Własnośd intelektualna

dr Aldona – Małgorzata Dereo

2011

Podstawowe pojęcia z zakresu własności intelektualnej

Kapitał intelektualny – wiedza, która może zostad przekształcona w wartośd

• Kapitał intelektualny przedsiębiorstwa obejmuje:

– kapitał ludzki,

– dobra niematerialne.

11/09/28

Dobra niematerialne

• produkty i technologie

• systemy organizacji produkcji i sprzedaży

• wyniki prac badawczych i rozwojowych

• bazy danych

• programy komputerowe

• know-how techniczne i organizacyjne

• oznaczenia i opakowania produktów

• renoma przedsiębiorstwa oraz przywiązanie klientów

11/09/28

Dobra niematerialne

• Dobra niematerialne to dobra prawnie chronione, związane

z człowiekiem, jako wyodrębnionym prawnie podmiotem (osoba fizyczna),

niezależnie od tego, czy uzasadnieniem ich prawnej regulacji jest ochrona

osoby ludzkiej, a konkretnie jej osobistych interesów (pewnych

niezbywalnych jej przymiotów, stanowiących wartośd samą w sobie, czyli

właśnie dóbr osobistych, czy też ochrona efektów jej intelektualnej

(koncepcyjnej, artystycznej) pracy, chronionych z uwagi na estetyczną lub

praktyczną, użytkową, a w zasadzie obecnie przede wszystkim komercyjną

ich wartośd

11/09/28

Prawo dóbr niematerialnych

• Prawo dóbr niematerialnych, czyli dotyczące tych dóbr regulacje (akty)

prawne, stanowi historycznie jedną z nowszych gałęzi prawa

przedmiotowego (cywilnego), jego ukształtowanie się nie jest kwestią

ostatnich dziesięcioleci. Świadczą o tym dwie podstawowe dla tego

zakresu ochrony prawnej powszechne konwencje międzynarodowe

pochodzące jeszcze z XIX w., czyli Konwencja Paryska z 1883 r. odnosząca

się do praw własności przemysłowej oraz Konwencja Berneoska z 1886 r.,

dotycząca praw autorskich.

11/09/28

Przedmiot własności intelektualnej

• Rezultaty działalności twórczej człowieka stanowią przedmiot własności

intelektualnej. Niektóre z nich przenoszą charakterystykę swoich twórców,

stąd też są traktowane jako dzieła sztuki lub dzieła intelektu. Pozostałe

grupy utworów mają pewne cechy uznawane za charakterystyczne cechy

natury lub właściwości, które mają pomóc w kontrolowaniu natury,

nie wyrażają natomiast charakteru twórcy.

• Są one kwalifikowane jako własnośd przemysłowa.

11/09/28

Zakres własności intelektualnej

Własnośd intelektualna obejmuje:

• własnośd przemysłową

• wytwory twórczości

• ustawa prawo własności przemysłowej

(Dz. U. z 2003 roku Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.)

• ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych

(Dz. U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83 z późn. zm.)

11/09/28

Struktura własności intelektualnej

(ochrona własności intelektualnej)

8

własnośd intelektualna RP

własnośd przemysłowa

(pwp) i (uoznk)

własnośd autorsko prawna (paipp)

Inne np. tajemnice know how

Źródło: opracowanie własne

11/09/28

Własnośd intelektualna

Prawa do: • dzieł literackich, artystycznych, naukowych, • interpretacji artystów interpretatorów oraz do wykonao artystów • wykonawców, do fonogramów, do programów radiowych i telewizyjnych, • wynalazków, • odkryd naukowych, • wzorów przemysłowych, znaków towarowych i usługowych, nazw handlowych,

oznaczeo handlowych, • ochrony przed nieuczciwą konkurencją oraz wszystkie inne prawa dotyczące

działalności intelektualnej w dziedzinie przemysłowej, naukowej, literackiej oraz artystycznej.

(KONWENCJA O USTANOWIENIU ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ - WIPO )

Sztokholm 1967r. ( Polska 1975r.)

9 11/09/28

Przedmioty ochrony (własnośd intelektualna w prawie międzynarodowym)

Własnośd przemysłowa

(Konwencja Związkowa Paryska, 1883 r.)

• wynalazki, • wzory użytkowe, • wzory przemysłowe, • znaki towarowe i usługowe, • datkowe prawo ochronne dla produktów

leczniczych oraz produktów ochrony roślin,

• oznaczenia geograficzne i oznaczenia pochodzenia,

• zwalczanie nieuczciwej konkurencji, • ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa

Polska od 1919r.

obecnie 172 paostwa (2008r.)

Prawo autorskie

(Konwencja Berneoska, 1886 r.)

