Raport o stanie œrodowiska woj. dolnoœl¹skiego w 2001 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

3. WODY PODZIEMNE

W 2001 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Śro-dowiska we Wrocławiu rozpoczął realizację monito-ringu jakości wód podziemnych na podstawie Projek-

tu sieci regionalnej monitoringu wód podziemnych na

terenie województwa dolnośląskiego, opracowanegoprzez firmę Arcadis Ekokonrem z Wrocławia.

Zgodnie z zasadami tworzenia sieci monitoringówregionalnych zawartych we Wskazówkach metodycz-

nych dotyczących tworzenia regionalnych i lokalnych

monitoringów wód podziemnych (PIOŚ, 1995), syste-matycznymi badaniami objęte zostały w pierwszejkolejności główne zbiorniki wód podziemnych(GZWP) oraz użytkowe poziomy wodonośne, które zewzględu na swoje położenie stanowią podstawoweźródła zaopatrzenia w wodę aglomeracji miejskichoraz obszarów wiejskich.

Na terenie województwa dolnośląskiego głównezbiorniki wód podziemnych oraz użytkowe poziomywodonośne wydzielone zostały w skałach zaliczanychstratygraficznie do czwartorzędu, trzeciorzędu, kredy,triasu oraz paleozoiku.

Zasoby wód podziemnych województwa dolnoślą-skiego są zróżnicowane w zależności od budowy geo-logicznej. Deficyt wód podziemnych występuje w re-jonie wałbrzyskim i w południowej części rejonu wro-cławskiego. Pozostała część rejonu wrocławskiegoi rejon legnicki dysponują wystarczającą ilością wód.Rejon jeleniogórski dysponuje zasobami przekracza-jącymi zapotrzebowanie.

Badaniami objęte zostały strefy zasilania zbiorni-ków oraz strefy ochronne dużych ujęć komunalnychi przemysłowych. Podczas wyznaczania punktówuwzględniono specyfikę gospodarczą regionu oraz pa-nujące tam warunki hydrogeologiczne. Ilość punktów,ich rozmieszczenie oraz zakres i częstotliwość opró-bowania odzwierciedla stopień odporności danegozbiornika wody podziemnej na zanieczyszczenia orazrodzaj potencjalnych zanieczyszczeń.

Monitoring wód podziemnych na terenie DolnegoŚląska prowadzony jest w sieci krajowej, regionalneji lokalnej.

Sieć krajowa, obsługiwana i nadzorowana przezPaństwowy Instytut Geologiczny, obejmowaław 2001 r. 35 punktów pomiarowych, zlokalizowanychna terenie całego województwa dolnośląskiego.

Sieć regionalna monitoringu wód podziemnych,obsługiwana przez Wojewódzki Inspektorat OchronyŚrodowiska we Wrocławiu, obejmowała 96 punktówpomiarowo-badawczych, zlokalizowanych równieżna obszarze całego województwa dolnośląskiego. Mo-nitoring regionalny uwzględnia warunki hydrogeolo-giczne w ujęciu regionalnym, dotyczy wszystkich ist-niejących na tym terenie poziomów wodonośnychoraz uwzględnia istnienie potencjalnych ognisk zanie-

czyszczeń i zagrożeń wód podziemnych. W skład sie-ci regionalnej wchodzi 70 punktów zwykłych wódpodziemnych oraz 26 punktów wód mineralnychi leczniczych. Zakres badań wód mineralnych i leczni-czych został dostosowany w taki sposób, aby jego wy-niki stanowiły uzupełnienie badań jakości tych wódprowadzonych przez użytkowników poszczególnychujęć (uzdrowiska).

Sieć lokalna wód podziemnych, zagrożonychoddziaływaniem punktowych źródeł zanieczyszczeńna obszarach uprzemysłowionych, obsługiwana byłaprzez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiskawe Wrocławiu. Badaniami objęto 69 punktów pomia-rowych wokół 20 obiektów na terenie całego woje-wództwa.

3.1. OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH

Dla określania poziomu zanieczyszczenia wyko-rzystano przyjętą dla potrzeb monitoringu wód pod-ziemnych klasyfikację jakości wód podziemnych (wgKlasyfikacja jakości zwykłych wód podziemnych dla

potrzeb monitoringu środowiska, PIOŚ 1995): � klasa I – wody najwyższej jakości (Ia) i wysokiejjakości (Ib), � klasa II – wody średniej jakości, � klasa III – wody niskiej jakości. Zgodnie z metodologią przyjętą w państwowym

monitoringu środowiska, przy zaliczaniu wody do od-powiedniej klasy dopuszczono przekroczenia wartościgranicznych nie więcej niż trzech wskaźników, podwarunkiem, że mieszczą się one w granicach przyję-tych dla bezpośrednio niższej klasy jakości. Nie do-puszczono możliwości przekroczenia wartości wskaź-ników o charakterze toksycznym.

Interpretację wyników monitoringu wód podziem-nych przeprowadzono za pomocą komputerowej bazydanych jakości, opracowanej w Oddziale Świętokrzy-skim Państwowego Instytutu Geologicznego w Kiel-cach a użytkowanej przez Wojewódzki InspektoratOchrony Środowiska we Wrocławiu.

3.2. STAN CZYSTOŚCI ZWYKŁYCH WÓD

PODZIEMNYCH – SIEĆ KRAJOWA

Stanowiska sieci krajowej monitoringu wód pod-ziemnych z klasyfikacją ich jakości przedstawione zo-stały w tabelach oraz na mapach.

W 2001 r. wody o najwyższej i wysokiej klasie ja-kości (Ia i Ib) stanowiły 17%, wody średniej klasyjakości (II) - 43%, a wody niskiej jakości (III) - 40%ogółu badanych wód.

W latach 1991-2001 jakość wód podziemnych ba-danych w sieci krajowej ulegała niewielkim zmianomw stosunku do lat ubiegłych. Odpowiednie oceny mie-ściły się w przedziałach: wody najwyższej i wysokiej

Raport o stanie œrodowiska województwa dolnoœl¹skiego w 2001 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

jakości (Ia i Ib) 8–25%, wody średniej jakości (II)34,5–58%, natomiast wody niskiej jakości (III)28–42,5%.

