3Oko ver2

© Copyright by $taś

V2 - 1 -

Choroby gałki ocznej i oczodołu

CHOROBY GAŁKI OCZNEJ IOCZODOŁU

Urazy gałki ocznej i narządów dodatkowych okaWrodzone zaburzenia rozwojowe

Embriopatie infekcyjneWrodzone zaburzenia chromosomowe

Zmiany w narządzie wzroku w przebiegu choróbogólnoustrojowych

Powieki i spojówkiZapalenie powiekZapalenie spojówekJaglicaZespół suchego okaNiedobór witaminy ATłuszczyk i skrzydlik

Nowotwory i zmiany barwnikoweZnamię barwnikowe (melanocytarne) spojówkiMelanoza spojówkiRak spojówkiCzerniak złośliwy spojówkiRak łojowy

RogówkaZapalenia rogówki

Zapalenia bakteryjne rogówkiZapalenie śródmiąższowe rogówkiZapalenie wirusowe rogówkiZapalenie grzybicze rogówkiZapalenie pierwotniakowe rogówki

Choroby dystroficzne rogówkiDystrofie przednie, czyli nabłonkoweDystrofie zrębu rogówkiDystrofie tylne czyli śródbłonkoweStożek rogówki

Zmiany zwyrodnieniowe rogówki i keratopatiemetaboliczne

Obwódka starczaKeratopatia taśmowataKeratopatia wirowataPierścień Kaysera-Fleichera

Błona naczyniowaZapalenia ziarniniakowe

SarkoidozaZapalenie współczulne okaZapalenie naczyniówki wywołane antygenemsoczewkowym

Inne zapaleniaOstre zapalenie tęczówki i ciała rzęskowegoPrzewlekłe zapalenie błony naczyniowejZapalenia wnętrza gałki ocznej

NowotworyCzerniak złośliwy

SoczewkaZaćma

Zaćma wrodzonaZaćma pierwotna, czyli starczaZaćma nabyta wtórna

SiatkówkaChoroby nienowotworowe

Retinopatia wcześniakówRetinopatia ciężarnychRetinopatia cukrzycowaIrydopatia cukrzycowaZaćma cukrzycowaRetinopatia w przebiegu nadciśnienia tętniczegoRetinopatia barwnikowaZwyrodnienie plamkiOdwarstwienie siatkówkiZmiany siatkówki w zakażeniu HIVNiedrożność naczyń zaopatrujących siatkówkęPasma naczyniaste

NowotworySiatkówczak

Ciało szklisteKrwotok do ciała szklistego

Nerw wzrokowyTarcza zastoinowaZapalenie nerwu wzrokowegoInne neuropatie nerwu wzrokowegoZanik nerwu wzrokowegoJaskraJaskrowy zanik nerwu wzrokowegoJaskra dokonanaZanik gałki ocznej

OczodółWytrzeszcz gałek ocznychRzekomobłoniasty guz zapalnyChłoniaki złośliwe i rozrosty limfocytarneInne pierwotne zmiany guzowate oczodołuNowotwory gruczołów łzowychPrzerzuty nowotworowe do oczodołuPrzerzuty nowotworowe do gałki ocznej

Urazy gałki ocznej i narządów dodatkowych oka

· Najczęstszą postacią urazu oczodołu jest stłuczenie oczodołu (commotio orbitae), któremu zwykle towarzyszą zmianykrwotoczne, np. podspojówkowe lub podskórne ogniska krwotoczne.

o Może wystąpić krwiak pozagałkowy (haematoma retrobulbare),

· Wytrzeszcz tętniący powstaje wskutek uszkodzenia przebiegającego przez zatokę jamistą odcinka tętnicy szyjnejwewnętrznej

· Przy uszkodzeniu blaszki oczodołowej kości sitowej powietrze z zatok sitowych przedostaje sięo do oczodołu (odma oczodołowa) powodując wytrzeszczo pod skórę (rozedma (odma) podskórna).

· Urazy (np. gwałtowny ucisk kciuka na gałkę od strony skroniowej (tzw. cios Apaczów) mogą powodować zwichnięciegałki ocznej (luxatio bulbi oculi) do przodu.


V2 - 2 -

· Ciała obce mogą powodować urazy bezpośrednio lub wskutek ostrych lub przewlekłych, także zarniniakowychodczynów zapalnych.

· Następstwem urazu mechanicznego gałki ocznej mogą być m.in.o zaćma pourazowa (cataracta posttraumatica), najczęściej w postaci zaćmy gwiaździstej (cataracta stellata),o pourazowe odwarstwienie siatkówki,o martwica siatkówki wskutek pourazowego jej obrzęku,o jaskra,o zwichnięcie soczewki (luxatio lentis)o pęknięcie gałki ocznej.

· Oparzenia chemiczne kwasami, zasadami jak również środkami łzawiącymi i drażniącymi mogą powodowaćuszkodzenia różnego stopnia:

o od małego (I stopień)§ przejrzysta rogówka, brak objawów niedokrwienia przyrąbkowego

o do bardzo ciężkiego (IV) głębokiego uszkodzenia§ cała rogówka biała, matowa§ uszkodzenie to powoduje włóknikowe zapalenie tęczówki, zablokowanie kąta przesączania gęstym

wysiękiem, wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, nadprodukcję cieczy wodnistej wskutekpodrażnienia ciała rzęskowego i jaskrę wtórną

Wrodzone zaburzenia rozwojowe

Embriopatie infekcyjne

· Wrodzone zaburzenia rozwojoweo Choroby zakaźne u kobiety w ciąży mogą spowodować zmiany narządzie wzroku u płodu i noworodka m.in. w:

· cytomegalii,· toksoplazmozie,· kile,· różyczce

o W kile wrodzonej§ Typową zmianą jest zapalenie śródmiąższowe rogówki (keratitis interstitialis), które pojawia się zwykle

jednostronnie· W rogówce obserwuje się obrzęk i nacieki z komórek plazmatycznych i limfocytów oraz

wnikanie naczyń krwionośnych do przodu od błony Descemata· Po okresie kilku do kilkunastu tygodni stan zapalny ustępuje, a pozostają tylko naczynia

zwykle niezawierające krwi

o W różyczce wrodzonej§ Występują:

· zaćma,· jaskra· zaburzenia budowy tęczówki

§ Najbardziej charakterystyczną cechą tego zespołu są występujące na przemian zmiany zanikowe iprzerostowe nabłonka barwnikowego siatkówki.

§ W wieku młodzieńczym pod siatkówką może występować neowaskularyzacja. Opisane zmiany wbadaniu oftalmoskopowym dają charakterystyczny obraz ziaren soli i pieprzu

§ Wirusy różyczki mogą przetrwać w soczewce przez lata i w czasie operacji zaćmy może dojść dozakażenia innych struktur anatomicznych oka (endophthalmitis, uveitis)

§ W obrazie mikroskopowym cechą charakterystyczną zaćmy w różyczce jest obecność jąderkomórkowych w tych miejscach soczewki, w których one zwykle nie występują

§ W różyczce wrodzonej tęczówka nie rozszerza (rozkurcza) się prawidłowo. Powodem tego jest· Przewlekłe nieziarniniakowe zapalenie podścieliska tęczówki· niedorozwój mięśnia rozwieracza źrenicy

Wrodzone zaburzenia chromosomowe

o Niektóre wrodzone zaburzenia chromosomowe są związane ze zmianami narządu wzroku§ Trisomia 13§ Trisomia 21


V2 - 3 -

Zmiany w narządzie wzroku w przebiegu chorób ogólnoustrojowych· Zmiany w narządzie wzroku w przebiegu chorób ogólnoustrojowych

o Spojówka§ Plamki Bitota

· w niedoborze witaminy A

§ Teleangiektazje· w ataxia teleangiectatica

§ Zapalenie ziarniniakowe· w sarkoidozie

§ suchość spojówek (i rogówek)· W chorobach o podłożu autoimmunologicznym (polyarteritis nodosa, artheritis

rheumatoidea, SLE, zespół Sjogrena),· w łuszczycy· w awitaminozie A

o Powieki§ xanthoma

· w przebiegu hiperlipoproteinemii, szczególnie typu I, II i V

§ zmarszczki nakątne· widoczne są w szeregu wrodzonych zespołów genetycznych uwarunkowanych,

o w zespole Downa,o Ehlersa-Danlosa,o Turnera,o Klinefeltera,o u chorych z delecją krótkiego ramienia chromosomu 5 i 18 lub długiego ramienia

chromosomu 13

o Rogówka§ zmętnienie rogówki

· występuje w niektórych chorobach metabolicznych, np.o w pewnych mukopolisacharydozach,o w rodzinnie występującym niedoborze HDL (choroba Tangiera),

§ pierścienie Kaysera-Fleischera· widoczne są w deganeratio hepatolenticularis (choroba Wilsona),

§ arcus senilis (lipoidem) w hiperlipoproteinemii typu II i IV,§ amyloid odkłada się w rogówce we wrodzonej neuropatii amyloidowej typu IV.

§ Keratopatia pasmowa· W sarkoidozie,· chorobie Stilla,· chorobie Marie-Strumpell· w nadczynności przytarczyc

§ W przebiegu szpiczaka mnogiego mogą pojawić się w rogówce krystaliczne złogi

o Naczyniówka§ W zespole Sturge-Webera mogą powstać w niej naczyniaki

o Tęczówka§ Brak tęczówki (aniridia)

· może wystąpić u chorych z guzem Wilma,

§ neowaskularyzacja tęczówki· w cukrzycy,· w niedokrwieniu spowodowanym zwężeniem tętnicy szyjnej

§ Heterochromia tęczówki· w zespole Waardenburga-Kleina

o Zespół Waardenburga – grupa kilku, genetycznie uwarunkowanych zespołów wad.Łączy je różnego stopnia niedosłuch czuciowo-nerwowy, plamy bielacze na skórze,jasne i niekiedy różnobarwne tęczówki oraz występowanie jasnego pasma włosów.


V2 - 4 -

o Soczewka§ Zwichnięcie soczewki

· w zespole Marfana lub Ehlersa-Danlosa

§ Zaćma· w cukrzycy,· galaktozemii,· hipokalcemii· wrodzonej różyczce,· chorobie Fabry’ego· w szeregu zespołów, m.in. w trisomii 13 i 21, zespol Alporta, Sturge-Webera

o Siatkówka§ Haemangioblastoma retinae

· charakterystycznie występuje w zespole von Hoppel-Lindau,

§ mikrotętniaki w cukrzycy i makroglobulinemii,§ neowaskularyzacja w cukrzycy i w anemii sierpowatokrinkowej,§ hamartoma w stwardnieniu guzowatym,§ „kłębki waty” w nadciśnieniu złośliwym, cukrzycy, niedokrwistości złośliwej i chorobach kolagenowych.§ W naczyniach siatkówki spotykamy zatory tłuszczowe (np. wskutek złamania kości długich),

bakteryjne (w endocarditis bacterialis) lub spowodowane materiałem zakrzepowym oderwanym odzakrzepów przyściennych lewej połowy serca

§ Do ważnych przyczyn retinopatii zaliczamy cukrzycę i nadciśnienie Retinopatia barwnikowe może byćnastępstwem chorób zakaźnych, m.in. odry, cytomegalii, różyczki, duru brzusznego, toksoplazmozy,kiły

o Zażółcenie twardówki występuje w żółtaczce i niektórych chorobach wątroby

PP oo ww ii ee kk ii ii ss pp oo jj óó ww kk ii

Zapalenie powiek

· Blepharitis

· Rodzajeo Jęczmień (hordeolum)

§ Czyli ostre, bolesne, ropowicze zapalenie powiek· Gdy dotyczy gruczołu Meiboma to jęczmień wewnętrzny· Gdy dotyczy gruczołu Zeisa to jęczmień zewnętrzny

o Gradówka (chalazion)§ To zapalenie ziarniniakowe (ziarniniak resorpcyjny) wokół gruczołów powiek widoczne pod postacią

bezbolesnego zgrubienia

· U osób starszych lub u chorych z zaburzeniami metabolizmu lipidów (np. w pierwotnej marskości wątroby lub w rodzinnejhipercholesterolemii) w powiekach, szczególnie w okolicy przyśrodkowej, spotkać można żółtawe zgrubienia zwaneżółtakami (xanthelasma) utworzone przez liczne makrofagi zawierające w cytoplazmie lipidy