• ochrona dzieł literackich i artystycznych • ochrona programów dla maszyn cyfrowych • ochrona wykonawców, producentów

fonogramów oraz organizacji nadawczych, • inne np. prawo prasowe

Polska od 1935r.

10 11/09/28

Struktura dóbr niematerialnych Wytwory twórczej działalności intelektu ludzkiego -

systematyka

• podlegające ochronie:

- rejestrowane (poprzedzone badaniami, bez badao) – formalne procedury – ochrona w UPRP i in.

- nierejestrowane (niepoddane sformalizowanym procedurom)

np. utwory według prawa autorskiego , naukowe, znaki powszechnie znane sławne itp.

• niechronione:

- dostępne do powszechnego użytku np. szeroko pojęta wiedza z podręczników,

- dobra niematerialne wcześniej chronione, a ochrona ustała (unieważnienie, wygaśnięcie praw wyłącznych).

11 11/09/28

Możliwości ochrony dóbr intelektualnych

Na drodze prawnej • z rejestracją:

– wynalazki

– wzory użytkowe

– wzory przemysłowe

– znaki towarowe

– oznaczenia geograficzne

– topografie układów scalonych

• i bez rejestracji: – utwory

– oznaczenia geograficzne

– znaki towarowe

11/09/28

Systemy ochrony prawnej

… są ustrukturyzowane i sformalizowane

System międzynarodowy – prawo międzynarodowe,

System regionalny – prawo unijne, członkowie UE

System krajowy – prawo lokalne (pwp, paipp, uoznk, k.c.)

13

Ograniczenie praw wyłącznych • podmiotowe • przedmiotowe • czasowe • terytorialne

11/09/28

Stan prawny - wspólnotowy

• Konwencja o patencie europejskim (Dz.U. z 2004r. Nr 79 poz.737 z póżn.zm.)

• Regulamin wykonawczy do Konwencji o patencie europejskim

• Rozporządzenie Rady Komisji Europejskiej Nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993r. utworzyło nowe terytorialne prawo własności przemysłowej Unii Europejskiej.

• Postępowanie w sprawie znaku towarowego Wspólnoty reguluje rozporządzenie Rady Nr 40/94/94/WE o wspólnotowym znaku towarowym (Dz. Urz. z 1994 Nr L 011/1).

• Dyrektywa 98/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów

14 11/09/28

Stan prawny własności intelektualnej w RP

Akty prawne • Prawo własności przemysłowej ustawa z dn. 30 czerwca 2000 r. (Dz.U.nr 49/2001 poz.

508 z późniejszymi zmianami ). Tekst jednolity 13.06.2003r. (Dz.U.nr 119/2003 poz.1117) z 2004 r. Nr 33, poz. 286 oraz z 2005 r. Nr 10, poz. 68 , Nr 163, poz. 1362 i Nr 167, poz. 1398), ustawa z dn. 9.05.2007r. (Dz.U.nr 99/2007 poz.662), ustawa z dn. 29.06.2007r.(Dz.U.nr 136/2007 poz.958)

• Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dn. 4 lutego 1994r.z późniejszymi zmianami . Jednolity tekst obwieszczenie Marszałka sejmu Rzeczypospolitej Polskie z dn. 17 maja 2006r. (Dz.U. nr90/2006 poz.631), ustawa z dn. 9.05.2007r. (Dz.U.nr 99/2007 poz.662),

• O zwalczaniu nieuczciwej konkurencji ustawa z dn. 16 kwietnia 1993r. (Dz.U.nr 47/1993 poz.211)

• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dn. 14 czerwca 2005r.zmieniające rozporządzenie w spr. dokonywania i rozpatrywania zgłoszeo wynalazków i wzorów użytkowych ( Dz.U.z 2005r. Nr 109, poz 910)

• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dn. 26.02.2008r.zm rozp. w spr. opłat związanych z ochroną.. (Dz.U. z 2008r. Nr 41 poz.241)

15 11/09/28

Prawo autorskie

• Prawo autorskie chroni szeroki krąg kreatywnych działao, które związane są z pracą literacką, dziennikarstwem, nauką, muzyką, teatrem, pantomimą, fotografią, programami komputerowymi, itp.

• Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie przewiduje dla

utworów ochrony patentowej ani certyfikacyjnej. To domena ustawy Prawo własności przemysłowej. Uwzględnia natomiast szeroką gamę licencji, bowiem majątkowe prawa autorskie mogą stanowid przedmiot obrotu cywilnoprawnego (Rozdz. V ustawy – Przejście autorskich praw majątkowych).