Ocena uzyskanych wyników badań wykazała, żew 2001 r. do najczęściej powtarzających się wskaźni-ków fizyczno-chemicznych, których wartości powo-

dowały obniżenie ogólnej klasy czystości wód dośredniej i niskiej jakości (klasa II i III) należały: prze-wodność elektrolityczna wł., substancje rozpuszczo-ne, wysokie stężenia żelaza, manganu, baru, azotuazotanowego i azotynowego, potasu, strontu orazobniżone wartości wodorowęglanów.

Tabela I.3.1. Stanowiska badawcze sieci krajowej monitoringu wód podziemnych z klasyfikacj¹ jakoœci zwyk³ychwód podziemnych w 2001 r. na terenie województwa

Raport o stanie œrodowiska woj. dolnoœl¹skiego w 2001 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

Tabela I.3.2. Jakoœæ wód podziemnych w sieci krajowej w latach 1991-2001

* ocena na podstawie Klasyfikacji jakości zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska

** ocena na podstawie RMZ Nr 937 z 4 października 2000 r.

Objaśnienia skrótów i symboli:

SSR - suma substancji rozpuszczonych; PE - przewodność elektryczna właściwa

Rysunek I.3.1. Klasa jakoœci wód podziemnych w siecii krajowej w 2001 r.

Raport o stanie œrodowiska woj. dolnoœl¹skiego w 2001 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

3.3. STAN CZYSTOŚCI ZWYKŁYCH WÓD

PODZIEMNYCH – SIEĆ WOJEWÓDZKA

Rok 2001 był pierwszym rokiem wdrożeniowymwojewódzkiej sieci badawczej jakości wód podziem-nych na terenie Dolnego Śląska. Monitoring prowa-dzony był na podstawie zatwierdzonego i wdrożone-go do realizacji projektu badań. Jakość wód podziem-nych oceniono w oparciu o klasyfikację PIOŚ, opra-cowaną dla potrzeb badań monitoringowych.

Sieć monitoringu regionalnego w 2001 r. zapew-niała objęcie systematycznymi badaniami wszystkichwód zwykłych ujętych w głównych zbiornikach orazpoziomach użytecznych wód podziemnych występu-jących na Dolnym Śląsku.

W 2001 roku zwykłe wody podziemne badanew sieci regionalnej na terenie województwa dolnoślą-skiego mieściły się w przedziałach: wody najwyższeji wysokiej jakości (Ia i Ib) 33–34%, wody średniejjakości (II) 47–51%, natomiast wody niskiej jakości(III) stanowiły 16–19%.

Ocena uzyskanych wyników badań wykazała, żew I półroczu 2001 r. do najczęściej powtarzającychsię wskaźników fizyko-chemicznych, których warto-ści powodowały obniżenie ogólnej klasy czystościwód do niskiej jakości (III) należały: przewodnośćelektrolityczna wł., podwyższona mętność, wysokiestężenia żelaza, manganu, azotu amonowego oraz ni-skie wartości wodorowęglanów i twardości ogólnej.Niepokojącym jest wykrycie rtęci w Osieczowie orazfenolu w Ruszowie i Zawidowie.

W II półroczu 2001 r. pogorszenie jakości wodypowodowały: przewodność elektryczna wł., podwyż-szona mętność, wysokie stężenia manganu i żelaza,siarczany, barwa oraz obniżone wartości wodorowę-glanów i twardości ogólnej. Obecność kadmu stwier-dzono w Bierutowie (pow. oleśnicki), NadolicachWielkich (pow. wrocławski) i w Trzebnicy oraz azo-tu azotanowego w Wilkocinie (pow. polkowicki)i Pieńsku (pow. zgorzelecki).

Na podstawie uzyskanych wyników badań możnastwierdzić, że większość zwykłych wód podziem-nych spełniających kryteria dobrej jakości występujena obszarze sudeckim. Badania przeprowadzone naterenach przemysłowych oraz aglomeracji miejskichwykazują pogorszenie jakości, związane z użytkowa-niem i zagospodarowaniem terenu. Część wód wyka-zuje pogorszenie jakości związane z naturalnymwystępowaniem pierwiastków.

3.4. STAN CZYSTOŚCI WÓD MINERALNYCH

I LECZNICZYCH

Wody mineralne to wody o mineralizacji ogólnej

powyżej 1 g/dm3. Wydobywane z głębi ziemi, mająw swym składzie rozpuszczone substancje mineralne.Są to kationy, najczęściej sodu, potasu, magnezu,wapnia i aniony wodorowęglanowe, chlorkowe i siar-czanowe. Oprócz wód o takim podstawowym skła-dzie są jeszcze wody zawierające np. jod, brom, żela-zo, stront, krzem, fluor.

Wody mineralne, o mineralizacji nie większej niż60 g/dm3, których działanie zostało udokumentowa-ne badaniami klinicznymi, wykorzystywane sąnajczęściej w uzdrowiskach, w różnej formie (kąpie-le, inhalacje, woda pitna) w leczeniu wielu schorzeń.

Na terenie województwa dolnośląskiego wodymineralne występują w rejonie sudeckim oraz na tere-nie bloku przedsudeckiego. Charakterystyczną cechątego rejonu jest występowanie skał krystalicznychczęsto na niewielkiej głębokości od powierzchni tere-nu. Są to intruzje granitowe, skały wulkanicznei zmetamorfizowane przeważnie o dużym stopniuspękania oraz naruszenia tektonicznego. Spękania teoraz dyslokacje tektoniczne sięgają niekiedy znacz-nych głębokości i stwarzają korzystne warunki doprzepływu wód podziemnych. Warunki te sprzyjająwystępowaniu wód mineralnych, wśród których prze-ważają szczawy, a niemal całkowicie brak jest wódchlorkowych. Miejsca występowania szczaw w Sude-tach grupują się w 3 rejonach: Kotlinie Kłodzkiej, re-jonie Wałbrzycha (niecka śródsudecka) i rejonieŚwieradowa Zdroju – Czerniawy. Szczawy te należądo wód chłodnych.