Zapalenie spojówek

· conjunctivitis

· To najczęstsze schorzenie oczu· Manifestuje się zaczerwienieniem spojówek oraz wysiękiem, który może być surowiczy, włóknikowy, ropny lub

krwotoczny w zależności od czynnika etiologicznego

· Podziało Niezakaźne zapalenia spojówek

· zapalenia spojówek proste,o wywołują je różnorodne czynniki fizyczne (np. UV, pyły), chemiczne,

nieskorygowane wady wzroku (np. nadwzroczność, starczowzroczność, zła korekcjaokularowa), a także długotrwały brak snu

o morfologicznie stwierdza się przekrwienie spojówki powiekowej i gałkowej bezpatologicznej wydzieliny, jednak ten tym zapalenia ułatwia powstawanie powikłańpod postacią zakażeń mikroorganizmami


V2 - 5 -

· zapalenie spowodowane nieprawidłowościami filmu łzowego,o prowadzi do zespołu suchego oka i występuje zwykle łącznie z zapaleniem rogówki

(keratoconjunctivitis sicca)

· zapalenia alergiczneo mogą być ostre lub przewlekłe, nawracające

o alergiczne atopowe zapalenie spojówek (conjunctivitis allergica)§ to zapalenie ostre, obustronne, wywołane najczęściej uczuleniem na leki

podawane miejscowo lub na kosmetyki.§ Płyny służące do przechowywania soczewek kontaktowych też mogą być

źródłem alergicznego zapalenia (tzw. Górnego rąbkowego zapaleniaspojówek i rogówki)

o Przewlekłe nawracające zapalenie alergiczne spojówek§ Występuje u osób z katarem siennym, uczulonych na pyłki kwitnących

traw, a także u dzieci, szczególnie u chłopców, przed okresempokwitania, w okresie wiosenno-letnim (wiosenne zapalenie spojówek –conjunctivitis vernalis)

· zapalenia autoimmunologiczneo spotykane w przebiegu rumienia wielopostaciowego (erytema multiforme maior)o do rzadkich reakcji autoimmunologicznych należy też oczna pęcherzyca rzekoma

(pemphigoidus ocularis), która występuje bez uchwytnej przyczyny u starszychkobiet, prowadząc do rogowacenia komórek nabłonka, zmętnienia rogówki iślepoty

o zapalenia spojówek wywołane zakażeniami§ zapalenia bakteryjne

· to najczęściej zapalenia ostre, ropne lub surowiczo-ropne

· ropne zapalenie spojówek (conjunctivitis purulenta) u noworodków może byćspowodowane zakażeniem przez Neisseria gonorrhoeae (zapalenie spojówek rzeżączkowe)lub Chlamydia przy przejściu przez kanał rodny.

o Cechą charakterystyczną jest silny ropotok (pyorrhoea), obrzęk powiek ipowiększenie węzłów chłonnych przyusznych.

o Wysięk zapalny, który powoduje zaciśnięcie okołorąbkowych naczyń krwionośnychodżywiających rogówkę, oraz działanie enzymów proteolitycznych dwoinekrzeżączki prowadzi do martwicy i perforacji rogówki z następowym zapaleniemwnętrza gałki ocznej (panophthalmitis) i ślepotą.

§ obecnie tego rodzaju powikłania są niezwykłą rzadkością ze względu naobowiązek profilaktycznego podawania do worka spojówkowego obuoczu każdego noworodka 1% roztworu azotanu srebra (zabieg Credego)

· gronkowiec złocisty (staphylococcus aureus),o wywołuje około 50% surowiczo-ropnych zapaleń spojówek,

· streptococcus pyogenes i streptococcus pneumoniae

· klinicznie ostre zapalenia bakteryjne spojówek charakteryzują się:o Przekrwieniemo Uczuciem obecności piasku pod powiekamio Obecnością wydzieliny ropnej lub śluzowo-ropnej

§ Zakażenia wirusowe· Adenowirusyà nagminne zapalenie spojówek i rogówki (keratoconjunctivitis epidemica· HSV typ 1à zapalenie spojówek opryszczkowe (conjunctivisis herpetica)· Varicella zoster à zapalenie spojówek w przebiegu zakażenia herpes zoster ophthalmicus

§ Chlamydia· wywołują jaglicę (chlamydia trachomatis) oraz zapalenie wtrętowe spojówek u

noworodków i dorosłych (chlamydia oculogenitalis)o U dorosłych do zapalenia wtrętowego spojówek dochodzi bezpośrednio u osób z

zapaleniem szyki macicy lub cewki moczowej spowodowanej przez chlamydiaoculogenitalis lub pośrednio przy korzystaniu z basenów kąpielowych, w którychwoda nie jest chlorowana

· U starszych dzieci lub u dorosłych chlamydia mogą wywoływać zapalenie grudkowe(conjunctivitis follicularis)

o Występuje tutaj przerost grudek chłonnych w spojówce z obecnością wydzielinyśluzowo-ropnej, któremu towarzyszy powiększenie węzłów chłonnych przyusznych.


V2 - 6 -

§ Zakażenia grzybicze spojówek· Najczęściej spowodowane przez Candida albicans i Aspergillus· Występują rzadko

o Morfologia§ Morfologicznie wyróżniamy

· zapalenie brodawkowate (conjunctivitis papillaris) w obrębie spojówki tarczkowej,· zapalenie olbrzymiobrodawkowe (conjunctivitis giganto-papillaris),· zapalenie grudkowe (conjunctivitis follicularis)· zapalenie błoniaste i pseudobłoniaste (conjunctivitis membranocea et

pseudomembranocea)

Jaglica

· Trachoma

· to najczęstsza przyczyna ślepoty w skali światowej· to ostre, bliznowaciejące zapalenie rogówki i spojówki (keratoconjunctivitis) wywołane przez Chlamydia trachomatis

o zakażenie przenosi się za pośrednictwem zakażonej wydzieliny przez brudne ręce i muchyo zmiany są zwykle obustronne i bardziej nasilone w górnej niż dolnej połowie spojówki

· jaglica u dzieci często ulega spontanicznemu wyleczeniu

· u dorosłych przebiega w czterech etapach:

o ostre zapalenie spojówek (z tworzeniem grudek chłonnych)§ naciek głównie z limfocytów i komórek plazmatycznych w spojówce oraz rozlane punkcikowate

zapalenie rogówki (keratitis punctata)

o wytworzenie łuszczki (pannus trachomatosus)§ rozrost tkanki łącznej z licznymi naczyniami włosowatymi§ szczególnie między nabłonkiem a warstwą Bowmana rogówki

o bliznowacenie zmian§ Powstające z biegiem czasu zmiany bliznowate powoduję podwinięcie górnej powieki (entropion) ze

zmianą kierunku ułożenia rzęs (trichiosis), ponieważ blizny na brzegu powiek zmieniają rozmieszczeniemieszków włosowych.

· Rzęsy skierowane ku gałce ocznej uszkadzają rogówkę, dochodzi do wtórnych zakażeń idalszego bliznowacenia prowadzącego ostatecznie do bielma (leukoma) powodującegoślepotę.

· Upośledzone wydzielanie łez wywołuje wysychanie gałki ocznej (xerosis bulbi)

o następstwa tych zmian aż do zahamowania postępu choroby i występowania wtórnych zakażeń bakteryjnych

· w morfologii cechą charakterystyczną obrazu mikroskopowego są ciałka wtrętowe w cytoplazmie komórek nabłonkarogówki, które można stwierdzić w zeskrobinach, oraz duże makrofagi ze sfagocytowanymi fragmentami jąderkomórkowych w spojówce

Zespół suchego oka

· keratoconjunctivitis sicca

· Wywołany jest upośledzeniem wydzielania łez i/lub ich nieprawidłowym składem· Najczęstszą przyczynę stanowią zmiany zanikowe i bliznowate w gruczole łzowym i przewodach wyprowadzających co

prowadzi do zmniejszenia wydzielania spoczynkowego wodnego komponentu łez

· Zespół ten może też występować w:o Przewlekłych niedoborach witaminy Ao W następstwie rozległych oparzeń spojóweko Uszkodzenia nerwu trójdzielnego (zmniejszenie wydzielania łez)o Uszkodzenia nerwu twarzowego (niedomykalność szpary powiekowej)o Po podaniu leków przeciwhistaminowych lub antycholinergicznycho Po radioterapii okolicy oczodołowej


V2 - 7 -

· Wydzielanie łez może być zmniejszoneo w zespole Sjogrenao w sarkoidozieo niekiedy u starszych kobiet w okresie około- i pomenopauzalnymo przy stosowaniu tabletek antykoncepcyjnycho w niektórych chorobach ogólnoustrojowych (np. w autoimmunologicznych zespołach pęcherzykowych)

Niedobór witaminy A

· Awitaminoza A prowadzi do wysychania rogówki i spojówki (xeroophthalmia)

· Powstające owrzodzenia rogówki z wtórnym zakażeniem bakteryjnym mogą powodować martwicę rogówki znastępową perforację i zapaleniem całej gałki ocznej (panophthalmitis)

· Niedobór witaminy A jest drugą – po jaglicy – najczęstszą przyczyną ślepoty rogówkowej na świecie

Tłuszczyk i skrzydlik

· Tłuszczyk (pinguecula)o Jest to żółtawe, miękkie, nieunaczyniowe zgrubienie spojówki, które pojawia się obustronnie w okolicy

przynosowego rąbka rogówki, zwykle u osób starszycho Zgrubienie to może być otoczone siatką naczyń w spojówceo Morfologia

· W preparatach histologicznych tłuszczyk charakteryzuje się widocznym pod nabłonkiem tzw.Zwyrodnieniem zasadochłonnym (uszkodzenie włókien elastycznych i kolagenowych podobne dotego, jakie występuje w elastosis actinica w skórze uszkodzonej przez promienie ultrafioletowe)

· W nabłonku można stwierdzić akantozę, dyskeratozę i hiperkeratozę

· Skrzydliko Histologicznie wygląda podobnie do tłuszczykao Również rośnie obustronnie, ale niesymetrycznie, pod postacią trójkątnego unaczynionego zgrubienia spojówki

wierzchołkiem zwróconego ku rogówce, które wyglądem przypomina skrzydło owadao Rozprzestrzenia się na rogówkę od strony nosa niszcząc błonę Bowmana

Nowotwory i zmiany barwnikowe

· Najczęstsze nowotwory łagodne powiek i spojówki to brodawczaki i naczyniaki

· Najczęstsze nowotwory złośliweo Powiekà rak podstawnokomórkowyo Spojówkià raki lub czerniaki złośliwe

Znamię barwnikowe (melanocytarne) spojówki

· Zwykle spostrzegane w pierwszej lub drugiej dekadzie życia· Występują głównie w okolicy rąbka lub mięska łzowego· W około 30% to znamiona bezbarwnikowe

· Histologicznie znamiona te przypominają znamiona w skórzeo Cechą charakterystyczną tych znamion jest obecność wśród komórek znamieniowych gniazd komórek

nabłonka wielowarstwowego płaskiego lub torbiele wyścielonych nabłonkiem z komórkami kubkowymi

Melanoza spojówki

· Terminem melanosis określa się różnorodne zmiany barwnikowe spojówki o różnej budowie histologicznej i znaczeniuklinicznym

· To śródnabłonkowy rozrost melanocytów (jeżeli atypowe to duże ryzyko przemiany złośliwej)

· Największe prawdopodobieństwo przemiany złośliwej ma melanoza pierwotna nabyta


V2 - 8 -

o To jednostronna, wieloogniskowa, płaska brązowa zmiana, która powiększa się z wiekiem à może dojść dorozwoju czerniaka złośliwego

· Melanoza wtórna np. w chorobie Addisona

Rak spojówki

· carcinoma conjunctivae

· To rak płaskonabłonkowy, rzadziej rak śluzowonaskórkowy (c mucoepidermale)· Raczej mała biologiczna agresywność· Może być poprzedzony neoplazją śródnabłonkową w postaci białawego ogniska leukoplakii

Czerniak złośliwy spojówki

· Zwykle umiejscowiony w mięsku łzowym, sklepieniu spojówki lub na spojówce powiekowej

· Wywodzi się zwykle z melanosis prymaria acquisita (75%) albo ze znamienia, albo de novo· Rokowanie zależy od głębokości naciekania

Rak łojowy

· Carcinoma sebaceum

· To nowotwór złośliwy powiek· jego komórki różnicują się w kierunku gruczołów łojowych

· występuje 6x częściej w gruczołach Meiboma (które są w tarczce górnej i dolnej powieki i uchodzą na brzegu powieki),niż w Zeisa (na brzegu powieki przy rzęsach)

· cechą charakterystyczną raków łojowych inwazyjnych jest współobecność śródnabłonkowej neoplazji pod postaciącarcinoma in situ, który może przypominać raka Pageta sutka lub chorobę Bowena okolicy uro-genitalnej

RR oo gg óó ww kk aa

Zapalenia rogówki· Najczęstsze przyczyny

o jaglica i niedobór witaminy A spowodowany niedożywieniem à w krajach biednycho noszenie soczewek kontaktowych, choroby z obniżoną odpornościa i leczenie immunosupresyjne à w krajach

bogatych

· Zmiany mogą być powierzchowne (erosio) lub głębokie (ulcus corneae).o Następstwem penetracji wrzodu może być przebicie rogówki (perforatio corneae) i zapalenie gałki ocznej

(panophthalmitis).· Po wypłynięciu cieczy z komory przedniej powstają zrosty przednie (będące następstwem zlepienia

się tęczówki z brzegami perforacji), które ograniczają szerzenie się zakażenia, ale naczynia z tęczówkiwnikają do rogówki i powstaje bielmo (leukoma), czyli blizna zrośnięta z tęczówką. à zaburzeniakrążenia cieczy wodnistej à wtórne nadciśnienie wewnątrzgałkowe à jaskra wtórna (glaucomasecundarium), która na trwałe uszkadza nerw wzrokowy

Zapalenia bakteryjne rogówki

· Karatitis bacterialis

· Najczęściej wywołane przezo Stapylococcus aureus,o Streptococcus pneumoniaeo Pseudomonas aeruginosa

· Morfologiao W następstwie uszkodzenia nabłonka rogówki i wniknięcia bakterii powstaje owrzodzenie (tzw. wrzód pełzający

– ulcus serpens).


