16B - Akademia Morska w Web viewEdytor tekstu Word: formatowanie tekstu, edytor równań,...

AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIEWYDZIAŁ MECHANICZNY

P LA NY I P R OGR A MYST UD IÓW N IE ST AC JON AR N YC H

I ST OP N IA

KIERUNEK – MECHANIKA I BUDOWA MASZYNSPECJALNOŚĆ – EKSPLOATACJA SIŁOWNI OKRĘTOWYCH

Programy zatwierdzone przez Radę Wydziału Mechanicznego31.05.2011 r. – obowiązują od roku akademickiego 2011/2012

SZCZECIN 2011

1Programy zatwierdzone przez Radę Wydziału Mechanicznego w dniu 31.05.2011 r.

– obowiązują od roku akademickiego 2011/2012

Redakcja

Wydziałowa Komisja ds. Dydaktyki w składzie:

Dziekan Wydziału Mechanicznego dr hab. inż. Cezary Behrendt , prof. nadzw. AM,Prodziekan ds. Studiów Stacjonarnych dr inż. Artur Bejger,

Prodziekan ds. Studiów Niestacjonarnych i Praktyk dr inż. Piotr Treichel,Prodziekan ds. Nauki dr hab. inż. Zbigniew Matuszak, prof. nadzw. AM,

dr hab. inż. Andrzej Adamkiewicz, prof. nadzw. AM, dr hab. inż. Daniela Szaniawska, prof. nadzw AM, dr inż. Zenon Grządziel ,

dr Janusz Chrzanowski, dr inż. Maciej Kozak, dr inż. Leszek Chybowski, mgr inż. Paweł Krause.

Redakcja techniczna

mgr inż. Czesław Wiznerowicz



Spis treści

Karta zmian ..................................................................................................... 6Informacje o planach studiów ......................................................................... 7Kwalifikacje absolwenta ................................................................................. 10Lista przedmiotów programu studiów stacjonarnych pierwszego stopnia Akademii Morskiej w Szczecinie ................................................................... 11

Plan studiów niestacjonarnych pierwszego stopniadla kierunków dyplomowania:

Układy napędowe z silnikami tłokowymi ...................................................... 15Napędy turbinowe ........................................................................................... 17Eksploatacja zbiornikowców .......................................................................... 19Eksploatacja chemikaliowców ........................................................................ 21Eksploatacja gazowców .................................................................................. 23Eksploatacja chłodnicowców .......................................................................... 25Komputerowe systemy sterowania siłownią okrętową ................................... 27Elektroenergetyka okrętowa i systemy sterowania ......................................... 29

Przedmioty realizowane w ramach specjalności Eksploatacja Siłowni Okrętowychdla wszystkich kierunków dyplomowania

1. Język angielski* ............................................................................................... 313. Podstawy ekonomii ......................................................................................... 344. Nauka o pracy i kierowaniu* ........................................................................... 375. Ochrona własności intelektualnej ................................................................... 406. Matematyka .................................................................................................... 427. Fizyka* ............................................................................................................ 458. Mechanika* ..................................................................................................... 489. Wytrzymałość materiałów* ............................................................................. 5210. Grafika inżynierska* ....................................................................................... 5511. Informatyka użytkowa .................................................................................... 5812. Podstawy konstrukcji maszyn* ....................................................................... 6013. Materiałoznawstwo okrętowe* ........................................................................ 6414. Techniki wytwarzania I* ................................................................................. 6815. Techniki wytwarzania II – praktyka warsztatowa* ......................................... 7116. Techniki wytwarzania III – spawalnictwo* ..................................................... 7417. Technologia remontów* .................................................................................. 7718. Termodynamika techniczna* ........................................................................... 8219. Mechanika płynów* ........................................................................................ 8720. Podstawy elektrotechniki i elektroniki* .......................................................... 9021. Maszyny i napędy elektryczne* ...................................................................... 9522. Elektrotechnika okrętowa* .............................................................................. 9923. Podstawy automatyki i robotyki* .................................................................... 10324. Automatyka i miernictwo okrętowe* .............................................................. 10625. Chemia techniczna .......................................................................................... 10926. Chemia wody, paliw i smarów* ...................................................................... 11327. Użytkowanie paliw i środków smarowych* .................................................... 12028. Okrętowe silniki tłokowe* .............................................................................. 12829. Kotły okrętowe* .............................................................................................. 13730. Maszyny i urządzenia okrętowe* .................................................................... 142



31. Chłodnictwo i klimatyzacja* ........................................................................... 14932. Siłownie okrętowe* ......................................................................................... 15433. Podstawy budowy statku i organizacji załogi* ............................................... 16534. Teoria i budowa okrętu* .................................................................................. 16735. Ochrona środowiska morskiego* .................................................................... 17136. Eksploatacja urządzeń siłowni okrętowej – symulator* .................................. 17537. Zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku* .................................................. 17938. Organizacja nadzoru ....................................................................................... 18239. Podstawy nautyki ............................................................................................ 18740. Prawo i ubezpieczenia morskie* ..................................................................... 18941. Seminarium dyplomowe ................................................................................. 191

Przedmioty realizowane w ramach specjalności Eksploatacja Siłowni Okrętowychdla kierunków dyplomowania:

Układy napędowe z silnikami tłokowymi43.1. Współczesne konstrukcje tłokowych silników okrętowych .............................. 19744.1. Ochrona środowiska w eksploatacji statku .................................................... 20145.1. Okrętowe układy napędowe ............................................................................ 20446.1. Gospodarka energetyczna statku .................................................................... 207

Napędy turbinowe43.2. Eksploatacja okrętowych turbin parowych i gazowych .................................. 21344.2. Kotły parowe główne ...................................................................................... 21645.2. Urządzenia i instalacje obsługujące turbiny okrętowe ................................... 21946.2. Eksploatacja okrętowych siłowni turboparowych .......................................... 221

Eksploatacja zbiornikowców43.3. Budowa zbiornikowców .................................................................................. 22544.3. Eksploatacja zbiornikowców .......................................................................... 22745.3. Ekologiczne aspekty eksploatacji zbiornikowców .......................................... 22946.3. Bezpieczeństwo pracy na zbiornikowcach ...................................................... 231

Eksploatacja chemikaliowców43.4. Budowa statków do przewozu chemikaliów .................................................... 23744.4. Eksploatacja statków do przewozu chemikaliów ............................................ 23945.4. Ekologiczne aspekty eksploatacji chemikaliowców ........................................ 24146.4. Bezpieczeństwo pracy na chemikaliowcach .................................................... 243

Eksploatacja gazowców43.5. Budowa statków do przewozu skroplonych gazów ......................................... 24944.5. Eksploatacja statków do przewozu skroplonych gazów ................................. 25145.5. Ekologiczne aspekty eksploatacji gazowców .................................................. 25346.5. Bezpieczeństwo pracy na gazowcach ............................................................. 255

Eksploatacja chłodnicowców43.6. Eksploatacja instalacji i urządzeń statków do przewozu ładunków chłodzonych 26144.6. Automatyka instalacji chłodniczych ................................................................ 26445.6. Technologia przewozu ładunków chłodzonych ............................................... 26746.6. Ekologiczne aspekty eksploatacji instalacji chłodniczych .............................. 270



Komputerowe systemy sterowania siłownią okrętową43.7. Programowanie komputerów i sterowników .................................................. 27544.7. Komputerowe systemy automatyki .................................................................. 27745.7. Inteligentne urządzenia automatyki ................................................................ 280

Elektroenergetyka okrętowa i systemy sterowania43.8. Miernictwo elektryczne ................................................................................... 28544.8. Wytwarzanie energii elektrycznej na statku .................................................... 28845.8. Napędy elektryczne statku ............................................................................... 29146.8. Energoelektroniczne przetwarzanie energii elektrycznej ............................... 294

Praktyki47. Praktyka zawodowa (standardy MNiSzW) ..................................................... 29748. Praktyka pływania (standardy STCW) ........................................................... 298

49. Praca dyplomowa ............................................................................................ 301* – zawiera treści programowe STCW



Karta zmian

Data Treść zmiany Uwagi



INFORMACJE O PLANACH STUDIÓWStudia niestacjonarne pierwszego stopnia

A. Informacje ogólne

Studia 4 letnie przygotowują do pracy na stanowiskach eksploatatorów instalacji energe-tycznych – przede wszystkim siłowni okrętowych. W tym zakresie oferowany program stu-diów i praktyk studenckich spełnia wymagania do zajmowania w siłowni statku stanowisk na poziomie zarządzania zgodnie z międzynarodową Konwencją o wyszkoleniu marynarzy, wy-dawaniu świadectw i pełnieniu wacht, zwanej Konwencją STCW.

Program obejmuje 1946 godzin zajęć (bez godzin przeznaczonych na przygotowanie pracy dyplomowej), w tym:

przedmioty kształcenia ogólnego 162 godz. przedmioty podstawowe 492 godz. przedmioty kierunkowe 674 godz. przedmioty zawodowe 667 godz.

oraz godziny przewidziane dla wybranego kierunku dyplomowania:

Układy napędowe z silnikami tłokowymi 57 godz. Napędy turbinowe 87 godz. Eksploatacja zbiornikowców 61 godz. Eksploatacja chemikaliowców 60 godz. Eksploatacja gazowców 69 godz. Eksploatacja chłodnicowców 64 godz. Komputerowe systemy sterowania siłownią okrętową 72 godz. Elektroenergetyka okrętowa i systemy sterowania 82 godz.

Realizacja programu studiów niestacjonarnych odbywa się w trakcie jednego zjazdu rocznie. O terminach zjazdu student jest powiadamiany pisemnie przez dziekanat Wydziału Mechanicznego.

Student ma obowiązek uczestniczenia we wszystkich formach zajęć przedmiotów obję-tych nadzorem administracji morskiej RP, a składających się na kurs modelowy na poziom operacyjny i zarządzania w dziale maszynowym. Przedmioty objęte nadzorem administracji morskiej RP są oznaczone gwiazdką w planie studiów a kursywą wyróżnione tematy STCW w kartach przedmiotów.

Student powinien uczestniczyć we wszystkich formach zajęć i zaliczeń oraz wykonywać prace przejściowe przewidziane planem studiów. Może korzystać z konsultacji prowadzonych przez wykładowców przedmiotów. Do zdobywania wiedzy w ramach nauki własnej służą m.in. biblioteki i czytelnie AM w Szczecinie.



B. Kierunki dyplomowania

Studenci studiów niestacjonarnych mogą wybierać kierunki dyplomowania.Głównym kierunkiem dyplomowania na specjalności ESO jest kierunek „Układy napę-

dowe z silnikami tłokowymi”. Studenci musza zadeklarować uczestnictwo w zajęciach wybranego kierunku

dyplomowania oraz kierunku alternatywnego (gdyby nie powstała odpowiednia grupa w pierwszym kierunku) przed ostatnim dniem rozliczeniowym III roku studiów (30 września). Po tym terminie dziekan dokonuje przydziału do grupy kierunku dyplomowania.

Grupa kierunku dyplomowania nie powinna być mniejsza niż 16 osób. Jeżeli w dniu rozpoczęcia nowego roku akademickiego listy zgłoszonych na inne kierunki będą obejmowały mniej niż 16 osób, studenci z tych list automatycznie zostaną wpisani na listę alternatywnego lub głównego kierunku dyplomowania.

C. Praktyki

W programie studiów są przewidziane następujące praktyki studenckie:1. Praktyka podstawowa zawodowa (wg wymagań MNiSW) trwająca minimum 14

tygodni, niezbędna do ukończenia studiów na kierunku „Mechanika i budowa maszyn”Ze względu na charakter studiów niestacjonarnych (przeznaczone są dla studentów

pracujących), praktyka podstawowa zawodowa odbywa się w zakładach pracy świadczą-cych usługi badawcze, konstrukcyjne, remontowe, budowy i obsługi urządzeń technicznych zgodnie z kierunkiem studiów. Uczelnia nie organizuje tego typu praktyk studenckich, uzna-nie odbycia praktyki odbywa się na podstawie potwierdzeń wystawiającej je jednostki, okre-ślających zajmowane stanowiska i termin świadczenia usług przez studenta.

Jako praktyka podstawowa zawodowa może być uznana praktyka pływania.

2. Praktyka pływania dla absolwentów ubiegających się o dyplom oficera mechanika wachtowego zgodnie z wymaganiami aktualnych przepisów administracji morskiej RP dla ab-solwentów wyższych szkół morskich,

Podstawą do spełnienia wymagań Konwencji STCW 78 w zakresie praktyki pływania do uzyskania dyplomu oficera mechanika wachtowego (pierwszy dyplom oficerski w dziale maszynowym) dla absolwenta Wydziału Mechanicznego Akademii Morskiej w Szczecinie jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 04 lutego 2005 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji zawodowych marynarzy (Dz.U. Nr 47, poz. 445).

Kandydat do uzyskania dyplomu oficera mechanika wachtowego w trybie przewidzianym dla absolwentów wyższych szkół morskich (ukończenie szkoły i 6-cio miesięczna praktyka pływania w dziale maszynowym statku o mocy napędu głównego 750 i więcej kilowatów), musi odbyć praktykę pływania z dziennikiem praktyk i następnie przystąpić do egzaminu zgodnie z procedurami przewidzianymi programem praktyk AM w Szczecinie. Pozytywna ocena z egzaminu uprawnia do wydania przez Uczelnię „Zaświadczenia o zaliczeniu dziennika praktyk”. To zaświadczenie stanowi dowód odbycia praktyki pływania niezbędnej do uzyskania dyplomu morskiego.

W przypadku nie wypływania wymaganego okresu praktyki przed obroną pracy dyplomowej, jest możliwość uzupełnienia jej po studiach, ale w terminach określonych przepisami administracji morskiej RP. Praktyki pływania stanowiące podstawę do wydania przez Uczelnię „Zaświadczenia o zaliczeniu dziennika praktyk” są nadzorowane przez Akademię Morską zgodnie z procedurami wymaganymi przez administracje morską RP i zapisanymi w procedurach Systemu Zarządzania Jakością AM.



Do odbycia praktyki i uzyskania dyplomu oficera mechanika wachtowego niezbędne są także świadectwa ukończenia kursów specjalistycznych określonych w Rozporządzeniu Mini-stra Infrastruktury z dnia 04 lutego 2005 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji zawodowych marynarzy (Dz.U. Nr 47, poz. 445), a których wykaz znajduje się również w załączonym pla-nie studiów.

Jeżeli student nie zamierza uzyskać dyplomu w podanym wyżej trybie, posiadanie świa-dectw szkoleń specjalistycznych i praktyki pływania nie jest wymogiem koniecznym do ukończenia studiów.

Absolwent kierunku „Mechanika i budowa maszyn” AM w Szczecinie może uzyskać dy-plom oficera mechanika wachtowego wg ścieżki odmiennej od podanej powyżej, jednak obo-wiązują wtedy inne przepisy administracji morskiej RP, przede wszystkim wymagana prak-tyka w dziale maszynowym trwa kilka razy dłużej.

D. Punkty kredytowe

Student jest zobowiązany przed obroną pracy dyplomowej uzyskać pozytywne oceny ze wszystkich przedmiotów przewidzianych planem studiów na danym kierunku dyplomowania. Za zaliczone przedmioty w każdej formie zajęć przewidzianej programem studiów, przypisy-wane są punkty kredytowe (ECTS). Wymagana minimalna liczba punktów do ukończenia studiów wynosi 210, z tym, że wliczane do tej sumy punkty za praktykę nie mogą przekroczyć 14 punktów kredytowych.

Maksymalna liczba punktów kredytowych możliwa do osiągnięcia w trakcie studiów pierwszego stopnia wynosi 240, a jest ona wynikiem przyznania dodatkowych 30 punktów za praktykę pływania wg standardów Konwencji STCW dla studentów ubiegających się o dy-plom oficera mechanika wachtowego ścieżką przewidzianą dla absolwentów wyższych szkół morskich. Zamiennie przyznaje się punkty za praktyki pływania z dyplomem co najmniej ofi-cera mechanika wachtowego w wymiarze minimum 6 miesięcy.

E. Ukończenie studiów

Student ma obowiązek przygotowania i obrony pracy dyplomowej inżynierskiej przed Komisją Egzaminacyjną powoływaną przez Dziekana Wydziału. Pozytywna ocena egzaminu uprawnia do otrzymania dyplomu ukończenia studiów na kierunku „Mechanika i budowa ma-szyn” i tytułu zawodowego inżyniera.



KWALIFIKACJE ABSOLWENTA

Absolwenci studiów pierwszego stopnia Wydziału Mechanicznego Akademii Morskiej w Szczecinie specjalności Eksploatacja Siłowni Okrętowych posiadają podstawową wiedzę i umiejętności niezbędne do zrozumienia zagadnień z zakresu budowy, wytwarzania i eksplo-atacji maszyn. Posiadają gruntowną znajomość zasad mechaniki oraz projektowania z wyko-rzystaniem współczesnych narzędzi obliczeniowych. Absolwenci są przygotowani do: realiza-cji procesów wytwarzania, montażu i eksploatacji maszyn; prac wspomagających projektowa-nie maszyn oraz nadzór nad ich eksploatacją; pracy w zespole; koordynacji prac i oceny ich wyników oraz sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technikami komputerowymi. Ab-solwenci studiów powinni znać język obcy na poziomie posługiwania się językiem w życiu codziennym oraz specjalistycznym z zakresu kierunku kształcenia i bezpieczeństwa pracy na jednostkach pływających. Absolwenci powinni być przygotowani do pracy w: przedsiębior-stwach armatorskich jako członkowie załóg pływających, przedsiębiorstwach przemysłu ma-szynowego oraz w innych zajmujących się wytwarzaniem i eksploatacją maszyn; jednostkach projektowych, konstrukcyjnych i technologicznych oraz związanych z organizacją produkcji i automatyzacją procesów technologicznych; jednostkach odbioru technicznego produktów i materiałów, jednostkach akredytacyjnych i atestacyjnych; jednostkach naukowo-badawczych i konsultingowych oraz innych jednostkach gospodarczych, administracyjnych i edukacyjnych wymagających wiedzy technicznej i informatycznej.

Absolwenci Wydziału Mechanicznego Akademii Morskiej w Szczecinie specjalności Eksploatacja Siłowni Okrętowych są przygotowani w szczególności do:

podjęcia studiów drugiego stopnia, obsługi maszyn i urządzeń okrętowych i lądowych, obsługi siłowni okrętowych i lądowych, organizowania i nadzorowania pracy w siłowniach okrętowych i lądowych, diagnozowania maszyn i urządzeń okrętowych i lądowych, organizowania, nadzorowania i przeprowadzania prac remontowych w siłowniach

okrętowych i lądowych,

Zgodnie z posiadaną wiedzą i umiejętnościami uzyskanymi podczas studiów są szczegól-nie predysponowani do zajmowania stanowisk pracy:

w składzie członków załóg statków jako oficerowie działu maszynowego, w służbach dozoru technicznego armatorów, w służbach towarzystw klasyfikacyjnych, w stoczniach produkcyjnych i remontowych, w przedsiębiorstwach przemysłu okrętowego oraz innych zajmujących się wytwarza-

niem i eksploatacją maszyn, w jednostkach projektowych, konstrukcyjnych i technologicznych związanych

z przemysłem okrętowym i maszynowym. w administracji morskiej.



Lista przedmiotów programu studiów niestacjonarnychpierwszego stopnia Akademii Morskiej w Szczecinie

kierunek: Mechanika i Budowa Maszynspecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych

NR GRUPA / NAZWA PRZEDMIOTUA. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO (15 ECTS) 162 godz.

1. Język angielski 1262. Wychowanie fizyczne 03. Podstawy ekonomii 84. Nauka o pracy i kierowaniu 165. Ochrona własności intelektualnej 12

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE (43 ECTS) 492 godz.6. Matematyka 1507. Fizyka 908. Mechanika 919. Wytrzymałość materiałów 8910. Grafika inżynierska 4011. Informatyka użytkowa 32

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE (67 ECTS) 674 godz.12. Podstawy konstrukcji maszyn 15013. Materiałoznawstwo okrętowe 3214. Techniki wytwarzania I 4415. Techniki wytwarzania II – praktyka warsztatowa 4016. Techniki wytwarzania III – spawalnictwo 2617. Technologia remontów 7818. Termodynamika techniczna 5419. Mechanika płynów 3020. Podstawy elektrotechniki i elektroniki 4021. Maszyny i napędy elektryczne 5222. Elektrotechnika okrętowa 4823. Podstawy automatyki i robotyki 2624. Automatyka i miernictwo okrętowe 54

D. PRZEDMIOTY ZAWODOWE (48 ECTS) 667 godz.25. Chemia techniczna 2426. Chemia wody, paliw i smarów 3927. Użytkowanie paliw i środków smarowych 1828. Okrętowe silniki tłokowe 9629. Kotły okrętowe 4530. Maszyny i urządzenia okrętowe 8431. Chłodnictwo i klimatyzacja 4232. Siłownie okrętowe 7433. Podstawy budowy statku i organizacji załogi 16



34. Teoria i budowa okrętu 8635. Ochrona środowiska morskiego 2636. Eksploatacja urządzeń siłowni okrętowej – symulator 3637. Zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku 2438. Organizacja nadzoru 1639. Podstawy nautyki 840. Prawo i ubezpieczenia morskie 1841. Seminarium dyplomowe 15

E. PRZEDMIOTY ZAWODOWE REALIZOWANE W RAMACH KIERUNKÓW DYPLOMOWANIA:Układy napędowe z silnikami tłokowymi (8 ECTS) 57 godz.

43.1. Współczesne konstrukcje tłokowych silników okrętowych44.1. Ochrona środowiska w eksploatacji statku45.1. Okrętowe układy napędowe46.1. Gospodarka energetyczna statku

Napędy turbinowe (8 ECTS) 87 godz.43.2. Eksploatacja okrętowych turbin parowych i gazowych44.2. Kotły parowe główne45.2. Urządzenia i instalacje obsługujące turbiny okrętowe46.2. Eksploatacja okrętowych siłowni turboparowych

Eksploatacja zbiornikowców (8 ECTS) 61 godz.43.3. Budowa zbiornikowców44.3. Eksploatacja zbiornikowców45.3. Ekologiczne aspekty eksploatacji zbiornikowców46.3. Bezpieczeństwo pracy na zbiornikowcach

Eksploatacja chemikaliowców (8 ECTS) 60 godz.43.4. Budowa statków do przewozu chemikaliów44.4. Eksploatacja statków do przewozu chemikaliów45.4. Ekologiczne aspekty eksploatacji chemikaliowców46.4. Bezpieczeństwo pracy na chemikaliowcach

Eksploatacja gazowców (8 ECTS) 69 godz.43.5. Budowa statków do przewozu skroplonych gazów44.5. Eksploatacja statków do przewozu skroplonych gazów45.5. Ekologiczne aspekty eksploatacji gazowców46.5. Bezpieczeństwo pracy na gazowcach

Eksploatacja chłodnicowców (8 ECTS) 64 godz.43.6. Eksploatacja instalacji i urządzeń statków do przewozu ładunków chłodzonych44.6. Automatyka instalacji chłodniczych45.6. Technologia przewozu ładunków chłodzonych46.6. Ekologiczne aspekty eksploatacji instalacji chłodniczych

Komputerowe systemy sterowania siłownią okrętową (8 ECTS) 72 godz.43.7. Programowanie komputerów i sterowników44.7. Komputerowe systemy automatyki45.7. Inteligentne urządzenia automatyki

Elektroenergetyka okrętowa i systemy sterowania (8 ECTS) 82 godz.43.8. Miernictwo elektryczne44.8. Wytwarzanie energii elektrycznej na statku45.8. Napędy elektryczne statku



46.8. Energoelektroniczne przetwarzanie energii elektrycznejF. PRAKTYKI

47. Praktyka podstawowa zawodowa wg standardów MNiSzW (14 ECTS) 14 tyg.48. Praktyka pływania wg standardów STCW (30 ECTS) 16 tyg.

G. PRACA DYPLOMOWA49. Praca dyplomowa inżynierska (15 ECTS) ok.300 godz.



PLAN STUDIÓW – STUDIA NIESTACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA

Akademia Morska w SzczecinieWydział Mechaniczny

Kierunek: Mechanika i Budowa MaszynSpecjalność: Eksploatacja Siłowni OkrętowychKierunek dyplomowania: Układy napędowe z silnikami tłokowymi

Zatwierdzony UchwałąRady Wydziału Mechanicznego

z dnia 31.05.2011 r.

Obowiązuje od roku akademickiego2011/2012

od pierwszego roku studiów

Nr Nazwa przedmiotuGodziny

Rozkład zajęć w czasie studiówI rok II rok III rok IV rok

W Ć L S P ECTS SZ W Ć L S P ECTS SZ W Ć L S P ECTS SZ W Ć L S P ECTS SZ W Ć L S P ECTS1 Język angielski * 126 – – 126 – – 12

Prak

tyka

– – 32 – – 5

Prak

tyka

– – 32 – – 4

Prak

tyka

– – 32E – – 2

Prak

tyka

– – 30 – – 13 Podstawy ekonomii 8 8 – – – – 1 8 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – –4 Nauka o pracy i kierowaniu * 16 16 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 16 – – – – 15 Ochrona własności intelektualnej 12 12 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – 12 – – – – 1 – – – – – –6 Matematyka 150 60 40 – – 50 14 44E 28 – – 20 9 16E 12 – – 30 5 – – – – – – – – – – – –7 Fizyka * 90 28 – 32 – 30 8 28E – 32 – 30 8 – – – – – – – – – – – – – – – – – –8 Mechanika * 91 40 – 16 – 35 8 – – – – – – 40E – 16 – 35 8 – – – – – – – – – – – –9 Wytrzymałość materiałów * 89 30 – 24 – 35 8 – – – – – – 30E – 24 – 35 8 – – – – – – – – – – – –10 Grafika inżynierska * 40 – – 40 – – 4 – – 40 – – 4 – – – – – – – – – – – – – – – – – –11 Informatyka użytkowa 32 8 – 24 – – 1 8 – 24 – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – –12 Podstawy konstrukcji maszyn * 150 38 – 52 – 60 10 – – – – – – 14 – – – 30 2 24E – 52 – 30 8 – – – – – –13 Materiałoznawstwo okrętowe * 32 32 – – – – 6 32E – – – – 6 – – – – – – – – – – – – – – – – – –14 Techniki wytwarzania I * 44 12 – 32 – – 3 – – – – – – 12 – 32 – – 3 – – – – – – – – – – – –15 Techniki wytwarzania II – praktyka warsztatowa * 40 – – 40 – – 3 – – – – – – – – 40 – – 3 – – – – – – – – – – – –16 Techniki wytwarzania III – spawalnictwo* 26 – – 26 – – 2 – – – – – – – – 26 – – 2 – – – – – – – – – – – –17 Technologia remontów * 78 52 – 26 – – 8 – – – – – – – – – – – – 26 – 8 – – 3 26 – 18 – – 518 Termodynamika techniczna * 54 14 10 30 – – 6 14E 10 30 – – 6 – – – – – – – – – – – – – – – – – –19 Mechanika płynów * 30 15 15 – – – 3 15 15 – – – 3 – – – – – – – – – – – – – – – – – –20 Podstawy elektrotechniki i elektroniki * 40 28 – 12 – – 5 – – – – – – 28 – 12 – – 5 – – – – – – – – – – – –21 Maszyny i napędy elektryczne * 52 44 – 8 – – 5 – – – – – – 44E – 8 – – 5 – – – – – – – – – – – –22 Elektrotechnika okrętowa * 48 36 – 12 – – 5 – – – – – – – – – – – – 36E – 12 – – 5 – – – – – –23 Podstawy automatyki i robotyki * 26 18 – 8 – – 5 – – – – – – 18E – 8 – – 5 – – – – – – – – – – – –24 Automatyka i miernictwo okrętowe * 54 30 – 24 – – 6 – – – – – – – – – – – – 30E – 24 – – 6 – – – – – –25 Chemia techniczna 24 16 – 8 – – 2 16 – 8 – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – –26 Chemia wody, paliw i smarów * 39 15 – 24 – – 2 – – – – – – – – – – – – 15 – 24 – – 2 – – – – – –27 Użytkowanie paliw i środków smarowych * 18 18 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 18 – – – – 128 Okrętowe silniki tłokowe * 96 56 – 40 – – 8 – – – – – – – – – – – – 26E – 20 – – 4 30E – 20 – – 429 Kotły okrętowe * 45 40 – – 5 – 3 – – – – – – – – – – – – 40E – – 5 – 3 – – – – – –30 Maszyny i urządzenia okrętowe * 84 54 – 30 – – 7 – – – – – – – – – – – – 30 – – – – 2 24E – 30 – – 531 Chłodnictwo i klimatyzacja* 42 22 – 20 – – 4 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 22 – 20 – – 432 Siłownie okrętowe * 74 48 – – 26 – 8 – – – – – – – – – – – – 22E – – 26 – 5 26E – – – – 333 Podstawy budowy statku i organizacji załogi * 16 16 – – – – 1 16 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – –34 Teoria i budowa okrętu * 86 86 – – – – 4 40 – – – – 2 46 – – – – 2 – – – – – – – – – – – –35 Ochrona środowiska morskiego * 26 26 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – 26 – – – – 1 – – – – – –36 Eksploatacja urządzeń siłowni okrętowej – symulator * 36 12 – – 24 – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – 24 – 237 Zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku * 24 14 10 – – – 1 – – – – – – 14 10 – – – 1 – – – – – – – – – – – –38 Organizacja nadzoru 16 8 8 – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 8 8 – – – 139 Podstawy nautyki 8 8 – – – – 1 8 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – –40 Prawo i ubezpieczenia morskie * 18 18 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 18 – – – – 141 Seminarium dyplomowe 15 – 15 – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15 – – – 1

43.1 Współczesne konstrukcje tłokowych silników okrętowych 15 15 – – – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15 – – – – 244.1 Ochrona środowiska w eksploatacji statku 18 12 – – 6 – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – 6 – 245.1 Okrętowe układy napędowe 12 12 – – – – 3 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12E – – – – 346.1 Gospodarka energetyczna statku 12 12 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – 147 Praktyka zawodowa (standardy MNiSW) – – – – – – 14 – – – – – 3 – – – – – 3 – – – – – 6 – – – – – 248 Praktyka pływania (standardy STCW)** – – – – – – 30 – – – – – 8 – – – – – 4 – – – – – 12 – – – – – 649 Praca dyplomowa – – – – – – 15 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15

Razem: 2052 1029 98 654 61 210 240 229 53 166 0 50 60 262 22 198 0 130 60 287 0 172 31 30 60 251 23 118 30 0 60Liczba godzin w czasie zjazdu 498 612 520 422

Obowiązkowe kursy wymagane przez STCW * – zawiera treści programowe STCW1 Szkolenie w zakresie elementarnych zasad udzielania pierwszej pomocy medycznej ** – dla studentów ubiegających się o dyplom morski2 Szkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy medycznej3 Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa własnego i odpowiedzialności wspólnej4 Szkolenie w zakresie indywidualnych technik ratunkowych5 Szkolenie w zakresie ochrony przeciwpożarowej – stopień podstawowy



6 Szkolenie w zakresie ochrony przeciwpożarowej – stopień wyższy7 Szkolenie na świadectwo ratownika





Kierunek: Mechanika i Budowa MaszynSpecjalność: Eksploatacja Siłowni OkrętowychKierunek dyplomowania: Napędy turbinowe


z dnia 31.05.2011 r.






