naukowymi, wydziałami prawa na uniwersytetach oraz przedsiębiorcami z sektora kosmicznego.

W związku z powyższym został powołany zespół roboczy ds. prawa kosmicznego, pracujący nad

szczegółowymi rozwiązaniami prawnymi, które będą jednocześnie wspierały rozwój sektora

kosmicznego w Polsce.

2. Identyfikacja wybranych produktów opartych na zobrazowaniach satelitarnych jako

akceptowalnych źródeł informacji dla administracji publicznej (centralnej i regionalnej)

w zakresie monitoringu środowiska.

Odpowiedzialny za zadanie: MŚ

Finansowanie: MŚ



38

Techniki satelitarne są przyszłością rozwoju monitoringu środowiska. Konieczne jest

zidentyfikowanie wśród palety dostępnych produktów opartych na zobrazowaniach satelitarnych

tych, które są najbardziej użyteczne z perspektywy możliwości przyszłego wykorzystania przez

administrację publiczną (centralną i regionalną). W związku z powyższym Ministerstwo

Środowiska będzie pracowało nad rekomendacjami wskazującymi źródła danych i preferowane

sposoby ich wykorzystania przez administrację na potrzeby polskiego sektora monitoringu

środowiska.

Jednocześnie kierunkiem interwencji wymienionym w programie i realizowanym w ramach

podstawowych każdego z resortów jest stworzenie bazy danych zawierającej informacje

o pochodzeniu i sposobie wykorzystania danych w zakresie monitoringu środowiska.

5.1.3.4 Wybrane zadania PARP dotyczące wspierania przedsiębiorczości

w sektorze kosmicznym w okresie 2013 - 2020

W celu efektywnej współpracy ze środowiskami biznesowymi uczestniczącymi w budowie

polskiego sektora kosmicznego, należy podejmować działania wielostronne, koncentrujące się

zarówno na informacyjno-promocyjnym wspieraniu przedsiębiorstw, utrzymywaniu bezpośrednich

kontaktów z firmami celem bieżącej pomocy w przypadku pytań lub wątpliwości, dokonywania

analiz ich potrzeb i zachęcania firm do podejmowania współpracy na rzecz realizacji projektów z

zakresu technologii kosmicznych i satelitarnych, jak również budowaniu systemowych rozwiązań,

które umożliwią trwałe zaangażowanie się polskich firm w budowę polskiego sektora kosmicznego

oraz zachęcą do współpracy przedstawicieli europejskiego i międzynarodowego sektora

kosmicznego z polskimi przedsiębiorcami.

Biorąc pod uwagę powyższe PARP, w porozumieniu z instytucjami wiodącymi i koordynującymi

poszczególne zadania, będzie realizować następujące działania:

1. Realizacja działań informacyjnych dla polskiego sektora kosmicznego przez:

a. organizację warsztatów, kursów i konferencji z zakresu procedur przetargowych,

programów i innych działań ESA;

b. budowę platformy wymiany informacji między firmami.

2. Wspieranie aktywności międzynarodowej przedsiębiorstw w sektorze kosmicznym przez:

a. organizację wizyt warsztatowych, misji gospodarczych i innych przedsięwzięć o charakterze

informacyjnym i promocyjnym w krajach należących do ESA oraz na całym świecie,

b. prowadzenie punktu kontaktowego dla przedsiębiorstw pochodzących zarówno z Polski jak

i zza granicy, zainteresowanych podjęciem współpracy.

3. Wspieranie współpracy pomiędzy podmiotami naukowymi i przemysłowymi działającymi na

rzecz rozwoju sektora kosmicznego przez organizację przedsięwzięć o charakterze

informacyjno-promocyjnym, angażujących przedstawicieli obu środowisk.

4. Wspieranie Ministerstwa Gospodarki i Zespołu Międzyresortowego ds. Polityki Kosmicznej

w Polsce w realizacji krajowego planu dotyczącego sektora kosmicznego, przez:

a. dokonywanie analiz i ekspertyz związanych z rozwojem przedsiębiorstw sektora

kosmicznego w Polsce, w tym w drodze zlecenia ekspertyz wykonawcom zewnętrznym lub

przez zaangażowanie ekspertów zewnętrznych PARP;

39

b. prowadzenie monitoringu zaangażowania polskich podmiotów w programy ESA i stopnia

wykorzystania zaalokowanych środków na podstawie danych przekazanych przez ESA.

5. Wspieranie administracji rządowej w gremiach eksperckich ESA i KE zajmujących się

poszczególnymi obszarami aktywności kosmicznej celem prezentowania stanowiska

przedsiębiorstw polskich.

6. Przeprowadzanie monitoringu programu PECS, do czasu zakończenia realizacji programu.

7. Prowadzenie dedykowanej strony internetowej poświęconej tematyce kosmicznej, w ujęciu

biznesowym.

8. Prowadzenie działań promocyjnych mających na celu propagowanie tematyki kosmicznej,

w tym:

a. Tworzenie dedykowanych publikacji na zlecenie Ministerstwa Gospodarki;

b. Prowadzenie kampanii informacyjnych w mediach oraz w prasie.