11/09/28

• Prawa autorskie dzielą się na uprawnienia o charakterze osobistym (takie jak prawo do autorstwa, integralności utworu), które mają charakter niezbywalny i pozostają zawsze przy twórcy oraz prawa majątkowe (takie jak prawo do rozporządzania i korzystania z utworu), które można przenieśd na inną osobę lub obciążyd prawem do korzystania.

• Prawo autorskie trwa 70 lat licząc od śmierci twórcy. Po upływie tego okresu dzieło przechodzi do domeny publicznej i można z niego w zasadzie swobodnie korzystad.

Prawo autorskie

11/09/28

Zakres ochrony prawnoautorskiej

• Ochroną prawnoautorską są objęte każde przypadki twórczości, niezależnie

od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Podlegad ochronie będą zatem zarówno przypadki tzw. sztuki wysokiej, jak i np. nieporadny rysunek dziecka. Z punktu widzenia przedmiotu opracowania istotne jest, że dziełem może byd również dokumentacja techniczna. Ważną konsekwencją ochrony prawnoautorskiej jest fakt, że pomysły, idee, sposoby postępowania, itd., które zostaną zawarte w utworze nie podlegają ochronie. Prawo chroni bowiem jedynie formę wyrażenia. Tym samym nie są chronione, jako takie odkrycia, idee, procedury, metody działania.

• Co do zasady, uprawniony posiada wyłącznośd na korzystanie i rozporządzanie utworem, która jest ograniczana przez dozwolone przypadki użytku publicznego (np. wykorzystanie w celach dydaktycznych i naukowych) lub prywatnego (wykorzystanie utworu we własnym zakresie). Dzięki dozwolonemu użytkowi można zatem, w zakresie limitowanym ustawą korzystad z utworu bez zgody uprawnionego.

11/09/28

19

Własnośd przemysłowa przedmiot - prawo wyłączne- dokument

Wynalazek patent, patent europejski, d.pat.

Wzór użytkowy prawo ochronne , ś.ochron.

Znak towarowy prawo ochronne, ś.ochron.

Wspólnotowy znak towarowy prawo z rejestracji

Wzór przemysłowy prawo z rejestracji ś.rej

Wspólnotowy wzór przemysłowy prawo z rejestracji

Topografia układu scalonego prawo z rejestracji

Oznaczenie geograficzne prawo z rejestracji

11/09/28

Przedmioty własności przemysłowej i okres ochrony

• Patenty na wynalazki - standardem światowym, który obowiązuje również w Polsce jest przyznawanie

ochrony patentowej na okres 20 lat

• Prawo ochronne na wzory użytkowe - udzielane jest na okres 10 lat od daty zgłoszenia wzoru do ochrony

• Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego - okres ochrony prawnej wynosi 25 lat

• Prawo ochronne na znak towarowy - okres ochrony to 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego do ochrony w

Urzędzie Patentowym RP. Ochrona może byd przedłużona na kolejne okresy 10-letnie

• Prawo z rejestracji topografii układów scalonych - termin ochrony upływa po 10 latach

11/09/28

Dokonanie wynalazku

Jest to rozwiązanie techniczne w wyniku pracy twórczej wynalazcy, spełnia kryteria zdolności patentowej (bezwzględne).

Wynalazki są:

• nowe ( art.25 pwp)

• posiadają poziom wynalazczy (art. 26 pwp, § 32 ust.1 pkt.3 RM),

• nadają się do przemysłowego stosowania (art.27pwp, §3 ust.1pkt.4RM)

21 11/09/28

Jak zarejestrowad wynalazek ?

11/09/28

Ochrona rejestrowa

Warunki:

• wniesienie wniosku do UP

• spełnienie określonych procedur w tym opłaty

• ujawnienie istoty rozwiązania

• uzyskanie tytułu ochronnego

• opłata za ochronę,

• publikacja prawa

• wpis prawa do rejestru

23 11/09/28

Rejestracja Dokument patentowy

ujawnienie monopol

• Patent przyznaje uprawnionemu prawo wyłączne do zarobkowego i zawodowego korzystania z wynalazku , umożliwiając zapobieganie lub powstrzymywanie innych osób od wytwarzania, wykorzystywania , sprzedaży lub importu produktu lub technologii według wynalazku

• Daje prawną podstawę do ścigania naruszyciela

24 11/09/28

Kto może uzyskad patent?

Twórca

Twórcy wynalazku przysługuje:

• prawo do wynagrodzenia

• prawo do wymieniania go jako twórcy w opisach, rejestrach, oraz innych

dokumentach i publikacjach

Pracodawca lub zamawiający

25 11/09/28

Ile patentów?

• Ile patentów mieści się w zwykłej

jednorazowej maszynce do golenia …?