V2 - 9 -

o Może dojść do perforacji rogówki.o Gronkowcowemu zapaleniu rogówek najczęściej towarzyszy tzw. wrzód brzeżny rogówki (ulcus marginalne

carneae).

Zapalenie śródmiąższowe rogówki

· Keratitis stromalis, keratitis interstitialis, keratitis parenchomatosa

· Przyczyny:o czynniki nieinfekcyjne:

· promieniowanie UV, środki chemiczne

o mikroorganizmy:· bakterie,

· najczęściej Staphylococcus, Streptococcus, Pseudomonas· wirusy· grzyby

· Następstwem zapalenia może być zmętnienie, blizny, a nawet perforacja rogówki

Zapalenie wirusowe rogówki

· Keratitis viralis

· Wywoływane przez:

o wirusa opryszczki typu 1§ wywołuje on zapalenie opryszczkowe rogówki (keratitis herpetica)

· Postać powierzchownao Przy pierwotnym zakażeniu (?)o Wywołana namnażaniem się HSV typu 1 w komórkach nabłonka rogówki lub

uszkodzeniem błony podstawnej nabłonka w wyniku ostrego zapalenia, któreprowadzi do niebolesnego owrzodzenia

o wywołuje jednostronne, grudkowe zapalenie spojówek i brzegów powiek zobecnością charakterystycznych pęcherzyków w skórze wokół oka (których nieobserwuje się w zapaleniu spowodowanym adenowidrusami).

o Ulcus dendriticum występuje tutaj rzadko

· Postać głębokao Przy nawrotowym zapaleniu (?)o To wynik późnej reakcji immunologicznej powstającej w odpowiedzi na obecne w

zrębie rogówki antygeny wirusowe

o Wyróżniamy tu§ Zapalenie tarczowate rogówki (keratitis disciformis)

· To zapalenie głębokie miąższowe dotyczące zrębu rogówki(keratitis intestitialis, keratiti s parenchymatosa),

· Może przebiegać bez owrzodzenia pod postacią zmętnieniarogówki w kształcie dysku

· Występuje tutaj obrzęk i nacieki z limfocytów, komórekplazmatycznych

§ Miąższowe martwicze zapalenie rogówki (keratitis interstitialis necroticans)· To najcięższa postać zapalenia opryszczkowego rogówki,

pozostawiającą unaczynione blizny

· Przejście zapalenia za zrąb rogówki prowadzi do zmianobrzękowych, wnikania naczyń krwionośnych zmętnieniarogówki.

o Typowo owrzodzenia drzewkowate (karatitisdendritica).

· Morfologiao Patognomoniczną zmianą jest owrzodzenie drzewkowate (dendrytyczne) rogówki

(ulcus dendriticum)§ to powierzchowny ubytek nabłonka rogówki o nieregularnych,

rozgałęzionych


V2 - 10 -

o W komórkach nabłonka rogówki widoczne są typowe śródjądrowe ciałkawtrętowe (ciałka Lipschutza).

· Klinikao Po wygojeniu niewielkiego wrzodu rogówki powstaje blizna zwana plamką rogówki

(macula cornea).o Następstwem większego uszkodzenia zrębu rogówki jest bielmo (leukoma corneae)o zakażenie typem 1 HSV jest jedną z głównych przyczyn ślepoty wywołanej

zapaleniem rogówki

o adenowirusy§ wywołują zapalenie nagminne spojówek i rogówki - Keratoconjunctivitis epidemia

· Wysoki stopień zakaźności· Wywołane przez adenowirusy typu 8 i 19· Szerzy się zwykle wśród osób młodych w szkołach , internatach….· Początkowo zmiany występują jednostronnie jako grudkowe zapalenie spojówki, szczególnie

w dolnym sklepieniu worka spojóokwego· po okresie ok. tygodnia występuje zapalenie rogówki pod postacią powierzchownych

punkcikowatych ubytków nabłonka, które mogą ulegać wyleczeniu lub dalszej ewolucji

o wirus Varicella-Zoster§ wywołuje półpasiec (herpes zoster)

· To następstwo uaktywnienia utajonego zakażenia wirusem ospy wietrznej – VZV· Może również powodować objawy oczne, najczęściej gdy pęcherze pojawiają się w skórze

nosa w okolicy unerwionej przez nerw nosoworzeskowy

· Do objawów półpaśca ocznego należą:o Owrzodzenia drzewkowate rogówki, niekiedy z zapaleniem podścieliska rogówkio Ostra martwica siatkówkio Wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego

Zapalenie grzybicze rogówki

· Keratomycosis

· Najczęściej wywołane Aspergillus, Candida, Fusarium

· Makroskopowo widoczny jest w centralnej części rogówki białawy naciek, od którego na obwód odchodzą białawenitkowate twory. Może też powstać owrzodzenie

Zapalenie pierwotniakowe rogówki

· Zapalenie to ma miejsce, gdy przez drobne otarcia nabłonka rogówki u osób noszących soczewki kontaktowe dochodzido zakażenia przez Acanthamoeba, który występuje powszechnie w wodzie, glebie i powietrzu

Choroby dystroficzne rogówki

· To zmiany wrodzone, niezapalne, obustronne i symetryczne, które ujawniają się w większości we wczesnym okresie życia,przebiegają powoli, ale w sposób postępujący, mogą prowadzić do znacznego obniżenia ostrości wzroku

· Leczy się je przeszczepem rogówek

Dystrofie przednie, czyli nabłonkowe

· W dystrofiach tego typu zmiany dotyczą nabłonka i blaszki granicznej przedniej (błony Bowmana).o Nieprawidłowa budowa desmosomów powoduje, że komórki nabłonka rogówki nie przylegają do siebie

szczelnie, co umożliwia tworzenie mikrotorbielek wypełnionych płynem,o w cytoplazmie komórek odkładają się patologiczne złogi,o w błonie Bowmana lub pod nabłonkiem odkłada się włókienkowaty materiał albo w błonie tej widoczne są

ubytki różnych rozmiarów

· Mogą przebiegać bezobjawowo lub z niewielkim obniżeniem ostrości wzroku


V2 - 11 -

· W części przypadków występują epizody bolesnych nawrotowych nadżerek nabłonka ze względu na utratęhemidesmosomów między komórkami nabłonka i błoną Bowmana

· Przyczyną jednej z dystrofii przednich, tzw. dystrofii Reisa-Bucklersa, jest mutacja genu kodującego β-keratoepitelinę

Dystrofie zrębu rogówki

· Dystrophiae stromales seu interstitiales

· W zależności od morfologii zmian w rogówce wyróżniamy dystrofie:o Ziarnistą (granularis)o Siateczkową (reticularis)

§ Dystrofia siateczkowa jest w swej istocie przykładem pierwotnej amyloidozy rogówkowejo Plamkową (macularis)

· Dystrofia ziarnista i siateczkowata spowodowane są mutacjami genu kodującego β-keratoepitelinę i dziedziczą się wsposób AD

· Klinicznie manifestują się obecnością drobnych ziarnistości lub pasemek w części centralnej rogówki, które powodują jejzmętnienie. Najrzadziej występującą postacią dystrofii zrębu jest dystrofia plamkowa, która ma najcięższy przebieg i już wmłodości znacznie obniża ostrość wzroku

Dystrofie tylne czyli śródbłonkowe

· Najczęściej występującą dystrofią środbłonkową jest dystrofia Fuchsa.o ujawnia się ona w starszym wieku, zwykle u kobiet po menopauzie.o zmiany rogówki powodują znaczne obniżenie ostrości wzroku

· Morfologiao Mikroskopowo widoczna jest zmniejszona liczba komórek śródbłonka, co powoduje, że zrąb rogówki nie jest

odpowiednio odwodniony i dochodzi do zmian obrzękowych w zrębie.o Pod nabłonkiem rogówki tworzą się pęcherze (keratopathia bullosa).o Błona Descemata jest pogrubiała i widoczne są w niej ogniskowe zgrubienia (cornea guttata), które barwią się

metodą PAS

Stożek rogówki

· Keratoconus

· To zmiana wrodzona polegająca na stożkowym uwypukleniu centralnej części rogówki

· Występuje często w trisomii 21, w zespole Marfana i innych wrodzonych wadach układu wzrokowego

· Ujawnia się pod koniec pierwszej dekady życia,· Występuje zwykle obustronnie;· to postępująca postać dystrofii, która prowadzi do włóknienia i wymaga przeszczepu rogówki

· Mikroskopowo stwierdza się ścieczenie rogówki w części środkowej oraz włóknienie, które jest następstwem pęknięć wbłonie Descemata z następowym wnikaniem płynu komorowego do zrębu rogówki.

o Zrąb ulega rozdęciu (hydrops corneae) i pozostają w nim blizny, które stopniowo pogarszają ostrość wzroku

Zmiany zwyrodnieniowe rogówki i keratopatie metaboliczne

Obwódka starcza

· Arcus senilis, arcus lipoides

· U osób starszych w obwodowej części rogówki wskutek odkładania się lipidów tworzy się białawy przyrąbkowy pierścień· Zmiana ta może również występować w zaburzeniach metabolizmu lipidów, np. w hiperlipoproteinemii typu II i IV


V2 - 12 -

Keratopatia taśmowata

· Keratopathia teniata

· Polega na tworzeniu się poziomego, szarobiaławego pasma w środkowej części rogówki wzdłuż szpary powiekowejwskutek odkładania się soli wapnia w powierzchownych warstwach rogówki

· Występuje:o w stanach hiperkalcemiii w nadczynności przytarczycy, w związku z nadmiarem witaminy D,o w przewlekłych, reumatoidalnych zapaleniach błony naczyniowej,o w chorobie Stilla u dzieci,o w chorobie Marie-Strumpell,o w sarkoidozie

Keratopatia wirowata

· keratopathia verticillata

· spowodowana jest odkładaniem się leków w nabłonku rogówki, gdzie powstają szarawe lub złociste linie o układziewirowatym

· może wystąpić m.in. przy długotrwałym leczeniu amidaronem, chloropromazyną, indometacyną

Pierścień Kaysera-Fleichera

· prawie u wszystkich chorych z objawami neurologicznymi w przebiegu choroby Wilsona, pojawia się na obwodzierogówki żółto-ziolono-brązowy pierścień.

· Powstaje on wskutek odkładania się złogów miedzi w błonie Descemata.· Po przeszczepie wątroby pierścień zanika

BB łłoo nn aa nn aa cc zz yy nn ii oo ww aa

Zapalenia ziarniniakowe

Sarkoidoza

· To zapalenie ziarniniakowe o nieznanej etiologii

· Zmiany zapalne w oku występują u ponad 30% chorych z sarkoidozą· Najbardziej charakterystyczną postacią (a często również pierwszym objawem choroby) jest przewlekłe ziarniniakowe

zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej (uveitis granulomatosa), które występuje w ok. 50% przypadkówo Zmiany są zwykle obustronne.