Prak

tyka

– – 32 – – 5

Prak

tyka

– – 32 – – 4

Prak

tyka

– – 32E – – 2

Prak

tyka

– – 30 – – 13 Podstawy ekonomii 8 8 – – – – 1 8 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – –4 Nauka o pracy i kierowaniu * 16 16 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 16 – – – – 15 Ochrona własności intelektualnej 12 12 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – 12 – – – – 1 – – – – – –6 Matematyka 150 60 40 – – 50 14 44E 28 – – 20 9 16E 12 – – 30 5 – – – – – – – – – – – –7 Fizyka * 90 28 – 32 – 30 8 28E – 32 – 30 8 – – – – – – – – – – – – – – – – – –8 Mechanika * 91 40 – 16 – 35 8 – – – – – – 40E – 16 – 35 8 – – – – – – – – – – – –9 Wytrzymałość materiałów * 89 30 – 24 – 35 8 – – – – – – 30E – 24 – 35 8 – – – – – – – – – – – –

10 Grafika inżynierska * 40 – – 40 – – 4 – – 40 – – 4 – – – – – – – – – – – – – – – – – –11 Informatyka użytkowa 32 8 – 24 – – 1 8 – 24 – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – –12 Podstawy konstrukcji maszyn * 150 38 – 52 – 60 10 – – – – – – 14 – – – 30 2 24E – 52 – 30 8 – – – – – –13 Materiałoznawstwo okrętowe * 32 32 – – – – 6 32E – – – – 6 – – – – – – – – – – – – – – – – – –14 Techniki wytwarzania I * 44 12 – 32 – – 3 – – – – – – 12 – 32 – – 3 – – – – – – – – – – – –15 Techniki wytwarzania II – praktyka warsztatowa * 40 – – 40 – – 3 – – – – – – – – 40 – – 3 – – – – – – – – – – – –16 Techniki wytwarzania III – spawalnictwo* 26 – – 26 – – 2 – – – – – – – – 26 – – 2 – – – – – – – – – – – –17 Technologia remontów * 78 52 – 26 – – 8 – – – – – – – – – – – – 26 – 8 – – 3 26 – 18 – – 518 Termodynamika techniczna * 54 14 10 30 – – 6 14E 10 30 – – 6 – – – – – – – – – – – – – – – – – –19 Mechanika płynów * 30 15 15 – – – 3 15 15 – – – 3 – – – – – – – – – – – – – – – – – –20 Podstawy elektrotechniki i elektroniki * 40 28 – 12 – – 5 – – – – – – 28 – 12 – – 5 – – – – – – – – – – – –21 Maszyny i napędy elektryczne * 52 44 – 8 – – 5 – – – – – – 44E – 8 – – 5 – – – – – – – – – – – –22 Elektrotechnika okrętowa * 48 36 – 12 – – 5 – – – – – – – – – – – – 36E – 12 – – 5 – – – – – –23 Podstawy automatyki i robotyki * 26 18 – 8 – – 5 – – – – – – 18E – 8 – – 5 – – – – – – – – – – – –24 Automatyka i miernictwo okrętowe * 54 30 – 24 – – 6 – – – – – – – – – – – – 30E – 24 – – 6 – – – – – –25 Chemia techniczna 24 16 – 8 – – 2 16 – 8 – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – –26 Chemia wody, paliw i smarów * 39 15 – 24 – – 2 – – – – – – – – – – – – 15 – 24 – – 2 – – – – – –27 Użytkowanie paliw i środków smarowych * 18 18 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 18 – – – – 128 Okrętowe silniki tłokowe * 96 56 – 40 – – 8 – – – – – – – – – – – – 26E – 20 – – 4 30E – 20 – – 429 Kotły okrętowe * 45 40 – – 5 – 3 – – – – – – – – – – – – 40E – – 5 – 3 – – – – – –30 Maszyny i urządzenia okrętowe * 84 54 – 30 – – 7 – – – – – – – – – – – – 30 – – – – 2 24E – 30 – – 531 Chłodnictwo i klimatyzacja* 42 22 – 20 – – 4 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 22 – 20 – – 432 Siłownie okrętowe * 74 48 – – 26 – 8 – – – – – – – – – – – – 22E – – 26 – 5 26E – – – – 333 Podstawy budowy statku i organizacji załogi * 16 16 – – – – 1 16 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – –34 Teoria i budowa okrętu * 86 86 – – – – 4 40 – – – – 2 46 – – – – 2 – – – – – – – – – – – –35 Ochrona środowiska morskiego * 26 26 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – 26 – – – – 1 – – – – – –36 Eksploatacja urządzeń siłowni okrętowej – symulator * 36 12 – – 24 – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – 24 – 237 Zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku * 24 14 10 – – – 1 – – – – – – 14 10 – – – 1 – – – – – – – – – – – –38 Organizacja nadzoru 16 8 8 – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 8 8 – – – 139 Podstawy nautyki 8 8 – – – – 1 8 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – –40 Prawo i ubezpieczenia morskie * 18 18 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 18 – – – – 141 Seminarium dyplomowe 15 – 15 – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15 – – – 1

43.2 Eksploatacja okrętowych turbin parowych i gazowych 34 34 – – – – 3 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 34E – – – – 344.2 Kotły parowe główne 20 15 – – 5 – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15 – – 5 – 245.2 Urządzenia i instalacje obsługujące turbiny okrętowe 10 10 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 10 – – – – 146.2 Eksploatacja okrętowych siłowni turbinowych 23 15 – – 8 – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15 – – 8 – 247 Praktyka zawodowa (standardy MNiSW) – – – – – – 14 – – – – – 3 – – – – – 3 – – – – – 6 – – – – – 248 Praktyka pływania (standardy STCW)** – – – – – – 30 – – – – – 8 – – – – – 4 – – – – – 12 – – – – – 649 Praca dyplomowa – – – – – – 15 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15







Kierunek: Mechanika i Budowa MaszynSpecjalność: Eksploatacja Siłowni OkrętowychKierunek dyplomowania: Eksploatacja zbiornikowców


z dnia 31.05.2011 r.






Prak

tyka

– – 32 – – 5

Prak

tyka

– – 32 – – 4

Prak

tyka

– – 32E – – 2

Prak

tyka



43.3 Budowa zbiornikowców 15 15 – – – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15 – – – – 244.3 Eksploatacja zbiornikowców 18 12 – – 6 – 3 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12E – – 6 – 345.3 Ekologiczne aspekty eksploatacji zbiornikowców 18 12 – – 6 – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – 6 – 246.3 Bezpieczeństwo pracy na zbiornikowcach 10 10 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 10 – – – – 147 Praktyka zawodowa (standardy MNiSW) – – – – – – 14 – – – – – 3 – – – – – 3 – – – – – 6 – – – – – 248 Praktyka pływania (standardy STCW)** – – – – – – 30 – – – – – 8 – – – – – 4 – – – – – 12 – – – – – 649 Praca dyplomowa – – – – – – 15 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15







Kierunek: Mechanika i Budowa MaszynSpecjalność: Eksploatacja Siłowni OkrętowychKierunek dyplomowania: Eksploatacja chemikaliowców


z dnia 31.05.2011 r.






Prak

tyka

– – 32 – – 5

Prak

tyka

– – 32 – – 4

Prak

tyka

– – 32E – – 2

Prak

tyka


43.4 Budowa statków do przewozu chemikaliów 12 12 – – – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – 244.4 Eksploatacja statków do przewozu chemikaliów 24 18 – – 6 – 3 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 18E – – 6 – 345.4 Ekologiczne aspekty eksploatacji chemikaliowców 12 12 – – – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – 246.4 Bezpieczeństwo pracy na chemikaliowcach 12 12 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – 147 Praktyka zawodowa (standardy MNiSW) – – – – – – 14 – – – – – 3 – – – – – 3 – – – – – 6 – – – – – 248 Praktyka pływania (standardy STCW)** – – – – – – 30 – – – – – 8 – – – – – 4 – – – – – 12 – – – – – 649 Praca dyplomowa – – – – – – 15 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15







Kierunek: Mechanika i Budowa MaszynSpecjalność: Eksploatacja Siłowni OkrętowychKierunek dyplomowania: Eksploatacja gazowców


z dnia 31.05.2011 r.






Prak

tyka

– – 32 – – 5

Prak

tyka

– – 32 – – 4

Prak

tyka

– – 32E – – 2

Prak

tyka



43.5 Budowa statków do przewozu skroplonych gazów 15 15 – – – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15 – – – – 244.5 Eksploatacja statków do przewozu skroplonych gazów 24 18 – – 6 – 3 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 18E – – 6 – 345.5 Ekologiczne aspekty eksploatacji gazowców 18 12 – – 6 – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – 6 – 246.5 Bezpieczeństwo pracy na gazowcach 12 12 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – 147 Praktyka zawodowa (standardy MNiSW) – – – – – – 14 – – – – – 3 – – – – – 3 – – – – – 6 – – – – – 248 Praktyka pływania (standardy STCW)** – – – – – – 30 – – – – – 8 – – – – – 4 – – – – – 12 – – – – – 649 Praca dyplomowa – – – – – – 15 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15







Kierunek: Mechanika i Budowa MaszynSpecjalność: Eksploatacja Siłowni OkrętowychKierunek dyplomowania: Eksploatacja chłodnicowców


z dnia 31.05.2011 r.






Prak

tyka

– – 32 – – 5

Prak

tyka

– – 32 – – 4

Prak

tyka

– – 32E – – 2

Prak

tyka


43.6 Eksploatacja instalacji i urządzeń statków do przewozu ładunków chłodzonych 20 20 – – – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 20 – – – – 2

44.6 Automatyka instalacji chłodniczych 18 12 – – 6 – 3 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12E – – 6 – 345.6 Technologia przewozu ładunków chłodzonych 18 12 6 – – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 6 – – – 246.6 Ekologiczne aspekty eksploatacji instalacji chłodniczych 8 8 – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 8 – – – – 147 Praktyka zawodowa (standardy MNiSW) – – – – – – 14 – – – – – 3 – – – – – 3 – – – – – 6 – – – – – 248 Praktyka pływania (standardy STCW)** – – – – – – 30 – – – – – 8 – – – – – 4 – – – – – 12 – – – – – 649 Praca dyplomowa – – – – – – 15 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15


Obowiązkowe kursy wymagane przez STCW * – zawiera treści programowe STCW1 Szkolenie w zakresie elementarnych zasad udzielania pierwszej pomocy medycznej ** – dla studentów ubiegających się o dyplom morski2 Szkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy medycznej3 Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa własnego i odpowiedzialności wspólnej4 Szkolenie w zakresie indywidualnych technik ratunkowych



5 Szkolenie w zakresie ochrony przeciwpożarowej – stopień podstawowy6 Szkolenie w zakresie ochrony przeciwpożarowej – stopień wyższy7 Szkolenie na świadectwo ratownika





Kierunek: Mechanika i Budowa MaszynSpecjalność: Eksploatacja Siłowni OkrętowychKierunek dyplomowania: Komputerowe systemy sterowania siłownią okrętową


z dnia 31.05.2011 r.






Prak

tyka

– – 32 – – 5

Prak

tyka

– – 32 – – 4

Prak

tyka

– – 32E – – 2

Prak

tyka



43.7 Programowanie komputerów i sterowników 18 – – 18 – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 18 – – 244.7 Komputerowy systemy automatyki 36 18 – 18 – – 4 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 18E – 18 – – 445.7 Inteligentne urządzenia automatyki 18 9 – 9 – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 9 – 9 – – 247 Praktyka zawodowa (standardy MNiSW) – – – – – – 14 – – – – – 3 – – – – – 3 – – – – – 6 – – – – – 248 Praktyka pływania (standardy STCW)** – – – – – – 30 – – – – – 8 – – – – – 4 – – – – – 12 – – – – – 649 Praca dyplomowa – – – – – – 15 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15


Obowiązkowe kursy wymagane przez STCW * – zawiera treści programowe STCW1 Szkolenie w zakresie elementarnych zasad udzielania pierwszej pomocy medycznej ** – dla studentów ubiegających się o dyplom morski2 Szkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy medycznej3 Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa własnego i odpowiedzialności wspólnej4 Szkolenie w zakresie indywidualnych technik ratunkowych5 Szkolenie w zakresie ochrony przeciwpożarowej – stopień podstawowy6 Szkolenie w zakresie ochrony przeciwpożarowej – stopień wyższy



7 Szkolenie na świadectwo ratownika





Kierunek: Mechanika i Budowa MaszynSpecjalność: Eksploatacja Siłowni OkrętowychKierunek dyplomowania: Elektroenergetyka okrętowa i systemy sterowania

Zatwierdzony Uchwałą Rady Wydziału Mechanicznego z dnia 31.05.2011 r.






Prak

tyka

– – 32 – – 5

Prak

tyka

– – 32 – – 4

Prak

tyka

– – 32E – – 2

Prak

tyka



43.8 Miernictwo elektryczne* 24 12 – 12 – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – 12 – – 244.8 Wytwarzanie energii elektrycznej na statku* 18 12 – 6 – – 3 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12E – 6 – – 345.8 Napędy elektryczne statku* 16 16 – – – – 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 16 – – – – 246.8 Energoelektroniczne przetwarzanie energii elektrycznej* 24 12 – 12 – – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – 12 – – 147 Praktyka zawodowa (standardy MNiSW) – – – – – – 14 – – – – – 3 – – – – – 3 – – – – – 6 – – – – – 248 Praktyka pływania (standardy STCW)** – – – – – – 30 – – – – – 8 – – – – – 4 – – – – – 12 – – – – – 649 Praca dyplomowa – – – – – – 15 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 15





1. Przedmiot: JĘZYK ANGIELSKISpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych

Studia niestacjonarne pierwszego stopniaRok

studiówLiczba godzin Punkty

kredytoweΣ W C L S PI – – – 32 – – 5II – – – 32 – – 4III – – – 32 – – 2IV – – – 30 – – 1

Razem – – – 126 – – 12

W – wykład; C – ćwiczenia; L – laboratoria; S – symulator; P – praca przejściowa.

Związki z innymi przedmiotami:

– przedmioty zawodowe specjalności i kierunków dyplomowania,– praktyka pływania.

Zakres wiedzy do opanowania

Po wykonaniu przewidzianych programem zajęć laboratoryjnych z języka angielskiego student powinien:

Znać

1) język angielski w stopniu umożliwiającym wypowiadanie się na tematy ogólne,2) terminologię związaną z budową maszyn i urządzeń okrętowych.

Umieć

1) odczytywać i rozumieć informacje z literatury technicznej,2) stosować fragmenty SMCP dla działu mechanicznego,3) porozumiewać się w sytuacjach dnia codziennego,3) zastosować język angielski w zawodzie mechanika okrętowego.

Treści zajęć dydaktycznych

Nrtematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin

Σ W C L S PRok I

1. Present Simple to be; Possessive Adjectives; Pos-sessive ’s; Objective Pronouns; There is / are; Pre-sent Simple; Adverbs of Frequency; Present Con-tinuous; Be going to; Past Simple to be; There was / were; Regular and Irregular verbs; Present Perfect; Past Continuous; Future Simple; Modals / can, can’t; must, mustn’t, needn’t, have to, be able to, should /. Imperatives; Comparison of Adjec-tives; Countable and Uncountable Nouns. Standard Engine Orders; PhoneticsEvery Day Communication

32 – – 32 – –



31

Personal DetailsMaking AppointmentsInvitations and Social EnglishTelephoningTalks to Marine Officials and RepresentativesTools and Their Applications /Measuring Tools, Fitting Tools/Shipyard; Building ShipsArranging Repairs: Scope of Repairs, Replacing Parts, Time of Overhauls, Acceptance Procedures, Arranging for a SurveyorEngine Room – Machinery and Systems Descrip-tion

Rok II2. Revision of Tenses; Passive Voice; Time

Clauses; Conditionals.IMO SMCP /Distress Communication – Fire, Ex-plosion, Technical Failure, Abandoning Vessel; On Board Com. – Propulsion System, Handing and Taking Over The Watch, Briefing on Special events, Temperatures, Pressures, Soundings, Op-eration of M/E, A/E, Pumping, Special Machinery Events and Repairs, Record Keeping. Damage Control, Pollution Prevention; Safety on Board/.Environmental ProtectionE/R Simulator Manual

32 – – 32 – –

Rok III3. Reported Speech; Revision of grammar; Addi-

tional Grammar Problems; Speaking and Reading Practice Types of Main Propulsion Units Diesel Engines /Slow-, Medium- and High-Speed Diesel Engines; In-line Engines and V-engines; Trunk Engines and Crosshead Engines; Two-stroke Engines and Four-stroke Engines; The Valve Mechanism; Reversing The Engine; The Shaft/. Fuels, Oils, Chemicals And Their Properties The Fuel System Lubrication Cooling The EngineAuxiliary Engines /Pumps, The Anchor Winch, The Steering Engine, Boilers, Generators, Electric Motors/M/E and Auxiliary Machinery - Extracts from Op-erating ManualsE/R log- book ExtractsFault Chart /cause, symptoms, where to look, rem-edy/

32 – – 32 – –

Rok IV4. Ship’s Correspondence /reading and writing/:

Letters to The Agent, Ordering Spare Parts and Stores, Bunkering Requisition, Invoices, Ordering Repairs, Letters to Manufacturers, Damage Re-

30 – – 30 – –



ports, Operation Reports, ‘Work to Be Done’ Specification, Surveyor Report, Trial and Meas-urement Reports, Classification Certificates and Other Documents

Razem 126 – – 126 – –Razem w czasie studiów 126 – – 126 – –

Literatura podstawowa i uzupełniająca

1. Augustyniak-Klimczuk A., Mastalerz K.: English Basics for Marine Engineering Students.

2. Gunia M., Mastalerz K.: Workbook on English Grammar for Mechanical Engineering Students.

3. Jędraszczak H., Mastalerz K.: An English-Polish Marine Engineering Dictionary.4. Jędraszczak H., Mastalerz K.: A Polish-English Marine Engineering Dictionary.5. Marlins English for Seafarers (Study Pack I, Study Pack II).6. van Kluijven P.: An English Course for Students at Maritime Colleges and for On-Board

Training.7. Buczkowska W.: English Across Marine Engineering.8. Wysocki H.: English for Students of Marine Engineering.9. Blakey T. N.: English for Maritime Studies.

10. Edited by Cowley J.: The Running and Maintenance of Marine Machinery. 11. McGeorge H. D.: Marine Auxiliary Machinery.12. Babicz J.: Shipbuilding Dictionary.13. Babicz J.: Dictionary of Marine Technology. 14. Jakowczyk E.: English for Mechanical Engineering Students.15. Jakowczyk E.: English for Chief Engineers.16. Puchalskiego J. – (pod redakcją): An Illustrated English – Polish Seaman’s Dictionary.17. Góral Z.: Angielsko-polski podręczny słownik mechanika okrętowego.18. Góral Z.: Angielsko-polski opis symulatora siłowni okrętowej.19. Katarzyńska B.: Ship’s Correspondence.20. SMCP.

Opracował: mgr inż. Anna Augustyniak-Klimczuk, mgr Krzysztof Mastalerz



3. Przedmiot: PODSTAWY EKONOMIISpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI 8 8 – – – – 1II – – – – – – –III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 8 8 – – – – 1



– nauka o pracy i kierowaniu,– matematyka,– siłownie okrętowe.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem student powinien:

Znać

1) Istotę, cele i prawidłowości gospodarowania.2) Podstawowe systemy ekonomiczne.3) Gospodarowanie w warunkach zagrożeń ekologicznych.4) Tworzenie, ewidencję i podział dochodu narodowego.5) Problematykę wzrostu gospodarczego.6) Podstawowe kategorie i mechanizm rynkowy.7) Teorie wyboru konsumenta.8) Funkcjonowanie przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej.9) Funkcjonowanie rynku pieniężnego.

10) Funkcjonowanie rynku kapitałowego.11) Funkcjonowanie rynku pracy.12) Problemy globalizacji gospodarki światowej.13) Rolę państwa w procesie transformacji systemowej.

Umieć

1) Wyjaśnić podstawowe kategorie ekonomiczne.2) Wyjaśnić związki zachodzące między procesami w makro- i mikroskali.3) Scharakteryzować rolę rynku w procesie gospodarowania.4) Określić rolę poszczególnych podmiotów w procesie gospodarowania.5) Wyjaśnić uwarunkowania współczesnych procesów rozwojowych.





Σ W C L S PRok I

1. Istota, cele i prawidłowości gospodarowania, go-spodarka jako system ekonomiczny, charaktery-styka podstawowych systemów ekonomicznych, gospodarowanie w warunkach zagrożeń ekolo-gicznych.

2 2 – – – –

2. Tworzenie, ewidencja i podział dochodu naro-dowego, budżet państwa i polityka fiskalna, wzrost gospodarczy.

– – – – – –

3. Gospodarka rynkowa; segmenty rynku, podsta-wowe kategorie i uczestnicy rynku, teorie wyboru konsumenta, mechanizm rynkowy.

2 2 – – – –

4. Funkcjonowanie przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej; formy przedsiębiorstw, efektywność działalności przedsiębiorstwa, otoczenie przedsię-biorstwa, strategie rozwoju przedsiębiorstwa.

1 1 – – – –

5. Funkcjonowanie rynku pieniężno-kapitałowego; pieniądz – ewolucja pienieniądza i jego funkcji, podstawowe operacje na rynku pieniężnym, funk-cje, zadania i cele banków, rynek papierów warto-ściowych, funkcjonowanie giełdy.

– – – – – –

6. Rynek pracy; podaż i popyt na pracę; bezrobocie jako przejaw nierównowagi na rynku pracy, ro-dzaje, przyczyny i skutki bezrobocia; bezrobocie a inflacja.

2 2 – – – –

7. Gospodarka światowa, globalizacja gospodarki światowej, główne problemy rozwoju współcze-snego świata.

1 1 – – – –

8. Rola państwa w gospodarce rynkowej; opcje i dylematy transformacji polskiego systemu gospo-darczego.

– – – – – –

Razem 8 8 – – – –Razem w czasie studiów 8 8 – – – –

Literatura podstawowa

1. Milewski R.: Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.2. Marciniak S.: Makro i mikroekonomia - Podstawowe problemy, Wydawnictwo Naukowe

PWN, Warszawa 2001.3. Grzywacz W.: Podstawy makroekonomii, Wyd. PTE, Szczecin 2002.4. Grzywacz W.: Podstawy mikroekonomii, Wyd. PTE, Szczecin 2003.

Literatura uzupełniająca

1. Kamerschen D.R., McKenzie R.B., Nardinelli C.: Ekonomia, Gdańsk 1991.2. Beksiak J.: Ekonomia, Warszawa 2000.3. Begg D., Fischer S., Dornbusch R.: Ekonomia, PWE, Warszawa 2001.



4. Samuelson P.A., Nordhaus W.D.: Ekonomia, PWN, Warszawa 1995.5. Barro R.J.: Makroekonomia, PWE, Warszawa 1997.6. Hall R.E., Taylor J.B.: Makroekonomia, PWN, Warszawa 1997.7. Mansfirld E., Podstawy makroekonomii. Agencja Wydawnicza Placet, 2002.8. Próchnicki L.: Zrozumieć gospodarkę. Makroekonomia, Zachodniopomorska Szkoła

Biznesu, Szczecin 2000.9. Grzelak A., Leźnicka A.: Makroekonomia, PTE, Szczecin 1999.

10. Begg D., Fischer S., Dornbusch R.: Ekonomia t. 1 oraz t. 3 (Zbiór zadań), PWE, Warszawa 2000.

11. Czarny E., Nojszewska E.: Mikroekonomia oraz Zbiór zadań, PWE, Warszawa 1997.12. Samuelson W.F.: Ekonomia menedżerska, PWE, Warszawa 1998.

Opracował: dr inż. Piotr Lewandowski



4. Przedmiot: NAUKA O PRACY I KIEROWANIUSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 16 16 – – – – 1

Razem 16 16 – – – – 1



– podstawy ekonomii,– zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku,– organizacja nadzoru,– prawo i ubezpieczenia morskie,– praktyki.



Znać

1) Podstawowe pojęcia dotyczące pracy ludzkiej (definicja pracy, cechy pracy ludzkiej, kryteria klasyfikacji: fizyczne, psychiczne, moralne, organizacyjne).

2) Główne akty prawne, regulujące pracę ludzką (dokumenty: Międzynarodowej Organiza-cji Pracy, Międzynarodowej Organizacji Morskiej, Kodeks Pracy, Kodeks Morski, doku-menty branżowe).

3) Psychofizyczne uwarunkowania pracy ludzkiej (budowa systemu nerwowego człowieka, system czynności: motorycznych, werbalizacyjnych, umysłowych). Struktura czynności zawodowych. Metody badania obciążenia człowieka pracą.

4) Wpływ grupy społecznej na zachowanie się człowieka (rola norm grupowych).5) Funkcje człowieka w procesie pracy (energetyczna, wykonawcza, sterownicza, koncep-

cyjna).6) Zasady odpowiedzialności społecznej (social responsibility) – prawna, służbowa, mo-

ralna.7) Wpływ postępu technicznego na pracę ludzką (skutki mechanizacji, automatyzacji,

robotyzacji).8) Granice przystosowania i wydolności człowieka w roli operatora (ergonomiczna lista py-

tań kontrolnych, niezawodność człowieka w czasie pracy).9) Udział tzw. czynnika ludzkiego w kształtowaniu poziomu bezpieczeństwa pracy (rola

kwalifikacji, stanu zdrowia fizycznego i psychicznego, uzależnień od alkoholu i narkoty-ków, zmęczenia).

10) Zasady organizacji pracy zespołowej (cykl organizacyjny, organizowanie narad i od-praw).

11) Podstawowe zadania kierownika i warunki efektywności pracy zespołowej (autorytet, do-bre stosunki międzyludzkie, rodzaje konfliktów, metody rozwiązywania konfliktów).



12) Zasady motywowania ludzi do pracy (system potrzeb, reguły oceniania podwładnych, skuteczność nagradzania i karania).

13) Mechanizmy zachowania się ludzi w grupie (organizational behavior) – typowe reakcje jednostki w zespole zadaniowym, w tłumie, w sytuacji zagrożenia, w stresie przewlekłym.

14) Podstawowe zasady komunikacji w grupie zadaniowej (porozumiewanie się ludzi, błędy w komunikacji, uprzedzenia).

15) Proces adaptacji społecznej i zawodowej (reorientacja, tolerancja, akomodacja, asymila-cja społeczna, zagadnienie deklasacji i demoralizacji).

16) Zasady etyki zawodowej (system wartości podstawowych, normy moralne, pojęcie ho-noru).

Umieć

1) Dokonać analizy obciążenia pracą człowieka na dowolnym stanowisku pracy.2) Definiować potrzeby i cele.3) Zorganizować zespół do wykonania określonych zadań na statku.4) Właściwie wypełniać arkusze ocen pracowników.5) Kierować zebraniem, naradą, odprawą.6) Zlecać zadania w formie dostosowanej do okoliczności miejsca, czasu, stopnia

profesjonalizmu wykonawców.



Σ W C L S PRok IV

1. Praca ludzka. Definicje, klasyfikacje, regulacje prawne.

1 1 – – – –

2. Psychologiczne i socjologiczne aspekty pracy ludzkiej. Psychofizyczne uwarunkowania efektyw-ności pracy. Funkcje człowieka w procesie pracy. Skutki pracy ludzkiej – problem odpowiedzialności.

1 1 – – – –

3. Postęp techniczny a praca ludzka. Przystosowa-nie techniki do możliwości człowieka. Niezawod-ność człowieka – granice wydolności.

3 3 – – – –

4. Czynnik ludzki w zapobieganiu wypadkom przy pracy. Rola kwalifikacji, zdrowia, uzależnień od alkoholu i narkotyków.

3 3 – – – –

5. Kierowanie ludźmi w procesie pracy. Metody kie-rowania ludźmi. Zadania kierownika. Osobowość dobrego kierownika.

3 3 – – – –

6. Dynamika grupy. Zachowanie się ludzi w grupie zadaniowej, w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa, w tłumie.

3 3 – – – –

7. Źródła stresu w zawodzie marynarza. Ogólny Syndrom Przystosowania (GAS). Stres chroniczny i stres zawodowy. Analiza sytuacji stresogennych.

1 1 – – – –



8. Etyczne aspekty pracy na morzu. Konflikty mo-ralne: własny rozwój, dobro rodziny, funkcjono-wanie firmy, sprawiedliwa partycypacja w efek-tach pracy zespołowej, ochrona zdrowia i życia. Normy moralne.

1 1 – – – –



1. Kowal E.: Ekonomiczno-społeczne aspekty ergonomii. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2002

2. Sajkiewicz A., Sajkiewicz Ł.: Nowe metody pracy z ludźmi: organizacja procesów personalnych. Poltext, Warszawa 2002.

3. Bugajska J.: Ergonomia, CIOP, Warszawa 2001.4. Drucker P.F.: Praktyka zarządzania, Wydawnictwo MT Biznes Sp. z o.o., Warszawa

2005.5. Lencioni P.: Pięć dysfunkcji pracy zespołowej. Wydawnictwo MT Biznes Sp. z o.o.,

Warszawa 2005.6. Covey S.R.: Siedem nawyków skutecznego działania. Wydawnictwo Medium, Poznań

2003.7. Armstrong M.: Zarządzanie zasobami ludzkimi. Oficyna Ekonomiczna, Wyd. 2, Kraków

2002.Opracował: dr Artur Rzempała



5. Przedmiot: OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III 12 12 – – – – 1IV – – – – – – –

Razem 12 12 – – – – 1



– seminarium dyplomowe,– praca dyplomowa.



Znać

1) Podstawowe przepisy regulujące prawo autorskie oraz ochronę patentową;2) Ogólne zasady ochrony autorskich praw osobistych i autorskich praw majątkowych;3) Cechy patentu i wzoru użytkowego oraz procedury ich zgłaszania;4) Podstawy odpowiedzialności karnej w zakresie naruszeń prawa autorskiego i ochrony pa-

tentowej

Umieć

1) Scharakteryzować „obiekty” będące przedmiotem prawa autorskiego i ochrony patento-wej;

2) Wskazać przepisy regulujące prawo autorskie oraz ochronę patentową;3) Odróżnić patent od wzoru użytkowego;4) Przedstawić procedurę zgłaszania patentu i wzoru użytkowego.

Treść zajęć dydaktycznych


Σ W C L S PRok III

1. Przepisy regulujące prawo autorskie oraz ochronę patentową.

1 1 – – – –

2. Przedmiot i podmiot prawa autorskiego. 1 1 – – – –3. Autorskie prawa osobiste i autorskie prawa

majątkowe.1 1 – – – –

4. Zakres korzystania z chronionych utworów i czas trwania autorskich praw majątkowych.

1 1 – – – –



5. Przechodzenie i zbywanie praw autorskich i majątkowych.

1 1 – – – –

6. Szczegóły ochrony utworów audiowizualnych i programów komputerowych.

1 1 – – – –

7. Ochrona autorskich prawa osobistych i autor-skich praw majątkowych.

1 1 – – – –

8. Ochrona wizerunku, adresata korespondencji i tajemnicy źródeł informacji.

0,5 0,5 – – – –

9. Prawa do artystycznych wykonań i naukowych dokonań.

0,5 0,5 – – – –

10. Organizacje zbiorowe zarządzające prawami autorskimi.

0,5 0,5 – – – –

11. Ochrona patentowa – ogólne informacje. 0,5 0,5 – – – –12. Patent – cechy charakterystyczne, zastrzeganie

praw.0,5 0,5 – – – –

13. Wzór użytkowy – cechy charakterystyczne, za-strzeganie praw

0,5 0,5 – – – –

14. Organizacja ochrony patentowej w Polsce – procedura zgłaszania patentu i wzoru użytko-wego.

– – – – – –

15. Odpowiedzialność karna w zakresie naruszeń prawa autorskiego i ochrony patentowej.

0,5 0,5 – – – –



1. USTAWA z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z dnia 30 sierpnia 2005 r.).

2. USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994 Nr 24 poz. 83).

3. Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej ( Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117, z 2004 r. Nr 33, poz. 286, z 2005 r. Nr 10, poz. 68, Nr 163, poz. 1362 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217, 1218 i Nr 208, poz. 1539, z 2007 r. Nr 99, poz. 662 i Nr 136, poz. 958 oraz z 2008 r. Nr 180, poz. 1113, Nr 216, poz. 1368, Nr 227, poz. 1505 oraz z 2010 r. Nr 182, poz. 1228.