• … 22 patenty uzyskał Gillette zanim

wprowadził na rynek swój nowy model

Gillette Sensor

11/09/28

GILLETTE

• 12 000 patentów tylko w samym EPO

• Strategia patentowania wszystkiego na co

można uzyskad ochronę przed wprowadzeniem

produktu na rynek

• Skuteczne blokowanie konkurentów

zainteresowanych naśladownictwem

11/09/28

IBM – lepiej sprzedawad wiedzę niż komputery

• 100 000 patentów tylko w samym EPO

• IBM zwiększyła przychody z tytułu patentów i licencji o astronomiczną kwotę 3 300% zaczynając od 30 milionów dolarów w 1990 roku do niemal 1 miliarda dolarów w roku 2000

• Kwota ta stanowiła wtedy ok. 1/9 łącznych zysków firmy przed opodatkowaniem

• Aby wygenerowad takie zyski IBM musiałaby sprzedad komputery za kwotę 20 miliardów dolarów …

• … IBM przestał produkowad i sprzedawad komputery

• Obecnie proaktywna strategia IP zapewnia firmie od 1 do 2 mld USD wpływów rocznie

11/09/28

Najsłynniejsza w historii „wojna patentowa”

Polaroid vs Kodak

• Miejsce: USA • Czas – lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte XX wieku • Firmy: Polaroid i Kodak • Przedmiot sporu: rewolucyjna jak na owe czasy technologia

natychmiastowego wywoływania zdjęd • Przyczyna sporu: Pomimo braku praw wyłącznych, Kodak zdecydował się

na wypuszczenie konkurencyjnych do Polaroida aparatów fotograficznych, bazujących na zbliżonej do Polaroida technologii

• Rezultat: Kodak przegrał • Koszty jakie poniósł Kodak: Zasądzone przez sąd odszkodowanie na rzecz

Polaroida – 925 mln USD - Kodak został zmuszony do zamknięcia fabryki za 1.5 mld USD i zwolnienia 600 pracowników - 500 mln USD – koszt odkupienia 16 mln aparatów fotograficznych - 100 mln USD – koszty sądowe poniesione przez firmę Kodak

11/09/28

ESCADA vs Pensjonat Eskada

• ESCADA – międzynarodowa grupa odzieżowa i kosmetyczna

• Pensjonat Eskada – kilkanaście pokoi do wynajęcia w jednej

z turystycznych miejscowości w Polsce - ESCADA poprzez obsługującą ją

kancelarię prawną domaga się od Pensjonatu zaprzestania prowadzenia

działalności pod dotychczasową nazwą

• Firma ESCADA zarezerwowała swoją nazwę w wielu klasach towarowych

(w tym obejmującej działalnośd turystyczną), opór okazał się bezcelowy

i Pensjonat musiał zmienid nazwę

11/09/28

Twórczośd pracownicza

• Zakres praw do twórczości pracowniczej zależy od jej charakteru

• Prawa do twórczości pracowniczej określają przepisy krajowe, które zwykle ustanawiają szczególny reżim w odniesieniu do tej kategorii własności intelektualnej,

• konieczne uwzględnienie w umowach dotyczących międzynarodowych projektów badawczych stosownych klauzul dotyczących praw do stworzonych w ich wyniku wytworów intelektualnych,

• umowa o pracę lub inna umowa (np. zlecenia) mają zwykle pierwszeostwo przed zasadami ogólnymi dotyczącymi podmiotu praw, określonymi w stosownych krajowych regulacjach.

11/09/28

Utwory pracownicze

• Autorskie prawa majątkowe do utworu stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy nabywa pracodawca (art. 12 pr. aut):

– z chwilą przyjęcia utworu (wyjątek - programy komputerowe - art. 74 ust.3)

– w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron

– jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej

– prawo instytucji naukowej do pierwszeostwa opublikowania utworu

naukowego pracownika, stworzonego w wyniku wykonywania obowiązków

ze stosunku pracy (jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej!)

11/09/28

Umowa o pracę dokonanie wynalazku

Zatrudnienie twórcy ( umowa o pracę, umowa o dokonanie wynalazku)

i poniesienie przez pracodawcę (zamawiającego) wszelkich kosztów

(np. wynagrodzenia, infrastruktury technicznej, prac badawczo-rozwojowych,

oceny rozwiązania, budowa prototypu i in.) w celu dokonania wynalazku.