40

5.1.3.5 Macierz realizowanych przedsięwzięć determinujących rozwój sektora kosmicznego w Polsce

Prio

rytet Zadanie Odpowiedzialny Współpracujący Finansowanie

Obszar

interwencji Obszar główny

1 Budowa narodowego systemu optoelektronicznej

obserwacji Ziemi. MON

MSW, MAC,

MSZ NCiBR

Satelitarna

obserwacja Ziemi

Budowa kompetencji w

obszarze technologii

kosmicznych - segment


2 Budowa satelity obserwacyjnego w ramach części polskiej

składki do ESA, zarządzanej przez TASK FORCE. MG

MON, MSW,

MAC

polska część

składki do ESA –

w ramach Task

Force

Satelitarna

obserwacja Ziemi





3 Wspieranie uczestnictwa polskich podmiotów w realizacji

programów związanych z bezpieczeństwem i obronnością MON, MG, MNiSW -

budżet MON, MG,

NCBiR, MNiSW,

programy UE, ESA

Nowe technologie i

eksploracja

przestrzeni

kosmicznej





4

Realizacja projektów w zakresie: podsystemów małych

satelitów (platform satelitarnych), w tym systemów

stabilizacji położenia i systemów zasilania, mechaniki

precyzyjnej, systemów optycznych i optoelektroniki,

rozwoju autonomicznych systemów decyzyjnych,

automatyki i robotyki kosmicznej, w szczególności

systemów mechanicznych i sterowania, anten i

telekomunikacji, nowych materiałów, silników

rakietowych oraz badań naukowych i edukacji.

sektor naukowo-

przemysłowy -

programy ESA,

NCBiR

Nowe technologie i

eksploracja

przestrzeni

kosmicznej





5

Działania w zakresie edukacji administracji publicznej w

celu wzrostu świadomości możliwości płynących z

technik satelitarnych dla realizacji zadań administracji –

promocja oraz szkolenia dla potencjalnych użytkowników

z administracji publicznej.

MG

PARP - w

obszarze

promocji

przedsiębiorców

budżet MG, polskie

programy

operacyjne, dotacja

podmiotowa PARP

Wspieranie

administracji

publicznej we

wdrażaniu aplikacji

satelitarnych

Działania wspierające

rozwój sektora kosmicznego

w Polsce

6 Wspieranie rozwoju edukacji w obszarze technologii

kosmicznych. MNiSW MEN, MON

polskie programy

operacyjne, budżet

MNiSW

Edukacja –

stworzenie nowych

kierunków

kształcenia

związanych z

technikami

kosmicznymi



w Polsce

7

Wspieranie rozwoju i demonstracji nowych produktów

opartych na zobrazowaniach satelitarnych, które

odpowiadają konkretnym potrzebom administracji.

GUGiK

MAC, MSZ,

MSW, MNiSW,

MIR

programy ESA,

programy UE,

budżet MAC,

Satelitarna

obserwacja Ziemi


obszarze wykorzystania

danych satelitarnych

41

polskie programy

operacyjne, NCBiR

8

Wspieranie zastosowania serwisów Copernicus , w tym w

gospodarce przestrzennej i w monitorowaniu środowiska.

MNiSW

MS, MRiRW,

MIR, MSZ,

GUGiK

programy UE,

ESA, polskie

programy

operacyjne

Nowe technologie i

eksploracja

przestrzeni

kosmicznej



kosmicznych

9 Wspieranie rozwoju i demonstracji innowacyjnych

produktów z obszaru nawigacji i pozycjonowania.

MAC, GUGiK

sektor naukowo-

przemysłowy,

MIR, MNiSW

programy UE,

ESA, NCBiR,

polskie programy

operacyjne

Nawigacja i

pozycjonowanie




10

Udział w programie Space Situational Awareness (SSA),

aby uzyskać możliwie najlepszy dostęp do danych

obserwacyjnych.

MG, MON, MSZ,

PARP

programy UE, ESA

i EDA, NCBiR,

dotacja

podmiotowa

PARP, budżety

własne resortów

MG i MON

Nowe technologie i

eksploracja

przestrzeni

kosmicznej





11 Opracowanie projektu ustawy prawo kosmiczne i

związanych z nim aktów delegowanych. MG

MSZ, MNiSW,

MON, MEN,

MRiRW, MIR,

MŚ, MAC

budżet MG

Analiza i

przeprowadzenie

koniecznych zmian

w prawie

krajowym



w Polsce

12

Udział polskiego przemysłu i ośrodków badawczych w

budowie segmentu naziemnego i kosmicznego

związanego z systemem nawigacji satelitarnej.

sektor naukowo-

przemysłowy -

programy ESA,

programy UE

Nawigacja i

pozycjonowanie





13

Wspieranie udziału polskich podwykonawców w budowie

i eksploatacji systemów Copernicus oraz w projektach

EUMETSAT dot. satelitów MetOp drugiej generacji.

MŚ – w zakresie

EUMETSAT, MNiSW – w zakresie

Copernicus

MAC, MG,

MSW

programy UE,

ESA, EUMETSAT

Satelitarna

obserwacja Ziemi





14

Wspieranie udziału polskiego przemysłu i ośrodków

badawczych w budowie segmentu naziemnego i

kosmicznego związanego z systemem nawigacji

satelitarnej. Zadanie obejmuje wsparcie polskich

podwykonawców w budowie i eksploatacji systemów

EGNOS i Galileo.

MAC

MG, ZPSK

programy ESA,

programy UE

Nawigacja i

pozycjonowanie





15

Udział polskich podmiotów w projektach EUMETSAT.

Zadanie obejmuje działania pod kątem wykorzystania

danych operacyjnych uzyskiwanych w ramach projektów

EUMETSAT.

MŚ

IMGW

programy

EUMETSAT,

budżet MŚ

Satelitarna

obserwacja Ziemi




42

16

Wspieranie rozwoju i promowanie innowacyjnych

produktów integrujących zastosowania nawigacji,

obserwacji i łączności satelitarnej, w tym udział polskich

podmiotów w programie Integrated Applications w ESA.