Opracował: dr hab. inż. Zbigniew Matuszak



6. Przedmiot: MATEMATYKASpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI 92 44 28 – – 20 9II 58 16 12 – – 30 5III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 150 60 40 – – 50 14



– podstawy ekonomii,– fizyka, – mechanika, – wytrzymałość materiałów, – informatyka użytkowa,– podstawy konstrukcji maszyn, – termodynamika techniczna,– mechanika płynów, – podstawy elektrotechniki i elektroniki, – elektrotechnika okrętowa,– podstawy automatyki i robotyki,– automatyka i miernictwo okrętowe,– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– chłodnictwo i klimatyzacja– siłownie okrętowe,– teoria i budowa okrętu.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń student powinien:

Znać

1) definicje i podstawowe twierdzenia dotyczące zbioru liczb zespolonych, macierzy, wy-znaczników i układów równań liniowych;

2) rachunek wektorowy, równania płaszczyzny i prostej w przestrzeni R3; 3) definicje i podstawowe twierdzenia dotyczące wszechstronnego badania przebiegu

zmienności funkcji jednej zmiennej rzeczywistej; 4) podstawowe zagadnienia dotyczące rachunku różniczkowego funkcji wielu zmiennych,

podstawy rachunku całkowego (całka nieoznaczona, całka oznaczona, całki niewłaściwe, całki wielokrotne i krzywoliniowe);

5) kryteria zbieżności szeregów liczbowych, podstawowe twierdzenia dotyczące szeregów funkcyjnych sposoby rozwiązywania wybranych typów równań różniczkowych zwyczaj-nych pierwszego i drugiego rzędu.



Umieć

1) wykonywać działania na liczbach zespolonych i macierzach, obliczać wyznaczniki oraz rozwiązywać układy równań liniowych metodą macierzową, za pomocą wzorów Cramera oraz w oparciu o twierdzenie Kroneckera- Capellego;

2) przeprowadzać wszechstronne badania funkcji jednej zmiennej rzeczywistej;3) wyznaczać całki nieoznaczone, obliczać całki oznaczone, podwójne, potrójne i krzywoli-

niowe; 4) stosować rachunek całkowy w geometrii;5) wyznaczać ekstrema lokalne i warunkowe funkcji wielu zmiennych, badać zbieżność

szeregów liczbowych; 6) wyznaczać przedziały zbieżności szeregu potęgowego; 7) rozwijać funkcję w szeregu Taylora; 8) rozwiązywać wybrane typy równań różniczkowych zwyczajnych pierwszego i drugiego

rzędu za pomocą metody kwadratur.



Σ W C L S PRok I

1. Rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej rzeczywistej: wiadomości uzupełniające dotyczące funkcji (funkcje cyklometryczne), granic ciągów i funkcji, pochodna i różniczka funkcji, pochodne i różniczki wyższych rzędów, twierdzenia o wartości średniej, wzór Taylora, reguły deL’Hospitala, wszechstronne badanie przebiegu zmienności funkcji.

26 16 10 – – –

2. Rachunek całkowy funkcji jednej zmiennej rze-czywistej; całka nieoznaczona, podstawowe twier-dzenia, metody całkowania, całkowanie funkcji wy-miernych, niewymiernych i trygonometrycznych, całka oznaczona (definicja według Riemanna), pod-stawowe twierdzenia i własności całki oznaczonej, całki niewłaściwe, zastosowania całki oznaczonej w geometrii.

13 8 5 – – –

3. Rachunek różniczkowy funkcji wielu zmien-nych: zbiory płaskie, definicja funkcji wielu zmiennych, granica i ciągłość funkcji dwóch zmiennych, pochodne cząstkowe, pochodne funk-cji złożonej, różniczka zupełna, pochodne cząst-kowe i różniczki zupełne wyższych rzędów, zasto-sowanie różniczki zupełnej w rachunku błędów, wzór Taylora, ekstrema funkcji wielu zmiennych.

9 6 3 – – –

4. Algebra wyższa: zbiór liczb zespolonych, definicja liczby zespolo-nej, postać kartezjańska i trygonometryczna liczby zespolonej, wzór de Moivre’a, działania na licz-bach zespolonych.Macierze i wyznaczniki:definicja macierzy, rodzaje macierzy, działania na macierzach, macierz odwrotna, definicja i własno-

14 8 6 – – –



ści wyznaczników, rząd macierzy, układy równań liniowych, wzory Cramera, twierdzenie Kronec-kera – Capelliego:

5. Geometria analityczna w przestrzeni R3: rachunek wektorowy, równania płaszczyzny i prostej, odległość punktu od prostej, odległość punktu od płaszczyzny i prostej, odległość prostej od prostej, powierzchnia stopnia drugiego, powierzchnie ob-rotowe.

10 6 4 – – –

6. Praca przejściowa 20 – – – – 20Razem 92 44 28 – – 20

Rok II7. Rachunek całkowy funkcji wielu zmiennych:

definicja i podstawowe własności całki podwójnej w obszarze normalnym, całka potrójna, zamiana całek wielokrotnych na całki iterowane, zamiana zmiennych, całki krzywoliniowe, twierdzenie Gre-ena, zastosowania geometryczne całek wielokrot-nych i całek krzywoliniowych

8 4 4 – – –

8. Szeregi liczbowe i funkcyjne:definicja szeregu liczbowego, kryteria zbieżności szeregów o wyrazach nieujemnych, szeregi na-przemienne, szeregi liczbowe warunkowo i bez-względnie zbieżne, ciągi i szeregi funkcjonalne, szeregi potęgowe, szereg Taylora.

8 4 4 – – –

9. Równania różniczkowe zwyczajne:równania różniczkowe rzędu pierwszego (wybrane typy),równania różniczkowe rzędu drugiego (przy-padki szczególne), równania różniczkowe liniowe drugiego rzędu o stałych współczynnikach

12 8 4 – – –

10. Praca przejściowa 30 – – – – 30Razem 58 16 12 – – 30

Razem w czasie studiów 150 60 40 – – 50Literatura podstawowa

1. Lassak M.: Matematyka dla studiów technicznych, Supremum 2002.2. Winnicki K., Landowski M.: Wykłady z matematyki – skrypt dla studentów AM,

Szczecin, 2008.3. Zbiór zadań z matematyki. Skrypt pod redakcją Krupińskiego R. Dział Wyd. AM

w Szczecinie, 2005.4. Krupiński R., Zalewski Z.: Rachunek prawdopodobieństwa. Skrypt dla studentów

WSM w Szczecinie, 1992.


1. Janowski W.: Matematyka, tom I, II, PWN, Warszawa.2. Kasyk L., Krupiński R.: Poradnik matematyczny. Dz. Wyd. AM w Szczecinie, 2006.3. Krupiński R.: Repetytorium z matematyki. Dz. Wyd. AM w Szczecinie, 2004.

Opracował: dr inż. Ryszard Krupiński



7. Przedmiot: FIZYKASpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI 90 28 – 32 – 30 8II – – – – – – –III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 90 28 – 32 – 30 8



– mechanika,– wytrzymałość materiałów,– informatyka użytkowa,– podstawy konstrukcji maszyn,– materiałoznawstwo okrętowe,– termodynamika techniczna,– mechanika płynów,– podstawy elektrotechniki i elektroniki,– podstawy automatyki i robotyki,– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– chłodnictwo i klimatyzacja.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń labora-toryjnych student powinien:

Znać

1) Jednostki podstawowe układu SI i podstawy metrologii,2) Podstawowe definicje i równania objęte programem nauczania,3) Zasady budowy i działania podstawowego sprzętu laboratoryjnego,4) Swobodne posługiwanie się wybranymi urządzeniami kontrolno-pomiarowymi,5) Kojarzenie zjawisk fizycznych z określonymi urządzeniami stosowanymi w technice,6) Inne zagadnienia przewidziane w programie a potrzebne przyszłemu mechanikowi

okrętowemu.

Umieć

1) Korzystać z literatury potrzebnej do rozwiązywania określonych zagadnień technicznych, a nawet naukowych,

2) Formułować własne poglądy na temat funkcjonowania aparatury na bazie podstawowych praw fizyki,

3) Rozwiązywać zadania tekstowe oraz problemy wynikające z potrzeb badawczych oraz technicznych,



4) Wiązać wiedzę fizyczną z zagadnieniami technicznymi,5) Zestawić układy pomiarowe do przeprowadzenia badań właściwości fizycznych przy roz-

wiązywaniu zagadnień obsługi siłowni.



Σ W C L S PRok I

1. Kinematyka i dynamikaKinematyka punktu materialnego. Dynamika punktu materialnego. Praca. Moc. Energia. Dyna-mika bryły sztywnej. Momenty siły i bezwładności. Twierdzenie Steinera. Zasady dynamiki ruchu ob-rotowego. Energia ruchu obrotowego. Zasady za-chowania energii. Siły bezwładności.Praca przejściowa

9 4 – – – 5

2. Drgania harmoniczne i ruch falowyDrgania harmoniczne swobodne, tłumione i wy-muszone. Składanie drgań harmonicznych równo-ległych i prostopadłych. Równanie różniczkowe ruchu falowego. Elementy akustyki.Praca przejściowa

8 4 – – – 4

3. Elementy termodynamikiPodstawy termodynamiki: pojęcie temperatury i jej pomiar, różne skale temperatur. Równanie stanu gazu. Energia wewnętrzna a ciepło. Przemiany ga-zowe. Elementy kalorymetrii i bilansu cieplnego.Praca przejściowa

7 3 – – – 4

4. Pole i prądy elektrycznePole elektryczne – natężenie, potencjał i energia. Pole magnetyczne przewodnika z prądem, natęże-nie pola. Prawo Biota-Savarta. Prawo Ampera. Prawo indukcji elektromagnetycznej. Siła Lo-rentza. Równania Maxwella.Praca przejściowa

8 4 – – – 4

5. Optyka fizycznaOgólne zasady optyki geometrycznej i fizycznej. Kwantowa struktura materii. Liczby kwantowe, zakaz Pauliego. Falowe własności cząstek – hipo-teza de Broiglie’a.Praca przejściowa

7 4 – – – 3

6. Elementy fizyki kwantowejPodstawy mechaniki kwantowej nierelatywistycz-nej, równanie Schrodingera zależne od czasu dla jednej cząstki, interpretacja statystyczna funkcji falowej. Zasada nieokreśloności. Relacje Heisen-berga. Zastosowanie równania Schrodingera.Praca przejściowa

9 4 – – – 5

7. Fizyka atomowa i molekularnaAtom wodoru w zewnętrznym polu magnetycz-nym. Zjawisko Zeemana. Oddziaływanie spin-or-bita. Doświadczenie Sterna-Gerlacha. Struktura

10 5 – – – 5



subtelna. Precesja Larmora. Widma atomowe. Promieniowanie wymuszone. Elementy optoelek-troniki – lasery.Praca przejściowa

Laboratorium8. Wyznaczanie ciepła parowania i topnienia. 2 – – 2 – –9. Wyznaczanie współczynnika rozszerzalności li-

niowej ciał stałych metodą elektryczną.2 – – 2 – –

10. Wyznaczanie logarytmicznego dekrementu tłumienia przy pomocy wahadła fizycznego.

2 – – 2 – –

11. Wyznaczanie stosunku cp/cv. 2 – – 2 – –12. Wyznaczanie momentu bezwładności żyroskopu. 2 – – 2 – –13. Wyznaczanie przyśpieszenia ziemskiego przy

pomocy wahadła rewersyjnego.2 – – 2 – –

14. Wyznaczanie temperatury Curie ferrytu. 2 – – 2 – –15. Badanie zależności oporu metalu i półprzewod-

nika od temperatury.2 – – 2 – –

16. Wyznaczanie stosunku e/m. 2 – – 2 – –17. Badanie rezonansu w obwodzie prądu zmiennego. 2 – – 2 – –18. Badanie efektu Halla. 2 – – 2 – –19. Sprawdzanie prawa Stefana-Boltzmana. 2 – – 2 – –20. Badanie zjawiska fotoelektrycznego. 2 – – 2 – –21. Wyznaczanie długości fali świetlnej przy po-

mocy siatki dyfrakcyjnej.2 – – 2 – –

22. Wyznaczanie promienia krzywizny soczewki płasko-wypukłej metodą pierścieni Newtona.

2 – – 2 – –

23. Badanie widm przy pomocy spektroskopu. 2 – – 2 – –Razem 90 28 – 32 – 30

Razem w czasie studiów 90 28 – 32 – 30


1. Halliday D., Resnick R., Walker J.: Podstawy fizyki. PWN 2007.2. Bobrowski Cz.: Fizyka – krótki kurs. WNT 2004.3. Kirkiewicz J., Chrzanowski J., Bieg B., Pikuła R.: Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki. Cz.I,

Szczecin 2001 (WSM Szczecin).4. Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki. Cz. II pod redakcją Kirkiewicza J.. Szczecin 2003

(WSM Szczecin).


1. Massalski J., Massalska M.: Fizyka dla inżynierów. Cz. I. WNT 2005.2. Dryński T.: Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki, wyd. VII, PWN, Warszawa 1977.3. Januszajtis A.: Fizyka dla politechnik. PWN 1991.4. Jezierski K., Kołodka B., Sierański K.: Zadania z rozwiązaniami – skrypt do ćwiczeń

z fizyki dla studentów I roku Wyższych Uczelni, Część I i II, Oficyna Wydawnicza Scripta, Wrocław 2000.

Opracował: dr inż. Janusz Chrzanowski, dr Bohdan Bieg



8. Przedmiot: MECHANIKASpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II 91 40 – 16 – 35 8III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 91 40 – 16 – 35 8



– matematyka,– fizyka,– wytrzymałość materiałów,– grafika inżynierska,– podstawy konstrukcji maszyn,– okrętowe silniki tłokowe,– maszyny i urządzenia okrętowe.



Znać

1) Podstawy teoretyczne mechaniki klasycznej tzn. statyki, kinematyki i dynamiki układów mechanicznych traktowanych jako ciała doskonale sztywne.

2) Podstawy teoretyczne dotyczące drgań i dynamiki maszyn tzn. podstawowe zagadnienia modelowania i analizy drgań układów mechanicznych liniowych o skończonej liczbie stopni swobody.

3) Podstawowe sposoby minimalizacji drgań i hałasu oraz ich skutków.

Umieć

1) Analizować układy sił działających na rzeczywiste układy mechaniczne znajdujące się w równowadze statycznej.

2) Analizować ruch rzeczywistych obiektów mechanicznych traktowanych jako ciała dosko-nale sztywne.

3) Tworzyć i rozwiązywać równania dynamiczne ruchu prostych układów mechanicznych.4) Zestawić układ pomiarowy, zarejestrować i dokonać analizy drgań mechanicznych.5) Dokonać pomiarów akustycznych, w szczególności hałasu emitowanego w siłowni

okrętowej.6) Wyważać statycznie i dynamicznie sztywne elementy wirujące.7) Przeprowadzić badania doświadczalne i teoretyczne własności dynamicznych układu me-

chanicznego o jednym i wielu stopniach swobody.



8) Zarejestrować i dokonać analizy drgań skrętnych linii wałów pędnika układu napędo-wego statku.



Σ W C L S PRok II

1. Podział, zadania i podstawowe pojęcia mechaniki ogólnej (w tym siła skupiona). Zasady statyki. Re-petytorium z rachunku wektorowego.

1 1 – – – –

2. Redukcja zbieżnego i równoległego układu sił. Para sił i jej własności, moment pary sił. Siła skupiona i moment obrotowy.

3 3 – – – –

3. Redukcja płaskiego układu sił: wektor główny i moment główny układu sił; redukcja tylko do wy-padkowej lub tylko do pary sił.

1 1 – – – –

4. Warunki równowagi statycznej płaskiego układu sił.

1 1 – – – –

5. Moment siły względem osi, warunki równowagi statycznej przestrzennego układu sił. Środek sił równoległych.

1 1 – – – –

6. Środek ciężkości ciał jednorodnych liniowych, płaskich i przestrzennych. Tw. Pappusa-Guldina i ich znaczenie.

1 1 – – – –

7. Momenty statyczne, bezwładności i dewiacji punktów materialnych i ciał o skończonych wy-miarach (momenty geometryczne i masowe).

1 1 – – – –

8. Rodzaje tarcia. Tarcie ślizgowe suche spoczyn-kowe i kinetyczne. Tarcie toczne. Tarcie w łoży-skach tocznych i ślizgowych. Tarcie cięgien.

4 4 – – – –

9. Kinematyka punktu materialnego: równania ru-chu i tor ruchu, prędkość i przyspieszenie punktu. Kinematyka punktu w ruchu po okręgu. Ruch har-moniczny punktu materialnego.

4 4 – – – –

10. Ruch postępowy i obrotowy. Kinematyka ciała do-skonale sztywnego. Kinematyka tłoka typowego silnika spalinowego.Kinematyka ciała sztywnego w ruchu płaskim: prędkości i przyspieszenia ciała i jego punktów, chwilowy środek obrotu i środek przyspieszeń

6 6 – – – –

11. Dynamika punktu materialnego: podstawowe po-jęcia Definicja bezwładności w tym siła bezwład-ności. Zadania i prawa dynamiki. Dynamika ruchu obrotowego.

4 4 – – – –

12. Przedmiot, zakres i cel zajęć z podstaw teorii drgań i dynamiki maszyn.

1 1 – – – –

13. Cechy ogólne układów mechanicznych oraz cha-rakterystyki ich własności dynamicznych.

1 1 – – – –

14. Modelowanie układów mechanicznych:a) Istota, cel i etapy modelowania;b) Modelowanie fenomenologiczne i fizyczne;

2 2 – – – –



siły bezwładności, tłumienia i sprężystości;c) Modelowanie matematyczne układów mecha-

nicznych:– Więzy. Liczba stopni swobody układu;– Sposoby wyznaczania równań ruchu;– Energia mechaniczna układu; macierzowa

postać energii;– Metody wyznaczania parametrów struktural-

nych modelu;– Równania różniczkowe ruchu liniowego mo-

delu układu mechanicznego.15. Analiza drgań układów o skończonej liczbie swo-

body:a) drgania układu o jednym stopniu swobody:

– drgania swobodne układu zachowawczego i niezachowawczego; siły bezwładności, tłu-mienia i sprężystości;

– drgania wymuszone harmoniczne układu za-chowawczego i niezachowawczego: równania ruchu, charakterystyki częstościowe, podatność i sztywność dynamiczna;

b) drgania układów liniowych o wielu stopniach swobody:

– drgania swobodne układu zachowawczego; siły bezwładności i sprężystości:

drgania główne, częstości i postacie drgań głównych, zasada ortogonalności drgań głównych;

– drgania wymuszone obciążeniem harmonicznie zmiennym układu zacho-wawczego:

macierz podatności i sztywności dynamicznej,

praktyczna metoda obliczania macierzy podatności dynamicznej;

– drgania wymuszone obciążeniem harmonicz-nie zmiennym układu niezachowawczego. Zespolona macierz podatności dynamicznej.

8 8 – – – –

16. Minimalizacja drgań i hałasu oraz ich skutków:a) zmniejszenie amplitud drgań układów:

– zmiana parametrów układu,– zmiana parametrów wymuszenia,– zmiana struktury układu przez dołączenie

układu dodatkowego – eliminatory i tłumiki drgań;

b) minimalizacja drgań na drodze ich propagacji – wibroizolacja. Rodzaje wibroizolacji, kryte-ria skuteczności wibroizolacji, zasady doboru wibroizolatorów;

c) minimalizacja hałasu:– obniżenie hałasu źródeł,– obniżenie hałasu na drodze jego propagacji.

1 1 – – – –



Laboratorium17. Podstawy pomiarów i analizy drgań mechanicz-

nych; ruch okresowy harmoniczny i poliharmo-niczny.

2 – – 2 – –

18. Podstawy pomiarów akustycznych ze szczególnym uwzględnieniem pomiarów hałasu na statkach.

2 – – 2 – –

19. Badania własności dynamicznych i identyfikacja parametrów układu liniowego o jednym stopniu swobody; siły bezwładności, tłumienia i spręży-stości.

2 – – 2 – –

20. Wyważanie statyczne i dynamiczne sztywnych ele-mentów wirujących; dynamika ruchu obrotowego ciała sztywnego.

2 – – 2 – –

21. Badania własności dynamicznych i identyfika-cja parametrów układu liniowego o wielu stop-niach swobody; siły bezwładności, tłumienia i sprężystości.

2 – – 2 – –

22. Badania drgań skrętnych linii wałów pędnika układu napędowego statku – badania analityczne.

3 – – 3 – –

23. Badania drgań skrętnych linii wałów pędnika układu napędowego statku – badania doświad-czalne; pomiar momentu obrotowego metodą ten-sometrii elektrooporowej.

3 – – 3 – –

24. Praca przejściowa. 35 – – – – 35Razem 91 40 – 16 – 35

Razem w czasie studiów 91 40 – 16 – 35


1. Leyko J.: Mechanika ogólna. PWN, Warszawa 1997.2. Misiak J.: Mechanika techniczna. WNT, Warszawa 1985.3. Szmelter J. i inni: Zbiór zadań z mechaniki. PWN, Warszawa 1972.4. Misiak J.: Zadania z mechaniki ogólnej. WNT, Warszawa (cz.1. Statyka – 2005; cz.2.

Kinematyka – 2005; cz.3. Dynamika – 1997).5. Kaczmarek J.: Podstawy teorii drgań i dynamiki maszyn. WSM Szczecin 2000.6. Kruszewski J., Wittbrodt E.: Drgania układów mechanicznych w ujęciu

komputerowym. Zagadnienia liniowe. WNT, Warszawa 1992.7. Adamczyk E., Jucha J., Miller S. : Teoria mechanizmów i maszyn. Analiza układów

mechanicznych. Politechnika Wrocławska, Wrocław 1978.Opracował: dr inż. Jacek Kaczmarek



9. Przedmiot: WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓWSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II 89 30 – 24 – 35 8III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 89 30 – 24 – 35 8



– matematyka,– fizyka,– mechanika,– grafika inżynierska,– materiałoznawstwo okrętowe.



Znać

1) model ciała sprężystego, 2) jednoosiowy, płaski i przestrzenny stan naprężenia i odkształcenia (zbiorniki cienkościenne),3) reakcje podłoża i siły wewnętrzne w elementach, 4) podstawowe warunki wytrzymałościowe przy prostych i złożonych przypadkach wytrzy-

małości (rozciąganie, ścinanie, skręcanie, zginanie, wyboczenie), 5) hipotezy wytrzymałościowe.

Umieć

1) oceniać stopień zagrożenia wystąpienia naprężeń lub odkształceń niebezpiecznych w elementach maszyn i urządzeń.



Σ W C L S PRok II

1. Podstawowe pojęcia i określenia. Siły zewnętrzne i wewnętrzne,. Wykresy rozciągania i ściskania róż-nych materiałów. Prawo Hooke’a. Prawo Poissona.

2 2 – – – –

2. Rozciąganie i ściskanie. Podstawowy warunek wytrzymałościowy. Naprężenia dopuszczalne. Za-dania statycznie niewyznaczalne, naprężenia montażowe i termiczne.

4 4 – – – –



3. Analiza stanu naprężenia w punkcie, jedno-osiowy stan naprężenia, naprężenia główne, koła Mohr’a. Uogólnione prawo Hooke’a.

2 2 – – – –

4. Czyste ścinanie, zależność między modułem sprę-żystości podłużnej a modułem sprężystości posta-ciowej. Ścinanie techniczne. Obliczenia połączeń spawanych, kołkowych, wpustowych, śrubowych.

2 2 – – – –

5. Geometryczne wskaźniki przekrojów. 2 2 – – – –6. Skręcanie przekrojów osiowo symetrycznych i

prostokątnych. Obliczenia wałów pędnych.2 2 – – – –

7. Zginanie, wykresy sił tnących i momentów gnących. 2 2 – – – –8. Zależności różniczkowe przy zginaniu. 2 2 – – – –9. Obliczenia belek, wymiarowanie ze względu na

naprężenia dopuszczalne.2 2 – – – –

10. Odkształcenia belek podczas czystego zginania. Całkowanie równania różniczkowego.

2 2 – – – –

11. Metoda Clebsch’a całkowania równania różnicz-kowego osi odkształconej belki.

2 2 – – – –

12. Wyboczenie, siła krytyczna, smukłość prętów, wzory Eulera i Tetmayera.

2 2 – – – –

13. Belki statycznie niewyznaczalne, wyznaczanie re-akcji metodą całkowania równania różniczkowego i porównywania odkształceń.

2 2 – – – –

14. Hipotezy wytrzymałościowe Hubera, Coulomba, De Saint Venanta, Galileusza, złożone przypadki wytrzymałości, skręcanie ze zginaniem, ściskanie mimośrodowe.

2 2 – – – –

Laboratorium15. Statyczna zwykła próba rozciągania metali. 2 – – 2 – –16. Statyczna zwykła próba ściskania metali. 2 – – 2 – –17. Wyznaczanie współczynnika sprężystości po-

dłużnej, granicy proporcjonalności oraz umow-nej granicy plastyczności za pomocą ekstenso-metrów mechanicznych.

– – – – – –

18. Tensometria elektrooporowa. 2 – – 2 – –19. Wyznaczanie modułu sprężystości podłużnej, mo-

dułu sprężystości postaciowej i liczby Piossona poprzez pomiar strzałki ugięcia i kąta skręcenia.

2 – – 2 – –

20. Pomiary twardości metali. 2 – – 2 – –21. Udarowa próba zginania. 2 – – 2 – –22. Wyznaczanie linii ugięcia belki. 2 – – 2 – –23. Wyznaczanie reakcji belki statycznie niewyzna-

czalnej.2 – – 2 – –

24. Wyboczenie pręta ściskanego osiowo. 2 – – 2 – –25. Badanie sprężyn śrubowych. 2 – – 2 – –26. Badanie lin stalowych. 2 – – 2 – –27. Praca przejściowa. 2 – – 2 – 35

Razem 89 30 – 24 – 35Razem w czasie studiów 89 30 – 24 – 35




1. Mierzejewski J., Grządziel Z., Świeczkowski W.: Wytrzymałość materiałów – zadania, WSM, Szczecin, 1988.

2. Mierzejewski J., Grządziel Z., Świeczkowski W.: Ćwiczenia laboratoryjne z wytrzymałości materiałów, WSM, Szczecin, 1998.

3. Niezgodziński M.E., Niezgodziński T.: Wytrzymałość materiałów, PWN, Warszawa 2006.

4. Niezgodziński M.E., Niezgodziński T: Wzory wykresy i tablice wytrzymałościowe, PWN, Warszawa 2006.

5. Dyląg Z., Jakubowicz A. Orłoś Z: Wytrzymałość materiałów, WNT, 2007.6. Bąk R., Burczyński T.: Wytrzymałość materiałów z elementami ujęcia

komputerowego, WNT 2006.Opracował: dr inż. Zenon Grządziel



10. Przedmiot: GRAFIKA INŻYNIERSKASpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI 40 – – 40 – – 4II – – – – – – –III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 40 – – 40 – – 4



– podstawy konstrukcji maszyn,– technika wytwarzania II – praktyka warsztatowa,– technologia remontów,– podstawy elektrotechniki i elektroniki,– maszyny i napędy elektryczne,– podstawy automatyki i robotyki,– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– chłodnictwo i klimatyzacja,– siłownie okrętowe,– teoria i budowa okrętu.


Po wykonaniu ćwiczeń laboratoryjnych student powinien:

Znać

1) Cele i zadania grafiki inżynierskiej.2) Podstawowe normy (formaty arkuszy, podziałki rysunkowe, pismo, linie rysunkowe i ich

zastosowanie).3) Rysunkowe odwzorowania przedmiotów za pomocą rzutów prostokątnych na trzy i sześć

rzutni.4) Widoki, przekroje i kłady (zasady dokonywania przekrojów i kładów).5) Zasady wymiarowania przedmiotów ze szczególnym uwzględnieniem sposobów

wymiarowania i uproszczeń.6) Tolerowanie wymiarów rysunkowych.7) Chropowatość powierzchni i jej oznaczenia na rysunkach.8) Uproszczenia rysunkowe połączeń.9) Podstawowe zasady o konstrukcji okrętu handlowego,wymiarach głównych i liniach

teoretycznych kadłuba.10) Rysunki złożeniowe – wiadomości ogólne o czytaniu rysunku.



Umieć

1) Wykonać rysunek na znormalizowanym formacie, przy zastosowaniu linii rysunkowych znormalizowanych i właściwie dobranej podziałce.

2) W oparciu o wiedzę podaną w przewodniku wykreślić podstawowe konstrukcje geome-tryczne takie jak: podział odcinków, rozwinięcie okręgu metodą Kochańskiego, wielokąty foremne, wykreślenie krzywych płaskich.

3) Narysować dowolny element maszynowy na trzy i sześć rzutni.4) Dokonać przekroju elementu maszynowego.5) Zwymiarować poprawnie element maszynowy z zastosowaniem wiadomości o tolerancji

wymiarów rysunkowych i chropowatości powierzchni.6) Narysować:

– połączenia gwintowe,– połączenia wielowypustowe,– połączenia rurowe,– połączenia spawane,– połączenia lutowane, klejone i skurczowe.

7) Zaprojektować prosty schemat instrukcji rurociągowej okrętu handlowego, czytać poprawnie schematy rysunków siłowni okrętowych.

8) Wykonać rysunek złożeniowy łożyska ślizgowego lub sprzęgła prostego.9) Czytać schematy i wykresy techniczne.



Σ W C L S PRok I

1. Znormalizowane elementy rysunku technicznego:a) formaty arkuszy,b) podziałki,c) grubości, rodzaje i zastosowanie linii rysunko-

wych ,d) pismo techniczne,e) układ rzutni,f) widoki, przekroje, kłady.,g) tabliczki znamionowe.

9 – – 9 – –

2. Połączenia gwintowe:a) rodzaje gwintów,b) oznaczenia,c) uproszczenia rysunkowe.

2 – – 2 – –

3. Połączenia spawane:a) kształty spoin,b) uproszczenia rysunkowe.

2 – – 2 – –

4. Koła i przekładnie zębate – uproszczenia rysun-kowe

4 – – 4 – –

5. Istota i zasady wymiarowania w rysunku technicznym:a) szczególne przypadki wymiarowania,b) tolerancja i pasowanie w rysunku technicznym.

5 – – 5 – –

6. Oznaczenia tolerancji kształtu, położenia i bicia. 2 – – 2 – –



7. Oznaczenie chropowatości powierzchni, informa-cje dodatkowe na rysunku technicznym.

2 – – 2 – –

8. Zasady sporządzania rysunków wykonawczych części maszyn.

4 – – 4 – –

9. Wymiary główne i linie teoretyczne kadłuba. 2 – – 2 – –10. Schematy instalacji siłowni okrętowych i zasady

ich rysowania – czytanie schematów instalacji si-łowni okrętowych.

2 – – 2 – –

11. Zasady sporządzania schematów układów hy-draulicznych i pneumatycznych, czytanie sche-matów układów hydraulicznych i pneumatycznych.