· Do często spotykanych objawów należą:o grube, „sadłowate” osady komórek zapalnych na śródbłonku rogówki,o objaw „kul śniegowych” w przedniej i dolnej części ciała szklistegoo tylne zrosty tęczówkowo-siatkówkowe

Zapalenie współczulne oka

· Ophthalmia sympathica· Inaczej sympatyczne zapalenie oka, zapalenie współczulne błony naczyniowej

· To autoimmunologiczne zapalenie ziarniniakowe, które występuje w wyniku urazu (najczęściej takiego który penetrujeokolicę ciała rzęskowego)

o rozwija się też w nieuszkodzonym oku, ale nie wcześniej niż po ok. 10-14 dniach od urazu (może wystąpić pokilku miesiącach, a nawet latach)

· Morfologiao rozlane ziarniniakowe zapalenie błony naczyniowej.o naciek zapalny powoduje pogrubienie naczyniówki.o w siatkówce może wystąpić perivasculitis.

§ Pomiędzy błoną podstawną (Brucha) i nabłonkiem barwnikowym siatkówki pojawiają się guzkiDalena-Fuchsa zbudowane z:

· komórek nabłonkowatych,


V2 - 13 -

· makrofagów zawierających pigment· pobudzonych komórek nabłonka barwnikowego siatkówki

· Klinikao Pierwszymi objawami klinicznymi w oku z zapaleniem współczulnym są:

· światłowstręt,· łzawienie,· utrata ostrości wzroku.· Może wystąpić siwienie rzęs.· Na śródbłonku rogówki pojawiają się osady komórkowe, tzw. precypitaty, a następnie guzki

tęczówki, które są cechą charakterystyczną zapalenia ziarniniakowego.

· Można zapobiec rozwojowi choroby w zdrowym oku przez usunięcie uszkodzonego urazem oka przed lub w momenciewystąpienia zapalenia współczulnego

Zapalenie naczyniówki wywołane antygenem soczewkowym

· Uveitis phacoanaphylactica, uveitis phacotoxica, encophthalmitis phacoaaphylactica

· To też ziarniniakowe zapaleniem o podłożu autoimmunologicznym· Występuje na skutek urazów soczewki w wyniku reakcji na białka soczewki (które w prawidłowych warunkach są

odizolowane od układu immunologicznego)

· Zapalenie ziarniniakowe może powstać w soczewce lub wokół soczewki:§ po urazie,§ po chirurgicznym usunięciu soczewki z zaćmą (niekiedy wskutek pozostawienia resztkowych mas

soczewki),§ w zaćmie przejrzałej, gdy antygeny soczewki mogą przenikać przez jej torebkę bez przerwania jej

ciągłości.

o Po kilku miesiącach lub latach podobny odczyn zapalny może wystąpić w drugim oku

Inne zapalenia

Ostre zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego

· Irydocyclitis acuta· Typowe objawy:

o ból i zaczerwienienie oka,o łzawienie,o światłowstręto spadek ostrości wzrokuo zwężenie źrenicy i jej słaba reakcja na światło

· W komorze przedniej pojawia się wysięk zapalny, co powoduje, że na tylnej powierzchni rogówki widoczne są osadykomórek (głównie leukocytów i makrofagów) jako tzw. precypitaty.

· W ciężkich postaciach na dnie komory przedniej tworzy się poziom ropy, tzw. ropostek (hypopyon)).

· W zapaleniu tym powstają najpierw zlepy, a później zrosty tylne tęczówki (tęczówkowo-soczewkowe) à uniemożliwiająone przejście cieczy wodnistej z tylnej komory do komory przedniej à à powoduje to uwypuklenie tęczówki ku przodowi(Iris bombe)

· Powstające na obwodzie tęczówki zrosty przednie (tęczówkowo-rogówkowe) uniemożliwiają odpływ płynukomórkowego uniemożliwiając dostęp do kąta tęczówkowo-rogówkowego, è prowadzi to do jaskry wtórnej (glaucomasecundarium)

· Ostre nieziarniniakowe zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej występuje w schorzeniachautoimmunologicznych u chorych z obecnością antygenu HLA-B27.

o Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (w 25% przypadków)o Jako skład zespołu Reitera (zapalenie tęczówki + zapalenie cewki moczowej + zapalenie wielostawowe)

Przewlekłe zapalenie błony naczyniowej

· Występuje w:o Chorobie Stillao Gruźlicyo Kile drugorzędowej


V2 - 14 -

o Zakażeniu przez Toxoplasma gondii, a także przez Toxocara canis (glistę psów i kotów)§ Zarażenie drogą pokarmową przez jaja pasożyta, głównie od szczeniąt§ Dodatkowo występuje tutaj zapalenie wnętrza gałki ocznej (enophthalmitis chronica), które objawia

się w postaci „białej źrenicy” (leucocoria)

Zapalenia wnętrza gałki ocznej

· Endophthalmitis· Droga zakażenia

o Zakażenia egzogenne§ wskutek urazów penetrujących gałkę (niekiedy w czasie operacji)

o Zakażenia endogenne§ najczęściej grzybicze lub wirusowe,§ występują u chorych z immunosupresją.

· W wyniku zakażenia w przednim odcinku oka pojawia się wysięk ropny (hypopyon).· Wskutek zakażenia tylnej części oka wysięk ropny pojawia się w ciele szklistym.· Ostatecznie dochodzi do pozapalnego zaniku gałki ocznej

Nowotwory· najczęstszy pierwotny nowotwór złośliwy oka u dorosłych jest czerniak złośliwy· nowotwory przerzutowe do błony naczyniowej najczęściej pochodzą z raka sutka i raka płuca (zwykle umiejscowione są

w tylnym biegunie oka, obustronne i wieloogniskowe, co obniża ostrość wzroku)

Czerniak złośliwy

· czerniaki złośliwe wywodzą się z melanocytów błony naczyniowej (a nie z komórek nabłonka barwnikowego)

· mogą występować w skórze powiek, spojówce, błonie naczyniowej, oczodole, rzadko w tęczówce, często w cielerzęskowym, a najczęściej w naczyniówce (tylna część)

· w następstwie rozrostu czerniaków śródgałkowych dochodzi do krwotoków, odwarstwienia siatkówki, jaskry, zaćmy izapalenia wewnątrzgałkowego

· makroskopowo rosną w postaci litego, nieregularnego guza o różnym stopniu pigmentacji, odwarstwiającego siatkówkę

· Podział wg klasyfikacji Callenderao Wrzecionowatokomórkowy typ A

· Rzadko występuje,· dobre rokowanie

o Wrzecionowatokomórkowy typ B· 40% czerniaków ciała rzęskowego i naczyniówki· Gorsze rokowanie niż A

o Nabłonkowatokomórkowy· Najgorsze rokowanie

o Mieszany· Najczęściej występuje (45% czerniaków)

o martwiczy

· obecna klasyfikacja WHO wyróznia tylko 3 typy czerniakówo wrzecionowaokomórkowy Bo nabłonkowtokomórkowyo mieszany

· Rokowanieo Guzy przedniego odcinka oka lepsze rokowanieo Typ wrzecionwatokomókrowyà dobre rokowanieo Rozmiar i polimorfizm jąderek (duży polimorfizm – gorsze rokowanie)o Rozmiary guza (większy – gorsze)o Indeks mitotyczny (wysoki – gorsze)o Nacieczenia twardówki i ciała rzęskowego (gorsze rokowanie)


V2 - 15 -

· Przerzutyo przerzuty powstają drogą naczyń krwionośnych (w oku nie ma naczyń chłonnych)o à 95% do wątroby, niekiedy płuca

SS oo cc zz ee ww kk aa

o Podstawy anatomiczneo Soczewka (lens) jest zawieszona między tęczówką a ciałem szklistym na obwódce rzęskowej. Składa się z

torebki (capsule), kory (cortex) i jądra (nucleus) i ma dwie wypukłe powierzchnie - przednią i tylną.§ jeśli wyobrazimy sobie soczewkę jako owoc, to torebka jest jego skórką, kora jego miąższem, a jądro

pestką.

Zaćma

· O zaćmie mówimy, gdy soczewka oka staje się nieprzejrzysta (częściowo lub całkowicie zmętniała), co powodujeobniżenie ostrości wzroku, a następnie ślepotę.

· Dzieli się ją na wrodzoną i nabytąo Zaćma wrodzona

§ Noworodków§ Dziecięca§ Młodzieńcza

o Zaćma nabyta§ Pierwotna, czyli starcza (cataracta senilis)§ Wtórna

· Cukrzycowa· Tężyczkowa· Urazowa

o Urazy mechaniczne, chemiczne, uszkodzenie przez promienowanie mikrofalowe,ultrafioletowe, jonizujące

· Spowodowana niektórymi chorobami skóryo Sclerodermao Dermatitis atopica (atopowe zapalenie skóry)

· Będąca powikłaniem innych chorób okao Najczęściej chorobami które zaburzają metabolizm soczewki (uveitis, glaucoma,

długotrwałe odwarstwienie siatkówki, nowotwory wewnątrzgałkowe)

· Toksycznao Wywołana długotrwałym stosowaniem (miejscowo lub ogólnie) steroidów i

niektórych innych leków

· Resztkowao Zaćmą resztkową nazywamy pozostałości przedniej torebki soczewki po samoistnej

resorpcji lub pozatorebkowym usunięciem zaćmy.· Zewnątrztorebkowe usunięcie zaćmy polega na nacięciu

przedniej torebki soczewki, usunięciu kory i jądra soczewki zpozostawieniem jej torebki tylnej i wiązadełek Zinna.

o Gdy nabłonek podtorebkowy pozostanie nieusunięty, wówczas tworzą się naobwodzie nieprawidłowe włókna soczewki między tylną torebką soczewki ipozostałościami przedniej torebki. Powstaje pierścieniowate zmętnienie (tzw.Pierścień Soemmeringa)

Zaćma wrodzona

o Najczęstsze przyczyny zaćmy wrodzonej§ Zakażenia wewnątrzmaciczne (różyczka, opryszczka, ospa, świnka, Toxoplasma gondii)§ Uszkodzenie płodu promieniowaniem jonizującym lub lekami (sulfonamidy, kortykosteroidy)§ Zaburzenia chromosomowe (trisomia 21, trisomia 13, monosomia X)§ Zaburzenia metaboliczne (galaktozemia, choroba Wilsona, hipokalcemia)

Zaćma pierwotna, czyli starcza

o To najczęstszy typ zaćmy


V2 - 16 -

o Przyczyny niedokładnie poznaneo W zależności od tego która warstwa soczewki ulega zmętnieniu, wyróżniamy zaćmę starczą

§ Jądrową· Spowodowana zmętnieniem jądra płodowego, a następnie jądra dojrzałego· Wraz ze stwardnieniem (sclerosis nuclearis) – spowodowanym stałym ścieśnianiem się

centralnych warstw soczewki wskutekdośrodkowego przyrostu nowych włókiensoczewki) jądro przyjmuje barwę brunatną,niekiedy czarną

· Zaćma jądrowa rozwija się powoli,początkowo przy stosunkowo dobrej ostrościwzroku

· Występuje krótkowzroczność refrakcyjna· Dopiero z upływem czasu dochodzi do

znacznego obniżenia ostrości wzroku

§ Korową· Rozwija się od strony równika soczewki, w

powierzchownych warstwach kory doprzodu i do tyłu, początkowo w postaciklinowatych szarobiałych szprych(cataracta cuneiformis)

· Włókna soczewkowe zostają rozdzieloneprzez szczeliny w których zbiera się mętnypłyn ze zwyrodniałym materiałemsoczewkowym. Szczeliny te układają sięczęsto promieniście podtorebkoworozdzielając soczewkę na segmenty. Podtorebkowo występują też wodniczki

· Spadek ostrości wzroku występuje gdy zmiany pojawiają się w centralnej części soczewki

§ Podtorebkową tylną (cataracta subcapsularis posterior)· Zwana też zaćmą czaszkowatą (cataracta cupuliformis)· Występuje w postaci ziarnistych

zmętnień zlokalizowanych tuż podtylną torebką soczewki

· Ta postać zaćmy, chociaż rozwija siępowoli, tym niemniej od początku silnieupośledza wzrok, ponieważumiejscowiona jest w tylnym bieguniesoczewki

· Szczególnie utrudnia prowadzeniesamochodu w nocy, ponieważrozprasza światło

§ Postacie mieszane (głównie)· Podtorebkowo-korowe· Korowo-jądrowe

o W rozwoju zaćmy starczej wyróżniamy zaćmę początkową (cataracta incipiens).§ W wyniku zmian zwyrodnieniowych soczewki dochodzi do wzrostu ciśnienia osmotycznego i

zwiększenia objętości soczewki wskutek wchłaniania wody (zaćma pęczniejąca – cataractainfumescens), co powoduje uwypuklenie soczewki do przodu (i może być przyczyną jaskry wtórnejprzez zablokowanie kąta przesączania i źrenicy).