MG

PARP, sektor

naukowo-

przemysłowy,

MAC

programy ESA,

UE, polskie

programy

operacyjne, dotacja

podmiotowa PARP

Zintegrowane

aplikacje




17

Wspieranie rozwoju kompetencji przemysłu współpracy z

partnerami zagranicznymi w zakresie segmentu

kosmicznego telekomunikacji satelitarnej.

MG MON, MAC,

PARP

programy ESA,

EDA, dotacja

podmiotowa PARP

Telekomunikacja

satelitarna





18 Rozwój infrastruktury łączności satelitarnej dla obszaru

wojskowego, reagowania kryzysowego i cywilnego.

MON - dla obszaru

wojskowego,

GUGiK - dla obszaru

zarządzania kryzysowego

MSW, MSZ,

MAC

budżet MON i

MSZ programy

ESA

Telekomunikacja

satelitarna





19

Koordynowanie (w tym standaryzacja dla zapewnienia

możliwości wymiany informacji) wprowadzania

systemów monitorowania położenia i systemów wsparcia

geoprzestrzennego (GIS) w służbach i instytucjach

uczestniczących w zarządzaniu kryzysowym, wspieranie

projektów pilotażowych.

GUGiK MAC, MSW,

MSZ

programy UE,

NCBiR, polskie

programy

operacyjne

Satelitarna

obserwacja Ziemi




20

Rozwój systemu szybkiego udostępniania i wykorzystania

informacji o obrazach satelitarnych w warunkach

wielkoobszarowego lub długotrwałego kryzysu.

GUGiK MSZ , MAC,

MSW

programy UE,

NCBiR, polskie

programy

operacyjne

Satelitarna

obserwacja Ziemi




21

Rozwój systemu wykorzystania zobrazowań satelitarnych

na potrzeby polityki zagranicznej, zarządzania

kryzysowego obejmującego wielkoobszarowe lub

długotrwałe kryzysy oraz inne zagrożenia dla obywateli

polskich poza granicami kraju, na potrzeby

bezpieczeństwa służby zagranicznej oraz infrastruktury

dyplomatycznej.

MSZ MSW, MAC,

GUGiK

programy UE,

NCBiR, polskie

programy

operacyjne, budżet

MSZ

Satelitarna

obserwacja Ziemi




22 Sformowanie ośrodka analiz obrazowych na potrzeby

obronności i bezpieczeństwa. MON - budżet MON

Satelitarna

obserwacja Ziemi




23

Wspieranie udziału w programach ESA: rozwoju małych

platform satelitarnych; eksploracji w obszarze rozwoju

robotów planetarnych; budowy misji planetarnych.

MG, MNISW, MAC PARP, ZPSK

programy UE,

ESA, dotacja

podmiotowa

PARP, NCBiR, budżety własne

resortów

Nowe technologie i

eksploracja

przestrzeni

kosmicznej





24 Prowadzenie badań w zakresie zastosowań zobrazowań sektor naukowo- MON, MG, programy UE, Satelitarna Budowa kompetencji w

43

radarowych w ramach satelitarnej obserwacji ziemi. przemysłowy MNiSW, MAC,

MŚ

ESA, polskie

programy

operacyjne

obserwacja Ziemi obszarze wykorzystania


25

Zdefiniowanie kierunków rozwoju badań naukowych w

dziedzinie technologii kosmicznych i satelitarnych oraz

budowa odpowiedniej infrastruktury badawczej.

MNISW MG, NCBiR,

NCN

budżet MNiSW,

programy UE

Nowe technologie i

eksploracja

przestrzeni

kosmicznej





26

Prowadzenie bazy zawierającej informacje o metadanych

dotyczących zdjęć satelitarnych obszaru Polski, jej

aktualizacja i udostępnianie.

GUGiK

MNiSW w

zakresie

Programu

Copernicus

budżet GUGiK Satelitarna

obserwacja Ziemi




27

Rozwój systemu opartego na internecie, który umożliwi

każdej jednostce administracji publicznej i służbom

zarządzania kryzysowego dostęp do regularnie

odświeżanej bazy zawierającej informacje o metadanych

dotyczących zdjęć satelitarnych i usług przewidzianych w

programie Copernicus. System służyć będzie także

udostępnianiu produktów Copernicus.

GUGiK, MAC MNiSW

programy ESA,

UE, polskie

programy

operacyjne

Satelitarna

obserwacja Ziemi




28

Identyfikacja wybranych produktów opartych na

zobrazowaniach satelitarnych jako akceptowalnych źródeł

informacji dla administracji publicznej (centralnej i

regionalnej) w zakresie monitoringu środowiska.

MŚ

- budżet MŚ

Analiza i

przeprowadzenie

koniecznych zmian

w prawie

krajowym



w Polsce

29

Wspieranie włączania polskich badaczy w programy

naukowe ESA, w tym zapewnianie uprzywilejowanego

dostępu do danych w zamian za uczestnictwo w realizacji

misji.

MNiSW MG, PARP programy UE,

ESA, NCBiR

Edukacja –

stworzenie nowych

kierunków

kształcenia

związanych z

technikami

kosmicznymi



w Polsce

30

Powołanie w drodze konkursu jednostki koordynującej

pozyskiwanie i dystrybucję zobrazowań satelitarnych z

systemu Copernicus.

MNiSW - projekt NCBiR Satelitarna

obserwacja Ziemi




31

Wspieranie rozwoju systemów do monitorowania i

rejestrowania parametrów systemów GNSS oraz stanu

jonosfery i przewidywania ich zachowania.