2 – – 2 – –

12. Zasady sporządzania schematów instalacji elek-trycznej, czytanie schematów instalacji elektrycz-nej.

2 – – 2 – –

13. Czytanie rysunków technicznych oraz schematów instalacji z dokumentacji technicznej statku.

2 – – 2 – –



1. Grzybowski L.: Geometria wykreślna, skrypt WSM, 2002.2. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy, WNT, 2006.3. Otto F., Otto E.: Podręcznik geometrii wykreślnej, PWN 1975.4. Foley J. i inni: Wprowadzenie do grafiki komputerowej, WNT Warszawa, 2001.

Opracował: mgr inż. Adam Komorowski



11. Przedmiot: INFORMATYKA UŻYTKOWASpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI 32 8 – 24 – – 1II – – – – – – –III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 32 8 – 24 – – 1



– matematyka, – przedmioty techniczne,– seminarium dyplomowe,– praca dyplomowa.



Znać

1) przeznaczenie oprogramowania różnego rodzaju.

Umieć

1) posługiwać się oprogramowaniem Office,2) wykorzystać programy do multimediów, 3) tworzyć proste programy.



Σ W C L S PRok I

1. Edytor tekstu Word: formatowanie tekstu, edytor równań, tekst z obiektami.

4 – – 4 – –

2. Arkusz kalkulacyjny Excel: funkcje, wykresy, formularze i makra.

8 – – 8 – –

3. Obsługa baz danych z zastosowanie MS Access: tworzenie tabel, zapytań i formularzy.

4 – – 4 – –

4. Rejestracja darmowego konta e-mail oraz kon-figuracja programu pocztowego na przykładzie MS Outlook Express; tworzenie stron WWW z zastosowaniem MS Front Page: rejestracja dar-mowej strony WWW, tworzenie pojedynczej

8 4 – 4 – –



strony WWW, umiejscawianie oraz formatowanie obiektów na stronie, tworzenie własnej witryny WWW, zastosowanie nawigacji i pasków łączy pakietu MS Front Page, publikowanie własnej wi-tryny przy zastosowaniu protokołu http ora ftp.

5. Multimedia (z zastosowanie oprogramowania np. firmy Ulead): przetwarzanie zdjęć cyfrowych, two-rzenie prostych animacji, zastosowanie kamery do prowadzenia videokonferencji.

8 4 – 4 – –

Razem 32 8 – 24 – –Razem w czasie studiów 32 8 – 24 – –


1. Masłowski K., Excel 2003 PL. Ćwiczenia praktyczne, Helion, Gliwice 2006.2. Sikorski W., Ćwiczenia z funkcji w Excelu, Mikom, Warszawa 2002.3. Mendrala D., Access 2003 PL; ćwiczenia praktyczne, Helion, Gliwice 2006.4. Kopertowska M., Ćwiczenia z Access 2003, Mikom, Warszawa 2004.5. Masłowski M., Po prostu Word 2003 PL, Helion, Gliwice 2004.


1. Brzózka J., Ćwiczenia z automatyki w MATLAB-ie i Simulinku, EDU MIKOM, Warszawa 1997.

2. Brzózka J., Dorobczyński L., Programowanie w MATLAB, MIKOM, Warszawa 1998.3. Zydorowicz T., PC i sieci komputerowe, PLJ, Warszawa 1993.

Opracował: dr inż. Jarosław Duda



12. Przedmiot: PODSTAWY KONSTRUKCJI MASZYNSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II 44 14 – – – 30 2III 106 24E – 52 – 30 8IV – – – – – – –

Razem 150 38 – 52 – 60 10



– matematyka,– mechanika,– wytrzymałość materiałów,– grafika inżynierska,– materiałoznawstwo okrętowe,– technika wytwarzania II – praktyka warsztatowa,– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe.



Znać

1) Budowę podstawowych węzłów konstrukcyjnych i urządzeń.2) Systematykę i zasady doboru łożysk.3) Zasady opracowywania dokumentacji konstrukcyjnej.4) Zasady korzystania z norm i opracowań unifikacyjnych.

Umieć

1) Wykonać obliczenia wytrzymałościowe podstawowych węzłów konstrukcyjnych maszyn i urządzeń.

2) Dokonać prawidłowego doboru łożysk tocznych i ślizgowych.3) Posługiwać się systemem CAD – CAM.4) Posługiwać się opracowaniami norm i katalogów unifikacyjnych ze szczególnym

uwzględnieniem norm okrętowych.5) Zasady stosowania norm, wynikających z opracowywania dokumentacji konstrukcyjnej

(w korelacji z rysunkiem technicznym i doborem materiałów).6) Określić wytrzymałości konstrukcji przy założonym czasie trwałości (z uwzględnieniem

technologii wykorzystania remontu).7) Wdrażać konstrukcje poprawne technologicznie.





Σ W C L S PRok II

1. Zasady konstruowania maszyn: normalizacja, wy-trzymałość części maszyn, materiały konstrukcyjne, technologiczność konstrukcji, tolerancje i pasowania.

3 3 – – – –

2. Połączenia:a) nitowe: rodzaje nitów i połączeń nitowych, za-

sady projektowania połączeń nitowych;1 1 – – – –

b) spajane: wykonanie i charakterystyka połączeń spajanych;

1 1 – – – –

c) wciskowe: obliczanie i projektowanie połączeń wtłaczanych i skurczowych;

1 1 – – – –

d) kształtowe: obliczanie i projektowanie połą-czeń przepustowych, klinowych, kołkowych, wielowypustowych;

3 3 – – – –

e) gwintowe: budowa, parametry i rodzaje gwin-tów, siły w połączeniach gwintowych, projek-towanie połączeń gwintowych;

4 4 – – – –

f) podatne (sprężyste): sprężyny śrubowe, charakterystyka i zasady obliczeń.

1 1 – – – –

3. Praca przejściowa. 30 – – – – 30Razem 44 14 – – – 30

Rok III4. Osie i wały:

a) wytrzymałość statyczna i zmęczeniowa,b) sztywność,c) konstrukcja,d) projektowanie osi i wałów prostych oraz

wykorbionych.

2 2 – – – –

5. Łożyska:a) łożyska ślizgowe,b) łożyska toczne.

2 2 – – – –

6. Przekładnie:a) zębate (rodzaje kół i przekładni, podstawowe

określenia, współpraca uzębienia, obróbka kół zębatych, przesunięcie zarysu w kołach zębatych, wytrzymałość uzębienia, konstrukcja kół zębatych, przekładnie ślimakowe, obiegowe i złożone),

8 8 – – – –

b) cierne (zasady konstrukcji i obliczeń prze-kładni ciernych, przekładnie zwykłe, przekład-nie bezstopniowe),

1 1 – – – –

c) cięgnowe (układy przekładni pasowych, pasy i koła pasowe, projektowanie przekładni paso-wych, budowa i projektowanie przekładni łań-cuchowych).

6 6 – – – –

7. Sprzęgła:a) rodzaje sprzęgieł,b) normalizacja i dobór,c) obliczanie,d) zastosowanie.

3 3 – – – –



8. Mechanizmy:a) struktura mechanizmów,b) klasyfikacja par i łańcuchów kinematycznych,c) mechanizmy dźwigniowe,d) mechanizmy korbowe i jarzmowe,e) mechanizmy krzywkowe.

2 2 – – – –

Laboratorium9. Wstęp (wiadomości ogólne na temat wspomagania

komputerowego cad/cam). Wiadomości podsta-wowe z edytorów rysunku, aktualne oprogramo-wanie, wstęp do programu autocad2000 (możliwo-ści edytora, uruchomienie programu, podstawowe komendy). Przestrzeń rysunkowa autocada, glo-balny i lokalne układy współrzędnych, wskazywa-nie obiektów, jednostki, skala i rozmiar papieru, system pomocy, operacje dyskowe (CAD).

4 – – 4 – –

10. Podstawowe elementy rysunku (prosta, punkt, okrąg, łuk, obszar, polilinia, elipsa, prostokąt, wielobok). Podstawowe elementy rysunku (pier-ścień, linia szeroka, szkic, splajn, multilinie, linie konstrukcyjne, regiony). Cechy obiektów rysunko-wych (kolor, typy linii, współczynnik skali, linie z symbolami), oglądanie rysunku (CAD).

4 – – 4 – –

11. Modyfikacje rysunku (usuwanie, kopiowanie, przesuwanie, obracanie, zmiana wielkości obiektów), uchwyty, precyzja edycji. Napisy, kreskowanie, ryso-wanie precyzyjne. Tworzenie warstw i bloków, gru-powanie obiektów, rysunek prototypowy (CAD).

4 – – 4 – –

12. Wymiarowanie rysunków, odnośniki, tolerancje kształtu, edycja wymiarów, style wymiarowe. Wydruk (plotowanie rysunku) (CAD).

3 – – 3 – –

13. Obliczanie i projektowanie spawanego połączenia sworzniowo-gwintowego (proj.).

4 – – 4 – –

14. Obliczanie i projektowanie podnośnika śrubowego (proj.).

7 – – 7 – –

15. Obliczanie i projektowanie stopniowej przekładni redukcyjnej z kołami zębatymi:a) dobór przełożeń i liczby zębów współpracują-

cych kół zębatych, obliczanie modułów i wa-runków wytrzymałościowych;

b) obliczanie wytrzymałościowe wałków;c) dobór łożysk i obliczenia wpustów (proj.).

12 – – 12 – –

16. Identyfikacja i pomiary kół zębatych. Charaktery-styka zazębienia (lab.).

3 – – 3 – –

17. Regulacja luzów międzyzębnych w przekładni z kołami zębatymi (lab.).

3 – – 3 – –

18. Badanie ciśnienia hydrodynamicznego w łoży-skach ślizgowych (lab.).

2 – – 2 – –

19. Pomiary błędów geometrycznych wału korbowego (lab.).

3 – – 3 – –

20. Badanie naprężeń w wałach sprzęganych (lab.). 3 – – 3 – –21. Praca przejściowa. 30 – – – – 30

Razem 106 24 – 52 – 30Razem w czasie studiów 150 38 – 52 – 60




1. Dietrych J., Korewa W., Kornberger Z., Zygmunt K.: Podstawy konstrukcji maszyn, cz. III, WNT 1973.

2. Korewa W., Zygmunt K.: Podstawy konstrukcji maszyn, cz. I, II, WNT, Warszawa, 1973.

3. Jezierski J: Analiza tolerancji i niedokładności pomiarów w budowie maszyn, WNT Warszawa 1983.

4. Feld M.: Podstawy projektowania procesów technologicznych typowych części maszyn, WNT Warszawa 2009.

5. Rutkowski A.: Części maszyn, cz. I i II, WSziP 2007.


1. Orlik Z., Surowiak W.: Części maszyn, cz. I i II, Wydawnictwa Szkole i Pedagogiczne 1974.

2. Ochęduszko K.: Koła zębate, t. I, II, PWT 1974.3. Orłow P.J.: Zasady konstruowania w budowie maszyn, WNT Warszawa 1972.4. Dmochowski J., Uzarowicz A.: Obróbka skrawaniem i obrabiarki, PWN Warszawa 1980.5. Puff T.: Technologia budowy maszyn, PWN Warszawa 1977.

Opracował: dr inż. Krzysztof Nozdrzykowski, mgr inż. Waldemar Kostrzewa



13. Przedmiot: MATERIAŁOZNAWSTWO OKRĘTOWESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 32 32 – – – – 6



– fizyka, – podstawy konstrukcji maszyn,– techniki wytwarzania I, – techniki wytwarzania III – spawalnictwo,– technologia remontów, – chemia techniczna, – okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– chłodnictwo i klimatyzacja,– siłownie okrętowe,– teoria i budowa okrętu.



Znać

1) pojęcia podstawowe materiałoznawstwa (gatunek, postać materiału, stan technologiczny, jakość, cechy użytkowe);

2) podstawy budowy fizycznej ciał stałych i jej związek z właściwościami materiałów; pod-stawowe mechanizmy niszczenia materiałów;

3) podstawy budowy strukturalnej stopów metali, układ równowagi żelazo – węgiel; stopy żelaza stosowane w okrętownictwie (żeliwa, stale i staliwa, stale stopowe), składy, wła-ściwości fizyczne i użytkowe oraz zakresy zastosowań;

4) stopy metali nieżelaznych, stosowane w okrętownictwie, ich podstawowe składy, właściwości fizyczne i użytkowe oraz zakresy zastosowań;

5) zasady znakowania stopów metali oraz podstawowe zasady kwalifikacji stopów metali dla okrętownictwa;

6) materiały ceramiczne stosowane w technice okrętowej, procesy ich wytwarzania, właściwości i zakresy zastosowań; materiały polimerowe stosowane w technice okręto-wej, podstawy ich wytwarzania, właściwości użytkowe i zakresy zastosowań;



7) inne materiały niemetalowe stosowane w okrętownictwie, podstawy ich wytwarzania, właściwości użytkowe i zakresy zastosowań; wybrane materiały kompozytowe, ich wła-ściwości oraz zastosowania w konstrukcjach okrętowych;

8) podstawowe zasady doboru materiałów konstrukcyjnych; podstawowe techniki badań materiałów, CAMD.

Umieć

1) identyfikować materiał na podstawie znormalizowanych oznaczeń spotykanych na wyro-bach oraz w dokumentacji technicznej;

2) identyfikować materiał na podstawie charakterystycznych jego właściwości; dobrać znor-malizowany typ materiału do określonych zastosowań technicznych;

3) przewidzieć zmiany właściwości materiału następujące w wyniku oddziaływania standar-dowych i anomalnych czynników eksploatacyjnych;

4) precyzować zamówienia i warunki techniczne odbioru materiałów.



Σ W C L S PRok I

1. Pojęcia podstawowe materiałoznawstwa: gatunek, postać, stan technologiczny, jakość, cechy użyt-kowe. Podstawy budowy ciał stałych: budowa kry-staliczna i amorficzna, typy sieci, defekty. Wpływ budowy fizycznej na właściwości materiałów. Pod-stawy budowy strukturalnej stopów metali: typy układów równowagi, składniki fazowe stopów. Podstawy budowy ciał stałych: budowa krysta-liczna i amorficzna, typy sieci, defekty; wpływ bu-dowy fizycznej na właściwości materiałów. Pod-stawy budowy strukturalnej stopów metali. Typy układów równowagi, składniki fazowe stopów.

4 4 – – – –

2. Podstawy badań materiałów: mikroskopia optyczna, podstawy preparatyki metalograficznej, badania makroskopowe, pomiary twardości metali, próby technologiczne. Mechanizmy niszczenia materiałów: pękanie kruche, zmęczenie, zużycie powierzchni, korozja. Mechanizmy niszczenia materiałów: korozja, zużycie, pękanie kruche, zmęczenie, erozja.

5 5 – – – –

3. Układ równowagi żelazo-węgiel. Techniczne stopy żelaza: stale i staliwa, specjalne stopy żelaza, pierwiastki obce w stopach żelaza i ich wpływ na właściwości, znakowanie stopów żelaza, wybrane właściwości i przykłady zastosowań. Metalurgia metali szarych: wykres żelazo-węgiel, dodatki sto-powe, właściwości mechaniczne poszczególnych metali, obróbka cieplna. Techniczne stopy żelaza. Stale i staliwa, żeliwa, specjalne stopy żelaza: pierwiastki obce w stopach żelaza ich wpływ na właściwości, znakowanie stopów żelaza, wybrane

6 6 – – – –



właściwości i przykłady zastosowań. Zastosowanie metali i ich stopów w okrętownictwie.

4. Techniczne stopy metali nieżelaznych: stopy mie-dzi, aluminium, tytanu, niklu, magnezu, cyny, oło-wiu; znakowanie stopów nieżelaznych; wybrane właściwości i przykłady zastosowań. Metalurgia metali kolorowych: stopy aluminium, brązy i mo-siądze, własności i zastosowanie metali koloro-wych. Techniczne stopy metali nieżelaznych. Stopy miedzi, aluminium, tytanu, niklu, magnezu, cyny, ołowiu: znakowanie stopów nieżelaznych, wybrane właściwości i przykłady zastosowań.

5 5 – – – –

5. Wpływ procesów obróbki cieplnej na właściwości metali: podstawy procesów obróbki cieplnej, ba-danie wpływu procesów hartowania i odpuszcza-nia na właściwości mechaniczne stali, obserwacje mikroskopowe struktur stali obrobionych cieplnie i cieplno-chemicznie, obróbka cieplna stali stopo-wych, obserwacje mikrostruktur stali wysokostopo-wych, obróbka cieplna stopów nieżelaznych. Podstawy procesów obróbki cieplnej oraz ich wpływ na właściwości materiałów, obróbka cieplna stopów nieżelaznych.

2 2 – – – –

6. Materiały niemetalowe: materiały strukturalne, ceramika techniczna, materiały polimerowe. Mate-riały niemetalowe: teflon, guma, azbest, żywice, bawełna, szkło organiczne, kompozyty. Materiały niemetalowe. Materiały naturalne: ceramika tech-niczna, materiały polimerowe. Materiały pomocni-cze: kleje, szczeliwa, izolacje, farby, lakiery, pasty ścierne, chemikalia. Zastosowanie materiałów naturalnych, ceramiki i polimerów w okrętownic-twie. Zastosowanie klejów, szczeliw i innych mate-riałów pomocniczych do regeneracji części maszyn i w eksploatacji siłowni.

7 7 – – – –

7. Materiały kompozytowe: podstawy mechaniki kompozytów, kompozyty na bazie polimerów i me-tali, techniczne przykłady zastosowań. Materiały kompozytowe. Podstawy mechaniki kompozytów: kompozyty na bazie polimerów i metali, techniczne przykłady zastosowań. Zastosowanie kompozytów na bazie polimerów i metali w okrętownictwie.

2 2 – – – –

8. Zasady doboru materiałów inżynierskich: kryteria cech użytkowych, kryteria technologiczne, kryteria ekonomiczne, kryteria ekologiczne. Przepisy in-stytucji klasyfikacyjnych dotyczące materiałów okrętowych. Komputerowe wspomaganie projek-towania, badania i doboru materiałów CAMD.

1 1 – – – –





1. Dobrzyński L.: Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2002.

2. Dobrzyński L.: Metalowe materiały inżynierskie, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2004.

3. Dauksza Z.: Materiałoznawstwo okrętowe, Dział Wydaw. WSM w Szczecinie, 1994.4. Dobrzański L.A.: Metaloznawstwo i obróbka cieplna, Wydawnictwa Szkolne

i Pedagogiczne, Warszawa 1997.5. Cicholska M, Czechowski M.: Materiałoznawstwo okrętowe, Wydawnictwo Akademii

Morskiej w Gdyni, 2005.6. Prowans S.: Materiałoznawstwo, PWN, Warszawa, 1994.7. Przybyłowicz K.: Metaloznawstwo, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa

2007.8. Pampuch R.: Zarys nauki o materiałach – materiały ceramiczne, PWN, Warszawa 1977.9. Baszkiewicz P.: Podstawy korozji materiałów, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa

1997.


1. Klebba R.: Materiałoznawstwo okrętowe, Wydaw. Morskie, Gdańsk 1978.2. Przybyłowicz K.: Materiałoznawstwo w pytaniach i odpowiedziach, Wydawnictwo

Naukowo-Techniczne, Warszawa 2000.3. Wesołowski K.: Metaloznawstwo i obróbka cieplna, Wydawnictwo Naukowo-

Techniczne, Warszawa 1994.4. Pampuch R.: Współczesne materiały ceramiczne, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-

Dydaktyczne AGH, Kraków 2005.5. Domke W.: Vademecum materiałoznawstwa, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,

Warszawa 1994.6. Skubała W.: Powłoki ochronne i dekoracyjne, WSI, Koszalin 1985.7. Steller K.: O mechanizmie niszczenia materiałów podczas kawitacji, Wydawnictwo

IMP, 1983.8. Mały Poradnik Mechanika Tom I i II, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa

1988.9. Przepisy klasyfikacyjne PRS 2006 – cześć IX – Materiały i spawanie.

10. Ashby M.F.: Dobór materiałów w projektowaniu inżynierskim, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1998.

Opracował: dr hab. inż. Janusz Grabian



14. Przedmiot: TECHNIKI WYTWARZANIA ISpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II 44 12 – 32 – – 3III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 44 12 – 32 – – 3



– fizyka, – wytrzymałość materiałów,– podstawy konstrukcji maszyn, – materiałoznawstwo okrętowe, – technologia remontów,– chemia techniczna.



Znać

1) procesy technologiczne otrzymywania materiałów metalowych; 2) procesy technologiczne przetwarzania materiałów metalowych (odlewnictwo, obróbka

plastyczna) i ich wpływ na właściwości materiałów; 3) wpływ stanu technologicznego na właściwości użytkowe technicznych stopów żelaza;4) wpływ stanu technologicznego na właściwości użytkowe stopów nieżelaznych; 5) cel i zasady tworzenia materiałów kompozytowych; 6) metody otrzymywania materiałów kompozytowych, ich właściwości oraz zastosowania w

konstrukcjach okrętowych; 7) podstawowe zasady doboru materiałów konstrukcyjnych i remontowych; 8) tendencje rozwojowe w technikach wytwarzania.

Umieć

1) przewidzieć zmiany właściwości materiału następujące w wyniku poddawania go określonym procesom technologicznym;

2) przewidzieć zmiany właściwości materiału następujące w wyniku oddziaływania standar-dowych i anomalnych czynników eksploatacyjnych.





Σ W C L S PRok II

1. Procesy metalurgiczne i odlewnicze oraz ich wpływ na właściwości metali: podstawy metalurgii i odlewnictwa.

2 2 – – – –

2. Podstawy obróbki plastycznej i jej wpływ na wła-ściwości metali, odkształcenie plastyczne, zgniot i rekrystalizacja.

2 2 – – – –

3. Podstawy technologii i badań polimerów: procesy otrzymywania materiałów polimerowych, badania materiałów polimerowych, kleje i klejenie.

2 2 – – – –

4. Podstawy technologii ceramiki. 1 1 – – – –5. Technologie materiałów kompozytowych: mate-

riały kompozytowe polimerowe i metaliczne; tech-nologie wytwarzania; badanie wybranych właści-wości materiałów kompozytowych.

1 1 – – – –

6. Charakterystyka technologiczna materiałów konstrukcyjnych.

2 2 – – – –

7. Spawanie i cięcie metali, spawanie w osłonie ar-gonu.

1 1 – – – –

8. Komputerowe wspomaganie procesów wytwa-rzania.

1 1 – – – –

Laboratorium9. Procesy metalurgiczne i odlewnicze oraz ich

wpływ na właściwości metali: podstawy metalurgii i odlewnictwa.

4 – – 4 – –

10. Wpływ procesów obróbki plastycznej na właściwości metali: odkształcenie plastyczne, zgniot i rekrystalizacja; procesy obróbki plastycz-nej.

2 – – 2 – –

11. Podstawy obróbki plastycznej i jej wpływ na wła-ściwości metali, odkształcenie plastyczne, zgniot i rekrystalizacja.

3 – – 3 – –

12. Podstawy technologii i badań polimerów: procesy otrzymywania materiałów polimerowych, badania materiałów polimerowych, kleje i klejenie.

6 – – 6 – –

13. Podstawy technologii ceramiki. 4 – – 4 – –14. Technologie materiałów kompozytowych: mate-

riały kompozytowe polimerowe i metaliczne; tech-nologie wytwarzania; badanie wybranych właści-wości materiałów kompozytowych.

6 – – 6 – –

15. Charakterystyka technologiczna materiałów konstrukcyjnych.

3 – – 3 – –

16. Komputerowe wspomaganie procesów wytwa-rzania.

4 – – 4 – –





1. Powłoki malarsko-lakiernicze. Poradnik. Wydawnictwo WNT. Warszawa 1970.2. Burakowski T., Wierzchom T.: Inżynieria powierzchni metali. Wydawnictwo WNT,

Warszawa 1995.3. Erbel S., Kuczyński K.: Obróbka plastyczna na zimno. Wydawnictwo Naukowo-

Techniczne, Warszawa 1975.4. Kajzer S., Kozik R.: Wybrane zagadnienia z odróbki plastycznej metali. Wydawnictwo

Politechniki Śląskiej, Gliwice 1997.5. Saechtling H.: Tworzywa sztuczne. Poradnik, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,

Warszawa 2000.6. Poradnik Inżyniera: Odlewnictwo, tom I i tom II. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,

Warszawa 1986.7. Perzyk M., Waszkiewicz S.: Odlewnictwo. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,

Warszawa 2009.8. Hempowicz E.: Odlewnictwo i obróbka plastyczna. Państwowe Wydawnictwo

Techniczne, Warszawa 1956.9. Mały Poradnik Mechanika Tom I i II. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa

1988.10. Dobrzyński L.: Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo. Wydawnictwo

Naukowo-Techniczne, Warszawa 2002.


1. Nowacki J.: Spiekane metale i kompozyty z osnową metaliczną. Wydawnictwo WNT, Warszawa 2004.

2. Domke W.: Vademecum materiałoznawstwa. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1994.

3. Cicholska M, Czechowski M.: Materiałoznawstwo okrętowe. Wydawnictwo Akademii Morskiej w Gdyni, 2005.

4. Klejenie tworzyw konstrukcyjnych, Pr. Zbiorowa, WKIŁ 19875. Wesołowski K.: Metaloznawstwo i obróbka cieplna. Wydawnictwo Naukowo-

Techniczne, Warszawa 1994.6. Dobrzański L.A.: Metaloznawstwo i obróbka cieplna Wydawnictwa Szkolne

i Pedagogiczne, Warszawa 1997.7. Pampuch R.: Współczesne materiały ceramiczne. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-

Dydaktyczne AGH, Kraków 2005.8. Ashby M.F.: Dobór materiałów w projektowaniu inżynierskim. Wydawnictwo Naukowo-

Techniczne, Warszawa 1998.Opracował: dr hab. inż. Janusz Grabian



15. Przedmiot: TECHNIKI WYTWARZANIA II – PRAKTYKA WARSZTATOWA

Specjalność: Eksploatacja Siłowni OkrętowychStudia niestacjonarne pierwszego stopnia

Rokstudiów

Liczba godzin PunktykredytoweΣ W C L S P

I – – – – – – –II 40 – – 40 – – 3III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 40 – – 40 – – 3



– mechanika,– wytrzymałość materiałów,– grafika inżynierska,– podstawy konstrukcji maszyn,– materiałoznawstwo okrętowe,– technologia remontów,– praktyki.



Znać

1) Zasady bezpieczeństwa przy pracach na podstawowych typach obrabiarek oraz przy pracy z elektronarzędziami.

2) Technologię ostrzenia narzędzi.3) Technologię podstawowych zabiegów ślusarskich i rurarskich.4) Budowę i interpretację wyników podstawowych przyrządów pomiarowych.5) Podstawowe operacje tokarskie i frezerskie.6) Zasady programowania O.S.N.

Umieć

1) Czytać i interpretować rysunki techniczne.2) Mierzyć podstawowymi przyrządami pomiarowymi.3) Wykonywać podstawowe operacje ślusarskie i rurarskie.4) Samodzielnie pracować na podstawowych typach obrabiarek do metalu (tokarki, fre-

zarki).5) Dobierać podstawowe parametry obróbki skrawaniem na tokarkach i frezarkach.6) Ostrzyć podstawowe typy narzędzi skrawających (noże tokarskie, wiertła kręte, nawier-

taki, punktaki, skrobaki).7) Pracować elektronarzędziami.





Σ W C L S PRok II

1. Podstawowe operacje obróbki ślusarskiej: piłowa-nie, cięcie, przecinanie, skrobanie, ostrzenie na-rzędzi

4 – – 4 – –

2. Zasady trasowania, sposoby trasowania, urządze-nia traserskie, rurarstwo (rury stalowe, miedziane, PE)

2 – – 2 – –

3. Elektronarzędzia – zasady obsługi: wiertarki, piły, szlifierki, wykonywanie podstawowych operacji

2 – – 2 – –

4. Narzędzia pomiarowe:a) przegląd podstawowych urządzeń pomiaro-

wych,b) zasady posługiwania się sprzętem uniwersal-

nym,c) metody pomiaru wymiarów liniowych i kąto-

wych sprzętem uniwersalnym,d) rodzaje wzorców i ich zastosowanie,e) poziomnice – zasady obsługi i pomiaru,f) obliczanie błędów, zasady szacowania błędów.

8 – – 8 – –

5. Tokarki:a) rodzaje tokarek i obsługa,b) rodzaje narzędzi,c) podstawowe operacje. O.S.N. – zasady i sys-

temy programowania, procesy technologiczne.

12 – – 12 – –

6. Wiertarki:a) rodzaje i obsługa,b) –narzędzia,c) – operacje wiertarskie.

3 – – 3 – –

7. Strugarki:a) rodzaje i obsługa,b) narzędzia,c) – operacje.

3 – – 3 – –

8. Frezarki:a) podstawowe typy,b) operacje frezerskie:

– frezowanie płaszczyzn,– frezowanie wpustów,– frezowanie rowków.

6 – – 6 – –



1. Dmochowski J., Uzarowicz A.: Obróbka skrawaniem i obrabiarki. PWN Warszawa 1980.2. Okoniewski S.: Technologia metali, cz. I, II, III. Wydawnictwa Szkole i Pedagogiczne

1980.3. Murza – Mucha P.: Techniki wytwarzania – Odlewnictwo. PWN Warszawa 1978.




1. Kunstetter S.: Narzędzia skrawające do metali – konstrukcja. WNT Warszawa 1970.2. Kunstetter S., Krawczuk E.: Narzędzia skrawające. Wydawnictwo Politechniki

Warszawskiej, Warszawa 1972.Opracował: dr inż. Ryszard Drozdowski



16. Przedmiot: TECHNIKI WYTWARZANIA III – SPAWALNICTWOSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II 26 – – 26 – – 2III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 26 – – 26 – – 2



– fizyka, – podstawy konstrukcji maszyn,– materiałoznawstwo okrętowe, – technologia remontów, – termodynamika techniczna, – chemia techniczna, – praktyki.



Znać

1) w zakresie cięcia i spawania gazowego: przepisy bhp i ppoż. obowiązujące przy spawa-niu i cięciu gazowym, zasady bezpiecznego magazynowania i użytkowania butli z ga-zami technicznymi używanymi przy spawaniu i cięciu gazowym, budowę i zasady dzia-łania sprzętu spawalniczego, właściwości gazów technicznych (tlenu i acetylenu), bu-dowę i rodzaje płomienia, rodzaje złącz, spoin i pozycji spawania, rodzaje materiałów dodatkowych, wady spoin (wewnętrzne i zewnętrzne) oraz przyczyny ich powstawania;

2) w zakresie cięcia i spawania elektrycznego: zasady bhp i ppoż. obowiązujące przy spawa-niu i cięciu elektrycznym, zasady bezpiecznego magazynowania i użytkowania butli z gazami technicznymi używanymi przy spawaniu i cięciu elektrycznym, budowę i zasady działania sprzętu do spawania i cięcia, zjawiska zachodzące w łuku elektrycz-nym, rodzaje i podział elektrod, rodzaje i właściwości materiałów dodatkowych, właści-wości gazów technicznych (CO2, argon, mieszanki gazowe);

3) zasady spawania żeliwa, stali astenicznych, stopów aluminium oraz miedzi; budowę złą-cza spawanego, strefy wpływu ciepła, mechanizmów powstawania anomalii budowy po-łączeń spawanych i sposobów zapobiegania;

4) stosowane w okrętownictwie technologie spawania blach kadłubowych w tym platerowa-nych;

5) rodzaje i przyczyny powstawania wad połączeń spawanych oraz sposoby badania połą-czeń spawanych (próbki makro, defektoskopia ultradźwiękowa i rentgenowska);

6) stosowane w okrętownictwie technologie regeneracji elementów maszyn i konstrukcji metodami spawalniczymi.



