Salon Antykwaryczny

AUKCJE

GR

AFI

KA

DA

WN

AK

RA

KÓ

W 2

013

AU

KC

JA N

R 3

7

KRAKÓW 2013AUKCJA CHARYTATYWNA ZE ZBIORÓW JANINY i TOMASZA MACZUGÓW

Nr 37Grafika dawna. Kraków, 18 maja 2013

aukcja37_okladka.indd 1 2013-04-22 11:52:53

AUKCJA NR 37

AUKCJASobota, 18 V 2013, godzina 1200

Sala Rycerska, Restauracja „Miód i Wino”, ul. Sławkowska 32, Kraków

WYSTAWA PRZEDAUKCYJNA13 V-17 V 2013

Salon Antykwaryczny Nautilus, ul. Pijarska 5/2a, Kraków

Grafika dawnaAukcja charytatywna z kolekcji

Janiny i Tomasza Maczugów

Salon Antykwaryczny

AUKCJE

Michał Maksymiuk, Maciej Żywolewskiul. Pijarska 5/2a31-015 Kraków

tel.: + 48 12 422 91 60fax: + 48 12 432 94 40kom.: 0048 695899895 e-mail: nautilus@antique.com.pl www.antique.com.pl; www.artlist.pl; www.nautilus-art.pl

BANK PEKAO S.A. III O/ KRAKÓW Nr konta: 46124022941111000037089120

COPYRIGHT: © Nautilus Salon Antykwaryczny 2013

Salon Antykwaryczny

OPRACOWANIE KATALOGU:Tomasz Maczuga

ZDJĘCIA:Agnieszka Mazoń, Maciej Żywolewski

Pierwsza i czwarta strona okładki: Peter Paul Rubens, poz. 112 (Apoteoza Henryka IV)

SKŁAD:Aleksandra Madej, Maciej Żywolewski

DRUK:

Katalog aukcyjny, wszelkie zawarte w  nim opisy, zdjęcia i  biogramy, podlegają ochronie na podstawie ustawy o  prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jakiekolwiek kopiowanie, reprodukowanie i  rozpowszechnianie katalogu w całości lub części bez uprzedniej zgody Salonu Antykwarycznego NAUTILUS stanowi naruszenie praw majątkowych, zagrożone odpowiedzialnością cywilną i karną.

KOREKTA: Nautilus

Reprodukcje wszystkich prac można zobaczyć na stronie internetowej

www.artlist.plW ramach prac jednego artysty w katalogu została zachowana chronologiczna kolejność dzieł

Podziękowanie

Chcielibyśmy bardzo podziękować właścicielom Salonu Antykwarycznego Nautilus za pozy-tywną reakcję na naszą propozycję przeznaczenia działu grafiki XVII- i XVIII-wiecznej oraz akwafort z okresu odradzania się tej techniki w 2. połowie XIX wieku na Fundusz Janiny i To-masza Maczugów, powierzony Fundacji im. Stefana Batorego. Fundusz ten jest przeznaczony na stypendia dla absolwentów szkół średnich z Nowego Sącza i Wadowic, pochodzących z nieza-możnych rodzin i zamierzających studiować na państwowych uczelniach wyższych.

Nautilus zaakceptował zarówno zestaw proponowanych grafik jak, i rozbudowane opisy. Aukcja odbywa się w roku jubileuszu firmy, która grafikę postawiła w centrum swojego zainteresowania. Jeszcze raz dziękujemy i liczymy, że pozycje z naszego zbioru zainteresują miłośników starej grafiki.

Janina i Tomasz Maczugowie

Zawartość katalogu

I.II.III.IV.V.VI.

Grafika XVI i XVII wieku poz. 1-33 Grafika XVIII wieku poz. 34-135Odrodzenie akwaforty, 2. połowa XIX wieku poz. 136-158Ilustracje s. 45Informacje o artystach s. 56Indeks s. 65

Gwiazdką (*) oznaczono artystów, których biogramy znajdują się na końcu katalogu.

Kilka refleksji o zbieraniu starej grafiki

Sztychy opisane poniżej (poza kilkoma wyjątkami) należą do grupy rycin lekceważąco traktowanych przez większość współczesnych kolekcjonerów sztuki graficznej. Znajduje to odbicie w stosunkowo niskich cenach jakie osiągają obecnie na aukcjach, w galeriach i anty-kwariatach. Grafika tego typu coraz częściej jest katalogowana nie według epok, szkół i artystów ale według tematu, który przedstawia. Można ją znaleźć w katalogach galerii światowych np. w dziale ryciny historyczne, religijne albo widoki morskie, stroje, architektura itp. Czyli traktuje się je coraz częściej jako wyłącznie grafikę dekoracyjną a nie autorską. A jeszcze 100 lat temu wychodziły liczne monogra-fie i katalogi poświęcone poszczególnym autorom tych sztychów: „małym mistrzom”, którzy stają się obecnie coraz bardziej zapomniani. Ich nazwiska były sto lat temu świetnie znane miłośnikom grafiki. Specjaliści rozpisywali się na temat różnic w technice prowadzenia rylca jednego rytownika w stosunku do innych. Roczniki aukcyjne notowały rekordy cenowe za dobre odbitki sztychów Edelincka, Audranów, Duchange, Bartolozziego i wielu innych.

Epoka współczesna ceni bardziej grafikę kolorową, wielkie nazwiska, wszelkich rekordzistów (w tym cenowych) a nade wszystko ceni to, o czym się mówi w mediach, co pokazuje się w telewizji, Internecie, na Facebooku i w muzeach sztuki nowoczesnej. Wysokonakła-dowe barwne serigrafie Andy Warhola lub Damiena Hirsta uzyskują niejednokrotnie wyższe ceny niż dobre stare odbitki Dürera czy Rembrandta. W centrum uwagi i w powszechnym poważaniu jest przeważnie jakiś niezwykły pomysł, najlepiej szokujący, a perfekcja wykonania, doskonałość warsztatu dużo mniej się liczą i nikogo prawie nie zachwycają. Rynek sztuki w szybkim tempie nabiera cech współczesnej giełdy, gdzie coraz mniej liczy się rzeczywisty stan gospodarki lub system wartości a coraz więcej promocja, emocje, paniki, lobbingi itp. Piotr Sarzyński w swoim artykule o współczesnym rynku sztuki wspomina niemieckiego malarza Gerharda Richtera, któ-rego obraz „Świeca” uzyskał w 2011 na aukcji cenę 12 mln dolarów. Poproszony o skomentowanie tego faktu artysta powiedział: „Jest to tak samo jak światowy kryzys bankowy: absurdalne, niezrozumiałe, groteskowe i nieprzyjemne”.

Kolekcjonowanie starej grafiki było zawsze dla the happy few – dla nielicznych szczęśliwców. Jak powiedział pewien marszand: „to mu-zyka kameralna rynku sztuki”. Wymaga większego znawstwa a przez to dostarcza większej przyjemności. Stara grafika jest przeważnie czarno-biała. Jak pisze Hanna Widacka w swojej książce „Ogród miłości i 99 innych rycin” – Grafika w swojej klasycznej postaci jest sztuką czarno-białą, operującą bogatą skalą efektów oraz kontrastów bieli i czerni, jak również subtelnymi odcieniami szarości. David Landau wydaw-ca „Print Quarterly” w pierwszym numerze swego pisma, z marca 1984 napisał: Nikt nie napisał jeszcze historii zmian gustu kolekcjonerów sztychów od momentu pojawienia się grafiki w XV w. do współczesności. Gdy ktoś ją napisze, okaże się, że były długie okresy, gdy jedynie garstka zapalonych zbieraczy i uczonych zdawała się zauważać, że ryciny w ogóle istnieją – były to lata gdy nawet ryciny Duerera ani Rembrandta nie były w modzie ponieważ żadne ryciny nie były w modzie. Malarstwo i rysunek nigdy nie cierpiały w tym stopniu od igraszek czasu. To ciekawe zjawisko sugeruje, że grafika jest w istocie odrębną gałęzią sztuki a jej wytwory reprezentują specyficzny środek przekazu – język, którym pewne pokolenia nie mówią. Tak więc nieraz było już tak w historii sztuki, że pewni artyści, pewne epoki, pewne dzieła ulegały zapomnieniu by po latach powrócić przyciągając dużo więcej uwagi niż w chwili swego powstania. Nie ma powodu sądzić, że nie stanie się tak nawet ze starą, grafiką reprodukcyjną.

Duży procent opisanych w tym katalogu rycin zostało kupionych za bardzo niewielkie pieniądze ze stosu oprawnych w papierowe passe-partout rycin leżących w stosach na stołach antykwariatu przy ulicy Sławkowskiej w Krakowie. Elżbieta Seńczuk, współpracowniczka Stanisława Cieślawskiego, znanego krakowskiego antykwariusza, określała te rycinki słowem „śmieciuszki”. Tymczasem prawie wszyst-kie ryciny opisane w tym katalogu można znaleźć na stronie internetowej Muzeum Brytyjskiego, jednej z najbardziej prestiżowych insty-tucji muzealnych na świecie. „Śmieciuszki” włącznie z rytowanymi ilustracjami z książek są tam szczegółowo opisane i reprodukowane. I znowu Hanna Widacka: Uważam bowiem, że w historii grafiki ważni byli nie tylko sami luminarze; tworzyli ją też mniej znani artyści, o których należy pamiętać. Należy pamiętać, że stara grafika reprodukcyjna nawet gdy nie ma wartości artystycznej i grzeszy nieporad-nością warsztatową pozostaje dokumentem swojej epoki. Johann Huizinga w „Kulturze XVII-wiecznej Holandii”: Sztuka graficzna jest prawdopodobnie o wiele lepszym aniżeli malarstwo miernikiem służącym poznaniu kultury narodowej. …. grafika była niezrównanym środkiem szerzenia sztuki, trafiającym do wszystkich warstw społecznych, od najniższych po najwyższe. Nie sposób wyobrazić sobie dzisiaj, jaką radość sprawiało w XVII i XVIII wieku posiadanie grafiki. Podczas bowiem gdy wspaniałe płótna wisiały w domach prywatnych lub wysta-wione były w nie zawsze dostępnych budynkach publicznych, każdy mógł pozwolić sobie na zbieranie tanich druków, w których rozpoznawał całe swoje życie i otoczenie.

Odbitka graficzna na papierze jest obiektem szczególnie wrażliwym na upływ czasu. Wystawiona na światło ulega szybkiej degradacji. Niewłaściwie przechowywana niszczeje równie szybko. Równie niebezpieczne są dla grafiki poczynania jej miłośników. W XIX w. zbieracze obcinali marginesy rycin i wklejali je do albumów. W XX w. zapanowała moda na zbyt intensywne wybielanie starego papieru i kolorowanie starych rycin (szczególnie drzeworytów) i map. Jeszcze w latach 70. konserwatorzy Luwru apelowali o ograniczenie tych praktyk. W efekcie dobre odbitki w oryginalnym stanie zachowania są prawdziwą rzadkością a w przyszłości będą jeszcze rzadsze. I wreszcie opinia prof. Mieczysława Porębskiego: (…) bo do starych rycin wracamy, wracać będziemy z pewnością zawsze, tak jak do starych obrazów – z rosnącym zaciekawieniem, zrozumieniem, szacunkiem.

Tomasz Maczuga

GRAFIKA XVI I XVII WIEKUsceny z życia codziennego, alegorie, scenybiblijne, mitologia, topografia

6

Aukcja nr 37

1. AUDRAN Girard lub Gerard (1640-1703) Narcisse metamorphosé en fleur qui porte son nom [Narcyz zamienia się w kwiat, który nosi jego imię], 1680 (il. s. 46)Akwaforta wg obrazu Nicolasa Poussina (1594-1665), obcięta wzdłuż lub nieco wewnątrz lini odcisku płyty, wym.: 310 x 455 mm, pod kompozycją tytuł j.w. i napis: Ouid. Liure 2., u dołu, w l.d.r.: N. Poussin, w p.g.r.: Gravé par Audran et se vend à Paris rue St Jacques aux 2. piliers d’or, na odwrocie 3 niewielkie i jedno długie, stare podklejenie, ślad zaplam. widoczny w p.g. rogu, kilka odbarwień i zaplam. na odwrocie, lokalne, lekkie sfałdow. papieru wskutek podklejenia, na odwrocie poza tym bardzo ładna odbitka na dość grubym, czerpanym papierze; datowanie według British Museum (baza Worcester College w Oxfordzie datuje na 1690). Narcyz umiera nad potokiem, w głębi po prawej widać rozpaczającą nimfę Echo zamieniającą się w skałę, po lewej amorek trzyma w lewej ręce płonącą po-chodnię. Mit wywarł wielki wpływ na kulturę europejską. O Narcyzie pisali pisarze i poeci od Owidiusza po Oscara Wilde, Williama Faulknera, Hermanna Hesse, Rainera Rilke i Paulo Coelho. Narcyza malowali i rytowali niezliczeni artyści. Obraz Poussina, który jest pierwowzorem dla ryciny, wisi w Luwrze. Cena wyw.: 800

2. BARRI Giacomo (ok. 1630-1684)*Alegoria wierności, 1668 (il. s. 46)Akwaforta wg obrazu Paolo Veronese (1528-1588); wym.: 144 x 156 mm, w pustym kwadracie w l.g.r. napis: La Fedelda [Wierność]. Paolo Veron. inuent. obcięta wewnątrz linii odcisku płyty, nieznaczne zabrudz. powierzchni, dobra odbitka. Rycina z cyklu „Figure del Sofitto d’vna Sala del Serenissimo Palazzo di Venezia”.Kobiecie towarzyszy pies, na murze w głębi widać zwierzęcą czaszkę. Fragment dekoracji malarskiej wykonanej przez Paolo Veronese 90 lat wcześniej w Sali Wielkiej Rady w pałacu Dożów. Cena wyw.: 150

3. BARRI Giacomo (ok. 1630-1684) Alegoria obfitości i elokwencji, 1668Akwaforta wg obrazu Paolo Veronese (1528-1588); wym.: 145 x 157 mm, w pustym kwadracie w p.g.r. napis: Abondanza et eloquenza [Obfitość i elokwencja] Paolo Veron. inu. obcięta wewnątrz linii odcisku płyty, nieznaczne zabrudz. powierzchni, dobra odbitka. Rycina z cyklu „Figure del Sofitto d’vna Sala del Serenissimo Palazzo di Venezia”. Kobieta trzyma w jednej ręce róg obfitości a w drugiej kaduceusz. Cena wyw.: 150

poz. 5 poz. 8

poz. 6 poz. 10

7

Grafika dawna

4. BOTTSCHILD Samuel (1641-1707)Aeneas cum Tiber somnians[Eneasz drzemiący przy Tybrze], 1693 (il. s. 46)Akwaforta; wym. komp.: 173 x 242 mm, plansza: 195 x 255 mm, sygn. pł. l.d.: Sam: Bootschild, p.d.: inv. et fecit. Powyżej komp. tytuł w narożnikach. Stan zachow.: grafika naklejona na stary podkład. Cena wyw.: 400

5. BRUEGHEL Peter der Ältere (1525/1530-1569)Milites Reqviescentes [Odpoczywający żołnierz], 1555Miedzioryt z akwafortą wg rysunku Jana i Lucasa van Doetecum; wym. komp.: 300 x 421 mm; sygn. pl. p.d.: Bruegel inv.; plansza nr 10 z cyklu 12 dużych pejzaży; grafika obcięta do kompozycji, po konserwacji; naklejona na papier odtwarzający obcięte marginesy; brak tytułu; odbitka późniejsza, z p.d.r. usunięto notę typograficzną Hieronymusa Cocka. Lit.: New Hollstein 58; Müller/Schneede Nr. 12.Cena wyw.: 2200

6. CARRACCI Agostino (1557-1602)*Sapientia Martem depellente Pax et Abundantia cogaudent [Mars odciągany przez Minerwę od Pokoju i Obfitości], 1589Miedzioryt wg obrazu Jacopo Robusti zw. Tintoretto (1519-1594); wym. komp.: 190 x 256 mm, pod kompozycją napis: Sapientia Martem depellente Pax et Abundantia cogaudent, nad napisem po lewej stronie: Iacobus Tinctorectus pixit, po prawej u dołu inicjały A.C. Niewielkie uszkodzenia u góry lewego marginesu i w l.d.r., zaplamienie w p.d.r., odbitka nieco wytarta, naklejona na nowszy podkład.

Mądrość broni dostępu wojnie do pokoju i dobrobytu. Bogini mądrości broni Marsowi, bogowi wojny dostępu do bogini pokoju z wieńcem oliwnym na głowie i bogini obfitości z rogiem. Ridolfi, biograf Tintoretta z XVII w. pisze, że Minerwa symbolizuje mądrość Republiki Weneckiej, nie dopusz-czającej wojen do swojego terytorium.Cena wyw.: 600

7. COCK Hieronymus (1510-1570)Studium architektoniczne, 1636 [1560-1562] (il. s. 46)Miedzioryt wg rysunku Vredemana de Vries (ok. 1527-1604); wym. komp.: 150 x 204 mm; sygn. pł. śr.d.: H. Cock ex, w obrębie komp. (na gzymsie nad oknem): Vries inven; grafika obcięta po granicy komp., na dole minimalny margines, niewielki uszczerbek p.d.r.; grafika (wykonana w l. 1560-1562 jako samodzielne dzieło) pochodzi z XVII-wiecznej edycji, z poświęconego zagadnieniom perspektywy traktatu V. de Vries „Variae architecturae formae”, wydanego w Antwerpii w 1601 lub 1636 przez Ioannesa Galleusa. Cena wyw.: 240

8. COLLIGNON François (1609-1687)*Bal wydany przez rzymskiego kardynała na cześć polskiego królewicza, 1635Miedzioryt z akwafortą wg rys. Andrea Sacchi (1599-1661); wym.: 192 x 285 mm, wym. arkusza: 218 x 310 mm., bardzo dobra, nie-konserwowana odbitka, stan b. dobry. W obrębie wizerunku, w p.d.r. litera B. Rycina z niezwykle rzadkiego wydawnictwa „Festa fatta in Roma alli 25. di febraio MDCXXXIV” z 1635. Umieszczona była między stroną 18 i 19.

Bardzo rzadkie polonicum z 1635. Książka ta uważana jest za jedną z najpiękniejszych rzymskich książek o barokowych uroczystościach. Opisuje uroczysto-ści zorganizowane przez kardynała Antonio Barberiniego na cześć polskiego królewicza Aleksandra Karola Wazy, piątego syna Zygmunta III Wazy i Konstan-cji Habsburżanki. Aleksander Karol jesienią jeszcze tego samego roku zaraził się ospą od swego brata i zmarł w listopadzie w folwarku Wielkie koło Warszawy. W sali balowej sześciu tancerzy w towarzystwie trzech mężczyzn z partyzanami. Widzowie pod ścianami siedzą w trzech rzędach, kobiety w pierwszym z nich. Na pierwszym planie po lewej orkiestra. Cena wyw.: 1200

9. COLLAERT Adriaen (1560-1618)*Piłat pyta Chrystusa: czy jesteś królem żydowskim?, 1587 (il. s. 46)Miedzioryt; wym.: 180 x 264 mm, u dołu pośrodku: Ioannes Stradanus inuentor Phls Gall. excud. Adria. Coll. sculp., naklejony na podkład papierowy; nierówno obcięty wzdłuż lub wewnątrz linii odc. płyty z trzech stron, minimalny ubytek u góry po środku, bez tekstu poni-żej kompozycji, podłużna rysa na powierzchni, poza tym bardzo piękna, mocna odbitka. 12 plansza z cyklu: Passio, Mors, et Resurrectio Dn. Nostri Iesu Christi [Pasja, Śmierć i Zmartwychwstanie Pana Naszego Jezusa Chrystusa]. Piłat przesłuchuje Chrystusa na środku. Po lewej grupa uzbrojonych żołnierzy, za nimi tłum, w głębi loggia i głowy tłumu na dziedzińcu, po prawej świta prokuratora. Piłat ubrany w strój orientalny, co jest przedmiotem analiz. Znawcy epoki upatrują w tym przypisanie Turkom negatywnych cech w okresie wojen z Imperium Osmańskim w Europie. Cena wyw.: 400

10. COLLAERT Adriaen (1560-1618) Piłat ogłasza Chrystusa niewinnym, 1587 Miedzioryt; wym.: 181x 262 mm, po prawej u dołu: Adrianus Collaert sculp. Joan. Stradanus inuen. Phls Gall. excud., miedzioryt naklejo-ny na podkład papierowy; nierówno obcięty wzdłuż lub wewnątrz linii odc. płyty z trzech stron, bez tekstu poniżej kompozycji; bardzo piękna, mocna odbitka. 18 plansza z cyklu: Passio, Mors, et Resurrectio Dn. Nostri Iesu Christi [Pasja, Śmierć i Zmartwychwstanie Pana Naszego Jezusa Chrystusa]. W środku kompozycji Chrystus z trzciną w ręce i w koronie cierniowej na głowie, skrępowany łańcuchem, który trzyma w ręce uzbrojony karzeł. Piłat z podwyższenia zwraca się do tłumu. Poprzez arkady pałacu widać architekturę miasta i zgromadzone tłumy. Po prawej stronie grupa żydowskich ka-płanów. Podobnie jak poprzednio zwraca uwagę orientalny strój Piłata. Cena wyw.: 400

CHRYSTUS I PIŁAT W UJĘCIU SŁYNNEGO HOLENDERSKIEGO GRAFIKA

8

Aukcja nr 37

11. CORT Cornelis (1533-1578)*Apollo z małym Bachusem na ramionach, 1581-1586 (il. s. 46)Miedzioryt wym.: 355 x 190 mm (odcisk płyty), wym. arkusza 374 x 208 mm, w lewej, górnej części: C. Cort. Fe., pod kompozycją napis: Romae Claudii Duchetti sequani q Antonij Lafreri nepotis formis, niew. ślady zaplam., niew. otarcia pow.; bardzo dobra odbitka na czerpanym papierze z dobrze widocznym znakiem wodnym. Apollo trzyma na ramionach małego Bachusa z wieńcem na głowie i kiściami winogron w obu rękach. Obok po prawej stronie na niewysokim pniu drzewa skóra zwierzęcia i fletnia Pana. Rzeźba, stojąca w półkolistej wnęce, pierwotnie znajdowała się w kolekcji Cezariniego, dziś w Neapolu. Cena wyw.: 800

12. DAHLBERG ErichBitwa morska w Oresund w 1658, odbitka z końca XVII w. (il. s. 47)Miedzioryt; wym. komp.: 290 x 560 mm, plansza: 306 x 596 mm; nie sygn.; w kartuszu gr. tytuł: Pugna Navalis / in ipsis Saucibus Freti ORESUND SVECOS / inter et Belgas Foederatos Commissa d 29 octob / 1658; w kartuszu dl. orde d’battaile floty szwedzkiej (Nomina et ordo Nauium Suediearum); karta (nr 46) z dzieła S. Pufendorfa „De rebus a Carolo Gustavo gestis” (Ch. Riegel, Norymberga 1696). Grafika po konserwacji, ślady książkowego złożenia. Cena wyw.: 800

13. DAHLBERG Erich / J. de PautrePanorama Kopenhagi (Hafnia) z 1658, odbitka z końca XVII w.Miedzioryt; wym. komp.: 290 x 1060 mm, plansza: 355 x 1110 mm; sygn. pł. l.d.: I. de Pautre sculp.; w kartuszu gr. tytuł: Obsidium Haffniense Ao 1658; w kartuszu l.d. opis ważniejszych elementów związanych z oblężeniem miasta w 1658 (Typus Haffniae … et obsidii quo a S.R.Maj. Sueciae); karta (nr 86) z dzieła S. Pufendorfa „De rebus a Carolo Gustavo gestis” (Ch. Riegel, Norymberga 1696). Grafika po konserwacji, ślady książkowego złożenia. Cena wyw.: 1200

14. FANTETTI Cesare (udokumentowana działalność w latach 1673-1675)*Edvcto Lot cvm uxore, et Filiabus, Plvit Dns Svper Sodomam Svlphvr, et Ignem…, [Gdy Lot z żoną i córkami opuścił Sodomę, Pan zasypał miasto siarką i ogniem…], 1675 (il. s. 46)Akwaforta rys. i ryt. wg obrazu Rafaella Santi (1483-1520), obcięta wewnątrz lini odcisku płyty, wym.: 233 x 261 mm, naklejona na stary papier o wym.: 242 x 270 mm., pod wizerunkiem napis tytułowy: Paulus Caliary Veronensis Invent & Pinxit, u dołu, po lewej: R.V.I. in Vat.. Po prawej stronie u dołu: Caes Fantect. del, sculp., niżej po prawej: Io. Iac. de Rubeis formis Romae i cyfra 16, dobra odbitka na dość grubym papierze. Lot prowadzi córki za ręce, z tyłu widać sylwetkę odwracającej się żony, która za chwilę zamieni się w słup soli, w głębi miasto w płomieniach i dymach, widać rozpadające się fortyfikacje. Plansza z wydawnictwa „Imagines veteris ac novi testamenti A Raphaele Sanctio Vrbinate in Vaticani palatii Xystis mira picturae elegantia expressae” reprodukującego freski i obrazy Rafaela z Watykanu (52 akwaforty z reprodukcjami wszystkich kompozycji z Logii Watykańskich, z czego 36 wyrytował Fantetti, pozostałe Pietro Aquila). Wydawnictwo zawierało też portret i dedykację dla królowej Krystyny. Cena wyw.: 400

15. GALLE Philips (1537-1612)*Połów ryb w nocy z siecią i młotkiem, 1578 lub później (il. s. 47)Miedzioryt wg rys. Jana van der Straet (1523-1605); wym.: 218 x 280 mm, wym. arkusza: 240 x 322 mm, w l.d.r. numer 99, pod kompozycją napis: Surdescit sonitu ad petras e gurgite piscis / Ascendit, millo capitur molimine in undis, prawy margines obcięty wewnątrz linii odcisku płyty; zaplamienia w obrębie kompozycji; dobra, niekonserwowana odbitka. Rycina z serii „Venationes Ferarum, Avium,

poz. 13

9

Grafika dawna

Piscium” [Polowanie na dzikie zwierzęta, ptaki, ryby]. W centrum kompozycji Diana z gałązką oliwną, obok niej spoczywa bóg rzeki z rogiem obfitości. Po obu stronach widać rybaków brodzących w wodzie z sieciami i młotkami. W głębi most na rzece, wzgórza i wioski.Cena wyw.: 400

16. ISRAËL Silvestre (1621-1691)*Veduta di una Torre antica presso di Roma [Widok wieży antycznej w okolicy Rzymu], ok. 1670 (il. s. 47)Akwaforta; wym.: 80 x 129 mm, wym. arkusza: 135 x 155 mm, pod kompozycją tytuł, w p.d.r.: N Langlois ex 7. Dobra odbitka z pełny-mi marginesami, wklejona w pp. Grafika wchodziła w skład serii „Vues de France et d’Italie”. W katalogu dzieł artysty autorstwa Fauch-eux grafika nosi numer 20.7. Ten egzemplarz jest odmianą nie wspomnianą przez Faucheux – nosi adres wydawniczy Nicolasa Langlois. Cena wyw.: 120

17. JODE Gerard de (1509-1591) Speculum vitae humanae per decem eatatis gradus distinctum, ok. 1540.Miedzioryt; wym.: 162 x 114 mm, wym. arkusza: 260 x 166 mm, dobra odbitka na papierze z widocznym znakiem wodnym, górny margines odbarwiony, egzemplarz po fachowej konserwacji. Piękna, sztychowana karta tytułowa cyklu grafik o etapach życia ludzkiego wydanego w Antwerpii prawdopodobnie w połowie XVI w. przez Gerarda de Jode (rytownik nieznany). Tytuł cyklu [„Zwierciadło życia ludzkiego w dziesięciu odrębnych etapach”] otoczony bogatą dekoracją groteskową z hybrydami zwierzęco-roślinnymi. Groteski jako ornamenty i elementy ozdobne w sztuce europejskiej pojawiły się w sztuce starożytnego Rzymu w I w. naszej ery a ich renesans nastąpił po archeologicznych odkryciach w końcu XV w. i odkryciu „Domus Aurea” Nerona w Rzymie. W renesansie zostały spopula-ryzowane właśnie dzięki rytownikom. Cena wyw.: 180

18. LEFEBRE Valentin (1637-1677)*Alegoria arytmetyki i geometrii, 1682 Akwaforta wg obrazu Paula Veronese (1528-1588), obcięta wewnątrz lini odcisku płyty, wym.: 320 x 293 mm, naklejona na stary papier o wym.: 500 x 355 mm., pod wizerunkiem napis: Paulus Caliary Veronensis Invent & Pinxit, u dołu, po lewej: V. Lefebre del. et sculp. Po prawej stronie: Van Campen Formis. Venetys; nie konserwowana odbitka, kilka niewielkich plamek przy krawędziach ryciny, ślad zagięcia papieru w środkowej części kompozycji, papier podkładu przykurzony i pomięty. Akwaforta opublikowana w wydawnictwie „Opera Selectiora Quae Titianus Vecellius... et Paulus Calliari Veronensis...”, 1682. Były też późniejsze odbitki plansz. Cena wyw.: 240

19. MASSON Antoine (1636-1700)Emanuel Theodosius de la Tour d’Auvergne Dux d’Albret, 1665 (il. s. 47)Miedzioryt wg portretu pędzla Nicolasa Mignarda (1606-1668); wym. komp.: 350 x 273 mm, plansza: 503 x 352 mm; sygn. pł. p.d.: Ant. Masson sculpebat 1665, l.d.: N. Mignard pinx. Efektowny portret młodego duchownego-arystokraty (1643-1715), od 1669 kard. Bouillon, w l. 1698-1700 ambasadora francuskiego w Rzymie. Cena wyw.: 600

20. PAUWELS Andries (1600-1639) Vanitas: Clarus sanguis. Veritas: Optimus est, qui sanus [Próżność: Szlachetna krew. Prawda: Najlepszy jest ten, kto jest zdrowy], 1639 (il. s. 47) Akwaforta wg rys. Abrahama Diepenbeecka (1599-1675); wym. w świetle pp.: 80 x 104 mm; nie sygn. Rycina emblematyczna nr IX ze słynnej flamandzkiej książki autorstwa Antoniusa Burgundii wydanej w Antwerpii w 1639 przez Ioannesa Cnobbaerta pod tytułem „Mundi Lapis Lydius sive Vanitas per Vertatem falsi accusata & conuicta”. Książka zawierała 50 wyrytowanych emblematów. Urok i znaczenie tych grafik leży w niezwykle dokładnym oddaniu szczegółów życia domowego i społecznego epoki. Autor kompozycji, Abraham van Diepenbeeck był uczniem Rubensa. Rytownik Andries Pauwels (Andreas Pauli) był uczniem Vorstermana, tworzył pod wpływem Callota. Ilustracje i sentencje miały na celu odciąganie czytelnika od wady próżności w stronę prawdy. Emblematy kontrastują twierdzenia wynikłe z próżności (vanitas) z prawdziwym ich sensem (veritas). Gdy ludzie próżni starają się chwalić, że są szlachetnie urodzeni prawda jest taka, że to zdrowie jest najcenniejsze a nie szlachetna krew. Cena wyw.: 80

21. PAUWELS Andries (1600-1639) Vanitas. Splendidum conuiuium. Veritas. Omnia pompum [Próżność: Wystawna uczta. Prawda: Wszystko to ostentacja], 1639 (il. s. 47) Akwaforta wg rys. Abrahama Diepenbeecka (1599-1675); wym. w świetle pp.: 72 x 103 mm; nie sygn. Rycina emblematyczna nr XIII. Emblematy kontrastują twierdzenia wynikłe z próżności (vanitas) z prawdziwym ich sensem (veritas). Przyziemne, materialne przyjemności są tak naprawdę tylko pewną ułudą i świadczą raczej o słabości charakteru oraz upadku obyczajów. Cena wyw.: 80

22. PAUWELS Andries (1600-1639) Vanitas. Equorum genus omne. Veritas. Quot genera, tot pericula [Próżność: Wszystkie rodzaje koni. Prawda: Ile rodzajów, tyle niebez-pieczeństw], 1639 (il. s. 47)Akwaforta wg rys. Abrahama Diepenbeecka (1599-1675); wym. w świetle pp.: 80 x 104 mm; nie sygn. Rycina emblematyczna nr XXII. Cena wyw.: 80

10

Aukcja nr 37

23. PAUWELS Andries (1600-1639)Vanitas. Splendida vestis. Veritas. Infamis gloria [Próżność: Piękny strój. Prawda: Haniebe zwycięstwo], 1639Akwaforta wg rys. Abrahama Diepenbeecka (1599-1675); wym. w świetle pp.: 80 x 104 mm; nie sygn. Rycina emblematyczna nr XLVI. Emblematy kontrastują twierdzenia wynikłe z próżności (vanitas) z prawdziwym ich sensem (veritas). Przyziemne, materialne przyjemności są tak naprawdę tylko pewną ułudą i świadczą raczej o słabości charakteru oraz upadku obyczajów. Cena wyw.: 80

24. PERELLE Gabriel (1604-1677)La fontaine de la Pyramide dans le grand parterre de gazon... [Fontanna w kształcie piramidy na gazonie wielkiego parteru w pałacu wer-salskim…] (il. s. 47)Akwaforta; wym. komp.: 201 x 291 mm, plansza: 280 x 350 mm; sygn. pł. l.d.: Fait par Perelle, p.d.: A Paris chez N. Langlois ruë St Jacques a la Victoire; pod komp. rozbudowany opis w jęz. francuskim: La fontaine de la piramide dans le grand parterre... les Srs. Baptiste Thuby et le Hongre; karta z albumu Nicolasa I Langloisa, przedstawiającego rezydencję królewską w Wersalu; ślad zalania g.p.r. (bez szkody dla kompozycji), rozdarcie 3 cm z p.d.r. Cena wyw.: 240

25. QUERRADT Petrus*Sancta Maria Magdalena, 1594 (il. s. 47)Miedzioryt; wym.: 296 x 203 mm, u dołu: Sancta Fides Domino… opem, niżej w owalu: Petrus Querradt excudit Coloniae Agrip. anno salutis 1594, miedz. obcięty wewnątrz linii odcisku płyty z nieznacznym ubytkiem kompozycji, niewielkie otarcia powierzchni i zapla-mienia, mała dziurka po korniku, naklejony na tekturowy podkład.