W sieć monitoringu wojewódzkiego włączonychzostało 26 stanowisk ujmujących wody mineralnei lecznicze. Taka ilość punktów zapewnia systema-tyczne badanie wszystkich typów hydrochemicznychwód na Dolnym Śląsku.

Na niektórych obszarach współwystępowaniawód mineralnych i leczniczych oraz wód zwykłychzaznaczył się wyraźny wpływ eksploatacji wód zwy-kłych na jakość wód mineralnych. Taka sytuacja mamiejsce w rejonie Kudowy, gdzie w otworach ujmu-jących wody mineralne pojawiło się zanieczyszczeniewywołane eksploatacją ujęć wody zwykłej po stronieczeskiej.

Tabela I.3.3. Jakoœæ wód podziemnych w sieciregionalnej w 2001 r.

Tabela I.3.4. Stanowiska badawcze sieci regionalnej monitoringu wód podziemnych z klasyfikacj¹ jakoœci zwyk³ych wód podziemnych w I pó³roczu 2001 r.

Tabela I.3.5. Stanowiska badawcze sieci regionalnej monitoringu wód podziemnych z klasyfikacj¹ jakoœci zwyk³ych wód podziemnych w II pó³roczu 2001 r.

Rysunek I.3.2. Klasa jakoœci wód podziemnych w sieci regionalnej w I pó³roczu 2001 r.

Rysunek I.3.3. Klasa jakoœci wód podziemnych w sieci regionalnej w II pó³roczu 2001 r.

Rysunek I.3.4. Typ hydrochemiczny wód mineralnych i leczniczych w I pó³roczu 2001 r.

Rysunek I.3.5. Typ hydrochemiczny wód mineralnych i leczniczych w II pó³roczu 2001 r.

Raport o stanie œrodowiska województwa dolnoœl¹skiego w 2001 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

Obok wskaźników decydujących o składzie okre-ślonej wody mineralnej pojawiły się wskaźniki„obce”, mające wpływ na ich złą jakość. Badania pro-wadzone w 2001 r. prze WIOŚ we Wrocławiu wyka-zały, że wody te charakteryzują się podwyższonąmętnością i barwą oraz zmienną twardością i odczy-nem.

Niepokojącym jest fakt wykrycia w niektórychpunktach pomiarowych podwyższonej zawartościfosforanów, strontu, cynku, azotu amonowego orazpodwyższonej wartości utlenialności a także związ-ków o charakterze toksycznym: glinu, ołowiu, niklu,chromu, fenolu oraz azotu azotynowego.

3.5. STAN CZYSTOŚCI WOD PODZIEMNYCH

NA OBSZARACH BEZPOŚREDNIO

ZAGROŻONYCH ZANIECZYSZCZENIAMI

W 2001 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Śro-dowiska we Wrocławiu kontynuował badania jakościwód podziemnych narażonych na bezpośrednieoddziaływanie zanieczyszczeń przemysłowychi komunalnych. Po raz pierwszy badania przeprowa-dzono w sposób ujednolicony na terenie całego woje-wództwa. Badania prowadzono wokół 20 obiektóww 69 punktach pomiarowych, których lokalizacjępokazano na mapie. Pobór próbek odbywał się 2 razydo roku (głównie w okresie wiosennym i jesiennym)z piezometrów rozmieszczonych wokół wymienio-nych obiektów.

Sk³adowisko komunalne Maœlice weWroc³awiu

Próbki wód podziemnych pobrano z 5 piezome-trów rozmieszczonych wokół składowiska. Wody piezometru P12, usytuowanego na kierunku na-pływu wód na składowisko, zaliczono do wód niskiejjakości (III klasa). Zadecydowało o tym przekroczeniedopuszczalnych wartości elektrycznej przewodnościwł., ultenialności, siarczanów i żelaza w okresie wio-sennym, a w okresie jesiennym wartości elektrycznejprzewodności wł. i potasu.

Wody pobrane z pozostałych piezometrów, zloka-lizowanych na kierunku spływu wód ze składowiska(P3, P8, P9, P5), zaliczono do wód pozaklasowych zewzględu na przekroczenie dopuszczalnych wartościnastępujących parametrów: w okresie wiosennym –elektrycznej przewodności wł., utlenialności, azotuamonowego, chlorków, detergentów, chromu (P3, P8),kadmu, magnezu, manganu, niklu, ołowiu (P3, P9,P5), potasu, sodu i żelaza (P3, P8, P9, P5), a w okre-sie jesiennym wymienionych już wskaźników i dodat-kowo twardości ogólnej, azotynów, wapnia (P3, P9,P5) a także arsenu, rtęci, ropopochodnych (P8).

Sk³adowisko odpadów powiertniczychw m. Wronów gm. Niechlów

Próbki wód podziemnych pobrano z 3 piezome-trów rozmieszczonych wokół składowiska. Wody piezometru P3, usytuowanego na kierunku na-pływu wód na składowisko zaliczono do wód niskiejjakości (klasa III). Zadecydowało o tym przekroczeniedopuszczalnych stężeń azotynów.

Wody piezometru P1, zlokalizowanego na kierun-ku spływu wód ze składowiska, charakteryzowały sięzróżnicowaną jakością. W okresie wiosennym pobra-ne próby zakwalifikowano do wód średniej jakości,a w okresie jesiennym do niskiej jakości (III klasa) zewzględu na przekroczenie dopuszczalnych stężeń azo-tynów.

Wody piezometru P2, zlokalizowanego także nakierunku spływu wód ze składowiska, zaklasyfikowa-no do wód średniej jakości (II klasa) ze względu nastężenie żelaza, azotynów i wartości elektrycznejprzewodności wł. (okres wiosenny), a w okresiejesiennym wartości elektrycznej przewodności wł.,fosforanów i arsenu.