§ Gdy zmiany zwyrodnieniowe dotyczą wszystkich warstw soczewki, występuje zmętnienie całejsoczewki (zaćma dojrzała – cataracta matura, cataracta totalis).

§ Zmiany zwyrodnieniowe mogą doprowadzić do rozpłynięcia się warstwy korowej soczewki i powstaniazaćmy przejrzałej (cararacta hypermatura) zwanej zaćmą Morgagniego.

· W zaćmie tej w zmętniałej półpłynnej korze stwardniałe jądro soczewki opada na jej dno.


V2 - 17 -

· Inną postacią zaćmy przejrzałej jest zaćma przejrzała obkurczona.o Zmiany zwyrodnieniowe nabłonka i torebki soczewki powodują, że staje się ona

przepuszczalna i płynne masy korowe przedostają się na zewnątrz soczewki.o Objętość soczewki się zmniejsza, torebka ulega pomarszczeniu, w dolnej części

soczewki widoczne jest brunatne jądro o nieregularnych obrysach, w pozostałychczęściach soczewki znajdują się białawe złogi wapnia.

§ W wyniku nieleczonej zaćmy dochodzi do zwapnienia soczewki lub zawartość soczewki prawie wcałości wydostaje się na zewnątrz i pozostaje tylko torebka soczewki

· W preparacie histologicznym uderzają zmiany nabłonka soczewki. Komórki nabłonka mogą ulegać martwicy,powiększeniu lub metaplazji włóknistej

· Zarówno fragmenty zwyrodniałych mas soczewki jak i makrofagi, które je pożerają na zewnątrz soczewki, mogąblokować przepływ płynu w kącie przesączania, co prowadzi do wtórnej jaskry fakolitycznej (glaucoma secundariumphacolyticum)

· Przenikające na zewnątrz torebki substancje mogą być przyczyną zapalenia anafilaktycznego przedniego odcinkabłony naczyniowej (uveitis phacoanaphylactica)

· Leczenieo Współczesne leczenie zaćmy polega na zewnątrzkomórkowym chirurgicznym usunięciu zmętniałej soczewki

(metoda wypchnięcia jądra lub przez fakoemulsyfikację ultradźwiękami i wyssanie rozdrobnionych massoczewkowych) i wprowadzeniu sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej.

o Stan po wszczepieniu sztucznej soczewki określamy mianem: pseudophakiao Późnym powikłaniem tych zabiegów może być zmętnienie tylnej torebki soczewki

Zaćma nabyta wtórna

· Cataracta acquista secundaria

· Przyczyny:o Zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, tężyczka)o Niektóre choroby skóry (sleroderma, dermatitis atopica)o Przenikające urazy mechaniczne, chemiczneo Uszkodzenie przez promieniowanie mikrofalowe, ultrafioletowe, jonizujące

o Jako powikłanie innych chorób oka:§ Choroby zaburzające metabolizm soczewki (uveitis, glaucoma),§ długotrwałe odwarstwienie siatkówki,§ nowotwory wewnątrzgałkowe)

o Długotrwałe stosowanie steroidów i niektórych innych leków


V2 - 18 -

§ Wywołują tzw. zaćmę toksyczną

· Zaćma resztkowao To pozostałości przedniej torebki soczewki po samoistnej resorpcji lub pozatorebkowym usunięciu zaćmy

o Gdy nabłonek podtorebkowy pozostanie nieusunięty, wówczas tworzą się na obwodzie nieprawidłowe włóknasoczewki między tylną torebką soczewki i pozostałościami przedniej torebki. Powstaje pierścieniowatezmętnienie (tzw. pierścień Soemmeringa)

SS ii aa tt kk óó ww kk aa

Choroby nienowotworowe

Retinopatia wcześniaków

· Inaczej: włóknisty rozrost pozasoczewkowy (fibroplasia retrolenticularis),

· Rozwija się u wcześniaków o małej masie urodzeniowej, poddanych tlenoterapii w inkubatorze

· Niedojrzałe naczynia u wcześniaka są najbardziej wrażliwe na toksyczne działanie nadmiernych stężeń tlenu i ulegająobliteracji. Obwodowa część siatkówki, która w warunkach prawidłowych jest nieunaczyniona do końca życiapłodowego, pozostaje nieunaczyniona nadal.

· Fazy retinopatii wcześniaków:o Wazoobliteracyjna

§ dochodzi do czynnościowego skurczu, a następnie do zmian strukturalnych niedojrzałych naczyńsiatkówki, co uniemożliwia jej unaczynienie

§ Jedną z przyczyn jest zahamowanie produkcji naczyniowo-śródbłonkowego czynnika wzrostu (VEGF)przez zbyt duże stężenie tlenu, co wywołuje apoptozę komórek śródbłonka.

o Wazoproliferacyjna§ Bo obniżenie stężenia tlenu pobudza produkcję VEGF w nieunaczynionwej, ischemicznej części

siatkówki§ Neowaskularyzacja rozpoczyna się na granicy między unaczynioną i nieunaczynioną siatkówką.§ Nowo tworzone naczynia przenikają przez błonę graniczną wewnętrzną siatkówki i wnikają do ciała

szklistego.

o Bliznowacenia (występuje u 15-20%)§ Włóknista unaczyniona tkanka przemieszcza się do przestrzeni pozasoczewkowej (fibroplasia

retrolentalis) à dochodzi do trakcyjnego odwarstwienia siatkówki, przemieszczenia plamki w stronęskroniową i ślepoty.

§ W siatkówce mogą być obecne ogniska krwotoczne

· Większość przypadków ulega samoistnej regresji, a na dnie oka pojawiają się prawidłowe naczynia przekraczającegranicę między unaczynioną i neiunaczynioną częścią siatkówki.

Retinopatia ciężarnych

· Retinopathia gravidarum

· Może wystąpić w zatruciu ciążowym (gestozie) i jest następstwem ostrego nadciśnienia tętniczego· Na dnie oka występuje:

§ skurcz tętniczek,§ ogniska mikrozawałów w obszarze choriocapillaris§ obrzęk tarczy nerwu wzrokowego.

· Po opanowaniu zatrucia ciążowego objawy mogą ulegać całkowitej regresji


V2 - 19 -

Retinopatia cukrzycowa

· Retinopatia proliferacyjna w okresie 5-15 lat od początku choroby· A nieproliferacyjna > 10 lat

· Oprócz retinopatii u cukrzyków też:o Niedowład oka, nadżerki rogówkià bo zaburzenia unerwieniao Pierwotna jaskra, zapalenie przedniego odcinka oka i źrenica Argyll-Robertsona

(nie reaguje na światło)

· Retinopatia to następstwo przewlekłych zaburzeń krążenia i niedokrwienia spowodowanego zwężeniem lubzamknięciem światła tętniczek siatkówki przez zakrzepy płytkowe, arteriolosclerosis lub zmiany miażdżycowe tętnicycentralnej siatkówki

· Rozpoczyna się w obszarze tylnego bieguna gałki ocznej

· Retinopatia nieproliferacyjna (prosta, tła)o Zmiany typowe dla mikroangiopatii

· Zwyrodnienie i zanik pericytów· Pogrubienie błony podstawnej przez szkliste złogi (głównie kolagenu IV)· Zwiększona przepuszczalność śródbłonka à przesięk składników osocza à makulopatia cukrzycowa

to najczęstsza przyczyna obniżenia ostrości wzroku (DM2)· Szkliwienie tętniczek· Strefy braku perfuzji w krążeniu włośniczkowym· Poszerzenie światła żyłek siatkówki i inne nieprawidłowości przepełnionych krwią żył

· Retinopatia proliferacyjnao Powstaje w wyniku długotrwałego niedotlenienie siatkówki dużego stopnia, które wyzwala produkcję VEGF à

neowaskularyzacja i fibroplazjaà jednak nowe naczynia są niedorobione, słabeà łatwo krwotokio Naczynia te proliferują à patologicznie zespalają błonę graniczną wewnętrzną i ciało szkliste à powstają

krwotoki przedsiatkówkowate (półksiężyc) o krwotoki wewnątrz ciała szklistegoo Proliferacji naczyń towarzyszy fibroplazjao Rozpoczyna się w okolicy tarczy nerwu wzrokowego

Irydopatia cukrzycowa

· Iridopathia diabetica

· Następstwem tworzenia się rozległych stref bezperfuzyjnych siatkówki, które również przekraczają ku centrum łukinaczyniowe, jest rozplem naczyń i tkanki łącznej włóknistej w tęczówce (rubeosis iridis) i w kącie przesączania è èwywołuje to jaskrę wtórną neowaskularną (glaucoma secundarium neovascularis)

· Konsekwencje rozplemu naczyń i tkanki włóknistej (błona naczynowo-włóknista):o utworzenie zrostów między tęczówką a rogówką (zrosty obwodowe przednie)o zrosty między tęczówką i soczewką (zrosty tylne).o krwotoki do przedniej komory oka (hyphaema) z niedojrzałych nowych naczyń tęczówki

· u chorych z hiperglikemią dochodzi do odkładania się glikogenu w komórkach nabłonka barwnikowego tęczówki àodpowiada to za rozproszenie pigmentu tęczówki, które spotyka się u chorych na cukrzycę

Zaćma cukrzycowa

· Cataracta diabetica

· U osób starszych chorych na cukrzycę zaćma starcza występuje częściej, wcześniej i szybciej dojrzewa

· Właściwa zaćma cukrzycowa występuje u chorych (dzieci i młodzieży) z cukrzycą typu 1 w postaci zmętnieńpodtorebkowych typu płatków śniegu, które szybko zagęszczają się

· U dzieci w ciągu kilku dni, a u młodzieży w kilka tygodni może powstać zaćma całkowita.o przyczyną zmian jest gromadzenie się w soczewce sorbitolu (który powstaje z glukozy), z następowym wzrostem

ciśnienia osmotycznego i zwiększonym uwodnieniem soczewki.§ Oprócz tego występuje powiększenie soczewki à wzrost jej współczynnika załamania è nagła

przejściowa krótkowzroczność (czasem to pierwszy sygnał nierozpoznanej cukrzycy)

o Po uregulowaniu glikemii może dojść do ustąpienia zmętnienia soczewki.


V2 - 20 -

Retinopatia w przebiegu nadciśnienia tętniczego

· Progresja zmian:o Ogniskowy skurcz tętniczek siatkówki è (przy przewlekłym nadciśnieniu) rozsiane szkliwienie tętniczek (typu

szkliwienia homogennego lub typu łusek cebuli)è stwardnienie i pogrubienie ich ścian (arteriolosclerosis) è èzwężenie światła tętniczek è zaburzenia przepływu krwi

· Zmianyo Objaw Gunna

§ w miejscu skrzyżowania stwardniałej tętniczki z żyłką powstaje wrażenie wygięcia, spłaszczenia lubzwężenia żyłki z pozornym przerwaniem prądu krwi

o Objaw miedzianego drutu§ pogrubiałe, słabo przejrzyste ściany tętniczek tracą swój falisty kształt, prostują się, a jednocześnie

zmniejszają widoczność zwężonego strumienia krwià przybierają kolor pomarańczowy

o Objaw srebrnego drutu§ gdy nie widać już przepływającej krwi w zeszkliwiałych tętniczkach

o Kłębki waty§ Ograniczenie przepływu w tętniczkach przedwłosowatych à liczne mikrozawały w siatkówce à to

widoczne jako kłębki watyo W tych miejscach grupy aksonów komórek zwojowych ulegają rozszerzeniu wskutek

przerwania przepływu aksoplazmyà nazywamy je ciałkami cytoidnymi

o Uszkodzenie bariery krew siatkówka§ Krwotoki płomykowate§ Żółtawe ogniska tzw. wysięków twardych widoczne w tylnym biegunie oka lub promieniście ułożone

wokół dołka środkowego (objaw gwiazdy)

o Obrzęk tarczy nerwu wzrokowego (w złośliwej fazie nadciśnienia)o Wysiękowe odwarstwienie siatkówki – pod koniec złośliwego nadciśnienia

· Czterostopniowa klasyfikacja klinicznao Stopień 1o Stopień 2

§ Wyraźne uogólnione zwężenie tętniczek z ogniskowym skurczem tętniczek

o Stopień 3§ Obraz retinopathia hypertonica maligna à czyli te objawy opisane wyżej… bez obrzeku tarczy nerwu

wzrokowego i odwarstwienia

o Stopień 4§ Do objawów dołącza się obrzęk tarczy nerwu wzrokowego

Retinopatia barwnikowa

· Retinopathia pigmentosa, retinitis pigmentowa

· Jest dziedziczna

· Zmiany zwyrodnieniowe manifestują się utratą fotereceptorów (komórek pręciko- i czopkonośnych), której towarzyszyogniskowa proliferacja komórek nabłonka barwnikowego siatkówki.

o Komórki te migrują do obszarów części nerwowej siatkówki (czyli do pierwszych z tych 10 warstw), gdzie mogątworzyć ogniskowe skupienia.