MAC CBK PAN programy ESA,

UE, NCBiR

Nawigacja i

pozycjonowanie




32

Rozwój i upowszechnienie obowiązkowego standardu

służącego udostępnianiu i wymianie informacji

operatorom nawigacji satelitarnej w ramach monitoringu

ruchu na drogach i jego zaburzeniach (informacja z

MAC, MIR, MSW programy ESA,

UE, NCBiR

Nawigacja i

pozycjonowanie




44

systemów monitoringu położenia pojazdów, osób i

obiektów, systemów zarządzania ruchem, centrów

alarmowych oraz systemów żeglugi powietrznej)

pomiędzy służbami publicznymi uczestniczącymi w

działaniach ratowniczych i kryzysowych.

33

Wytworzenie i systematyczna aktualizacja ortofotomapy

kraju, która mogłaby również posłużyć jako element

pomocniczy w aktualizacji baz referencyjnych.

GUGiK -

budżet zlecających

instytucji

publicznych

Satelitarna

obserwacja Ziemi




34

Wspieranie badań i rozwoju algorytmów automatycznej i

półautomatycznej analizy zobrazowań, w tym detekcji i

analizy zmian.

MNiSW

sektor naukowo-

przemysłowy,

MG, MON,

MAC, MSW,

MSZ, MŚ,

MRiRW, MIR,

GUGiK

NCBiR Satelitarna

obserwacja Ziemi




35

Rozwój systemów inteligentnego transportu, w tym

monitorowania ruchu i nadzorowania przewozu np.

materiałów niebezpiecznych.

MIR

MAC, MSW,

sektor naukowo-

przemysłowy

programy ESA,

UE, NCBiR

Nawigacja i

pozycjonowanie




45

6. System wdrażania i monitorowania „Programu działań…”

Niniejszy „Program…” nie stanowi zamkniętego katalogu działań, lecz będzie okresowo

konsultowany z partnerami społecznymi i instytucjonalnymi oraz przedsiębiorcami. Umożliwi to

wprowadzanie zmian i aktualizację ww. planu z uwzględnieniem postępów w realizacji celów oraz

informacji z monitoringu w pierwszych okresach obowiązywania, a w szczególności wyników

ewaluacji bieżących projektów, przebiegu i efektów kolejnych konkursów (w tym w ramach PECS,

rezultatów konkursów realizowanych w ramach FP7 i EUMETSAT). Rozwiązaniem

organizacyjnym mogłyby być coroczne konferencje łączące elementy monitorowania wdrażania

„Programu…” oraz promowania zastosowań technik satelitarnych w administracji publicznej

i społeczeństwie.

6.1 Ramy finansowe

W „Programie…” zaproponowano wizję silnej prokosmicznej polityki państwa, która zapewnia

maksymalizację korzyści z przystąpienia Polski do ESA i gwarantuje optymalne wykorzystanie

poniesionych nakładów oraz utrzymanie narodowych kompetencji w zakresie badań, wdrożeń

i działalności przemysłowej, umożliwiających realizację strategicznych interesów państwa. Dzięki

realizacji tego programu Polska nie będzie tylko klientem rozwiązań opracowanych za granicą, ale

będzie aktywnie uczestniczyć w tworzeniu i wykorzystywaniu nowych technologii.

Z uwagi na specyficzny zakres oddziaływania tego dokumentu nie jest na obecnym etapie prac

możliwe określenie wszystkich parametrów programu, tj.:

- nie jest możliwe dokonanie podziału finansowania poszczególnych priorytetów

z uwagi na fakt, że intensyfikacja prac w poszczególnych priorytetach uzależniona będzie od

zainteresowania i zaangażowania podmiotów badawczych i przemysłowych.

- informacji o wysokości współfinansowania na poziomie programu i priorytetów; ponieważ na

tym etapie rozwoju polskiego sektora kosmicznego przewiduje się finansowanie wyłącznie ze

środków budżetu państwa.

Poniżej przedstawiono szacunkowe nakłady roczne przewidywane w ostatnim roku realizacji

„Programu”. Zakładany bilans rocznych wydatków mógłby przedstawiać się następująco:

składka obowiązkowa do ESA - 19 mln Euro4

składka opcjonalna do ESA - 28 mln Euro

krajowy program kosmiczny - min.8 mln Euro

działalność narodowej agencji kosmicznej - ok.2,5 mln euro

Nakłady całkowite - min.57,5 mln Euro5

4 Składka obowiązkowa do ESA jest obliczana w stosunku do wartości dochodu narodowego netto (DNN) danego

państwa w okresach trzyletnich zgodnie ze statystykami publikowanymi przez OECD lub EUROSTAT. Podane

wyliczenie, tj. kwota 19,2 mln euro, opiera się na obecnie stosowanej przez ESA bazie statystycznej, tzn. latach 2007-

2009. W projektowanych wydatkach na 2020 rok przyjęto aktualną wartość składki jako przybliżenie.

46

Natomiast wydatki państwa w pierwszym pełnym roku wdrażania „Programu…”, tj. 2013,

obejmowałyby następujące kwoty:

składka obowiązkowa do ESA i rata opłaty wstępnej - 22 mln Euro

składka opcjonalna do ESA - 9,5 mln Euro

krajowy program kosmiczny - 0 mln Euro6

działalność komórki organizacyjnej w PARP - ok. 0,45 mln euro

Nakłady całkowite - ok. 32 mln Euro

Po wstępnej analizie polskiego potencjału proponuje się, aby w pierwszym roku po przystąpieniu

składka opcjonalna wynosiła 50% wysokości składki obowiązkowej. Stopniowe zwiększanie

zaangażowania finansowego następować będzie w zależności od uzyskiwanych wyników oraz

postępów rozwoju polskiego sektora kosmicznego i stopnia wykorzystania zaalokowanych środków

(na podstawie stałego monitoringu prowadzonego przez ESA i komórkę w PARP). Docelowe

nakłady na programy opcjonalne w 2020 roku szacuje się na 150% składki obowiązkowej.