Umieć

1) w zakresie cięcia i spawania gazowego: przygotować sprzęt spawalniczy do cięcia lub spawania oraz prawidłowo posługiwać się nim, przygotować materiał do cięcia lub spa-wania, ciąć (przepalać) palnikiem stal w postaci blach i rur, napawać w pozycji podolnej i pionowej, spawać złącza doczołowe w pozycji podolnej, naściennej i pionowej;

2) w zakresie cięcia i spawania elektrycznego: przygotować sprzęt do spawania lub cięcia oraz prawidłowo posługiwać się nim, przygotować materiał do spawania lub cięcia, prze-cinać palnikiem plazmowym stal w postaci blach i rur, napawać gołym drutem i elektrodą otuloną, spawać złącza teowe w pozycji nabocznej i pionowej elektrodą otuloną, spawać złącza doczołowe przygotowane na „J”, „V”, „Y”, w pozycji podolnej i pionowej elek-trodą otuloną, metodą MAG, metodą TiG.



Σ W C L S PRok II

1. Podstawy procesów spawalniczych: pojęcia pod-stawowe; materiały spawalnicze (0,5 godz.); za-stosowanie materiałów spawalniczych w okrętow-nictwie (2 godz.); mechanizm powstawania złącza spawanego; budowa złącza spawanego; strefa wpływu ciepła; źródła ciepła w procesach spawalni-czych; technologie spawania, napawania i cięcia.

6 – – 6 – –

2. Spawanie i cięcie gazowe: zasady bhp i ppoż. przy spawaniu gazowym; właściwości gazów technicz-nych; [przechowywanie i transport gazów tech-nicznych; budowa i rodzaje płomienia; typy i bu-dowa palników do spawania i cięcia; materiały dodatkowe do spawania gazowego; praktyczna ob-sługa sprzętu spawalniczego; rodzaje złącz, spoin i pozycji spawalniczych; przygotowanie materiału do spawania i cięcia; cięcie (przepalanie) stali w postaci blach, profili i rur; napawanie w pozycji podolnej i pionowej; spawanie złącz doczołowych w pozycji podolnej, naściennej i pionowej.

12 – – 12 – –

3. Spawanie i cięcie elektryczne: zasady bhp i ppoż. przy spawaniu i cięciu elektrycznym; konstrukcja i zasady urządzeń do spawania i cięcia elektrycznego; materiały dodatkowe do spawania elektrycznego: elektrody, gazy techniczne (argon, CO2, mieszanki), podkładki ceramiczne; praktyczna obsługa urządzeń do spawania i cięcia elektrycznego; rodzaje złącz, spoin i pozycji spawalniczych; przygotowanie materiału do spawania i cięcia; napawanie drutem gołym i elektrodą otuloną; spawanie złącz teowych w pozycji nabocznej i pionowej; spawanie złącz doczołowych przygotowanych na „I”, „V” i „Y” w pozycji poziomej i pionowej; cięcie elektryczne stali w postaci blach, profili i rur.

8 – – 8 – –





1. Dobaj E.: Maszyny i urządzenia spawalnicze. WNT 1994, 1998.2. Klimpel A.: Spawanie, zgrzewanie i cięcie metali. WNT, 1999.3. Halamus L.: Spawalnictwo – laboratorium, skrypt nr 7. Politechnika Radomska, 2000.4. Gourd L.M.: Podstawy technologii spawalniczych. WNT, Warszawa 1997.5. Dobaj E.: Maszyny i urządzenia spawalnicze. WNT, Warszawa.6. Mistur L.: Spawanie gazowe i elektryczne. Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa

Zawodowego.7. Dobrowolski Z.: Podręcznik spawalnictwa. WNT.8. Konstrukcje metalowe. Przewodnik do ćwiczeń laboratoryjnych ze spawalnictwa.

WSM Szczecin.


1. Marcolla K.: Gazy techniczne w spawalnictwie. Wydawnictwo uczelniane Politechniki Poznańskiej.

2. Butnicki S.: Spawalność i kruchość stali. WNT Warszawa.3. Tasak E.: Metalurgia i metaloznawstwo połączeń spawanych. Skrypty uczelniane nr

945 AGH w Krakowie.4. Materiały pomocnicze do wybranych ćwiczeń laboratoryjnych przygotowane

w Zakładzie Inżynierii Materiałów Okrętowych.Opracował: dr hab. inż. Janusz Grabian



17. Przedmiot: TECHNOLOGIA REMONTÓWSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III 34 26 – 8 – – 3IV 44 26 – 18 – – 5

Razem 78 52 – 26 – – 8



– mechanika, – wytrzymałość materiałów, – grafika inżynierska, – podstawy konstrukcji maszyn, – materiałoznawstwo okrętowe, – techniki wytwarzania I, II i III, – okrętowe silniki tłokowe, – kotły okrętowe, – maszyny i urządzenia okrętowe, – siłownie okrętowe,– organizacja nadzoru.



Znać

1) Rodzaje odchyłek jakie mogą wystąpić w poszczególnych fazach wytwarzania; metody pomiarów i oceny odchyłek.

2) Zakres zastosowań i ograniczenia poszczególnych metod pomiarów.3) Konstrukcje kadłuba statku i konstrukcje zespołów maszyn okrętowych.4) Metody realizacji połączeń elementów w zespoły i metody kontroli jakości montażu

zespołów, maszyn i agregatów.5) Technologie napraw i regeneracji elementów maszyn okrętowych.

Umieć

1) Dokonać doboru metody oceny jakości do danego elementu.2) Dokonać pomiarów odchyłek wymiarów, kształtu, położenia, jednorodności struktury,

własności mechanicznych.3) Dokonać oceny zmierzonych odchyłek.4) Wykonać połączenia wciskowe, śrubowe, kształtowe.5) Ułożyć wał wielopodporowy, ustawić układ korbowo-tłokowy i rozrządu.6) Montować uszczelnienia spoczynkowe i ruchowe.



7) Ustawić silnik i odbiornik względem siebie; zamocować maszynę na fundamencie.8) Oszacować koszty napraw i regeneracji oraz wykonywać naprawy z zastosowaniem kle-

jów i mas chemoutwardzalnych.9) Umieć wykonać naprawę poprzez wstawianie elementów dodatkowych (np. szycie me-

todą Metalock, naprawy gwintowników z użyciem wkładek Heli-Coil), wykonać naprawę wybranych elementów metodami ubytkowymi (honowanie, szlifowanie, docieranie) oraz z zastosowaniem metod spawalniczych.



Σ W C L S PRok III

1. Fazy procesu technologicznego i fazy remontu. 2 2 – – – –2. Rodzaje narzędzi stosowanych w demontażu i

montażu urządzeń.5 5 – – – –

3. Zasady demontażu urządzeń, podzespołów i ele-mentów w siłowni okrętowej:– sposoby usuwania zanieczyszczeń,– wymiana elementów i podzespołów,– zasady montażu i próby szczelności.

8 8 – – – –

4. Zasady bezpieczeństwa przy pracach demonta-żowych i montażowych.

2 2 – – – –

5. Podstawy metrologii warsztatowej:– przyrządy pomiarowe stosowane w remontach

maszyn i urządzeń i ich przeznaczenie.

1 1 – – – –

6. Regeneracja elementów z wykorzystaniem kompo-zytów tworzyw sztucznych, technologia nakładanie powłok ochronnych.

3 3 – – – –

7. Technologia remontu turbin parowych i gazo-wych, remont turbosprężarek.

5 5 – – – –

Laboratorium8. Ultradźwiękowe metody kontroli jakości materia-

łów oraz pomiary grubości materiałów.2 – – 2 – –

9. Magnetyczno-proszkowe i penetracyjne metody wykrywania nieciągłości.

2 – – 2 – –

10. Radiograficzne metody kontroli jakości materiałów. 2 – – 2 – –11. Wykrywanie nieciągłości metodami elektrycznymi. 2 – – 2 – –

Razem 34 26 – 8 – –Rok IV

12. Technologia remontu okrętowych tłokowych silników spalinowych:– przygotowanie i organizacja remontu silnika,– pomiary przed rozpoczęciem demontażu,– demontaż podstawowych zespołów silnika,– weryfikacja i naprawa elementów silnika,– próby silnika po remoncie.

8 8 – – – –

13. Technologia remontu maszyn i urządzeń pomoc-niczych:– pomp,

6 6 – – – –



– sprężarek,– wentylatorów,– filtrów,– wymienników ciepła,– wirówek,– urządzeń hydraulicznych,– urządzeń ochrony środowiska morskiego.

14. Technologia napraw rurociągów i armatury okrę-towej.

4 4 – – – –

15. Remonty i odbiory:– kadłubów,– zbiorników,– kotłów i zbiorników ciśnieniowych,– przekładni,– linii wałów i pędników,– urządzeń pokładowych,– urządzeń ochrony środowiska morskiego,– urządzeń automatyki i sterowania.

6 6 – – – –

16. Gospodarka remontowa na statkach:– procesy starzenia fizycznego kadłuba i wyposa-

żenia statku,– organizacja remontu statku (rodzaje remontów

awaryjny, planowy),– planowanie remontów,– gospodarka częściami zamiennymi.

2 2 – – – –

Laboratorium17. Diagnostyka wibroakustyczna maszyn wirniko-

wych i tłokowych.2 – – 2 – –

18. Nowe systemy diagnostyki technicznej na przykła-dach firm:– CoCos-MAN B&W,– MAPEK-PR,– SIPWA-TP,– WARTSIL.

2 – – 2 – –

19. Endoskopia w zastosowaniu okrętowym. 1 – – 1 – –20. Współosiowe ustawianie wałów agregatów

i sprawdzanie ułożenia linii wałów.3 – – 3 – –

21 Montaż wirników i kontrola montażu wirników. Montaż łożysk tocznych.

– – – 2 – –

22 Montaż wałów wielopodporowych: kontrola współosiowości otworów pod łożyska, montaż łożysk ślizgowych, pomiary luzów.

– – – 2 – –

Sprawdzanie ułożenia wału gładkiego i wykorbionego (pomiar sprężynowania i opadu wału).

23 Montaż uszczelnień ruchowych. – – – 2 – –24 Montaż układów tłokowo-korbowych. – – – 2 – –25 Montaż układu rozrządu. – – – 2 – –





1. Bielawski P.: Ocena jakości elementów maszyn. Fundacja Rozwoju Wyższej Szkoły Morskiej w Szczecinie, Szczecin 1999.

2. Bielawski P.: Promieniowanie elektromagnetyczne w badaniach nieniszczących. Materiały wewnętrzne programu TEMPUS S-JEP-07495-94, Szczecin 1997.

3. Bielawski P.: Diagnostyka drganiowa mechanizmów tłokowo-korbowych maszyn okrętowych. Monografia WSM, Szczecin 2002.

4. Doerffer J.: Technologia wyposażania statków, Wydawnictwo Morskie Gdańsk 1975.

5. Grudziński K., Jaroszewicz W.: Posadowienie maszyn i urządzeń na podkładkach fundamentowych odlewanych z tworzywa EPY. Zapol, Szczecin 2005.

6. Jakubiec W., Malinowski J. Metrologia wielkości geometrycznych. WNT, Warszawa 1996.

7. Jezierski J.: Technologia tłokowych silników spalinowych. WNT, Warszawa 1999.8. Kowalski A., Zaczek Z.: Technologia remontu siłowni okrętowych. Wydawnictwo

Morskie. Gdańsk 1973. 9. Lewińska-Romińska A.: Badania nieniszczące. Podstawy defektoskopii.

Wydawnictwo Naukowo – Techniczne, Warszawa 2001.10. Piaseczny L.: Technologia naprawy okrętowych silników spalinowych.

Wydawnictwo Morskie. Gdańsk 1992.11. Raunmiagi Z.: Naprawy wybranych okrętowych elementów maszyn za pomocą

obróbki ubytkowej. Wydawnictwo Naukowe Akademii Morskiej, Szczecin 2010.12. Żółtowski B.: Podstawy diagnostyki maszyn. Wyd. ATR, Bydgoszcz 1996.


1. Arendarski J. i inni: Sprawdzanie przyrządów do pomiarów długości i kąta. Politechnika Warszawska. Warszawa 2009.

2. Brodowicz W.: Technologia silników spalinowych. WSiP, Warszawa 1984.3. Jezierski J. Analiza tolerancji i niedokładności pomiarów w budowie maszyn.

WNT Warszawa 1994.4. Chris Marine – materiały informacyjne.5. Dokumentacja techniczno – ruchowa silnika MAN B&W 6S90MC-C.6. Dokumentacja techniczno – ruchowa silnika MAN B&W S28L.7. Dokumentacja techniczno – ruchowa silnika DU-SULZER 7RTA84T.8. Diesel Marine International – katalogi napraw i regeneracji.9. Gourd L.: Podstawy technologii spawalniczych. WNT, Warszawa 1995.

10. Hikima T.: The best seamanship – A guide to engine skills. IMMAJ, Japan 2005.

11. Jezierski G.: Radiografia przemysłowa. Wydawnictwo Naukowo – Techniczne. Warszawa 1993.

12. Jędrzejowski J.: Obliczanie tłokowych silników spalinowych. WNT, Warszawa 1988.

13. Kemel Air Seal – materiały instruktażowe.14. Kozaczewski W.: Konstrukcja grupy tłokowo – cylindrowej silników

spalinowych. WKiŁ, Warszawa 2004.15. Krukowski A., Tutaj J. Połączenia odkształceniowe PWN, Warszawa 1987.



16. Lipnicki M., Szulwach Z., Podstawy badań ultradźwiękowych. Koli Sp. z o.o. w Gdańsku. Gdańsk 1995.

17. Łukomski : Technologia spalinowych silników kolejowych i okrętowych. WKiŁ, Warszawa 1972.

18. Materiały reklamowe i informacyjne firm – Unitor, Belzona, Devcon, Loctitle i Chester Molecular.

19. MAN B&W: The Intelligent Engine. Development Status and Prospects. Cylinder pressure measuring system. Copenhagen 11.2000.

20. MAPEX PR – Monitoring and Maintenance Performance Enhancement with Expert Knowledge – Piston-running Reliability. New Sulzer Diesel catalogue.

21. Nagrzewnice indukcyjne firmy – materiały informacyjne.22. NK-100 – Diesel Engine Condition Monitoring System. Maritime

Instrumentation – Autronica, Oct 1997.23. Nowikow M.P., Podstawy Technologii Montażu Maszyn i Mechanizmów.

WNT, Warszawa 1972.24. Piotrowski I. Okrętowe silniki spalinowe. Zasady budowy i działania.

Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1983.25. Praca zbiorowa Poradnik Metrologa warsztatowego. WNT, Warszawa 1994.26. Sadowski A. Metrologia długości i kąta. WNT, Warszawa 1988.27. Śliwiński A.: Ultradźwięki i ich zastosowania. WNT, Warszawa 1993.28. Wajand J., Wajand T.: Tłokowe silniki spalinowe średnio i szybkoobrotowe.

WNT, Warszawa 2000.Opracował: dr inż. Artur Bejger



18. Przedmiot: TERMODYNAMIKA TECHNICZNASpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI 54 14 10 30 – – 6II – – – – – – –III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 54 14 10 30 – – 6



– matematyka,– fizyka.– użytkowanie paliw i środków smarowych,– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– chłodnictwo i klimatyzacja,– siłownie okrętowe.


Po wysłuchaniu przewidzianych wykładów, wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych student powinien:

Znać

1) Podstawowe pojęcia z termodynamiki. 2) Przeliczanie podstawowych wielkości fizyczne (ciśnienie, temperaturę,

masę, energię, ciepło, pracę...) z jednostek układu SI na pochodne i odwrotnie.3) Modele układów termodynamicznych oraz jego parametry.4) Rodzaje energii układu termodynamicznego. 5) Prawa gazów doskonałych (Boyle’a-Mariotte’a, Gay-Lusaca,

Charlesa) i równanie stanu gazu (Clapeyrona). 6) Charakterystyke gazu doskonałego, półdoskonałego, rzeczywisty. 7) Pojęcia związane z zastosowaniem ciepła właściwego, entalpii,

entropii.8) I zasadę termodynamiki oraz pojęcia związane z pracą bezwzględną,

użyteczną i techniczną. 9) Przemiany termodynamiczne gazów (izochoryczną, izotermiczną,

izobaryczną, adiabatyczną, politropową. 10) II zasadę termodynamiki. 11) Obiegi termodynamiczne i obiegi porównawcze tłokowych silników

spalinowych (Otto, Diesla, Sabathe’a). 12) Wykresy pracy sprężarek jedno- i wielostopniowych. 13) Podstawowe zagadnienia teorii termodynamiki pary (wytwarzanie

pary, para mokra i przegrzana, parametry pary). 82

Programy zatwierdzone przez Radę Wydziału Mechanicznego w dniu 31.05.2011 r.– obowiązują od roku akademickiego 2011/2012

14) Wykresy p-v oraz i-p dla wody; wykresy entropowe pary T-s oraz i-s. 15) Obiegi teoretyczne siłowni parowych (Carnota, Clausiusa-Rankine’a) z

uwzględnieniem sposobów zwiększania sprawności siłowni parowych. 16) Obiegi chłodnicze. 17) Podstawy teorii gazów wilgotnych i ich podstawowe parametry. 18) Określenie entalpii powietrza wilgotnego i wykres i1+x-x powietrza

wilgotnego oraz przemiany izobaryczne powietrza wilgotnego.19) Podstawy teorii wymiany ciepła przez: przewodzenie, przejmowanie,

przenikanie. 20) Podstawowe informacje nt. współprądowych i przeciwprądowych

wymienników ciepła.21) Podstawowe informacje o produktach ropopochodnych w siłowniach

okrętowych. 22) Teoretyczne podstawy procesów spalania i rodzaje spalania.

Umieć

1)Przeliczać podstawowe wielkości fizyczne (ciśnienie, temperaturę, masę, energię, ciepło, pracę...) z jednostek układu SI na pochodne i odwrotnie.

2)Scharakteryzować i zamodelować układ termodynamiczny oraz jego parametry.3)Charakteryzować energie układu termodynamicznego. 4)Zastosować prawa gazów doskonałych (Boyle’a-Mariotte’a, Gay-Lusaca, Charlesa) i

równanie stanu gazu (Clapeyrona). 5)Zastosować I zasadę termodynamiki oraz pojęcia związane z pracą bezwzględną, uży-

teczną i techniczną. Stosować w zagadnieniach termodynamicznych równania pierwszej zasady termodynamiki.

6)Określać i opisywać przemiany termodynamiczne gazów (izochoryczną, izotermiczną, izobaryczną, adiabatyczną, politropową. Stosować równania Poissona.

7)Zastosować II zasadę termodynamiki. 8)Określać i obliczać obiegi termodynamiczne i obiegi porównawcze tłokowych silników

spalinowych (Otto, Diesla, Sabathe’a). 9)Określać i obliczać wykresy pracy sprężarek jedno- i wielostopniowych.

10) Stosować w rozwiązywaniu praktycznych zagadnień teorię termodynamika pary (wytwarzanie pary, parę mokrą i przegrzaną, parametry pary).

11) Posługiwać się wykresami p-v oraz i-p dla wody; wykresami entropowymi pary T-s oraz i-s.

12) Obliczać obiegi teoretyczne siłowni parowych (Carnota, Clausiusa-Rankine’a) z uwzględ-nieniem sposobów zwiększania sprawności siłowni parowych.

13) Charakteryzować i obiegi chłodnicze. 14) Charakteryzować gazy wilgotne i określać ich podstawowe parametry. 15) Obliczać entalpię powietrza wilgotnego i posługiwać się wykresem i1+x-x powietrza

wilgotnego. Stosować przemiany izobaryczne powietrza wilgotnego.16) Charakteryzować i obliczać parametry dla wymiany ciepła przez: przewodzenie, przejmo-

wanie, przenikanie. 17) Charakteryzować i obliczać podstawowe parametry współprądowych i przeciwprądowych

wymienników ciepła.18) Pisać równania stechiometryczne. Określać skład spalin. Posługiwać się wykresami

charakteryzującymi proces spalania.19) Określać praktycznie podstawowe parametry czynników termodynamicznych: gęstość,

lepkość, ciśnienie, temperaturę...



20) Sprawdzać termometry techniczne i wykonywać charakterystyki termometrów oporo-wych.

21) Wzorcować termometry termoelektryczne (termopary).22) Sprawdzać termometry techniczne i cechować sprężyny indykatora.23) Badać opory przepływu w instalacjach pneumatycznych i hydraulicznych.24) Wykonać pomiar mocy na podstawie wykresu indykatorowego.25) Wykonać pomiar natężenia przepływu gazu.26) Wyznaczyć charakterystyki wentylatorów.27) Wyznaczyć współczynnik przewodzenia ciepła.28) Wyznaczyć wartość opałową paliw ciekłych.29) Wyznaczyć wartość opałową paliw gazowych.30) Określić podstawowe parametry pary wodnej.31) Wyznaczyć podstawowe parametry powietrza wilgotnego.32) Wykonać analizę spalin.


Wiedza przekazywana w ramach wykładów i odbytych ćwiczeń rachunkowych stanowi podstawę do wykorzystania w przedmiotach, które je podbudowuje. Przedmiot prowadzony jest przed i równolegle z przedmiotem Mechanika płynów i razem z nim stanowi podstawę do prowadzonych ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu Termodynamika techniczna.


Σ W C L S PRok I

1. Podstawowe pojęcia z termodynamiki. Wielkości fizyczne, jednostki, Ciśnienie, temperatura, masa, energia, ciepło, praca. Układ termodynamiczny, parametry, równowaga termodynamiczna.Energia układu. Prawa gazów doskonałych. Gaz doskonały, gaz półdoskonały, gaz rzeczywisty. Prawo Boyle’a-Mariotte’a, prawo Gay-Lusaca, prawo Charlesa. Równanie stanu gazu (Clapeyrona).Ciepło właściwe. Entalpia. Mieszaniny gazów. Entropia.

2 2 – – – –

2. I zasada termodynamiki. Praca bezwzględna, uży-teczna i techniczna. Sformułowanie i równania pierwszej zasady termodynamiki.Przemiany termodynamiczne gazów. Przemiana izochoryczna, izotermiczna, izobaryczna, adiaba-tyczna, politropowa. Równania Poissona.

2 2 – – – –

3. II zasada termodynamiki. Sformułowania II za-sady termodynamiki. Obiegi termodynamiczne. Obieg Carnota.Obiegi porównawcze tłokowych silników spalino-wych. Obieg Otto, Diesla, Sabathe’a. Wykresy pracy sprężarek jedno- i wielostopniowych.

2 2 – – – –

4. Termodynamika pary. Wytwarzanie pary, para mokra i przegrzana, parametry pary. Wykres p-v oraz i-p dla wody. Wykresy entropowe pary: wykres T-s oraz i-s. Dławienie pary.

2 2 – – – –



5. Obiegi teoretyczne siłowni parowych. Obieg Car-nota siłowni parowej, obieg Clausiusa-Rankine’a. Sposoby zwiększania sprawności siłowni paro-wych. Obiegi chłodnicze.

1 1 – – – –

6. Gazy wilgotne. Parametry powietrza wilgotnego. Entalpia powietrza wilgotnego. Wykres i1+x-x po-wietrza wilgotnego. Przemiany izobaryczne po-wietrza wilgotnego.

1 1 – – – –

7. Wymiana ciepła. Charakterystyka rodzajów wy-miany ciepła: przewodzenie, przejmowanie, prze-nikanie.Wymienniki ciepła. Rodzaje wymienników ciepła. Charakterystyka współprądowych i przeciwprą-dowych wymienników ciepła.

2 2 – – – –

8. Podstawowe informacje o produktach ropopo-chodnych w siłowniach okrętowych. Teoretyczne podstawy procesów spalania. Rodzaje spalaniaSkład spalin. Analiza spalin. Analizatory spalin. Wykresy charakteryzujące proces spalania.

2 2 – – – –

Ćwiczenia9. Podstawowe pojęcia z termodynamiki. Wielkości

fizyczne, jednostki, Ciśnienie, temperatura, masa, energia, ciepło, praca. Układ termodynamiczny, parametry, równowaga termodynamiczna.Energia układu. Prawa gazów doskonałych. Gaz doskonały, gaz półdoskonały, gaz rzeczywisty. Prawo Boyle’a-Mariotte’a, prawo Gay-Lusaca, prawo Charlesa. Równanie stanu gazu (Clapey-rona).Ciepło właściwe. Entalpia. Mieszaniny gazów. Entropia.

2 – 2 – – –

10. I zasada termodynamiki. Praca bezwzględna, uży-teczna i techniczna. Sformułowanie i równania pierwszej zasady termodynamiki.Przemiany termodynamiczne gazów. Przemiana izochoryczna, izotermiczna, izobaryczna, adiaba-tyczna, politropowa. Równania Poissona.

2 – 2 – – –

11. II zasada termodynamiki. Sformułowania II zasady termodynamiki. Obiegi termodynamiczne. Obieg Carnota.Obiegi porównawcze tłokowych silników spalino-wych. Obieg Otto, Diesla, Sabathe’a. Wykresy pracy sprężarek jedno- i wielostopniowych.

1 – 1 – – –

12. Termodynamika pary. Wytwarzanie pary, para mokra i przegrzana, parametry pary. Wykres p-v oraz i-p dla wody. Wykresy entropowe pary: wykres T-s oraz i-s. Dławienie pary.

1 – 1 – – –

13. Obiegi teoretyczne siłowni parowych. Obieg Car-nota siłowni parowej, obieg Clausiusa-Rankine’a. Sposoby zwiększania sprawności siłowni paro-wych. Obiegi chłodnicze.

1 – 1 – – –

14. Gazy wilgotne. Parametry powietrza wilgotnego. Entalpia powietrza wilgotnego. Wykres i1+x-x po-

1 – 1 – – –



wietrza wilgotnego. Przemiany izobaryczne po-wietrza wilgotnego.

15. Wymiana ciepła. Charakterystyka rodzajów wy-miany ciepła: przewodzenie, przejmowanie, prze-nikanie.Wymienniki ciepła. Rodzaje wymienników ciepła. Charakterystyka współprądowych i przeciwprą-dowych wymienników ciepła.

1 – 1 – – –

16. Podstawowe informacje o produktach ropopo-chodnych w siłowniach okrętowych. Teoretyczne podstawy procesów spalania. Rodzaje spalaniaSkład spalin. Analiza spalin. Analizatory spalin. Wykresy charakteryzujące proces spalania.

1 – 1 – – –

Laboratorium17. Podstawy miernictwa parametrów w procesach

termodynamicznych.2 – – 2 – –

18. Określanie podstawowych parametrów czynników termodynamicznych: gęstość, lepkość, ciśnienie, temperatura...

2 – – 2 – –

19. Sprawdzanie termometrów technicznych; charak-terystyka termometrów oporowych.

2 – – 2 – –

20. Wzorcowanie termometru termoelektrycznego (termopary).

2 – – 2 – –

21. Sprawdzanie manometrów technicznych. Cecho-wanie sprężyn indykatora.

2 – – 2 – –

22. Badanie oporów przepływu w instalacjach pneumatycznych i hydraulicznych.

2 – – 2 – –

23. Pomiar mocy na podstawie wykresu indykatoro-wego.

2 – – 2 – –

24. Pomiar natężenia przepływu gazu. 2 – – 2 – –25. Wyznaczanie charakterystyk wentylatorów. 2 – – 2 – –26. Wyznaczanie współczynnika przewodzenia ciepła. 2 – – 2 – –27. Wyznaczanie wartości opałowej paliw ciekłych. 2 – – 2 – –28. Wyznaczanie wartości opałowej paliw gazowych. 2 – – 2 – –29. Określanie podstawowych parametrów pary wod-

nej.2 – – 2 – –

30. Wyznaczanie podstawowych parametrów powie-trza wilgotnego.

2 – – 2 – –

31. Techniczna analiza spalin. 2 – – 2Razem 54 14 10 30 – –

Razem w czasie studiów 54 14 10 30 – –


1. Balcerski A.: Siłownie okrętowe. Wyd. PG, Gdańsk 1990.2. Szargut J.: Termodynamika. PWN, Warszawa 2000.3. Wiśniewski S.: Termodynamika techniczna. WNT, Warszawa 1980.4. Gąsiorowski J., Radwański E., Zagórski J., Zgorzelski M.: Zbiór zadań z teorii maszyn

cieplnych. WNT, Warszawa 1978.5. Szargut J., Guzik A., Górniak H.: Programowany zbiór zadań z termodynamiki

technicznej. PWN, Warszawa 1979.Opracował: dr hab. inż. Zbigniew Matuszak



19. Przedmiot: MECHANIKA PŁYNÓWSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI 30 15 15 – – – 3II – – – – – – –III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 30 15 15 – – – 3



– matematyka,– fizyka.– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– chłodnictwo i klimatyzacja,– siłownie okrętowe,– teoria i budowa okrętu.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń tablico-wych student powinien:

Znać

1) Podstawowe pojęcia z zakresu mechaniki płynów tj. pojecie płynu i rodzaje płynu, własności płynu

2) Siły działające w płynach i sposób modelowania ich występowania. Modele płynów i stan naprężeń w płynie.

3) Opis kinematyki płynu metodami Lagrange’a i Eulera.4) Stosowanie dla wybranych przepływów płynu opis ruchu wirowego płynu. 5) Opis dynamiki płynu doskonałego równaniami Eulera. 6) Opis dynamiki płynu rzeczywistego równaniami Navier-Stokesa.7) Reakcje hydrodynamiczne podczas przepływu płynu. 8) Zagadnienia związane z uderzeniami hydraulicznymi w przewodach. 9) Teorię warstwy przyściennej i prawo Prandtla oraz wnioski z doświadczenia Reynoldsa.

10) Teorię warstwy przyściennej laminarnej i turbulentnej oraz wnioski z doświadczenia Nikuradse.

11) Wykres Ancony. 12) Zagadnienia wystąpienia kawitacji w urządzeniach siłowni. 13) Podstawowe informacje o pędnikach okrętowych, ich rodzajach i zasadach działania. 14) Podstawowe pojęcia związane z oporem i napędem okrętu.



Umieć

1) Przeliczać parametry charakterystyczne dla płynów na jednostki układu SI z pochodnych i odwrotnie.

2) Zastosować równanie Eulera.3) Określić parcie na ściany płaskie i zakrzywione zanurzone w płynie oraz parametry je

charakteryzujące. 4) Rozwiązywać zagadnienia związane z wyporem ciał zanurzonych w płynie. 5) Rozwiązywać zagadnienia związane ze statecznością ciał pływających. 6) Zastosować do analizy płynu opis kinematyki. 7) Rozwiązywać zagadnienia mechaniki płynów wykorzystując równania ciągłości prze-

pływu płynu i zachowania masy. 8) Rozwiązywać uzasadnione zagadnienia stosując wiedzę z zakresu płaskich przepływów

potencjalnych. 9) Stosowanie dla wybranych przepływów płynu opis ruchu wirowego płynu.

10) Stosować opis dynamiki płynu doskonałego wykorzystując równania Eulera. 11) Stosować opis dynamiki płynu rzeczywistego wykorzystujac równania Navier-Stokesa.12) Stosować równanie Bernoulliego w zagadnieniach mechaniki płynów. 13) Określać reakcje hydrodynamiczne podczas przepływu płynu. 14) Rozwiązywać zagadnienia związane z uderzeniami hydraulicznymi w przewodach. 15) Stosować zagadnienia związane z podobieństwem przepływów. 16) Zastosować do rozwiązywania wybranych zagadnień teorię warstwy przyściennej i prawo

Prandtla oraz wnioski z doświadczenie Reynoldsa. 17) Wykorzystywać do rozwiązywania wybranych zagadnień teorię warstwy przyściennej

laminarnej i turbulentnej oraz wnioski z doświadczenia Nikuradse. 18) Zastosować wykres Ancony. 19) Określać i przewidywać możliwość wystąpienia kawitacji w urządzeniach siłowni. 20) Zastosować równania Bernoulliego w zagadnieniach mechaniki płynów. 21) Stosować zagadnienia związane z podobieństwem przepływów.