Święta grzesznica w otoczeniu cnót. Św. Maria Magdalena przedstawiona jako piękna kobieta, w lewej ręce trzyma kielich, w prawej unosi jego przykrywkę. W głębi pejzaż z małymi scenami ukazującymi Magdalenę u stóp krzyża i scenę obmywania stóp Chrystusa. Bogate, pięknie rytowane obramowanie wokół wizerunku świętej. Osiem mniejszych alegorii cnót kardynalnych i boskich, w tym wiary, nadziei, sprawiedliwości i cierpliwości. W IX katalogu „Książek, rycin i monet polskich” z 1875 księgarni D. Friedleina, mieszczącej się przy Rynku Gł. nr 11 w Krakowie, znajdujemy opis 5 miedziorytów Querradta przedstawiających polskie i polskich świętych i błogosławionych: m. in. św. Jadwigę, św. Kingę i św. Stanisława Kostkę. Przy wszystkich rycinach notki: rycina piękna i bardzo rzadka, przy jednej: Załuski jej nie posiadał. Wszystkie ryciny wycenione zostały wysoko. Cena wyw.: 600

26. SADELER Jan (1550-1600)*Święta Rodzina z Janem Chrzcicielem, 1581 (il. s. 47)Miedzioryt wg rys. Bartholemeusa Sprangera (1546-1611) obcięty wewnątrz linii odcisku płyty, wym. pl.: 240 x 178 mm; w p.d.r. kompozycji napis: B. Sprangers Inu: ISadl: fec. et ex./cu. gratia et priuil: Sac: Caes. M., w środku ryciny zgięcie na całej szerokości, poniżej ślad starego rozdarcia podklejony starym papierem przez dawnego introligatora, drobne uszkodzenia dwóch rogów ryciny, na odwrocie naklejka z nazwiskiem rytownika, napis z epoki starym atramentem: Bart Spranger Tedesco, bardzo ładna odbitka. Święta Rodzina siedzi w centralnej części ryciny, św. Józef po lewej, Matka Boska po prawej w prawej ręce trzyma otwartą książkę, lewą obejmuje małego Jana Chrzciciela z długim, drewnianym krzyżem w ręce. Mały Jezus ma w rękach otwartą księgę, u jego stóp widać baranka. Po prawej w głębi stoją trzej

poz. 28poz. 27

11

Grafika dawna

śpiewający aniołowie z harfą i nutami. W głębi widać fragmenty architektury: klasyczny łuk, wielką kolumnę antyczną, jeszcze bardziej w głębi widać skałę z drzewem. W lewym dolnym rogu widać leżące kapitel i fragment kolumny. Cena wyw.: 300

27. SADELER Raphael I (ok. 1560-ok. 1630)*Nuptiae [Zaślubiny], 1597Miedzioryt wg rys. Jana van der Straet (1523-1605); wym.: 221 x 280 mm, wym. arkusza: 241 x 300 mm; ślad książkowego złożenia; piękna, nie konserwowana odbitka, stan b. dobry. Nad wizerunkiem tytuł: Nvptiae, u dołu, po lewej: Rap. Sadeler sculps. / Joan Stradan. figuravit. Pod wizerunkiem tekst po łacinie w trzech kolumnach: Nec non...frement. Rycina z serii 6 rycin alegorycznych „Schema seu speculum principium”. Alegoria małżeństwa ukazuje młodzieńca z wieńcem kwiatów na głowie i z pochodnią w ręku. Na lewo widać różne symbole małżeństwa: małżeńskie łoże, zastawiony stół weselny, dwie skrzynie z posagiem; w głębi widać procesję przed kościołem, turniej i ucztę weselną. Cena wyw.: 450

28. SAENREDAM Jan (ok. 1565-1607)*Wieczór, 1595Miedzioryt ryt. wg Hendrika Goltziusa (1558-1617); wym.: 212 x 149 mm, pod kompozycją napis: Tristiciam, et luctus… repellit, w l.d.r. cyfra 2, w p.d.r.: HG inue. Grafika obcięta wzdłuż linii odcisku płyty, piękna, nie konserwowana odbitka, na odwrocie podklejona w części starym papierem. Pierwszy stan przed adresem wydawcy. Lit.: Hollstein 98.I; Bartsch III.248.92. Nastrojowa plansza druga z cyklu „Cztery pory dnia”. Dwie pary siedzą i romansują przy zastawionym stole przy zapalonych świecach. Błazen stojący tyłem nalewa z rozmachem wino z karafki, z lewej strony siedzi przy stole grający na lutni. Przez okno widać grupę podróżnych z których jeden niesie pochodnię. Nad nimi na niebie widoczna bogini księżyca. Cena wyw.: 600

29. SIOERTSMA Antonie Heeres (działał ok. poł XVII w.) Wielka maszyna wodna, 1665 Amsterdam (il. s. 48)Miedzioryt wg. rys. H. Bonzona; wym. komp.: 414 x 325 mm; plansza: 445 x 346 mm; sygn. pł. p.d.: H. Bonzon delineavit; l.g: Tomus 2dus/fol. 228. W obrębie komp. oznaczenia literowe elementów maszynerii. Stan zachow.: brak dolnej części prawego marginesu (13 cm), ślady złożenia książkowego.Rozkładana plansza ze słynnego dzieła Athanasiusa Kirchera (1601/1602-1680) „Mundus subterraneus, in XII libros digestus” [...] [Świat podziemny w XII tomach…] wydanego w Amsterdamie u Joanna Janssoniusa Amstelodami i Elizaeusa Weyerstraten w 1665; plansza znajduje się w X księdze dzieła. Kircher niemiecki teolog i jezuita, autor 40 książek, porównywany był do Leonarda da Vinci ze względu na rozległość zainteresowań. Nie udało mu się odcyfrować egipskich hieroglifów, ale znał kilkanaście języków europejskich i orientalnych. Studiował dzieje antyczne, matematykę, muzy-kę, kosmologię, optykę, magnetyzm i medycynę. „Świat podziemny” był jedną z jego najpopularniejszych książek – Kircher zajmował się w niej wielką liczbą zagadnień: m. in. astrologią, wulkanami (kazał się opuścić do krateru Wezuwiusza), alchemią, górnictwem, smokami, meteorologią, zaćmieniami, skamieniałościami, grawitacją itp. Prezentowana plansza dotyczy ówczesnej techniki górniczej. Cena wyw.: 240

Od czasu opublikowania w 1531 w Augsburgu przez włoskiego humanistę pierwszej książki emblematycznej „Emblematum Liber”, książki emblematyczne fascynowały Europę przez prawie 200 lat. Ich ideą było łączenie obrazu ze słowem, tworzenie ideogramów które uosabiają lub przedstawiają jakąś idee, pojęcie, osobę, rzecz lub alegorię. W pełnej formie emblemat tworzyły: 1) inskrypcja czyli krótkie motto, 2) imago czyli obraz oraz 3) subskrypcja czyli epigramat lub wiersz objaśniający sens obrazu i jego związek z mottem. Współczesna nauka i historia sztuki prezentuje pogląd, że zrozumienie kultury emblematycznej jest kluczowe dla zrozumienia kultury i społeczeństwa europejskiego w XVII wieku. Badaniem emblematów zajmują się specjaliści wielu dziedzin: historycy sztuki, historycy literatury, edukacji, teolodzy, badacze przemian społeczno-politycznych, bibliolodzy. Veen traktował w swojej pierwszej książce emble-maty jako sentencje. Nie przypominały klasycznych emblematów. Rycina zajmowała całą stronę a motto i subskrypcja znajdowały się na sąsiedniej karcie. W trzecim wydaniu z 1612 (pierwsze dwa ukazały się w 1607, książka miała jeszcze wiele wydań w XVII w.) do tekstów łacińskich, holenderskich i francuskich dołączono hiszpańskie i włoskie. Łacińskie teksty pochodziły głównie z poezji Hora-cego. Emblematy horacjańskie wydawane były w ciągu XVII i XVIII w. w wielu krajach przeszło dwadzieścia razy. Pirackie wydania ukazywały się we Włoszech, Hiszpanii, Francji i Anglii. Książki używano do rozmaitych celów: do kształcenia młodego Ludwika XIV, przyszłego króla Francji lub jako wzornik do dekoracji wnętrz. Emblematy z wszystkich książek Otto van Veena są szeroko opisywane. 30. VAENIUS Otto (1556-1629) Natura moderatrix optima [Natura najlepszym przewodnikiem], 1612 (il. s. 12)Miedzioryt wg rys. Jana van der Straet (1523-1605); wym.: 180 x 150 mm, wym. arkusza: 252 x 287 mm, marginesy zabrudzone, silnie w p.d.r., pod kompozycją odręczny tekst z epoki w brązowym atramencie, na odwrocie tekst w kilku językach i odręczny tekst atramen-tem, b. ładna odbitka. Rycina z serii „Q. Horatii Flacci Emblemata”. Centralną postacią jest Diana z Efezu, bogini o wielu piersiach, otoczona przez gromadkę amorków z łukami i strzałami. Cena wyw.: 240

RYCINY EMBLEMATYCZNE WYKONANE 300 LAT TEMU PRZEZ NAUCZYCIELA RUBENSA

12

Aukcja nr 37

31. VAENIUS Otto (1556-1629) Quid enim velocius ævo [Nic szybciej nie ucieka jak życie], 1612 (il. s. 48)Miedzioryt wg rys. Jana van der Straet (1523-1605); wym.: 178 x 146 mm, wym. arkusza: 251 x 188 mm, marginesy zabrudzone i lekko zaplamione, kompozycja bez plam i zabrudzeń, ładna odbitka. Rycina z serii „Q. Horatii Flacci Emblemata”. Rycina przedstawia mężczyznę na łożu śmierci. Nad nim widać alegorię czasu, mężczyznę ze skrzydłami na plecach i z kosą w ręku, który przegania młodość i amorki. Cena wyw.: 240

32. VAENIUS Otto (1556-1629)*Æternum sub sole nihil [Nic wiecznego pod słońcem], 1612 (il. s. 48)Miedzioryt wg rys. Jana van der Straet (1523-1605); wym.: 178x146 mm, wym. arkusza: 251 x 188 mm, marginesy zabrudzone i lekko zaplamione, kompozycja bez plam i zabrudzeń, ładna odbitka. Rycina z serii „Q. Horatii Flacci Emblemata”. Rycina pokazuje alegorię czasu (mężczyzna ze skrzydłami i z kosą w ręce). Wokół zrujnowane przez czas budynki oraz leżące dwie postacie, jedną z kadyceuszem, drugą z pękniętym łukiem (?) i kołczanem. W głębi trzy nagie gracje. Cena wyw.: 240

33. VALCK Gerard (1651-1726)*Chute des Anges [Upadek Aniołów], 1675-1684 Akwaforta wg rys. Remonda la Fage (1656-1684), obcięta wewnątrz lini odcisku płyty; wym. arkusza: 413 x 540 mm; pod wizerunkiem tytuł i napis: Apoc. 12, w l.d.r.: Remond la Fage fecit, w p.d.r. adres wydawcy: à Amsterdam. chez Gerard Valck. Avec Previlege, paw i kilka centralnych postaci podkolorowanych, kilka zaplamień, nierówno obcięte brzegi, egzemplarz po fachowej konserwacji, lewy górny róg uzupełniony masą papierową, dobrze widoczny znak wodny.

Cena wyw.: 360

poz. 33

poz. 30

GRAFIKA XVIII WIEKUwiek pięknych sztychów i początku masowej grafiki

XVIII wiek, wiek końca baroku, końca rokoka i końca panowania arystokracji, wiek Wielkiej Encyklopedii i Wielkiej Rewolucji Francuskiej, wiek Oświecenia i libertynów, wiek Didero-ta i Woltera, wiek systematycznych odkryć geograficznych i podróży dookoła świata, wiek odkrycia Pompejów i Herkulanum, wiek pierwszych wielkich kolekcjonerów grafiki i pierw-szych nowoczesnych historyków sztuki. Grafika nie trafiła jeszcze pod strzechy, ale na pewno stała się medium masowym, informującym i popularyzującym sztukę i naukę pośród coraz szerszych warstw społeczeństwa. Zawód rytownika stał się zawodem poszukiwanym. Poja-wiali się mistrzowscy rzemieślnicy, eksperymentowano z nowymi technikami.

14

Aukcja nr 37

34. ALIAMET Jacques (1726-1788)*Ancien Port de Gênes [Widok starego portu w Genui], ok. 1760 Miedzioryt wg obrazu Nicolaesa Berghema (1620-1683)*; wym. komp.: 438 x 635 mm, wym. arkusza: 504 x 660 mm; pod kompozycją tytuł i napis: Dédié à Monsieur Miotte de Ravannes, Grand Maître des Eaux & Forêts d’Orléans/A Paris chez Aliamet…, w l.d.r.: Berghem Pinx, w p.d.r.: J. Aliamet Sculp, po lewej stronie u dołu tekst o obrazie oryginalnym; marginesy fachowo wzmocnione papierem, na dol-nym zaplamienie w p.d.r. i mniejsze po lewej stronie, poza tym stan dobry; bardzo piękna odbitka.Statek ze zwiniętymi żaglami przycumowany przy nadbrzeżu. Koło fontanny przechadza się bogato ubrana dama z pieskiem na ręku, za nią służąca, niosąca nad panią parasol. Obok stoi młody szlachcic. Na pierwszym planie grupa wieśniaków, psy, osioł, kozy, owce. W głębi trwa rozładunek statku. W głębi widać skalistą wyspę. Pełna włoskiego światła scena. Widok portu w Genui uważany jest przez E. Oelignièresa, autora katalogu dzieł graficz-nych Aliameta, za jego najlepszą rycinę. Artysta otrzymał za nią propozycję przyjęcia do Akademii. Oryginał obrazu Berghema znajduje się w Galerie Wallace w Londynie. Cieszył się popularnością wśród kolekcjonerów, jego właścicielami byli m. in. książę de Berry, Anatole Demidoff, książę San Dona-to i czwarty markiz Hertford, który w 1868 zapłacił za niego na aukcji olbrzymią sumę 42 tys. franków (czyli około 1700 funtów).Cena wyw.: 1200

35. ALIAMET Francois (1726-1788)*A Sacrifice to Pan [Ofiara dla Pana], 1769Miedzioryt wg obrazu Andrea Sacchi (1599-1661)*, obcięty wdłuż odcisku płyty; wym. arkusza: 471 x 582 mm; w l.d.r.: Andrea Sacchi pinxit, poniżej: No 49, w p.d.r.: F.Aliamet sculpsit, w środku u dołu: J.Boydell excud. 1769; poniżej tytuł, ozdobny herb z amorkami i psem myśliwskim, na herbie sentencja z Orderu Podwiązki: Honi soit qui mal y pense, po obu stronach herbu napis: From the original picture Painted by Andrea Sacchi In the Collection of the Right Honorable the Earl of Lincoln To to whom this Plate is Dedicated by his Lordship’s most Obliged and most Obiedient Servant/ Published according to Act of Parliament Jan. 1st 1769, w p.d.r.: John Boydell; dolny margines zabrą-zow., trochę zaplam. i w rogach lekko pomięty. Mocna, niekonserwowana odbitka na prążkowanym papierze, o brązowawym odcieniu tuszu, znak wodny słabo widoczny.Pan, w greckiej mitologii bóg opiekuńczy lasów i pól, w rzymskim panteonie utożsamiany był z Faunem lub z bogiem lasów Silvanusem; miał kozie nogi, rogi i uszy a ludzki tors i ramiona. Imię Pan znaczy dosłownie „wszystko”. Na sztychu bożek trzyma w rękach swoje atrybuty: fletnię i kij pasterski. Po prawej stronie grupa pasterzy, którzy zabili zwierzę ofiarne i grają na fletach, po lewej kobiety, dzieci, kozy i mały żółw.

Cena wyw.: 1200

36. ANDRIOT Francois (1655- po 1704)*Statva di Bronzo del Giovine che si cava la Spina dal Piede. Conseruata in Campidoglio [Posąg z brązu przedstawiający chłopca, który wy-ciąga cierń ze stopy. Zachowany na Kapitolu], 1704Miedzioryt wym.: 326 x 180 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 460 x 350 mm, pod kompozycją tytuł i u dołu napis: Nella Stampa di Domenico de Rossi erede di… in Roma alla Pace con Priuil del Som. Pont.”, w p.g.r.: XXIII, w p.d.r.: F. Andriot Sculp: Romae, odbitka na czerpanym papierze ze znakiem wodnym, naddarcie l. marginesu bez szkody dla kompozycji; lekkie zabrudz., poza tym stan dobry. Chłopiec wyciągający cierń ze stopy, zwany po włosku w skrócie „spinario” to ulubiony motyw rzeźby antycznej wielokrotnie naśladowany, także w epoce Odrodzenia. Rycina przedstawia posąg znajdujący się w Pałacu Konserwatorów na Kapitolu w Rzymie. Miedzioryt z luksusowego wydawnictwa po-święconego rzeźbie, opublikowanego w 1704 przez Domenico de Rossi „Raccolta Di Statue Antiche e Moderne Data In Luce Sotto I Gloriosi Auspici Della Santita Di N.S: Papa Clemente XI”. Rzeźby wybrał i opisał rzymski antykwariusz Paolo Alessando Maffei, wielki autorytet w dziedzinie historii sztuki. Ilustracje sporządzone i wyrytowane zostały głównie przez francuskich artystów. Wydawnictwo przeznaczone dla miłośników sztuki i kolekcjo-nerów jest do dziś wysoko cenione ze względu na swój poziom merytoryczny i artystyczny. Cena wyw.: 100

37. AUDENAERD van Robert (1663-1743)*Statva d’Alessandro il Grande In Casa di Carlo Carioli [Pomnik Aleksandra Wielkiego w domu Carlo Carioli], 1704Miedzioryt wym.: 343 x 215 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 458 x 345 mm, pod kompozycją tytuł i u dołu napis: In Roma nella Stampa di Domenico de Rossi alla Pace con Priuilegio., w p.g.r.: CXLVI, w l.d.r.: R.V.AudenAerd delin. et scult., odbitka na czerpanym pa-

poz. 35poz. 34

15

Grafika dawna

pierze ze znakiem wodnym lilii w podwójnym okręgu, pr. margines z zabrudz. i pomiętym brzegiem, ciemna plama na dolnym marg., lekkie zabrudz., sama kompozycja bez plam i zabrudz. Sztych z dzieła Domenico de Rossi „Raccolta Di Statue Antiche e Moderne…” (patrz wyżej). Przedstawia słynnego zdobywcę jako młodego, nagiego mężczyznę w hełmie z pióropuszem i z długą dzidą w ręce, z szatą zarzuconą na lewe ramię. Cena wyw.: 100

38. BARON Bernard (1696-1762)*Evening [Wieczór], 1738Miedzioryt z akwafortą wg obrazu Williama Hogartha (1696-1783)*; wym.: 492 x 407 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 558 x 447 mm; pod kompozycją tytuł, w l.d.r.: Invented Painted & Publish’d by Wm. Hogarth March 25th. 1738. According to Act of Parliament, w p.d.r.: En-graved by B. Baron, cena wymazana; naddarcia marginesów podklejone papierem, bardzo ładna kontrastowa późniejsza odbitka na grubym papierze (prawdopodobnie wydanie Jamesa Heatha (1757-1835) uznawane za ostatnię dobrą edycję sztychów Hogartha). Angielskie społeczeństwo podglądane przez Hogartha. Jedna z czterech rycin sławnego cyklu Pory dnia. Pracownik farbiarni idzie z brzemienną żoną obok tawerny „Sir Hugh Myddleton’s Head“ wzdłuż rzeki Sadler’s Wells w Islington, modnej wśród mieszczaństwa, wypoczynkowej miejscowości pod Londynem. W oddali, za domem, wiejski pejzaż. Żona farbiarza niesie w ręce kapelusz i rękawiczki, w drugiej wachlarz ze sceną ukazującą Wenus i Adonisa. Mąż, wyglądający na zmęczonego, niesie małe dziecko. Wygląda jakby miał rogi, a to wyraźna sugestia, że jest zdradzany przez żonę. Rogi farbiarza to tak naprawdę rogi krowy na drugim planie. Na lewo od rodziców stoją pozostałe dzieci, płaczący chłopiec, któremu starsza siostra chce ode-brać figurkę z piernika. Wygląda, że farbiarz jak i jego syn są we władzy kobiet. Lit.: „Hogarth i jego wiek. Arcydzieła grafiki XVIII-wiecznej z Gabinetu Rycin w Bibliotece PAU i PAN w Krakowie”, Kraków 2001. Cena wyw.: 450

39. BARTOLOZZI Francesco (1725-1815)*Dido… Omnis et una [Śmierć Dydony], 1780Miedzioryt wg obrazu G.B. Cipriani (1727-1785); wym. komp.: 325 x 440 mm, wym. arkusza: 413 x 465 mm; pod kompozycją napis: Dido. …Omnis et una … dissolved in air. Dryden. Published as the Act directs January 1st 1780, by John Boydell Engraver in Cheapside London, w l.d.r.: G.B. Cipriani Inven. et Pinx., w p.d.r.: F. Bartolozzi Engraver to His Majesty Sculpsit; górny margines naddarty i podkle-jony papierem, niewielkie zaplam. marginesów, zabrązowienie i podniszczenie krawędzi dolnego marginesu; niekonserwowana, ładna odbitka na dość grubym papierze, rycina o pięknym, oryginalnym, brązowawym odcieniu tuszu. Wizerunek w owalu. Dydona, założycielka i pierwsza królowa Kartaginy, podtrzymywana na stosie przez kobietę ubraną w welon i diadem. Sztylet spoczywa przy jej prawym boku (opuszczona przez Eneasza, i zmuszana do ślubu przez barbarzyńskiego władcę, przebiła się sztyletem); na lewo stara kobieta, na prawo kilka płaczących kobiet. Pod tytułem cytaty z Wergiliusza i Drydena. Cena wyw.: 1200

40. BARTOLOZZI Francesco (1725-1815) , MORRIS Thomas (ok. 1750-ok. 1810)*Fox Hunting [Polowanie na lisa], 1783Akwaforta z miedziorytem, ręcznie kolorowana, wg obrazu Sawreya Gilpina (1733-1807)* i George’a Barreta (1767-1842)*; wym. płyty: 470 x 556 mm, wym. arkusza: 495 x 593 mm; pod kompozycją tytuł w ozdobnej kaligrafii, proweniencja i dedykacja: From an Original Picture in the Possession of Tho Thornton Esq. /To the Noblemen Gentlemen Sportsmen this Plate is humbly Inscribed by their most obedient and devoted Servants/The Editors/Published Jan’ry 1 1783 by A. Torre and J. Thane No. 28 in the Hay Market London, w l.d.r.: Gilpin & Barret Pinx’t, w środku: The Figures by F. Bartolozzi.; p.d.r.: The Landscape by T. Morris, górny margines z małymi ubytkami i sfałdow. papieru, p.d. róg podkl. papierem japońskim; poza tym ładna, czysta odbitka z dobrze zachowanym kolorowaniem; bardzo dekoracyjny sztych.Na pierwszym planie dwóch jeźdców na koniach otoczonych sforą psów myśliwskich (Duc de Chartres, po lewej, rozmawia z księciem Walii, który trzymając lejce w lewej, prawą ręką wskazuje myśliwych). W głębi grupa myśliwych i stada psów. Malowniczy pejzaż - kępy drzew, zielone pola, wzgórza, mały wodospad i góry na horyzoncie. Na niebie piętrzą się chmury. Krajobraz autorstwa Thomasa Morrisa, a postaci - Francesco Bartolozziego. Sztych wymieniany w bibliografii brytyjskich sztychów sportowych Siltzera i w monografiach Bartolozziego. Cena wyw.: 1400

poz. 39 poz. 40

16

Aukcja nr 37

41. BAQUOY Jean Charles (1721-1777)*Atlas Universel, Par M. Robert, Geograph ordinaire du Roy, et Par M. Robert de Vaugondy son fils Geographe ord. du Roy, et de S. M. Polo-noise Duc de Lorraine et de Bar, et Associé de L’Academie Royale des Sciences et belles Lettres de Nancy, Avec Privilege Du Roy [Uniwersalny Atlas autorstwa pana Roberta, królewskiego geografa zwyczajnego i pana Roberta de Vaugondy, jego syna, geografa zwyczajnego Króla i Jego Mości Króla Polski, księcia Lotaryngii i Baru, członka Królewskiej Akademii Nauk i Sztuk w Nancy], 1757Miedzioryt; wym.: 500 x 368 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 550 x 414 mm, w środku kompozycji tytuł z datą, u dołu w obrębie kompo-zycji adres wydawcy: A Paris Chez Les Auteurs, Quay de l’Horloge du Palais, Boudet Libraire Imprimeur du Roi, rue St. Jacques, w p.d.r.: Grave par Ch. Baquoy. J.Oger Scripsit; trochę blada odbitka na papierze z widocznym znakiem wodnym, dolny i górny margines lekko pofałdowa-ne, niewielkie zagięcia powierzchni, nieznacz. zabrudz.; poza tym stan bardzo dobry. Karta tytułowa pierwszego wydania słynnego atlasu Roberta (1688-1766) i Roberta de Vaugondy (1723-1786). Atlas liczył w pierwszym wydaniu 108 map. Miał nakład 1100 egzemplarzy. Sztychowana karta tytułowa ważnego atlasu. Na górze planszy rozszalałe rumaki ciągną kwadrygę boga słońca. Po tytułem wielki globus wokół którego fruwają amorki. Cztery alegoryczne postacie wyobrażające strony świata rozmieszczone są w rogach ryciny (Indianka, Murzynka, Europejka i Azjatka); towarzyszą im zwierzęta i rogi obfitości. Cena wyw.: 400

42. BAQUOY Jean Charles (1721-1777) Le Matin [Poranek], 1769 Akwaforta wg rys. Charlesa Eisena (1720-1778); wym. komp.: 48 x 79 mm, wym. arkusza: 97 x 126 mm; pod kompozycją tytuł, poni-żej litera: U i adres wydawcy: A Paris rue St Jacques, w l.d.r.: Ch. Eisen inv., w p.d.r.: C. Baquoy Sculp., w p.d.r. odcisku płyty: 1; odbitka w dobrym stanie. Ilustracja do poematu Friedricha Wilhelma Zacharie „Les Quatre Parties du jour”, tłumaczonego z niemieckiego i wy-danego w Paryżu przez J. B. G. Musier syna w 1769; odbitka najprawdopodobniej pochodzi z oddzielnego nakładu nie przeznaczonego do książki. Lit.: IFF XVIII wiek, Baqouy (248).Urocza francuska winieta książkowa. Czworo małych dzieci bawi się w arkadyjskim krajobrazie. Głównym obiektem zainteresowania jest dziewczynka w środku grupy. Druga zaplata jej wianek, chłopiec z prawej podaje tacę z naczyniami (być może ze śniadaniem); chłopiec z lewej przekomarza się z bohaterką.Cena wyw.: 60

43. BASAN Pierre-FranÇois (1723-1797)*L’Esclave a l’encant [Sprzedaż niewolnicy na aukcji], ok. 1770 (il. s. 48)Miedzioryt ryt. wg obrazu Corneilla Polemburga (1586-1667)*; wym.: 334 x 421 mm (odcisk płyty); wym. arkusza: 353 x 438 mm; pod kompozycją, tytuł i napis po obu stronach herbu: Gravé d’Après le Tableau Original de même grandeur, du Cabinet de M’r le Comte de Vence, Maréchal des Camps et Armées du Roi & c./A Paris, ches Basan, Graveur, rue St Jacques et a Amsterdam, ches P. Fouquet Junior, w l.d.r.: Corn, Polemburg Pinx, w p.d.r.: F. Basan Sculp.; niewielkie naderwanie g. marginesu, lekkie uszkodz. p.g. rogu, nieznaczne za-brudz.; dobra odbitka na papierze prążkowanym z widocznym znakiem wodnym. Naga, młoda kobieta, kupowana przez mężczyznę w kapeluszu, który odlicza pieniądze poprzedniemu właścicielowi. Pod wzgórzem na którym odbywa się transakcja widać kilka postaci. Po lewej rzeka z grupą ludzi na brzegu, dalej wzgórze ze światynią otoczoną murem. Cena wyw.: 400

44. BAUSE Johann Friedrich (1738-1814)*Le petite Rusée [Mała śmieszka], 1785 (il. s. 48)Miedzioryt wg obrazu Joshua Reynoldsa (1723-1792)*; wym. płyty: 395 x 287 mm, wym. arkusza: 406 x 295 mm; pod kompozycją tytuł i napis: London Published I Jan.y 1785. by Wm Dickinson No 158. New Bond Street, w l.d.r.: Painted by Sir Joshua Reynolds, w p.d.r.: Engraved by J.F. Bause 1784; na odwrocie dwie pieczątki kolekcjonerskie (dublet z Królewskiego Gabinetu Rycin w Berlinie - Lugt 1609, 234), nie-znaczne zaplamienia dolnego marginesu; u góry na wizerunku pojedynczy ślad kornika; poza tym bardzo piękna, niekonserwowana, czysta odbitka. Lit.: Le Blanc 246 III.Rycina z królewskiego, berlińskiego gabinetu rycin. Młoda dziewczyna siedzi i uśmiecha się do swoich myśli. Opiera się na kamiennym postumencie, trzyma palec prawej ręki w ustach. Slater w swoim poradniku dla kolekcjonerów pisze, że portrety Bause’a osiągają wysokie ceny, ale nie ceni innych jego grafik. Wymienia jednak Śmiejącą się dziewczynkę wśród prac z wysokimi cenami. Słownik artystów francuskich Muellera z 1857 wymienia sztych w grupie najlepszych prac artysty. Cena wyw.: 800

45. BEAUVARLET Jacques Firmin (1731-1797)*Le Chaste Joseph [Cnotliwy Józef ], 1759 (il. s. 48)Miedzioryt z akwafortą wg obrazu Jacques Baptiste Nattiera (1678-1726), obcięty wewnątrz odcisku płyty; wym. arkusza: 339 x 428 mm, pod kompozycją tytuł i lokalizacja oryginalnego obrazu (z herbem właściciela) oraz adres wydawcy: A Paris chez l’Auteur rue Saint Jacques vis à vis la rue des Mathurins, w l.d.r.: J. Nattier Pinx., w p.d.r.: Beauvarlet Sculp., ślady dawnej reperacji marginesów i górnej części kompozycji, nigdy nie wybielana, bardzo piękna odbitka, zachowująca brązowawy odcień tuszu, widoczny znak wodny na papierze. Zmysłowa scena próby uwiedzenia Józefa przez żonę Putyfara, opisana w „Księdze Rodzaju“ Starego Testamencie Józef, niewolnik Putyfara (dowódcy straży przybocznej faraona), odrzuca ze względu na lojalność wobec pana zaloty jego pięknej żony. Wyrywa się z objęć, zostawiając w jej rękach płaszcz. Urażona kobieta oskarża go o gwałt, a Józef trafia do więzienia. To jeden z ulubionych tematów artystów różnych epok, którzy przedstawiając sceny biblijne, mogli de facto tworzyć sztukę erotyczną. Obraz Nattiera, będący wzorem grafiki, powstał w 1711. W 1764 został zakupiony na aukcji kolekcji malarza francuskiego F. de Troy i trafił do petersburskiego Ermitażu. Cena wyw.: 450

17

Grafika dawna

46. BERARDI Fabio (1728-1782) Per viver l’uomo si affatica e pena [Aby żyć człowiek cierpi i męczy się], 1760-1786 wg British MuseumAkwaforta z miedziorytem wg obrazu Antonio Canaletta (1697-1768); wym.: 354 x 490 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 402 x 532 mm; pod kompozycją tytuł, w l.d.r.: Anto Canaletto Pinx., w p.d.r.: Berardi Scul. appo Wagner Ven C.P.E.S. ; poniżej po prawej stronie: No.62 3. Marginesy nieco nierówno przycięte, ale poza tym piękna, niekonserwowana odbitka na czerpanym papierze. Na pierwszym planie liczne postaci rybaków na łodziach i na nabrzeżu; po lewej ruiny dużego łuku porośniętego roślinnością, w centrum w głębi zabudowania kościoła; po prawej słońce zachodzące za horyzont. Sztych jest jednym z cyklu sześciu architektonicznych kaprysów, odbitych w oficynie Wagnera* autorstwa Antonio Canaletta, słynnego malarza wedut Wenecji. Rycina, wykonana za życia malarza, znajduje się w grupie nielicznych grafik według dzieł mistrza uwzględnionych w podstawowym katalogu raisonné dzieł Canaletta.Cena wyw.: 1800

47. BLOT Maurice (1753-1818)*Le Verrou [Zasuwka], po 1778 (il. s. 48)Miedzioryt wg obrazu Fragonarda (1732-1806)*; wym. płyty: 410 x 470 mm, wym. arkusza: 445 x 572 mm; pod kompozycją tytuł i napis: Gravé d’apres le Tableau de h. Fragonard, Peintre du Roi, par Mr Blot./A Paris chez l’Auteur Rue St Etienne des Gres Maison…; silne przybrudzenia i nieznaczne uszkodz. marginesów; bardzo mocna, kontrastowa niekonserwowana odbitka z szerokimi marginesami.

Graficzna wersja słynnego obrazu Fragonarda. Kompozycja zatytułowana Zasuwka (czasem Gwałt) powstała w latach 1774-1778, jest malarskim symbolem libertyńskiego XVIII wieku. Obecnie eksponowany jest w Luwrze. Przedstawia scenę w sypialni – w jasnym kręgu światła dziewczyna usiłu-je utrudnić swojemu partnerowi zamknięcie drzwi na zasuwkę ale nie do końca wiadomo, czy nie może, czy nie chce jej dosięgnąć. Rozścielone łoże nie pozostawia złudzeń co do dalszego rozwoju wypadków. Cena wyw.: 800

48. BOYDELL John List of subscribers names. Preface. A List of the Prints contained in the First Volume. A Description of the several Pictures from which the Prints in this Work have been engraved and also Some Account of the Lives of the Painters by Benjamin Ralph. A List of the Prints contained in the Fifth Volume. A List of the Prints contained in the Sixth Volume [Lista nazwisk subskrybentów. Przedmowa. Lista sztychów zawartych w pierwszym tomie. Opis szeregu obrazów, z których zostały sporządzone sztychy wchodzące w skład tego tomu i opis życia malarzy autorstwa Beniamina Ralpha. Lista sztychów zawartych w V i VI tomie. W części opisowej zawarte są obszerne teksty objaśniające treść obrazów i życiorysy malarzów.Druk na grubym, czerpanym papierze; 2 karty, s. 38 (19 luźnych kart), 2 karty, wym.: od 520 x 408 mm, do 600 x 440 mm; część kart z zaku-rzonymi marginesami; niewielkie rozdarcia marginesów kilku kart, poza tym stan dobry. Tekst w języku angielskim i francuskim. W przed-mowie autor pisze o wydawnictwie podkreślając, że wszystkie sztychy zostały wyrytowane w Anglii. Lista sztychów zawiera tytuły i autorów łącznie 53 sztychów. W katalogu są trzy ryciny pochodzące z I tomu: Malarstwo i rysunek, Silny wiatr i Ofiara dla Pana. U dołu listy podano informację, że rysunki do pierwszego tomu wykonali: John Mortimer, Richard Earlom, Edward Edwards i John Gresse’a.Lista subskrybentów to ciekawy dokument pokazujący, kto w XVIII w. subskrybował albumy z rycinami. Król dwa egzemplarze, książę-ta Walii, Orański i Anhalt-Dessau po jednym. Subskrybent z największą liczbą egzemplarzy to paryski rytownik, wydawca i sprzedawca sztychów Basan (24 egzemplarze), inni antykwariusze i wydawcy panowie Chereau i Rosselin z Paryża i pan Fouquet z Amsterdamu po 6 egzemplarzy. Na odwrocie karty subskrybentów znajduje się piękna drzeworytnicza winietka. Cena wyw.: 180

poz. 46poz. 41

18

Aukcja nr 37

49. BRUYN Cornelis de (1652-1727)Derde gesigt van Persepolis [pol. Trzeci widok Persepolis], 1711 (il. s. 48)Akwaforta; wym. komp.: 280 x 620 mm, plansza: 392 x 690 mm; nie sygn.; efektowna plansza z monumentalnego dzieła Cornelisa de Bruyna, „Reizen over Moskovie, door Persie en Indie: verrykt met driehondert kunstplaten, vertoonende de beroemdste lantschappen en steden, ook de byzondere drachten”, Amsterdam 1711; wyd. I, nakładem autora, w oficynie W. i D. Goeree. Cena wyw.: 300

50. BYRNE William (1743-1805)*, MEDLAND Thomas (1755-1822)*Patterdale, from Martindale Fell [Widok wioski Patterdale od Martindale Fell], 1788 (il. s. 48)Akwaforta z miedziorytem wg rys. Josepha Faringtona (1747-1821); wym. komp.: 212 x 338 mm; arkusz: 263 x 376 mm; pod komp. ty-tuł i napis: Published as the Act directs, 1 Jany. 1788, by W. Byrne, No. 79, Titchfield Street, London., w p.g.r.: N XII, w l.d.r.: Drawn by Josh. Farington, R. A., w p.d.r.: Engraved by W. Byrne & T. Medland; bardzo ładna, kontrastowa odbitka, egzemplarz po fachowej konserwacji. Pejzaż pojezierzy w hrabstwie Kumbria, jednego z najpiękniejszych regionów turystycznych Anglii, stanowił inspirację dla artystów, szczególnie w dobie romantyzmu. Z nim byli związani poeci: William Wordsworth, Samuel Taylor Coleridge oraz Robert Southey (zw. angielskimi poetami jezior), a także pejzażysta John Constable, który nazwał je najpiękniejszym w świecie krajobrazem. Widok na jezioro Ullswater, rzekę i wioskę Patterdale. Widać kościół i pałac w cieniu wysokiej sosny. Na pierwszym planie trzech mężczyzn wysiada z łodzi, zwija żagiel i cumuje ją do brzegu; na jeziorze kilka innych łodzi. Po lewej duże, stare drzewo; w głębi góry.Cena wyw.: 200

51. CANOT Pierre Charles (1710-1777) L’Hiver [Zima], 1761 (il. s. 49)Miedzioryt wg obrazu Jeana Pillement (1728-1808)*, obcięty wzdłuż linii odcisku płyty; wym. komp.: 284 x 383 mm, wym. arkusza: 332 x 413 mm; pod kompozycją napis: L’Hiver/Gravé par P. C. Canot d’apres le desseine original de même grandeur inventé ou dessiné par Jean Pillement / London Publish’d according to Act of Parliament December 1st 1761, w p.d.r.: A Paris,chez Basset, rue St Jacques, No 64; niew. rozerw. i uszkodz. marg., zaplam. marginesu (widoczne szczególnie verso) w l.g.r., ale w sumie ładna, niekonserwowana odbitka. Egzemplarz ryciny znajdujący się w British Museum ma innego wydawcę (Charles Leviez).Nastrojowa scena zimowa z Holandii: zapada zmierzch, po prawej liczne postaci chodzące po zamarzniętym jeziorze, na lewo na brzegu w kępie drzew dwie przysypane śniegiem chaty, kobieta z dwojgiem dzieci i psem. Cena wyw.: 400