· Budowa histologiczna siatkówki· Idąc od środka gałki ocznej na zewnątrz wyróżniamy 10 warstw· Warstwa

o „9” à warstwa pręcików i czopkówo „10” à warstwa barwnikowa )nabłonek barwnikowy, który leży na błonie

podstawnej naczyniówki)

· Morfologiao Histologicznie widoczne są tylko nieliczne fotoreceptory (komórki wzrokowe). Komórki nabłonka barwnikowego

wywędrowują do innych warstw siatkówki.o Wokół drobnych rozgałęzień naczyniowych siatkówki widoczne są złogi melaniny, które ostatecznie mogą

pokrywać całe dno oka.o Naczynia krwionośne siatkówki są silnie zwężone.o Na wewnętrzną powierzchnię tarczy nerwu wzrokowego narasta błona glejowa, co powoduje widoczne

oftalmoskowowo tzw. woskowe zblednięcie tarczy nerwu wzrokowego


V2 - 21 -

· Objawy kliniczneo Ślepota zmierzchowao Postępujące koncentryczne zwężenie się pola widzeniao Stopniowa obustronna i symetryczna utrata widzenia obwodowego (tzw. lunetowe pole widzenia)o Czasami dochodzi nawet do ślepoty

Zwyrodnienie plamki

· Degeneratio maculae

· Zmiany zwyrodnieniowe plamki prowadzą do utraty widzenia centralnegoo Oprócz tego może wystąpić widzenie prostych linii jako linii falistych lub zniekształconych

· Przyczynyo proces starzenia sięà najczęściejo toksyczne działanie niektórych leków,o promieniowanie nadfioletowe,o zaburzenia genetycznie uwarunkowane

· mutacje w genie ABCR odpowiedzialnym za specyficzny dla komórek fotoreceptorowych transportwiążący ATP

· Plamka ze znajdującym się w jej środku dołkiem środkowym, jest miejscem, które odbiera obraz z najwyższąrozdzielczością.

o Charakterystyka dołka środkowego· grubość siatkówki jest tutaj znacznie mniejsza (tylko 5 warsw)· występują w nim jedynie komórki czopkonośne.· nie ma naczyń à zależny od naczyń naczyniówki

· Starcze zwyrodnienie plamki (degeneratio maculae senilis),o To najczęstsza przyczyną utraty widzenia, aż do praktycznej ślepoty włącznieo Objawy kliniczne manifestują się zwykle po 50-60 rżo Zmiany są obustronne, jednak powstają niejednocześnie

· Morfologia· Postać atroficzna, inaczej postać sucha (degeneratio maculae atrophica),

· To najwcześniejsza zmiana· Występuje u 80-90%· w błonie Brucha drobne zgrubienia, tzw. druzy.

o powstają one w następstwie apoptozy i innych zmian nabłonka barwnikowegosiatkówki.

o gdy druzy są dużych rozmiarów, dochodzi do odwarstwienia nabłonkabarwnikowego siatkówki od błony Brucha i od lamina choriocapillaris naczyniówki,która jest niezbędna dla prawidłowego utlenienia i metabolizmu zewnętrznychwarstw siatkówki

· zmiany obliteracyjne naczyń włosowatych naczyniówki· zanik nabłonka barwnikowego

o W okolicach tego zaniku dochodzi do zwyrodnienia zależnych od niegometabolicznie fotoreceptorów.

· utrata pigmentu.

· Postać tarczowata (degeneratio maculae disciformis)·· powstaje w wyniku niedotlenienia zewnętrznych warstw siatkówki, co indukuje

neowaskularyzację w obrębie lamina choriocapillaris naczyniówki.· Nowe naczynia proliferują i przez otwory w uszkodzonej (w trakcie zmian zachodzących w

postaci atroficznej) błonie Brucha przedostają się do przestrzeni podsiatkówkowej, gdzietworzy się podsiatkówkowa błona naczyniowa (tarczka).

· Nowo powstałe niedojrzałe naczynia są źródłem przesięków surowiczych oraz krwotokówpodsiatkówkowych (postać wysiękowa – exsudativa) è prowadzi to do odwarstwienianabłonka barwnikowegoè następuje szybki i duży spadek ostrości wzroku

· Potem następuje organizacja zmian krwotoczno-przesiękowych z wytworzeniem tkankiłącznej włóknistej, która tworzy bliznę w miejscu plamki.

· Jednocześnie dochodzi do ogniskowej proliferacji nabłonka barwnikowego siatkówki i zmianzwyrodnieniowych w neuronach siatkówki.


V2 - 22 -

Odwarstwienie siatkówki

· Odwarstwienie siatkówki jest częstą przyczyną ślepoty.

· Komórki nabłonka barwnikowego siatkówki spoczywają na blaszce podstawnej naczyniówki (dość silnie z nią związane),a z drugiej strony niezbyt ściśle połączone są z warstwą pręcików i czopków

o na granicy między warstwą pręcików i czopków a nabłonkiem barwnikowym siatkówki można nawetmikroskopowo zobaczyć szczelinę (może się tam np. zbierać płyn – przesięk, krwotok) à właśnie tam dochodzido odwarstwienia siatkówki

· 3 główne typy odwarstwienia siatkówkio Odwarstwienie siatkówki otworopochodne (Ablatio retinae rhegmatogenes)

§ Inaczej nazywane:· odwarstwienie siatkówki z przerwania· samoistne, idiopatyczne odwarstwienie

§ Powstaje gdy uszkodzenie lub przedarcie siatkówki umożliwia wtargnięcie płynu ciała szklistego podsiatkówkę.

· Choć w większości wypadków takie otwory nie prowadzą do odwarstwienia bo są szybkozamykane przez (prawidłowe) ciało szkliste

§ Odwarstwienie to ułatwiają więc zmiany zwyrodnieniowe ciała szklistego i obwodowej częścisiatkówki.

o Odwarstwienie siatkówki trakcyjne (Ablatio retinae e tractione)§ spowodowane pociąganiem siatkówki w kierunku środka przez zrosty siatkówki z ciałem szklistym

· proces ten zachodzi, gdy w obwodowych częściach ciała szklistego wytworzyły się błonywłókniste lub glejowe, a może to mieć miejsce w:

o proliferacyjnej fazie retinopatii cukrzycowej,o w retinopatii wcześniakówo jako następstwa

§ urazów penetrujących gałkę,§ zakażenia śródgałkowego§ okulistycznych zabiegów chirurgicznych

· Może być powikłaniem odwarstwienia otworopochodnego

o Odwarstwienie siatkówki wysiękowe (Ablatio retinae exsudativa)§ Powstaje na skutek zbierania się płynu między siatkówką sensoryczną (czyli bardziej wewnętrznych

warstw siatkówki) a nabłonkiem barwnikowym (który jest najbardziej zewnętrznie),§ Ma to miejsce w:

· czerniaku złośliwym· naczyniaku naczyniówki,· zapaleniu naczyniówki· w przebiegu złośliwej fazy nadciśnienia tętniczego· w zatruciu ciążowym

· Morfologiao Po oddzieleniu nabłonka barwnikowego i fotoreceptorów dochodzi do zaburzenia metabolizmu

fotoreceptorów, gdyż utrudniona zostaje wymiana tlenu i składników odżywczych z naczyniówki è dochodzido zwyrodnienia fotoreceptorów i zwyrodnienia wodniczkowego w warstwie splotowatej zewnętrznej.

§ Tworzą się większe torbiele w przestrzeni międzykomórkowejo Odwarstwieniu siatkówki towarzyszyć może proliferacja gleju i nabłonka barwnikowego.o W nieleczonym odwarstwieniu siatkówki dochodzi do zmian proliferacyjnych w ciele szklistym i siatkówce

(proliferactio vitrea-retinalis)

· Klinikao Na dnie oka widoczny jest szarobiaławy pęcherz uniesionej siatkówkio Ubytek pola widzenia w kwadrantach przeciwległych do odwarstwionej okolicy

o Przy otworopochodnym odwarstwieniu górnej części siatkówki (najczęściej ma to miejsce w górnoskroniowymkwadrancie dna oka) płyn pod siatkówką opada siłą ciężkości w dół odwarstwiając obszar plamki, copowoduje gwałtowny spadek ostrości wzroku.

Zmiany siatkówki w zakażeniu HIV

· zmiany chorobowe tylnego odcinka oka występują na ogół w IV stadium rozwoju zakażenia HIV (zakażenie objawowe)· są spowodowane pierwotnym uszkodzeniem naczyń (najczęściej) albo zakażeniami oportunistycznymi siatkówki.

· Występuje tutaj:o Mikroangiopatia siatkówki

· To początkowe zmiany· Manifestuje się klinicznie obecnością na dnie oka tzw. kłębków waty.· Obecność mikroangiopatii wskazuje na duże prawdopodobieństwo rozwoju AIDS


V2 - 23 -

o Zapalenie siatkówki cytomegalowirusowe (retinitis cytomegaloviralis)· W późniejszym stadium choroby· Uważa się go niemal za typowy objaw AIDS· Najczęściej występuje jednostronnie (80%) i poprzedzają je objawy mikroangiopatii siatkówkowej pod

postacią licznych „kłębków waty”· W miarę progresji choroby dochodzi do zmian martwiczo–krwotocznych, a następnie powstaję

włóknisto-glejowe blizny

· Cytometalowirusowe zapalenie siatkówki obserwuje się też:· w stanach immunosupresji po transplantacji szpiku, nerek lub innych narządów· w przebiegu chemioterapii nowotworów

Niedrożność naczyń zaopatrujących siatkówkę

· Naczynia zaopatrujące siatkówkę mogą zostać zamknięte przez:o zakrzep,

· miażdżyca naczyń,· cukrzyca,· rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe,· olbrzymiokomórkowe zapalenie naczyń.

o zator,· w bakteryjnym zapaleniu wsierdzia,· zakrzepach przyściennych w sercu,· zaawansowanej miażdżycy naczyń

o ucisk z zewnątrzo skurcz

· w migrenie lub retinopatii nadciśnieniowej

· Morfologiao Zamknięcie pnia tętnicy środkowej siatkówki

· Zatory lokalizują się zwykle na poziomie blaszki sitowej.

· Zaniewidzenie przejściowe (amaurosis fugax)· Jest to krótkotrwałe (2-3 minuty) jednostronne zamglenie lub utrata widzenia.

o Objawom tym może towarzyszyć krótkotrwały, nieznaczny niedowładprzeciwstronny, a następnie może wystąpić ból głowy.

· Spowodowane może być przez:o bardzo drobne zatory rozgałęzień tętnicy środkowej siatkówkio niewydolność tętnicy szyjnej wewnętrznej powodujące przejściowe niedokrwienie

§ tętnica szyjna wewnętrznaà tętnica oczna à tętnica środkowa siatkówki§ amaurosis fugax może być wczesnym sygnałem niewydolności tętnicy

szyjnej wewnętrznej

· W następstwie zamknięcia pnia tętnicy środkowej siatkówki powstaje niedotlenienie i obrzęk siatkówkiwidoczny jako zblednięcie dna oka.

· Na tle bladego dna oka zwraca uwagę wiśniowa plamka odpowiadająca dołkowi środkowemu,który zachowuje swoją barwę, gdyż jest zaopatrywany przez naczynia rzęskowe za pośrednictwemlamina choriocapillaris.