Σ W C L S PRok I

1. Podstawowe pojęcia z mechaniki płynów, pojecie płynu, własności płynu.

2 1 1 – – –

2. Siły działające w płynach, modele płynów. Stan naprężeń w płynie; równanie Eulera.

2 1 1 – – –

3. Parcie na ściany płaskie i zakrzywione zanurzone w płynie. Wypór ciał zanurzonych w płynie.

2 1 1 – – –

4. Stateczność ciał pływających. 2 1 1 – – –5. Opis kinematyki płynu. Równania ciągłości prze-

pływu płynu i zachowania masy. Opis kinematyki płynu metodami Lagrange’a i Eulera.

2 1 1 – – –

6. Opis ruchu wirowego płynu. Płaskie przepływy potencjalne.

2 1 1 – – –

7. Opis dynamiki płynu doskonałego; równania Eulera.

2 1 1 – – –

8. Równanie Bernoulliego i jego zastosowania. 2 1 1 – – –



9. Opis dynamiki płynu rzeczywistego; równania Navier-Stokesa.

2 1 1 – – –

10. Reakcje hydrodynamiczne podczas przepływu płynu; zasada pracy maszyn przepływowych. Ude-rzenia hydrauliczne w przewodach.

2 1 1 – – –

11. Podobieństwa przepływów. 2 1 1 – – –12. Teoria warstwy przyściennej; prawo Prandtla; do-

świadczenie Reynoldsa.2 1 1 – – –

13. Warstwa przyścienna laminarna i turbulentna; doświadczenie Nikuradse.

2 1 1 – – –

14. Wykres Ancony. 1 0,5 0,5 – – –15. Kawitacja. 1 0,5 0,5 – – –16. Podstawowe pojęcia związane z oporem i napę-

dem okrętu.1 0,5 0,5 – – –

17. Podstawowe informacje o pędnikach okręto-wych, ich rodzajach i zasadach działania.

1 0,5 0,5 – – –

Razem 30 15 15 – – –Razem w czasie studiów 30 15 15 – – –


1. Kirkiewicz J.: Mechanika płynów. Wyd. WSM Szczecin, Szczecin 1987.2. Tuliszka E.: Mechanika płynów. Wyd. PP, Poznań 1976.3. Prosnak W.J.: Mechanika płynów. Tom I i II. PWN, Warszawa 1970.4. Dudziak J.: Teoria okrętu. Wyd. Morskie, Gdańsk 1988.5. Gryboś R.: Zbiór zadań z technicznej mechaniki płynów. PWN, Warszawa 2002.

Opracował: dr hab. inż. Zbigniew Matuszak



20. Przedmiot: PODSTAWY ELEKTROTECHNIKI I ELEKTRONIKISpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 40 28 – 12 – – 5



– matematyka,– fizyka,– elektrotechnika okrętowa,– podstawy automatyki i robotyki,– automatyka i miernictwo okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– siłownie okrętowe.



Znać

1) Podstawowe równania teorii obwodów elektrycznych i magnetycznych i metody obli-czeń, pole elektryczne i magnetyczne,

2) Podstawowe pojęcia elektromagnetyzmu i reguły przestrzenne,3) Własności ciał w polu elektrycznym i magnetycznym,4) Parametry obwodów i jednostki wielkości elektrycznych i magnetycznych,5) Metody reprezentacji i obliczeń obwodów prądów sinusoidalnych,6) Pojęcia i równania mocy w obwodach elektrycznych,7) Podstawowe elementy techniki półprzewodników, dioda, tranzystor bipolarny, tranzystor

polowy, tyrystor, dioda świetlna, ciekły kryształ,8) Podstawowe obwody z diodami i tranzystorami.

Umieć

1) Prowadzić podstawowe obliczenia liniowych i nieliniowych obwodów elektrycznych prą-dów stałych i sinusoidalnych,

2) Wykorzystać podstawowe przyrządy półprzewodnikowe jak prostownik i zasilacz półprzewodnikowy,

3) Interpretować zjawiska elektromagnetyczne.





Σ W C L S PRok II

1. Obwody prądu elektrycznego:a) Prąd elektryczny, rodzaje przewodzenia prądu,

podział materiałów ze względu na przewodzenie prądu, przewodzenie w półprzewodnikach.

b) Prawo Ohma, pojęcia: natężenie prądu, napię-cie, siła elektromotoryczna, rezystancja, jed-nostki podstawowe (MKSA) rezystancja prze-wodu, rezystywność, przewodność właściwa materiałów, cieplne działanie prądu, moc prądu elektrycznego.

c) Prawa Kirchhoffa, równania obwodów złożo-nych prądu stałego, reguły zapisywania równań, zasady wykorzystania strzałek kierunkowych, opis metod obliczania obwodów złożonych.

d) Pole elektryczne, natężenie pola elektrycznego, prąd przesunięcia, pojemność elektryczna, jed-nostka pojemności, kondensatory, obwód z kon-densatorem i rezystancją, stała czasu obwodu z pojemnością, energia naładowanego kondensa-tora.

3 3 – – – –

2. Elektromagnetyzm:a) Pole magnetyczne, obraz pola, pole prądu elek-

trycznego, prawo Biota i Savarta, prawo Amp-er'a, natężenie pola magnetycznego, pole cewki i przewodu, reguła korkociągu prawo-skrętnego. Mechaniczne oddziaływanie pola mag-netycz-nego na prąd, prosty model silnika elektrycznego, reguła ręki lewej, indukcja magnetyczna, jed-nostka indukcji magnetycznej, inne modele siło-wego działania pola, reguły kierunkowe działania prądu w polu magnetycz-nym.

b) Indukcja elektromagnetyczna, SEM indukcji, strumień magnetyczny, indukcyjność obwodu elektrycznego, jednostka strumienia magnety-cznego i indukcyjności, reguły kierunkowe SEM indukcji. Obwód z indukcyjnością, stała czasu obwodu z indukcyjnością, energia pola uzwoje-nia. Zasada działania prądnicy elektrycznej, SEM przewodu w polu magnetycznym.

c) Magnesowanie ciał, przenikalność magnety-czna, rodzaje materiałów magnetycznych, fer-romagnetyzm, charakterystyka magnesowania ferromagnetyka, miękkie i twarde materiały ma-gnetyczne. Obwód magnetyczny, prawo Ohma dla obwodu magnetycznego, reluktancja, siły magnetyczne w obwodach.

9 9 – – – –



3. a) Prąd przemienny sinusoidalny jednofazowy, parametry prądu sinusoidalny. Prąd sinusoidalny jedno i trójfazowego(wartość średnia, skuteczna, maksymalna), analityczne, graficzne i symboliczne (wektorowe, fazorowe, zespolone) reprezentacje prądu sinusoidalnego. Przesunięcie fazowe prądu i napięcia sinusoidalnego, moc prądu sinusoidal-nego, moc średnia.

b) Proste obwody prądu sinusoidalnego (RL, RC, RLC) w przedstawieniu czasowym, reaktancje, impedancja, przesunięcie fazowe, prawo Ohma dla obwodów prostych, rezonans szeregowy i równoległy.

c) Równania obwodów prądu sinusoidalnego w przedstawieniu wektorowym (fazorowym, ze-spolonym) obwody złożone prądu sinusoidal-nego, moce prądu sinusoidalnego w ujęciu wektorowym, mac czynna, bierna, pozorna, interpretacje mocy.

d) Prądy sinusoidalne trójfazowe, wektorowe przedstawienie prądów i napięć 3-fazo-wych,relacje ilościowe w układzie

e) 3-fazowym, kojarzenie źródeł i odbiorników w układy, symetria/ niesymetria układów 3-fazo-wych. Moce w układach 3-fazowych, moc w układzie 3 i 4 – przewodowym.

9 9 – – – –

4. Pomiary wielkości elektrycznychBudowa i działanie mierników wskazówkowych ma-gnetoelektrycznych, elektromagnetycznych, dyna-micznych, indukcyjnych, cieplnych, rezonansowych.Pomiary wielkości elektrycznych metodą niekontak-tową, przekładniki prądu i napięcia przemiennego, metoda kompensacyjna, zasady pomiarów cyfrowych (schematy blokowe).Pomiary prądów i napięć stałych i przemiennych, zakresy pomiarowe, pomiary mocy prądu jednofa-zowego i trójfazowego, pomiar energii prądu przemiennego.Pomiary rezystancji różnych wielkości i różnymi metodami. Metody mostkowe i techniczne, pomiary indukcyjności pojemności.Pomiary i rejestracja przebiegów zmiennych w czasie, metody oscyloskopowe, komputerowe.

2 2 – – – –

5. Pomiary wielkości elektrycznychMateriały izolacyjne oraz klasy izolacji. Stopień ochrony maszyn elektrycznych.

1 1 – – – –

6. Procesy przejściowe w obwodach elektrycznych:a) stany nieustalone w obwodach prądu stałego,

równania obwodów w stanie dynamicznym, za-łączanie obwodu z pojemnością indukcyjnością, stałe czasowe.

b) Stany nieustalone w obwodach prądu sinusidalnego, składowe aperiodyczne.

1 1 – – – –



7. Elektronika:a) Wybrane półprzewodnikowe przyrządy małej

mocy i techniki sygnałów, ogólny opis technolo-gii, domieszkowanie, bariera styku p-n. Dioda, tranzystor bipolarny, tranzystor polowy, pod-stawowe elementy optoelektroniczne, LED, optron, elementy na ciekłych kryształach.

b) Wybrane układy elektroniki, wzmacniacz operacyjny i jego wykorzystanie, bramki logiczne, przerzutniki, układy pamięciowe, liczniki.

3 3 – – – –

Laboratorium8. Pomiary podstawowe:

zarabianie końcówek przewodów i kabli; pomiary przyrządami klasycznymi oraz meto-

dami mostkowymi; pomiary elementów RLC; pomiary oporu R metodą techniczną.

2 – – 2 – –

9. Pomiary mocy w obwodach trójfazowych: obwody symetryczne i niesymetryczne; obwody skojarzone w gwiazdę i trójkąt ; obwody z dostępnym i niedostępnym punktem

zerowym; obwody z siecią trój- i czteroprzewodową.

2 – – 2 – –

10. Badanie obwodów RLC: połączenie szeregowe RLC (rezonans napięć); połączenie równoległe RLC (rezonans prądów); obserwacja przesunięć fazowych na elemen-

tach RLC oraz wykresy fazorowe.

2 – – 2 – –

11. Diody i prostowniki niesterowane: badanie diody klasycznej oraz diody specjalnej

(dioda Zenera); badanie prostownika jednofazowego

półokresowego; badanie prostownika jednofazowego

pełnookresowego w układzie Graetz’a.

2 – – 2 – –

12. Tranzystory i tyrystory: zdejmowanie charakterystyk tranzystorów p-n-

p oraz n-p-n w układzie OB. i OE; tranzystor n-p-n lub p-n-p jako wzmacniacz w

układzie WE; sterowanie fazowe kątem zapłonu tyrystora

SCR.

2 – – 2 – –

13. Zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych. 2 – – 2 – –Razem 40 28 – 12 – –

Razem w czasie studiów 40 28 – 12 – –


1. Koziej E., Sochoń B.: Elektrotechnika i elektronika, Warszawa, 1986.2. Elektrotechnika i elektronika dla nieelektryków, Warszawa, PWN, 1995; praca

zbiorowa pod redakcją Pawła Hempowicza.



3. Przeździecki F.: Elektrotechnika i elektronika, Warszawa, PWN 1985.4. Gil A.: Podstawy elektroniki i energoelektroniki, WSM Gdynia, 1998.


1. Jabłoński W.: Elektrotechnika z automatyką, WSiP Warszawa, 1996.2. Norman Lurch E.: Podstawy techniki elektronicznej, PWN Warszawa 1990.

Opracował: prof. dr inż. Mieczysław Wierzejski



21. Przedmiot: MASZYNY I NAPĘDY ELEKTRYCZNESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 52 44 – 8 – – 5



– mechanika,– podstawy elektrotechniki i elektroniki,– maszyny i urządzenia okrętowe,– chłodnictwo i klimatyzacja,– siłownie okrętowe,– eksploatacja urządzeń siłowni okrętowej – symulator.



Znać

1) Zasady pracy i sterowania okrętowych maszyn elektrycznych.2) Zasady pracy i własności podstawowych energoelektronicznych przekształtników energii

elektrycznej.3) Strukturę i zasady pracy i sterowania podstawowych okrętowych napędów elektrycznych.

Umieć

1) Przeprowadzać poprawnie czynności sterownicze w okrętowych układach elektroenerge-tycznych

2) Wykonywać proste czynności diagnostyczne w okrętowych układach elektromaszyno-wych i dokonywać prostych napraw niesprawności.



Σ W C L S PRok II

1. Maszyny elektrycznea) Maszyny wirujące. Ogólne wiadomości o maszy-

nach elektrycznych, elementy budowy, materiały czynne, SEM-e, moment elektromagnetyczny, rów-

12 12 – – – –



nanie dynamiki ruchu podział maszyn, dane zna-mionowe, zastosowanie na morzu.

b) Prądnica synchroniczna, typy budowy, obciążenie i reakcja twornika, wykres wskazowy i charakterystyki maszyny, podstawowe zależ-ności, moment maszyny synchronicznej, prąd wzbudzenia i charakterystyki regulacyjne, układy wzbudzenia (ogólnie). Praca równoległa prądnic synchronicznych, synchronizacja, przejmowanie obciążenia czynnego i biernego.

c) Silnik asynchroniczny klatkowy, zasada pracy, równania i schemat zastępczy, moment maszyny, charakterystyki mechaniczne, wybrane stany pracy, tj. stan jałowy, zwarcie, zmiana często-tliwości zasilania, rozruch, praca prądnicowa. Silnik asynchroniczny pierścieniowy, wybrane stany pracy maszyny, tj. charakterystyki mecha-niczne rezystancyjne.

d) Komutatorowa maszyna prądu stałego, schemat budowy maszyny, pole magnetyczne maszyny, prądnicowe obciążenie maszyny i reakcja twornika, charakterystyki zewnętrzne prądnicy praca równoległa prądnic prądu sta-łego. Silniki prądu stałego, schematy silników, charakterystyki mechaniczne silników, zagadnienia rozruchowe i regulacyjne silników.

2. TransformatoryTransformator jednofazowy, budowa uzwojeń i rdzeni, klasyfikacja, przekładnia napięciowa, pod-stawowe zależności, moc znamionowa transforma-tora. Przekładniki prądowy i napięciowy. Transfor-mator 3-fazowy, budowa rdzeni i uzwojeń, kojarzenie uzwojeń, relacje napięć i prądów w transformatorze 3-fazowym, pojęcie grupy połączeń,

4 4 – – – –

3. Energoelektronikaa) Definicja przedmiotu, miejsce energoelektro-

niki w elektrotechnice i energetyce, krótkie omówienie historii. Klasyfikacja zasilaczy ener-goelektronicznych, prostownik, przekształtnik, przemiennik częstotliwości (bezpośredni i po-średni), przerywacz. Układy o wyjściu napię-ciowym i prądowym. Odmiany komutacji, ze-wnętrzna i wewnętrzna, prostokątna (twarda) i miękka (rezonansowa

b) Przekształtnik tyrystorowy mostkowy jedno i trójfazowy, podstawowe zależności i charaktery-styki, przy ciągłym i nieciągłym przewodzeniu. Wpływ indukcyjności zasilania na charaktery-styki przekształtnika, praca inwertorowa prze-kształtnika, przewrót przekształtnika, przykłady zastosowania pracy inwertorowej w energetyce okrętu, przekształtniki nawrotne. Prostownik diodowy, zasada przełączania diod, podstawowe schematy 1 i 3-fazowe, obraz napięć i prądów wyjściowych, podstawowe zależności przy róż-

12 12 – – – –



nych obciążeniachc) Tranzystorowy falownik napięcia, schemat

mostkowy jedno i 3-fazowy, zasada kształtowa-nia napięcia wyjściowego, przedstawienie wek-torowe i czasowe pracy falownika, podstawowe zależności napięciowe, dwukierunkowy transport energii, prądowy charakter sterowania. Zasila-cze prądu stałego, regulowane i stabilizowane, zasilacze podnoszące napięcie (boost converter), zasilacze z przetwarzaniem, UPS (uninterruptible power supplayer), ładowarki akumulatorów.

4. Elektryczne napędy okrętowe:a) Cele i struktura układu napędowego,

charakterystyki napędowe silnika i obciążenia, punkt pracy ustalonej napędu, charakterystyki dynamiczne napędu, zadania sterowania napę-dem. Rodzaje sterowania, przekaźnikowo-stycz-nikowe, elektroniczne, komputerowe.

b) Napędy z silnikiem klatkowym, charakterystyki napędowe silnika klatkowego, sposoby sterowa-nia silnika klatkowego, rozruch i zabezpieczenia, sterowanie częstotliwościowe silniki wielo-biegowe. Częstotliwościowe falownikowe napędy z silnikiem klatkowym, budowa falownika napięcia, charakterystyki regulacyjne, startowe i rozruchowe, sterowanie i zabezpieczenia. Przykłady okrętowych napędów z silnikami prądu przemiennego, napęd steru strumienio-wego, napęd główny śruby okrętowej, napęd windy kotwicznej. Napędy z silnikiem pierście-niowym, sterowanie rezystancyjne, kaskady za-worowe

c) Napędy z silnikiem prądu stałego, charaktery-styki napędowe silnika prądu stałego, zmiana prędkości kątowej, zagadnienie rozruchu, na-wrót, typy sterowania. Przykłady okrętowych napędów z silnikiem prądu stałego, proste na-pędy pomp i wentylatorów, regulowany napęd tyrystorowy.

16 16 – – – –

Laboratorium5. Silnik prądu stałego:

wyznaczanie charakterystyk silnika połączo-nego jako bocznikowy oraz szeregowo-boczni-kowy, skojarzony zgodnie lub przeciwsobnie;

regulacja prędkości obrotowej metodą oporu dodatkowego Rd, za pomocą zmiany strumienia magnetycznego oraz zmiany napięcia zasila-nia U.

2 – – 2 – –

6. Transformator jednofazowy: wyznaczanie charakterystyk roboczych trans-

formatora w stanie pracy jałowym, obciążenia oraz zwarcia laboratoryjnego.

2 – – 2 – –



7. Badanie trójfazowego silnika asynchronicznego pierścieniowego: regulacja prędkości obrotowej silnika za po-

mocą oporów dodatkowych Rd włączonych w obwód;

wyznaczanie charakterystyk mechanicznych n = f(M), naturalnej oraz sztucznych dla róż-nych wartości oporów Rd.

2 – – 2 – –

8. Badanie trójfazowego asynchronicznego silnika klatkowego z falownikiem: płynna regulacja prędkości obrotowej silnika

za pomocą zmiany częstotliwości f w stojanie maszyny, z zachowaniem warunku U/f = const;

płynna zmiana prędkości obrotowej za pomocą regulacji napięcia U1 w stojanie maszyny;

zdejmowanie charakterystyk roboczych silnika w w/w stanach pracy maszyny.

2 – – 2 – –



1. Przeździecki F.: Elektrotechnika i elektronika, Warszawa, PWN 1985.2. Wyszkowski J., Wyszkowski S.: Elektrotechnika Okrętowa, Napędy elektryczne” WSM

Gdynia; 1998.3. Gnat K., Sojka J.: Maszyny elektryczne, Skrypt WSM. Wyd. II popr., Szczecin WSM

1990.4. Gnat K., Hrynkiewicz J., Sojka J.: Elektrotechnika okrętowa. Skrypt WSM Wyd. II popr.5. Tunia H., Winiarski B.: Energoelektronika w pytaniach i odpowiedziach. WNT

Warszawa; 1998.6. Gil A.: Podstawy elektroniki i energoelektroniki. WSM Gdynia 1998.


1. Jabłoński W.: Elektrotechnika z automatyką. WSiP Warszawa 1996.2. Białek R.: Elektryczne urządzenia okrętowe. Skrypt OSZGM, Gdynia 1998.3. Jabłoński W.: Elektrotechnika z automatyką. WSiP Warszawa 1996.4. Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. WNT Warszawa 1996.5. Gil A.: Podstawy elektroniki i energoelektroniki. WSM Gdynia 1998.6. Plamitzer A. M.: Maszyny elektryczne. WNT Warszawa 1985.

Opracował: prof. dr inż. Mieczysław Wierzejski



22. Przedmiot: ELEKTROTECHNIKA OKRĘTOWASpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III 48 36 – 12 – – 5IV – – – – – – –

Razem 48 36 – 12 – – 5



– podstawy elektrotechniki i elektroniki,– maszyny i napędy elektryczne,– automatyka i miernictwo okrętowe,– siłownie okrętowe.



Znać

1) Zasady pracy i struktury okrętowych systemów elektroenergetycznych. 2) Zasady pracy i sterowania elektrowni okrętowej.3) Systemy ochrony ludzi przed porażeniem prądem elektrycznym.4) Właściwości okrętowych odbiorników energii elektrycznej i ich zabezpieczenie.5) Zasady pracy instalacji ppoż. i łączności.

Umieć

1) Wykorzystać odpowiednio do warunków pływania okrętowe urządzenia zasilania energią elektryczną.

2) Wykryć i usunąć niesprawności w zasilaniu sieci okrętowej.3) Posłużyć się stałymi i przenośnymi przyrządami pomiarowymi w celach diagnostycz-

nych.



Σ W C L S PRok III

1. Wytwarzanie energii elektrycznej na statku:a) Generatory synchroniczne, diesel generatory,

turbogeneratory, parametry i charakterystyki, układy wzbudzenia (ogólny podział).

8 8 – – – –



b) Układy wzbudzenia okrętowych generatorów synchronicznych, układy wzbudzenia maszyn szczotkowych (kompaundacyjne i bocznikowe), struktury układów regulacji, własności zwar-ciowe, układy wzbudzenia maszyn bezszczotko-wych.

c) Okrętowe prądnice wałowe z maszynami syn-chronicznymi, zasady regulacji mocy czynnej i bierniej.

d) Praca równoległa generatorów synchronicz-nych, zasady i aparatura synchronizacji, stero-wanie obciążeniem mocą czynną i bierną.

e) Awaryjne źródła zasilania, akumulatory i ich eksploatacja. Agregaty awaryjne i tablice zasila-nia awaryjnego.

2. Rozdział energii elektrycznej na statkua) Rola i zawartość przepisów towarzystw

klasyfikacyjnych w budowie okrętowego systemu energoelektrycznego, przepisy PRS. Systemy rozdziału energii elektrycznej na okręcie, wy-magania zasilania niektórych odbiorników, na pięcia znamionowe, sieci prądu stałego i prze-miennego.

b) Bilans elektroenergetyczny statku, wyznaczenie mocy zainstalowanej elektrowni i rodzaju źródeł energii, podział mocy zainstalowanej na jed-nostki.

c) Aparatura komutacyjna w energetyce okrętowej, wyłączniki zwarciowe, bezpieczniki topikowe, styczniki, przekaźniki, charakterystyki aparatów.

d) Zasady zabezpieczeń zwarciowych, przeciąże-niowych i napięciowych w sieci, zabezpieczenia w elektrowni i w sieci , zabezpieczenia silników.

e) Zasady ochrony od porażeń w sieci okrętowej, wrażliwość człowieka na prąd elektryczny, prądy i napięcia bezpieczne, sieci izolowane i uziemione, systemy kontroli.

10 10 – – – –

3. Elektryczne instalację okrętowea) Okrętowe urządzenia oświetleniowe, lampy ża-

rowe, lampy jonowe i ich wyposażenie, oświe-tlenie awaryjne, zasilanie oświetlenia (napięcia, tory zasilania), oświetlenie nawigacyjne.

b) Instalacje łączności na statku, telefony, rozgło-śnie.

c) Okrętowe instalacje ppoż., czujniki i ich działanie, instalacje gaszenia, sygnalizacje i sterowanie alarmami.

d) Elektryczne ogrzewanie na jednostkach mor-skich.

e) Kompatybilność elektromagnetyczna w sieci okrętowej.

10 10 – – – –

4. Elektryczny napęd śruby okrętoweja) Charakterystyki i wymagania elektrycznego

napędu głównego, pierwotne źródła energii,

8 8 – – – –



zastosowania elektrycznego napędu głównego, podstawowe ustroje napędu.

b) Napędy z silnikiem prądu stałego, regulacja prędkości, nawrót, zwrot mocy.

c) Napędy z silnikiem prądu przemiennego, ro-dzaje zasilania i sterowania, przekształtniki i falowniki dużej mocy.

Laboratorium5. Praca samotna na sieć trójfazowej prądnicy syn-

chronicznej: pomiar siły elektromotorycznej szczątkowej Esz; zdejmowanie charakterystyk: biegu jałowego,

zewnętrznych oraz regulacyjnych dla różnych cos w sieci o charakterze wypadkowym rezy-stancyjno-indukcyjnym RL;

badanie zmienności napięcia U prądnicy oraz możliwości regulacji napięcia U i częstotliwo-ści f prądu zmiennego.

2 – – 2 – –

6. Współpraca równoległa trójfazowych prądnic synchronicznych: synchronizacja ręczna metodą na światło

„ciemne” oraz „wirujące”; synchronizacja za pomocą synchronoskopu; przeprowadzanie rozkładu mocy czynnych i

biernych między współpracujące prądnice; obserwacja cos przy zmianie charakteru wy-

padkowego obciążenia; przerzut obciążenia elektrycznego na

współpracujący zespół prądotwórczy i wyłą-czanie prądnicy z ruchu.

2 – – 2 – –

7. Zabezpieczenia silników i prądnic: badanie przekaźnika termobimetalicznego; działanie bloku zabezpieczeń prądnicy

synchronicznej, w tym zabezpieczeń nadmia-rowo prądowych, zwarciowych i mocy zwrotnej na przykładzie zestawu produkcji krajowej typu mRIPT oraz duńskiej firmy LK-NES;

działanie wyzwalaczy pod– i nadnapięciowych oraz nadprądowych w wyłącznikach zwarcio-wych;

2 – – 2 – –

8. Układy stycznikowo-przekaźnikowe: łączenie schematów sygnalizacji i sterowania

pracą silników załączanych lokalnie oraz z kilku stanowisk wynośnych;

schematy sterowania z wykorzystaniem prze-kaźników czasowych ;

układy sterowania pracą dwóch silników z za-stosowaniem blokad elektrycznych określają-cych kolejność załączania.

2 – – 2 – –

9. Ochrona przeciwporażeniowa: skutki działania prądu na organizm ludzki; sieci z uziemionym i izolowanym punktem zero-

wym; pomiar skuteczności zerowania;

2 – – 2 – –



badanie pętli zwarciowej oraz przekaźnika róż-nicowo-prądowego;

badanie przekaźnika upływnościowego PU-1; kompensacja prądów pojemnościowych w

laboratoryjnym modelu sieci okrętowej.10. Zaliczenie. 2 – – 2 – –



1. Wyszkowski S.: Elektrotechnika okrętowa. PWN Warszawa 1989.2. Białek R.: Elektryczne urządzenia okrętowe. Skrypt OSZGM, Gdynia 1998.3. Wyszkowski J., Wyszkowski S.: Elektrotechnika Okrętowa – Napędy elektryczne. WSM

Gdynia; 1998.4. Kuropatwiński S., Lipski T., Roszczyk S.: Energoelektryczne układy okrętowe. WM

Gdańsk 1990.Opracował: prof. dr inż. Mieczysław Wierzejski



23. Przedmiot: PODSTAWY AUTOMATYKI I ROBOTYKISpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II 26 18E – 8 – – 5III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 26 18 – 8 – – 5



– matematyka, – mechanika,– podstawy elektrotechniki i elektroniki, – okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– chłodnictwo i klimatyzacja,– siłownie okrętowe,– eksploatacja urządzeń siłowni okrętowej – symulator.



Znać

1) zasady działania i struktury liniowych ciągłych układów regulacji automatycznej, charakterystyki elementów liniowych, formy opisu własności dynamicznych;

2) zasady pracy i struktury typowych nieliniowych układów regulacji automatycznej; 3) podstawowe elementy składowe i układy sterowania robotów.

Umieć

1) dokonać syntezy logicznego układu kombinacyjnego i sekwencyjnego; 2) ocenić parametry jakości procesu regulacji; 3) stroić układ regulacji na żądane wymagania.





Σ W C L S PRok II

1. Pojęcia podstawowe, w tym podział na elementy i układy liniowe oraz nieliniowe. Układy automatyki (stabilizacji, programowe, nadążne, ekstremalne, adaptacyjne, kaskadowe, ze sprzężeniem od warto-ści zadanej i zakłóceń); przykłady. Układy stero-wania a układy regulacji. Charakterystyki sta-tyczne i dynamiczne. Opis własności statycznych i dynamicznych obiektów sterowania. Elementy au-tomatyki (proporcjonalny, inercyjne, oscylacyjny, różniczkujący, całkujący). Charakterystyki regula-torów ciągłych liniowych (P, I, PI, PD, PID). Do-bór nastaw regulatorów. Jakość regulacji. Analiza pracy układu automatycznej regulacji – kryteria stabilności Nyquista i Hurwitza.Charakterystyki statyczne i dynamiczne elementów automatyki.Regulatory ciągłe liniowe.Układy regulacji ciągłej.

8 8 – – – –

2. Regulacja dwupołożeniowa: struktura, wskaźniki jakości procesu regulacji, dobór nastaw.

1 1 – – – –

3. Regulacja trójpołożeniowa i krokowa: struktury układów, dobór nastaw, parametry oceny jakości regulacji.

1 1 – – – –

4. Automatyka układów złożonych. Układy logiczne.Układy logiczne kombinacyjne.Układy logiczne sekwencyjne.

3 3 – – – –

5. Rodzaje robotów – ich cechy charakterystyczne oraz główne elementy składowe. Opis i budowa, kinematyka i dynamika manipulatorów oraz robo-tów; napędy, sterowanie pozycyjne i pozycyjno-siłowe; serwomechanizmy. Podstawy programo-wania robotów.

5 5 – – – –

Laboratorium6. Modelowanie układów regulacji automatycznej. 2 – – 2 – –7. Wyznaczanie charakterystyk i nastaw regulatorów

ciągłych (P, I, PI, PD, PID).2 – – 2 – –

8. Badanie układów logicznych kombinacyjnych. 2 – – 2 – –9. Badanie układów logicznych sekwencyjnych. 2 – – 2 – –



1. Brzózka J.: Regulatory cyfrowe w automatyce. MIKOM, Warszawa 2002.2. Brzózka J.: Regulatory i układy automatyki. MIKOM, Warszawa 2004.



3. Brzózka J. (redakcja): Ćwiczenia laboratoryjne z automatyki, cz. I. Podstawy automatyki, cz. II Układy automatyzacji. Wyd. AM, Szczecin 2008.

4. Bohdanowicz J., Kostecki M.: Podstawy automatyki dla oficerów statków morskich. Wyd. Morskie, Gdańsk 1980.

5. Honczarenko J.: Roboty przemysłowe. Budowa i zastosowanie. WNT, Warszawa 2004.


1. Urbaniak A.: Podstawy automatyki, Wyd. PP, Poznań 2001.2. Mazurek J. i inni: Podstawy automatyki. Oficyna Wyd. PW, Warszawa 2002.