52. CANOT Pierre Charles (1710-1777)*A Brisk Gale [Silny wiatr], 1765Miedzioryt z akwafortą wg obrazu Willema Van de Velde mł. (1633-1707)*, obcięty wzdłuż linii odcisku płyty, wym. arkusza: 420 x 513 mm; pod kompozycją tytuł i napis: From the original Picture painted by William Vader-Velde in the Collection of Sir Lawrence Dundas, Bart/To Whom this Plate is most humbly Dedicated./by his most Obliged humble Servant,/ Published according to Act of Parliament, by John Boydell Engraver, in Cheapside, London, May 1st. 1765.; u dołu po środku rytowany herb, w l.d.r.: Will Vander-Velde pinxit/No 21., w p.d.r.: J. Boydell; minimal. uszkodz. i zabrudz. marg., poza tym stan bardzo dobry. Piękna odbitka; dekoracyjny, niekonserwowany sztych, który zachował oryginalny odcień tuszu. Odbitka na papierze prążkowanym z dobrze widocznym znakiem wodnym. Holenderski statek w silnym wietrze na wzburzonym morzu opuszcza żagle, przy rufie trzy małe łodzie połączone ze statkiem linami. Statki oddane są z fotograficzną dokładnością i są najlepszymi dokumentami wyglądu, ożaglowania i olinowania holenderskich statków XVIII wieku. Na dalszym planie statki pod żaglami, na lewo w oddali dwie postaci na molo wskazują coś na morzu, na pierwszym planie w wodzie beczka i ryby, nad falami mewy. Cena wyw.: 1000

53. CARMONA Manuel Salvador (1734-1820)*Le Negligé Galant [Liścik miłosny], 1760 (il. s. 48)Miedzioryt wg pastelu Charles-Antoine Coypela (1694-1752)*; wym.: 291 x 206 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 335 x 262 mm, pod kompozycją tytuł, rytowany herb i napis: Gravé d’après le Tableau Original de Charles Coypel/Tiré du Cabinet de Mr le Comte de Vence Maréchal de Camp et Armees du Roy/A Paris chez Buldet rue de Gesvres, w l.d.r.: Charles Coypel pinx, w p.d.r.: M. Salvador Carmona Sculp. 1760; ślad zalania, zabrudz. i zaplam. marg., u góry po prawej słabo widoczny mały ślad tuszu na czarnej powierzchni; dobra odbitka naklejona na sztywny podkład. Atrakcyjny nokturn ukazujący młodą kobietę siedzącą w fotelu i czytającą list przy świetle świecy. Oryginalny, zaginiony dziś pastel, nosił tytuł identy-fikujący dziewczynę jako młodą Azjatkę. Cena wyw.: 180

54. CAZENAVE J.F. (ur. 1770)Orphee [Orfeusz przy grobie Eurydyki], przed 1810 (il. s. 49)Miedzioryt punktowy wg obrazu Pierre-Narcisse Guerina (1774-1833), namalowanego w 1799; wym. komp.: 600 x 400 mm, plansza: 655 x 473 mm; sygn. pł. p.d.: Cazenave delin et supl., l.d.: Guerin pinnit; pod komp. pełny tytuł: Orphee / Pleurant sur le Tombeau d’Euridice; niżej noty typograficzne paryskiego wydawcy Basseta l.d..: à Paris chez Basset Md d’Estampes rue St.Jacques No. 64; p.d.: Déposé a la Bibliotheque Imperiale. Cena wyw.: 450

19

Grafika dawna

55. CAZENAVE J.F. (ur. 1770)Apollon [Apollo grający na lirze], przed 1810Miedzioryt punktowy wg obrazu Pierre-Narcisse Guerina (1774-1833)?; wym. komp.: 600 x 400 mm, plansza: 655 x 473 mm; sygn. pł. p.d.: Cazenave delin et suplt., pod komp. pełny tytuł: Apollon / Jouant de la Lyre; niżej noty typograficzne paryskiego wydawcy Basseta l.d..: à Paris chez Basset Md d’Estampes rue St.Jacques No. 64; p.d.: Déposé a la Bibliotheque Imperiale. Cena wyw.: 450

56. COCHIN HORTHEMELS Louise Magdeleine (1686-1767)*Le Plafond du sallon de la Guerre - Laquear Aulae Bellicae [Sufit salonu wojny], 1720Akwaforta w owalu ryt. wg kompozycji Ch. Le Bruna (1619-1690);, wym. komp.: 220 x 218 mm, wym. arkusza: 252 x 237 mm, w l.d.r.: Ch. Le Brun invenit et pinxit, w p.d.r.: Marie Magd. Hortemels Cochin sculps, nieznaczne zamięcia marginesów, stan dobry, rycina niekon-serwowana. Plansza z wydawnictwa J-B de Monicart „Versailles immortalisé”. Przedstawia sufit w Salonie Wojny w pałacu wersalskim zaprojektowany i namalowany przez Charlesa Le Bruna, malarza, architekta, współtwórcę stylu Ludwika XIV. Postać w środku to alegoria Francji, która ciska pioruny na swoich wrogów (są nimi Niemcy, Holandia i Hiszpania, namalowane na odrębnych fragmentach sklepienia). Na obrazach podtrzymywanych przez kobiece postacie namalowano sceny zwycięstw Francji.Cena wyw.: 120

57. COOK Thomas (1744-1818)*, SMITH Samuel (1745-1808) The English Setter [Angielski seter], 1782 (il. s. 49)Miedzioryt wg obrazu J. Miltona; wym. komp.: 390 x 525 mm, wymiary w świetle ramy: 445 x 550 mm; pod kompozycją w środku: John Boydell, excudit 1782. / The English Setter. / Engraved after an Original Picture in the Posession of M. Bradford. / Published July 9th 1782 by John Boydell. Engraver in Cheapside London.”, w l.d.r.: J. Milton pinxit, w p.d.r.: T. Cook&S. Smith sculp; niewielkie uszkodz. l. d. r. Stan dobry. Na odwrocie naklejki sprzedażne. Istnieją dwie wersje sztychu, różniące się szczegółami; na egzemplarzu z British Museum pies ma bujniejszą sierść, z liczniejszymi plamami (odbitka nieco wcześniejsza?).Ulubiony przez Brytyjczyków XVIII w. sposób prezentowania czworonożnych ulubieńców. Dorodny seter leży na trawie, zwrócony w lewo. W głębi dwóch myśliwych rozkłada sieć łowną. Ładny, typowo angielski pejzaż, z dorodną łąką, drzewami, zagajnikami i niewielkimi wzgórzami. Na niebie chmury i ptaki. Cena wyw.: 1200

58. CRIVELLARI Bartolomeo (1716-1777)*Mężczyzna z podniesioną lewą ręką, 1756Akwaforta wg rys. Sebastiano Gamma (1711-1768) wykonanego według obrazu Pellegrino Tibaldiego (1527-1596)*; wym.: 203 x 143 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 575 x 430 mm; w l.g.r.: O, w p.g.r.: Tav XIX, w l.d.r.: Pellegrino Tebaldi inv. et dip., w p.d.r.: Barto-lommeo Crivellari int., pod kompozycją w środku: Sebastiano Gamma dis.; dobra odbitka na nieobciętym arkuszu, u dołu ślady niewielk. zawilg., nieznacz. naddarcia margin., lokalne lekkie sfałdow. papieru, ogólny stan dobry. Rycina pochodzi ze zbioru sztychów „Le pitture di Pellegrino Tibaldi e di Niccolò Abbati esistenti nell’Instituto di Bologna descritte ed illustrate da Giampietro Zanotti segretario dell’Accademia Clementina”, wydanego w Wenecji w 1756. Odbita została prawdopodobnie poza głównym nakładem.

Tajemniczy fresk z XVI w. z pałacu Poggi w Bolonii z siedziby Accademia Clementina. Męska postać na rycinie namalowana została przez Tebaldi na suficie w jednej z sal parteru pałacu Poggi, gdzie w XVIII w. mieściła się Accademia Clementina (bolońska Akademia Sztuk Pięknych) a dziś jeden z instytutów uniwersytetu. Nie wiadomo kogo postać przedstawia lub symbolizuje. Cena wyw.: 100

59. DANZEL Jacques Claude (1737-1809) Neptun i Amymone, 1765 (il. s. 49)Akwaforta wg obrazu François Boucher (1703 -1770), namalowanego dla królewskiej manufaktury gobelinów; wym. arkusza: 436 x 490 mm; pod kompozycją herb z Pegazem, tytuł j.w., dedykacja i adres: A Monsieur Danzel / Peint pour la Manufacture Royle des Tapisseris de la Couronne Par son très humble Serviteur et Neveu Danzel/Par F. Boucher [premier Peintre] du Roy. Se Vend A Paris, chez l’Auteur Cloitre St Benoist la Porte – cochere en face du Portail [sztych zadedykowany wujowi rytownika ( Jerome ?) Danzelowi]; bardzo piękna, kontrastowa odbitka, egzemplarz po fachowej konserwacji. Dynamiczna scena ukazująca Neptuna broniącego przed gwałtem Amymone, jedną z 50 córek króla Danausa przybyłego do Argos na Peloponezie z Li-bii. Ponieważ w Argos panowała susza, król wysłał córki by szukały wody. W trakcie wyprawy Amymone została zaatakowana przez satyra. Amymone wezwała na pomoc Neptuna, boga wód, chmur i deszczu. W centralnej części sztychu stary bóg wód z trójzębem w ręku atakuje satyr; po prawej prze-rażona Amymone wznosi ręce do góry. Nad i za Neptunem widać amorki i rozszalałe rumaki ciągnące boski rydwan. Neptun przegnał satyra, Amymone została jego kochanką, a w nagrodę odkryła źródło. Cena wyw.: 1000

60. DEMONCHY N. Martin (1746-?) Vue près de Bruges [Widok okolic Brugii], 2. połowa XVIII w. Miedzioryt z akwafortą wg obrazu Jana Breughla zw. Aksamitnym (1568-1625)*; wym. odcisku płyty: 208 x 267 mm, wym. arkusza: 247 x 300 mm; pod kompozycją tytuł i napis: Dédié à Messire Charles Marquis de Willette/Baron de Cussigny…Par…Demonchy, w l.d.r.: Breughels de Velour, pin., w p.d.r.: M. Demonchy oraz herb; dobra odbitka po niewielkiej, fachowej konserwacji, stan b. dobry. Droga wzdłuż lasu wiodąca do małej osady z kościołem na horyzoncie, na drodze wozy, jeźdźcy, piesi i Miłoszowski piesek przydrożny. Cena wyw.: 240

20

Aukcja nr 37

61. DIES Albert Christophe (1755-1822)*Villa Mecenate [Willa Mecenasa], 1794Akwaforta; wym.: 380 x 283 mm, wym. arkusza: 535 x 430 mm; w l.d.r. napis: A.C. Dies f. Roma 1794; pod kompozycją tytuł; widoczne ślady zalania u dołu prawego marginesu, niewielkie zabrudz., postrzępienie krawędzi szerok. marginesów arkusza, poza tym stan dobry. Włoski krajobraz oczami niemieckiego malarza i grafika. Na pierwszym planie podróżny z osiołkiem idący brzegiem rzeki, za nim ściana zieleni wzgórza z wielkimi zabudowaniami na szczycie; odblask słońca nad wodą. Tzw. Willa Mecenasa (70 p.n.e–8 p.n.e.), protektora Wergiliusza i Horacego, to fragment ruin świątyni Herkulesa Zwycięskiego, zbudowanej w 1. połowie I wieku p.n.e. w Tivoli (starożytne Tibur), 30 km na pn-wsch od Rzymu, przy Via Tiburtina. Przez stulecia obiekt zainteresowania arystów (m. in. G.B. Piranesiego). Cena wyw.: 240

62. FACIUS George Sigmund (1750-1814)*, FACIUS Johann Gottlieb (1750-1802) Cupid’s Pastime [Zabawy Amora], 1783Miedzioryt punktowy wg obrazu Angeliki Kauffmann (1741-1807); wym. płyty: 368 x 420 mm, wym. arkusza: 380 x 431 mm; pod kompozycją napis: John Boydell excudit 1783 / Josiah Boydell delineavit / Cupid’s Pastime/In the Collection of George Bowles Esq./Publish’d Novr. 11th 1783 by John Boydell Engraver in Cheapside London, w l.d.r.: Angelica Kauffman Pinxit, w p.d.r.: G.S. & J.G. Facius Sculpserunt; w obu rogach czterowiersze z „Percy’s Antient English Poetry”; równomierne zabrudz. i zaplam. marginesów, niew. uszkodz. l.g.r.; nigdy nie konserwowana, ładna odbitka na dość grubym papierze; rycina o oryginalnym brązowawym odcieniu tuszu. Scena w owalu. Kobieta, klęcząc, naciąga łuk by wysłać strzałę w kierunku młodego mężczyzny. Ten spogląda w jej kierunku wznosząc prawą rękę ge-stem przestrachu. Spośród gałęzi drzewa Amor wydaje kobiecie instrukcje. Plansza o zabawach Amora należy do cenionych grafik artystów.Cena wyw.: 1200

63. FILLOEUL Pierre (1696-1754)*Le Glouton [Żarłok], 1736Miedzioryt wg obrazu Jean-Baptiste Patera, obcięty po bokach wzdłuż lini odcisku płyty, u dołu i góry wewnątrz lini odcisku (bez straty dla kompozycji); wym. komp.: 292 x 366 mm, wym. arkusza: 331 x 388 mm; pod kompozycją tytuł i napis: à Paris chez De Larmessin graveur du Roy rue des Noyers à la 2e porte cochere à gauche entrant par la rue St Jacques/APDR, w l.d.r.: Paterre pinxit, w p.d.r.: Filloeul Sculp; minim. przybrudz. margin.; małe dziurki po korniku w l.d.r. i na prawo u góry; piękna, kontrastowa niekonserwowana odbitka ze starym brązowa-wym odcieniem tuszu. Sztych z cyklu ilustracji do „Contes” [„Opowieści”] La Fontaine’a zwanego cyklem de Larmessine’a.Nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu w opowieści La Fontaine’a i w oczach rytowników XVIII stulecia. Bogaty łakomczuch w swoim pałacu, oto-czony przez służbę i rodzinę, przecenił swoje możliwości, bo przy drzwiach widać liczną ekipę medyczną z wielkimi lewatywami. W opowieści La Fontaine’a i w wierszu pod kompozycją napisanym według opowieści jest wspomniane, że gdy łakomczuch się dowiaduje, że ma umrzeć z przejedzenia prosi o przyniesienie mu do konsumpcji niezjedzonych jeszcze ryb. Cena wyw.: 600

64. FILOSI Giuseppe (czynny w latach 1725-1760)*Qui fecit utraque unum [Który sprawił, że z dwojga jedność powstała], 1755 (il. s. 49)Akwaforta; wym.: 198 x 142 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 224 x 162 mm, pod kompozycją tytuł z podaniem pochodz. cytatu: Ephes. II. 14, w p.d.r.: Giu e Filosi Sculp., p.g.r. z niew. ubytk. marg., poza tym dobra, niekonserwowana odbitka na cienkim papierze. Notka ołówkiem w dole ryciny podaje, że wydana ona została przez prasę G. Recurti w Wenecji w 1755. Pełna ekspresji barokowa scena inspirowana słynnym cytatem z listu św. Pawła do Efezjan. U samej góry Baranek Boży spoczywa na księdze z siedmio-ma pieczęciami (scena z Apokalipsy św. Jana 5:1-14), po lewej widoczny krzyż i hostia, po prawej zwierzęta ofiarne i kobieta z księgą. List do Efezjan uznawany jest przez wielu biblistów za najwspanialszy list apostolski. Jeden z badaczy nazwał go „boskim dziełem napisanym przez człowieka”. Według jednej z interpretacji tych słów, śmierć Chrystusa na krzyżu była aktem miłości, który zburzył mur wrogości między Żydami i poganami. Cena wyw.: 240

poz. 62 poz. 63

21

Grafika dawna

65. GAILLARD Robert (Rene) (1722-1790)*La Diseuse de Bonaventure Russienne [Rosyjska wróżka], 1768 (il. s. 49)Akwaforta wg nieistniejącego już obrazu Jean-Baptiste Le Prince’a (1734-1781)*, wykończona przy użyciu rylca; wym.: 510 x 386 mm (wymiar arkusza) ten egzemplarz mniej przycięty niż np. egzemplarze w Muzeum Brytyjskim; poniżej tytułu dedykacja: Dédié a Monsieur Lempereur, ancien Échevin de la ville de Paris, niżej po prawej: Par son très humble et très obéissant Serviteur Gaillard, po lewej: Gravé d’après le Tableau Original qui est au Cabinet de Monsieur Lempereur. Na dole po środku adres wydawcy: A Paris chez l’Auteur, rue S. Jacques, audessus des Jacobins, entre un Perruquier et une Lingere. Niewielkie otarcie powierzchni, w l.g.r., rozdarcia marginesów podklejone starym papierem, zabrudz. dolnego marginesu; atrakcyjna, nie konserwowana dobra odbitka o brązowawym, oryginalnym odcieniu tuszu, naklejona na podkład. Modę na sceny z udziałem wróżek zapoczątkował Caravaggio. Le Prince do klasycznego tematu wprowadził egzotyczne dla zachodniego odbiorcy realia wschodniej Europy. Bogato ubrana dama słucha starej kobiety, która wróży z jej ręki. Z tyłu stoją dwie służki. Na prawo stoi pan domu lub strażnik? Mimo, że tytuł sugeruje realia rosyjskie trwają spory na temat, kogo naprawdę przedstawiają postaci. Kobiety ubrane są po europejsku, mężczyzna nosi strój polski: kontusz, szablę, wygolony jest po sarmacku, prawa ręka spoczywa na dużej maczudze. W kolekcji Gulbekiana w Lizbonie znajduje się stolik, dzieło paryskiego stolarza Martina Carlin (z 1772). Ma porcelanowy blat z Sevres (sygnowany Dodin 1771) i miał być własnością Madame du Barry. Stolik ten odnajdujemy na sztychu Gaillarda.Cena wyw.: 1200

Jeden z najwybitniejszych bibliografów historii mody René Colas, autor „Bibliographie générale du costume et de la mode”, uważa wydaw-nictwo „Gallerie des Modes et Costumes Français” za najpiękniejszą kolekcję rycin prezentujących modę XVIII w. W nowoczesnych mono-grafiach określa się je jako ogniwo łączące stare wydawnictwa, które prezentowały stroje noszone przez różne narody i warstwy społeczne z wydawnictwami nowoczesnymi, które prezentowały ubiory noszone aktualnie i miały częściowo wpływać na gusta publiczności. Nazywa się je pierwszym nowożytnym „żurnalem mody”. Wielkie społeczne, ekonomiczne i polityczne zmiany, które zachodziły w tej burzliwej epoce i prowadziły do wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej znalazły odbicie w wyglądzie ówczesnych strojów. Widać rosnący wpływ na bieżącą modę ubiorów służących i kobiet z ludu, egzotycznych strojów aktorek, bardziej praktycznych i spokojnych ubiorów angielskich. „Gallerie des Modes…” było dziełem dwóch urodzonych w tym samym (1739) roku ludzi. Byli to Jacque Esnauts i Michel Rapilly. Działali w latach 1775-1811 w Paryżu. Odbijali i wydawali sztychy i mapy. Wydawali ważne i rzadkie mapy, m. in. dotyczące amerykańskiej wojny o niepodległość. Sztychy dotyczące mody zdobyły im sławę we Francji i zagranicą. Są obecnie wielką rzadkością na rynku antykwarycznym. Ukazywały się w zestawach po 6 sztuk w latach 1778-1787. Ukazało się łącznie ponad 400 grafik w 70 portfoliach. Żadna kolekcja publicz-na ani prywatna nie ma kompletu wydawnictwa, trwają spory między bibliografami odnośnie liczby rycin, tomów, kolejności ukazywania się itp. „Gallerie des Modes…” byłaby jeszcze rzadsza i nieznana gdyby nie reprint, który powstał w latach 1911-1914 z inicjatywy Emila Lévy. Ryciny zostały ponownie precyzyjnie wyrytowane i odbite oraz ręcznie pokolorowane. Wydany w formie graficznej reprint, liczący 325 rycin, jest obecnie również trudny do znalezienia w handlu antykwarycznym. W 1982 Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku wydało książkę z 64 reprodukcjami rycin reprintu Lévy’ego, który jest często określany jako drugie wydanie „Gallerie des Modes”.

66. DENY Martial (2 poł. XVIII w.) Jeune Elegante Coëffée d’un Chapeau en Corbeille [Młoda elegantka w kapeluszu], 1778 (il. s. 22)Miedzioryt ręcznie kolorowany wg rys. Claude-Louis Desrais (1746-1816); wym. płyty: 305 x 205 mm, wym. arkusza: 432 x 278 mm; w l.g.r.: B, w p.g.r.: 7me F, w l.d.r.: Dessiné par Desrais, w p.d.r.: Gravé par Deny; na postumencie w lewej części kompozycji napis: Collections d’Habillements Modernes et Galantes. 2me Cahiers; pod kompozycją napis tytułowy: Jeune Elegante, Coeffee d’un Chapeau en Corbeille, orne de Fleurs et de Plumes, par dessous un Herisson a deux Boucles detaches; Robe a la Levite, garnie en tuyaux de la meme etoffe, avec une ceinture de Taffetas bleue et deux Glands a’Argent; poniżej: A Paris chez Basset Rue St Jacques au coin de celle des Mathurins a l’Image Ste Genevieve. Avec Priv. du Roi; piękna odbitka na papierze prążkowanym z widocznym znakiem wodnym, dobrze zachowane kolory; niewielkie rozdarcie na górnym marginesie, poza tym stan idealny. Młoda elegantka ubrana w kapelusz w kształcie kosza, ozdobiony kwiatami i piórami, włosy upięte w stylu a la herisson, z dwoma lokami po obu stro-nach twarzy. Suknia w lewantyńskim, lamowana plisowaną tkaniną, przewiązana paskiem z niebieskiej tafty, zakończonym dwoma srebrnymi fredzlami. Dama w wymyślnym kapeluszu trzyma w ręku laskę, drugą podpiera się w boku. Adres wydawniczy tego sztychu różni się od zwykłego adresu chez Es-nauts et Rapilly. Marcel Roux w „Inventaire du fonds français, graveurs du XVIIIe siècle…” Biblioteki Narodowej w Paryżu pisze, że sukces wydawnictwa będącego pierwszym żurnalem mody spowodował ukazanie się licznych imitacji i fałszerstw. Esnauts i Rapilly wygrali w sądzie sprawę z Bassetem, która zakończyła się konfiskatą nielegalnych plansz. Być może oferowany egzemplarz pochodzi z pirackiego, skonfiskowanego wydania Basseta. Cena wyw.: 400

67. DUPIN Nicolas (1753- po 1791)*Cette Robe à la Circassienne d’un nouveau gout [Ta suknia w stylu czerkieskim w nowym guście], 1778 (il. s. 22)Miedzioryt ręcznie kolorowany wg rys.Pierre-Thomasa le Clerca (1740-po 1799); wym. płyty: 278 x 195 mm, wym. arkusza: 440 x 278 mm; w l.g.r.: N, w p.g.r.: 73, w l.d.r.: Dessiné par le Clerc, w p.d.r.: Gravé par Dupin, nad kompozycją napis: 13e Cahier des Modes Franca-ises. 7e Suite d’Habillemens a la mode; pod kompozycją napis tytułowy: Cette Robe à la Circassienne d’un nouveau gout, est de gaze couleur de soufre, la garniture de gaze lilas tendre; le grand falbala et le bandeau qui règne dans la garniture est la même gaze que la robe, le fond des sabot aussi; il n’y a que les andes de garnitures à tuyaux qui soient lilas, les rubans lilas, même celui de la coëffure; poniżej: A Paris chez Esnauts et Rapilly, rue St Jacques a la Ville de Coutances. Avec Priv. du Roi; piękna odbitka na papierze prążkowanym, dobrze zachowane kolory; słabo widoczny znak wodny; niewielkie rozdarcie na górnym marginesie, poza tym stan idealny. Suknia w stylu czerkieskim, nowej mody, wykonana z gazy w kolorze siarkowym, obszytej gazą w kolorze blado lila, wszystkie zdobienia sukni – wielka kokarda, opaska, pantofelki oraz plisowane obszycia sukni wykonane z tej samej tkaniny.Cena wyw.: 400

RYCINY Z NAJSŁYNNIEJSZEGO XVIII -WIECZNEGO FRANCUSKIEGO WYDAWNICTWA O MODZIE

22

Aukcja nr 37

68. VOYSARD Etienne Claude (1746-1812) Jeune Dame de Lyon vetue d’une robe de taffetas… [Młoda dama z Lyonu ubrana w suknię …], 1778Miedzioryt ręcznie kolorowany wg rys. Claude-Louis Desrais; wym. płyty: 280 x195 mm, wym. arkusza: 438 x 278 mm; w l.g.r.: N, w p.g.r.: 78, w l.d.r.: Desrais del., w p.d.r.: Voysard sculp.; pod kompozycją napis tytułowy: Jeune Dame de Lyon vêtue d’une robe de taffetas dite Costume à la Piémontoise, garnie de la même étoffe, coeffée à l’Afirienne dit l’Herisson orné d’un ruban en bandeau d’amour entrelassé de perles, surmonté d’une plume avec une agraffe de diamant faisant une espèce de Diadême; cette mode a pris son origine au théatre de Lyon lors du séjour de Son Alte. Rle. Madame Clotilde de France, Princesse de Piémont, en 1775; poniżej: A Paris chez Esnauts et Rapilly, rue St Jacques a la Ville de Coutances. A.P.D.R.; piękna odbitka na papierze prążkowanym, dobrze zachowane kolory; dobrze widoczny znak wodny, niewielkie rozdarcie na górnym marginesie, poza tym stan bardzo dobry. Dama z Lyonu ubrana w suknię z tafty, w stylu piemonckim, przybrana tym samym materiałem, uczesanie à l’Afirienne, zwane też à la Herisson, ozdobione opaską w stylu uczesania bandeau d’amour, oplecioną perłami, zakończoną piórem z zapinka, w kształcie diademu, moda ta została zainicjowana w teatrze w Lyonie w czasie pobytu Jej Królewskiej Wysokości Pani Klotyldy Francuskiej, Księżnej Piemontu w roku 1775.Cena wyw.: 400

69. VOSSINIK (2 połowa XVIII w.) Jeune Dame repetant une danse elle est vetue du matin Carmelite [Młoda dama ćwicząca taniec], 1782Miedzioryt ręcznie kolorowany wg rys. Pierre-Thomasa Le Clerca (1740-po 1799); wym. płyty: 282 x 195 mm, wym. arkusza: 337 x 253 mm; w l.g.r.: rr, w p.g.r.: 239, w l.d.r.: Le Clere del., w p.d.r.: Janinet direx. Vossinik Sculp; pod kompozycją napis tytułowy: Jeune Dame répétant une danse elle est vétue d’un Lévite du matin Carmelite, la Garniture pareille, le Colet frisé de mousseline à grand ourlet, jupon de soie rose pâle garni de même, Ceinture blanche dont les franges sont de couleur.; poniżej: A Paris chez Esnauts et Rapilly, rue St Jacques a la Ville de Coutances. A.P.D.R., piękna odbitka na papierze prążkowanym, dobrze zachowane kolory, słabo widoczny znak wodny; stan idealny. Młoda dama ćwicząca taniec i ubrana w suknię lewantyńską, poranną karmelitańską, te same obszycia, kołnierz marszczony z muślinu z dużym obrąb-kiem, spódnica z bladoróżowego jedwabiu, obszyta tak samo, biały pasek, z kolorowymi frędzlami.Cena wyw.: 400

70. GREEN Benjamin (ok. 1739-1798)*The Buildings called the Adelphi [Budynki zwane Adelphi], 1771Miedzioryt z akwafortą; wym.: 240 x 386 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 247 x 390 mm; pod kompozycją tytuł, w p.g.r.: No 126, w p.d.r.: Ben. Green del et Sculp.; lewy margines przybrudz. i z kilkoma naderw. brzegu, p.d.r. ze śladami zalania; lekkie zaplamienia głównie marginesów; bardzo dobra, kontrastowa, niekonserwowana odbitka. Rząd nieistniejących już londyńskich budynków od strony Tamizy, zunifikowanych neoklasycznych domów (między Strandem a Tamizą w parafii St Martin in the Fields), zbudowanych w latach 1768-1772, a wyburzonych w latach 1936-1938. Na pierwszym planie barka wyładowana towarem, na nabrzeżu kilka postaci, na prawo liczne kosze zmagazynowane na pirsie. W budynkach Adelphi mieszkało wiele znanych osób, m.in. David Garrick, najsłynniejszy angielski aktor i przedsiębiorca teatralny XVIII w., portretowany przez Hogartha. Prócz niego byli to: Sir J. M. Barrie, dramaturg i pisarz, autor „Piotrusia Pana”, John Galsworthy, autor „Sagi Forsythów”, irlandzki dramaturg George Bernard Shaw, powieściopisarz Thomas Hardy. Mieszkać tu miał Dawid Copperfield, jeden z najsłynniejszych bohaterów Karola Dickensa. Łuki Adelphi widoczne są na litografiach Géricaulta. Cena wyw.: 120

71. GÜNTHER Christian August (1760-1824)*Premiere Vue de Reisewitz près de Plauen [Pierwszy widok Reisewitz koło Plauen], 1785 Akwaforta; wym.: 87 x 110 mm (kompozycja), wym. arkusza: 182 x 165 mm; w p.d.r.: Günther del et Sculp. a Dresde; szerokie marginesy arkusza zagięte na czterech bokach; duży, wyraźny znak wodny; ślady zabrudz. i zaplam. na marginesach; bardzo ładna odbitka. Początki parku zwanego do dzisiaj parkiem Reisewitz sięgają 1591. Rozbudowany pod opieką miasta w 1659 uznany został za najpiękniejszy park pod Dreznem. W 1692, książe-elektor saski Johann Georg IV kupił park dla swojej kochanki Sybille von Neitschuetz i wybudował w nim pałac. W 1702 park przeszedł w ręce barona Johanna Wratislaw von Reisewitz. Elektor saski August II Mocny wybudował w parku w 1719 królewską sokolarnię, a w 1724 podarował park swemu dworzaninowi Starcke, który uczynił z niego park publiczny. Niszczony przez wojska pruskie i francuskie park przestał istnieć pod koniec XIX w. Na rycinie myśliwy przed domkiem w leśnym pejzażu, na lewo widoczne lustro wody. Ładne efekty światła i cienia. Cena wyw.: 180

poz. 69poz. 68poz. 67poz. 66

23

Grafika dawna

72. HAID Gottfried Johann (1714-1776)*Matka Rembrandta, 1764 (il. s. 50)Mezzotinta ryt. wg obrazu Rembrandta (1606-1669), z kolekcji Inghama Fostera; wym. arkusza: 511 x 361 mm; minim. otarcia pow.; bardzo dobra odbitka stanowa (przed pełnymi napisami), widoczny znak wodny, istniejące napisy są naszkicowane igłą, w l.d.r.: Rem-brandt Pinx’t, w środku u dołu: J.Boydell exc’t, w p.d.r.: J.G. Haid fecie; grafika fachowo konserwowana. Portret starej kobiety siedzącej w fotelu i przycinającej paznokcie metalowymi nożycami. Obraz trafił z kolekcji brytyjskiego kupca Inghama Fostera kolejno do kolekcjonerów w Petersburgu, Moskwie, Paryżu i Nowym Jorku. Dziś w Metropolitan Museum; uważany jest za dzieło uczniów Rembrandta: Nicolaesa Maesa i Abrahama van Dijcka. British Museum posiada cztery egzemplarze tej mezzotinty w tym powyższą odbitkę stanową.Cena wyw.: 1600

73. HELMAN Isidore Stanislas (1743-1806 lub 1809)*La Raison fait comprendre au peuple l’utilité de la nouvelle division geographique de la France, pour l’union entre les citoyens et la destruction des privileges particuliers des provinces, dont l’existence mettoit obstacle a l’harmonie du gouvernement [Rozum tłumaczy narodowi korzyści z nowego podziału geograficznego Francji, który ma wzmocnić więzy między obywatelami i zniszczyć szczególne przywileje starych prowincji, których istnienie utrudniało harmonię rządów], 1797 (il. s. 50)Miedzioryt wg rys. Charles Monnet (1732-1808)*; wym. komp.: 185 x 143 mm; arkusz: 277 x 203 mm; pod komp. tytuł, w l.d.r.: C.Monnet inw. et del, w p.d.r.: Helman, Sculp, w p.g.r.: Page 31; niewielkie zaplam. i pomięcie; poza tym odbitka w dobrym stanie, w pa-pierowym passe-partout. Na alegorycznej rycinie, gloryfikującej działania rządów rewolucyjnych, zwolennicy starego podziału leżą przygnieceni nowymi hasłami i argumentami ( jedno z rewolucyjnych haseł: „Równość wobec prawa”). Wśród zachwyconych obywateli matka z dzieckiem przy piersi.