33 11/09/28

Wynalazki pracownicze

• prawo do wynalazku dokonanego w wyniku wykonywania przez twórcę

obowiązków ze stosunku pracy, albo z realizacji innej umowy przysługuje

pracodawcy lub zamawiającemu, chyba że strony ustaliły inaczej

(art.11 ustawy p.w.p)

• szczególne krajowe regulacje dotyczące „wynalazków uniwersyteckich oraz

wynalazków dokonywanych w ramach międzynarodowych projektów

realizowanych przez uniwersytet/jednostkę naukową

11/09/28

35

Korzyści z działalności wynalazczej

Korzyści płynące z działalności wynalazczej można czerpad na podstawie

• umów oraz w postępowaniach odszkodowawczych

Umowa Dobra umowa – gwarancją korzyści majątkowych na długie lata

Wszystkie umowy dot. własności intelektualnej należą do umów

- rezultatu ( art,.627 – 646 k.c. dzieło), albo

- o świadczenie usług (art. 734 i następ. k.c.)

Umowy powinny byd zawierane na piśmie pod rygorem nieważności

11/09/28

Wzory użytkowe

• Nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci

– użyteczne, jeżeli pozwala na osiągnięcie celu mającego praktyczne

znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów

– prawo ochronne udzielane na 10 lat

– tzw. „mały patent”

11/09/28

Znaki towarowe

• Każde oznaczenie - możliwe do przedstawienia graficznego - nadające się do odróżniania towarów - jednego przedsiębiorcy od drugiego - znaki towarowe wspólne

• Prawo ochronne na znak towarowy - ograniczone terytorialnie

• Znaki krajowe, wspólnotowe, „międzynarodowe” - udzielane na 10 lat - możliwośd przedłużania

• Znaki towarowe niezarejestrowane

11/09/28

Prawo międzynarodowe

• Rozporządzenie 40/94 z 20 grudnia 1993o wspólnotowym znaku towarowym – możliwośd uzyskania prawa do znaku towarowego Wspólnoty na

podstawie jednego wniosku i jednej rejestracji przez Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante

– jednolity charakter prawa do znaku towarowego Wspólnoty obejmujący terytorium 25 krajów UE

– porozumienie madryckie w sprawie międzynarodowej rejestracji znaków

– protokół madrycki – rejestracja we wskazanych paostwach członkowskich za

pośrednictwem Biura Międzynarodowego WIPO

11/09/28

Wzory przemysłowe

• Nowa i posiadająca indywidualny charakter postad wytworu lub jego części (cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę, ornamentację)

• nowy, jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeostwo do

uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie

– wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wówczas, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami.

– wyjątki!- grace period

• indywidualny charakter, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wzór wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeostwo

– przy ocenie indywidualnego charakteru wzoru przemysłowego bierze się pod uwagę zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru

11/09/28

Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego

• Charakter – wyłącznego korzystania ze wzoru w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej – zakazywania osobom trzecim używania wytworu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany, lub składowania takiego wytworu dla takich celów

• Zakres terytorialny – obszar RP – obszar UE (rozporządzenie Nr6/2002 z 12 grudnia 2001 w sprawie wzorów Wspólnoty)

• Zakres przedmiotowy – prawo z rejestracji wzoru przemysłowego obejmuje każdy wzór, który na zorientowanym użytkowniku nie wywołuje odmiennego ogólnego wrażenia

• Czas trwania – 25 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym, podzielone na pięcioletnie okresy

11/09/28

Inne dobra własności przemysłowej

• Oznaczenia geograficzne – oznaczenia wskazujące na pochodzenie towaru z określonego terenu, z którym wiążą się specjalne właściwości

• Topografie układów scalonych – przestrzenne rozplanowanie elementów układu scalonego

• Ochrona odmian roślin – prawo wyłączne chroniące nowe, odrębne, wyrównane i trwałe odmiany roślin

• Bazy danych – prawo sui generis chroniące zorganizowane zbiory danych powstałe przy udziale nakładu inwestycyjnego

• Know-how • Nieuczciwa konkurencja

11/09/28

Know-how (tajemnica przedsiębiorstwa)

• Pojęcie: know-how nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartośd gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności

• Zasady ochrony

– droga kontraktowa, – przekazanie, ujawnienie, wykorzystanie albo nabycie od osoby nieuprawnionej stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy

11/09/28

Nie zawsze ochrona patentem jest korzystna tajemnica know how

Rozwiązanie nie chronione patentem, a utrzymywane w tajemnicy i wykorzystane w gospodarce jest objęte częściową ochroną – ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - wiąże się z tajemnicą przedsiębiorstwa.

( zabezpieczyd dokument w razie sporu)

Ustawa z dn. 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

(Dz. U. nr 47, poz.211 z późn. zm.)

Tajemnica receptury Coca – Coli od 1886r.