Sk³adowisko komunalne dla miastai gminy Wi¹zów, m. Stary Wi¹zówgm. Wi¹zów

Pobrane próbki wód podziemnych charakteryzo-wały się zróżnicowaną jakością - od wód wysokiej ja-kości (Ib) do wód pozaklasowych.

Wody piezometru P1, zlokalizowanego na kierun-ku napływu wód na składowisko, zaliczono w okresiewiosennym do wód niskiej jakości (III klasa) zewzględu na przekroczenie dopuszczalnej zawartościazotanów. W okresie jesiennym nastąpiło pogorszeniejakości tych wód do wód pozaklasowych ze względuna przekroczenie dopuszczalnej zawartości azotuamonowego i azotynów.

Wody piezometru P2, zlokalizowanego na kierun-ku spływu wód ze składowiska przy nie użytkowanejjeszcze kwaterze, zaliczono w okresie wiosennym dowód wysokiej jakości (klasa Ib), a okresie jesiennymdo wód średniej jakości (II klasa) ze względu na prze-kroczenie dopuszczalnej zawartości azotynów, fosfo-ranów i manganu.

Wody piezometru P3, zlokalizowanego na kierun-ku spływu wód ze składowiska przy użytkowanejkwaterze, zaliczono w okresie wiosennym do wód po-zaklasowych ze względu na przekroczenie dopusz-czalnej zawartości kadmu i manganu. W okresie je-siennym nastąpiło polepszenie jakości tych wód dowód średniej jakości (II klasa) ze względu na wartościelektrycznej przewodności wł, manganu i fosforanów.

1. Sk³adowisko odpadów powiertniczych, Wronów gm. Niechlów2. Jednostka Wojskowa 3030, Wroc³aw3. Tereny wodonoœne, Wroc³aw4. Sk³adowisko komunalne Maœlice, Wroc³aw5. Sk³adowisko komunalne dla gm. Cieszków, Guzowice6. Jednostka Wojskowa 1946, Wroc³aw7. Sk³adowisko komunalne dla gm. Wi¹zów, Stary Wi¹zów8. Sk³adowisko odpadów, Siedlêcin gm. Jelenia Góra9. Sk³adowisko odpadów, Œciêgny-Kostrzyca10. Sk³adowisko odpadów, Bogatynia11. Sk³adowisko odpadów komunalnych, Pieñsk12. Nielegalne sk³adowisko odpadów pogalwanicznych,

K³aczyna gm. Dobromierz13. Sk³adowisko komunalne, Stary Jaworów gm. Jaworzyna Œl.14. Sk³adowisko komunalne, Sulis³awice gm. Œwidnica15. Sk³adowisko komunalne, Polanica Zdrój16. Sk³adowisko komunalne, Ziêbice17. Sk³adowisko komunalno-przemys³owe Huty Miedzi “G³ogów”,

Biechów gm. ¯ukowice18. Sk³adowisko komunalne,Przemków19. Sk³adowisko komunalne,Chocianów20. Sk³adowisko odpadów komunalnych, Jêdrzychowice

OZNACZENIA:

MIASTA POWIATOWE

PUNKTY POMIAROWE

WROC£AW2

3

4

6

5

7

8

9

10

11

12

13

14

15

20

19

16

18

1

17

KAMIENNAGÓRA

JELENIA GÓRA

Z£OTORYJALWÓWEKŒL¥SKI

LUBAÑ

ZGO

RZE

LEC

BOLES£AWIEC

STRZELIN

Z¥BKOWICEŒL¥SKIE

K£ODZKO

WA£BRZYCHDZIER¯ONIÓW

LEGNICA

ŒWIDNICA

G£OGÓW

POLKOWICE

LUBIN

WO£ÓW

MILICZ

TRZEBNICA

GÓRA

OLEŒNICAŒRODAŒL¥SKA

O£AWA

JAWOR

Rysunek I.3.6. Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu wód podziemnych na obszarach bezpoœredniozagro¿onych zanieczyszczeniami w województwie dolnoœl¹skim w 2001 r.

Raport o stanie œrodowiska województwa dolnoœl¹skiego w 2001 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

Jednostka Wojskowa 1946 Wroc³aw--Kowale

Wody pobrane z 3 piezometrów zlokalizowanychna terenie Jednostki Wojskowej 1946 charakteryzowa-ły się zróżnicowaną jakością od wód średniej jakości(II klasa) do wód pozaklasowych. O klasyfikacji bada-nych wód zadecydowało przekroczenie dopuszczalnejzawartości takich wskaźników, jak mangan, żelazo,potas, azotyny, azot amonowy oraz wartości elek-trycznej przewodności wł. W jednym z piezometrówprzekroczone zostało dopuszczalne stężenie oleju mi-neralnego.

Sk³adowisko komunalne dla miastai gminy Cieszków, m. Guzowicegm. Cieszków

Wody pobrane z piezometrów rozmieszczonychwokół składowiska odpadów komunalnychw m. Guzowice charakteryzowały się zróżnicowanąjakością od wód wysokiej jakości (klasa Ib) do wódpozaklasowych.

Wody piezometru P3, zlokalizowanego na kierun-ku napływu wód na składowisko, zaliczono do wódwysokiej jakości (klasa Ib).

Wody piezometru P2, zlokalizowanego na kierun-ku spływu wód z obiektu przy wjeździe na składowi-sko, zaklasyfikowano do wód wysokiej jakości (klasaIb) w okresie wiosennym. W okresie jesiennym nastą-piło pogorszenie jakości tych wód do wód niskiej ja-kości (III klasa) ze względu na przekroczenie dopusz-czalnych zawartości azotu amonowego i potasu.

Wody piezometru P1, zlokalizowanego na kierun-ku spływu wód z obiektu w kierunku północno-za-chodnim zaklasyfikowano do wód pozaklasowychw okresie wiosennym ze względu na wartości elek-trycznej przewodności wł., oraz przekroczenie do-puszczalnych zawartości azotu amonowego, siarcza-nów, manganu, potasu i żelaza. W okresie jesiennymnastąpiła poprawa jakości tych wód do klasy Ib (wodywysokiej jakości).