Cena wyw.: 180

74. HELMAN Isidore Stanislas (1743-1806 lub 1809) La Constitution, ayant a ses côtés la Liberté, la Justice, et pour base l’impartialité, garantit à tous les Citoyens leurs droits respectifs, la Liberte des Cultes, celle de penser, et d’ecrire, &c. &c. [Konstytucja mając przy swoim boku Wolność i Sprawiedliwość a za swą podstawę bezstron-ność gwarantuje wszystkim obywatelom ich prawa, wolność wyznania, wolność myśli, wolność słowa], 1797 (il. s. 50)Miedzioryt wg rys. Charles Monnet (1732-1808); wym. komp.: 190 x 143 mm, arkusz: 260 x 200 mm; pod komp. tytuł; l.d.r.: C.Monnet inv., w p.d.r.: Helman, Sculp., w l.g.r.: Page 17; dobra odbitka w dobrym stanie, w papierowym passe-partout. Kolejna grafika propagująca rewolucyjne idee wolności, równości i sprawiedliwości; alegoria używająca tradycyjnych form do pełnego patosu głoszenia nowych haseł. Następna rewolucja światowa szukała już nowych form wyrazu do nowych treści.Cena wyw.: 180

75. HERTEL Johann Georg I (1695-1775) (wg V&A Museum), HERTEL Johann Georg II (1719-1768) (wg British Museum) Stary kamienny łuk, wiejska zagroda, dwie wieśniaczki i dziecko, 1735-1768 (il. s. 50)Akwaforta wg rys. François Bouchera (1703-1770)*; wym.: 241 x 180 mm (odcisk płyty), wymiar arkusza: 412 x 247 mm, pod kompozycją w l.d.r.: Boucher, del., w środku: No 112., w p.d.r.: Ioh. Georg. Hertel. excud: Aug. V. 1; bardzo dobra odbitka na czerpanym papierze, gór-ny margines lekko postrzępiony, niewielk. ślady zalania, papier marginesów równomiernie przykurzony. Datowanie wg British Museum; mimo dużej liczby rycin pochodzących z oficyny Hertlów z Augsburga muzealnicy różnią się ocenie autorstwa sztychów z tej serii.Wielki, kamienny łuk porośnięty roślinnością pochodzący zapewne ze starego zamku otwiera perspektywę na zabudowania gospodarcze kryte strzechą, z drabinami, beczkami, resztkami płotów. Pod łukiem widać dwie kobiety: jedna sypie ziarno dla kur, druga, siedząc, przygarnia małego chłopca. Cena wyw.: 200

76. HERTEL Johann Georg I (1695-1775) (wg V&A Museum), HERTEL Johann Georg II (1719-1768) (wg British Museum) Zakochani wieśniacy. Scena miłosna przy starej studni, 1735-1768 (il. s. 50)Akwaforta wg rys. François Bouchera (1703-1770); wym.: 241 x 178 mm (odcisk płyty), wymiar arkusza: 411 x 247 mm, pod kompo-zycją w l.d.r.: Boucher. del., w środku: No 112., w p.d.r.: Ioh. Georg. Hertel, excud: Aug. V. 2, bardzo dobra odbitka na czerpanym papierze, prawy margines lekko przybrudzony; datowanie według British Museum.Pasterz w postrzępionym surducie podbiega do zaskoczonej i broniącej się pasterki, obejmuje ją i wsuwa kwiatek za dekolt. Obok niej stoi duży dzban na wodę. Wszystko odbywa się przy studni o skomplikowanej konstrukcji, w scenerii pełnej zieleni. Druga rycina z cyklu jw. Cena wyw.: 200

77. HERTEL Johann Georg I (1695-1775) (wg V&A Museum), HERTEL Johann Georg II (1719-1768) (wg British Museum) Studnia w posiadaniu ptaków, 1735-1768Akwaforta wg rys. François Boucher (1703-1770); wym.: 238 x 177 mm (odcisk płyty), wymiar arkusza: 409 x 246 mm, pod kompozy-cją w l.d.r.: Boucher. del., w środku: No 112., w p.d.r.: Ioh. Georg. Hertel, excud: Aug. V. 4, bardzo dobra odbitka na czerpanym papierze, ślad zalania na prawym, dolnym marginesie, dolny i górny margines nieco postrzępiony, powierzchnia równomiernie przybrudzona; datowanie według British Museum.Kamienna studnia z wiadrem na sznurze. Studnia i jej otoczenie pokryte są gęstą roślinnością, na gałęziach i nad studnią widać wiele ptaków. Czwarta rycina z cyklu jw. Cena wyw.: 200

DWIE GRAFIKI PROPAGANDOWE W SŁUŻBIE REWOLUCJI FRANCUSKIEJ

FRANÇOIS BOUCHER RYTOWANY PRZEZ NIEMIECKICH RYTOWNIKÓW Z AUGSBURGA

24

Aukcja nr 37

78. HERTEL Johann Georg II (1719-1768) America, ok. 1750Miedzioryt wym.: 300 x 200 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 375 x 233 mm, pod kompozycją tytuł i numer: No 94, pod kompozycją w l.d.r. czterowiersz po niemiecku: America gibt Gold und andrer Schaesse bracht Das sclavisch ist und sich die Welt zum Sclaven macht, poniżej: Amiconi del., pod kompozycją w p.d.r. czterowiersz po łacinie: Quae nostro victa est servilis America ferro, Nos tenet auratis victores callida vinclis, poniżej: Ioh. Georg. Hertel exc. AV; lewy marg. pomięty, zaplam. marg. u dołu i w środku po prawej; niekonserwowana, dobra odbitka na prążkowanym papierze. Ameryka oczami Niemca z połowy XVIII w. Ameryka na tym sztychu to kraj palm, słoni i lwów! Tylko jedna postać w centrum ryciny zbierająca z ziemi gałęzie przypomina Indianina. Ciekawy jest wydźwięk dwóch inskrypcji umieszczonych na sztychu: Ta niewolnicza Ameryka, która została po-konana przez nasze żelazo, trzyma nas zwycięzców, chytra, złotymi łańcuchami (łacińska) i Ameryka daje złoto i innym przynosi bogactwa, które zniewalają i zamienia świat w swoich niewolników (niemiecka). Cena wyw.: 240

79. HOUEL Jean Pierre Louis Laurent (1735-1813)*Vue exterieure de l’Odeum dans son e’tat actuel [Zewnętrzny widok i stan aktualny Odeonu], 1784 (il. s. 50)Akwatinta w sepii; wym. płyty: 263 x 380 mm, wym. arkusza: 313 x 445 mm; pod komp. tytuł, w p.g.r.: Pl. CXLI, w l.d.r.: Dessiné et gravé par J. Houel, szerokie marginesy, naddarcie górnego marginesu, fachowo naprawione naddarcia lewego i górnego marginesu; odbar-wienia marginesów; grafika po konserwacji. Rycina pochodzi z monumentalnego, czterotomowego dzieła „Voyage pittoresque des isles de Sicile, de Malte et de Lipari, ou’ l’on traite des antiquite’s qui s’y trouvent encore; des principaux phe’nome’nes que la nature y offre; du costume des habitans, et de quelques usages” [Podróż malownicza na wyspy Sycylię, Maltę i Lipari w której opisuje się starożytności, jakie tam jeszcze pozostają, główne zjawiska jakie oferuje tam natura, ubiory mieszkańców i kilka zwyczajów], 1782-1787. Dzieło liczy 260 sztychów wyrytowanych przez Houela według własnych rysunków. Ma dużą wartość dokumentalną i artystyczną. Żeby je wydać Houel był zmuszony sprzedać większość swoich rysunków carycy Katarzynie Wielkiej. Lit.: IFF XI/ Houel 32/ s. 396.Widok starożytnego Odeonu w Katani na Sycylii. Był to „mniejszy” teatr rzymski, zwykle nakryty dachem, w przeciwieństwie do dużych amfiteatrów. Na pierwszym planie grupa mieszkańców i podróżny na koniu. Cena wyw.: 180

80. JACQUINOT Louise Francoise (przełom XVIII i XIX w.)*Tobie dam Klucze Królestwa…, ok. 1795-1806Akwaforta (sposób kredkowy) wg fragmentu obrazu Nicolas Poussina (1594-1665); wym.: 500 x 303 mm, w l.d.r.: Poussin pinxit, w p.d.r.: Lse Fse Jacquinot sculpsit; Bardzo dobra odbitka na prążkowanym papierze po fachowej konserwacji; plansza z niezwykle rzad-kiego albumu „Têtes et de Figures choisies dans les plus beaux Tableaux de Nicolas Poussin” wydanego w Paryżu 1795 i 1806; większość głównych światowych bibliografii nie odnotowuje wydawnictwa, nie ma go również w rocznikach aukcyjnych; portal światowych biblio-tek OCLC podaje informację o jednym, niekompletnym egzemplarzu drugiego wydania z 1806. Scena z Nowego Testamentu przedstawiająca scenę wręczania przez Chrystusa kluczy Świętemu Piotrowi (klęczący św. Piotr zaznaczony tylko linearnie). Cena wyw.: 240

81. KAUFFMANN Angelica (1741-1807)*Safona rozmawiająca z Homerem, 1781Miedzioryt wg obrazu Antona Zucchi (grafika nosi też tytuł Rozmowa Kalliope z Homerem); wym. płyty: 234 x 118 mm, wym. arkusza: 250 x 193 mm; pod kompozycją napis: 1781 January 1st published accordingly to Act of Parliament, by John Boydell, London, w l.d.r.: Anton Zucchi pinx., w p.d.r.: Angelica Kauffmann, del. et inc., minimalny ubytek margineu w p.g.r.; bardzo dobra, niekonserwowana odbitka na dość grubym papierze. A. Kauffmann wykonała osobiście jedynie 35 akwafort. Są rzadkie i cenione. Spotkanie, którego nigdy nie było – jedna z 35 grafik Angeliki Kauffmann. Największa poetka starożytnej Grecji nie rozmawiała nigdy z naj-większym poetą starożytnej Grecji, ale artystom ten fakt nie przeszkadzał w ukazaniu ich hipotetycznego spotkania. Postaci reprezentują nie tylko starożytną Grecję, ale są niejako „rodzicami założycielami” poezji świata zachodniego. Anton Zucchi, mąż artystki, sportretował na obrazie swoją żonę jako Safonę.Cena wyw.: 1000

82. KOHL Clemens (1754-1807)*Hac Sollicitudo mea [Oto moja troska], 1790Akwaforta z miedziorytem wg rys. Franza Cauciga (1755-1828)*; wym. płyty: 253 x 144 mm; arkusz: 311 x 204 mm; pod komp. tytuł, poniżej: Clero Suo/Ferdinandus Eques a Schulstein Episcopus Litomericensis/sede occupata VI id. Octob A. CI) I) CCLXL; w l.d.r. pod kompozycją: Franco Caucig inv., w p.d.r.: Cl. Kohl Sc. Viennae 1790; dwie pieczątki kolekcjonerskie i numer wpisany tuszem 224a; lekkie zabrudz. i zaplam. marg., niew. rozdarcie prawego marg.; bardzo dobra odbitka na papierze z widocznym znakiem wodnym. Okolicznościowy druk z okazji powołania Ferdinanda Kindermanna z Schulstein na siódmego biskupa diecezji w Litomierzycach (powstałej w 1655). W leśnym krajobrazie wizerunek pasterza z kosturem wędrowca i dwiema owcami, w głębi leśny i górzysty pejzaż. Kindermann za swoje zasługi w re-formowaniu szkolnictwa (m.in. był założycielem pierwszej szkoły przemysłowej w 1779) otrzymał od Marii Teresy tytuł szlachecki.Cena wyw.: 120

25

Grafika dawna

83. LÉPICIÉ Bernard (1698-1755) Antoine de La Roque, 1734Akwaforta z miedziorytem wg obrazu Antoine Watteau (1684-1721), w drewnianej, pozłacanej ramie; wym.: 347 x 400 mm (w świetle passepartout), pod kompozycją tytuł i napis: Ecuyer, Chevalier, de la l’ordre Royal et Militaire de St. Louis, gratifié par sa Majesté du Brevet et Privilége du Mercure de France, poniżej czterowiersz: Victime du Dieu Mars, les Filles de Mémoire / Occupent à présent son coeur et son esprit, / Il a combattu pour la glorie / Et c’est pour elle qu’il écrit, poniżej adres wydawcy: À Paris avec privilege du Roi, w l.d.r.: Watteau pinx., w p.d.r.: Lepicié Sculp.; stan bardzo dobry, piękna odbitka, rycina niekonserwowana. Piękny egzemplarz ryciny według zaginionego obrazu czołowego przedstawiciela francuskiego rokoka. Antoine de la Roque siedzi pod drzewem, w skalistym pejzażu, pokazuje na swoją nogę (stracił ją w bitwie pod Malpaquet w 1709); obok niego leżą książki, zbroja, lira i flet, przed nim stoi pies. Symbolika przedmiotów i postaci w głębi przedstawia prawdopodobnie zwycięstwo Marsa nad muzami. De la Roque jest ofiarą Marsa zbroja przeważa nad lirą, nutami i fletem. De la Roque był oficerem, przyjacielem Watteau, dziennikarzem (od 1721 redaktorem naczelnym pisma „Le Mercure de Fran-ce“) i kolekcjonerem sztuki (miał m.in. obrazy Rembrandta, Rubensa i innych). Cena wyw.: 1000

84. LE VEAU Jean-Jacques-Andre (1729-1785)*Vue des Indiens de la Terre de Feu dans leurs huttes [Indianie z Ziemi Ognistej w swoich chatach], 1774 (il. s. 50)Miedzioryt; wym.: 223 x 308 (odcisk płyty), wym. arkusza: 273 x 400, w p.g.r.: Tome II. Pl 7., w p.d.r.: le Veau Dir, po prawej i u dołu nierówne brzegi karty; kontrastowa odbitka na dość grubym, czerpanym papierze; ślady zgięć pozostałe z formatowania do książki, poza tym stan bardzo dobry. Rycina z francuskiego tłumaczenia relacji z pierwszej podróży kapitana Jamesa Cooke’a wydanej w czterech to-mach przez Saillant et Nyon-Pancoucke pod tytułem: „Relation des voyages entrepris par ordre de sa Majesté Britannique actuellement régnante pour faire des découvertes dans l’hémisphère méridional, et successivement exécutés par le commodore Byron, le capitaine Car-teret, le capitaine Wallis et le capitaine Cook dans les vaisseaux >>le Dauphin<<, >>le Swallow<< and >>l’Endeavour<<”. Dane dotyczące oryginału angielskiego opisane są przy grafice Rookera. Rodzina Indian z Patagonii grzeje się przy ognisku. Najmłodsze, nagie dziecko grzebie w ogniu gałęzią. Po lewej mężczyzna z małym chłopcem wracają z połowu niosąc ryby. Chłopiec trzyma długą dzidę służącą do polowania na ryby. Cena wyw.: 160

85. LIDEL Jacob Balthasar*Ait Eunuchus ad Philippum: Ecce aqua, quid prohibit me baptisari? [I rzekł rzezaniec do Filipa: Oto woda! Cóż przeszkadza, abym był ochrzczony?], ok. 1760 (il. s. 50)Miedzioryt wg obrazu Bertina; wym.: 440 x 317 mm, wym. arkusza: 445 x 323 mm; w lewym dolnym rogu napisy: Bertin pinxit, Iacob Balth. Lidel sculps., Ioh. Daniel Herz excud. A.V.; pod kompozycją tekst z „Dziejów Apostolskich”; trzy punktowe, słabo widoczne przetarcia powierzchni, odwrocie trochę zabrudzone, stan dobry; odbitka na prążkowanym papierze ze słabo widocznym znakiem wodnym. Barokowa rycina – w stylu charakterystycznym dla augsburskiej szkoły graficznej, przedstawia scenę chrztu etiopskiego rzezańca przez św. Filipa (dia-kona) opisaną w „Dziejach Apostolskich”: Właśnie wtedy przybył do Jerozolimy oddać pokłon Bogu Etiop, dworski urzędnik królowej etiopskiej, Kandaki, zarządzający całym jej skarbcem… A Filip … opowiedział mu Dobrą Nowinę o Jezusie. W czasie podróży przybyli nad jakąś wodę: Oto woda - powiedział dworzanin - cóż przeszkadza, abym został ochrzczony? I kazał zatrzymać wóz, i obaj, Filip i dworzanin, zeszli do wody. I ochrzcił go. A kiedy wyszli z wody, Duch Pański porwał Filipa i dworzanin już nigdy go nie widział. Zdarzenie to uważa się za początek kościoła katolickiego obrządku etiopskiego.Cena wyw.: 600

poz. 83poz. 81

26

86. LUYKEN Johannes (1649-1712)*Les Juifs rebatissent la Ville de Ierusalem. Nehemie III [Żydzi odbudowywują miasto Jerozolimę], 1747Akwaforta; wym.: 342 x 440 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 374 x 460 mm; pod kompozycją tytuł po holendersku i francusku, w l.d.r.: Edit a F. Houttuyn, w p.d.r.: Johannes Luyken Inv. et Fecit, poniżej na prawo liczba 34; bardzo dobra odbitka na prążkowanym papierze, stan b. dobry. Ryciny Luykena ilustrujące Stary i Nowy Testament uchodzą za jedne z najlepszych artystycznie w XVIII w. Były trzy wydania tej serii rycin: pierwsze drukowane przez P. Mortiera w 1704, drugie drukowane u Covensa i Mortiera w 1729. Płyty kupił następnie F. Houttuyn, który wydrukował trzecie wydanie w 1747. To wydanie jest cenione za jakość rycin, które są wyjątkowo starannie odbite.Pełna ruchu scena z setkami postaci odbudowywujących wielkie murowane bastiony, tnących i noszących bloki kamienne. Widoczne wielkie kołowroty, pomosty, drabiny. Po powrocie z niewoli babilońskiej, w 445 przed Chrystusem, Żydzi postanowili odbudować zniszczone mury Jerozolimy. Odbudo-wa miasta, murów i wież jest opisana w księdze Nehemiasza: Wtedy arcykapłan Eliaszib oraz bracia jego kapłani zabrali się do odbudowy Bramy Owczej, poświęcili ją i wstawili jej wrota; następnie odbudowali aż do wieży Seciny i poświęcili ją, i dalej - aż do wieży Chananeela. A obok budowali mężowie z Jerycha, obok budował Zakkur, syn Imriego. A Bramę Rybną odbudowali synowie Hassenai; oni wprawili jej belki i wstawili wrota, uchwyty jej i zasuwy. A obok napra-wiał Meremot, syn Uriasza, syna Hakkosa; itd. Cena wyw.: 480

87. LUYKEN Johannes (1649-1712) Le Naufrage de Saint Paul a l’Isle de Malte. Actes XXVII. v. 41. De Schipbreuk van Paulus aan’t Eyland Melite. Handel: XXVII. v: 41 [Rozbicie statku św. Pawła u wybrzeży Malty], 1747 (il. s. 50)Akwaforta; wym.: 344 x 445 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 375 x 458 mm, pod kompozycją tytuły jw., w l.d.r.: Edit a F. Houttuyn, w p.d.r.: Johannes Luyken Inv. et Fecit, poniżej na prawo liczba 61; bardzo dobra odbitka na prążkowanym papierze, niewielkie pomięcie, naderwania, zabrudz. i zaplam. marginesów.Jak zwykle u Luykena rycina pełna postaci („Dzieje apostolskie” mówią o 276 rozbitkach – Luyken starał się zbliżyć do tej liczby). W głębi, po prawej stronie ryciny, widać statek, który rozbił się przy brzegu. Pada deszcz, rozbitkowie schronili się pod monumentalnymi, murowanymi łukami, suszą i wyżymają odzież, niosą zbroje i skrzynie ze statku. Po lewej stronie olbrzymie ognisko, przy którym rozbitkowie grzeją się i suszą szaty. W centralnym punkcie św. Paweł, ze żmiją uczepioną jego ręki. Scena z „Dziejów Apostolskich” rozdział XXVII: Wpadli jednak na mieliznę i osadzili na niej okręt. Dziób okrętu zarył się i pozostał nieruchomy, a rufa zaczęła się rozpadać pod naporem fal…. Po ocaleniu dowiedzieliśmy się, że wyspa nazywa się Malta. Tubylcy oka-zywali nam niespotykaną życzliwość; rozpalili ognisko i zgromadzili nas wszystkich przy nim, bo zaczął padać deszcz i zrobiło się zimno. Kiedy Paweł nazbierał wielką naręcz chrustu i nałożył do ognia, żmija, która wypełzła na skutek gorąca, uczepiła się jego ręki.Cena wyw.: 480

88. MARVIE Martin (1723-1813) Le Pouvoir des Fables à M. de Barillon. Fable CXLVI [Władza bajek – do pana de Barillon], 1755-1759 (il. s. 51)Miedzioryt wg obrazu Jean-Baptiste Oudry (1686-1755)*, z pełnymi marginesami, wym.: 304 x 225 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 407 x 275 mm; pod kompozycją tytuł, w l.d.r.: J.B. Oudry inv., w p.d.r.: M. Marvie sculp.; minim. sfałdow. w partii centralnej, piękna odbitka w bardzo dobrym stanie (na czerpanym papierze z fragmentem znaku wodnego). Monumentalne, czterotomowe wydanie w formacie folio (z portretem autora i 275 całostronicowymi rycinami według kompozycji J.-B. Oudry’ego) ukazało się w latach 1755-1759 nakładem spółki Desaint & Saillant, Durand. Specjaliści uważają tę edycję za jedną z najbardziej ambitnych i udanych w historii książki ilustrowanej. Sztych z najsłynniejszego ilustrowanego wydania jednych z najsłynniejszych bajek świata. Bajka Jeana de La Fontaine’a o władzy bajek dedykowana jest ambasadorowi Ludwika XIV w Anglii, erudycie, człowiekowi towarzyskiemu i świetnemu negocjatorowi. Mówi o tym, że obywatele nieraz nie chcą słuchać polityków i trzeba im opowiedzieć jakąś historię by zrozumieli, że np. kraj znajduje się w niebezpieczeństwie. Opowiedziana w bajce historia mówi o Ceres, jaskółce i węgorzu usiłujących przebyć rzekę. To ich ukazuje rycina. Puenta bajki jest ponadczasowa: Stary jest świat - tak mówią - wiem, lecz i to wiem przecie, że trza go zabawiać jak dziecię.Cena wyw.: 120

89. MASQUELIER Louis Joseph (1741-1811)*Tombeaux de la Baie de Castries [Groby w zatoce de Castries], 1797 (il. s. 51)Miedzioryt z akwafortą wg rys. Duche de Vancy; wym. komp.: 249 x 403 mm, arkusz: 292 x 418 mm; na prawym marginesie napis: Atlas du Voyage de la Perouse, no 53; zagięcie marginesu w l.d.r., lekko nierówno przycięte marginesy, poza tym b. ładna odbitka.Plansza z pierwszego, francuskiego wydania zbioru rycin wydanych razem z relacją z podróży Jean François de Galaup, hr. de Lapérouse, który w 1785 rozpoczął wyprawę, mającą być odpowiedzią na podróż Jamesa Cooke’a. Niestety, oba okręty biorące w niej udział „Boussole” i „Astrolabe” zaginęły wraz załogami w marcu 1788 w okolicach Wysp Salomona. La Perouse zdołał przesłać dzienniki i część materiałów do Francji, zachowały się także dzienniki podróży, mapy i widoki. Zatoka de Castries leży w cieśninie Tartarie oddzielającej Sachalin od kontynentu azjatyckiego, na południowym wschodzie Rosji. Zatokę odkryto 25 VII 1787 i nazwano imieniem sponsora wyprawy, admirała markiza de Castries. Cena wyw.: 160

90. MECHEL Christian de (1737-1817)*Zakochana para przy studni, 1758Akwaforta wg rys. J. G. Wille (1715-1808)*; wym.: 82 x 117 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 116 x 147 mm, w l.d.r.: Dessiné par J. G. Wille, w p.d.r.: Grave a Paris par Chr: de Mechel 1758; pow. lekko zakurz., w p.d.r. niezn. ślad zawilg., poza tym stan dobry. Niekon-serwowana odbitka z pełnymi maginesami. Zakochana para przy wiadrze stojącym na dużej beczce przy starej studni. Po lewej zabudowanie zamkowe w kępie drzew, pod zamkiem skromna chata z szopą. Cena wyw.: 100

GRAFIKI INSPIROWANE BIBLIĄ

27

Grafika dawna

91. MORGHEN Filip (1730-1777? lub 1807?)*Popiersie Demostenesa, 1767Miedzioryt wg rys. Nicolo Vanniego (1725-1800); wym.: 350 x 247 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 480 x 335 mm; pod kompozycją napis: Della grandezza dell’Originale, w p.g.r.: Pag. 53, w. l.d.r.: Nic. Vanni. Rom. Reg. dis., w p.d.r.: Filip Morg. Fiorent. Reg. in.; odbitka na czerpanym papierze, ładna czysta odbitka. Rzeźbę znaleziono podczas wykopalisk w Resinie 3 XI 1753, na terenie tzw. willi papirusów. Rycina, tak jak poprzednie, pochodzi z neapolitańskiego wydawnictwa „Delle Antichita di Ercolano”. Cena wyw.: 100

92. MULINARI Stefano (1741-1790)*Kobieta z jednorożcem w powozie ciągniętym przez konie morskie [Alegoria Republiki Weneckiej], 1782-1785Akwaforta (sposób kreskowy) wg rys. Iacopo Ligozzi (1547- 1627)*; wym.: 270 x 385 mm; w l.d.r: Iacoppo Ligozzi inv: et del:, w p.d.r: S Mu-linari inci; niewielki ślad po spinaczu u góry na środku, nieznacz. pomięcie p.d. marginesu; niekonserwowana, ładna odbitka w sepii (na prąż-kowanym papierze). Rycina pochodzi prawdopodobnie ze zbioru „Raccolta di venti Disegni originali... dal Gabinetto... Gran-duca di Toscana”.Wizerunek jednorożca zasypiającego na kolanach kobiety w średniowieczu i renesansie obejmował tak różnorodną symbolikę jak wyobrażenie Jezusa i Matki Boskiej czy symbol niewinnej miłości i szczęśliwego małżeństwa. Skrzydlaty wenecki lew trzyma w łapach otwartą księgę z napisem: Pax Tibi Marce Evangelistae [Pokój Tobie Marku Ewangelisto].Cena wyw.: 600

93. NILSON Johann Esaias (1721-1788)*Damon. Phyllis sagt: Setze mir den Kranz zurecht, du hast mein har zerzaust [Damon. Phyllis mówi: nałóż mi porządnie wieniec, rozczo-chrałeś mi włosy], ok. 1770-1780 (il. s. 51)Akwaforta wg własnego rys., wydana przez J.E. Nilsona; wym. odcisku płyty: 166 x 194 mm, wym. arkusza: 205 x 264 mm; w l.g.r.: No XXXVII, w p.g.r.: 1; pod kompozycją tytuł i opis wydawniczy: J. E. Nilson del. sculps. et excud. Aug. V.C.P.S.C.R.M.; lekkie sfalowanie dolnej części arkusza, poza tym stan bardzo dobry; grafika wklejona w papierowe passe-partout. Sztych ilustrujący sielankę Salomona Gessnera* przedstawia pasterzy, Damona i Phyllis, w pejzażu z budowlą melioracyjną. Pasterz kładzie towarzysz-ce na skronie wieniec z kwiatów. Połączenie idyllicznej sceny pasterskiej z elementami infrastruktury wodnej, wydaje się symptomatyczne, dla kraju pracowitych Szwajcarów. To co mówi pasterka do swego ukochanego również świadczy o zamiłowaniu do porządku. Cena wyw.: 160

94. NOLLI Carlo (1710-1770?) Głowa młodzieńca z Herkulanum. Widok en face, 1767Miedzioryt wg rys. Joanniego Casanovy (1730-1795); wym.: 353 x 251 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 478 x 333 mm; pod kompo-zycją podziałki rzymskie i neapolitańskie, w p.g.r.: Pag. 241, w. l.d.r.: Joan. Casanova Rom. Reg. del., w p.d.r.: Nolli Sc.; odbitka na czerpa-nym papierze, lekkie sfałdowanie papieru, na marginesie jasnobrązowawe plamki, kompozycja czysta, bardzo ładna odbitka. Piękna głowa z brązu, którą przedstawia rycina została znaleziona podczas wykopalisk w Herkulanum 28 IV 1756. W 1709 odkryto pierwsze ślady zasypanego Herkulanum przy okazji wiercenia studni a systematyczne prace rozpoczęto w 1738. W 1748 rozpoczęły się systematyczne prace wykopali-skowe w Pompejach. Obiekty znalezione w Herkulanum były mniej liczne niż w Pompeji bo nad zasypanym miastem powstało nowe - Resina, ale były w lepszym stanie zachowania. Król Neapolu Karol III i jego syn Ferdynand nie pozwalali sprzedawać wykopalisk, nie pozwalali nawet robić szkiców. W 1755 król powołał Akademię Archeologii, która miała za zadanie naukowe opracowanie znalezisk. Rycina pochodzi z monumentalnego wydawni-ctwa „Delle Antichità di Ercolano” opracowanego przez Akademię i wydrukowanego w w Neapolu. Cena wyw.: 100

poz. 86

poz. 92

28

Aukcja nr 37

95. NOLLI Carlo (1710-1770?)*Głowa młodzieńca z Herkulanum. Profil zwrócony w lewo, 1767Miedzioryt wg rys. Joanniego Casanovy (1730-1795)*; wym.: 355 x 253 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 480 x 335 mm; pod kom-pozycją podziałki rzymskie i neapolitańskie, w p.g.r.: Pag. 243, w. l.d.r.: Joan. Casanova Rom. Reg. del., w p.d.r.: Nolli Sc.; odbitka na czerpanym papierze z dobrze widocznym znakiem wodnym (lilia w podwójnym okręgu), bardzo ładna czysta odbitka. Drugi widok popiersia brązowego popiersia młodego mężczyzny znalezionego w Herkulanum 28 IV 1756, tym razem z profilu. Według współczesnych opisów przedstawia głowę Apolla. Rycina, tak jak poprzednia, pochodzi z monumentalnego wydawnictwa „Delle Antichità di Ercolano”.Cena wyw.: 100

96. OTTAVIANI Giovanni (1735-1808)*Adam, 2 połowa XVIII w. (il. s. 51)Akwaforta wg rys. Pietro Angeletti (ok. 1737-1798) sporządzonego na podstawie obrazu Guido Reni (1575-1642); wym. płyty: 373 x 150 mm, arkusz 427 x 257 mm; pod kompozycją tytuł jw., poniżej w l.d.r.: Guidus Reni pinx, w środku u dołu: Angeletti del., w p.d.r.: Joan Ottaviani incid.; stan zachow.: dobra odbitka na dość grubym papierze, pełne marginesy, lekko naddarte, l.g. zaplamienia bez szkody dla kompozycji. Sztych wchodził w skład cyklu „Episodi della Vita della Vergine”.Adam stoi w półkolistej niszy; jest nagi i jakby lekko zawstydzony, zasłania piersi gestem całkiem kobiecym, a gałązki z liśćmi wokoło bioder zasła-niają jego męskość. Cena wyw.: 180

97. OTTAVIANI Giovanni (1735-1808), VOLPATO Giovanni (1735-1803) Apparuerunt ei tres viri, et cucurrit Abraham de ostio Tabernaculi sui, et adoravit in Terram [Ukazali się mu trzej mężowie i Abraham wybiegł z drzwi swego namiotu i powitał ich skłaniając się nisko do ziemi], ok. 1774 (il. s. 51)Miedzioryt wg rys. Pietro Savorelli (działał ok. 1786-1818) i Camporesi (1726-1781) sporządzonych na podstawie fresków Rafaela Santi (1483-1520); wym.: 630 x 565 mm (odcisk płyty), arkusz 684 x 613 mm; pod kompozycją tytuł jw. z podaniem, że to cytat z Księgi Rodzaju: =Gen. c. XVIII, poniżej podziałki londyńska, rzymska i paryska; w l.d.r.: Cai. Savorelli Pict. et Pet. Camporesi Arch. delin., w środku pod kompozycją a nad tytułem: Cum Privilegio SS. D. N. Clementis XIV, w p.d.r.: Johan. Ottaviani sculpsit. W górnej części kompozycji, pod sceną powitania aniołów, w l.d.r.: Caj. Savorelli del., w p.d.r.: Volpato sc.. Lewy margines miejscowo pomięty i z niewielk. rozdarciami, ślady zalania widoczne w lewej, górnej i centralnej, dolnej części kompozycji i wyraźne na odwrocie, niew. zabrudz. i uszkodz. margin., stare podklejenia na odwrocie. Mimo uszkodz. ciągle atrakcyjny, bardzo dekoracyjny duży sztych z dobrze zachowaną, niekonserwowaną rytowaną powierzchnią. W centralnej partii ryciny Abrahamowi ukazują się aniołowie i obwieszczają mu, że on i Sara będą mieli syna. Scenę otacza bogaty ornament, składająca się z form roślinnych, zwierzęcych i fantastycznych (chimer, skrzydlatych smoków), ludzkich i mitologicznych (bogiń, nimf, ludzkich twarzy, centaurów, skrzydlatych postaci), geometrycznych i architektonicznych (fragmentów waz, pucharów, girland) swobodnie powiązanych w fantastyczne kształty. Jeden z 13 sztychów reprodukujących jeden z najsłynniejszych projektów w światowej historii sztuki – dekorację malarską II piętra pałacu watykań-skiego, krużganków dziedzińca San Damaso. Zlecił ją Rafaelowi papież Leon X. 250 lat później papież Klemens XIII zlecił architektowi Pietro Cam-poresiemu i malarzowi Gaetano Savorelliemu wykonanie rysunków według fresków na 13 przęsłach krużganków. Prace rytownicze wykonali Ottaviani i Volpato w miedziorycie i akwaforcie. Część rycin została w epoce ręcznie kolorowana. Było to jedno z najbardziej luksusowych wydawnictw epoki, poszukiwane przez kolekcjonerów całego świata. Cena wyw.: 400

98. PASQUIER Jacques Jean (1718-1785)*Livre d’Academies. Frontispice [Księga Akademii. Frontispis], 1745 (il. s. 51)Akwaforta wg rys. Charlesa Natoire (1700-1777)*; wym. komp.: 400 x 260 mm, wym. arkusza: 450 x 312 mm; na kamiennym postu-mencie po lewej tytuł: Livre d’Academies par Charles Natoire / Peintre du Roy/Gravé à l’eau forte/par J.J. Pasquier/Avec privilege du Roy, w l.d.r.: C. Natoire del., u dołu po środku: À Paris chez Huquier rue S.t Jacque au coin de celle des Mathurins. C.P.R., w p.d.r.: J.J. Pasquier Sculp., w obrębie kompozycji po prawej: Jacque Jean Pasquier Sp 1745, dobra odbitka na prążkowanym papierze, dobrze widoczny znak wodny, egzemplarz po fachowej konserwacji marginesów. Plansza frontispisowa z teki rycin wydanej w 1745 w Paryżu przez Gabrie-la Huquier*. Teka zawierała 12 rycin wykonanych według rysunków Charlesa Natoire. 12 rycin pokazywało akty męskie w różnych pozycjach. Studia aktu męskiego musieli wykonywać artyści starający się o nagrodę „Prix de Rome”, która umożliwiała finansowanie czteroletniego pobytu w Villa Médicis w Rzymie. Wydawnictwo służyło jako pomoc w kształceniu artystów. Cena wyw.: 240

99. PICART Bernard (1673-1733)*Les Enfers. Hell. Die Hoelle. De Helle [Piekło], 1730Miedzioryt z akwafortą odbity z dwóch płyt, wym.: 352 x 254 mm (odcisk płyty zewnętrznej), wym. arkusza: 408 x 295 mm, pod kompozycją tytuł w czterech językach, w l.d.r.: B. Picart direx., w l.d.r. poniżej ozdobnej ramki: B. Picart del. 1730, bardzo ładna odbitka z pełnymi marginesami, stan bardzo dobry. Pełna grozy scena w piekle, z kontrastami światła i cienia. Na pierwszym planie Charon bijący wiosłem przerażonych pasażerów łodzi. Po lewej stronie siedzą Hades w koronie i Persefona w towarzystwie Cerbera i trybunału. U góry liczni wisielcy, latające smoki i inne stwory a w głębi płomienie, Syzyf ze swą skałą, gigant Tytios, któremu sęp wyjada wątrobę, Iksjona na kole, Danaidy wypełniające wodą dziurawą beczkę. Rycina dekoracyjna również

TEMATY ANTYCZNE W GRAFICE

29

Grafika dawna

ze względu na ozdobne obramowanie z elementami geometrycznymi, skrzydlatymi smokami, sowami i wężami. Plansza pochodzi z wydawnictwa „Świątynia Muz”, które opisywało najsłynniejsze sceny z greckiej mitologii. 60 rycin do tego wydawnictwa zaprojektował i wyrytował Picart. Zajęło mu to trzy lata. Pierwsze wydanie albumu ukazało się w 1733 w Amsterdamie i Lipsku a następne w 1754. Picart wzorował się na wydawnictwie „Tableaux du Temple des Muses” z 1655 wyrytowanym przez Corneliusa Bloemaerta według rysunków ucznia Rubensa, Abrahama van Diepenbeeck. Picart był także autorem obramowań odbitych z osobnych płyt. Cena wyw.: 300

100. PICART Bernard (1673-1733) Pan pursues Syrinx: she is metamorphosed into a Reed. Pan pousuit Syrinx, qui est transformee en roseau [Pan ściga Syrinx, która zamienia się w trzcinę], 1731Miedzioryt z akwafortą odbity z dwóch płyt, wym.: 355 x 258 mm (odcisk płyty zewnętrznej), pełne marginesy, pod kompozycją tytuł w czterech językach, w l.d.r. poniżej ozdobnej ramki: B. Picart del. 1731, bardzo ładna odbitka, stan bardzo dobry. Muskularny i bardzo zwierzęcy Pan, ześlizguje się niemal do wody, próbując złapać nimfę Syrinx ale jego lewa dłoń chwyta jedynie wyniosłą, dużą trzcinę. Z tyłu scenę oglądają dwa amorki. Na pierwszym planie roślinność wodna i twarz nimfy wygląda spod wody. W głębi górzysty pejzaż z zabu-dowaniami, dwie małe sylwetki pokazują wcześniejszy etap pościgu, a może innego fauna i nimfę. Bardzo piękne, wyrytowane i odbite z drugiej płyty obramowanie z motywami roślinnymi, smokami ze skrzydłami, stworzeniami morskimi, motywami roślinnymi i geometrycznymi. Płaskorzeźbę wyko-naną przez nieznanego sztukatora według pierwowzoru powyższej ryciny wyrytowanej przez Corneliusa Bloemarta (patrz objaśnienia do poprzedniej ryciny Picarta) można oglądać w Pokoju Kąpielowym Pałacu Łazienkowskiego w Warszawie. Cena wyw.: 300

101. PICART Bernard (1673-1733) La Chute d’Icare. The fall of Icarus. Der fall von Icarus, De val van Icarus [Upadek Ikara], 1731Akwaforta z miedziorytem odbita z dwóch płyt, wym.: 360 x 264 mm (odcisk płyty zewnętrznej), 390 x 275 wymiar arkusza, pod kompo-zycją tytuł w czterech językach j.w., w l.d.r. pod kompozycją: B. Picart invenit 1731., ładna odbitka, papier pobrązowiały szczególnie na dol-nym marginesie, poza tym stan dobry. Grafika pochodzi (tak jak poprzednie) ze zbioru „Świątynia Muz”. Ozdobne rytowane obramowanie ukazuje słońce, przyczynę nieszczęścia Ikara, pawia, alegorie wiatrów w chmurach i ornament z motywami roślinnymi i geometrycznymi. Dramatyczna scena ostatniej fazy upadku Ikara, której przyglądają się przerażeni rybacy; w głębi po prawej widać lecącego nisko Dedala, na horyzoncie skaliste, górzyste, gęsto zabudowane wybrzeże i liczne statki. Cena wyw.: 300