43 11/09/28

Umowy

• W obrocie gospodarczym umowy są zawierane w procesie zatrudnienia

pracowników z podmiotami gospodarczymi w formie pisemnej z klauzulą

poufności

• Brak klauzul poufności może narazid na wypłynięcie poufnej informacji na

temat cennych rozwiązao technicznych i technologicznych

44 11/09/28

45

• .

paipp

Narzędzia ochrony innowacji

RP

Tajemnica firmy uznk

Ochrona prawami

wyłącznymi pwp Prawo

cywilne art.23 i 24

patent prawo ochronne

prawo z rejestracji

wynalazek wzór użytkowy

znak towarowy

wzór przemysłowy,

topog. ukł. scal., ozn. geogr.

Źródło: opracowanie własne

11/09/28

Dlaczego warto chronid swoją własnośd intelektualną?

• zabezpieczamy firmę przed naśladowcami

• zwiększamy wartośd firmy (znak towarowy lub patent można wycenid

i uwzględnid w sprawozdaniach finansowych pod warunkiem posiadania

praw wyłącznych)

• dzięki licencjom możemy generowad dodatkowe przychody

• dzięki ochronie posiadamy usankcjonowany prawnie monopol na dany

obszar działalności gospodarczej

11/09/28

Korzyści z ochrony własności przemysłowej

Dokonanie wynalazku - model generujący zyski

• Prawa majątkowe pracodawcy (k. własnośd, współwłasnośd),

• Rejestracja firmy i przedmiotów ochrony (k. bezpieczeostwo prawne)

• Zagraniczna ochrona (k. nowe rynki)

• Zarządzanie w.p. (k. platforma sprzedażowa, lider w branży)

• Strategia rozwoju firmy (k. wartośd dodana, inwestor strategiczny)

• Monopol prawem dozwolony (korzyśd: licencje i umowy)

47 11/09/28

Korzyśd twórcy

Osobiste prawo do autorstwa projektu wynalazczego ( np. wynalazku )

nie wchodzi do masy spadkowej, nie podlega dziedziczeniu

• pracownik (wykonawca) – autor

• jest nazwany z imienia i nazwiska obok projektu wynalazczego

• jest wymieniany w opisach

• rejestrach, dokumentach, w publikacjach

Przysługuje mu wynagrodzenie (art.21-23 pwp) lub inna forma nagradzania (zgodnie z umową)

48 11/09/28

Korzyśd pracodawcy

Prawo własności wchodzi do masy spadkowej

(art. 12 ustawy Prawo własności przemysłowej)

Prawo to można:

• sprzedawad

• dzierżawid

• zastawid w części lub całości

• przenieśd na inne osoby poprzez umowę licencyjną

• zbywad poprzez cesję praw

49 11/09/28

Model generujący zysk

PRACODAWCA ( ZAMAWIAJĄCY) – PRACOWNIK ( WYKONAWCA)

DOKONANIE WYNALAZKU

• OCENA

• ZGŁOSZENIE DO UP

• UZYSKANIE TYTUŁU OCHRONNEGO (jednego lub więcej)

• ANALIZA (monitoring)

WDROŻENIE

PROMOCJA, MARKETING, SPRZEDAŻ, ROZPOWSZECHNIENIE TYTUŁY

ZAGRANICZNE – NOWE RYNKI ZBYTU

ROZWÓJ

50 11/09/28

Nowe rynki

Zagraniczna ochrona

• Uprawniony decyduje kiedy i w jakich krajach będzie rozszerzał swoją

ochronę i korzystał z pierwszeostwa konwencyjnego

• Rynek zagraniczny jest bardziej kosztowny (wyższe koszty zgłoszeo, koszty

reprezentantów zawodowych, tłumaczeo docelowej ochrony, promocji,

marketingu, spełnienia reżimów prawnych i certyfikatów na rynku

sprzedażowym) i szerszy stąd są większe możliwości czerpania zysków

51 11/09/28

Wymiana wiedzy, doświadczeo, dalszy rozwój

• Doświadczenia rynku amerykaoskiego i polskiego w sferze zarządzania własnością intelektualną pokazują podobną zależnośd i wąskie gardło na jakie napotykają małe i średnie przedsiębiorstwa przy próbach wprowadzania zarządzania własnością intelektualną we własnym zakresie. Wąskim gardłem są finanse

• Koszty ochrony patentowej i utrzymanie ochrony do 125 tys. dolarów za jeden patent amerykaoski i jedno zgłoszenie w trybie międzynarodowym

• Rodzaje kosztów są podobne: wydatki na badanie stanu techniki, dokonanie zgłoszenia i utrzymania ochrony patentowej, koszty dokonania zagranicznych zgłoszeo ochrony i jej utrzymanie oraz opłaty obowiązkowej reprezentacji krajowego rzecznika patentowego