· Średnica tętniczek siatkówki jest znacznie zwężona.

o Zator w odgałęzieniu tętnicy środkowej· wywołuje niedotlenienie, obrzęk i zblednięcie odpowiedniego obszaru siatkówki.· Ponieważ ciśnienie wewnątrznaczyniowe w obszarze niedokrwiennym jest niskie, ogniska krwotoczne

są niewielkie (w przeciwieństwie do następstw zamknięcia odpływu żylnego).· Ostatecznie powstaje ubytek pola widzenia w odpowiednim wycinku dna oka

o Zamknięcie pnia żyły środkowej siatkówki (occlusio venae centrali retinae)· Jest spowodowane zmianami zakrzepowymi· Do zmian zakrzepowym naczyń żylnych siatkówki mogą doprowadzić różne przyczyny

· Klasyczna triada Virchowa (uraz ściany naczynia + nadmierna krzepliwość krwi + zastój,zwolniony przepływ krwi)

· Do powstawania zakrzepów predysponują zmiany składu krwi w posocznicy i niektórychchorobach krwi, niekiedy stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych

· Utrudnienie odpływu żylnegoo z oczodołu à powodem np. guzy oczodołu,o z gałki ocznejà powodem np. jaskra


V2 - 24 -

o ucisk naczyń żylnych w miejscach skrzyżowań ze stwardniałymi tętniczkami oraz tużza blaszką sitową nerwu wzrokowego à prowadzi to do zwolnienia prądu krwi,wirów i uszkodzenia śródbłonka

o Zamknięcie odpływu żylnego wywołuje:§ zastój à wzrost ciśnienia w naczyniach żylnych i włosowatych à naczynia

te ulegają rozszerzeniu, a śródbłonek zostaje niedotleniony èè· Występują przesięki i krwotoki (płomykowe) w siatkówce.· Pojawia się obrzęk siatkówki i tarczy nerwu wzrokowego.· Obrzęk siatkówki dodatkowo utrudnia przepływ żylny

· Klinikao Ponieważ neurony siatkówki są niezwykle wrażliwe na niedotlenienie, zamknięcie pnia tętnicy środkowej

siatkówki powoduje nagłą, bezbolesną całkowitą ślepotę (chyba że zatrzymanie krążenia trwało bardzokrótko).

o Częściowe zamknięcie pnia żyły środkowej· Częściej występuje· dochodzi tutaj tylko do niewielkiego obrzęku plamki i tarczy nerwu wzrokowego· Mierne obniżenie ostrości wzroku.· Funkcja neuronów pozostaje zachowana i w połowie przypadków zmiany cofają się całkowicie.

o Całkowite zamknięcie żyły środkowej· Doprowadza do znacznego spadku ostrości wzroku.· Przebieg kliniczny zwykle powikłany przez:

· neowaskularyzację,· rubeosis iridis,· wtórna jaskra neowaskularna (tzw. jaskra 100-dniowa)

o występuje w 2-3 miesiące po incydencie zamknięciażyły

Pasma naczyniaste

· To widoczne na dnie oka szaro-brunatne nieregularne linie ułożone promieniście wokół tarczy nerwu wzrokowego ibiegnące na obwód.

· Powstają w wyniku pęknięć błony Brucha (blaszka podstawna naczyniówki) spotykanych w przebiegu niektórychchorób, np. w pseudoxanthoma elasticum, w chorobie Pageta kości.

· Szczeliny w błonie Brucha mogą wywołać zmiany w sąsiadującym z nią nabłonku barwnikowym siatkówki oraz w laminachoriocapillaris naczyniówki

Nowotwory

Siatkówczak

· Retinoblastoma

CC ii aa łłoo ss zz kk ll ii ss tt ee

Krwotok do ciała szklistego

· Haemophthalmus

· Wyróżniamy krwotoko Pourazowyo Spontaniczny

§ W 50% - spowodowany zmianami w naczyniach siatkówki w przebiegu cukrzycy,§ W 30% - spowodowany zmianami wstecznymi w siatkówce i ciele szklistym


V2 - 25 -

o Krwotok podpajęczynówkowy w ok. 1/3 przypadków jest również przyczyną przedsiatkówkowych krwotokówwewnątrzgałkowych (które mogą tez przebić się do ciała szklistego)

· Klinikao Drobne krwotoki powodują pojawienie się mętów w polu widzenia,o większe krwotoki mogą przesłonić część pola widzenia.o Resorpcja wylewów krwotocznych w ciele szklistym następuje bardzo powoli i zmiany krwotoczne mogą ulegać

organizacji

NN ee rr ww ww zz rr oo kk oo ww yy

Tarcza zastoinowa

· Papilloedema, oedema papillae· Zwana też neuropatą zastoinową

· To neuropatia obrzękowa wywołana wyłącznie przez wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego

· Między przestrzenią międzypochewkową nerwu wzrokowego i wewnątrzczaszkową przestrzenią podpajęczynówkowąistnieje wolny przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego è wzrost ciśnienia CSF przenosi się na nerw wzrokowy i powodujezaciśnięcie włókien nerwowych pęczka wzrokowego tuż po ich przejściu przez lamina cribrosa

o Ucisk ten hamuje przepływ aksonalny i wywołuje wtórny obrzęk włókien nerwowych , który zaciska żyłęśrodkową siatkówki i inne drobne żyłki tam przebiegające è wywołuje to zastój krwi w jej odgałęzieniachsiatkówkowych è zastój żylny prowadzi do przerwania bariery krew-siatkówka, a następstwie do gromadzeniasię płynu przesiękowego w obrębie tarczy nerwu wzrokowego

· Tarcza zastoinowa pojawia się zwykle obustronnie.· Wyjątkowo, gdy guz przedniego dołu czaszki uciska na nerw wzrokowy, może po tej stronie wystąpić zanik tarczy, a po

stronie przeciwnej obrzęk tarczy (objaw Fostera-Kennedy’ego – występujący z tym objawem jednoczesny zanik węchuprzemawia za guzem z nerwu węchowego)

· Wyróżnia się trzy stadia rozwoju tarczy zastoinowejo Tarcza zastoinowa początkowa

§ Charakteryzuje ją obrzęk i przekrwienie, co powoduje zatarcie granic tarczy§ Widać ponadto poszerzenie naczyń żylnych, a na brzegu tarczy drobne płomykowate ogniska

krwotoczne§ Prawidłowa ostrość wzroku

o Tarcza zastoinowa rozwinięta§ Ostrość wzroku jest prawidłowa lub nieznacznie obniżona§ Tarcza uniesiona ponad poziom dna oka i przekrwiona§ Nie widać już fizjologicznego zagłębienia tarczy ani jej granic§ W obrębie tarczy i przylegających części siatkówki pojawiają się płomykowate krwotoki, „kłębki waty”

oraz „wysięki twarde”§ Warto zapamiętać że zachowana ostrość wzroku jest istotną cechą różnicującą obrzęk zastoinowy od

obrzęku zapalnego tarczy nerwu wzrokowego.

o Długotrwała tarcza zastoinowa§ Dochodzi do zmian zwyrodnieniowych włókien nerwowych i rozrostu gleju§ Ostrość wzroku obniża się§ Tarcza pozostaje uniesiona, ale nie widać już ognisk krwotocznych ani rozszerzenia naczyń§ Gdy obrzęk utrzymuje się wiele miesięcy, dochodzi do pozastoinowego zaniku nerwu wzrokowego, w

którym widoczna jest blada tarcza o nieostrych obrysach

Zapalenie nerwu wzrokowego

· Neuritis

· Są to zapalenia ostre

· Wyróżniamyo Zapalenie wewnątrzgałkowe nerwu wzrokowego (neuritis anterior, papillitis nervi optici)

§ Znane tez jako neuropatia zapalna obrzękowa (neuropatia inflammatioria oedematosa),

§ Wywołane przez czynniki zakaźne (np. w przebiegu zapalenia zatok lub oczodołu),§ Charakteryzuje się szybko postępującym, głębokim upośledzeniem ostrości wzroku.


V2 - 26 -

§ Na dnie oka widoczny jest obrzęk i przekrwienie tarczy nerwu wzrokowego

o Zapalenie pozagałkowe nerwu wzrokowego (neuritis retrobulbaris),§ Czyli neuropatia zapalna pozagałkowa lub neuropatia demielinizacyjna

§ Prowadzi do demielinizacji (włókna części wewnątrzgałkowej nerwu nie mają osłonek mielinowych).§ Etiologia schorzenia nie jest znana ale istnieje związek ze stwardnieniem rozsianym (SM), ponieważ:§ Pomimo że na dnie oka tarcza nerwu wzrokowego nei jest zmieniona, następuje szybki spadek ostrości

wzroku

Inne neuropatie nerwu wzrokowego

· Niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowegoo Częściej dotyczy odcinka przedniego nerwu (neurpathia optima ischeaemica anterior) niż odcinka tylnego

(neuropatia optima postarior)· Przednia - występuje w przebiegu zapalenia olbrzymiokomórkowego tętnic lub np. przy miażdżycy

tętnic, nadciśnieniu tętniczym, cukrzycy

· Toksyczna neuropatia nerwu wzrokowego (neuropatia optica toxica)o Może być spowodowana przez zatrucie alkoholem metylowym, ołowiem, lekami (streptomycyna, rifampicyna,

chloramfenikol)o Występuje też na skutek przewlekłego alkoholizmu i nikotynizmu

Zanik nerwu wzrokowego

· Atrophia nevki optici· Istotą zaniku nerwu wzrokowego jest utrata aksonów i osłonek mielinowych à W następstwie dochodzi do poszerzenia

przestrzeni międzypochewkowej nerwu oraz do rozrostu gleju

· Typową cechą oftalmoskopową zaniku nerwu wzrokowego jest bladość tarczyo Zanik nerwu wzrokowego na tle jaskry manifestuje się charakterystycznym zagłębieniem tarczy.

· Podział:o Wstępujący

· gdy dochodzi najpierw do uszkodzenia włókien nerwowych siatkówki i następnie nerwu wzrokowego,

o Zstępujący· gdy nerw wzrokowy jest uszkodzony w następstwie zmian patologicznych w jamie czaszki lub oczodole

· Inny podział:o Zanik pierwotny

· zwany też prostym (atrophia nerki optici simplex)· występuje w pozagałkowym uszkodzeniu nerwu wzrokowego (np. w neuropatii zapalnej

pozagałkowej),

o zanik wtórny· to następstwo neuropatii obrzękowych,· zanik następczy jest skutkiem przewlekłych procesów zwyrodnieniowych siatkówki.

Jaskra

· Podstawy anatomii czynnościowejo Ciecz wodnista która ulega stałej wymianie, wytwarzana jest przez ciało rzęskowe do komory tylnej gałki

ocznej, stamtąd przemieszcza się przez otwór źreniczy (między soczewką a tęczówką) do komory przedniej oka.Stąd 90% odpływa przez kąt przesączania do zatoki żylnej twardówki (kanał Schlemma) i siateczki beleczkowejumiejscowionej w rąbku rogówki. Z zatoki żylnej twardówki przez jej liczne odgałęzienia (tzw. Żyły wodne) cieczwodnista odpływa do żył w twardówce i do żył nadtwardówkowych. Około 10% cieczy wodnistej odpływaprzez ciało rzęskowe do przestrzeni nadnaczyniówkowej i do żył naczyniówki i twardówki

· Jaskra jest zespołem chorób, których wspólnym mianownikiem jest:o Postępujące uszkodzenie tarczy nerwu wzrokowego, aż do zaniku włącznieo Postępujące charakterystyczne ubytki w polu widzeniao W większości przypadków zbyt wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe

§ Za normę statystyczną uważa się 21 mmHg§ Jaskra występuje wtedy, gdy ciśnienie wewnątrzgałkowe jest wystarczająco wysokie dla uszkodzenia

nerwu wzrokowego i wywołania innych zmian (zwyrodnienie siatkówki, obrzęk i zmętnienie rogówki)


V2 - 27 -

· W większości przypadków jaskra jest wywołana mechaniczną niedrożnością w przepływie cieczy wodnistej, która możewystąpić na poziomie

o Styku tęczówki i soczewkio Kąta komory przedniejo Mikrostruktury kąta przesączania (siateczki beleczkowej)o Kanału Schlemmao Odpływu przez żyły w twardówce i żyły nadtwardówkowe

· Wyróżniamy

o Jaskrę pierwotną§ Wyróżnia się tutaj jaskrę pierwotną

· Z otwartym kątem przesączania (glaucoma primarium operta angula),o zwana też jaskrą otwartego kąta lub dawniej jaskrą prostąo występuje najczęściej (stanowi 2/3 przypadków)o Występuje często rodzinnie, prawie zawsze obustronnie, chociaż nie takim samym

stopniu zaawansowaniao Trudności odpływu cieczy wodnistej powstają w okolicy kanału Schlemma

(nieznana przyczyna)§ Kąt przesączania jest otwarty i wygląda prawidłowo.

o Ciśnienie wewnątrzgałkowej i wywołane przez nie zmiany rosną powoli (lata), cosprawia że objawy kliniczne są trudno uchwytne i ok. połowa chorych w ogóle niejest świadoma istnienia choroby

· Zamkniętego kąta (glaucoma primarium clauso angulo),o a dokładnie jaskra z zamykającym się kątem przesączania (gdyż zamknięcie kąta

występuje tylko w ostrym stadium choroby)o Występuje u osób po 40rż, u których istnieją predyspozycje w budowie

anatomicznej (wąski kąt komory przedniej).§ W takich warunkach zamknięcie kąta przesączania może nastąpić, gdy