102. PIRANESI Giovanni Battista (1720-1778)*A Veduta del Sepolcro di Pisone Liciniano su l’antica via Appia… [Widok grobowców Pisona Licynianusa i rodziny Korneliuszy na antycznej Via Appia], 1764 (il. s. 30)Akwaforta z miedziorytem; wym.: 414 x 610 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 545 x 770 mm; pod kompozycją tytuł: A Veduta del Sepolcro di Pisone Liciniano su l’antica via Appia, oltre gli acquidotti / di Torre di mezza via d’ Albano: il cui lavoro e tutto di terra cotta. B Sepolcro della / famiglia Cornelia, spogliato de’ suoi ornamenti. C Rovine di altri antichi Sepolcri., w l.d.r.: Piranesi F.; ślad zgięcia środkowe-go, minim. zamięcia margin.; bardzo dobra, niekonserwowana odbitka pierwszego stanu (z trzech), na grubym, prążkowanym papierze. Wczesna, rzymska odbitka z pełnymi szerokimi marginesami z najsłynnejszego cyklu „Vedute di Roma”. Lit.: H72, I/III; Focillon 777; Wilton-Ely 205; Taschen 943.Cena wyw.: 2400

poz. 101poz. 100poz. 99

30

Aukcja nr 37

poz. 103

poz. 102

31

Grafika dawna

103. PIRANESI Francesco (1758-1810)Veduta del Sepolcro di Mamia negl’avanzi dell’antica Città di Pompei [Widok grobowca Mamia w ruinach antycznego miasta Pompeje], 1789 Akwaforta wg rys. Luigi Desprez (1743-1804); wym. płyty: 527 x 723 mm, arkusz: 604 x 890 mm; pod komp. w l.d.r.: Luigi Desprez delin., w p.d.r.: Cav. Franc’o Piranesi incise 1789, u dołu po środku tytuł; niewielkie zagięcia krawędzi lewego marginesu, jak zawsze ślad zgięcia środkowego, bardzo ładna, mocna odbitka na dość grubym papierze z pełnymi marginesami. Piękny egzemplarz rzadkiego sztychu Francesco Piranesiego. Grupa XVIII-wiecznych turystów (panie z parasolkami i panowie w towarzystwie strażników i przewodnika) zwiedza relikty antycznego grobowca. W głębi bujna roślinność porasta częściowo odkopane ruiny. Kontrastują z nią uschnięte pnie drzew na pierwszym planie. Po lewej stronie, na murze, cztery wielkie antyczne maski, pod murem fragmenty kolumn. Na pierwszym planie jedna z pań zagląda ostrożnie do otwartego grobowca, inni wchodzą po schodach na wyższe partie grobowca. Przez małą bramkę podglądają zwiedzających okoliczni mieszkańcy. Grobowiec kapłanki Mamii odkrył w latach 1758-1764 szwajcarski archeolog i inżynier Karl Jakob Weber (1712-1765). W lipcu 1781 Louis-Jean Desprez i Francesco Piranesi opublikowali prospekt, w którym zapowiadali przygotowanie serii widoków włoskich w formie „kolorowanych rysunków”. Ukazało się tylko kilka sztychów z zapowiadanej serii w tym trzy z Pompejów. Wersja kolorowana istnieje tylko w dwóch egzemplarzach w zbiorach publicznych (w Albertinie w Wiedniu i w Narodowym Muzeum w Sztokholmie). Cena wyw.: 2400

104. PRESTEL Maria Katharina (1747-1794)*Joseph und die Frau des Potiphar [ Józef i żona Putyfara], 1779 (il. s. 51)Akwatinta z akwafortą wg rys. Gérarda Lairesse de Liège (1641-1711); wym.: 325 x 208 mm; sztych przymocowany fachowo do podkładu, poniżej osobno na innym papierze napis: Dessin de Gérard Lairesse de Liège, Mar. Cath. Prestel sc.; bardzo ładna odbitka na grubym papierze. Grafika reprodukuje, w wielkości oryginalnej, zaginiony rysunek holenderskiego malarza i grafika z XVII w. (ze zbiorów hamburskiego kolekcjonera Gerharda Joachima Schmidta; 1742-1801). Ukazała się w niskonakładowej tece zwanej później skrótowo „Schmidtsches Kabinett”. Przedstawia słynną scenę z „Księgi Rodzaju” Starego Testamentu. Piękny przykład malarskich możliwości akwatinty.Cena wyw.: 300

105. RANDON Claude (1674-1704)*Statva d’Apollo col pitone da se Vcciso [Posąg Apolla z pytonem], 1704Miedzioryt wym.: 330x194 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 463 x 350 mm, pod kompozycją tytuł i napis: Ouid: Metam: lib: 1: Clau-dian 7: Paneg: Negl’orti Vaticani, poniżej: Nella Stampa di Dom’co de Rossi erede di Gio: Giac’o: de Rossi in Roma alla Pace con Priuil del Som.Pont.”, w p.g.r.: II, w l.d.r.: C. Randon Sculp, bardzo dobra odbitka na czerpanym papierze (ze znakiem wodnym lilii w podwójnym okręgu), marginesy z niewiel. zabrudz. i pomiętymi brzegami, lekkie zabrudz., odbitka z pełnymi nieobciętymi marginesami. Sztych z dzieła Domenico de Rossi „Raccolta Di Statue Antiche e Moderne…” (patrz wyżej). Przedstawia słynny marmurowy posąg Apolla Belwederskiego z Muzeum Watykańskiego, odkopany w 1489 pod Anzio. Rzeźbę kupił Juliusz II i umieścił na dziedzińcu Belwederu (stąd nazwa posągu). Johann Joachim Winckelmann uznał ją za najwspanialsze dzieło rzeźbiarskie. Byron napisał kilka strof o tym posągu w „Wędrówkach Childe Harolda”. Apollo w wieńcu na głowie ukazany jest w momencie po wypuszczeniu strzały z łuku (łuk zachował się w małym fragmencie w wyciągniętej, prawej dłoni bóstwa), na plecach ma kołczan ze strzałami. Bóg trzyma głowę dumnie do góry i patrzy w dal jak gdyby patrzył na lot wypuszczonej przed chwilą strzały. Na pniu widać wijącego się węża (Apollo zabił węża-smoka Pytona strzegącego tajemnej wiedzy ukrytej pod ziemią i przejął władzę nad wyrocznią w Delfach). Cena wyw.: 120

106. RAVENET Simon François (1706-1774)*Painting and Design [Malarstwo i rysunek], 1769 (il. s. 51)Miedzioryt wg obrazu Guido Reniego (1575-1642) Związek rysunku i koloru, obcięty wzdłuż odcisku płyty; wym. arkusza: 420 x 383 mm; w l.d.r.: Guido Reni pinx’t, poniżej: Frontispiece to Vol.: the 1st, w p.d.r.: S. F. Ravenet sculpsit, poniżej: Size of the picture 2 f, 9 inches by 2 f, 11 inches in Length, w środku u dołu: J. Boydell excudit 1769; poniżej tytuł, putta, bogini z włócznią, sztalugi, fanfara, wawrzyny, płaskorzeźba portret., po obu stronach napis: From the original picture Painted by Guido Reni; In the Collection of his Grace the Duke of Devonshire, at Chiswick/Published March 25th 1769, J. Boydell Engraver, in Cheapside London. Zamięcie l.d.r. marginesu. Bardzo ładna, niekonserwowana odbitka na prążkowanym papierze o brązowawym odcieniu tuszu, widoczny znak wodny.Młoda kobieta (alegoria malarstwa) i młody mężczyzna (alegoria rysunku) siedzą koło siebie obejmując się i patrząc sobie w oczy. Mężczyzna trzyma w ręku ołówek, kobieta paletę i pędzel. Miedzioryt stanowił frontispis do I tomu zbioru rycin wydanego w III 1769 przez Johna Boydella „The Most Capital Pain-tings in England”. Boydell odniósł tym wydawnictwem sukces finansowy i propagandowy przyciągając uwagę artystów malarzy, rytowników i publiczność.Cena wyw.: 400

107. RIDINGER Johann Elias (1698-1767)*Szarak, 1740Akwaforta; wym.: 380 x 303 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 507 x 363 mm, pod kompozycją tytuł: Anno 1718. die 20. Aprillis haben Ihro Hochfürstl: Durchl: Wilhelm Friderich Marggraff zu Anspach disen Haasen bey Windspach Gebaizet. 1740 [Roku 1718, 20 kwietnia Jego Wysokość, Najjaśniejszy Książę Wilhelm Friderich Margrabia w Anspach upolował tego zająca w trakcie polowania z sokołem]; w p.d.r.: Joh. El. Ridinger del. Sculps. et excud. Aug. Vind.; niew. naddarcie lewego marg. fachowo uzupełn. przez konserwatora; ładna, kontrastowa XIX-wieczna odbitka. Przerażony szarak siedzi w zaroślach. Na niebie chmury, na horyzoncie kępy drzew, na lewo wieża kościelna. Zając został uwieczniony prz okazji wy-chwalania sukcesów myśliwskich margrabiego Wilhelma Friedricha von Brandenburg-Ansbach (1686-1723). Cena wyw.: 240

32

108. RODE Christian Bernhard (1725-1797)*Alegoria malarstwa i rzeźby, 1788 (il. s. 52)Akwaforta; wym. odcisku płyty: 159 x 133 mm, arkusz 241 x 170 mm; dobra odbitka, niewielkie zaplamienia i zabrudzenia margi-nesów; plansza z ważnego wydawnictwa „Allegorische Personen zum Gebrauche der bildenden Künstler” [„Alegoryczne postacie do wykorzystania przez artystów”], ilustrowanego przez Rodego, z tekstem Karla Wilhelma Ramlera (1725-1798) zwanego „Niemieckim Horacym”, poety, krytyka, tłumacza literatury klasycznej. W ostatnich kilku latach ukazało się kilka książek poświęconych dziełu Ram-lera i Rodego oraz używaniu alegorii przez artystów niemieckiego oświecenia. W centralnej partii sztychu posąg przedstawiający personifikację sztuk w koronie muralis. Koło posągu krzątają się uskrzydlone amorki z cyrklem, papierem, paletą i pędzlami. Na postumencie widać kapitel kolumny, popiersie, przyrządy rysunkowe. Cena wyw.: 100

109. RODE Christian Bernhard (1725-1797) Morfeusz opróżnia róg ze snami, 1788 (il. s. 52)Akwaforta; wym. płyty: 142 x 117 mm, arkusz: 274 x 217 mm; ładna odbitka z pełnymi marginesami na prążkowanym papierze, stan bardo dobry; plansza z wydawnictwa „Allegorische Personen zum Gebrauche der bildenden Künstler” [„Alegoryczne postacie do wy-korzystania przez artystów”].Morfeusz, bóg marzeń sennych, w wieńcu laurowym na głowie siedzi wśród chmur. Prawą ręką podpiera głowę, lewą trzyma wielki róg, z którego wy-sypują się symbole snów: kości, monety, korona, sztylet i maska. Cena wyw.: 100

110. RODE Christian Bernhard (1725-1797) Ceres z sierpem i Triptolemos z pługiem, 1788 (il. s. 52)Akwaforta; wym. płyty: 140 x 114 mm, arkusz: 242 x 192 mm; dobra odbitka z widocznym fragmentem znaku wodnego, zabrudzenia i zapla-mienia marginesów; plansza z wydawnictwa „Allegorische Personen zum Gebrauche der bildenden Künstler” [„Alegoryczne postacie do wykorzystania przez artystów”].Ceres, opiekunka rolnictwa, zbóż, urodzaju, płodności i macierzyństwa, o wyglądzie bardziej gospodyni niż bogini, trzyma pod pachą snopek, sierp w lewej ręce; uczy Triptolemosa (przedstawionego jako mały bożek z drewnianym pługiem), syna króla Eleusis Keleosa, uprawy roli. Cena wyw.: 100

111. ROOKER Edward (1712-1774)*Widok na wyspę Tahiti i łodzie tubylców, 1773 (il. s. 51)Miedzioryt wg rys. Sydneya Parkinsona (1586-1667); wym.: 238 x 430 mm (odcisk płyty), wym. arkusza: 305 x 560 mm; w p.d.r.: E. Rooker sculp./No. 4.; ślady zgięć do formatu książki; lewa krawędź naderwana, szerokie marginesy; ładna czysta odbitka na papierze ze znakiem wodnym. Rycina pochodzi z wydawnictwa „An account of the voyages undertaken by the order of His present Majesty for ma-king discoveries in the Southern Hemisphere, and successively performed by Commodore Byron, Captain Wallis, Captain Carteret, and Captain Cook, in the Dolphin, the Swallow, and the Endeavor. Drawn up from the journals which were kept by the several commanders, and from the papers of Joseph Banks, Esq; by John Hawkesworth”, LL.D. Ukazały się trzy tomy relacji z podróży opracowane przez Johna Hawkeswortha, który bazował na dziennikach Jamesa Cooke’a, dodając własne komentarze (Londyn 1773, u W. Strahana i T. Cadella).Wyspa Tahiti i jej mieszkańcy, kilka tubylczych łodzi żaglowych, tratwa, rybacy na brzegu, wiklinowe kosze, kobiety, dzieci, ptaki na skałach, w oddali linia brzegowa, kępy palm, wzgórza. Pierwszym Europejczykiem, który wylądował na Tahiti był kapitan Samuel Wallis w 1767.Cena wyw.: 160

112. [RUBENS Peter Paul] Galerie du Palais Luxembourg Peinte Par Rubens, Dessinée Par Les S. Nattier, et Gravée par Les Plus Illustres Graveurs Du Temps Dediée Au Roy. Paris, Chez le Sr. Duchange Graveur du Roy en son Academie Royale de Peinture et Sculpture... [Galeria Pałacu Luxemburskiego na-malowana przez Rubensa, narysowana przez Nattierów i wyrytowana przez najsłynniejszych rytowników naszych czasów, dedykowana Królowi. Paryż, wyd. przez p. Duchange, rytownika królewskiego i jego Królewską Akademię Malarstwa i Rzeźby…], 1710Album miedziorytów, wydany w Paryżu, w 1710 przez Duchange’a; wym.: 577 x 458 mm; 30 nienumerowanych kart, 25 miedziorytów z akwafortą i sztychowana karta tytułowa; niekonserwowane, piękne, kontrastowe odbitki na grubym, czerpanym papierze; zaplam., zabrudz. marginesów (plama na sztychu Nauczanie Marii; opr. płsk. z epoki, krawędzie otarte, niewielkie pęknięcia oprawy, ale blok zwięzły. Lit.: H. Widacka, „Ogród miłości i 99 innych rycin“, Biblioteka Narodowa. Warszawa 1996. s. 107; D. Srnenska: „Francuska grafika rokokowa“, Arkady, Warszawa 1988. Maria Medycejska (1575-1642), królowa Francji z rodu Medyceuszy, druga żona Henryka IV, sprawowała regencję, wraz z kardynałem Richelieu, w okresie małoletniości Ludwika XIII. Jej życie było burzliwe. Królowa uwięziona była przez pierworodnego syna w areszcie domowym i w pewnym momencie spiskowała z młodszym synem przeciwko starszemu. Maria zamówiła u flamandzkiego malarza Petera Paula Rubensa (1577-1640) cykl obrazów, do Galerii Medycejskiej Pałacu Luksemburskiego, pokazujących historię jej życia. Umowa na 60 tysięcy liwrów została podpisana w 1622, a namalowanie 24 obrazów zajęło Rubensowi dwa lata. Cykl odegrał ważną rolę w twórczości Rubensa i historii światowego malarstwa. Szczegóły i tła malowali uczniowie z jego pracowni, m.in. Anthony Van Dyck, Jacob Jordaens, Frans Snyders, Cornelius Schut, Simon de Vos. Rubens przedstawił życie królowej, uciekając się do alegorii co pozwoliło mu w dyplomatyczny sposób przedstawić nawet niezbyt chlubne etapy życia Marii Medycejskiej. Alegoryczny kostium uratował cykl przed zniszczeniem w czasie Rewolucji Francuskiej. Obrazy wiszą dziś w Luwrze. W niecałe sto lat po powstaniu cyklu ukazało się jedno z najbardziej luksusowych wydawnictw graficznych początku XVIII w. z graficznymi reprodukcjami obrazów. Sztychy wykonali,

ALEGORIE DO UŻYTKU MALARZY

33

Grafika dawna

poz. 112

poz. 112poz. 112

poz. 112poz. 112

poz. 112

34

Aukcja nr 37

w technice miedziorytu z akwafortą, najwybitniejsi ówcześni francuscy graficy, nazywani często „małymi mistrzami“.

Portret Rubensa na frontispisie namalowany przez Anthony’ego Van Dycka rytował Jean Audran (1667-1756). Wydawcy albumu chcieli uczcić świet-nym portretem malarza, którego nazwisko jest jednym z najsłynniejszym w historii sztuki.

Portret Marii Medycejskiej – królowa przedstawiona w pozie triumfu, pod postacią Minerwy, rzymskiej bogini mądrości, opiekunki rzemiosł i sztuki, stoi półnaga przepasana tkaniną z herbami Francji, trzyma berło i małą figurkę Wiktorii (Zwycięstwa), u jej stóp rozsypane zbroje i broń, z tyłu lufa działa. Nad królową dwa amorki z wieńcem laurowym. Wokoło dekoracyjne draperie, u góry herb z liliami andegaweńskimi. Rytował Jean-Baptiste Massé (1687-1767).

Portret Francesco I Medici, ojca Marii Medycejskiej – Wielki Książę Toskanii w narzuconym na ramiona płaszczu podbitym gronostajem stoi na bal-konie. Na szyi ma krzyż Zakonu św. Stefana założonego przez jego ojca. Francesco był mecenasem sztuki, interesował się alchemią, wyrobem porcelany i ceramiki. Należało do niego słynne Studiolo w Palazzo Vecchio we Florencji. Rytował Gérard Edelinck (1640-1707).

Portret Joanny Habsburg Austriaczki, matki Marii Medycejskiej – w bogatym stroju stoi na tle kotary. Umarła w wieku 31 lat po nieszczęśliwym mał-żeństwie z Francesco. Nie nosi żadnych oznak władzy. Portrety rodziców Marii zwracają uwagę skromnością. Rytował Gérard Edelinck (1640-1707).

Kolejne grafiki cyklu ukazują:Los królowej – Parki przędą nić życia królowej pod okiem Jupitera i Junony, nożyce do przecięcia nici życia używane przez Parki są tym razem niewi-doczne, by podkreślić wyjątkowość losu bohaterki cyklu. Rytował Louis de Chastillon (1639-1734).

Narodziny Marii – scena narodzin Marii Medycejskiej we Florencji, Junona przekazuje małą Marię kobiecie symbolizującej Florencję, dwa putta po prawej podnoszą herb Medyceuszy, bóg rzeki po lewej jest bogiem rzeki Arno, u samej góry Strzelec, znak zodiaku, pod którym urodziła się królowa. Rytował Gaspard Duchange (1662-1757).

Nauczanie Marii – na tle wodospadu Minerwa uczy pisać małą Marię, nad dziewczynką unosi się Merkury (Hermes), po lewej stoją trzy nagie gracje: Eufrozyna, Aglaia i Thalia przynoszące ludziom urodę i zabawę; po prawej Apollo gra na violi da gamba; na pierwszym planie symbole rzeźby i malarstwa. Rytował Alexis Loir (1640-1713).

Prezentacja portretu Marii Henrykowi IV – Henryk IV spoglądający z podziwem na portret przyszłej żony, który podtrzymuje amorek i Hymen, bóg małżeństwa i uroczystości weselnych; za królem personifikacja Galii (Francji). U stóp Henryka dwa amorki bawią się hełmem i tarczą. Na wszystkich z góry spogląda Jowisz i Junona w otoczeniu pawi i orła. Rytował Jean Audran (1667-1756).

Zaślubiny per procura – ślub księżniczki florentyńskiej i króla Francji odbyły się 3 XI 1600 w katedrze we Florencji; pierścień na palec panny młodej wsuwa jej wuj wielki książę Toskanii Ferdynand; wszystkie postaci na obrazie są zidentyfikowane; w głębi człowiek z krzyżem to sam Rubens, który był świadkiem wydarzenia. Nad sceną marmurowy posąg Boga Ojca opłakującego martwego Chrystusa wzorowanego na Piecie Baccio Bandinellego – symbol Florencji; mitologiczny bóg małżenstwa z pochodnią w ręce podtrzymuje tren panny młodej. Rytował Antoine Trouvain (1656-1708).

poz. 112poz. 112

35

Grafika dawna

Przyjazd do Marsylii – Maria Medycejska przybywa do Francji w towarzystwie wielkiej księżnej Toskanii i księżnej Mantui. Alegoria sławy dmie w trąby, u dołu statku orszak Neptuna z orszakiem (tryton i trzy nagie nereidy o Rubensowskich kształtach), który „pilotował“ okręt, by podróż była bezpieczna. Królową witają postacie alegoryczne: Galia (w płaszczu z heraldycznymi liliami) i Marsylia. Na statku stoi kawaler maltański w płaszczu z herbem zakonu. Rytował Gaspard Duchange (1662-1757).

Spotkanie w Lyonie – pierwsze zetknięcie Marii z mężem ukazano jako spotkanie Jowisza (z piorunami w dłoni i z krążącym obok orłem) i Junony (z pawiami i powozem). Nad nimi Hymen i tęcza. U dołu panorama Lyonu i alegoria miasta (postać w powozie ciągniętym przez lwy z amorkami na grzbiecie). Rytował Gaspard Duchange (1662-1757).

Narodziny Ludwika XIII – za tronem odpoczywającej po porodzie (27 IX 1601) pierworodnego Marii stoi Junona Matronalis – opiekunka matek i no-wonarodzonych. Małego Ludwika trzyma na rękach geniusz – opiekun mężczyzn. Obok Temida, bogini i uosobienie sprawiedliwości, oraz Astrea, córka Temidy i Zeusa. Wąż symbolizuje zdrowie, pies wierność w małżeństwie, róg obfitości zapowiada liczną rodzinę. Rytował Benoit I Audran (1661-1721).

Objęcie regencji – Henryk IV powierza Marii (20 III 1610) troskę o następcę tronu przed kampanią wojenną. Scena na tle monumentalnej architektury w stylu włoskim. Marii towarzyszy postać Roztropności. Po raz pierwszy widzimy jabłko królewskie - symbol władzy państwowej. Rytował Jean Audran (1667-1756).

Koronacja Marii Medycejskiej na królową Francji – uroczystość odbyła się w bazylice Saint-Denis 13 V 1610, na dzień przed zamordowaniem Henryka IV. Pierwszy z trzech największych obrazów cyklu (w oryginale prawie 4 metry szerokości i 7,5 długości). Henryk IV obserwuje ceremonię z empory. W tle widać licznych dostojników i orkiestrę. Nad głowami zebranych dwie uskrzydlone wiktorie sypią złote monety Jupitera. Na pierwszym planie psy królowej. Rytował Jean Audran (1667-1756).

Apoteoza Henryka IV – scena tytułowana bywa jako Śmierć Henryka IV i Proklamowanie Regencji. Drugi z trzech największych obrazów cyklu. Po prawej stronie zamordowany Henryk IV unoszony jest przez Jowisza i Saturna (z sierpem) na Olimp, gdzie czekają na niego bogowie. Wąż przebity strzałą symbolizuje zabójcę króla, Françoisa Ravaillaca. Po lewej królowa sprawuje rządy regencyjne w otoczeniu bogiń i poddanych. Alegoria wojny na pierwszym planie inspirowała m.in. Paula Cezanne’a. Rytował Gaspard Duchange (1662-1757).

Rządy Marii (tzw. Rada bogów) – alegoria rządów Marii Medycejskiej. Amorek i Junona pod okiem Jowisza wiążą dwie gołębice, symbole łagodności i miłości. Na pierwszym planie Apollo z łukiem, Minerwa z włócznią i Mars z mieczem przeganiają Niezgodę, Furię, Zawiść i Łgarstwo, by nie psuły dobrych rządów. Rytował Bernard Picart (1673-1733).

Wyjazd do Pont de Ce (w dawnych opisach) - naprawdę Zwycięstwo pod Juelich wizja jedynego militarnego zwycięstwa królowej (1 IX 1610). Maria jedzie na białym ogierze, a nad nią unosi się Wiktoria z laurowym wieńcem, w głębi widać szybującego orła. Obok Wiktorii Sława dmie w trąbę. Za królową postać, o którą trwają spory interpretacyjne. W oddali panorama ufortyfikowanego miasta. Rytował Charles Simonneau (1645-1728).

Wymiana księżniczek na granicy hiszpańskiej (tzw. Hiszpańskie zaślubiny) – czternastoletnia Anna Austriaczka i trzynastoletnia Elżbieta (Izabella) Bur-bońska (siostra Ludwika XIII) zostały wydane za mąż za przyszłego króla Francji Ludwika XIII i przyszłego króla Hiszpanii Filipa IV. Ślub odbył się 9 XI 1615 na moście na rzece Bidassoa na granicy hiszpańsko-francuskiej. Księżniczki stoją wspierane przez personifikacje Francji i Hiszpanii, nad ich głowami amorki, róg obfitości. Pod mostem widać boga rzeki, trytona dmącego w muszlę i nereidę z perłami. Rytował Benoit I Audran (1661-1721).

Szczęśliwe rządy Marii Medici – królowa przedstawiona pod postacią Temidy trzyma w rękach berło i wagę. Otacza ją grono postaci m.in. Amor, Mi-nerwa, Sława (z trąbami), Roztropność (z wężem oznaczającym mądrość), Obfitość (z rogiem obfitości), Saturn, który wiedzie personifikację Francji (trzy amorki reprezentujące sztukę). Niewiedza, Plotka i Złość w postaci trzech półnagich mężczyzn leżą na posadzce. Tę scenę namalował osobiście i w całości Rubens w 1625. Rytował Bernard Picart (1673-1733).

Pełnoletność Ludwika XIII – matka przekazuje władzę synowi po uzyskaniu przez niego pełnoletności (IX 1614) przez wręczenie mu steru bogato zdobionej nawy [państwowej]. Wprawia ją w ruch czterech wioślarzy personifikujących Siłę, Religię, Sprawiedliwość i Zgodę, identyfikowalnych przez symbole na tarczach przymocowanych do burty. Roztropność poprawia żagiel a w środku stoi z płomieniem i berłem w rękach personifikacja Francji. Rytował Antoine Trouvain (1656-1708).

Ucieczka królowej z Francji (tzw. Ucieczka z Blois) – Królowa została uwięziona w areszcie domowym w zamku w Blois przez syna, Ludwika XIII, który uważał, że matka za mało się z nim liczy. Po dwóch latach Maria ucieka z Blois (22 II 1619) z pomocą swych zwolenników. Prowadzi ją Francja, nad nią unoszą się Noc i Jutrzenka. Grupa uzbrojonych żołnierzy wita królową. Rytował Cornelis Vermeulen (1664-1708).

Pojednanie w Angouleme – na tle monumentalnej architektury kardynałowie namawiają Marię do pogodzenia się z synem (30 IV 1619). Królowa przyj-muje gałązkę oliwną z rąk Merkurego. Piesek szczeka na posłańca. Maria sportretowana jest jako rozważna matka mająca konflikt z młodym i naiwnym monarchą. Rytował Alexis Loir (1640-1713).

Podpisanie traktatu pokojowego – po ucieczce z Blois Maria usiłowała spiskować przeciwko synowi, ale pod wpływem kardynała Richelieu podpisała pokój w Angers (10 VIII 1620). Scena przedstawia wprowadzenie Marii przez Merkurego do świątyni. Na pierwszym planie personifikacja Pokoju wskazuje pochodnią na atrybuty wojenne, broń i zbroję. Z lewej strony postaci symbolizujące Nienawiść, Niezgodę i Zło tracą wpływ na bieg wydarzeń. Rytował Bernard Picart (1673-1733).

Pojednanie matki z synem – Maria Medycejska ponownie godzi się z Ludwikiem XIII (15 XII 1621). Na pierwszym planie Odwaga zabija wielogłową hydrę (interpretatorzy uważają, że chodzi o śmierć wroga królowej, księcia de Luynes, konetabla Francji). Rubens unikał, ze względów dyplomatycz-nych, bezpośrednich odniesień do niektórych postaci historycznych. Rytował Gaspard Duchange (1662-1757).

Triumf prawdy – ostatnia scena cyklu. Królowa z synem unoszą się w górnej części kompozycji. Ludwik XIII wręcza matce symbol pojednania: sple-cione ręce i płonące serce w wieńcu laurowym. Na pierwszym planie dolnej części uskrzydlony Czas unosi do nieba nagą kobietę symbolizującą Prawdę, która zawsze w końcu zostanie ujawniona. Rytował Alexis Loir (1640-1713).Cena wyw.: 9500

36

Aukcja nr 37

113. SAINT-AUBIN Gabriel de (1724-1780)*La Mort de Germanicus [Śmierć Germanika], 1760-68 (il. s. 52)Akwaforta; wym.: 228 x 177 mm, wąskie marginesy, brak napisów, lekkie sfałdowanie papieru na środku kompozycji, bardzo dobra odbitka na prążkowanym papierze, nieznaczne brązowawe plamki widoczne na marginesie i bardziej na odwrocie ryciny. Germanik (15 p.n.e.-19 n.e.) był słynnym wodzem rzymskim, bratankiem cesarza Tyberiusza, ojcem cesarza Kaliguli. Tacyt pisze, że posiadał wybitne zalety fizyczne i duchowe, cieszył się miłością ludu rzymskiego i żołnierzy. Popularność jaką się cieszył wywołała zazdrość Tyberiusza, co dało podstawy do niepotwierdzonych podejrzeń, że Germanik został otruty na rozkaz cesarza. Niezwykle rzadka akwaforta Saint-Aubina pokazuje scenę pożegnania Ger-manika z rodziną i rozpacz jego żołnierzy. Antykwariusze z nowojorskiej firmy aukcyjnej doszukali się jedynie czterech odbitek tej akwaforty oferowanych na sprzedaż na aukcjach światowych w ciągu 25 lat. Cena wyw.: 240

114. SCHÜBLER Johann Jacob (1689-1741)*[Wnętrze pałacowe, stojący zegar barokowy, zegar księżycowy, księżyc], 1734 (il. s. 52)Miedzioryt wg własnego rysunku; wym. komp.: 300 x 193 mm, wym. arkusza: 357 x 230 mm, pod kompozycją opis: Eine mit antiquer Kriegs Rüstung ausgezierte Verkleidung zu einer ordentlichen Perpendicular Uhr, welche nebst den 12. Stunden und ihren Minuten, das inste-hende Iahr, das Monat, samt den Tag desselben zeigt... zu sehen ist. [Ozdobiona antyczną bronią obudowa prawdziwego stojącego zegara, który oprócz pokazywania 12 godzin i minut pokazuje również aktualny rok, miesiąc i dzień i bije poszczególne godziny, przez otwarte okno widoczny jest poziomo ułożony zegar księżycowy]; po prawej pod kompozycją cyfra 2, w l.d.r.: Ioh. Iacob Schübler inv. et delin., w środku u dołu: Cum Pr. S. C. Maj, w p.d.r.: Ier Wolff excud. Aug. Vind., marginesy z niewielk. zaplam. i zabrudz., piękna ostra odbitka, rycina niekonserwowana naklejona na podkład. Plansza 2 z piątej sekcji wydawnictwa poświęconego architekturze wnętrz opisanej przez autora jako zbiór nigdzie wcześniej nie prezentowanych ilu-stracji wynalazków wykorzystujących nowoczesne technologie zegarów z wahadłami, regulowanymi zgodnie z zasadami geografii i astronomii („Johann Jacob Schüblers Fünffte Ausgab seines vorhabenden Wercks worinnen vorgestellet werden Unterschidliche neu-inventirte Verkleidungen zu modernen Geographischen und Astronomischen Perpendicul-Uhren”). Wydawnictwo ukazało się w Augsburgu nakładem dziedziców J. Wolffa. Wnętrze pałaco-we, na pierwszym planie po lewej świeca w kinkiecie rzuca światło na duży, stojący barokowy zegar z obudową ozdobioną starą zbroją i bronią. Po prawej otwarte wysokie okno, za oknem gazon, taras, zegar księżycowy na posadce tarasu, księżyc na niebie. Cena wyw.: 160

115. SCHÜBLER Johann Jacob (1689-1741) [Wnętrze pałacowe, stojący zegar, zegar słoneczny], 1734Miedzioryt wg własnego rysunku; wym. komp.: 300 x 190 mm, wym. arkusza: 357 x 230 mm, pod kompozycją opis: Eine moderne verklei-dung zu einer zierlichen Perpendicul uhr, welche ausser den Stunde und minuten, das gegen wärtige Iahr samt den nahmens Tagen der instehenden wochen zeiget, wobey: auf dem Fuss Boden, beij dem Eintritt eines Garten zimers, eine Azimuthal Sonnen uhr auf ein Stück marmor gezeichtnet ist, dahin der Schatten von der Rahm des Thür Flügels fällt… [Nowoczesna obudowa ozdobnego zegara stojącego, który poza godzinami i minu-tami pokazuje aktualny rok, nazwy dni tygodnia, na podłodze przy wejściu do pokoju ogrodowego narysowany jest na kawałku marmuru azymutalny zegar słoneczny, na który pada cień skrzydeł drzwi…]; po prawej pod kompozycją cyfra 4, w l.d.r.: Ioh. Iacob Schübler inv. et delin., w środku u dołu: Cum Pr. S. C. Maj., w p.d.r.: Ier Wolff excud. Aug. Vind.*, marginesy nieznacz. zabrązow., bardzo piękna kontrastowa odbitka, rycina niekonserwowana. Plansza 4 z wydawnictwa „Johann Jacob Schüblers Fünffte Ausgab seines vorhabenden Wercks worinnen vorgestellet werden Unterschidliche neu-inventirte Verkleidungen zu modernen Geographischen und Astronomischen Perpendicul-Uhren”. Oświetlone słońcem wnętrze pałacowe, po prawej na wprost duży barokowy zegar stojący, po lewej otwarte drzwi na taras. U wejścia drzwi wewnątrz pokoju widać zegar słoneczny na podłodze. Cena wyw.: 160

116. SCHÜBLER Johann Jacob (1689-1741) [Wnętrze pałacowe, ozdobny stół, francuskie krzesło, confectur, gerydon], 1734Miedzioryt ryt. wg własnego rysunku, wym.: 300 x 193 (odcisk płyty), wym. arkusza: 360 x 228 mm, pod kompozycją opis: Ein anseh-licher Parade=Tisch, worauf ein zierlicher Consectur aufsatz zu se”/hen ist, dabey sich ein Franzosischer neuer Lehn=Sessel, eine moderne Spiegel/ verkleidung, und properer Gueridon befindet. [Okazały stół paradny na którym widoczny jest ozdobny Confectur a obok tego stołu stoi nowe francuskie krzesło z oparciem, nowoczesna rama lustra i stylowy gerydon]; po prawej pod kompozycją cyfra 4, w l.d.r.: Ioh. Iacob Schübler inv. et delin., w środku u dołu: Cum Pr. S. C. Maj., w p.d.r.: Ieremias Wolff excudit Aug. Vind, dolny marg. z niewielk. zaplam., piękna ostra odbitka, rycina niekonserwowana. Rycina z wydawnictwa J.J. Schüblera J „Johann Jacob Schüblers Fünffte Ausgab seines vorhabenden Wercks worinnen vorgestellet werden Unterschidliche neu-inventirte Verkleidungen zu modernen Geographischen und Astronomischen Perpendicul-Uhren”. Wnętrze pałacowe oświetlone słońcem, na pierwszym planie po lewej ozdobny stół z rzeźbioną podstawą, obok francuskie rzeźbione krzesło z opar-ciem. Na stole wysoki ozdobny stojak na rośliny i świeczki z orłem na szczycie. W głębi ozdobna kuta krata i wysokie okno pałacowe, obok okna widać fragment ramy lustra z pierwszej połowy XVIII w., na pierwszym planie po prawej stronie widoczny fragment ozdobnego żerydonu (geridonu), małego stolika przeznaczonego do odkładania drobiazgów. Cena wyw.: 160