Realizacja „Programu…” zakłada powołanie specjalnej komórki organizacyjnej w strukturach

PARP, opisanej szczegółowo w załączniku nr 4. Działalność ww. komórki będzie finansowana

z dotacji podmiotowej na działalność PARP, zapisanej w budżecie MG, określanej corocznie

w ustawie budżetowej. W 2013 roku na ten cel przewidziano 1,8 mln zł.7

6.2 System instytucjonalny

Jak wspomniano wyżej, dla efektywnej realizacji polskiej polityki kosmicznej na poziomie

międzynarodowym i krajowym kluczowe znaczenie ma powołanie komórki organizacyjnej

w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, która powinna być aktywnym uczestnikiem

wdrażania „Programu działań na rzecz rozwoju technologii kosmicznych i wykorzystywania

systemów satelitarnych w Polsce” współpracując z instytucjami zainteresowanymi, wymienionymi

w pkt 5.1 - 5.6. oraz Zespołem Międzyresortowym. Mając możliwość zintegrowania niezbędnych

działań informacyjno-promocyjnych dotyczących sektora kosmicznego jako elementu działalności

promocyjnej PARP, komórka powinna występować w roli inspiratora działań wobec

przedsiębiorców jednostek naukowo-badawczych, platform technologicznych, izb gospodarczych,

centrów transferu technologii oraz współpracować z instytucjami realizującymi politykę wspierania

innowacyjności, takimi jak Narodowe Centrum Badań i Rozwoju czy Narodowe Centrum Nauki.

Szerzej zadania Komórki organizacyjnej w PARP opisano w punkcie 4.3. oraz Załączniku nr 4.

5 Nie uwzględniono nakładów na działalność kosmiczną wynikających z członkostwa Polski w UE i EUMETSAT,

opisanych szczegółowo w punkcie 3.2.1. 6 Na 2013 rok zaplanowano opracowanie szczegółowego dokumentu na podstawie wytycznych zawartych

w niniejszym „Programie…”. Koszty tego zadania w przeliczeniu na euro są pomijalne przy przyjętych przybliżeniach. 7 W kolejnych latach zaplanowano odpowiednio 2,4 i 3 mln zł.

47

6.3 System monitorowania

Niniejszy dokument obejmuje strategiczne działania w ramach rozwoju sektora kosmicznego

w Polsce w okresie od 2013 do 2020 roku. Z uwagi na specyficzny charakter działalności

kosmicznej i wieloletnie inwestycje, monitorowanie tego obszaru jest efektywne w odstępach

kilkuletnich. Przewiduje się śródokresową ewaluację w 2017 r., która pozwoli na kontrolę

i zweryfikowanie kierunków podjętych działań, oraz w przypadku takiej konieczności wskaże na

konieczność przebudowania i zaktualizowania strategii i planów postępowania. W ramach

ewaluacji, planowane są konsultacje z partnerami społecznymi i instytucjonalnymi umożliwiające

wprowadzenie odpowiednich zmian i aktualizacji planu.

Ocena końcowa (ex-post) zrealizowanych działań zostanie wykonana na koniec okresu,

tj. w 2020 r.

Rys. Harmonogram realizacji Planu

W ramach systemu monitorowania wdrażania „Programu działań na rzecz rozwoju technologii

kosmicznych i wykorzystywania systemów satelitarnych w Polsce” monitorowane będą poniższe

wskaźniki. Organem odpowiedzialnym za system monitorowania będzie w pierwszym okresie

resort wiodący ds. polityki kosmicznej (w tym na podstawie informacji z innych źródeł,

np. statystyk KPK), a w okresie późniejszym samodzielna agencja rządowa (w przypadku jej

powołania).

Wskaźnik Wartość

bazowa

(w 2010r.)

Zakładana

wartość

docelowa

Częstotliwość

pomiaru

Źródło

danych

Całkowity wskaźnik sukcesu w 7 Programie

Ramowym UE

18,23%8 25% Po zakończeniu

7 PR

KPK

Wskaźnik sukcesu w priorytecie „przestrzeń

kosmiczna” w 7 Programie Ramowym

34,09%9 40% Po zakończeniu

7 PR

KPK

Liczba wniosków zgłaszanych w konkursach

PECS

47 100 Zależnie od

ilości

konkursów

MG

Liczba wniosków PECS zaakceptowanych do

realizacji

20 40 Zależnie od

ilości

MG

8 Po 151 konkursach, na dzień 28.05.2009r.

9 Po 151 konkursach, na dzień 28.05.2009r.

48

konkursów

Liczba przedsiębiorstw i jednostek naukowo-

badawczych uczestniczących w programie PECS

10 30 Zależnie od

ilości

konkursów

MG


badawczych uczestniczących w programach ESA

po przystąpieniu Polski

0 40 Zależnie od

ilości

konkursów

MG/PARP


badawczych uczestniczących w projektach z

priorytetu „Przestrzeń kosmiczna” i security w 7

Programie Ramowym UE

Po zakończeniu

7 PR

KPK

Liczba projektów EDA z udziałem Polski

2410

32 corocznie MON/EDA

Dodatkowo, w zależności od uzyskanych ze strony przemysłu oraz ESA danych, we współpracy

z PARP, będą monitorowane następujące wskaźniki:

poziom zwrotu geograficznego polskiej składki do ESA w podziale na środki w ramach

programów obowiązkowych i opcjonalnych;

liczba i wartość kontraktów uzyskanych przez polskie podmioty w ramach projektów ESA;

liczba podmiotów funkcjonujących na rynku usług i produktów kosmicznych;

wzrost dochodów polskich przedsiębiorstw biorących udział w programach ESA w stosunku do

wpłaconych w ramach składki ESA polskich środków budżetowych;

wzrost liczby pracowników polskich przedsiębiorstw biorących udział w programach ESA.