Opracował: dr inż. Jerzy Brzózka



24. Przedmiot: AUTOMATYKA I MIERNICTWO OKRĘTOWESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 54 30 – 24 – – 6



– matematyka, – mechanika, – podstawy elektrotechniki i elektroniki, – podstawy automatyki i robotyki,– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– chłodnictwo i klimatyzacja,– siłownie okrętowe.



Znać

1) Układy pomiarowe podstawowych wielkości fizycznych występujących w automatyce si-łowni okrętowej; funkcje poszczególnych elementów układów pomiarowych.

2) Zasadę działania i funkcje regulatorów występujących w siłowni statku.3) Ogólne wymagania i struktury systemów automatyki siłowni.

Umieć

1) Sprawdzić poprawność nastaw regulatorów zainstalowanych w siłowni; nastawić przetworniki i regulatory (analogowe i cyfrowe).

2) Nastroić układ na żądane wymagania.



Σ W C L S PRok III

1. Układy sterowania tłokowymi silnikami spalinowymi napędzającymi śruby okrętowe o skoku stałym: struktura układów starowania, przysilnikowe i odsu-nięte stanowiska sterowania, układy sterowania prędkością obrotową, układy sterowania uruchomie-niem silnika, układy zabezpieczające silnik.

6 6 – – – –



2. Układy sterowania tłokowymi silnikami spalino-wymi napędzającymi śruby okrętowe nastawne o skoku zmiennym: struktury układów sterowania napędami okrętowymi ze śrubami o skoku zmien-nym, struktury układów sterowania silnika okręto-wego współpracującego ze śrubą okrętową na-stawną o skoku zmiennym, przekładnie nawrotne i ich układy sterowania, sprzęgła i ich układy ste-rowania.

6 6 – – – –

3. Przetworniki pomiarowe. Charakterystyki sta-tyczne i dynamiczne przetworników pomiarowych i pozostałych elementów toru pomiarowego. Prze-twarzanie i rejestracja sygnałów analogowych i cyfrowych. Analiza błędów statycznych i dynamicznych. Przetworniki pomiarowe wielkości nieelektrycznych (położenia, temperatury, ci-śnienia, prędkości, siły, momentu), układy prze-twarzania i normalizacji sygnałów, cyfrowa postać sygnału, przetworniki A/D i D/A, przesyłanie sy-gnałów na odległość.

2 2 – – – –

4. Wybrane okrętowe regulatory wielkości nieelek-trycznych: regulatory prędkości obrotowej, regu-latory ciśnienia, regulatory temperatury, regula-tory lepkości paliwa (budowa, zasada działania, obsługa); struktura układów regulacji, dobór na-staw, elementy pomiarowe innych układów, np. pomiaru zawartości wody w oleju i paliwie, po-miaru drgań.

4 4 – – – –

5. Układy automatyki elektrowni okrętowej: auto-matyka zespołów prądotwórczych, zautomatyzo-wane elektrownie okrętowe. Zintegrowane systemy sterowania procesami wytwarzania i rozdziału energii elektrycznej na statku, systemy energetyki skojarzonej. Tendencje rozwojowe układów i ele-mentów automatyki okrętowej.

4 4 – – – –

6. Zasada działania, budowa i obsługa układów au-tomatyki mechanizmów i urządzeń pomocniczych: kotłów pomocniczych, sprężarek powietrza, wiró-wek oraz filtrów paliwa, urządzeń sterowych, urządzeń pokładowych, przeładunkowych. Układy sterowania i regulacji głównych kotłów okrętowych.

6 6 – – – –

7. Okrętowe systemy informacyjne: alarmowe, dys-pozycyjne, operacyjne, ostrzegawcze, diagnostyki i statystyczno-ewidencyjne. Zastosowanie systemów komputerowych w automatyce okrętowej. Tendencje rozwojowe elementów i układów automatyki okrętowej.

2 2 – – – –

Laboratorium8. Analiza układów sterowania tłokowymi silnikami

spalinowymi napędzającymi śruby okrętowe o skoku stałym.

2 – – 2 – –

9. Analiza układów sterowania tłokowymi silnikami spalinowymi napędzającymi śruby okrętowe na-stawne o skoku zmiennym.

2 – – 2 – –



10. Badanie analogowych przetworników pomiaro-wych:a) analogowych,b) cyfrowych,c) układów z przetwornikami analogowymi

i cyfrowymi.

6 – – 6 – –

11. Badanie regulatorów wielkości nieelektrycznych:a) prędkości obrotowej,b) ciśnienia,c) temperatury,d) lepkości,e) dobór nastaw.

6 – – 6 – –

12. Badanie układów automatyki elektrowni okrętowej. 4 – – 4 – –13. Badanie wybranych układów automatyki maszyn i

urządzeń okrętowych.2 – – 2 – –

14. Tworzenie okrętowych systemów informacyjnych z wykorzystaniem przemysłowych programów wizualizacyjnych.

2 – – 2 – –



1. Ciesielski S., Górski Z.: Automatyzacja okrętowych maszyn i urządzeń pomocniczych. TRADEMAR, Gdynia 2001.

2. Szcześniak J.: Zdalne sterowanie silnikiem głównym na statkach ze śrubą stałą. Skrypt wydany przez Fundację Rozwoju Wyższej Szkoły Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2002.

3. Szcześniak J.: Zdalne sterowanie zespołem napędowym na statkach ze śrubą nastawną. Skrypt wydany przez Fundację Rozwoju Wyższej Szkoły Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2002.

4. Szcześniak J., Stępniak A.: Podstawy eksploatacji i sterowania zespołem napędowym statku ze śrubą nastawną. Skrypt wydany przez Fundację Rozwoju Wyższej Szkoły Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2001.

5. Szcześniak J.: Cyfrowe regulatory prędkości obrotowej silników okrętowych. Skrypt wydany przez Fundację Rozwoju Wyższej Szkoły Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2001.

6. Dokumentacja techniczna producentów systemów i urządzeń automatyki stosowanych na statkach.

7. Tumański S.: Technika pomiarowa. WNT, Warszawa 2007.8. Miłek M.: Pomiary wielkości nieelektrycznych metodami elektrycznymi. Wyd.

Politechniki Zielonogórskiej, Zielona Góra 1998.9. Piotrowski J.: Podstawy miernictwa. WNT, Warszawa 2006.


1. Śmierzchalski R.: Automatyzacja systemu elektroenergetycznego statku. Gdańsk 2004.

2. Winiecki W. i inni: Graficzne zintegrowane środowiska programowe do projektowania systemów pomiarowo-kontrolnych. MIKOM, Warszawa 2001.

3. Mielczarek W.: USB. Uniwersalny interfejs szeregowy, Wyd. Helion, Gliwice 2005.4. Nawrocki W.: Rozproszone systemy pomiarowe. WKiŁ, Warszawa 2006.5. Rydzewski J.: Pomiary oscyloskopowe. WNT, Warszawa 2007.



Opracował: dr inż. Jerzy Brzózka, dr inż. Jerzy Szcześniak



25. Przedmiot: CHEMIA TECHNICZNASpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI 24 16 – 8 – – 2II – – – – – – –III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 24 16 – 8 – – 2



– matematyka, – fizyka, – materiałoznawstwo okrętowe, – technologia remontów,– termodynamika techniczna,– chemia wody, paliw i smarów, – użytkowanie paliw i środków smarowych,– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– ochrona środowiska morskiego.



Znać

1) Współczesne teorie dotyczące budowy materii.2) Rodzaje wiązań chemicznych, podstawowe typy hybrydyzacji oraz architekturę cząste-

czek niektórych związków chemicznych i ich właściwości magnetyczne.3) Układ okresowy pierwiastków chemicznych i prawo okresowości.4) Procesy zachodzące w układach dyspersyjnych: rozpuszczalność substancji chemicznych,

rodzaje roztworów i ich stężenia, regułę przekory, proces dysocjacji elektrolitycznej oraz czynniki wpływające na ten proces, wykładnik stężenia jonów wodorowych oraz zakresy pH, podstawowe indykatory (wskaźniki) oraz mechanizm ich działania, reakcje jonów różnych soli z wodą, podstawowe rodzaje mieszanin buforowych i mechanizm ich dzia-łania, iloczyn rozpuszczalności dla soli trudno rozpuszczalnych w wodzie.

5) Teorię protonową kwasów i zasad.6) Klasyfikację reakcji chemicznych, istotę reakcji redoks i procesy elektrochemiczne z ich

udziałem.7) Pojęcie szybkości reakcji chemicznej oraz czynniki wpływające na tę szybkość, stałą

równowagi chemicznej i wpływ czynników zewnętrznych na tę równowagę.8) Podział katalizatorów, rodzaje katalizy oraz mechanizm reakcji łańcuchowych i fotoche-

micznych.



9) Fizyczne własności ultradźwięków oraz ich działanie na otaczające środowisko i istotę reakcji sonochemicznych.

10) Procesy korozyjne i ich mechanizm oraz sposoby ochrony przed korozją stosowane w praktyce okrętowej.

11) Regułę faz Gibbsa i diagramy równowag fazowych dla różnych układów.

Umieć

1) Rozpisywać struktury elektronowe atomów najważniejszych pierwiastków układu okresowego i określać na tej podstawie położenie pierwiastków w układzie.

2) Określać dla konkretnych orbitali komplety właściwych im liczb kwantowych, opisują-cych dane orbitale.

3) Rozróżniać roztwory rzeczywiste i układy koloidowe.4) Sporządzać roztwory substancji chemicznych o żądanych stężeniach i dokonywać przeli-

czeń jednych rodzajów stężeń na inne (procent masowy, stężenie molowe i in.).5) Wykreślać krzywe rozpuszczalności dla różnych soli i identyfikować punkty odpowiada-

jące roztworom nienasyconym, nasyconym i przesyconym.6) Obliczać masę czystej substancji znajdującej się w danej objętości roztworu o określo-

nym stężeniu i gęstości.7) Na podstawie stałych dysocjacji określać moc elektrolitów oraz odróżniać słabe i mocne

kwasy i zasady.8) Pisać równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej dla kwasów, zasad i soli oraz wyraże-

nia matematyczne na stałe dysocjacji dla słabych kwasów i zasad.9) Określać pH badanego roztworu za pomocą uniwersalnych papierków wskaźnikowych

i o zawężonych zakresach pH oraz za pomocą podstawowych wskaźników i pH-metru (potencjometrycznie).

10) Pisać równania reakcji hydrolizy dla różnych typów soli i określać charakter odczynu roztworów wodnych tych soli (obojętny, kwaśny lub zasadowy).

11) Wyjaśnić na drodze reakcji chemicznych mechanizm działania buforów: octanowego, amonowego, fosforanowego.

12) Na podstawie wartości iloczynów rozpuszczalności przewidywać i obliczać rozpuszczal-ność danych soli trudno rozpuszczalnych w wodzie.

13) Zbilansować reakcje utleniania i redukcji (redoks) oraz wskazać w nich utleniacz i reduk-tor.

14) Napisać równania na szybkość reakcji dla konkretnych przykładów reakcji odwracalnych (w kierunku tworzenia produktów oraz w kierunku ich rozpadu oraz określać, jaki będzie wpływ zmian ciśnienia i temperatury na położenie równowagi chemicznej tych reakcji (zgodnie z regułą przekory).

15) Wymienić przykłady katalizatorów dodatnich i ujemnych (tzw. inhibitorów) oraz podać przykłady katalizy homogenicznej i heterogenicznej.

16) Wyjaśnić mechanizm działania kontaktu (np. glinokrzemianów) podczas krakingu katali-tycznego ropy naftowej.

17) Narysować i zinterpretować wykres zależności energii aktywacji dla reakcji chemicznych biegnących z udziałem katalizatora i bez katalizatora.

18) Wyjaśnić wpływ katalizatora na położenie równowagi reakcji chemicznych.19) Wyjaśnić mechanizm przebiegu reakcji łańcuchowych na przykładzie fotochemicznego

chlorowania lub bromowania metanu.20) Napisać przykłady reakcji sonochemicznych oraz podać najważniejsze zastosowanie

ultradźwięków.



21) Opisać szereg napięciowy metali i jego praktyczne znaczenie istotne dla zapobiegania korozji elektrochemicznej (np. ochrona protektorowa kadłubów statków, ochronne po-włoki metalowe i in.) oraz określić aktywność metali w tym szeregu względem wody, kwasów tlenowych i względem siebie.

22) Opisać na drodze reakcji elektrochemicznych mechanizm działania mikroogniwa korozyjnego na przykładzie żelaza zanurzonego w wodzie.

23) Wyjaśnić mechanizm korozji niektórych stopów technicznych stosowanych w okrętownic-twie (np. odcynkowanie mosiądzów, odaluminiowanie brązów aluminiowych).

24) Sporządzać diagramy równowag fazowych dla różnych układów oraz dokonywać ich interpretacji.



Σ W C L S PRok I

1. Budowa atomu i elementy mechaniki kwantowej:cząstki elementarne, równanie Schrödingera i liczby kwantowe, konfiguracja elektronowa pier-wiastków.

2 2 – – – –

2. Budowa cząsteczki:wiązania chemiczne i oddziaływania międzyczą-steczkowe, metody określające wiązania (np. LCAO), hybrydyzacja orbitali atomowych i kształty przestrzenne niektórych cząsteczek związ-ków chemicznych.

2 2 – – – –

3. Układ okresowy pierwiastków:kierunki zmian własności i ogólna charakterystyka pierwiastków na tle układu okresowego, polarność cząsteczek.

2 2 – – – –

4. Układy dyspersyjne:rozpuszczalność substancji chemicznych, układy koloidowe, dysocjacja elektrolityczna, reakcje jo-nów soli z wodą, wykładnik stężenia jonów wodo-rowych, wskaźniki, mieszaniny buforowe, iloczyn rozpuszczalności.

2 2 – – – –

5. Kinetyka chemiczna i mechanizmy reakcji:klasyfikacja reakcji chemicznych, reakcje utlenia-nia i redukcji, szybkość reakcji, stała równowagi chemicznej, reguła przekory i wpływ czynników zewnętrznych na równowagę chemiczną.

1 1 – – – –

6. Kataliza i katalizatory:rodzaje katalizatorów, energia aktywacji, kataliza homogeniczna i heterogeniczna, mechanizm dzia-łania katalizatorów i ich wpływ na równowagę chemiczną, reakcje łańcuchowe i fotochemiczne.

1 1 – – – –

7. Sonochemia:fizyczne własności ultradźwięków i działanie ich na środowisko, reakcje sonochemiczne, zastoso-wanie ultradźwięków.

1 1 – – – –

8. Korozja:szereg napięciowy metali, rodzaje korozji i ochrona przed korozją, korozja wybranych stopów

3 3 – – – –



technicznych, korozja w stopach różniących się potencjałem (np. odcynkowanie mosiądzów, oda-luminiowanie brązów aluminiowych) w stopach wielofazowych np. ogniwa: Cu – Cu3Al, Cu – Cu, Al – Al2Mg3.

9. Reguła faz Gibbsa i równowagi fazowe:podstawowe prawa i zasady budowania diagra-mów, diagramy równowag fazowych układów jed-noskładnikowych (np.: diagram wody przy róż-nych ciśnieniach, dwutlenku węgla, siarki i fos-foru), równowagi ciecz-para w układach dwu-składnikowych z jedną fazą ciekłą, diagramy fa-zowe układów zeotropowych i azeotropowych, równowagi ciecz – ciecz w układach dwuskładni-kowych (z jednym lub dwoma punktami krytycz-nymi), układy trójskładnikowe.

2 2 – – – –

Laboratorium10. Badanie stężeń i właściwości fizykochemicznych

roztworów.2 – – 2 – –

11. Oznaczanie wykładnika stężenia jonów hydro-niowych (pH) i reakcje elektrolitów z wodą.

2 – – 2 – –

12. Badanie reakcji utleniania i redukcji. 2 – – 2 – –13. Badanie procesów korozji elektrochemicznej

i sposoby ochrony.2 – – 2 – –


Literatura podstawowa do wykładów

1. Aleksander Erndt: Podstawy chemii ogólnej i nieorganicznej. PWN, Warszawa 1986.2. Lech Pajdowski: Chemia ogólna. Część I (wydanie VII). PWN, Warszawa 1985.3. Chemia fizyczna – praca zbiorowa PWN, Warszawa 1965.

Literatura uzupełniająca do wykładów

4. Tadeusz Penkala: Podstawy chemii ogólnej. (Wydanie IV). PWN, Warszawa 1976.5. Lech Pajdowski: Chemia ogólna. Część II. PWN, Warszawa 1985.6. Przemysław Mastalerz: Chemia organiczna. Wydawnictwo Chemiczne, Wrocław

2000.

Literatura podstawowa do ćwiczeń laboratoryjnych

1. Henryk Stundis, Waldemar Trześniowski, Sławomiła Żmijewska: Ćwiczenia laboratoryjne z chemii nieorganicznej. WSM, Szczecin 1995.

2. Instrukcje stanowiskowe do ćwiczeń laboratoryjnych.

Literatura uzupełniająca do ćwiczeń laboratoryjnych3. Tadeusz Drapała: Chemia ogólna nieorganiczna z zadaniami. Wydawnictwo SGGW,

Warszawa 1997.4. Obliczenia chemiczne. Zbiór zadań z chemii ogólnej i analitycznej nieorganicznej. Praca

zbiorowa pod redakcją Alfreda Śliwy. PWN, Warszawa 1982.Opracował: dr inż. Jan Krupowies



26. Przedmiot: CHEMIA WODY, PALIW I SMARÓWSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 39 15 – 24 – – 2



– matematyka, – fizyka, – chemia techniczna, – użytkowanie paliw i środków smarowych, – okrętowe silniki tłokowe, – kotły okrętowe, – siłownie okretowe,– ochrona środowiska morskiego.



Znać

1) Podstawowe dane dotyczące wód naturalnych i przemysłowych.2) Powstawanie, rodzaje, własności, szkodliwość i metody usuwania osadów i kamienia

kotłowego.3) Procesy korozyjne urządzeń kotłowych oraz procesy erozji i kawitacji układów chłodze-

nia silników okrętowych.4) Preparaty zmiękczające i inhibitory korozji stosowane do układów wodnych na statkach.5) Rodzaje wody na statkach, ich zanieczyszczenia i wymagania techniczne.6) Podstawowe parametry fizykochemiczne jakości wody technicznej na statkach, norma-

tywne metody badań tych parametrów oraz ich znaczenie eksploatacyjne.7) Metody oczyszczania i odkażania wody stosowane na statkach.8) Przyczyny, szkodliwość oraz zwalczanie pienienia się wody w kotłach okrętowych.9) Badania testowe wody stosowane na statkach.

10) Rodzaje olejów smarowych, właściwości fizykochemiczne i użytkowe.11) Metody badań jakości olejów smarowych.12) Ocenę stanu jakościowego silnikowych olejów smarowych w eksploatacji na podstawie

analiz fizykochemicznych tych olejów.13) Badania testowe używanych olejów smarowych stosowane na statkach.14) Skład, podział, własności i zastosowanie smarów plastycznych, smarów specjalnych oraz

środków smarujących na sucho.15) Klasyfikację smarów plastycznych.



16) Metody badań jakości smarów plastycznych.17) Identyfikację smarów plastycznych oraz wykrywanie w smarach obecności zanieczysz-

czeń mechanicznych.18) Odporność poszczególnych smarów na działanie wody.

Umieć

1) Pobierać wg obowiązujących procedur reprezentatywne próbki wody, paliw i olejów smarowych do normatywnych badań laboratoryjnych i badań testowych.

2) Samodzielnie wykonać badania laboratoryjne oraz badania testowe na statku próbek wody, paliw, olejów smarowych i smarów.

3) Poprawnie interpretować wyniki analiz laboratoryjnych wody, paliw, olejów i smarów oraz badań testowych wykonywanych na statku i na ich podstawie podejmować odpo-wiednie działania korekcyjne i zaradcze.

4) Wymienić czynniki korozji wewnątrzkotłowej, wyjaśnić mechanizm i chemizm szkodli-wego działania tych czynników oraz podać sposoby zabezpieczeń przed ich wpływem.

5) Wyjaśnić istotę fizycznych, chemicznych i fizykochemicznych metod zmiękczania wody stosowanych na statkach.

6) Wyjaśnić procesy erozji i kawitacji zachodzące w układach chłodzenia silników okręto-wych oraz podać sposoby zapobiegania tym procesom.

7) Wyjaśnić mechanizm działania ochronnego preparatów zmiękczających oraz inhibitorów korozji stosowanych do układów wodnych na statkach.

8) Na podstawie norm, tabel, monogramów itp. przeliczać gęstość oraz lepkość paliw i ole-jów smarowych na gęstość i lepkość w zadanych temperaturach.

9) Dokonywać przeliczeń gęstości oraz lepkości paliw i olejów smarowych z danych jedno-stek na inne jednostki.



Σ W C L S PRok III

1. WODAWody naturalne:podział, zanieczyszczenia, wskaźniki jakości wody, metody analizy, sposoby uzdatniania.

0,5 0,5 – – – –

2. Wody przemysłowe:rodzaje, zanieczyszczenia oraz wymagania dla wody kotłowej i zasilającej kotły oraz dla wody chłodzącej.

0,5 0,5 – – – –

3. Własności wody używanej na statku: a) woda morska,b) woda sanitarna,c) woda pitna,d) woda techniczna.

1 1 – – – –

4. Rodzaje wody na statkach – własności i wymagania: woda morska, woda kotłowa i zasilająca kotły, woda chłodząca silniki okrętowe, woda konsump-cyjna i sanitarna, woda zęzowa i balastowa, ścieki sanitarno-bytowe.

1 1 – – – –

5. Podstawowe parametry i wielkości fizykoche-miczne wody technicznej stosowanej na statkach,

2 2 – – – –



charakteryzujące jej jakość:a) cel,b) metodyka,c) chemiczne oznaczania, d) znaczenie eksploatacyjne: gęstość wody, przewodnictwo właściwe, wykładnik stężenia jonów hydroniowych – pH, alkaliczność i twardość wody, zawartość tlenu i amoniaku, zawartość agresywnego dwutlenku węgla, jonów chlorkowych, fosforanów(V), siarcza-

nów(IV), azotanów(III) i hydrazyny, zawartość chromu(VI), żelaza ogólnego, krzemionki,

utlenialność wody.6. Wpływ zanieczyszczeń wody na pracę urządzeń

kotłowych oraz na stan układu chłodzenia silni-ków okrętowych: a) osady i kamień kotłowy – przyczyny

powstawania, rodzaje, własności, szkodliwość i metody usuwania;

b) preparaty zmiękczające stosowane do we-wnątrzkotłowego uzdatniania wody;

c) korozja urządzeń kotłowych, procesy koro-zyjne i kawitacja układów chłodzenia silników okrętowych;

d) rodzaje korozji, mechanizm jej przebiegu oraz zapobieganie;

e) preparaty zmiękczające oraz inhibitory korozji stosowane do układów chłodzenia silników okrętowych.

1 1 – – – –

7. Pienienie się wody w kotle:przyczyny, szkodliwość oraz środki zapobiegawcze.

0,5 0,5 – – – –

8. Badania testowe wody na statkach:testowanie podstawowych parametrów fizykoche-micznych wody kotłowej i chłodzącej silniki okrę-towe za pomocą przenośnych zestawów laborato-ryjnych.

1,5 1,5 – – – –

9 PALIWA OKRĘTOWERopa naftowa: a) pochodzenie, skład, przerób zachowawczy i

destrukcyjny;b) otrzymywanie paliw płynnych i produktów

smarowych z ropy naftowej oraz na drodze syntez chemicznych;

c) wpływ metody przerobu ropy naftowej oraz sposobu otrzymywania paliw na ich własności użytkowe.

0,5 0,5 – – – –

10 Charakterystyka i klasyfikacja paliw płynnych:a) własności fizykochemiczne benzyn, olejów

napędowych i olejów opałowych oraz wskaźniki ich jakości (LO, LC, wartość opałowa, właściwości samozapłonowe, gęstość, lepkość);

0,5 0,5 – – – –



b) paliwa stosowane w silnikach okrętowych: rodzaje i własności fizykochemiczne paliw, zawartość pierwiastków metalicznych, własności korozyjne produktów spalania paliw i zdolność do tworzenia nagarów.

11 Klasyfikacja i specyfikacja paliw żeglugowych:a) typy i rodzaje paliw żeglugowych oraz ich

symbole klasyfikacyjne, klasyfikacja paliw destylacyjnych i pozostałościowych;

b) wpływ dodatków do paliw na ich właściwości użytkowe;

c) badania testowe podstawowych parametrów fizykochemicznych i użytkowych paliw na statkach za pomocą przenośnych zestawów laboratoryjnych.

1 1 – – – –

12 OLEJE SMAROWE:Charakterystyka i klasyfikacja olejów smarowych:a) właściwości fizykochemiczne i rodzaje olejów

smarowych według ich zastosowania w okrętownictwie, klasyfikacje olejów smarowych: klasyfikacja lepkościowa i klasyfikacja jakościowa;

b) podstawowe parametry fizykochemiczne charakteryzujące jakość silnikowych olejów smarowych i ich znaczenie eksploatacyjne: gęstość, lepkość, wskaźnik lepkości (WL), tem-peratura zapłonu, temperatura płynięcia, liczba zasadowa (BN), zawartość wody i zanieczyszczeń, odporność na utlenianie, stabilność termiczna, smarność, zdolność do zmywania i dyspergowania zanieczyszczeń, zdolność do oddzielania wody, odporność na pienienie się;

c) metody badań jakości olejów smarowych; d) wpływ ilości i rodzaju dodatków uszla-

chetniających na właściwości użytkowe silnikowych olejów smarowych.

1 1 – – – –

13 Zanieczyszczenia silnikowych olejów smarowych: a) źródła zanieczyszczeń oleju, procesy starzenia i

utleniania oleju, wpływ eksploatacji silnika na zanieczyszczenie oleju, wpływ zanieczyszczeń oleju na trwałość i niezawodność silnika;

b) ocena stanu silnikowych olejów smarowych: stan graniczny olejów smarowych oraz sposoby jego osiągania, kryteria oceny stanu granicznego, ocena racjonalnego czasu pracy oleju, ocena stanu jakościowego oleju w eksplo-atacji;

c) badania testowe używanych olejów smarowych stosowane na statku za pomocą przenośnych zestawów laboratoryjnych;

d) asortyment współczesnych olejów smarowych stosowanych w żegludze i ich charakterystyka;

e) syntetyczne oleje smarowe (np.: oleje

2 2 – – – –



poliolefinowe, poliestrowe i silikonowe), oleje smarowe nowej generacji.

14 SMARY Smary plastyczne:a) definicja smarów plastycznych;b) skład, podział, własności i zastosowanie

smarów plastycznych;c) podstawowe parametry użytkowe smarów

plastycznych i ich znaczenie eksploatacyjne: penetracja smarów bez ugniatania i po ugniataniu, klasy konsystencji smarów – podział wg NLGI, temperatura kroplenia, zakres temperatur stosowania, właściwości niskotemperaturowe, odporność na wymy-wanie wodą, stabilność termiczna, me-chaniczna i strukturalna, właściwości przeciwrdzewne (ochrona przed korozją), działania korodujące na metale kolorowe, właściwości smarne.

d) metody oceny jakości smarów plastycznych;e) właściwości smarów wynikające z ich składu –

wpływ rodzaju zagęszczacza (wypełniacza) na własności użytkowe klasycznych smarów plastycznych ogólnego stosowania;

f) dodatki uszlachetniające stosowane do smarów: antyutleniacze, inhibitory korozji (dodatki przeciwrdzewne), dodatki polepszające własności smarne (prze-ciwzużyciowe – AW, wysokociśnieniowe – EP), przeciwkorozyjne (zmniejszające agresywność korozyjną smaru wobec metali kolorowych), modyfikatory i stabilizatory struktury.

1 1 – – – –

15 Klasyfikacja i identyfikacja smarów plastycznych:1. identyfikacja smarów plastycznych i

wykrywanie obecności zanieczyszczeń mechanicznych;

2. asortyment smarów plastycznych ogólnego stosowania oraz użytkowanych w żegludze, smary specjalne, środki smarujące na sucho: teflon, grafit koloidalny, dwusiarczek molib-denu i molikoty;

smary pochodzenia syntetycznego.

1 1 – – – –

Laboratorium16. Organizacja zajęć i zaliczeń: harmonogram wyko-

nywania ćwiczeń laboratoryjnych i zaliczeń, regu-lamin BHP i ppoż., literatura przedmiotu. Film in-struktażowy – testowanie jakości wody technicznej za pomocą przenośnych zestawów laboratoryjnych.

2 – – 2 – –

17. Badanie jakości wody kotłowej i chłodzącej.Pomiar pH i alkaliczności wody kotłowej i chło-dzącej silniki okrętowe.

2 – – 2 – –

18. Oznaczanie zawartości jonów chlorkowych w wo-dzie technicznej oraz pomiar przewodnictwa wła-ściwego.

2 – – 2 – –



19. Oznaczanie twardości ogólnej, wapniowej i ma-gnezowej wody kotłowej.

2 – – 2 – –

20. Oznaczanie zawartości w wodzie tlenu i amoniaku.

2 – – 2 – –

21. Oznaczanie w wodzie inhibitorów korozji: hydra-zyny, siarczanów(IV) i fosforanów(V).

2 – – 2 – –

22. Pomiar gęstości i wyznaczanie temperaturowego współczynnika gęstości olejów smarowych.

2 – – 2 – –

23. Pomiar lepkości dynamicznej metodą Höpplera, przeliczanie lepkości dynamicznej na lepkość ki-nematyczną oraz obliczanie wskaźnika lepkości olejów smarowych.

2 – – 2 – –

24. Pomiar temperatury zapłonu w tyglu otwartym (metoda Marcussona) i w tyglu zamkniętym (me-toda Pensky –Martensa).

2 – – 2 – –

25. Oznaczanie jakościowe i ilościowe zawartości wody w produktach naftowych. Test na obecność wody morskiej z wykorzystaniem przenośnych zestawów testowych.

2 – – 2 – –

26. Oznaczanie odczynu wyciągu wodnego oraz liczby kwasowej lub liczby zasadowej olejów smarowych z wykorzystaniem przenośnych zestawów testowych.

2 – – 2 – –

27. Smary plastyczne:Pomiar penetracji i określenie klasy konsystencji smarów, pomiar temperatury kroplenia oraz iden-tyfikacja stałych smarów plastycznych, badanie odporności smarów na działanie wody, wykrywa-nie obecności zanieczyszczeń mechanicznych. Wła-ściwości i zastosowanie środków smarujących na sucho: pasty teflonowe, molikoty, grafit koloidalny, dwusiarczek molibdenu.

2 – – 2 – –


Literatura podstawowa do wykładów

1. Sławomiła Żmijewska, Waldemar Trześniowski: Badania jakości wody stosowanej na statkach. Akademia Morska, Szczecin 2005.

2. Krupowies J.: Badania zmian parametrów fizykochemicznych silnikowych olejów smarowych eksploatowanych na statkach Polskiej Żeglugi Morskiej. WSM w Szczecinie, Studia nr 27, Szczecin 1996.

3. Krupowies J.: Badania pierwiastków śladowych w oleju obiegowym jako element diagnostyki silnika. WSM w Szczecinie, Studia nr 34, Szczecin 2000.

4. Krupowies J.: Badania zmian właściwości oleju obiegowego okrętowych silników pomocniczych. WSM w Szczecinie, Studia nr 40, Szczecin 2002.

5. Alfred Podniało: Paliwa, oleje i smary w ekologicznej eksploatacji. Poradnik. WNT, Warszawa 2002.

6. Przemysław Urbański: Paliwa i smary. Fundacja Rozwoju WSM w Gdyni, Gdańsk 1999.

7. Przemysław Urbański: Paliwa i smary. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1997.



8. Przemysław Urbański: Paliwa, smary i woda dla statków morskich. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1976.