117. SCHÜBLER Johann Jacob (1689-1741) [Wnętrze pałacowe, zegar stojący na tle lustra], ok. 1730 (il. s. 52)Miedzioryt ryt. wg własnego rysunku; wym. płyty: 300 x 193, arkusz: 360 x 228 mm, pod kompozycją opis: Eine zierliche verkleidung zu einer ansehlichen Stuben Uhr, welche nebst den Stunden und Minuten, den Monats Tag, und alle die jenigen Orter des Erdbodens auf einem

NIEMIECKIE RZEMIOSŁO I TECHNIKA NA AUGSBURSKIEJ GRAFICE

37

Grafika dawna

Geographischen plano zeiget, die zu gleicher zeit in Europa Nacht haben. [opis zegara astronomicznego pokazującego godzinę w poszcze-gólnych strefach czasowych Europy]; po prawej pod kompozycją cyfra 1, w l.d.r.: Ioh. Iacob Schübler inv. et delin., w środku u dołu: Cum Pr. S. C. Maj., w p.d.r.: Ieremias Wolff excudit Aug. Vind; piękna ostra odbitka, rycina niekonserwowana. Rycina z wydawnictwa „Johann Jacob Schüblers Fünffte Ausgab seines vorhabenden Wercks worinnen vorgestellet werden Unterschidliche neu-inventirte Verkleidungen zu modernen Geographischen und Astronomischen Perpendicul-Uhren”. Cena wyw.: 160

118. SCHWARZ Christian Jacob (2. połowa XVIII wieku) Unserm Freund Geisler beym Abschied von seinen Freunden den 28 July 1793 [Naszemu Przyjacielowi Geisslerowi przy pożegnaniu 28 lipca 1793], 1793Bifolium; wym.: 254 x 228 mm z 3 akwafortami; akwaforta na str. tyt. wym. płyty: 170 x 150 mm; akwaforta na str. 3 (rytowany wiersz z sylwetką i girlandą), wym. płyty: 120 x 108 mm; akwaforta na str. 4 (rytow. lista nazwisk z wieńcem), wym. płyty: 108 x 94 mm; na str. tyt. w odb. lustrzanym w p.d.r. sygn.: C. J. Schwarz jun.; kilka niewielkich zaplamień farbą; stan idealny, ładna odbitka z pełnymi marginesami (egzemplarz prezentowany na portalu Europeana jest obcięty).Rytowany druk okolicznościowy, odbity w sepii, ukazuje pożegnanie pary młodych stojących na skalistym wybrzeżu, z lewej podpływa mała żaglówka; na dalszych rycinach wyrytowany wiersz, ciemne popiersie z profilu udekorowane girlandą i lista nazwisk (przyjaciół Geisslera ?) z małym wieńcem z kwiatów.Cena wyw.: 180

119. SIMON Peter (1764-1813)*The Woodman [Drwal], 1790 (il. s. 52)Miedzioryt punktowy z akwafortą wg obrazu Thomasa Gainsborough (1727-1788)*; wym. komp.: 574 x 388 mm, arkusz: 642 x 451 mm; pod komp. tytuł i napis: Engraved from the original Picture in the Collection of the Right Honorable the Earl of Gainsborough/ Publish’d August 1791 (?), by John & Josiah Boydell, Cheapside, & at the Shakespeare Gallery Pall Mall London., w l.d.r.: Painted by T. Gainsborough, w p.d.r.: Engrav’d by Peter Simon.; ślady zgięć, wytarcia powierzchni, niewielkie ubytki marginesów podklejone przez dawnego introliga-tora; poza tym bardzo dobra odbitka; wielkoformatowy, dekoracyjny sztych. Grafika uwieczniająca nieistniejący już obraz wybitnego angielskiego malarza. Podczas burzy drwal chroni się ze swoim psem pod drzewem. Wspiera się oburącz na dużym drewnianym kiju, patrzy w górę, tak jak jego pies, przestraszony żywiołem. Za plecami mężczyzny stos uzbieranych gałęzi. Na lewo w głębi widać chatę krytą strzechą. Cena wyw.: 1000

120. THEW Robert (1758-1802)*King Henry the Fifth. Act II, scene II. [Król Henryk Piąty. Akt II, scena II.], 1798 (il. s. 52)Miedzioryt punktowy wg obrazu Henry’ego Fuseli (1741-1825)*; wym. komp.: 485 x 595 mm, arkusz: 497 x 623 mm; pod kompozycją napis: SHAKSPEARE / King Henry the Fifth / Act II, Scene II, / Southampton The King, Scroop, Cambridge, Grey & attendants/Publish’d Dec. 1st 1798 by J. & J. Boydell, at the Shakspeare Gallery, Pall Mall No 90 Cheapside, w l.d.r.: Painted by H. Fuseli R.A., w p.d.r.: Engraved by Rob’t Thew/ Engraver to H.R.H. the P. of Wales; w obu rogach czterowiersze z tekstem sztuki odnoszących się do sceny; niew. rozd. dolnego marg. napraw. przez konserwatora, bardzo dobra odbitka.Sztych przedstawia chwilę, kiedy król Henryk V demaskuje zdradę trzech swoich doradców. Stoją po lewej stronie od króla. Król wręczył im właśnie dokumenty, z których wynika, że wie o ich zdradzie. Za chwilę będą aresztowani i skazani na śmierć. Cena wyw.: 1000

poz. 123

poz. 116poz. 115

38

Aukcja nr 37

121. VEITH Phillipp Johann (1768-1837)*Die Landschafft, In der Laube…, Wohl mir, o Natur…, Lehn’ am Baum…[Krajobraz, W altanie…, Podobasz mi się naturo…, Oprzyj się o drzewo…], 1795 Cztery miedzioryty wg rys. Petera Ludwiga Lütke (1759-1831)*; wszystkie komp. o wym.: 80 x 55 mm lub 78 x 55 mm; arkusze 105 x 68 mm; pod kompozycjami napisy i fragmenty wierszy, na dwóch rycinach w l.d.r.: Lütke del., w p.d.r.: Veith sculp.; ładne odbitki na-klejone na papierowy podkład. Romantyczne ilustracje wierszy Friedricha Wilhelma Schmidta (1764-1838), do „Kalender der Musen und Grazien fuer das Jahr 1796”: pejzaże w słońcu, scena nocna i jesienny deszcz w lesie. Cena wyw.: 100

122. VINKELES Reinier (1741-1816)*La matrone d’Ephese. Fable CCXLIII [Matrona z Efezu. Bajka 143], 1781 (il. s. 53)Miedzioryt; wym. komp.: 132 x 82 mm, wym. arkusza: 206 x 118 mm; w l.d.r.: Vinkeles del. et sculp. 1781., pod kompozycją napis tytułowy, poniżej: 2e. Planche; piękna odbitka na papierze prążkowanym, niewielkie załamanie papieru na prawym marginesie; stan bardzo dobry. Matrona z Efezu, 27. bajka z XII księgi bajek La Fontaine’a, przypomina śmiałe obyczajowo „opowieści” La Fontaine’a („Contes”). Ukazała się w 1693 (z datą 1694), jej pierwowzorem był tekst Petroniusza z „Satyriconu”. Opowieść o żonie, która opłakiwała zmarłego męża, ale ubłagana przez zakocha-nego w niej żołnierza uległa, a potem uratowała mu życie. Na grafice widzimy zaloty żołnierza do wdowy przy grobowcu męża. Służąca oświetla wnętrze przy pomocy kaganka. Na zewnątrz widać szubienicę, z której ściągane jest ciało wisielca. Cena wyw.: 100

123. VOLPATO Giovanni (1735-1803)*Il Giocolare [Uliczny kuglarz], ok. 1765 (il. s. 37)Miedzioryt z akwafortą ryt. wg obrazu Francesco Maggiotto (1738-1805)*; wym. komp.: 331 x 275 mm, wym. arkusza: 408 x 324 mm; pod kompozycją tytuł, w l.d.r.: Fran’co Maggiotto inv., w p.d.r.: Gio: Volpato Sculp. apud Nic: Cavalli Venetiis; odbitka obcięta u dołu wzdłuż odcisku płyty, lekkie zaplam. i ślady zginania dolnego marginesu; piękna odbitka o brązowawym odcieniu tuszu, nigdy niekonserwowana. Volpato rytował chętnie sceny z życia weneckiej ulicy. Sztukmistrz idzie boczną ulicą z chłopcem i psami. Na plecach niesie bęben, w ręce trzyma pałeczki i smycze psów ubranych w stroje i kapturki, podpiera się długim kijem. Trzeci pies biegnie luzem na przedzie. Chłopiec przebrany jest w strój renesansowy, niesie dużą obręcz i dwie szpady. Cena wyw.: 600

124. WARD James (1769-1859)*The Cow House [Zagroda], 1793 (il. s. 53)Mezzotinta barwna; wym. w świetle passe-partout: 490 x 600 mm; wym. ramy: 740 x 840 mm; w l.d.r.: Ja’s Ward delin’t, w p.d.r.: Ja’s Ward sculp’t; pod komp. tytuł; oprawa w złoconą ramę z szerokim płóciennym passe-partout; prawdopodobnie poźniejsza odbitka, ale atrakcyjny, dekoracyjny sztych.Wnętrze zagrody; w centralnej partii rozmawiają dojarz oraz kobieta w ciemnym kapeluszu i białym czepku. Po lewej i prawej widać krowy i cielaka a na pierwszym planie, na słomie, kury i psa. Cena wyw.: 600

125. WEIGEL Christophe (1661-1726)*Samson dźwigający wrota do miasta, 1708 (il. s. 53)Miedzioryt wg rys. Caspara Luykena (1672-1708); wym. komp.: 258 x 205 mm; pod kompozycją napis (fragment „Księgi Sędziów”): IUD XVI. Nocte Philistaeis cur portas urbibus ausers… retinebit amor, poniżej tekst w jęz. niemieckim; czterowierszowe epigramy po łacinie i po niemiecku są autorstwa poety Samuela Fabra (1657-1716); w p.d.r.: C.W. excudit, w l.d.r.: C.L. f, zarysow. pow. poza tym stan dobry, ładna odbitka wklejona w pp. Sztych z barokowej biblii „Historia Celebriores Veteris Testamenti”, opublikowanej przez Weigla w 1708 w Norymberdze (były także wydania 1712 i 1720). Rozpoznanie wydania nie jest łatwe - od drugiego wydania liczby u dołu strony umieszczone są w prawym rogu. Mieszkańcy Gazy dowiedziawszy się, że wróg Samson przebywa u nierządnicy w mieście chcieli go zabić, gdy będzie wychodził przez bramę miej-ską, ale: Samson spał aż do północy, po czym powstawszy wziął oboje wrota u bramy z podwojami ich i z zamkiem, i włożywszy je na ramiona, zaniósł na wierzch góry, stojącej od strony Hebronu (Księga Sędziów 16, 1-3). Cena wyw.: 100

126. WOOLLETT William (1735-1785)*The Fishery [Połów ryb], 1768 (il. s. 53)Akwaforta (z opisem w miedziorycie) wg obrazu Richarda Wrighta (1735-1775)*; wym.: 445 x 554 mm (odcisk płyty), wym. ar-kusza: 469 x 579 mm; pod kompozycją tytuł i napis: To Sir John Hort Bart [herb w miedziorycie] His Majesty’s Consul General at Lisbon/ This Plate is Inscribed by his Obliged Humble Servt Wm Woollett./ The Picture from which this Plate was Engraved, obtained the First Premium in 1764, from the Society of Arts, &c./ Published as the Act directs, 30 June, 1768; and Sold by W. Woollett in Green Street, Leicester Fields, & T. Bradford, No. 132 in Fleet Street, London., w l.d.r.: R.Wright pinx’t, w p.d.r.: Wm Woolet sculpsit; niewiel-kie rozd. i uszkodz. górnego i dolnego marg., poza tym stan dobry; nigdy niepłukana odbitka na prążkowanym papierze ze śladem znaku wodnego, ze starym, brązowawym odcieniem tuszu. Statki na wzburzonym morzu, na pierwszym planie, na brzegu, trwa rozładunek łodzi rybackich. Burza i ciemne chmury nadciągają od lewej. Na

39

Grafika dawna

skraju po prawej wysoka skała z samotnym drzewem na szczycie. Po prawej do brzegu podjeżdża zaprzężony w konie wóz, po lewej stronie w oddali widoczna latarnia morska i zabudowania. Nad wzburzonymi falami unoszą się ptaki. W wodzie widać pływającą beczkę. Cena wyw.: 1200

127. WOOLLETT William (1735-1785), POUNCY Benjamin T. (1750-1799)*Morning [Poranek], 1787 (il. s. 53)Akwaforta z miedziorytem wg obrazu Hermana van Swanniveldta (1603-1655)*; wym. płyty: 445 x 560 mm, arkusz: 470 x 583 mm; pod komp. tytuł i napis: To Lady Beaumont, this Plate Engraved from the original Picture in the Possession of Sir George Beaumont Bar.t/Is inscribed, by her Ladyship’s much obliged & obedient Serv.t, Eliz.Th Woollett./London: Published as the Act directs, 1 Feb. 1787, by Eliz.th Woollett, North Street, upper Charlotte Street, Rathbone Place., w l.d.r.: Painted by Swanniveldt, w p.d.r.: Engraved by W.m Woollett & B.T. Pouncy, wyraźnie ślady zalania widoczne głównie na marginesach i odwrocie, poza tym mocna, nasycona tuszem odbitka. Grafika została opublikowana przez żonę Woolletta, która po śmierci męża wydawała jego sztychy.Arkadyjski krajobraz z podróżnymi, lasem, rzeką i górami. W głębi, na wysokim brzegu rzeki, wśród drzew, stoi kamienna farma we włoskim stylu. W środkowej partii mężczyzna przechodzi przez drewniany most; na prawym brzegu wieśniak za stadem krów; na skraju lasu widać parę jadącą na koniu; na pierwszym planie grupa podróżnych: kobieta jadąca na ośle, mężczyzna niosący koszyk, mężczyznę podpierający się pielgrzymim kosturem i kobieta niosącą na głowie pakunek. Cena wyw.: 800

128. WOOLLETT William (1735-1785), SMITH Samuel (1745-1808)*Evening [Wieczór], 1787 (il. s. 53)Akwaforta z miedziorytem, wg obrazu Hermana van Swanniveldta (1603-1655); wym. płyty: 443 x 563 mm, arkusz: 468 x 583 mm; pod komp. tytuł i napis: To Stephen Sulivan Esq.’r this Plate Engraved from the original Picture in his Possession/Is inscribed by his most obedient Servant Eliz.’th Woollett/London: Published as the Act directs, 1 Feb. 1787, by Eliz.’th Woollett, North Street, upper Charlotte Street, Rathbone Place., w l.d.r.: Painted by Swanniveldt., w p.d.r.: Engraved by W.’m Woollett & S.l Smith.; ślady zalania na dolnym marginesie i w p.g.r., niewielkie otarcia pow. na odwrocie; mocna odbitka dekoracyjnego sztychu.Arkadyjski krajobraz z podróżnymi, lasem, rzeką i górami. W środkowej partii okrągła kamienna wieża i mur z bramą wejściową, na prawo porośnięte drzewami skaliste brzegi rzeki. W oddali człowiek na osiołku pogania objuczone osły, bliżej dwóch podróżnych z tobołkami i kijami na brzegu rzeki; po lewej, pod dwoma wysokimi drzewami, kobieta i dwóch mężczyzn rozmawiają w promieniach zachodzącego słońca; na pierwszym planie odziomek zwalonego drzewa i mały wodospad. Cena wyw.: 800

FRANCUSKA ILUSTRACJA KSIĄŻKOWA XVIII WIEKU

Można zaryzykować stwierdzenie, że francuska ilustracja książkowa XVIII w. stanowiła najwyższy wykwit francuskiej kultury książki i francuskiego esprit. Nawet dla niewprawnego oka nie ulega wątpliwości, że z jej wytworami nie mogli konkurować nawet najwybitniejsi artyści książki z innych krajów. Liczni francuscy malarze i rysownicy tworzyli pełne gracji i elegancji ilustracje do wszelkiego rodzaju tekstów od Biblii po Niebezpieczne związki. Książki ilustrowane przez najpopularniejszych artystów osiągały wysokie ceny dostępne tylko dla najbogatszych. W 1762 powstała słynna edycja „Contes” [„Opowieści”] La Fontaine’a finansowana przez znienawidzonych we Francji poborców podatkowych Fermiers Généraux [dzierżawcy generalni]. Frywolne i wdzięczne ilustracje narysował do tego wydania Charles Eisen [1720-1778]. Rytowali m. in. wymieniani w naszym katalogu: Aliamet, Choffard, Flipart, de Longueill i inni. W 2006 ukazała się obszerna monografia na temat recepcji w epoce i socjologicznego znaczenia tych ilustracji. Kilka przykładów osiągnięć fran-cuskiej sztuki graficznej w obszarze ilustracji książkowej podanych jest niżej.

129. De GHENDT Emmanuel (1738-1815) Apollo z harfą, 1774? Akwaforta z miedziorytem wg rys. Clément Pierre Marillier (1740-1808); wym. komp: 142 x 93 mm, arkusz: 202 x 126 mm; pod kompozycją w l.d.r.: C.P. Marillier inv., w p.d.r.: E. De Ghendt Sculp.; zabrudz., zaplam. pow. margin., dobra odbitka na grubym papierze.Cena wyw.: 100

130. DELIGNON Jean Louis (1755-1804) Eneasz raniony w nogę, Wenus wraca na Olimp, 1804 (il. s. 53)Akwaforta z miedziorytem wg rys. Jean Michel Moreau zw. Moreau le Jeune (1741-1814); wym. komp.: 140 x 93 mm, arkusz: 184 x 111 mm; w l.g.r.: Eneid. Liv. XII, w p.g.r.: Tom IV, w l.d.r.: J.M. Moreau le Jne inv, w p.d.r.: J.L. Delignon sculp.; bardzo dobra odbitka na grubym papierze. Frontispis z IV tomu wydania Eneidy w tłumaczeniu Delilla, które ukazało się w 1804 w Paryżu nakładem Gigueta & Michaud. Egzemplarz ryciny reprodukowany na stronie British Museum nie ma łacińskiego napisu w lewym górnym rogu, a rycina skanowana we francuskiej Bibliotece Narodowej ma innego rytownika i inną formę napisów pod kompozycją. Eneasz siedzi w namiocie otoczony wojownikami. Wygląda na cierpiącego, za nim stoi płaczący syn. Z namiotu wylatuje w chmurze naga Wenus. Cena wyw.: 100

40

Aukcja nr 37

131. LEGRAND Augustin albo Auguste-Claude-Simon (1765-1815) Le Plaisir de l’Enfance [Rozkosze dzieciństwa], 1805 (il. s. 54)Sposób kredkowy wg rys. Jean-Baptiste-Marie Huet pere (1745-1811); grafika ręcznie kolorowana w epoce; wym. arkusza: 350 x 454 mm; pod kompozycją tytuł; w l.d.r.: Dessiné par Huet pere, na prawo mniejszą czcionką: Déposé a la Bibliothieque Impériale, w p.d.r.: Gravé par Au’tin le Grand, na lewo mniejszą czcionką: A Paris chez Bance Je Rue Porte soin No 14, pres le Temple; dobra odbitka, po konserwacji. Klasyczny przykład sztychu dekoracyjnego przeznaczonego do pokoju dziecinnego wykonanego w modnej wówczas technice kredkowej, która imitowa-ła rysunek kredką. „Inventaire du Fonds Francais. Graveurs du XVIII siècle” pisze o autorze kompozycji, że jego pracom nie brakuje uroku. Co ciekawe Huet przeżył okres Rewolucji Francuskiej nie zmieniając sposobu malowania ani tematów; pozostał artystą przedrewolucyjnym. Cena wyw.: 800

132. THOMAS N. (1750?-1812?)Dydona z Eneaszem, 1804 (il. s. 54)Akwaforta z miedziorytem wg rys. Jean Michel Moreau zw. Moreau le Jeune (1741-1814)*; wym. komp.: 142 x 93 mm, arkusz: 215 x 140 mm; pod kompozycją tytuł: Auteur de tous mes maux, a-t-il plaint mes alarmes, Ai-je pus de ses yeaux arracher quelques larmes? [Autor wszystkich moich nieszczęść, … Czyż mogłam wycisnąć z jego oczu kilka łez?], w p.g.r.: Tom II, w l.d.r.: J.M. Moreau le Jne inv, w p.d.r.: N. Thomas sculp.; dobra odbitka, na marginesach ślad po podklej. taśmą, prawa krawędź postrzęp. Frontispis z II tomu wydania „Eneidy” w tłumaczeniu Delilla, które ukazało się w 1804 w Paryżu nakładem Gigueta & Michaud.Dynamiczna scena z Eneidy Wergiliusza. Dydona, gestykulując, krzyczy na Eneasza, on zasłania twarz dłonią, w głębi pod kolumnami trzy kobiety obserwując scenę. Cena wyw.: 100

133. THOMAS N. (1750?-1812?)Dydona z Eneaszem, 1804 Akwaforta z miedziorytem wg rys. Jean Michel Moreau zw. Moreau le Jeune (1741-1814); wym. komp.: 141 x 92 mm, arkusz: 177 x 108 mm. Odbitka na innym, grubszym papierze niż poprzednia. Różni się napisem w lewym górnym rogu z łacińską numeracją księgi. Cena wyw.: 100

134. TILLIARD Jean Baptiste (1740-1813) Le Mari Confesseur [Mąż spowiednik], 1795 (il. s. 54)Akwaforta z miedziorytem wg rys. Jean-Honore Fragonarda (1732-1806); wym. komp.: 195 x 137 mm, arkusz: 294 x 214 mm; pod kompozycją tytuł, w l.d.r.: Inv’e et Dess’e par H’re Fragonard, w p.d.r.: Grave par J.B.Tilliard; bardzo dobra, prawdop. późniejsza odbitka. Czterech mężczyzn adoruje w pałacowym wnętrzu siedzącą w fotelu damę. Jeden całuję ją w rękę, dwóch pochyla się nad fotelem, jeden siedzi i patrzy się na nią z uwielbieniem. Mały piesek obserwuje tę scenę a tymczasem w głębi, po lewej ukazuje się zza zasłony mężczyzna w kapeluszu i z laską w ręce. Bardzo często reprodukowany, atrakcyjny sztych z „Opowieści i nowel wierszem” Jean de La Fontaine’a (wydanie 1795); w 2. połowie XIX w. pojawił się w ograniczonym nakładzie reprint, wykonany w technice akwaforty i miedziorytu.Cena wyw.: 100

135. VIGUET Theodore(?) F. (działał w 2 połowie XVIII w.)Abisag est choisie pour échauffer David [Abisag wybrana do ogrzania Dawida], 1791 (il. s. 54)Miedzioryt wg rys. Clément-Pierre Marillier (1740-1808)*; wym. komp.: 143 x 93 mm, arkusz: 201 x 127 mm; pod kompozycją tytuł, w l.g.r.: Tom 3e, w p.g.r.: Page 361., w l.d.r.: C.P.Marilliet inv’t, w p.d.r.: T.F.Viguet sculp’t; bardzo dobra odbitka, w dobrym stanie, na g. marginesie niew. zaplam. od montażu ryc. w papierowym passe-partout. Ilustracja z III tomu Biblii ozdobionej 300 rycinami, której pierwsze tomy ukazały się w 1789.Młoda, naga dziewczyna prowadzona do łoża starca. Służący wynoszą naczynie z gorącą wodą, służki nakrywają sędziwego króla, nad łożem baldachim, na pierwszym planie psy. Cena wyw.: 100

41

Grafika dawna

Akwaforta wyniesiona na szczyt doskonałości technicznej i artystycznej przez Rembrandta w okresie późniejszym stopniowo obniżała loty. W 2. połowie XVIII w. wysoki poziom osiągali jeszcze Piranesi i Tiepolo, w 1. połowie XIX w. takich mistrzów już nie było. Dopiero pejzaże tworzone przez grafików w połowie XIX w. zwiastowały powrót akwaforty do artyzmu. We Francji twórcami odrodzenia akwaforty jako środka ekspresji artystycznej byli Alfred Cadart, Auguste Delatre, Maxime Lalanne, Charles FranÇois Daubigny, Jean FranÇois Millet, Alphonse Legros a szczególnie Charles Jacque. W 1862 Cadart założył „Towarzystwo Akwaforcistów”. Pra-wie wszystkie akwaforty Cadarta wykonane były przez Augusta Delatre, uznanego powszechnie jako najbardziej utalentowanego akwaforcistę epoki. W Anglii i USA akwafortę odrodzili m. in. Philip Gilbert Hamerton, James MacNeill Whistler i rytujący chirurg Francis Seymour Haden.

Odrodzenie akwaforty, 2. połowa XIX wieku

42

Aukcja nr 37

136. BERNIER Camille (1823-1902)*Une ferme de Bannalec, Finistère [Farma w Bannalec, Finistere], 1876 (il. s. 54)Akwaforta; wym. komp.: 173 x 140 mm, arkusz: 215 x 168 mm; sygn. pł. l.d.: C. Bernier. Pod kompozycją opis typograficzny: C. Bernier pinx. & sculp. Bardzo ładna odbitka w lekkim odcieniu sepiowym z „Gazette des Beaux-Arts”, odbita w znanej paryskiej firmie Andre Salmona.Na tle kępy starych drzew widoczne zabudowania gospodarskie. Na pierwszym planie po lewej wieśniaczka poi krowy wodą ze studni. Po prawej stronie gęsi, pług, konie.Cena wyw.: 120

137. BRUNET-DEBAINES Alfred Louis (1845-1939)*Le vieux chateau a Moulins [Stary zamek w Moulins], 1878Akwaforta; wym. komp.: 272 x 173 mm, arkusz: 400 x 273 mm; sygn. i dat. na płycie w p.d.r: A. Brunet Debaines/1878; pod wizerun-kiem tytuł, w l.d.r.: A.Brunet-Debaines, del. et sc., poniżej napis: L’Art, w p.d.r. pod kompozycją: Fcois Lienard Imp. Paris. Bardzo ładna odbitka w b.dobrym stanie z pisma „L’Art”. Impresjonistyczny pejzaż ukazujący fragment średniowiecznych zabudowań obstawionych rusztowaniami, wąską ulicę z przechodniami, robotni-kami i zaprzęgiem konnym. Cena wyw.: 240

138. CASBERG PaulDer Igel [ Jeż], 1926 (il. s. 54)Akwaforta; wym. komp.: 205 x 262 mm, plansza: 292 x 376 mm; sygn. oł. p.d.: Casberg. Plansza z rzadkiej teki „Hundepack” zawie-rającej 10 akwafort, wyd. z wstępem Maxa Osborna przez Wegweiser-Verlag w Berlinie, 1925; limitowany nakład dla subskrybentów z Volksverband d. Bücherfreunde. Cena wyw.: 160

139. CHAMPOLLION Eugène André (1848-1901)*Vase en marbre blanc exécuté par Clodion, en 1782, pour le Palais de Versailles [Waza z białego marmuru wykonana przez Clodiona w 1782 dla pałacu w Wersalu], 1880Akwaforta; wym. komp.: 278 x 205 mm, odcisk płyty: 320 x 247 mm, arkusz: 385 x 278 mm; nad kompozycją napis: Collections du Palais de San Donato, pod kompozycją tytuł, w l.d.r.: E. Champollion aqua f., poniżej napis: L’Art, w p.d.r.: Imp. A. Salmon; lekkie zamięcie margin., poza tym stan b. dobry; bardzo dobra odbitka z nakładu pisma „L’Art”.Marmurowa waza z uszami w formie głów kozłów, ozdobiona płaskorzeźbą przedstawiającą starego satyra z dwiema bachantkami stawiającymi hermę, sprzedana w III 1880 podczas aukcji kolekcji sztuki z pałacu San Donato we Florencji. Waza wyrzeźbiona przez Clodiona (1738-1814) w 1782 ma wymia-ry 131 x 97 cm. Znajduje się dziś w Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie. Pałac San Donato wybudował w 1827 rosyjski przemysłowiec i kolekcjoner Mikołaj Demidoff. W skład jego kolekcji sztuki wchodziły m. in. obrazy Memlinga, Vermeera, Velazquesa i Rubensa, cenne rzeźby i inne dzieła sztuki. Cena wyw.: 180

140. CHAUVEL Théophile (1831- ok.1914)*La grenouille et le boeuf [Żaba i wół], 1867Akwaforta; wym. komp.: 203 x 149 mm, odcisk płyty: 295 x 220 mm, arkusz: 350 x 283 mm; sygn. na płycie w l.d.r.: T. Chauvel; pod kompozycją tytuł, w p.g.r.: 96, w l.d.r.: T. Chauvel sculp’t, w p.d.r.: Imp. Delâtre, Rue St Jacques, 303, Paris; bardzo dobra odbitka (z peł-nymi marginesami) na kremowym papierze prążkowanym. Wół stoi w wodzie, za nim widać ścieżkę w górskim, lesistym krajobrazie, żaba siedzi na skale po prawej stronie. Bajka La Fontaine’a opowiada o płazie, który chciał być tak duży jak wół i tak się nadymał aż pękł. Bajka kończy się refleksją: Wielu ludzi winno się dojrzeć w tym obrazie. Mieszczuch wznosi pałace na wzór pańskich dworów, Każde książątko ma ambasadorów, Każdy markiz chce mieć pazie.Cena wyw.: 160

141. GEYGER Ernst Moritz (1861-1941)Blick auf San Miniato [Widok San Miniato], ok. 1910Akwaforta wg własnego obrazu namalowanego w 1890; wym. komp.: 270 x 185 mm, plansza: 400 x 292 mm; sygn. pł. (pod tytułem): Original-Radierung von E.M. Geyger; niżej opisy typograficzne – l.d.: Druck & Verlag Gessellschaftf. Verviel. Kunst im Wien, p.d.: Ver-vielfaltigung vorbehalten; nieznaczne naddarcie l. marginesu, grafika kaszerowana. Cena wyw.: 120

142. ISRAELS Jozef (1824-1911)Ze wspólnej miski, 1875 (il. s. 54)Akwaforta wg własnej kompozycji; wym. komp.: 230 x 270 mm, plansza: 392 x 412 mm; grafika kaszerowana; sygn. pł. l.d.: Jozef Israels; niżej zatarta sygn. oł.; brązowe plamki na marginesach; praca z cyklu przedstawiającego pracę północnoniemieckich chłopów i rybaków. Cena wyw.: 120

143. JÄCKEL WillyMadchenbildnis [Portret dziewczyny], ok. 1924Akwaforta; wym. komp.: 210 x 155 mm, plansza: 231 x 310 mm; zachowana bibułka ochronna (naderwana); sygn. nadrukiem typogra-ficznym pod komp.: Original-Radierung von Willy Jäckel; grafika dołączona do „Zeitschrift fur Bildende Kunst”, R. 58 [1924-1925], z. 5/6.Cena wyw.: 120

43

Grafika dawna

144. JACQUEMART Jules-Ferdinand (1837-1880) Wazy z LuwruAkwaforta; wym. komp.: 345 x 246 mm; pl.: 545 x 370 mm; sygn pl. śr.d.: Julius Jacquemart delin et sculps., plansza 37 z wydawnictwa Musee de Louvre wydanej przez de Latre’a w Paryżu (pod kompozycją nota edytorska).Grafik wielbiony przez znawców – mistrz martwej natury. P.G. Hamerton (1834-1894) angielski krytyk i pisarz, autor monografii o akwaforcie i akwa-forcistach nazwał Jacquemarta „najwspanialszym akwaforcistą martwych natur, jaki kiedykolwiek istniał. Jak czarnoksiężnik był w stanie uchwycić formę i teksturę, kolor i światło, połysk porfiru, przejrzystość kryształu”. Inny wielki znawca i autorytet w dziedzinie grafiki, Henri Beraldi określił Jacquemarta jako „jednego z najbardziej zadziwiających akwaforcistów wszechczasów, twórcę nowego gatunku: portretowania przedmiotów – dzieł sztuki. Jego tech-niczna doskonałość w połączeniu z darem patrzenia na przedmioty sztuki prowadziła do umiejętności oddania „duszy nieożywionego obiektu”. Jacquemart zyskał międzynarodowe uznanie swoimi pięknymi sztychami przedstawiającymi przedmioty z epoki renesansu. W 1862 ukazała się jego słynna „Historia porcelany” z 26 dużymi rycinami. Równie cenione były ilustrowane przez niego rycinami „Broń z XVI wieku” i „Broń z XV wieku”. Jacquemart współpracował blisko z Cadartem i „Towarzystwo Akwaforcistów”. Sztukę Jacquemarta podziwiał także Seymour Haden (1818-1910), chirurg, grafik i krytyk w jednej osobie. Cena wyw.: 180

145. JONGKIND Johan Barthold (1819-1891)*Demolitions de la Rue des Francs-Bourgeois Saint-Marcel [Wyburzenia na ulicy Francs-Bourgeois Saint-Marcel], 1875 (il. s. 54)Akwaforta wg własnego obrazu z 1873; sygn. pł. p.d.: Jongkind 1875; pod komp. opis: Jonkind [sic] del. et. Sculp., p.d. nota wydawnicza: A. Cadart Edit. Imp. Rue Nve des Mathurina 58 Paris; pod kompozycją tytuł; praca oprawiona. Podobnie jak Manet Jongkind był świadkiem radykalnego programu wyburzeń starej zabudowy Paryża przez barona Haussmanna, programu, który doprowadził do zniszczenia setek wąskich uliczek i przebicia słynnych paryskich bulwarów. Cena wyw.: 120

146. KLEMM WalterStrandritt [Przejażdżka po plaży], ok. 1924Akwaforta; wym. komp.: 175 x 238 mm, plansza: 231 x 310 mm; sygn. nadrukiem typograficznym pod komp.: Original-Radierung von Walther Klemm; grafika dołączona do „Zeitschrift fur Bildende Kunst”, R. 58 [1924-1925], z. 11/12. Cena wyw.: 120

147. KLINGER Max (1857-1920)Marynarze, 1889Akwaforta, akwatinta (dwie prace odbite na jednym arkuszu); (1) wym.: 146 x 264 mm; nie sygn., (2) wym.: 63 x 262 mm; sygn. poniżej komp. l.d.: Max Klinger rad. op 11 lth nr 2, p.d.: druck v O. Felsing, Berlin s.w. Prace współwydane na arkuszu o wym.: 372 x 392 mm. Plansza z cyklu „Vom Tode. Erster Theil” [O śmierci. Część pierwsza]1. Połów 2. Wrota piekieł), op. 11. Lit.: G. Hałasa, „Graficzne cykle Maxa Klingera”, Poznań 1993, poz. 147.Cena wyw.: 300

148. KLINGER MaxDziecko, 1889 Akwaforta; wym. komp.: 195 x 184 mm; pl.: 368 x 274 mm; sygn. poniżej komp. l.d.: Max Klinger rad. op 11 lth nr 5, p.d.: druck v O. Felsing, Berlin s.w. Plansza z cyklu „Vom Tode. Erster Theil” [O śmierci. Część pierwsza], op. 11. Lit.: G. Hałasa, „Graficzne cykle Maxa Klingera”, Poznań 1993, poz. 150.Cena wyw.: 300

149. LEENHOFF Ferdinand Carl (1841-1914) Le Geographe [Geograf ], 1893 Akwaforta wg obrazu Vermeera van Delft (1632-1675); wym.: 247 x 214 mm, wym. planszy: 335 x 275 mm; sygn. pł. pod komp. l.d.: Van der Meer de Delft pinx., p.d.: Ferdinand Leenhoff sc., śr.d. tyt. oraz informacja o pochodzeniu oryginału z kolekcji barona Rotszylda. Piękna odb. na papierze żeberkowym z „L’Art”, stan b. dobry.