Jednostka wojskowa 3030 Wroc³aw--Strachowice

Obiektami, które są znaczącym źródłem zanie-czyszczenia środowiska gruntowo-wodnego substan-cjami ropopochodnymi na terenie Jednostki są m. in.magazyny paliw samolotowych (MPS-1, MPS-2,MPS-3). Wody podziemne pobrane z 5 piezometrówrozmieszczonych na terenie Jednostki charakteryzo-wały się zróżnicowaną jakością od wód średniej jako-ści (II klasa) do wód pozaklasowych. O zaklasyfiko-waniu do wód niskiej jakości (III klasa) lub do wódpozaklasowych zadecydowało przekroczenie takichwskaźników jak fosforany, detergenty, mangan, utle-

nialność, substancje ropopochodne, elektryczna prze-wodność wł., żelazo, twardość og., siarczany, wapńi azot amonowy. Ponadto w niektórych badanych pie-zometrach odnotowano przekroczenie dopuszczal-nych stężeń oleju mineralnego i benzyny.

Tereny wodonoœne m. Wroc³aw

Do badań pobrano próbki wód podziemnychz 5 piezometrów zlokalizowanych na terenach wodo-nośnych. Piezometry P16 i P15 zlokalizowane sąw pobliżu składowiska EC „Czechnica”, a piezometryP8, P5 i P23 w sąsiedztwie hałdy zlikwidowanej Huty„Siechnice”. Piezometry P5 i P8 usytuowane są nakierunku spływu wód z hałdy Huty „Siechnice” w kie-runku stawów infiltracyjnych. Pobrane próbki wódpodziemnych charakteryzowały się zróżnicowanąjakością - od wód średniej jakości (II klasa) do wódpozaklasowych.

Wody pobrane z piezometru P15 zaklasyfikowanodo wód pozaklasowych. Zadecydowało o tym prze-kroczenie dopuszczalnych wartości azotu amonowegoi potasu, a w okresie jesiennym także wysokie warto-ści elektrycznej przewodności wł. W stosunku do po-przedniego roku nastąpiło pogorszenie jakości wód wtym piezometrze z wód niskiej jakości (III klasa) dowód pozaklasowych.

Podobnie zaklasyfikowano wody z piezometruP23. Zadecydowało o tym przekroczenie dopuszczal-nych wartości azotu amonowego. I tutaj nastąpiło po-gorszenie jakości wód w stosunku do poprzedniegoroku z wód niskiej jakości (III klasa) do wód pozakla-sowych.

Wody piezometru P8 zaklasyfikowano, podobniejak w roku poprzednim, do wód średniej jakości (IIklasa). Zadecydowały o tym stężenia azotu amonowe-go, manganu i żelaza, a w okresie jesiennym takżefosforanów.

Wody piezometrów P16 i P5 charakteryzowały sięzmienną jakością. W okresie wiosennym wody piezo-metru P5 zaklasyfikowano jako pozaklasowe. Zadecy-dowały o tym stężenia azotu amonowego, manganui żelaza. W okresie jesiennym nastąpiła poprawa dowód średniej jakości (II klasa). Jednak żelazo i man-gan zaliczono do wskaźników pozaklasowych.W 2000 r. wody tego piezometru zaklasyfikowano ja-ko wody niskiej jakości (III klasa).

Wody pobrane z piezometru P16 w okresie wio-sennym zaklasyfikowano jako wody średniej jakości(II klasa). Jednak w okresie jesiennym nastąpiło po-gorszenie jakości wód tego piezometru do III klasy.Zadecydowały o tym wartości elektrycznej przewod-ności wł. i stężenie potasu. W stosunku do 2000 r. na-stąpiło pogorszenie jakości wód.

Raport o stanie œrodowiska woj. dolnoœl¹skiego w 2001 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

Sk³adowisko komunalno-przemys³oweHuty Miedzi „G³ogów” w Biechowie,gm. ¯ukowice

Do badań pobrano próbki wód podziemnychz 4 piezometrów zlokalizowanych na kierunku spływuwód ze składowiska w kierunku rzeki Odry.

Wody z piezometru W10 w okresie letnim zaliczo-no do wód średniej jakości (II klasa). Zadecydowałyo tym wartości manganu, elektrycznej przewodnościwł., siarczanów, wapnia, żelaza, twardości ogólnejoraz barwa. Natomiast w okresie jesiennym wody za-kwalifikowano do wód niskiej jakości (III klasa).Stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych wartościelektrycznej przewodności wł. oraz dopuszczalnychstężeń manganu i siarczanów.

Wodę z piezometru W1 zaliczono do wód średniejjakości (II klasa) zarówno w okresie letnim jak i je-siennym, ze względu na wartości elektrycznej prze-wodności wł., siarczanów, wapnia i twardości ogólnej. Wody z piezometru W8 to wody średniej jakości (IIklasa). O takiej klasyfikacji zadecydowały wartościmanganu, elektrycznej przewodności wł. i barwa orazdodatkowo stężenia żelaza w okresie letnim i fosfora-nów w okresie jesiennym. Wody z piezometru W4 zaliczono do wód średniej ja-kości (II klasa). W okresie letnim zadecydowały o kla-syfikacji stężenia żelaza ogólnego, elektrycznej prze-wodności wł. i barwa, natomiast w okresie jesiennym– wartości manganu, utlenialności oraz elektrycznejprzewodności wł.

Sk³adowisko komunalne w Przemkowie,gm. Przemków

Próbki wód podziemnych pobrano z 4 piezome-trów, zlokalizowanych na kierunku spływu wódz obiektu. Wody ze wszystkich piezometrów zaklasy-fikowano do wód wysokiej jakości (Ib klasa). Zadecy-dowały o tym wartości azotanów, fosforanów i siar-czanów, a w okresie jesiennym dodatkowo wartościbarwy (P1, P2, P3), potasu (P2, P4), twardości ogólnej(P1) i elektrycznej przewodności wł. (P4).