Na podstawie uzyskanych wyników w ramach śródokresowej oceny nastąpi weryfikacja

podejmowanych działań i alokacji środków w poszczególnych programach opcjonalnych ESA, jak

również zostaną zaplanowane wymagane działania interwencyjne w ramach obszarów

wymagających zmiany podejścia lub nowych działań.

W przypadku oceny ex-post dodatkowo porównane zostaną wartości wskaźników w stosunku do

wyników z oceny śródokresowej. Celem tego działania będzie uwidocznienie trendów

wynikających z podjętych działań i zadań ustalonych na podstawie oceny śródokresowej.

10

Całkowita wartość tych projektów to 220 mln euro. Wkład finansowy Polski wynosi 24 mln euro.

49

Słowniczek skrótów

BRITE (BRIght Target Explorer) – międzynarodowy projekt badawczy, realizowany wspólnie

z Kanadą i Austrią, zakładający zbudowanie, przetestowanie i umieszczenie na orbicie 2 polskich

satelitów naukowych do połowy 2013 roku. Jest to pierwszy projekt zakładający budowę całego

satelity, a nie tylko poszczególnych instrumentów czy podsystemów, przez polskich wykonawców.

EDA (European Defence Agency) – agencja UE, istnieje od 2004 roku, działa

w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Jednym z zadań jest wspieranie

europejskiej bazy przemysłowej i wdrażanie nowoczesnych rozwiązań w zarządzaniu kryzysowym.

EFC (European Framework Cooperation) – wspólna inicjatywa Europejskiej Agencji Obrony,

Komisji Europejskiej i Europejskiej Agencji Kosmicznej, mająca na celu koordynację prac

prowadzonych w obszarze badań i technologii na rzecz bezpieczeństwa i obronności.

EGNOS (European Geostationary Navigation Overlay System) - zbudowany przez Europejską

Agencję Kosmiczną, Komisję Europejską i EUROCONTROL europejski system satelitarny

wspomagający systemy GPS i GLONASS, a w przyszłości Galileo. System znacznie zwiększa

dokładność i wiarygodność pozycji uzyskiwanej z GPS, co ma szczególne znaczenie dla lotnictwa

oraz precyzyjnych pomiarów geodezyjnych.

ESA (European Space Agency) – organizacja międzyrządowa utworzona w 1975 roku dla

realizacji wspólnego, europejskiego programu badania i wykorzystania przestrzeni kosmicznej.

Do jej zadań należy również wspieranie rozwoju nowoczesnego i konkurencyjnego przemysłu

w państwach członkowskich. Członkami ESA są obecnie wszystkie państwa UE-15 oraz

Szwajcaria, Norwegia i Republika Czeska. Pod koniec 2011 roku do ESA przystąpiła Rumunia.

EUMETSAT (European Organisation for the Exploitation of Meteorological Satellites) -

utworzona w 1983 międzynarodowa organizacja („córka” ESA) odpowiedzialna za powołanie,

utrzymanie, i wykorzystanie europejskich satelitarnych systemów obserwacji meteorologicznych.

Polska przystąpiła do tej organizacji w 2009 roku.

Galileo – europejski system nawigacji satelitarnej, budowany wspólnie przez Unię Europejską

i Europejską Agencję Kosmiczną, pod kontrolą cywilną. System początkową zdolność operacyjną

osiągnie w 2014 r., zaś pełna zdolność operacyjna zostanie osiągnięta w latach 2019-2020.

GEOSS (Global Earth Observation System of Systems) –Globalny System Systemów Obserwacji

Ziemi, inicjatywa skupiająca 81 państw, Komisję Europejską i 58 różnych organizacji. Od 2005

roku realizuje 10-letni Plan Wdrożenia GEOSS, zmierzający do koordynacji i harmonizacji

istniejących systemów obserwacji Ziemi różnymi metodami. Wkładem Unii Europejskiej

w GEOSS jest system GMES.

50

GMES (Global Monitoring for Environment and Security) – wspólny program UE i ESA

w dziedzinie pozyskiwania globalnych danych o stanie środowiska Ziemi oraz ich przetwarzania.

Łączy w sobie segment kosmiczny (zobrazowania satelitarne) i obserwacje naziemne.

GNSS (Global Navigation Satellite Systems) – zbiorcza nazwa systemów nawigacji satelitarnej.

GPS (Global Positioning System) – operacyjny system nawigacji satelitarnej, pozostający pod

kontrolą amerykańskiego Departamentu Obrony, udostępniony dla zastosowań cywilnych.

HLSPG (High Level Space Policy Group) – wspólny organ skupiający ekspertów z krajów ESA

i UE, powołany na mocy Porozumienia Ramowego pomiędzy obiema organizacjami. Jego zadania

to przygotowywanie dokumentów merytorycznych dla Space Council oraz opracowywanie

praktycznych założeń i wdrażanie europejskiej polityki kosmicznej.

MUSIS (Multinational Space-based Imaging System for Surveillance, Reconnaissance and

Observation) – wielonarodowy Program w zakresie Rozpoznania Satelitarnego, zapoczątkowany

w 2001 r. przez 6 krajów UE, realizowany jako program kat. B przez EDA. Polska jest

zainteresowana przystąpieniem do MUSIS. Rozpatruje się kilka wariantów uczestnictwa Polski,

w tym z własnym komponentem satelitarnym.