źrenica jest nadmiernie zwężona lub rozszerzona

§ Ostry atak jaskry (jaskra ostra – glaucoma acutum)· zostaje wywołany przez całkowite zamknięcie kąta przesączania, któremu towarzyszy szybko

narastające bardzo wysokie ciśnienie śródgałkowe· chory odczuwa silny ból oka i głowy (okolicy czołowo-skroniowej), pogorszenie ostrości

wzroku oraz widzi tęczkowe koła wokół źródeł światła (obrzęk rogówki)· przebyty atak jaskry może pozostawić trwałe zmiany, m.in. różnego stopnia jaskrowy zanik

nerwu wzrokowego oraz zrosty przednie (które dodatkowo utrudniają przepływ cieczywodnistej) à dlatego jaskra ostra zamkniętego kąta wymaga natychmiastowego leczenia,którego celem jest zmniejszenie wydzielania cieczy wodnistej i ciśnienia wewnątrzgałkowego

o Jaskrę wtórną (glaucoma secundarium)§ Z otwartym lub zamkniętym kątem przesączania§ Ta postać jaskry występuje wspólnie z chorobami oka lub jako ich następstwo§ Jest zwykle jednostronna

§ Do przyczyn jaskry wtórnej z otwartym kątem przesączania należą:· zapalenie przedniego odcinka gałki ocznej (utrudniony odpływ przez przestrzenie

międzybeleczkowe, do których dostają się komórki zapalne i włóknik)· nowotwory· krwotoki pourazowe· przewlekłe miejscowe lub ogólne stosowanie kortykosteroidów (wywołuje zmiany w budowie

beleczek)· wzrost ciśnienia żylnego w splotach nadtwardówkowych, np. w wytrzeszczu endokrynnym

(utrudnia odpływ cieczy wodnistej)


V2 - 28 -

§ Jaskra wtórna z zamkniętym kątem przesączania że przebiegać:· z blokiem źrenicy

o np. w następstwie podwichnięcia soczewki, zrostów tylnych i Iris bombespowodowanych zapaleniem przedniego odcinka błony naczyniowej

· bez bloku źrenicyo w następstwie: rubeosis iridis, zamknięcia kąta przesączania zrostami w przebiegu

przewlekłych zapaleń, zniszczenia siateczki bleczkowej i/lub ciała rzęskowego

§ Jaskra złośliwa (glaucoma malignum)· powstaje przy przepływie cieczy wodnistej w odwrotnym kierunku, tzw. Z tylnej komory oka

do ciała szklistego, co przesuwa tęczówkę i soczewkę do przodu zamykając kątprzesączania.

· Jest to więc jaskra wtórna z zamkniętym kątem przesączania.· Może powstać jako powikłanie pooperacyjne

o Jaskrę wrodzoną (Glaucoma congenitum)§ Spowodowana jest utrudnieniem przepływu cieczy wodnistej przez struktury anatomiczne zmienione

zaburzeniami rozwojowymi.§ Ujawnia się zwykle do 24 miesiąca życia i występuje częściej u chłopców, zwykle obustronnie§ W zespole Riegera jaskra wrodzona związana jest z dyzgenezją przedniego odcinka oka.§ Zaburzenia budowy struktur anatomicznych kąta przesączania uniemożliwiają odpływ cieczy

wodnistej , która akumulując się doprowadza do rozdęcia elastycznych tkanek gałki ocznej małegodziecka. Rozmiary oka powiększają się (wole oko – buphthalmus). Zmianom tym towarzysząświatłowstręt i łzawienie oraz zmętnienie rogówki

Jaskrowy zanik nerwu wzrokowego

· Athrophia glaucomatosa nervi optici

· Nie wiadomo dokładnie, w jaki sposób podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe doprowadza do zwyrodnienia komórekzwojowych siatkówki i ich aksonów. Prawdopodobnie odgrywa tu rolę

§ mechaniczny ucisk na aksony i naczynia zaopatrujące nerw wzrokowy§ uszkodzenie komórek zwojowych na poziomie biochemicznym

· Morfologiao W części środkowej prawidłowej tarczy nerwu wzrokowego znajduje się niewielkie zagłębienie (miejsce wejścia

wiązki naczyniowej), natomiast obwodową część tarczy stanowi pierścień nerwowo-siatkówkowy, na którymzbiegają się włókna nerwowe z siatkówki.

§ Stosunek średnicy fizjologicznego zgłębienia do średnicy tarczy określa współczynnik c/d (cup/disc)· prawidłowo wynosi 0,3 i powinien być zbliżony w obu oczach.

o Pierwszym objawem uszkodzenia jaskrowego jest zanik włókien nerwowych siatkówki, który determinujemorfologiczny wygląd tarczy.

§ Początkowo koncentryczne powiększenie rozmiarów zagłębienia tarczy i/lub ogniskowe zwężeniepierścienia nerwowo-siatkówkowego w przynosowej części tarczy (miejsca ubytku aksonów).

§ Następnie pierścień nerwowo-siatkówkowy staje się coraz węższy, a współczynnik c/d powiększa się.§ Ostatecznie w tarczy nerwu wzrokowego widać charakterystyczne kielichowate zagłębienie, które

poszerza się do brzegu tarczy, tak że jego średnica jest niemal równa średnicy tarczy.§ Towarzyszy temu

· zwyrodnienie komórek zwojowych i ścieńczenie warstwy włókien nerwowych siatkówki.· zanik okołotarczowy siatkówki i naczyniówki.

· Zmiany te powodują zanik widzenia obwodowego, a później centralnego z następową ślepotą jaskrową (glaucosis)

· Do następstw długotrwałego nadciśnienia wewnątrzgałkowego należą równieżo zastój żylny w siatkówce, niekiedy również niedrożność żyły środkowej siatkówkio Obrzęk istoty właściwej rogówki, łuszczka zwyrodnieniowa i zaćmao Martwica tęczówki i ciała rzęskowegoo Uwypuklenie rogówki lub twardówki w najsłabszych miejscach

Jaskra dokonana

o glaucoma absolutumo To postać zejściową wszystkich typów jaskry


V2 - 29 -

o Charakteryzuje ją ślepe oko z bardzo wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym (niereagującym na leki), częstotakie oko jest bolesne

Zanik gałki ocznej

· Phthisis bulbi

· To najczęściej końcowy etap zmian wywołanych przez uraz, jaskrę i zapalenie

· Morfologiao Zmiany zanikowe mogą obejmować tylko wewnętrzne struktury oka, a gałka oczna wykazuje nadal

prawidłowe lub nawet większe rozmiary (atrophia excentrica np. jaskrze dokonanej), lub gałka oczna równieżulega pomniejszeniu.

o Określenie phthisis bulbi stosujemy gdy:§ zanik manifestuje się pomniejszoną gałką o grubej rogówce i twardówce.§ Obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego powoduje, że:

· twardówka jest pomarszczona,· rogówka spłaszczona, skurczona i nieprzejrzysta.· Siatkówka jest odwarstwiona z widocznym rozrostem gleju.· Przemieszczona soczewka wykazuje zmiany typowe dla zaćmy oraz zwapniania.· W błonie naczyniowej obserwuje się zrastanie naczyń, blizny i zwapnienia.

§ Jeżeli phthisis bulbi jest wynikiem uprzednio przebytego panophthalmitis, wewnętrzne składniki oka sącałkowicie zdezorganizowane przez zmiany bliznowate.

§ Typową cechą dla phthisis bulbi jest metaplazja kostna nabłonka barwnikowego siatkówki (łącznie zpojawieniem się hematopoetycznych elementów szpiku)

· Klinikao Gałkę oczną z cechami phthisis bulbi usuwa się z kilku powodów

§ Aby zapobiegać rozwojowi czerniaka złośliwego lub uveitis sympathica ( w zdrowym oku)§ Bo dochodzi do powtarzających się krwotoków lub epizodów zapalenia błony naczyniowej§ Ze względu na bóle§ Ze względów kosmetycznych

OO cc zz oo dd óó łł

Wytrzeszcz gałek ocznych

· Exophthalmus

· Przyczynyo nadczynność tarczycy (choroba Gravesa-Basedowa)à najczęściej

§ wytrzeszcz może też być jednostronny§ Chory z wytrzeszczem może demonstrować hiper, hipo, lub eutyreozę§ Wytrzeszcz endokrynny może być zmianą ograniczoną do tkanek oczodołu bez zaburzeń czynności

tarczycy

o Naczyniaki oczodołuo Chłoniaki i inne nowotworyo Rzekomonowotworowy guz zapalny,o zapalenia,o a także zmiany chorobowe zatok przynosowycho niektóre zmiany wewnątrzczaszkoweo może być też następstwem urazów mechanicznych

Rzekomobłoniasty guz zapalny

· Pseudotumor inflammatorius

· Nieznana etiologia (podłoże immunologiczne ??)· Jednostronna, rozlana, wywołująca wytrzeszcz zmiana· Klinicznie manifestuje się ciągłym bólem (zwykle przy ruchach gałki ocznej) i przekrwieniem spojówki· Różnicuje się go z:


V2 - 30 -

o ziarniniakiem Wegenera,o SLE,o guzkowym zapaleniem naczyń,o chłoniak złośliwy oczodołu

Chłoniaki złośliwe i rozrosty limfocytarne

· Z punktu widzenia patomorfologicznego guzy limfocytarne oczodołu i przydatków oka podzielić można na:

o Chłoniaki złośliwe (ok. 50%)· To najczęstszy nowotwór złośliwy oczodołu· Zwykle to chłoniaki rozlane z komórek B, o małym stopniu złośliwości· Rozwijają się podstępnie bez ostrych objawów, powstaje powoli wytrzeszcz· Zwykle u osób >50 rż

· U dzieci bardzo rzadko chłoniak tej okolicy (ewentualnie ch Burkitta)

· Chłoniak oczodołu najczęściej umiejscowiony jest w górnych kwadrantach oczodołu· Wstępne rozpoznanie za pomocą celowanej BAC z wykorzystaniem TK

o Łagodne rozrostu limfocytarneo Atypowe rozrosty limfocytarne

Inne pierwotne zmiany guzowate oczodołu

· U dzieci 2/3 zmian chorobowych są to guzy niezłośliwe, podczas gdy u dorosłych jest odwrotnie

· Najczęstsze guzy oczodołu u dzieci to:o Naczyniaki włosowate (haemangioma capillare)o Torbiel skórzasta (cystis dermoidalis)o Mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy (rhabdomyosarcoma – RMS)

· To najczęstszy nowotwór złośliwy oczodołu u dzieci· Szybko narastający jednostronny wytrzeszcz· Histologicznie najczęściej występuje RMS embryonale, który makroskopowo może rosnąć w postaci

RMS botryoides

· Najczęstsze zmiany oczodołu wymagające intensywnej diagnostyki różnicowej u dorosłych too Oftalmopatia tarczycowao Chłoniaki złośliwe i rozrosty limfocytarneo Rzekomonowotworowy guz zapalnyo Histiocytoma fibrosumo Haemangioperticytomao Haemangioma cavernosum (u dzieci nie występuje)

· 5% nowotworów oczodołu stanowią oponiaki (mogą one wywodzić się z opony pajęczej części oczodołowej nerwuwzrokowego lub mogą wnikać do oczodołu z jamy czaszki)

Nowotwory gruczołów łzowych

· Najczęstszym nowotworem gruczołów łzowych jest adenoma pleomorphum

Przerzuty nowotworowe do oczodołu

· Najczęstsze przerzuty nowotworowe do oczodołuo U mężczyzn à przerzuty raka płuca,o U kobietà przerzuty raka sutka,o U dzieci neuroblastoma, rzadziej mięsak Ewinga i guz Wilma


V2 - 31 -

Przerzuty nowotworowe do gałki ocznej

o występują one częściej niż pierwotny czerniak złośliwy naczyniówki

o Ze względu na bogate unaczynienie tylnego odcinka oka przerzuty w tej okolicy występują znacznie częściejniż w przednim odcinku

o Najczęściej obserwujemy przerzuty do naczyniówki (ok. 50%), szczególnie w okolicy plamki, nieco rzadziej (44%)do oczodołu

o Najczęstszym ogniskiem pierwotnym przerzutów do gałki ocznej (po wyłączeniu chłoniaków i białaczek) jest raksutka (40-50%) i rak płuca (25-30%)

o Przerzut do gałki ocznej może być pierwszym objawem symptomatycznego nowotworu

o Przerzuty okulistyczne zwiastują terminalny etap choroby nowotworowej· (przeżycie 7 miesięcy dla chorych z przerzutami wewnątrzgałkowymi i ok. 15 miesięcy z przerzutami

do oczodołu)

3Oko ver2

Documents

Transcript of 3Oko ver2