Sk³adowisko komunalne w Chocianowie,gm. Chocianów

Próbki wód podziemnych pobrano z 4 piezome-trów na północno-wschodnim kierunku spływu.

Wody z piezometru P1 zaliczono do wód średniejjakości (II klasa). Zadecydowały o tym w okresie let-nim wartości manganu, żelaza ogólnego, utlenialno-ści, elektrycznej przewodności wł. oraz barwa,a w okresie jesiennym dodatkowo wartości fosfora-nów.

Wodę z piezometru P2 zaliczono do wód niskiejjakości (III klasa) ze względu na przekroczenia

dopuszczalnego stężenia siarczanów, utlenialnościi wapnia oraz wartości elektrycznej przewodności wł.i barwy, a w okresie jesiennym dodatkowo stężeniamanganu.

Wody z piezometru P3 to wody niskiej jakości (IIIklasa). O klasyfikacji zadecydowały wartości azotuazotynowego i siarczanów, a w okresie letnim dodat-kowo także elektryczna przewodność wł.

Wody z piezometru P4 zaliczono w okresie letnimdo wód średniej jakości (II klasa) ze względu na prze-kroczenia dopuszczalnych stężeń żelaza ogólnego,manganu, barwy i wartości elektrycznej przewodnościwł. W okresie jesiennym nastąpiło pogorszenie jako-ści wód do III klasy ze względu na przekroczenie do-puszczalnej wartości żelaza ogólnego i barwy.

Sk³adowisko odpadów komunalnych dlamiasta i gminy Bogatynia, m. Bogatynia

Próbki wód podziemnych pobrano z 3 piezome-trów (P1, P2, P5) rozmieszczonych przy składowiskuna kierunku spływu wód podziemnych z obiektu. Wo-dę pobraną z piezometru P1 zaliczono do wód średniejjakości (klasa II). Zadecydowało o tym przekroczeniedopuszczalnych wartości barwy, elektrycznej prze-wodności wł., manganu, siarczanów oraz obniżonyodczyn.

Wodę pobraną z piezometru P2 zaliczono do wódśredniej jakości (klasa II). Zadecydowało o tym prze-kroczenie dopuszczalnych wartości barwy, elektrycz-nej przewodności wł., manganu, potasu, chlorków,utlenialności oraz obniżony odczyn. Jesienią o takiejklasyfikacji decydowało przekroczenie dopuszczal-nych wartości barwy, elektrycznej przewodności wł.i fosforanów.

Woda podziemna pobrana z piezometru P5 wiosnązaliczona została do wód średniej jakości (klasa II).Stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych wartościelektrycznej przewodności wł., barwy oraz obniżonyodczyn. Natomiast woda pobrana z tego piezometrujesienią, zaliczona została do wód wysokiej jakości(klasa Ib). Stwierdzono jedynie nieznacznie podwyż-szoną elektryczną przewodność wł. oraz nieznacznieobniżony odczyn.

Sk³adowisko komunalne dla miasta Zgo-rzelec, m. Jêdrzychowice

Próbki wód podziemnych pobrano z dwóch piezo-metrów (P2, P3), rozmieszczonych przy składowisku.Wodę pobraną z piezometru P2 zaliczono do wód ni-skiej jakości (klasa III). Zadecydowało o tym przekro-czenie dopuszczalnych wartości barwy, utlenialności,manganu, siarczanów, azotu azotynowego i azotu azo-tanowego, elektrycznej przewodności wł. oraz niskiodczyn. Jesienią o takiej klasyfikacji zadecydowało

Raport o stanie œrodowiska województwa dolnoœl¹skiego w 2001 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

przekroczenie dopuszczalnych wartości barwy, utle-nialności, manganu, siarczanów, azotu azotynowegoi azotu azotanowego, elektrycznej przewodności wł.oraz niski odczyn.

Woda podziemna pobrana z piezometru P3 wiosnązaliczona została do wód niskiej jakości (klasa III).Obniżenie jakości spowodowane zostało podwyższo-nymi wartościami elektrycznej przewodności wł.,azotu azotanowego, barwy oraz niskim odczynem.Natomiast jesienią zaliczono wody tego piezometrudo wód wysokiej jakości (klasa Ib). Stwierdzono jedy-nie nieznaczne przekroczenie dopuszczalnych warto-ści elektrycznej przewodności wł. oraz obniżonyodczyn.

Sk³adowisko komunalne dla m. JeleniaGóra, m. Siedlêcin gm. Jelenia Góra

Próbki wód podziemnych pobrano z 5 piezome-trów, rozmieszczonych wokół składowiska.

Wodę pobraną z piezometru P4, usytuowanego nakierunku napływu wód na składowisko, zaliczono dośredniej jakości (klasa II). Zadecydowało o tym prze-kroczenie dopuszczalnych wartości elektrycznej prze-wodności wł., utlenialności i twardości ogólnej (okreswiosenny). Jesienią stwierdzono przekroczenie do-puszczalnych wartości elektrycznej przewodności wł.i twardości ogólnej.

Woda pobrana z piezometrów P1 i P2 zaliczonazostała do średniej jakości (klasa II) i niskiej jakości(klasa III) ze względu na podwyższone wartości elek-trycznej przewodności wł., manganu, niklu, żelaza,utlenialności oraz niski odczyn (okres pierwszego po-boru). W okresie jesiennym stwierdzono wysokiewartości elektrycznej przewodności wł., barwy, utle-nialności, manganu, twardości og., niklu, żelaza, azo-tu azotynowego oraz niski odczyn.

Woda pobrana z piezometru P3 charakteryzowałasię wysoką jakością (klasa Ib). Pomimo tego stwier-dzono w niej podwyższone wartości elektrycznejprzewodności wł. i barwy.

Woda pobrana z piezometrów P4 i P5 charaktery-zowała się średnią i niską jakością (klasa II i III).W okresie wiosennym zadecydowało o tym przekro-czenie dopuszczalnych wartości elektrycznej prze-wodności wł., manganu i barwy, twardości ogólnej,utlenialności i azotu azotynowego. Jesienią stwierdzo-no przekroczenie barwy, twardości og., utlenialności,manganu, azotu amonowego oraz elektrycznej prze-wodności wł.