PECS (Plan for European Cooperating States) – inicjatywa ESA skierowana głownie do krajów

Europy Środkowej i Wschodniej, służąca zacieśnieniu ich współpracy z Agencją i przygotowaniu

do przyszłego członkostwa. Przedsiębiorstwa i jednostki naukowo-badawcze z tych krajów zyskują

częściową możliwość udziału w programach i projektach realizowanych przez ESA, do wysokości

składki wnoszonej przez dane państwo. Porozumienia PECS podpisały Czechy, Rumunia, Węgry,

Polska, Estonia i Słowenia, zainteresowane są Łotwa i Litwa.

Space Council – połączenie Rady UE ds. Konkurencyjności i Rady Ministrów Europejskiej

Agencji Kosmicznej, zgodnie z Porozumieniem Ramowym UE – ESA najważniejszy organ

wytyczający strategiczne kierunki działania w ramach europejskiej polityki kosmicznej.

SSA (Space Situational Awareness) – nowa strategiczna inicjatywa ESA (program opcjonalny)

i UE polegająca na monitorowaniu otoczenia i możliwych zagrożeń dla wokółziemskiej

infrastruktury satelitarnej, np. ze strony tzw. „kosmicznych śmieci”, obiektów naturalnych lub

sztucznych.

51

Poziomy Gotowości Technologii

(ang. Technology Readiness Levels)

[źródło: ESA Technology Readiness Levels Handbook for space applications, edycja 1. wersja 6,

wrzesień 2008 r.]

Tłumaczenie na jęz. polski:

Poziomy Gotowości Technologii

Testy, wdrożenie i operacje Sprawdzono technologie w warunkach rzeczywistych misji

zakończonych sukcesem.

Dopuszczono technologię do użycia w przestrzeni

kosmicznej po zakończeniu testów i demonstracji

ostatecznej formy technologii (na Ziemi lub w przestrzeni

kosmicznej).

Rozwój systemu/podsystemu Dokonano demonstracji prototypu w warunkach

operacyjnych (przestrzeń kosmiczna).

Dokonano demonstracji prototypu lub modelu systemu

albo podsystemu technologii w warunkach zbliżonych do

rzeczywistych (naziemnych lub kosmicznych).

Demonstracja technologii Zweryfikowano komponenty i/lub podstawowe podsystemy

technologii w środowisku zbliżonym do rzeczywistego.

Rozwój technologii Zweryfikowano komponenty technologii i/lub podstawowe

jej podsystemy w warunkach laboratoryjnych.

Potwierdzono analitycznie i eksperymentalnie główne

funkcje i/lub koncepcje technologii.

Badanie wykonalności Określono koncepcję technologii i/lub jej zastosowania.

52

Podstawowe badanie

wykonalności

Zaobserwowano i opisano podstawowe zasady.

Level Definition Explanation

TRL 1

Basic principles observed and

reported

Lowest level of technology readiness. Scientific

research begins to be translated into applied

research and development.

TRL 2

Technology concept and/or

application formulated

Once basic principles are observed, practical

applications can be invented and R&D started.

Applications are speculative and may be

unproven.

TRL 3

Analytical and experimental

critical function and/or

characteristic proof-of-

concept

Active research and development is initiated,

including analytical / laboratory studies to

validate predictions regarding the technology.

TRL 4

Component and/or

breadboard validation in

laboratory environment

Basic technological components are integrated

to establish that they will work together.

TRL 5

Component and/or

breadboard validation in

relevant environment

The basic technological components are

integrated with reasonably realistic supporting

elements so it can be tested in a simulated

environment.

TRL 6

System/subsystem model or

prototype demonstration in a

relevant environment (ground

or space)

A representative model or prototype system is

tested in a relevant environment.

TRL 7

System prototype

demonstration in a space

environment

A prototype system that is near, or at, the

planned operational system.

TRL 8

Actual system completed and

“flight qualified” through test

and demonstration (ground or

space)

In an actual system, the technology has been

proven to work in its final form and under

expected conditions.

TRL 9

Actual system “flight proven”

through successful mission

operations

The system incorporating the new technology in

its final form has been used under actual

mission conditions.

Tłumaczenie na jęz. polski:

Poziom Definicja Wyjaśnienie

TRL 1 Zaobserwowano i opisano

podstawowe zasady.

Najniższy poziom gotowości technologii.

Rozpoczęcie badań naukowych w celu ich

53

zastosowania w pracach badawczo-

rozwojowych.

TRL 2

Określono koncepcję

technologii lub jej przyszłe

zastosowanie.

Od momentu zaobserwowania podstawowych

zasad można proponować praktyczne

zastosowanie technologii oraz rozpocząć prace

badawczo-rozwojowe. Zastosowania są oparte

na przewidywaniach i mogą zostać nie

udowodnione.

TRL 3

Potwierdzono analitycznie i

eksperymentalnie główne

funkcje i/lub koncepcje

technologii.

Rozpoczęcie badań analitycznych i

laboratoryjnych, mających na celu

potwierdzenie przewidywań dotyczących

technologii.

TRL 4

Zweryfikowano komponenty

technologii i/lub podstawowe

jej podsystemy w warunkach

laboratoryjnych.

Podstawowe komponenty technologii zostały

zintegrowane w funkcjonującą całość.

TRL 5


i/lub podstawowe podsystemy

technologii w środowisku

zbliżonym do rzeczywistego.