52 11/09/28

Bezpieczeostwo prawne

53

WĄSKA OCHRONA - NISKIE KOSZTY - MAŁE ZYSKI

SZEROKA OCHRONA - WYSOKIE KOSZTY - DUŻE ZYSKI

11/09/28

Komercjalizacja własności przemysłowych

• Analiza wariantów ochrony: specjaliści do spraw komercjalizacji i rzecznik

patentowy

• Planowanie budżetu (dochody i wydatki) związanego z ewentualną ochroną

• Informacja o potencjale ekonomicznym danego wynalazku i jego pożądania

na rynku

• W efekcie wybiera się stosowną metodę ochrony i ścieżkę jej komercjalizacji

54 11/09/28

Oszczędnośd kosztów w ochronie zagranicznej (1)

Patent europejski

• Ochrona wynalazku w każdym spośród 36 krajów europejskich,

na drodze jednej procedury prowadzonej przez Europejski Urząd

Patentowy

• Korzyścią finansową jest ochrona wynalazku za mniejszą opłatą i na

większym terytorium, gdzie uprawniony ma wyłącznośd niż gdyby

to rozwiązanie chronid w każdy kraju oddzielnie

55 11/09/28

Oszczędnośd kosztów w ochronie zagranicznej (2)

• Ochrona w 27 krajach UE wspólnotowy znak towary lub wspólnotowy wzór

przemysłowy w agendzie UE - Urzędzie Harmonizacji Rynku

Wewnętrznego w Alicante

• Za mniejszą opłatą niż to wynika z opłaty w każdym oddzielnie zgłaszanym

do ochrony kraju

56 11/09/28

Monopol prawem dozwolony (korzyśd: licencje i umowy)

• Uprawniony z patentu ( prawa ochronnego i prawa z rejestracji) może zakazad osobie trzeciej korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy, polegający na wytwarzaniu, używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu lub importowaniu produktu będącego przedmiotem wynalazku

• Może również zakazad stosowania sposobu będącego przedmiotem wynalazku, jak też używania, oferowania, wprowadzania do obrotu lub importowania produktów otrzymanych bezpośrednio takim sposobem (art. 66 pwp)

57 11/09/28

Gwarancje prawne

• Uprawniony z praw wyłącznych (właściciel) sam monitoruje właściwe respektowanie nabytych praw przez osoby trzecie uczestniczące w obrocie gospodarczym

• O ile zachodzi bezprawne korzystanie z jego praw , naruszenie praw wyłącznych to na nim jako na właścicielu spoczywa obowiązek wnioskowania o ściganie naruszyciela

• Zwykle poprzedza je wezwanie przed procesowe o zaprzestanie naruszenia na określonych warunkach

• Droga prawna

• Podrabiane wytwory mogą byd skonfiskowane i zniszczone bez względu na to w jakich okolicznościach i kiedy zostały wprowadzone do obrotu oraz kto jest ich aktualnym użytkownikiem lub właścicielem

58 11/09/28

Wzmocnienia roli lidera na rynkach rozwój, kolejne tytuły ochronne

Firma wiodąca:

• Obserwuje bacznie rynek w Polsce i za granicą, konkurentów.

• Analizuje w jakich regionach jest zapotrzebowanie na produkty

i technologie, bądź w jakich regionach świata skupiają się potencjalni

producenci chronionego dobra niematerialnego i prawnego.

• Zna swoją pozycję.

• Wzmacnia własną markę

59 11/09/28

Współpraca z kontrahentami

• Kontrakty zawierają klauzulę o wyrażeniu przez kontrahenta zgody na

wykorzystanie jego oznaczenia w formie znaku towarowego w celach

informacji o współpracy

• Jest to zabieg marketingowy – budowanie własnej marki za

pośrednictwem marki znanej, praktykowany przez przedsiębiorców

60 11/09/28

Platforma sprzedażowa, lider w branży

Zarządzanie własnością przemysłową

• Przedsiębiorca ma pakiet praw wyłącznych na określoną ilośd chronionych

przedmiotów i zgrany zespół zarządzający

• Tworzy to wartośd dodaną.