Sk³adowisko odpadów komunalnychm. Œciêgny-Kostrzyca gm. Mys³akowice

Próbki wód podziemnych pobrano z 3 piezome-trów, rozmieszczonych na składowisku.

W okresie wiosennym wodę pobraną z piezometruP1 zaliczono do wód średniej jakości (klasa II). Zade-

cydowało o tym przekroczenie dopuszczalnych warto-ści fosforanów, manganu, utlenialności oraz niski od-czyn i twardość og. Jesienią wodę zaliczono równieżdo niskiej jakości (klasa II). Stwierdzono przekrocze-nie dopuszczalnych wartości utlenialności oraz niskiodczyn i twardość og.

Wody pobrane z piezometrów P3 i P5 charaktery-zowały się niską jakością (klasa III) z powodu pod-wyższonych wartości żelaza, manganu, utlenialności,fosforanów, barwy oraz ze względu na niską twardośćog. i odczyn.

Sk³adowisko komunalne dla m. Pieñskgm. Pieñsk

Próbki wód podziemnych pobrano z 6 piezome-trów rozmieszczonych wokół składowiska.

Wodę pobraną z piezometru P1, usytuowanego nakierunku napływu wód na składowisko, wiosną zali-czono do wód średniej jakości (klasa II). Zadecydo-wało o tym przekroczenie dopuszczalnych wartościbarwy oraz niski odczyn. Jesienią wody tego piezome-tru zaliczono do wód wysokiej jakości (klasa Ib).Stwierdzono jedynie podwyższoną barwę i niski od-czyn.

Wody pobrane z pozostałych piezometrów (P2, P3,P4, P5, P6), zlokalizowanych na kierunku spływu wódze składowiska, charakteryzowały się zróżnicowanąjakością.

Woda pobrana z piezometrów P2 zaliczona zostałado wysokiej jakości (klasa Ib). W wodzie tej stwier-dzono jedynie obniżony odczyn i twardość og.

Woda pobrana z piezometrów P3 charakteryzowa-ła się średnią jakością (klasa II). Wiosną stwierdzonotu przekroczenie dopuszczalnych wartości potasu orazobniżony odczynu i twardość og. Jesienią wykazanoprzekroczenie dopuszczalnych wartości potasu orazniski odczyn i twardość og.

Woda pobrana z piezometrów P4 wiosną charakte-ryzowała się średnią jakością (klasa II) ze względu naobniżony odczyn, barwę i twardością ogólną. Jesieniąwoda charakteryzowała się wysoką jakością (klasaIb). Stwierdzono jedynie obniżony odczyn.

Wiosną woda pobrana z piezometrów P5 i P6 cha-rakteryzowała się średnią i niską jakością (klasa IIi III). Obniżenie jakości spowodowane zostało pod-wyższonymi stężaniami żelaza, manganu, utlenialno-ści oraz obniżonym odczynem i twardością ogólną.Jesienią woda charakteryzowała się średnią jakością(klasa II). Obniżenie jakości spowodowane zostałopodwyższonymi wskaźnikami żelaza, manganu, orazobniżonym odczynem i twardością ogólną.

Sk³adowisko komunalne w Starym Jawo-rowie gm. Jaworzyna Œl¹ska

Próby pobrano z 2 piezometrów, P2 i P3, zlokali-zowanych na terenie spływu wód z obiektu.

Raport o stanie œrodowiska woj. dolnoœl¹skiego w 2001 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

W piezometrze P2, zarówno w okresie wiosennymjak i jesiennym, stwierdzono wody niskiej jakości (IIIklasy), o czym zdecydowała utlenialność oraz zawar-tość azotu azotanowego i siarczanów, a także manga-nu (okres wiosenny) oraz azotu amonowego i azoty-nowego (okres jesienny). Wartości przewodnościelektrycznej wł. nie odpowiadały klasyfikacji.

Wody piezometru P3 w okresie wiosennym zakla-syfikowano do średniej jakości (II klasa). O takiejocenie zdecydowała zawartość fosforanów i siarcza-nów, a także przewodność elektryczna wł. Zawartośćmanganu w tym piezometrze charakterystyczna byładla III klasy, co jednak nie miało wpływu na klasyfi-kację końcową. Jesienią jakość wody pogorszyła się.Wody uznano za pozaklasowe ze względu na zawar-tość azotu azotynowego (wskaźnika o charakterze tok-sycznym), którego stężenie przekraczało wartośćokreśloną jako dopuszczalną dla wód III klasy (wodyniskiej jakości).

Sk³adowisko komunalne w Sulis³awicachgm. Œwidnica

Próbki wód pobrane zostały z piezometru P1, zlo-kalizowanego na terenie napływu wód, oraz z piezo-metrów P2, P3 i P4, które zlokalizowane są na kierun-ku spływu wód z obiektu.

W piezometrze P1 stwierdzono występowanie wódniskiej jakości (III klasa), ze względu na zawartośćazotanów i przewodność elektryczną.

Woda z piezometru P2 charakteryzowała się śred-nią jakością (II klasa), o czym zdecydowała przewod-ność elektryczna oraz zawartość fosforanów (okreswiosenny) i barwa (okres jesienny), przy czym w oby-dwu przypadkach nie odpowiadało klasyfikacji stęże-nie manganu.

Jakość wody w piezometrze P3 odpowiadaław okresie wiosennym III klasie ze względu na zawar-tość manganu i siarczanów, przy czym przewodnośćelektryczna wł. nie odpowiadała klasyfikacji. Nato-miast w październiku stwierdzono tu wody II klasy zewzględu na barwę, odczyn, fosforany i siarczany.W próbie pobranej jesienią stwierdzono ponadto, żeprzewodność elektryczna i stężenie manganu odpo-wiadało III klasie.