Podstawowe komponenty technologii zostały

zintegrowane z elementami wspomagającymi,

zbliżonymi do rzeczywistych. Technologia może

być przetestowana w symulowanych warunkach

operacyjnych.

TRL 6

Dokonano demonstracji

prototypu lub modelu systemu

albo podsystemu technologii

w warunkach zbliżonych do

rzeczywistych (naziemnych

lub kosmicznych).

Przebadano reprezentatywny model lub

prototyp systemu w warunkach zbliżonych do

rzeczywistych.

TRL 7


prototypu w przestrzeni

kosmicznej.

Prototyp systemu jest już prawie na poziomie

systemu operacyjnego lub osiągnął docelowy

poziom.

TRL 8

Dopuszczono technologię do

użycia w przestrzeni

kosmicznej po zakończeniu

testów i demonstracji

ostatecznej formy technologii

(na ziemi lub w przestrzeni

kosmicznej).

Potwierdzono, że docelowy poziom technologii

został osiągnięty i technologia może być

zastosowana w przewidywanych dla niej

warunkach.

TRL 9

Sprawdzono technologię w

warunkach rzeczywistych

misji zakończonych sukcesem.

Ostateczna wersja systemu wykorzystująca

nową technologię została zastosowana w

warunkach rzeczywistych.

54

Poziomy Gotowości Technologii [źródło: Załącznik do rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 4 stycznia

2011 r. (poz. 91)]

Poziom Definicja Wyjaśnienie

TRL 1

Zaobserwowano i opisano

podstawowe zasady danego

zjawiska.

Najniższy poziom gotowości technologii,

oznaczający rozpoczęcie badań naukowych w

celu wykorzystania ich wyników w przyszłych

zastosowaniach wojskowych lub w zakresie

bezpieczeństwa państwa. Zalicza się do nich

między innymi badania naukowe nad

podstawowymi właściwościami technologii.

TRL 2

Określono koncepcję

technologii lub jej przyszłe

zastosowanie.

Oznacza to rozpoczęcie procesu poszukiwania

potencjalnego zastosowania technologii. Od

momentu zaobserwowania podstawowych

zasad opisujących nową technologię można

postulować praktyczne jej zastosowanie, które

jest oparte na przewidywaniach. Nie istnieje

jeszcze żaden dowód lub szczegółowa analiza

potwierdzająca przyjęte założenia.

TRL 3

Potwierdzono analitycznie i

eksperymentalnie krytyczne

funkcje lub koncepcje

technologii.

Oznacza to przeprowadzenie badań

analitycznych i laboratoryjnych, mających na

celu potwierdzenie przewidywań badań

naukowych wybranych elementów technologii.

Zalicza się do nich komponenty, które nie są

jeszcze zintegrowane w całość lub też nie są

reprezentatywne dla całej technologii.

TRL 4


technologii lub podstawowe

jej podsystemy w warunkach

laboratoryjnych.

Proces ten oznacza, że podstawowe

komponenty technologii zostały zintegrowane.

Zalicza się do nich zintegrowane „ad hoc”

modele w laboratorium. Uzyskano ogólne

odwzorowanie docelowego systemu w

warunkach laboratoryjnych.

TRL 5


lub podstawowe podsystemy

technologii w środowisku

zbliżonym do rzeczywistego.

Podstawowe komponenty technologii są

zintegrowane z rzeczywistymi elementami

wspomagającymi. Technologia może być

przetestowana w symulowanych warunkach

operacyjnych.

TRL 6


prototypu lub modelu

systemu albo podsystemu

technologii w warunkach

zbliżonych do rzeczywistych.

Oznacza to, że przebadano reprezentatywny

model lub prototyp systemu, który jest znacznie

bardziej zaawansowany od badanego na

poziomie V, w warunkach zbliżonych do

rzeczywistych. Do badań na tym poziomie

zalicza się badania prototypu w warunkach

laboratoryjnych odwzorowujących z dużą

wiernością warunki rzeczywiste lub w

symulowanych warunkach operacyjnych.

TRL 7 Dokonano demonstracji

prototypu technologii w

warunkach operacyjnych.

Poziom ten reprezentuje znaczący postęp w

odniesieniu do poziomu VI i wymaga

zademonstrowania, że rozwijana technologia

55

Prototyp jest już prawie na

poziomie systemu

operacyjnego.

jest możliwa do zastosowania w warunkach

operacyjnych. Do badań na tym poziomie

zalicza się badania prototypów na tzw.

platformach badawczych.

TRL 8

Zakończono badania i

demonstrację ostatecznej

formy technologii.

Oznacza to, że potwierdzono, że docelowy

poziom technologii został osiągnięty i

technologia może być zastosowana w

przewidywanych dla niej warunkach.

Praktycznie poziom ten reprezentuje koniec

demonstracji. Przykłady obejmują badania i

ocenę systemów w celu potwierdzenia

spełnienia założeń projektowych, włączając w

to założenia odnoszące się do zabezpieczenia

logistycznego i szkolenia.

TRL 9

Sprawdzenie technologii w

warunkach rzeczywistych

odniosło zamierzony efekt.

Wskazuje to, że demonstrowana technologia

jest już w ostatecznej formie i może zostać

zaimplementowana w docelowym systemie.

Między innymi dotyczy to wykorzystania

opracowanych systemów w warunkach

rzeczywistych.

”

5. Krajowy Plan Rozwoju Sektora Kosmicznego · Applications, EOEP4, EGEP w ESA oraz programów UE...

Documents

Transcript of 5. Krajowy Plan Rozwoju Sektora Kosmicznego · Applications, EOEP4, EGEP w ESA oraz programów UE...