61 11/09/28

Strategia zarządzania własnością przemysłową (1)

1. Czy tworzyd dalej własne ulepszenia, nowe rozwiązania techniczne, technologiczne, będące dalej przedmiotem ochrony i sprawnego zarządzania

2. Czy ekonomiczniejsze będzie zarządzanie nie swoją własnością intelektualną, ale prawami udzielonymi na bazie licencji? Decyzja należy do przedsiębiorcy, który powinien podjąd ją na podstawie skrupulatnych badao, analiz oraz projekcji różnych wariantów strategicznych

3. Jak, gdzie i za ile chronid, by na ochronie zyskad, a wynalazek wdrożyd na różnych obszarach terytorialnych

Analiza racjonalno-ekonomiczna na każdym etapie zarządzania

62 11/09/28

Strategia zarządzania własnością przemysłową (2)

• Ochrona pakietem praw wyłącznych i udzielanie licencji

(strategia kosztowna – pewna – przejrzysta)

• Ochrona poprzez utrzymywanie w tajemnicy własnych rozwiązao i doświadczeo zawodowych, badawczych, technicznych, technologicznych, czyli wszelkich poufnych informacji i zdarzeo gospodarczych

• Zachowanie tajemnicy przedsiębiorstwa np. wiedza know how

63 11/09/28

Strategia rozwoju firmy

Wartośd dodana, inwestor strategiczny

• W oparciu o chronioną własnośd przemysłową przedsiębiorca obiera własną ścieżkę rozwoju firmy. Poszukuje nowych źródeł finansowania, ogranicza koszty, szuka partnerów do współpracy, poszukuje inwestorów strategicznych. Inwestuje w rozwój firmy

• Przedsiębiorca planuje zarządzanie według własnej strategii w oparciu o analizę ekonomiczną

• Subwencje krajowe i dotacje unijne oraz instytucje otoczenia biznesu

64 11/09/28

Partnerzy do współpracy

• Bieżące monitorowanie nowych technologii i najnowszych osiągnięd technicznych pozwala na wyszukiwanie potencjalnych nowych partnerów, dostawców licencyjnych

• Kontrola działalności konkurencji. W tym celu warto regularnie sprawdzad bazy danych

• patentów i innych przedmiotów będących w kręgu zainteresowao przedsiębiorcy

• Bieżące monitorowanie pozwala na ustalenie naruszenia praw własnych oraz uniknięcia naruszenia praw konkurencji

65 11/09/28

Pomoc instytucjonalna

1. Parki Technologiczne – stymulowanie rozwoju ekonomicznego regionu, powstawanie innowacyjnych MŚP tworzenie warunków do innowacji, rozwoju nowych technologii, ich transferu i komercjalizacji.

2. Inkubatory Technologiczne (centra technologiczne) – dla wspomagania rozwoju nowo powstałych firm

3. Centra Transferu Technologii (jednostki pomostowe) doradcze, szkoleniowe, informacyjne dla wsparcia transferu i komercjalizacji technologii, podniesienia innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz regionalnych struktur gospodarczych.

4. Inkubatory Przedsiębiorczości- wspomaganie rozwój nowo powstałych firm MŚP, optymalizacja warunków dla transferu i komercjalizacji technologii

66 11/09/28

Bezpieczeostwo fizyczne

• sejfy • karty dotykowe • drzwi antywłamaniowe • Przykład zastosowania w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych:

- bramki - wartownicy - kontrole przy wejściu i wyjściu - karty dotykowe - pisemna zgoda przełożonego by wnieśd na teren zakładu notebook lub jakikolwiek nośnik pamięci - pojedyncze egzemplarze maszyn

11/09/28

Bezpieczeostwo logiczne

• Hasła

• Programy antywirusowe

• Zarządzanie prawami dostępu –Information Rights Management

• Przykład firmy Microsoft:

- dla każdego dokumentu określa się jakie osoby mogą się z nim zapoznad

- określa się do kiedy dokument może byd dostępny (po tym terminie,

aby z niego skorzystad należy skontaktowad się z autorem)

- blokowanie funkcji drukowania i „printscreen”

11/09/28

Bezpieczeostwo proceduralne

• Kontrakty menedżerskie z klauzulami zakazującymi konkurencji

• Procedury zarządzania wiedzą i ochrony wiedzy

• Przykład KPMG:

- zapisy w umowach o pracę-Szkolenia dla pracowników

- procedura ochrony zasobów wiedzy

- procedury bezpieczeostwa (organizacyjne oraz IT)

11/09/28

Zaufanie i kultura firmy

• Kultura wysokiego zaufania czy kultura rygorystycznej kontroli?

• Za ochronę wiedzy odpowiadają wszyscy pracownicy czy tylko właściciel/zarząd? Przykład firmy SEMCO:

- Jedna z najbardziej innowacyjnych firm przemysłowych na świecie

- Od 4 mln USD przychodów w 1982 do 212 mln USD w roku 2003

- Dwucyfrowa przeciętna stopa wzrostu sprzedaży

- Rotacja pracowników 2% (średnia w sektorze 18%) –mimo braku działu HR

- Firma dla której chciałby pracowad co piąty mieszkaniec Brazylii

- Dlaczego? Ricardo Semler –postawił na zaufanie

11/09/28

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

11/09/28