W piezometrze P4, w okresie wiosennym, stwier-dzono wody średniej jakości (II klasa), o czym zdecy-dowała barwa, przewodność elektryczna wł. oraz stę-żenie azotu azotynowego i fosforanów. W okresie je-siennym odnotowano wyraźne pogorszenie się jakościwody. Do parametrów nie odpowiadających klasyfi-kacji należały: barwa, przewodność elektryczna, utle-nialność oraz zawartość azotu amonowego, manganui żelaza.

Nielegalne sk³adowisko odpadówpogalwanicznych w K³aczyniegm. Dobromierz

Poboru prób dokonano z piezometru P1, zlokalizo-wanego na kierunku napływu wód, oraz z piezometruP2, położonego na terenie odpływu wód z rejonu skła-dowiska.

Podczas poboru wiosennego w piezometrze P1stwierdzono wody nie odpowiadające klasyfikacji zewzględu na przewodność elektryczną wł., utlenial-ność, zawartość azotu azotynowego, fosforanów,manganu i potasu. Jesienią wystąpiły tu wody niskiejjakości (III klasa). Stężenie azotanów odpowiadałowówczas III klasie, a zawartość fosforanów, manganui potasu nie odpowiadała klasyfikacji.

W piezometrze P2 zarówno wiosną, jak i jesieniąstwierdzono, że jakość wody nie odpowiada granicomokreślonym dla III klasy. Wśród parametrów decydu-jących o klasyfikacji znajdowały się azot azotynowy,azot azotanowy i potas. Ponadto w okresie wiosennymo jakości wód zadecydowała utlenialność, w okresiejesiennym – przewodność elektryczna wł. i mangan.

Sk³adowisko odpadów komunalnychw Polanicy Zdroju

Na składowisku znajdują się 2 czynne piezometryP1 i P2, zlokalizowane na kierunku odpływu wód z te-renu obiektu. Próby pobrane zostały we wrześniuz piezometru P1 i P2 oraz w listopadzie z piezometruP1.

Jakość wody w piezometrze P1 odpowiadała wewrześniu III klasie. Wystąpiły tu wody niskiej jakościze względu na zawartość azotu azotynowego i manga-nu. W listopadzie w omawianym piezometrze stwier-dzono wodę średniej jakości (II klasa), o czym zdecy-dowało stężenie azotu azotynowego, fosforanówi manganu.

Wyniki badań z piezometru P2 wykazały, że jakośćwody nie odpowiadała klasyfikacji ze względu nautlenialność oraz zawartość azotu amonowego, azotuazotynowego i manganu.

Sk³adowisko komunalne w Ziêbicach

Na terenie obiektu znajdują się 3 piezometry (P1,P2, P3) zlokalizowane na kierunku odpływu wód zeskładowiska. Próby wody pobierane były w okresiejesiennym, w październiku i w listopadzie.

Woda z piezometru P1 w październiku nie odpo-wiadała klasyfikacji ze względu na wartości przewod-ności elektrycznej wł. oraz zawartość azotu azotyno-wego i potasu. W próbie pochodzącej z drugiego po-boru stwierdzono wody niskiej jakości (III klasy),o czym zdecydowała zawartość azotu amonowego,azotu azotanowego, siarczanów i sodu oraz twardość

Raport o stanie œrodowiska województwa dolnoœl¹skiego w 2001 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

ogólna. W próbie tej przewodność elektryczna wł.i zawartość potasu nie odpowiadała klasyfikacji.

W piezometrze P2 stwierdzono wody odpowiada-jące klasyfikacji. Stężenia większe od dopuszczalnychstwierdzono w przypadku następujących parametrów:przewodność elektryczna wł., utlenialność, azot amo-nowy, azot azotynowy, chlorki, mangan, magnez, sódi potas.

Jakość wody z piezometru P3 w październiku od-powiadała II klasie (średnia jakość) ze względu nawartości barwy, twardości ogólnej i zawartość fosfo-ranów. Przewodność elektryczna oraz zawartość azo-tu amonowego i potasu odpowiadała III klasie (niskajakość). W listopadzie twardość i stężenie fosforanówodpowiadało wodzie średniej jakości, przy czym prze-wodność elektryczna wł., barwa i zawartość potasuwłaściwa była dla klasy III.

Podsumowanie

Wody podziemne badane wokół wytypowanychobiektów w województwie dolnośląskim charaktery-zowały się zróżnicowaną jakością od wód wysokiejjakości (klasa Ib) do wód pozaklasowych. Nie stwier-dzono występowania wód bardzo wysokiej jakości(klasa Ia).

Występowanie wód pozaklasowych stwierdzonow rejonie wrocławskim i wałbrzyskim wokół takich ,jak:

� Jednostka Wojskowa 3030 we Wrocławiu, � Jednostka Wojskowa 1946 we Wrocławiu, � tereny wodonośne m. Wrocław, � składowisko komunalne dla gm. Cieszków, � składowisko komunalne Maślice we Wrocławiu, � składowisko komunalne w m. Wiązów, � składowisko komunalne w Starym Jaworowie(gm. Jaworzyna Śl.), � składowisko komunalne w Sulisławicach(gm. Świdnica), � składowisko odpadów pogalwanicznych w Kła-czynie (gm. Dobromierz), � składowisko komunalne w Polanicy Zdroju, � składowisko komunalne w Ziębicach. Do wskaźników, które zadecydowały o dyskwalifi-

kacji badanych wód należały najczęściej: azot amono-wy, chlorki, utlenialność, elektryczna przewodnośćwł., detergenty, kadm, mangan i żelazo.

Zwraca uwagę szczególnie duża ilość wskaźnikówpozaklasowych w wodach podziemnych pobranychw rejonie składowiska komunalnego Maślice we Wro-cławiu. Przekroczenie dopuszczalnej zawartości ropo-pochodnych stwierdzono w wodach pobranych w re-jonie Jednostki Wojskowej 3030 we Wrocławiu. Nie-pokojący jest fakt pogorszenia jakości wód podziem-nych na terenach wodonośnych Wrocławia i występo-wanie tam wód pozaklasowych.