Cena wyw.: 120

150. MASSON A. Jean Raisin, ok. 1883Akwaforta wg obrazu Theodule Augustina Ribot (1823-1891); wym. komp.: 282 x 245 mm, plansza 362 x 296 mm; sygn. l.d.: Th. Ribot pinx, p.d.: A. Masson Sc., niżej nota typograficzna: F. Lienard Imp. Paris; grafika dołączona do pisma „L’Art” w 1883.Cena wyw.: 120

151. RAUDNER Robert (1854-1915)Rettung [Na ratunek], ok. 1884Akwaforta wg obrazu Mathiasa Schmida (1835-1923); wym. komp.: 217 x 130 mm; sygn. pł. p.d.: R. Raudner sculp., l.d.: Mathias Schmid pinx., śr.d.: Atelier W. Krauskopf; grafika dołączona do „Zeitschrift fur Bildende Kunst”, [1884], s. 130; praca oprawiona. Cena wyw.: 120

44

Aukcja nr 37

152. ROYBET Ferdinand Victor Leon (1840-1920)*Les Joueurs de Tric-Trac [Gracze w Tric Traca], 1868Akwaforta kaszerowana; wym.: 155 x 175 mm, 360 x 526 mm, arkusz: x mm, sygn. na płycie w l.d. (w obrębie komp.): pod komp. l.d.: Roybet, pinx et sculp., śr. tyt., poniżej noty typograficzne: imp. a. Salmon - Paris, reprodukcja dla Gazette des Beaux-Art.Tryktrak to stara francuska gra planszowa, czasem błędnie utożsamiana z angielskim backgamonem. Wymyślono ją w XV wieku i aż do XIX wieku cieszyła się we Francji dużą popularnością. Cena wyw.: 100

153. STAEGER Ferdinand (1880-1976)Grajek pod przydrożnym krzyżem, ok. 1910Akwaforta; wym. komp.: 145 x 180 mm; sygn. p.d.: SF. Lit.: J. Leisching, „Ferdinand Staeger”, Wien 1913. Cena wyw.: 180

154. STEINHARDT JacobLitauische Dorfstrasse [Uliczka w litewskiej wiosce], ok. 1924Akwaforta; wym. komp.: 153 x 203 mm, plansza: 231 x 310 mm; sygn. nadrukiem typograficznym pod komp.: Original-Radierung von Jakob Steinhardt; grafika dołączona do „Zeitschrift fur Bildende Kunst”, R. 58 [1924-1925], z. 7. Cena wyw.: 160

155. THOMA Hans (1839-1924)Pejzaż górski z chmurami, 1911Akwaforta; wym. komp.: 192 x 273 mm, odcisk płyty: 210 x 294 mm, arkusz: 227 x 297 mm (w świetle passe-partout); sygn. monogr. na płycie p.d. oraz oł. p.d.: Hans Thoma [dukt gotycki]. Bardzo ładna odbitka w dobrym stanie. Grafika dla czasopisma „Moderne Kunst”.Cena wyw.: 160

156. UNGER William (1837-1932)Der Wasserfall [Pejzaż norweski z wodospadem], 1886 (il. s. 54)Akwaforta wg obrazu Jacoba van Ruysdaela (ok. 1628-1682); wym. komp.: 175 x 150 mm, plansza: 260 x 210 mm; sygn. pod komp. p.d.: W. Unger sculp, l.d.: Jac. Ruysdael pinx; z tyłu naklejona karteczka z opisem kolekcjonerskim.; odbitka próbna, bez tytułu, informa-cji o proweniencji (oryg. obraz pochodził z galerii w Cassel) oraz not typograficznych (grafikę odbijał Franz Felsing w Monachium dla F. Seemanna z Lipska). Cena wyw.: 120

157. UPRKA Joza (1861-1940) Pfingsreiter [ Jeździec zielonoświątkowy], 1903Akwaforta; wym. komp.: 153 x 204 mm; arkusz: 253 x 294 mm; nie sygn.; bardzo dobra odbitka bez napisów, marginesy lekko przy-brudzone, poza tym stan b. dobry.Cena wyw.: 240

158. VALMON Leonie (Beauparlant Leonie Charlotte)Bateaux pecheurs de Burano [Łodzie rybacki z Burano], ok. 1892Akwaforta wg obrazu Nathaniela de Rothschilda (1812-1870); wym. komp.: 200 x 350 mm, plansza 300 x 420 mm; sygn. l.d.: Baron-ne Nathaniel de Rothschild pinx, p.d.: Leonie Valmon Sc., niżej nota typograficzna: Imp. A. Salmon & Ardail Paris; grafika dołączona do pisma „L’Art” w 1892.Cena wyw.: 160

ILUSTRACJE

46

Aukcja nr 37

poz. 7

poz. 2

poz. 11

poz. 14

poz. 9

poz. 4

poz. 1

47

Grafika dawna

poz. 25

poz. 24

poz. 26

poz. 22poz. 21poz. 20

poz. 16poz. 15

poz. 12 poz. 19

48

Aukcja nr 37

poz. 45 poz. 50 poz. 49poz. 47

poz. 53poz. 44poz. 43

poz. 31poz. 32poz. 29

49

Grafika dawna

poz. 65

poz. 64poz. 54

poz. 51

poz. 59poz. 57

50

Aukcja nr 37

poz. 87

poz. 85

poz. 84

poz. 79poz. 76poz. 75

poz. 74poz. 73poz. 72

51

Grafika dawna

poz. 106

poz. 111

poz. 89

poz. 104poz. 98poz. 97

poz. 88poz. 96poz. 93

52

Aukcja nr 37

poz. 120poz. 113

poz. 117poz. 114poz. 119

poz. 110poz. 109poz. 108

53

Grafika dawna

poz. 130poz. 122poz. 125

poz. 127poz. 128

poz. 126poz. 124

54

Aukcja nr 37

poz. 156

poz. 145poz. 138

poz. 142poz. 136poz. 135

poz. 134poz. 132poz. 131

55

Grafika dawna

poz. 158

poz. 154

poz. 155poz. 153

poz. 151poz. 150poz. 149

poz. 137poz. 147poz. 148

Aliamet Francois (1726-1788): rytownik francuski, brat Jacques’a Aliameta, działający głównie w Anglii. William Young Ottley w swoich „Uwagach o rytownikach i ich pracy…”, wydanych w Londynie w 1831, pisze o nim, że rylcem władał w sposób wystarczający, ale niestety rzadko był zatrudniany do rytowania według dobrych obrazów.

Aliamet Francois-Germain (1734-1790): młodszy brat Jacquesa, był także rytownikiem pracującym całe życie w Anglii.

Aliamet Jacques (1726-1788): studiował techniki graficzne w Paryżu u Le Bas. Jako rytownik był ceniony przede wszystkim za swe pejzaże tworzone według obrazów Verneta, Greuze, Berghema, Wouvermana, Teniersa i van de Velde. Ceniony był także za rytowane winiety według Oudry’ego, Gravelota, Eisena, Cochina i Fragonarda w książkach ilustrowanych. W latach 1765-1774 Aliamet wraz z kilkoma innymi artysta-mi otrzymał zamówienie od cesarza Chin na wykonanie sztychów ukazujących historyczne chińskie bitwy. Aliamet otrzymał także prestiżowy tytuł królewskiego rytownika: Graveur du Roi. Katalog prac graficznych Aliameta z 1896 liczy 262 pozycje.

Andriot Francois (1655-po 1704): autor trzech tablic dla wydawnictwa Domenico de Rossi. W młodym wieku osiadł w Rzymie, współpracował przy powstaniu „Vite de’ pittori, scultori e architetti moderni”. Rytował m. in. według kompozycji Rafaela, Annibale Carracci, Charles Le Brun, Eustache Le Sueur.

Audenaerd Robert van (1663-1743): rytownik flamandzki urodzonym w Gandawie, który spędził wiele lat we Włoszech. Kształcił się w pra-cowni słynnego włoskiego malarza Carlo Maratta (1625-1713). Do uczniów Maratty należeli m. in. polscy malarze: Szymon Czechowicz i Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski i francuski rytownik Gérard Audran. Większość sztychów Audenaerda oparta była o obrazy Carlo Maratty.

Baquoy Charles Jean (1721-1777): ceniony autor winiet i ilustracji w dziełach literatury pięknej w XVIII w. Jego ojciec i jego synowie byli także rytownikami.

Baron Bernard (1696-1762): paryski rytownik pracował głównie w Londynie, pomagał Hogarthowi w staraniach o uzyskanie praw autorskich na ryciny. Najwyższą cenę za rycinę (150 gwinei) otrzymał w 1736 za portret Henryka VIII według Holbeina. Rytował także według Watteau, Van Dycka i Hogartha. Po jego śmierci wszystkie płyty zakupił od wdowy John Boydell.

Barret George (1767-1842): specjalizował się w pejzażu. Malował także akwarele. Reprezentował wysoki poziom artystyczny.

Barri Giacomo (ok. 1630-1684): działał w Wenecji w XVII w., był twórcą akwafort wg znanych malarzy włoskich. Uprawiał też oryginalną twórczość graficzną. Znane jest jego dzieło „Viaggio pittoresco d’Italia” zawierające widoki miast włoskich i reprodukcje dzieł malarskich.

Bartolozzi Francesco (1725-1815): Florentyńczyk, pracował jakiś czas w warsztacie Josepha Wagnera w Wenecji, potem w Rzymie a od 1764 przez 40 lat działał w Anglii; mianowany rytownikiem królewskim z pensją 300 funtów rocznie. Rytował dla galerii szekspirowskiej Boydella, popularyzował twórczość Angeliki Kauffman i swojego przyjaciela, malarza, grafika i dekoratora mebli Ciprianiego. Był artystą bardzo popu-larnym i cenionym przez znawców.

Basan Pierre-Francois (1723-1797): rytownik, autor słownika rytowników, słynny wydawca i sprzedawca sztychów. Posiadał 5000 płyt mie-dziorytniczych w tym ponad kilkadziesiąt oryginalnych płyt Rembrandta, z których robił liczne odbitki.

Bause Johann Friedrich (1738-1814): był samoukiem, który zdobył wielką popularność, był autorem licznych rycin. Katalog prac artysty liczy ok. 250 pozycji.

Beauvarlet Jacques Firmin (1731-1797): uważany za jednego z najlepszych uczniów Charlesa Dupuit i Le Carsa, był grafikiem bardzo tech-nicznie sprawnym i pracowitym. W 1762 został członkiem Akademii Królewskiej. Pozostawił pokaźny dorobek i licznych uczniów. Cenionym m. in. za umiejętność oddania przy pomocy rylca wyglądu ludzkiej skóry. Ta umiejętność jest widoczna w prezentowanym sztychu.

Berghem Nicolaes (1620-1683): malarz holenderski, którego twórczość pozostawała przez całe życie pod wpływem podróży do Włoch.

Bernier Camille (1823-1902): malarz francuski, następca Corota. Zasłynął jako malarz pejzaży Bretanii. Malował z natury i wiele uwagi poświęcał szczegółom. Tę akwafortę wykonał według własnego obrazu wystawianego w salonie w 1876.

Blot Maurice (1753-1818): uczeń Augustina de Saint Aubina, mniej znany i ceniony współcześnie, zdobył niezwykłe powodzenie pod koniec

Informacje o artystach

57

Grafika dawna

XVIII wieku w szczególności za swoje sztychy według Fragonarda. Krytycy współczesni artyście określali jego prace jako rytowane w „mocnym, dobrym stylu“. Obecnie przyczyn jego popularności upatruje się w popularności i dobrym poziomie obrazów według których rytował.

Boucher François (1703-1770): francuski malarz, grafik i dekorator to jeden z najwybitniejszych przedstawicieli rokoka. Jego kariera rozpo-częła się od malowania popularnych scen pastoralnych takich jak zaprezentowane w opisywanym tutaj cyklu. Malował także portrety młodych kobiet. Z czasem jego sztuka poszła w kierunku przedstawiania życia dworskiego i nabrała wręcz erotycznego charakteru. Był ulubieńcem, nauczycielem rysunku i protegowanym Madame de Pompadour, kochanki króla Francji Ludwika XV. Często ją malował. Boucher znany jest ze swojego określenia natury jako: “trop verte et mal eclaire” (zbyt zielonej i źle oświetlonej). Wielu grafików z tego katalogu to uczniowie Bouche-ra. Boucher projektował także kostiumy teatralne i gobeliny. Patrz poniżej pod Danzel wg Bouchera 1765.

Breughel Jan St. zw. Aksamitnym (1568-1625): malował niewielkie, często miniaturowe kompozycje, Madonny, kwiaty, sceny bitewne, pejzaże.

Brunet-Debaines Alfred Louis (1845-1939): akwaforcista scen ulicznych i architektury, uczył się u Maxime Lalanne, L. Gaucherela i Julesa Jacquemarta. Pierwsze prace wystawiał w 1866 na salonie paryskim. Około 1870 zaproszony przez wybitnego krytyka sztuki Philipa Gilberta Hamertona do Londynu, gdzie do 1892 tworzył akwaforty, wystawiał w Royal Academy i dostarczał oryginalne grafiki do angielskich pism o sztuce. Liczne muzea we Francji i Wielkiej Brytanii posiadają je w swoich zbiorach. Jego akwaforty, oprócz technicznej doskonałości, cechuje świetne oddanie atmosfery. Był także autorem grafik reprodukcyjnych dzieł malarskich wielkich mistrzów.

Byrne William (1743-1805): był uczniem Williama Woolletta. Slater w „Engravings and their value” chwali sztukę rytowniczą Byrne’a, lecz przyznaje, że jego ryciny nie osiągają współcześnie (ok. 1925) wysokich cen.

Canot Pierre Charles (1710-1777): rytownik ceniony za pejzaże i widoki morskie. Urodzony we Francji, przeniósł się do Anglii w 1735. Rytował cenione sztychy według obrazów Van de Velde, oraz widoki amerykańskie.

Carmona Salvador Salvador (1734-1820): hiszpański rytownik, który przez kilka lat kształcił się we Francji jako stypendysta państwa hi-szpańskiego. Z tego okresu pochodzi oferowana grafika.

Carracci Agostino (1557-1602): malarz i rytownik przełomu renesansu i baroku, teoretyk i przywódca artystycznego, rodzinnego klanu Car-raccich jest autorem około 270 sztychów, częściowo oryginalnych, częściowo wykorzystujących (jak powyższy) obrazy mistrzów włoskich XVI w.

Tintoretto (1519-1594), wybitny malarz wenecki, dekorował m. in. Pałac Dożów. Jego obrazy cechowała dynamika i dramatyczna ekspresja, stosował ciekawe układy diagonalne i skróty perspektywistyczne. Pod jego wpływem ukształtował się artystycznie El Greco.

Casanowa Giovanni Battista (Joanni; 1730-1795): młodszy brat słynnego uwodziciela był malarzem i rytownikiem. Uczyli go znani artyści: Louis de Silvestre, Giovanni Battista Piazzetta, Christian Wilhelm Ernst Dietrich i Anton Raphael Mengs. W 1764 r. został współzałożycielem i profesorem Akademii w Dreźnie. Do jego uczniów należeli m. in. Angelika Kauffmann i ojciec nowoczesnej historii sztuki i archeologii Johann Joachim Winckelmann wspierany finansowo przez Augusta III Wettyna. Casanowa był m. in. autorem rysunków wykopalisk z Pompejów i Herkulanum w dziele Winckelmanna „Monumenti antichi inediti”.

Causig Francisek (1755-1828): pochodził ze Słowenii, był jednym z najwybitniejszych środkowo europejskich malarzy neoklasycznych i jed-nym z najwybitniejszych artystów Słowenii.

Champollion Eugène André (1848-1901): został grafikiem wbrew woli ojca, był uczniem Edmonda Hédouin i Léona Gaucherela. Wywołał sensację na Salonie w 1876. W latach późniejszych otrzymał liczne nagrody na kolejnych Salonach. Znany krytyk Paul Mantz proklamował go spadkobiercą tradycji XVIII-wiecznej sztuki francuskiej. Był także cenionym ilustratorem książek i portrecistą.

Chauvel Théophile (1831-ok.1914): był malarzem akwaforcistą i litografem, otrzymywał liczne nagrody za pejzaże, od 1859 poświęcił się akwa-forcie. W tej technice najpierw tworzył kompozycje oryginalne, następnie reprodukował obrazy współczesnych mu pejzażystów. Szczególnie zasły-nął swymi interpretacjami Corota. Powyższa grafika pochodzi z drugiego tomu grafik wydanego przez Société des Aquafortistes w 1864. Henri Beraldi w swojej wielkiej monografii o rytownikach XIX wieku pisze o Chauvelu: Chauvel jest prawdziwym rytownikiem pejzaży…

Cochin Louise Magdeleine Horthemels (1686-1767): rytowniczka, żona i matka słynnego rytownika. Louise była jansenistką powiązaną z Port Royal. Pracowała przez ponad 50 lat jako rytowniczka, pozostawiła ponad 60 sygnowanych rycin.

Collignon Pierre (1609-1687): był uczniem Jacquesa Callota. Rytował wiele rycin według rysunków Stefana Della Belli.

Collaert Adriaen (1560-1618): jest autorem 709 miedziorytów. Uważany jest za czołowego przedstawiciela grafiki antwerpskiej przełomu XVI i XVII wieku. Zostawił licznych uczniów.

Cooke Thomas (1744-1818): był uczniem Simona Francois Raveneta i podobnie jak jego mistrz rytował dużo według Williama Hogartha.

Cort Cornelis (1533-1578): w „Katalogu gabinetu rycin PAU w bibliotece naukowej PAU i PAN w Krakowie” określony jest jako rysownik i jeden z najsławniejszych rytowników holenderskich. Wykonywał akwaforty według własnych rysunków i według rysunków i obrazów innych artystów. Jego grafiki wywołały entuzjazm wielu ówczesnych malarzy w tym Tycjana, Giulio Clovio i Girolamo Muziano. Płyty Corta wydawali najlepsi rzymscy wydawcy m. in.: Antonio Lafreri i Claude Duchetti.

58

Aukcja nr 37

Coypel Charles-Antoine (1694-1752): francuski malarz, krytyk i dramaturg. Brał udział w dekorowaniu pałacu w Wersalu i pracował dla Madame de Pompadour. Miał tytuł pierwszego malarza króla i był dyrektorem Akademii Królewskiej. Słynął z projektowania gobelinów i ilu-stracji do Don Kiszota (z 1724). W 1747 otrzymał zamówienie na zaprojektowanie serii gobelinów o tematyce teatralnej dla królowej Polski (tak podają źródła obcojęzyczne – chodzi raczej o Marię Leszczyńską).

Crivellari Bartolomeo (1716-1777): wenecki grafik, uczeń Josepha Wagnera. Część źródeł podaje rok 1725 jako jego datę urodzenia.

Dies Albert Christophe (1755-1822): studiował i pracował przez 21 lat w Rzymie. Poznał się tam z Giovannim Volpato, dla którego wykonywał ry-sunki. We Włoszech odwiedził go Johann Wolfgang Goethe. Po wyjeździe z Włoch uczył malarstwa pejzażowego w Akademii Cesarskiej we Wiedniu.

Dupin Nicolas (1753- po 1791): był uczniem Augustine de Saint Aubin. Rytownik, który był najczęściej wykorzystywany przez Esnauts i Rapilly do rytowania plansz w „Gallerie des Modes…”.

Facius George Sigismund i Johann Gottlieb: bliźniacy pochodzący z Niemiec osiedlili się w Londynie w 1776 po tym jak wydawca J. Boydell postanowił przygotować i opublikować swój słynny zestaw sztychów poświęconych sztukom Szekspira. Początkowo specjalizowali się w akwa-forcie, ale sławę ugruntowali doskonaląc technikę miedziorytu punktowego (stemple).

Fantetti Cesare (udokumentowana działalność w latach 1673-1675): urodził się we Florencji ok. 1660. Rytował m. in. według Annibale Carraci, Andrea Sacchi i Francesco Rosa. Wydawca Giovanni Giacomo de Rossi (1627-1691) zasłynął jako wydawca widoków rzymskiej architektury.

Filloeul Pierre (1696-1754): był synem rytownika Gilberta Filloeul (1644-1714). Autor około 150 sztychów, w tym portretu Stanisława Leszczyńskiego. Rytował portrety królów francuskich, plansze dla wydawnictw z zakresu historii naturalnej (owady, ryby, ptaki). Znane są jego ryciny według rysunków Antoine Watteau i obrazów Jean-Simon Chardina. Rysunki węglem wykonane przez Watteau, reprodukował graficznie, stosując kombinację trawionej linii uzupełnionej rylcem. Największe uznanie zyskał za ryciny przedstawiające sceny miłosne według kompozycji Jean-Baptiste Patera (1695-1736), ucznia Watteau. Jednym z klientów Patera był Fryderyk Wielki.

Filosi Giuseppe: stosunkowo mało znany rytownik, stworzył ilustracje do licznych dzieł wydawanych w Wenecji w połowie XVIII w.

Fragonard Jean-Honoré (1732-1806): jeden z najwybitniejszych malarzy francuskiego rokoka. Uczył się u innych najwybitniejszych: Char-dina, Bouchera i Watteau. Jego pełna elegancji i wytworności sztuka nie mogła być kontynuowana po wybuchu Rewolucji Francuskiej. Jego zapomniana na wiele lat twórczość została ponownie odkryta przez impresjonistów. Do entuzjastów malarza należał m.in. Auguste Renoir.

Fuseli Henry (Henrich Fussly; 1741-1825): urodził się w Zurychu. Do Anglii został zaproszony przez wydawcę Johna Boydella do udziału w ilustrowaniu dział Szekspira. Fuseli namalował 8 dużych obrazów, z których zostały wykonane ryciny dużych formatów. Fuseli zasłynął jako malarz tematów pełnych grozy, tajemniczości i motywów fantastycznych. Miał niezwykle bogatą wyobraźnię.

Gaillard Robert (1722-1790): był jednym z cenionych graficznych odtwórców malarstwa francuskiego rokoka.

Gainsborough Thomas (1727-1788): jeden z najwybitniejszych przedstawicieli malarskiej szkoły angielskiej; autor przeszło 300 obrazów, w większości portretów. Drwal chroniący się ze swym psem przez burzą, uważany za jeden z jego lepszych obrazów, spłonął. Rycina Simona po-zwoliła upamiętnić oryginalny wygląd dzieła.

Gessner Salomon (1730-1788): szwajcarski księgarz, poeta, malarz i grafik. Niemal całe życie spędził w Zurychu. W utworach postulował po-wrót do natury, czym trafił w gust epoki i ówczesnej Szwajcarii. Powodzenie w całej Europie zyskały jego „Idyllen” („Sielanki”) powstałe w latach 1756-1772. W Polsce były czytane i propagowane przez znanych pisarzy m. in: Adama Naruszewicza i Franciszka Karpińskiego, a polskie tłuma-czenie ukazało się w 1800.

Gilpin Sawrey (1733-1807): specjalizował się w malowaniu koni i scen mysliwskich. W 1773 został dyrektorem a następnie prezydentem Stowarzyszenia Artystów. Wtedy jego mecenasem został pułkownik Thornton, bogaty właściel ziemski z Yorkshire, zamiłowany myśliwy i ko-lekcjoner. Zamawiał u Gilpina obrazy o tematyce myśliwskiej.

Green Benjamin (ok. 1739-1798): rytownik znany przede wszystkim z graficznych reprodukcji obrazów Georga Stubbsa przedstawiają-cych zwierzęta.

Günther Christian August (1760-1824): uczeń Zingga; był profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie. Uprawiał malarstwo pejzażo-we i grafikę. Jest autorem licznych wedut okolic Drezna. Rytował m. in. według obrazów Ruysdaela, Wouvermana, Dietricha i Vogela.

Haid Johann Gottfried (1714-1776): rysownik i rytownik urodzony w Augsburgu. Pracował w Niemczech a następnie w Londynie (dla słynnego wydawcy Johna Boydella). Ostatnie 10 lat życia spędził w Wiedniu gdzie założył w Akademii szkołę mezzotinty. W XVIII w. było kilku rytowników o tym nazwisku w 18 wieku: Johann Jakob, Johann Elias, Johann Lorenz, Johann Philipp. Wszyscy tworzyli w technice mezzotinty. Poradnik kolekcjonera sztychów Herberta Slatera określa ich sztychy jako capable [dobrze zrobione], ale z uwagą, że wyższe ceny osiągają jedynie odbitki stanowe, jak ta.

59

Grafika dawna

Helman Isidore Stanislas (1743-1806 lub 1809): rytownik urodzony w Lille; był uczniem Watteau, de Lille i Louis-Jeana Guéreta w Lille i jednym z najlepszych uczniów Jacques-Philippe Lebas w Paryżu; zyskał uznanie jako rytownik scen obyczajowych z życia francuskiej arysto-kracji, potem z równym entuzjazmem rytował sceny z dziejów Rewolucji francuskiej, która w dużym stopniu unicestwiła tę warstwę społeczną.

Hogarth William (1696-1783): niezwykłą karierę rozpoczął się od terminowania u rytownika w srebrze przy ulicy Cranbourn w Londynie. Wkrótce zaczął się jednak zajmować rytowaniem dla wydawców książek i rycin. W 1730 zdecydował się założyć swoją własną firmę wydającą ryciny, co poważnie ułatwiło mu wprowadzanie poprawek i kontrolowanie swoich własnych prac. Artystyczne i historyczne znaczenie Hogartha w dziejach grafiki jest nie do przecenienia. Podniósł status rytownika do rangi szanowanej działalności artystycznej. W swojej sztuce ukazywał nabrzmiałe problemy społeczne, próbując w ten sposób wspierać wprowadzenie społecznych reform. Doprowadził do uznania rycin satyrycz-nych za dzieła sztuki, torując w ten sposób drogę swoim licznym następcom takim jak: James Gillray, Thomas Rowlandson i inni. Po śmierci artysty odbitki z jego płyt robiła najpierw żona, następnie John Boydell a w 1820 Baldwin, Cradock i Joy.

Houel Jean Pierre Louis Laurent (1735-1813): francuski malarz i grafik był uczniem m.in. Le Mire, Francesco Casanovy, a we Francuskiej Akademii w Rzymie Natoire’a, który pozwalał mu na długie podróże na południe Włoch. Urzeczony Sycylią i Maltą poświęcił im największe przedsięwzięcie swojego życia. Po powrocie do Francji w 1776 zorganizował kolejną kilkuletnią podróż na Sycylię i Maltę. Z podróży tej przy-wiózł setki gwaszy i rysunków ukazujących zabytki i przyrodę odwiedzonych terenów. Huquier Gabriel (1695-1772): wydawca teki był wybitnym grafikiem, projektantem i kolekcjonerem dzieł sztuki. Zawdzięczamy mu szcze-gólnie popularyzację dzieł Watteau, według którego dużo rytował i którego twórczo interpretrował. Rytował także według Bouchera.

Israël Silvestre (1621-1691): lotaryńczyk osierocony w wieku 10 lat wychowywał się i kształcił w Paryżu u swojego wuja, przyjaciela Jacquesa Callot. Osiągnął wielką biegłość w akwaforcie. W 1662 został nadwornym malarzem i rytownikiem „Króla Słońce” – Ludwika XIV. Współpra-cował blisko ze Stefano Della Bellą, Jean Le Pautre i klanem Perelle. Zostawił po sobie 2000 rycin.

Jacquinot Louise Francoise (czynna pod koniec XVIII i na początku XIX w.): francuska rytowniczka i rysowniczka; rytowała między inny-mi plansze w słynnych wydawnictwach botanicznych Pierre-Josepha Redouté zwanego „Rafaelem kwiatów”.

Kauffmann Angelica (1741-1807): artystka urodzona w Szwajcarii w austriackiej rodzinie, wychowana w Austrii, pracująca najpierw w Anglii a pod koniec życia we Włoszech. Pozostawiła po sobie ponad 1500 obrazów, rysunków i sztychów. Utalentowana językowo, muzycznie i plastycz-nie, urodziwa i pełna uroku była ogromnie ceniona i popularna w swojej epoce. Przyjaciółka Romneya, Goethego i Canovy była jedną z dwóch kobiet artystek wybranych do brytyjskiej Królewskiej Akademii. Jej sztuka reprezentuje neoklasycyzm. Czerpie ze starożytności zarówno treść jak i formę.

Kohl Clemens (1754-1807): znany portrecista i grafik wiedeński; m.in. autor mezzotinty, wg obrazu Marcello Bacciarellego, przedstawiającej matkę Stanisława Augusta Poniatowskiego, Konstancję z Czartoryskich Poniatowską.

Lafage Raymond (1656-1684): był artystą francuskiego baroku. Zasłynął swymi rysunkami o tematach mitologicznych i biblijnych. Zmarł w wieku 28 lat w Lyonie.

Lepicié Bernard (1698-1755): był uczniem Gaspara Duchange (zaangażowanego między innymi w przygotowanie „Galerie du Palais Lu-xembourg” Rubensa), rytował dużo i dobrze według obrazów Chardina, próbował także poezji, której fragmenty umieszczał w podpisach do sztychów. Czterowiersz o de la Roque też jest zapewne jego autorstwa. Powyższa rycina figuruje w katalogach prac malarskich Watteau (np. Pierre Rosenberg: „Tout l’oeuvre peint de Watteau”, Paris Flammarion 1970, poz. 118) ponieważ nie znane są losy oryginału.

Le Prince Jean-Baptiste (1734-1781): był jednym z najlepszych uczniów Bouchera i jego wczesne dzieła są podobne w ujęciu tematu i tech-nice do dzieł mistrza. W 1758 Le Prince wyjechał do Petersburga, oficjalnie do pracy dla Katarzyny Wielkiej, ale naprawdę w celach mocno podejrzanych i trącących łotrostwem (jak wspomina H. Widacka, powołując się na Julesa Hedou, który napisał biografię Le Prince’a). Pozostał w Rosji pięć lat, podróżując od Litwy po Kamczatkę. Przywiózł wielką liczbę szkiców, na podstawie których tworzył obrazy olejne i grafiki. Uważa się go za wynalazcę techniki akwatinty. Obrazy Le Prince’a i grafiki o tematyce rosyjskiej oparte na jego szkicach są cenione ze względu na ich wartości artystyczne i dokumentalne.

Lidel Jacob Balthasar: mało jest wiadomo o autorze ryciny. Działał w połowie XVIII wieku w Augsburgu.

Ligozzi Iacoppo (1547- 1627): bardzo płodny rysownik przełomu XV i XVI wieku, pracował we Florencji dla Medyceuszy. Był następcą Vasa-riego; autor licznych rysunków religijnych i mitologicznych. Słynął także ze wizerunków rysunków roślin i zwierząt. Zwany czasem „Audubonem późnego renesansu”.

Lütke Peter Ludwig 1759-1831): berliński pejzażyst, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie.

Luyken Johannes (1649-1712): holenderski pisarz, rytownik i ilustrator, ilustrował między innymi Stary i Nowy Testament oraz dzieło o chrześcijańskich męczennikach m. in. anabaptystach „Zwierciadło męczenników” (104 miedzioryty). Luyken był ceniony za oryginalność i wysoką artystyczną wartość swojej sztuki. Jego technikę porównywano z techniką Callota i Rembrandta.

Maggiotto Franco (1738-1805): syn malarza Domenico Maggiotto był cenionym malarzem scen obyczajowych Wenecji.

60

Aukcja nr 37

Marillier Clément Pierre (1740-1808): urodzony w Dijon zapowiadał się na dobrego malarza, ale sytuacja finansowa rodziny zmusiła go do zajęcia się bardziej intratnym rysowaniem i rytowaniem ilustracji. Biblia wydawana w latach 1789-1804 przez oficynę Defer-Maisonneuve jest jed-nym z jego ważniejszych osiągnięć. Ilustrował także „Iliadę”, Prévosta i bajki Dorata. Był ceniony za dobry gust. Prawie nic nie wiadomo natomiast o rytowniku T. F. Viguet.

Masquelier Louis Joseph (1741-1811): uczneń Le Basa. Rytował m. in. wiele plansz do wydawnictwa „Galerie de Florence”.

Mechel Christian de (1737-1817): rytownik i wydawca szwajcarski. Przypisuje się mu dużą rolę w przywróceniu zainteresowania sztuką Hansa Holbeina młodszego. W latach 1757-1760 współpracował w Paryżu z Johannem Georgiem Wille.

Medland Thomasa (1755-1822; daty urodzin i śmierci według Slatera, różnią się znacznie od danych z British Museum): grafik znany był najbardziej jako ilustrator „Robinsona Crusoe”, dzieł Szekspira i „Widoków krainy jezior” Faringtona.

Monnet Charles (1732-1808): malarz, rysownik, jeden z najsłynniejszych ilustratorów końca XVIII wieku; znany jest jako rysownik Rewolucji francuskiej i historii Francji za cesarstwa; był m.in. autorem ilustracji do powieści Niebezpieczne związki Pierre Choderlos de Laclosa wydanej w Londynie w 1796.

Morghen Filip (1730-1777? lub 1807?): rysownik i rytownik pochodzący z Florencji (z rodziny rytowników), pracujący w Neapolu; autor m.in. atrakcyjnych wedut z okolic Neapolu. Nosił tytuł „Rytownika Króla Obojga Sycylii” i był jednym z głównych artystów uwieczniających antyczne wykopaliska. Autor niezwykłej, niemal surrealistycznej serii 10 akwafort o tym „co widzieli panowie Wilde Scull i de la Hire podczas swojej słynnej wyprawy na księżyc”. Moreau le Jeune (1741-1814) [Moreau młodszy - nazywany tak by odróżnić go od jego starszego brata Louis-Gabriela]: artysta uważany za największego z XVIII-wiecznych fr. ilustratorów i akwaforcistów. Po 1773 przestał robić grafiki, skoncentrował się na przygotowywaniu rysunków, według których rytowali inni. Mimo, że rysunki do tej i poniższych dwóch rycin powstały w 1803 a ryciny w 1804 umieszczamy je w kolekcji grafik osiemnastowiecznych. Gdy nadeszła rewolucja francuska Moreau le Jeune poświęcił swe talenty do dokumentowania wypad-ków republikańskich. Ilustrował także książki w tym m. in. Owidiusza, Moliera, Racine’a, Voltaire’a i Rousseau. Biegłość w prowadzeniu linii, opanowanie kompozycji, dobre rozumienie klasycyzmu Dawida, to cechy widoczne w prezentowanym rysunku.

Morris Thomas (ok. 1750-ok. 1810): ucznień Williama Wooletta. Pracował dla Boydella. Specjalizował się w pejzażu. Często współpracował z innymi rytownikami, którzy dodawali postaci do jego pejzażów.

Mulinari Stefano (1741-1790): włoski rytownik wyspecjalizowany w reprodukowaniu rysunków późnego włoskiego renesansu. Stworzył około 200 rycin w akwaforcie, akwatincie. Jest autorem dwóch bardzo rzadkich i cenionych zbiorów rycin „Raccolta di venti Disegni originali... dal Gabinetto... Gran-duca di Toscana” oraz „Disegni originali di eccellenti pittori esistenti nella Galleria di Firenze incisi e imitati nelle loro grandezze e colori”.

Natoire Charles Joseph (1700-1777): nadworny malarz i rytownik Ludwika XV. W 1734 został członkiem Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby, a w 1737 jej profesorem. W 1751 objął stanowisko Akademii Francuskiej w Rzymie. Jego uczniem był m.in. Jean-Baptiste Greuze.

Nilson Johann Esaias (1721-1788): jeden z najwybitniejszych przedstawicieli augsburskiego, południowo-niemieckiego rokoka. Augsburg w XVIII w. stał się w Niemczech centrum wydawców sztychów. W 1752 J. E. Nilson oddziedziczył po ojcu cechowe pozwolenie na prowadze-nie oficyny i uprawianie zawodu miedziorytnika. Najmłodszy z trzech głośnych augsburskich artystów – pozostali to George Philipp Rugendas (1666-1742) i Johann Elias Ridinger (1698-1767). Nilson, w późniejszym okresie swej twórczości, zwrócił się ku klasycyzmowi; ilustrował również książki. Autor miedziorytów dotyczących Polski m.in. widoków i planów kopalni w Wieliczce oraz niemieckiej wersji słynnej alegorii I rozbioru Polski Le Gateau des Rois.

Nolli Carlo (1710-1770?): syn Giambattisty Nolli, architekta i bliskiego współpracownika Piranesiego miał wielki udział w dokumentowaniu wykopalisk w Herkulanum. Pracował m. in. na zlecenie króla Neapolu i sir Williama Hamiltona, brytyjskiego ambasadora w Królestwie Nea-polu, autora książek o wykopaliskach w Pompejach i zbieracza waz antycznych.

Ottaviani Giovanni (1735-1808): ceniony jest znany przede wszystkim za swoje sztychy wykonane z Volpato (patrz niżej) według fresków Rafaela z pałacu watykańskiego. „Adam” należy do sztychów rzadko spotykanych w handlu.

Oudry Jean-Baptiste (1686-1755): rokokowy malarz, rysownik i projektant gobelinów króla Ludwika XV specjalizował się w malowaniu zwierząt i scen myśliwskich. Rysunki Oudry’ego ilustrujące bajki rytowali m. in. Cochin, Tardieu, Prévost, Chedel, Lempereur, Marvie.

Pellegrino Tebaldi (1527-1596): manierystyczny architekt, rzeźbiarz i malarz fresków. Jego freski są pod wyraźnym wpływem sztuki Michała Anioła. Dekorował m. in. Zamek Świętego Anioła w Rzymie, kaplicę w Loreto, pałac kardynała Giovanni Poggi w Boloni i Escorial w Hiszpanii.

Picart Bernard (1673-1733): wybitny grafik i artysta książki. Kształcił się u swego ojca Etienne Picarta, Le Bruna i Jouveneta w Królewskiej Akademii. W wieku 16 lat uzyskał odznaczenia Paryskiej Akademii. W 1710 przeniósł się do Amsterdamu. Tworzył w duchu kończącego się właśnie baroku, ale w jego sztuce pojawiają się elementy zwiastujące nowy okres w sztuce. Jego sztychy charakteryzują się wielką dbałością o szczegóły. Oprócz tematów mitologicznych i religijnych Picart rytował wiele portretów.

61

Grafika dawna

Pillement Jean-Baptiste (1710-1777): uważany jest za jednego z najwybitniejszych artystów dekoracyjnych w Europie 2. połowy XVIII wieku i jednego z najlepszych francuskich pejzażystów. Jego arabeski, groteski, kompozycje kwiatowe wykorzystywane były przez producentów mebli i manufaktury dywanów i tkanin. Ryciny według rysunków i obrazów Pillementa bardzo spopularyzowały jego twórczość w Europie. W jego twórczości pejzażysty widać wpływy Zuccarellego, Bouchera a także włoskich pejzaży Berghema (por. sztych Aliameta Widok starego portu w Genui). Pillement spędził kilka lat w Warszawie i miał tytuł nadwornego malarza króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po długim okresie powodzenia artysta zmarł w nędzy, kiedy rewolucja francuska gwałtownie skończyła modę na francuskie rokoko.

Piranesi Giovanni Battista (1720-1778): jeden z największych twórców w historii grafiki i z całą pewnością największy artysta grafik w hi-storii architektury. Sam uważał siebie przede wszystkim za architekta mimo, że niewiele zbudował. Syn kamieniarza i budowniczego, odebrał staranne wykształcenie techniczne i architektoniczne. Od 1740 mieszkał w Rzymie, w pierwszych latach kształcił go znany twórca rzymskich widoków Giuseppe Vasi. Piranesi zafascynowany architekturą Rzymu i okolic zajął się intensywnie studiami nad starożytnymi technikami bu-dowlanymi, historią architektury i sztuki antycznej (zwłaszcza Rzymu). Prowadził badania archeologiczne, odbywał liczne podróże naukowe, przeprowadzał pomiary i szkice. Szybko zdobył pozycję wybitnego znawcy tematu. Opanował także graficzne techniki miedziorytu i akwaforty. Jego talent, pasja i wiedza pozwoliły mu stworzyć blisko 2000 akwafort i miedziorytów przedstawiających fantazje architektoniczne, wido-ki budowli i ulic Rzymu i okolic, znaleziska archeologiczne, kominki, meble, świeczniki. W najsłynniejszym swoim cyklu „Vedute di Roma“ („Widoki Rzymu”) Piranesi tworzył dramatyczne kontrasty światłocienia, wyolbrzymiał proporcje, stosował efektowne ujęcia perspektywiczne i dynamiczną kompozycję. 137 dużych akwafort ukształtowało na kilka pokoleń wizję Rzymu łącząc elementy baroku, klasycyzmu i prero-mantycznego poczucia malowniczości i nastroju. Piranesi wywarł wpływ na malarzy wedut, scenografów a nawet pisarzy. Goethe pojechał do Włoch po oglądnięciu jego rycin i był na początku nieco rozczarowany. Sztychy Piranesiego obiecywały więcej niż zobaczył w rzeczywistości.

Poelenburgh Cornelis van albo Polemburg (1586-1667): holenderski malarz okresu baroku. Przez wiele lat mieszkał w Rzymie. Ok. 1625 powrócił do Utrechtu gdzie otworzył warsztat malarski. Malował niewielkie, ale perfekcyjnie wykonane pejzaże, które cieszyły się znaczną popularnością. Kilka jego obrazów kupił Peter Paul Rubens w czasie wizyty w Utrechcie.

Pouncy Benjamin T. (1750-1799): był uczniem Williama Woolletta. Został później jego szwagrem. Rytował i malował akwarele. Słownik National Biography wymienia ryciny Morning i Evening jako dwa ostatnie, niedokończone dzieła Williama Woolletta.

Prestel Maria Katharina (1747-1794): artystka specjalizowała się w akwatincie. Po separacji z mężem i nauczycielem grafiki, Johannem Gottlie-bem, Prestel wyjechała do Londynu, gdzie pracowała dla wydawnictwa Boydella, głównie tworząc w technice akwatinty grafiki według mistrzów angielskiego pejzażu.

Querradt Petrus: artysta dziwnie rzadki. Jego nazwisko pojawia się tylko w zbiorze graficznym opactwa Göttweig w Austrii, jednej z największych na świecie prywatnych kolekcji grafiki oraz w IX katalogu „Książek, rycin i monet polskich” z 1875 księgarni D. Friedle-ina, mieszczącej się przy Rynku Gł. nr 11 w Krakowie.

Ravenet Simon François (1706-1774): francuski rytownik wykształcony w szkole Jacquesa-Philippe’a Le Bas. W Londynie pracował w 1750. Wraz z innymi francuskimi grafikami założył tam szkołę rytowników. Zatrudnił go John Boydell, dla którego rytował sztychy według malarzy włoskich, francuskich i angielskich (w tym W. Hogartha). Ravenet był ważnym projektantem fabryki porcelany w Chelsea. W sztychach Rave-neta tło jest trawione przy pomocy akwaforty a sztych wykończony rylcem miedziorytniczym.

Reynolds Joshua (1723-1792): jeden z najwybitniejszych angielskich portrecistów XVIII w. Konkurował z Thomasem Gainsborough. Obli-cza się, że namalował ok. 3000 portretów w swoim życiu. W oparciu o jego obrazy powstało 700 rycin.

Ridinger Johann Elias (1698-1767): jeden z najsłynniejszych XVIII-wiecznych malarzy i grafików niemieckich. Był także rysownikiem i wy-dawcą. Uważany jest za najsłynniejszego niemieckiego grafika rytującego sceny myśliwskie i zwierzęta a w szczególności konie i psy. Ridinger uprawiał miedzioryt, akwafortę i mezzotintę. Za życia niezwykle popularny odniósł spektakularny sukces finansowy, w XIX wieku jego grafiki były wznawiane potem uległ pewnemu zapomnieniu by w ostatnich latach odzyskiwać powoli należne sobie miejsce w historii sztuki.

Rode Christian Bernhard (1725-1797): niemiecki malarz tematów historycznych i alegorycznych, jedna z głównych osobistości berlińskiego odrodzenia. Studiował w Paryżu i we Włoszech (głównie w Wenecji). Od 1783 do śmierci pełnił funkcję dyrektora Berlińskiej Akademii Sztuk Pięknych (po jego śmierci stanowisko to objął Daniel Chodowiecki). Opisy sporządzono wg inwentarzy British Museum, które posiada kompletny zbiór grafik Rodego.

Rooker Edward (1712-1774): ceniony rytownik widoków Londynu, rysownik i aktor.

Roybet Ferdinand Victor Leon (1840-1920): jeden z największych francuskich portrecistów i malarzy scen rodzajowych 2. połowy XIX w. Wyrobił sobie nazwisko akwafortami. Studiował grafikę w Lyonie, w 1863 przeniósł się do Paryża, gdzie kontynuował studia u Jeana Viberta. Pierwsze akwaforty zamówiło u niego „Towarzystwo Akwaforcistów”. Pierwsze obrazy olejne wystawił na Salonie w 1866. W 1893 został Ka-walerem Legii Honorowej. Jako grafik był uważnym obserwatorem życia. Tworzył sceny rodzajowe oparte na motywach historycznych i orien-talnych. Jego obrazy kupowali między innymi księżna Matylda Letycja Bonaparte i amerykański multimilioner Cornelius Vanderbilt. Dzisiaj Roybet należy do zapomnianych artystów a jego prace są niezasłużenia nisko wyceniane. Sacchi Andrea (1599-1661): malarz barokowy, dekorował m. in. pałac Barberinich w Rzymie.

62

Aukcja nr 37

Sadeler Jan (1550-1600): flamandzki rytownik i wydawca rycin. Jego dwaj bracia Aegidius I i Raphael I i syn Justus również byli rytownikami. Działał w Antwerpii, Kolonii, Monachium i w Wenecji.

Sadeler Rafael I (ok. 1560-ok. 1630): był jednym z członków słynnej rodziny flamandzkich rytowników działających także w Niemczech i Włoszech.

Saenredam Jan (ok. 1565-1607): uczeń Hendricka Goltziusa i Jacquesa de Gheyna. Był jednym z twórców nowatorskiej techniki miedziorytniczej okresu późnego manieryzmu. Jego prace odznaczają się delikatnością i srebrzystością tonu ( J. Bednarska: „Arcydzieła grafiki europejskiej... z kolekcji gen. dr. Józefa Zająca”).

Saint Aubin Gabriel de (1724-1780): określany jako mały mistrz XVIII-wiecznej akwaforty. Francuska Biblioteka Narodowa, Frick Collec-tion w Nowym Jorku i Muzeum w Luwrze zorganizowały w 2007-2008 poświęconą mu wystawę pokazaną w Luwrze i we Frick Collection. Artysta określony jest na stronie Frick Collection jako jeden z najbardziej oryginalnych i innowacyjnych artystów wieku oświecenia.

Schübler Johann Jacob (1689-1741): niemiecki artysta i architekt, teoretyk budownictwa i miłośnik zegarów słonecznych. Jako dziecko kształcił się także na rytownika. W latach 1705-1713 podróżował po Niemczech i Europie, potem osiadł w Norymberdze. W 1734 został zagranicznym członkiem Pruskiej Akademii Nauk. Schübler jest autorem licznych książek m. in. na temat perspektywy, zegarów, architektury, matematyki.

Simon Peter (1764-1813): rytownik zatrudniony przez Johna Boydella do jego słynnej galerii szekspirowskiej. Słownik Slatera wymienia Drwala wśród jego głównych osiągnięć.

Smith Samuel (1745-1808): Slater pisze, że mało wiadomo o tym rytowniku mimo, że istnieje dużo rycin jego autorstwa. Smith jest współ-autorem sztychu The English Setter.

Spranger Bartholomeus (1546-1611): niderlandzki malarz i grafik, założyciel szkoły manierystycznej i nadworny malarzem papieża Piusa V oraz cesarzów Maximiliana II i Rudolfa II. Jego malarstwo zostało spopularyzowane przez ryciny wykonane przede wszystkim przez Aegidiusa Sadelera i Hendrika Goltziusa. Manieryzm to styl w malarstwie występujący w okresie od ok. 1520 do końca XVI wieku. Charakteryzował się dążeniem do doskonałości formalnej i technicznej dzieła, a także wysubtelnieniem, wyrafinowaniem, wykwintnością i swobodą form.

Straet Jan van der zwany także Joannes Strada lub Stradanus (1523-1605): w latach 1567-1577 projektował arrasy dla Cosmy Medyceusza o tematyce myśliwskiej w willi Poggio w Caiano. Kompozycje stały się sławne i antwerpski rytownik Philips Galle zreprodukował je w miedzio-rycie i wydał jako album sztychów o tematyce myśliwskiej.

Swanniveldt Herman van (1603-1655): holenderski malarz i akwaforcista z XVII wieku. Pracował m.in. na zlecenie Watykanu i rodziny pa-pieża Urbana VIII, dla króla Ludwika XIV i kardynała Richelieu. Malował przede wszystkim idylliczne pejzaże pod wpływem takich twórców jak Claude Lorrain i Cornelis van Poelenburgh. Wypracował własny styl oparty na wzorcach włoskich. Był twórcą akwafort i licznych rysunków.

Thew Robert (1758-1802): zawodowy żołnierz i samouk grafik zasłynął jako jeden z najlepszych rytowników w technice miedziorytu punk-towego późnego XVIII w. Wyrytował 17 scen dla „Boydell Shakespeare Gallery”. John Boydell powziął swój wielki plan wydania „Galerii Szeks-pirowskiej” w 1786. U najlepszych malarzy epoki zamówił obrazy ilustrujące sceny z dramatów Szekspira, a następnie zlecił specjalnie utwo-rzonemu zespołowi rytowników wykonanie sztychów na podstawie tych obrazów. Powstała specjalna drukarnia, tusz i czcionka specjalnie na cele tego monumentalnego wydawnictwa. Pierwszy tom sztychów ukazał się w 1791, w 1802 wyszło dziewięć tomów. Całość prac trwała 16 lat. Płyty powędrowały w połowie XIX w. do Ameryki, gdzie odbito następne wydanie.

Thoma Hans (1839-1924): wybitny niemiecki malarz i grafik, uczeń m. in. Gustawa Courbeta. Jego ulubionymi tematami były sceny pa-sterskie, zalesione górzyste pejzaże jego dzieciństwa w Schwarzwaldzie. Sławę i uznanie zyskał po wystawie w Monachium 1889. Jego sztuka jest bardzo osobista i łatwo rozpoznawalna. Z jego dzieł emanuje niemal magiczny spokój. Bazowanie na sztuce starych mistrzów (Altdorfera i Cranacha) stawia go w pozycji niemieckiego odpowiednika angielskich prerafaelitów.

Uprka Joza (1861-1940): wraz z Maxem Svabinskim uważany za twórcę nowoczesnej grafiki czeskiej. Urodził się na Morawach w wiosce Kněždub, kształcił się w Akademiach Sztuk Pięknych w Pradze i Monachium. Malował, rysował i rytował sceny z życia mieszkańców rodzin-nych stron. Główne aspekty życia regionu według jego własnych słów to: Praca, Radość i Pobożność. Jego twórczość odegrała dużą rolę w historii etnografii południowych Moraw. Jego twórczość doceniana jest jeszcze z innych powodów. W latach 1892-1893 Uprka mieszkał w Paryżu, gdzie zetknął się z impresjonistami i zajmował się rolą światła i koloru w malarstwie. Okres od 1890 do 1910 obfitował w najważniejsze doko-nania twórcze artysty.

Le Veau Jean-Jacques-Andre (1729-1785): Baron Portalis w monografii poświęconej rytownikom XVIII w. poświęca Le Veau aż 13 stron. Zaczyna od słów: Oto jeszcze jeden z dobrych uczniów atelier Le Bas ....

Veen Otto van znany także jako Otto Venius lub Otto Vaenius (1556-1629): malarz manierysta, rysownik, teoretyk sztuki i humanista. Działał głównie w Antwerpii i Brukseli. Był nadwornym malarzem gubernatora południowych Niderlandów księcia Aleksandra Farnese oraz arcyksięcia Alberta Habsburga. W latach 1594 -1600 młody Peter Paul Rubens pracował i uczył się w jego pracowni. Veen zasłynął i jest znany głównie dzięki swoim książkom emblematycznym. Oferowane miedzioryty pochodzą z trzeciego wydania pierwszej, najsłynniejszej książki

63

Grafika dawna

emblematycznej Otto van Veena „Qvinti Horatii Flacci Emblemata – imaginibus in æs incisis, notisque illustrata”. Veith Johann Phillipp (1768-1837): drezdeński malarz i miedziorytnik. Utrzymywał się między innymi dostarczając projekty graficzne do manu-faktury porcelany w Miśni.

Velde Willem van de mł. (1633-1707): malarz holenderski, najsławniejszy z całej rodziny van de Velde. Był malarzem nadwornym króla Karola II Stuarta w Londynie. Malował bitwy, widoki morskie, mariny, porty i portrety, które znajdują się m.in. w Londynie w Galerii Naro-dowej i innych zbiorach oraz w Amsterdamie. Większość najlepszych obrazów Van de Velda przedstawia sceny znad wybrzeża holenderskiego i holenderskie statki. Malarz potrafił też wiernie przedstawić wygląd morza w różnych sytuacjach pogodowych.

Veronese Paulo (1528-1588): to jeden z najwybitniejszych włoskich malarzy późnego renesansu. Działał w XVII wieku w Wenecji. Razem z Tycjanem oraz Tintoretto tworzyli triumwirat weneckiego malarstwa tego okresu. Obraz według którego powstała rycina znajduje się na suficie słynnej renesansowej Biblioteki Marciana zwanej także Biblioteką Sansovina w Wenecji.

Vinkeles Reinier (1741-1816): od 1762 był jednym z dyrektorów Akademii Rysunku w Amsterdamie. W 1769 pojechał do Paryża żeby pogłębiać studia graficzne, był uczniem J. Ph. Lebas i współpracował z Moreau le Jeune i Eisenem. Katarzyna II proponowała Vinkelesowi stanowisko dyrektora Akademii Rysunku w Sankt Petersburgu, ale on tej propozycji nie przyjął. Pozostał w Amsterdamie, gdzie stworzył setki rysunków i rycin ilustrujących rozmaite dzieła literackie, m. in. wykonał 180 rysunków i rycin będących zmniejszonymi, ale wiernymi, kopiami słynnych ilustracji Oudry’ego do bajek La Fontaine’a z 1755-1760 (zob. Marvie).

Volpato Giovanni (1735-1803): grafik, uczeń Remondiniego a następnie Wagnera i Bartolozziego w Wenecji. W Wenecji zaczął rytować według włoskich artystów. Pracował dla księcia Parmy. W 1771 przeniósł się do Rzymu, gdzie założył szkołę rytowników. Jego najbardziej znanym dziełem są sztychy reprodukujące freski Rafaela z pałacu Watykańskiego, wspólne, monumentalne dzieło kilku rytowników, które silnie oddziałało na gusty w okresie neoklasycznym. Prezentowana rycina pochodzi z okresu weneckiego.

Wagner Joseph (Giuseppe) (1706-1786): założył w 1739 w Wenecji dobrze prosperującą pracownię graficzną, w której terminowali i praco-wali wybitni graficy m. in.: Bartolozzi, Brustoloni, Piranesi, Berardi, Volpato.

Ward James (1769-1859): był wybitnym i cenionym angielskim malarzem, rysownikiem i grafikiem specjalizującym się w technice mezzotinty. W 1794 mianowany „rytownikiem w technice mezzotinty dla księcia Walii”. Zyskał uznanie jako malarz koni i bydła. W 1811 wybrany do Kró-lewskiej Akademii.

Watteau Jean-Antoine (1684-1721): czołowy przedstawiciel francuskiego rokoka, twórca nowego gatunku malarskiego fête galante, jedno z najważniejszych nazwisk w malarstwie XVIII wieku. Jego malarstwo stało się słynne w dużej mierze dzięki reprodukcjom graficznym. Był także znakomitym rysownikiem. Jest autorem ponad 1000 rysunków. Umarł w wieku 37 lat na gruźlicę. Weigel Christophe (1661-1726): większość z 259 sztychów, które zawierała ta Biblia wyrytowanych zostało przez Weigla wg rysunków mi-styka mennonity Jana Luykena (1649-1712) i jego syna Caspara. Christophe Weigel oprócz rytowania ilustracji do Biblii współpracował blisko z Johannem Baptistą Homannem wydając mapy i widoki miast.

Wille Johann Georg (1715-1808): niemiecki rytownik działający głownie we Francji był artystą cenionym w całej Europie, mianowany był między innymi nadwornym rytownikiem króla Francji, cesarza Niemiec i króla Danii. Wolff Jeremias (1663-1724): augsburski wydawca rycin był z wykształcenia zegarmistrzem i budowniczym automatów. Był największym wydawcą w Augsburgu. Sam nigdy nie został rytownikiem. Po śmierci Wolffa zakład i płyty oddziedziczył jego zięć Johann Balthasar Probst (1689-1750).

Woollett William (1735-1785): według notatki z British Museum był najsłynniejszym rytownikiem brytyjskim swoich czasów. Według „Di-ctionary of National Biography” był pierwszym brytyjskim rytownikiem, którego sztychy były podziwiane i kupowane na kontynencie. Szcze-gólnie ceniono jego pejzaże w których potrafił oddać w sposób poprzednio niespotykany efekty oddalenia, światła i powietrza.

Wright Richard (1735-1775): urodzony w Liverpoolu, malarz samouk. W latach 1760-1773 wystawił na wystawach w Londynie 25 obra-zów o tematyce morskiej. W 1764 obrazem Fishery wygrał pierwszy konkurs malarski rozpisany celem wspierania tematyki morskiej. W 2008 ukazał się w studiach poświęconych XVIII w. artykuł Sarah Monks poświęcony temu właśnie obrazowi i historii konkursu. Wright wygrał kon-kursy w 1766 i 1768. Sztych Wooletta był tak popularny, że we Francji ukazały się jego kopie z nazwiskiem Verneta jako autora pierwowzoru malarskiego. Żona i córka Wrighta były także malarkami.

64

Indeks

A

Aliamet Francois 14, 56Aliamet Francois-Germain 14, 56Aliamet Jacques 14, 56Amstelodami Joann Janssonius 11Andriot Francois 14, 56Angeletti Pietro 28Audenaerd van Robert 14, 56Audran Benoit I 35Audran Girard lub Gerard 6Audran Jean 34, 35

B

Baquoy Jean-Charles 16, 56Baron Bernard 15, 56Barret George 15, 56Barri Giacomo 6, 56Bartolozzi Francesco 15, 56Basan Pierre-FranÇois 16, 56Bause Johann Friedrich 16, 56Beauvarlet Jacques Firmin 16, 56Berardi Fabio 17Berghem Nicolaes 14, 56Bernier Camille 42, 56Bertin 25Blot Maurice 17, 56Bonzon H. 11Bottschild Samuel 7Boucher Francois 23, 56Boydell John 17, 23Breughel Jan zw. Aksamitnym 19, 57Brueghel Peter der Ältere 7Brunet-Debaines Alfred Louis 42, 57Bruyn Cornelis de 18Byrne William 18, 57

C

Canaletto Antonio 17Canot Pierre Charles 18, 57Carmona Manuel Salvador 18, 57Carracci Agostino 7, 57Casanova Joanni 27, 28, 57Casberg Paul 42Causig Franz 24, 57Cazenave J.F. 18, 19Champollion Eugène André 42, 57Chastillon Louis de 34Chauvel Théophile 42, 57Cipriani G.B. 15Clerc Pierre-Thomas le 21, 22Cochin Horhemels Louise 19, 57Cock Hieronymus 7Collaert Adriaen 7Collignon François 7, 57Cooke James 25Cooke Thomas 19, 57

Cort Cornelis 8, 57Coypel Charles-Antoine 18, 57Crivellari Bartolomeo 19, 57

D

Dahlberg Erich 8Danzel Jacques Claude 19De Ghendt Emmanuel 39Delignon Jean Louis 39Demonchy N. Martin 19Deny Martial 21Desprez Luigi 31Desrais Claude-Louis 21, 22Diepenbeeck Abraham 9, 10Dies Albert Christophe 20, 57Doetecum Jan van 7Doetecum Lucas van 7Duchange Gaspard 34, 35Dupin Nicolas 21, 58

E

Edelinck Gerard 34Eisen Charles 16

F

Facius George Sigmund 20, 58Facius Johann Gottlieb 20, 58Fage Remond la 12Fantetti Cesare 8, 58Farington Joseph 18Filloeul Pierre 20, 58Filosi Giuseppe 20, 58Foster Ingham 23Fragonard Jean-Honore 17, 40, 58Fuseli Henry 37, 58

G

Gaillard Robert (Rene) 21, 58Gainsborough Thomas 37, 58Galle Philips 8Gamma Sebastiano 19Gessner Salomon 27, 58Geyger Ernst Moritz 42Gilpin Sawrey 15, 58Goltzius Hendrik 11Green Benjamin 22, 58Guerin Pierre-Narcisse 19Günther Christian August 22, 58

H

Haid Gottfried Johann 23, 58Helman Isidore Stanislas 23, 58Hertel Johann Georg I 23Hertel Johann Georg II 23, 24Hogarth William 15, 58Houel Jean Pierre Louis Laurent 24Huet Jean-Baptiste-Marie 40Huquier Gabriel 28, 59

I

Israël Silvestre 9, 59Israels Jozef 42

J

Jäckel Willy 42Jacquemart Jules-Ferdinand 43Jacquinot Louise Francoise 24, 59Jode Gerard de 9Jongkind Johan Barthold 43

K

Kauffmann Angelika 20, 24, 59Kircher Athanasius 11Klemm Walter 43Klinger Max 43Kohl Clemens 24, 59

L

Lairesse de Liège Gerard 31Leenhoff Ferdinand Carl 43Lefebre Valentin 9Legrand Augustin albo Auguste-Claude-

Simon 40Lépicié Bernard 25, 59Le Prince Jean-Baptiste 21, 59Lidel Jacob Balthasar 25, 59Ligozzi Iacopo 27, 59Loir Alexis 34, 35Lütke Peter Ludwig 38, 59Luyken Caspar 38Luyken Johannes 26, 59

M

Maggiotto Francesco 38, 59Marillier Clement-Pierre 39, 40, 59Marvie Martin 26Masquelier Louis Joseph 26, 59Massé Jean-Baptiste 34Masson Antoine 9, 43Mecenas 20Mechel Christian de 26, 59Medland Thomas 18, 59Mignard Nicolas 9Milton J. 19Monnet Charles 23, 59Moreau Jean Michel zw. Moreau le Jeune

39, 40, 59Morghen Filip 27, 59Morris Thomas 15, 60Mulinari Stefano 27, 60

N

Natoire Charles 28, 60Nattier Jacques Baptiste 16Nilson Johann Esaias 27, 60Nolli Carlo 27, 28, 60

O

Ottaviani Giovanni 28, 60Oudry Jean-Baptiste 26, 60

P

Parkinson Sydney 32Pasquier Jacques Jean 28Pater Jean-Baptiste 20

65

Grafika dawna

Pauwels Andries 9, 10Pellegrino Tebaldi 19, 60Perelle Gabriel 10Picart Bernard 28, 29, 35, 60Pillement Jean 18, 60Piranesi Francesco 31Piranesi Giovanni Battista 29, 60Polemburg Corneill 16, 60Pouncy Benjamin T. 39, 60Poussin Nicolas 6, 24Prestel Maria Katharina 31, 60

Q

Querradt Petrus 10, 61

R

Raisin Jean 43Ramler Karl Wilhelm 32Randon Claude 31Raudner Robert 43Ravenet Simon François 31, 61Rembrandt Hermenszoon van Rijn 23Reni Guido 28, 31Reynolds Joshua 16, 61Ribot Theodule Augustin 43Ridinger Johann Elias 31, 61Robusti Jacopo zw. Tintoretto 7Rode Christian Bernhard 32, 61Rooker Edward 32, 61Roque Antoine de la 25Rothschild Nathaniel de 44Roybet Ferdinand Victor Leon 44, 61Rubens Peter Paul 32Ruysdael Jacob van 44

S

Sacchi Andrea 7, 14, 61Sadeler Jan 10, 61Sadeler Raphael I 11, 61Saenredam Jan 11, 61Saint-Aubin Gabriel de 36, 61Santi Rafael 8, 28Savorelli Pietro 28Schmid Mathias 43Schmidt Friedrich Wilhelm 38Schübler Johann Jacob 36Schwarz Christian Jacob 37Simonneau Charles 35Simon Peter 37, 61Sioertsma Antonie Heeres 11Smith Samuel 19, 39, 61Spranger Bartholemeus 10Staeger Ferdinand 44Steinhard Jacob 44Straet Jan van der 8, 11, 12, 61Swanniveldt Herman van 39, 61

T

Thew Robert 37, 62Thoma Hans 44, 62Thomas N. 40Tilliard Jean Baptiste 40Trouvain Antoine 35

U

Unger William 44Uprka Joza 44, 62

V

Vaenius Otto 11, 12, 62Valck Gerard 12Valmon Leonie 44Vancy Duche de 26Vanni Nicolo 27Vaugondy Robert de 16Le Veau Jean-Jacques-Andre 25, 62Veith Phillipp Johann 38, 62Velde Willem van de 18, 62Vermeer Jan van Delft 43Vermeulen Cornelis 35Veronese Paolo 6, 9, 62Viguet Theodore 40Vinkeles Reinier 38, 62Volpato Giovanni 28, 38, 62Vossinik 22Voysard Etienne Claude 22Vries Vredeman de 7

W

Ward James 38, 62Watteau Antoine 25, 62Weigel Christophe 38, 63Weyerstraten Elizaeus 11Wille J.G. 26, 62Wolff Jeremias 36, 62Woollett William 38, 39, 63Wright Richard 38, 63

Z

Zacharie Friedrich Wilhelm 16Zucchi Anton 24

Salon Antykwaryczny NautilusMichał Maksymiuk, Maciej Żywolewskiul. Pijarska 5/2a31-015 Kraków

tel.: + 48 12 422 91 60fax: + 48 12 432 94 40kom.: + 48 695 899 895e-mail: nautilus@antique.com.plwww.antique.com.pl; www.artlist.pl;www.nautilus-art.pl

Przyjmujemy obiekty na kolejne aukcje. Serdecznie zapraszamy do współpracy!

Salon Antykwaryczny

ul. Pijarska 5/2a, 31-015 Krakówtel. +48 12 4229160, Fax +48 12 4329440e-mail: nautilus@antique.com.plwww.antique.com.pl; www.artlist.pl

POLECENIE KUPNAAUKCJA NR 37, 18 MAJA 2013

Poz. w kat. Autor, tytuł Limit (bez 12% opłaty org.)

Imię i nazwisko (nazwa firmy)Adres:Telefon, (e-mail):

Data i podpis (pieczątka firmowa – instytucje) Jednocześnie oświadczam, że znany mi jest Regulamin Aukcji Salonu Antykwarycznego „NAUTILUS”*

* W przypadku otrzymania katalogu aukcyjnego w późnym terminie bardzo prosimy o przesłanie zamówienia aukcyjnegofaksem lub pocztą elektroniczną: fax +48 12 4329440; e-mail: nautilus@antique.com.pl lub aukcje@antique.com.pl

1. Przedmiotem aukcji są dzieła sztuki, przedmioty o wartości artystycznej i historycznej, oddane w komis lub będące własnością Salonu Antykwarycznego NAUTILUS.2. Ceny podane w katalogu są wyrażone w złotych polskich i są cenami wywołania.3. Ceną nabycia jest cena wylicytowana, do której Salon Antykwaryczny NAUTILUS dolicza 12% opłaty organizacyjnej.4. Nabywcą przedmiotu staje się osoba oferująca najwyższą cenę. Biblioteka Jagiellońska i Biblioteka Narodowa mają prawo pierwokupu po cenach wylicytowanych.5. W Aukcji można uczestniczyć osobiście lub poprzez wysłanie pisemnego zamówienia. W zamówieniu prosimy podać numer pozycji w katalogu, nazwisko autora, pierwsze wyrazy tytułu oraz najwyższą oferowaną cenę (limit). Niezbędne jest podanie dokładnych danych identyfikacyjnych przez osoby lub instytucje składające zamówienie, a także złożenie odręcznego podpisu. W imieniu osób i instytucji składających zamówienie licytację przeprowadzi osoba upoważniona przez Salon Antykwaryczny NAUTILUS. Wysokość limitów oraz nazwiska osób lub nazwy instytucji biorących udział w licytacji drogą korespondencyjną są informacjami poufnymi.6. Do udziału w licytacji upoważnione są osoby, które złożyły pisemne polecenie kupna najpóźniej na 24 godz. przed rozpoczęciem licytacji. Organizatorzy nie ponoszą odpowiedzialności za właściwą realizację zleceń pisemnych, które napłynęły po tym terminie.7. Zamówienia prosimy kierować na adres Salonu Antykwarycznego NAUTILUS (ul. Pijarska 5/2a, 31-015 Kraków), drogą elektroniczną na adres: nautilus@ antiqua.com.pl lub nautilus.gal@gmail.com, lub w formie faksu na numer +48 12 432 94 40.8. W sprawie licytacji telefonicznej prosimy o wcześniejszy kontakt z Salonem Antykwarycznym.9. Prowadzący aukcję ustala tzw. postąpienie w licytacji i ma prawo do dowolnego rozdzielania lub łączenia obiektów wystawionych do sprzedaży, zmiany kolejności licytowanych przedmiotów oraz do ich wycofania z aukcji bez podania przyczyny. Aukcjoner w imieniu firmy NAUTILUS ma prawo zaproponować do sprzedaży przedmioty, których nie ma w katalogu.10. W przypadku uzasadnionego sprzeciwu, co do oferty kończącej licytację wyrażonego przez uczestnika licytacji bezpośrednio po jej zakończeniu, prowadzący aukcję ma prawo do ponownego przeprowadzenia licytacji lub do jej kontynuowania.11. W przypadku takich samych ofert pisemnych, decyduje kolejność ich doręczenia. Gdy w trakcie licytacji najwyższą zgłoszoną ofertą jest oferta pocztowa, zakup przedmiotu następuje za wylicytowaną cenę, która może być niższa od kwoty pocztowej. Jeżeli są, co najmniej dwie oferty pocztowe na ten sam obiekt, aukcjoner może rozpocząć licytację od maksymalnego limitu przedostatniej oferty pocztowej powiększonego o jedno postąpienie (licytacja dla zwycięskiej oferty pocztowej).12. Organizatorzy zastrzegają sobie prawo wykluczenia z aukcji osób, które wcześniej nie wywiązały się z przyjętych zobowiązań.13. Zakupione pozycje mogą zostać wysłane pocztą: * dla instytucji – kredytowo * dla osób prywatnych – za pobraniem bankowym (doliczając opłaty za wartość przesyłki wg taryfy pocztowej lub opłat firm kurierskich).14. Osoby odbierające pozycje osobiście zobowiązane są wykupić je w ciągu 7 dni od daty aukcji. Po tym terminie naliczane będą ustawowe odsetki.15. Płatników podatku VAT prosimy o wcześniejsze podanie danych do faktury.16. W przypadku nieodebrania zakupionego obiektu w ciągu 30 dni od daty aukcji, nabywca zobowiązany jest do uiszczenia opłaty w wysokości 0,5% (pół procenta) wylicytowanej przez niego ceny za każdy dzień opóźnienia w odbiorze licząc od 7 dnia od daty aukcji, na której obiekt nabyto. Po 7 dniach na nabywcę przechodzi ryzyko utraty, zniszczenia lub uszkodzenia zakupionego, a nieodebranego obiektu.17. Nabywca może w terminie 14 dni od dnia aukcji odstąpić od umowy kupna w przypadku, gdy opis katalogowy pozycji w sposób ewidentny odbiega od stanu faktycznego. W sprawach spornych roszczenia nabywcy zostaną uwzględnione po dostarczeniu przez niego w tym terminie wiarygodnej ekspertyzy.18. Organizator, z zastrzeżeniem punktu 17, nie ponosi odpowiedzialności za ukryte wady fizyczne oraz wady prawne licytowanych pozycji, co nie wyłącza roszczeń wobec sprzedającego.

REGULAMIN

Salon Antykwarycznyul. Pijarska 5/2a31-015 Kraków

tel.: + 48 12 422 91 60fax: + 48 12 432 94 40kom.: +48 695 899 895

e-mail: nautilus@antique.com.plwww.antique.com.plwww.artlist.pl

BANK PEKAO S.A. III O/ KRAKÓW Nr konta: 46124022941111000037089120

Salon Antykwaryczny

68 |

ARTLIST.PL

72

Aukcja nr 37

dr inż. Tomasz Maczugakolekcjoner – naukowiec – filantrop

W trakcie prac nad katalogiem 37 aukcji zmarł jego autor, nasz przyjaciel, wybitny krakowski kolekcjoner, znawca dawnej grafiki i książki Tomasz Maczuga. Przez lata oddany swej pasji, u schyłku życia postanowił, wraz z żoną Janiną, przekształcić zgromadzony zbiór w fundament programu stypendialnego dla młodzieży szkół średnich z Nowego Sącza i Wado-wic. Gest ten, zbyt rzadko w obecnych czasach spotykany, po raz kolejny potwierdził obraz człowieka szlachetnego, działającego z myślą o innych, gromadzącego relikty przeszłości nie dla zaspokojenia żądzy posiadania.

Tomek był kolekcjonerem prawdziwym. Amatorem w najlepszym tego słowa znaczeniu, czło-wiekiem kochającym piękne druki, wyrafinowane kartusze, subtelne tła. Stale pogłębiał wiedzę, starał się wniknąć w „duszę” każdego obiektu, który uznał za interesujący i pasujący do groma-dzonej przez lata kolekcji. W analizach formalnych, poszukiwaniach muzealno-bibliotecznych łączył cechy miłośnika i nawyki pracownika naukowego.

Będzie nam brakowało jego uwag, rad i szczerego zainteresowania książką oraz grafiką artystyczną.