Literatura uzupełniająca do wykładów

9. Wincenty Lotko: Zasilanie silników wysokoprężnych paliwami węglowodorowymi i roślinnymi. Zagadnienia wybrane. WNT, Warszawa 1997.

10. Jerzy Stańda: Woda do kotłów parowych i obiegów chłodzących siłowni cieplnych. WNT, Warszawa 1999.

Literatura podstawowa do ćwiczeń laboratoryjnych

1. Żmijewska S., Pawski J., Krupowies J.: Ćwiczenia laboratoryjne z chemii paliw, smarów i wody. Cz.II. Paliwa, oleje i smary. Wyższa Szkoła Morska, Szczecin 1984.

2. Instrukcje stanowiskowe do ćwiczeń laboratoryjnych.3. Normy PN/EN/ISO dotyczące badania wody technicznej i produktów naftowych.4. Katalogi produktów naftowych.

Literatura uzupełniająca do ćwiczeń laboratoryjnych

5. Andrzej Dudek: Oleje smarowe Rafinerii Gdańskiej. „MET-PRESS”, Gdańsk 1997.6. Baczewski K., Biernat K., Machel M.: Samochodowe paliwa, oleje i smary. Leksykon,

Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1993.7. Michałowska J.: Paliwa, oleje i smary. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności,

Warszawa 1977.Opracował: dr inż. Jan Krupowies



27. Przedmiot: UŻYTKOWANIE PALIW I ŚRODKÓW SMAROWYCHSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 18 18 – – – – 1



– matematyka, – fizyka,– termodynamika techniczna,– chemia techniczna,– chemia wody paliw i smarów,– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– siłownie okrętowe.



Znać

1) Pojęcia i jednostki gęstości, lepkości, wartości opałowej i własności samozapłonowych produktów naftowych oraz ich praktyczne znaczenie i wykorzystanie w procesach eks-ploatacji siłowni okrętowych.

2) Wpływ lepkości produktów naftowych oraz jej zależności od temperatury i ciśnienia na: pro-blem komponowania paliw, smarowanie łożysk ślizgowych, opory przepływu w rurociągach, sedymentację grawitacyjną, skuteczność działania wirówek, rozpylanie paliwa w komorze spalania silnika i kotła, przebieg i jakość spalania, zużycie paliwa, nagarowanie, zużycie elementów silnika, awaryjność silnika, zanieczyszczenie turbiny i kotła utylizacyjnego.

3) Wpływ składu grupowego i sposobu przeróbki ropy naftowej na własności samozapło-nowe paliw.

4) Sposoby określania własności samozapłonowych paliw destylacyjnych i pozostałościo-wych.

5) Problemy wpływu obecności cząstek katalizatora na sposoby oczyszczania paliw i skutki dla silnika.

6) Strukturę paliw pozostałościowych i problemy związane ze stabilnością.7) Pozostałe parametry opisujące własności paliw oraz ich wpływ na eksploatację siłowni

okrętowej (temperatura: zapłonu, krzepnięcia, pompowalności, zmętnienia, blokady zim-nego filtra, zawartość wody, zawartość siarki, zawartość wanadu, pozostałość po spopie-leniu, pozostałość po koksowaniu).

8) Podział i klasyfikację lepkościową i jakościową paliw żeglugowych.



9) Zasady i sposób wykorzystania nadzoru Towarzystw Klasyfikacyjnych nad jakością pa-liw okrętowych.

10) Wpływ tarcia na zjawiska zachodzące w mechanizmach okrętowych.11) Wpływ lepkości oleju smarowego na zjawiska zachodzące w smarowanym urządzeniu.12) Klasyfikację lepkościową olejów ISO oraz klasyfikację lepkościową olejów silnikowych

SAE.13) Funkcje oleju w silniku bezwodzikowym i wynikające stąd wymagania jakości.14) Wpływ sposobu wytwarzania oleju bazowego i rodzaju dodatków uszlachetniających na

własności gotowego produktu.15) Wymagania stawiane olejom pod kątem ich zastosowania na statku.16) Zmiany zachodzące w oleju podczas eksploatacji i czynniki wpływające na jego starze-

nie.17) Zasady pielęgnacji oleju podczas eksploatacji.18) Klasyfikacje jakościowe olejów smarowych.19) Własności smarów plastycznych oraz zasady doboru do różnych zastosowań.

Umieć

1) Korzystać z tablic ASTM, ISO/PN do przeliczania gęstości produktów naftowych.2) Przeliczać gęstość paliw w różnych temperaturach wzorami przybliżonymi, oraz wyzna-

czać współczynnik temperaturowy .3) Zastosować praktycznie znajomość gęstości podczas bunkrowania paliwa, do obliczania

zapasu paliwa, doboru tarczy puryfikatora oraz umieć unikać błędów podczas sondowa-nia zbiorników.

4) Korzystać praktycznie z wykresu lepkość-temperatura, tabel, suwaków i wzorów przeliczeniowych lepkość-temperatura, oraz ocenić błędy i wiarygodność tych metod.

5) Przeprowadzić kontrolę poprawności działania regulatorów lepkości.6) Zapobiegać praktycznie utracie stabilności paliw i znać sposób jej oznaczania na statku

metodą bibułową ASTM.7) Wyznaczyć i ocenić zawartość wody w paliwie lub oleju metodami statkowymi.8) Wyznaczyć lepkość produktów naftowych metodami statkowymi.9) Interpretować wyniki analizy laboratoryjnej paliwa.

10) Poprawnie pobierać próbki paliwa do analiz laboratoryjnych.11) Prawidłowo dobrać oleje dla różnych zastosowań na statku.12) Poprawnie pobrać próbki olejów do badań laboratoryjnych.13) Interpretować wyniki analiz laboratoryjnych olejów smarowych.14) Prawidłowo użytkować urządzenia i instalacje do pielęgnacji olejów smarowych.15) Poprawnie dobrać smary plastyczne do różnych zastosowań na statku.



Σ W C L S PRok IV

1. Gęstość:a) definicja gęstości, różnica między gęstością a

ciężarem właściwym, gęstość względna, jed-nostki w układzie SI, cgs oraz jednostki angiel-skie i amerykańskie dotyczące produktów nafto-wych;

1 1 – – – –



b) zależność gęstości produktów naftowych od tem-peratury i ciśnienia, konstrukcja i sposób korzy-stania z tablic ASTM, tablice ISO/PN i zakres ich stosowania, przybliżony wzór służący do przeliczeń gęstości paliw w różnych temperatu-rach, sposób wyznaczania współczynnika ;

c) wykorzystanie znajomości gęstości produktów naftowych w praktyce statkowej: znaczenie znajomości prawdziwej gęstości paliw podczas bunkrowania statku, sposób obliczania masy paliwa w zbiornikach zapasowych statku (moż-liwość korzystania z tablic ASTM do korekcji objętości paliwa w funkcji temperatury) – uni-kanie błędów powstających podczas sondowania zbiorników, znaczenie gęstości dla doboru pra-widłowej tarczy puryfikatora, gęstość a wartość opałowa paliw, gęstość a własności samozapło-nowe paliw (sygnalizacja problemu).

2. Lepkość:a) lepkość jako miara tarcia wewnętrznego w pły-

nach, ogólne definicje lepkości dynamicznej i kinematycznej, jednostki w układzie SI, cgs oraz najczęściej spotykane jednostki lepkości umow-nej i względnej, sposoby na przeliczenia lepkości wyrażonej w różnych jednostkach w tej samej temperaturze;

b) pojęcie lepkości nominalnej paliw i wynikająca z tego klasyfikacja lepkościowa paliw (sygnalizacja wad takiej klasyfikacji);

c) zależność lepkości produktów naftowych od temperatury, konstrukcja i sposób korzystania z wykresu lepkość-temperatura dla paliw – ograniczenia możliwości korzystania z wykresu i jego wiarygodność, sposób korzystania z tabel, suwaków i wzorów przeliczeniowych lepkości w funkcji temperatury;

d) lepkość mieszanin paliw, cel mieszania paliw, wykres mieszania paliw – ograniczenie jego sto-sowalności przez konieczność znajomości do-kładnej wartości lepkości składnika o małej lep-kości;

e) znaczenie lepkości dla: smarowania łożysk śli-zgowych, oporów przepływu paliwa w rurocią-gach, sedymentacji grawitacyjnej, skuteczności działania wirówek oraz rozpylania paliwa w komorze spalania silnika wysokoprężnego – omówienie wpływu lepkości na mikro- i makro-strukturę rozpylonego paliwa, przebieg i jakość jego spalania (zużycie jednostkowe paliwa, na-garowanie, zużycie elementów silnika, wpływ na awaryjność silnika, zanieczyszczenie turbiny i kotła utylizacyjnego [pożary kotłów]);

f) regulatory lepkości paliwa pozostałościowego zasilającego silniki, dlaczego nie mogą być za-stępowane regulacją temperatury na podstawie

1,5 1,5 – – – –



wykresu lepkość-temperatura, kontrola prawi-dłowości pomiarów lepkości.

3. Wpływ sposobu wytwarzania paliw dla silników wysokoprężnych na ich najważniejsze własności użytkowe:a) ropa naftowa jako mieszanina węglowodorów i

niewęglowodorów, przeróbka zachowawcza i destrukcyjna ropy naftowej, wpływ składu ropy i sposobu przeróbki na skład grupowy węglowo-dorów frakcji paliwowych oraz pozostałości po-destylacyjnych i pokrakingowych, wytwarzanie (komponowanie) paliw destylacyjnych i pozo-stałościowych;

b) znaczenie składu grupowego węglowodorów dla własności samozapłonowych paliw, znaczenie opóźnienia zapłonu dla prawidłowej pracy i trwałości silnika, określanie własności samozapłonowych paliw destylacyjnych i pozostałościowych: liczba cetanowa, indeks cetanowy, indeks Diesla, CCAI, CII;

c) przypadek zastosowania pozostałości po kra-kingu katalitycznym do komponowania paliw pozostałościowych: cząstki katalizatora znaj-dujące się w takim paliwie – ich skład, rozmiary i twardość, skutki dla silnika, trudności oczysz-czenia z nich paliwa – nowe konstrukcje wiró-wek i filtrów, dopuszczalny udział w paliwie, oznaczanie Al+Si;

d) struktura paliw pozostałościowych – roztwór koloidalny i zawiesina, stabilność paliw pozostałościowych – przyczyny i skutki utraty stabilności (dla systemu paliwowego i dla sil-nika), zapobieganie utracie stabilności, zapas stabilności, oznaczanie TSE i TSP, metoda oznaczania stabilności paliw na statku metodą bibułową ASTM.

1 1 – – – –

4. Zanieczyszczenia paliw okrętowych i inne istotne parametry opisujące własności paliw:a) temperatura zapłonu: brak związku z własno-

ściami samozapłonowymi paliwa, wymagania bezpieczeństwa p. poż., dopuszczalne odstępstwa – przyczyny i warunki;

b) temperatura krzepnięcia, temperatura pompowalności, temperatura zmętnienia, tem-peratura blokady zimnego filtra;

c) zawartość wody: źródła pochodzenia wody z paliwa, dlaczego ograniczono zawartość wody w bunkrowanym paliwie pozostałościowym do max. 1% , skutki obecności wody w paliwie (dla systemu paliwowego i silnika), oczyszczanie pa-liw z wody, emulsje paliwowo-wodne do zasila-nia silników (korzyści, warunki stosowania);

d) zawartość siarki: zawartość siarki w paliwach w zależności od pochodzenia ropy i sposobu jej przerobu, tworzenie się SO2 w trakcie spalania

2 2 – – – –



paliwa, czynniki wpływające na stopień konwersji SO2 do SO3 , wpływ związków siarki w spalinach na temperaturę punktu rosy – korozja siarkowa (niskotemperaturowa) i jej skutki dla silnika, spo-soby zapobiegania korozji siarkowej (TBN olejów tylko sygnalizacja problemu);

e) zawartość wanadu: pochodzenie związków wa-nadu w paliwie, brak możliwości ich usunięcia z paliwa na statku, po spaleniu paliwa tlenki wa-nadu pozostają w popiele, temperatura topnienia i temperatura przylegania popiołu – niskoto-pliwe stopy z siarczanem sodu, korozja wana-dowa (wysokotemperaturowa) i jej skutki dla silnika, sposoby zapobiegania tej korozji;

f) pozostałość po spopieleniu paliwa: jej wpływ na szybkość zużywania się elementów silnika – konieczność limitowania ilości powstającego po-piołu;

g) pozostałość po koksowaniu paliwa: konieczność określania skłonności paliw do tworzenia nagarów w silniku, liczba Conradsona i MCR – dobra zgodność z badaniami silniko-wymi dla paliw destylacyjnych i słaba dla paliw pozostałościowych (omówienie przyczyn);

h) dodatki do paliw;i) badania paliw przy pomocy przenośnych

zestawów testowych.5. Klasyfikacja paliw i normy jakościowe – badania

jakości paliw:a) klasyfikacja dotychczasowa: podział na oleje

napędowe (paliwa lekkie) i opałowe (paliwa ciężkie), klasyfikacja lepkościowa olejów opa-łowych i brak jej związku z jakością, przyczyny wprowadzenia nowej międzynarodowej klasyfi-kacji paliw ISO;

b) Podstawy i zasady klasyfikacji oraz specyfikacji paliw żeglugowych ISO;

c) Badania jakości paliw żeglugowych przez organizacje utworzone przez Det Norske Veritas oraz Lloyda, ich wpływ na powstanie norm ISO, procedura pobierania próbek paliw, oznaczane parametry paliw, wykorzystanie wyników badań na statku oraz jako danych statystycznych jako-ści paliw na świecie.

2 2 – – – –

6. Tarcie i smarowanie:a) znaczenie tarcia w technice (sprawność mecha-

niczna urządzeń, wydzielanie się ciepła, zużycie powierzchni), sposoby zmniejszania współczyn-nika tarcia pomiędzy współpracującymi po-wierzchniami, smarowanie hydrodynamiczne, zależność nośności łożyska ślizgowego i wystę-pującego w nim współczynnika tarcia od różnych czynników konstrukcyjnych i eksploatacyjnych;

b) lepkość oleju smarującego łożysko – zależność granicznych wartości: minimalnej i maksymalnej

1 1 – – – –



od stopnia złożoności i obciążenia smarowanego urządzenia.

7. Klasyfikacje lepkościowe olejów smarowych:a) klasyfikacja lepkościowa olejów ISO (dotyczy

wszystkich olejów poza silnikowymi);b) klasyfikacja lepkościowa olejów silnikowych

SAE – przyczyny stosowania odrębnej klasyfikacji, wymagania klasyfikacyjne.

1 1 – – – –

8. Funkcje oleju smarowego w silniku spalinowym oraz możliwości ich wypełniania przez oleje:a) wysokoobciążony silnik bezwodzikowy jako

urządzenie stawiające najwyższe wymagania olejom smarowym;

b) funkcje oleju w silniku bezwodzikowym: smarowanie (zmniejszanie tarcia oraz zużycia smarowanych elementów), odprowadzanie ciepła, utrzymywanie smarowanych elementów w czystości, uszczelnianie oraz zobojętnianie kwasów i wynikające z nich wymagania dla oleju: lepkość nominalna, wskaźnik lepkości (omówienie szczegółowe), smarność, odporność na utlenianie i wysoką temperaturę (omówienie szczegółowe stabilności oksydacyjnej i ter-micznej), własności myjąco-dyspergujące, alkaliczność.

2 2 – – – –

9. Wytwarzanie olejów smarowych:a) otrzymywanie olejów bazowych z rafinowanych

destylatów ropy naftowej, własności oleju bazowego wynikające ze sposobu rafinacji oleju: wskaźnik lepkości, stabilność oksydacyjna, stabilność termiczna – brak możliwości spełnienia wszystkich wymagań stawianym olejom silnikowym, oleje syntetyczne – dużo lepszy wskaźnik lepkości, stabilność oksydacyjna i termiczna – także nie spełnia wszystkich wymagań;

b) dodatki uszlachetniające dodawane do oleju bazowego – omówienie różnych rodzajów stoso-wanych dodatków (wiskozatory, depresatory, detergenty, dispersanty, antyemulgatory, dodatki alkaliczne, dodatki smarnościowe i EP, inhibi-tory korozji, dodatki przeciwpienne, antyoksy-danty);

c) charakterystyczne wymagania dla innych (poza silnikowymi) olejów stosowanych na statkach (oleje turbinowe, przekładniowe, hydrauliczne, sprężarkowe – do powietrza, gazów i czynników chłodniczych, pochwy wału śrubowego, grzew-cze, do maszyn przetwórstwa rybnego).

1,5 1,5 – – – –

10. Silnikowy olej smarowy w eksploatacji – zanie-czyszczenia eksploatacyjne oleju silnikowego:a) dodatki alkaliczne – szczególny rodzaj

dodatków oznaczanych ilościowo w oleju, definicja liczby zasadowej (BN), znaczenie jej wartości dla eksploatacji silnika (zjawiska w

2 2 – – – –



filmie olejowym tulei cylindrowej), dobór BN oleju świeżego, zmiany BN w trakcie eksploatacji oleju w silniku, czynniki wpływające na szybkość spadku BN i poziom stabilizacji BN, graniczna wartość spadku BN;

b) utlenianie oleju (starzenie) – wzrost lepkości, powstawanie kwasów organicznych, żywic i as-faltów, ciemnienie oleju;

c) odparowanie oleju – ubytki oleju z obiegu smarowania (poważny udział w zużyciu oleju przez silnik), wzrost lepkości;

d) zanieczyszczanie oleju – rodzaje zanieczyszczeń, ich źródła i skutki obecności (szczegółowo zanieczyszczenie wodą i paliwem);

e) konieczność badania własności oleju dla oceny jego przydatności do dalszej eksploatacji;

f) procedura pobierania próbek oleju do badań;g) interpretacja wyników analiz fizyko-chemicz-

nych oleju, wartości graniczne oznaczanych pa-rametrów, interpretacja wyników analizy spek-tralnej oleju;

h) pielęgnacja oleju w trakcie jego eksploatacji: filtrowanie, wirowanie i odświeżanie – dobór właściwych urządzeń podczas projektowania siłowni oraz zalecenia co do postępowania pod-czas ich użytkowania – typowo spotykane błędy.

11. Klasyfikacje jakościowe olejów smarowycha) klasyfikacja jakościowa olejów smarowych

jako wynik doświadczeń eksploatacyjnych – ogólne wymagania klasyfikacji jakościowych;

b) klasyfikacje jakościowe olejów silnikowych: API, ACEA, MIL-L, klasyfikacje producentów silników.

1 1 – – – –

12. Smary plastyczne:a) definicja smaru plastycznego, zalety smaru

plastycznego, jego struktura i skład;b) najważniejsze właściwości smarów plastycz-

nych: konsystencja (penetracja), temperatura kroplenia, smarność, odporność na wymywanie wodą, ochrona przed korozją, oddziaływanie na metale kolorowe, pokrycia lakiernicze i materiały uszczelnień;

c) wpływ rodzaju zagęszczacza na własności smarów plastycznych, klasyfikacja smarów pla-stycznych ISO;

d) zasady doboru smarów plastycznych do danych zastosowań, sposoby doprowadzania smaru plastycznego do różnych węzłów tarcia;

e) Identyfikacja smarów plastycznych i wykrywa-nie zanieczyszczeń mechanicznych, asortyment smarów stosowanych w żegludze, smary synte-tyczne.

1,5 1,5 – – – –

13. Bezpieczeństwo pracy z produktami ropopochod-nymi

0,5 0,5 – – – –





1. Urbański P.: Paliwa i Smary.2. Dudek A.: Oleje Smarowe.3. Urbański P.: Paliwa, Smary i Woda dla Statków Morskich.

Strony Internetowe:

1. http://api-ec.api.org/2. www.kittiwake.com3. www.bp.com4. www.shell.com5. www.ship-service.com.pl6. www.lotos.pl

Opracował: dr inż. Grzegorz Kidacki



http://www.ship-service.com.pl/

http://www.shell.com/

http://www.bp.com/

http://www.kittiwake.com/

http://api-ec.api.org/

28. Przedmiot: OKRĘTOWE SILNIKI TŁOKOWESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III 46 26 – 20 – – 4IV 50 30 – 20 – – 4

Razem 96 56 – 40 – – 8



– matematyka,– fizyka, – mechanika,– wytrzymałość materiałów,– podstawy konstrukcji maszyn,– termodynamika techniczna,– podstawy automatyki i robotyki,– automatyka i miernictwo okrętowe,– chemia wody, paliw i smarów,– użytkowanie paliw i środków smarowych,– maszyny i urządzenia okrętowe,– siłownie okrętowe.



Znać

1) Zasadę działania silników tłokowych.2) Procesy silnikowe w okresie normalnej pracy.3) Wielkości charakteryzujące osiągi silników.4) Budowę, materiały i techniki wytwarzania elementów konstrukcyjnych silników okrętowych.5) Budowę, działanie i właściwości pracy instalacji silnika okrętowego: paliwowej, olejo-

wej, chłodzenia, sterowania i rozruchu.6) Zjawiska towarzyszące pracy silnika: obciążenia mechaniczne i cieplne, drgania i hałasy,

toksyczność spalin.7) Zasady użytkowania silnika.8) Podstawy procesów tribologicznych w silniku spalinowym.

Umieć

1) Wykorzystać informacje o wskaźnikach pracy silnika do oceny stanu technicznego.2) Eksploatować silniki w zmiennych warunkach.3) Diagnozować stan techniczny silnika.



4) Dokonywać zmian parametrów regulacyjnych (wtrysku paliwa, rozrządu zaworowego, instalacji rozruchowej itd.).

5) Wykorzystać mierzone wielkości i wskaźniki pracy silnika do jego prawidłowej eksploatacji.

6) Dokonać oceny stanu technicznego i przeprowadzić wymianę wadliwie działających ele-mentów.

7) Zapewnić dostawę ściśle określonych materiałów eksploatacyjnych (paliwo, olej, woda, środki pomocnicze).

8) Wykorzystać zalecane narzędzia i przyrządy pomiarowe.9) Zapewnić bezpieczną i pewną pracę silnika głównego i pomocniczego.



Σ W C L S PRok III

1. Wiadomości wstępne. Podział silników spalino-wych.Zasada działania tłokowego silnika spalinowego dwusuwowego i czterosuwowego. Ogólny opis bu-dowy tłokowego silnika spalinowego (układ kor-bowy, kadłub i głowica, rozrząd, układ zasilania, układ chłodzenia, układ smarowania.

2 2 – – – –

2. Wytwarzanie, zapłon i spalanie mieszaniny pali-wowo-powietrznej – podstawy.Charakterystyka i właściwości rozpylania paliwa. Widmo rozpylania, średnia średnica kropli. Roz-pylanie wielokierunkowe. Przepływy i zawirowania powietrza w komorze spalania. Parowanie paliwa i mieszanie z powietrzem. Teoria samozapłonu.

2 2 – – – –

3. Obiegi teoretyczne i porównawcze – podstawy.Rodzaje obiegów teoretycznych i porównawczych. Sprawność teoretyczna. Wpływ parametrów obiegu na sprawność teoretyczną. Wskaźniki pracy obiegu teoretycznego i porównawczego. Definicje GMP, DMP, stopień sprężania, pojemność skokowa.

2 2 – – – –

4. Obiegi rzeczywiste - podstawy.Wykresy indykatorowe. Parametry podstawowe procesu cyklu roboczego: ładowanie (przebieg, parametry), ustawienia rozrządu (wpływ prędkości i obciążenia), sprężanie (przebieg, parametry), tworzenie mieszaniny palnej (rozpylenie paliwa, parowanie i mieszanie z powietrzem), spalanie (opóźnienie samozapłonu i jego związek z LC pa-liwa, fazy spalania szybkość spalania, szybkość narastania ciśnienia dp/d, maksymalne ciśnienie spalania), rozprężanie (przebieg, parametry), wy-lot (przebieg, fazy wylotu, parametry). Proces spalania i konstrukcja komory spalania.

4 4 – – – –

5. Wskaźniki pracy silnika – podstawy.Definicje i sposoby określania: momentu obroto-wego, prędkości obrotowej, średniego ciśnienia indy-kowanego i użytecznego, mocy indykowanej i uży-

2 2 – – – –



tecznej (normy PN, ISO, SAE), sprawności indyko-wanej, mechanicznej i ogólnej, jednostkowego zuży-cia paliwa i ciepła. Bilans cieplny i wykres Sankeya silnika okrętowego. Porównanie rzeczywistego i teo-retycznego obiegu pracy silnika.

6. Charakterystyki silników okrętowych.Rodzaje charakterystyk pracy silników. Charakte-rystyka: w funkcji prędkości, w funkcji obciążenia, regulacyjne i specjalne (uniwersalna – ogólna).

2 2 – – – –

7. Doładowanie silników – podstawy.Podstawy termodynamiczne procesów doładowa-nia. Istota i sposoby realizacji procesów dołado-wania. Wykorzystanie energii spalin wylotowych: system impulsowy i stało-ciśnieniowy, porównanie obu systemów. Chłodzenie powietrza doładowują-cego, budowa chłodnicy, wykraplanie pary wodnej i sposoby jej oddzielania od powietrza zasilającego silnik. Turbosprężarka – ogólna budowa, rozwiązania techniczne, technologie ich wykony-wania i materiały konstrukcyjne. Okoliczności wy-stąpienia zjawiska pompowania turbosprężarki, sposoby zapobiegania i usuwania ich przyczyn.

4 4 – – – –

8. Budowa, wykonanie i materiały podstawowych elementów kadłuba: podstawa, skrzynia korbowa, blok cylindrowy, tuleja cylindrowa, głowica, łoży-ska główne. Silniki rzędowe i w układzie V. Śruby ściągowe.

2 2 – – – –

9. Budowa, wykonanie i materiały podstawowych elementów układu korbowego. Tłoki, sworznie tłoka, pierścienie tłokowe, trzon tłoka, wodzik, korbowód, wał korbowy, łożyska układu korbo-wego. Chłodzenie tłoków – wpływ intensyfikacji chłodzenia na budowę konstrukcyjną podzespołów.

4 4 – – – –

10. Budowa i działanie zaworowego mechanizmu roz-rządu.Elementy układu rozrządu: krzywka, popychacz, laska popychcza, dźwignia zaworowa, zespół za-woru grzybkowego ze sprężyną. Charakterystyka sprężyny zaworowej. Hydrauliczny układ napędu zaworu wylotowego. Pojęcie luzu zaworowego i jego nastawa.

2 2 – – – –

Laboratorium11. Czynności obsługowe silnika spalinowego tłoko-

wego.Przygotowanie silnika głównego i pomocniczego do rozruchu. Lista czynności przygotowawczych przed uruchomieniem silników okrętowych, uzyskiwanie pozwolenia na start, informowanie innego perso-nelu statkowego, wpisy do dziennika okrętowego, zakończanie remontów, przygotowanie wszystkich instalacji obsługujących, sprawdzenie właściwej zdolności ruchowej silnika, zdolność obciążenia elektrycznego. Przeprowadzenie praktyczne uru-chomienia silnika, nadzór w czasie ruchu i zatrzy-

4 – – 4 – –



manie silnika. Pomiary parametrów pracy silników: temperatur, ciśnień i prędkości obrotowej. Nadzór silnika w czasie ruchu, ocena prawidłowości pracy silnika na podstawie parametrów pracy. Wykaz za-kresów wartości normalnych parametrów takich jak ciśnienia lub temperatury: gazów wylotowych, po-wietrza dolotowego, wody chłodzącej (dolot odlot), olej smarny obiegowy, paliwo. Filtrowanie paliwa i oleju smarnego.

12. Wskaźniki pracy silnika – podstawy praktyczne.Sposoby określania: momentu obrotowego, prędkości obrotowej, średniego ciśnienia indykowanego i uży-tecznego, mocy indykowanej i użytecznej (normy PN, ISO, SAE), sprawności indykowanej, mechanicznej i ogólnej, jednostkowego zużycia paliwa i ciepła. Po-miar momentu obrotowego silnika na stanowisku hamownianym. Moc indykowana jako rezultat obli-czeń z wykorzystaniem średniego ciśnienia indyko-wanego lub innymi metodami. Typowe wartości sprawności ogólnej silnika. Jednostkowe zużycie pa-liwa w [g/kWh]. Typowe wartości jednostkowego zu-życia paliwa. Wyżej wymienione wartości wskaźni-ków dla typowych napędów okrętowych: główny – śrubowy oraz pomocniczy – napęd prądnicy elek-trycznej. Porównanie rzeczywistego i teoretycznego obiegu pracy silnika. Wyznaczenie charakterystyk pracy silnika w funkcji prędkości obrotowej.

4 – – 4 – –

13. Budowa i działanie układu wtryskowego paliwa. Instalacja wtryskowa paliwa. Zasada sterowania dawką paliwa. Wpływ rodzaju sterowania przele-wem paliwa na właściwości pracy silnika okręto-wego. Budowa i działanie pomp wtryskowych (z zaworkiem przelewowym, z tłoczkiem pokrętnym – Boscha). Budowa wtryskiwaczy – do pracy na pa-liwie lekkim (olej napędowy) i ciężkim (olej opa-łowy). Ciśnienie początku otwarcia iglicy wtryski-wacza – zasada nastawy wymaganej wartości. Przewody wysokociśnieniowe paliwa.

4 – – 4 – –

14. Zasady obsługiwania i użytkowania silników okrętowych. Wyznaczanie czasu eksploatowania elementów sil-nika. Teoria procesu roboczego. Proces spalania. Techniki i metody pomiarowe w zastosowaniach silnikowych. Wykonywanie praktyczne pomiarów przebiegu spalania i wtrysku paliwa w komorach silników okrętowych. Wyznaczanie i analiza wskaźników procesów cieplnych w silnikach z za-płonem samoczynnym. Szybkość wywiązywania się ciepła. Wyznaczanie charakterystyki przebiegów ciśnienia i temperatury podczas procesu spalania. Diagnostyka procesu spalania i wtrysku paliwa w oparciu o zarejestrowane przebiegi charaktery-stycznych parametrów. Wykorzystanie wykresów funkcji diagnostycznych w zależności od kąta ob-rotu wału korbowego. Diagnostyka stanu tulei cy-

4 – – 4 – –



lindrowej, pierścieni tłokowych i tłoka. Określenie parametrów roboczych silnika. Typowe temperatury i ciśnienia czynników roboczych.

15. Obliczanie średniego ciśnienia indykowanego z wykresu indykatorowego.Moc: indykowana, efektywna, tarcia. Straty ener-getyczne wylotowe i chłodzenia. Sprawność me-chaniczna. Stopień sprężania. Wykonywanie wy-kresów indykatorowych na różnych silnikach. Ro-dzaje wykresów indykatorowych. Praktyczne wy-konywanie takich wykresów. Omówienie zalet wy-kresów „miękkiej” sprężyny i wykresów rozwija-nych ręcznie. Indykowanie silników metodami elektronicznymi, zasada działania takich urządzeń. Wyznaczanie średniego ciśnienia indykownego, mocy indykowanej. Błędy przy obliczaniu mocy in-dykowanej. Przebiegi ciśnienia spalania dla silni-ków dwusuwowych i czterosuwowych, wolno-obrotowych i szybkoobrotowych. Ocena procesu spalania przy wykorzystaniu przebiegów indykato-rowych. Fazy spalania.

4 – – 4 – –

Razem 46 26 – 20 – –Rok IV

16. Instalacja chłodzenia silnika.Istota chłodzenia i zadania czynnika chłodzącego. In-stalacja chłodzenia cylindrów i turbosprężarek. In-stalacja chłodzenia tłoków. Parametry czynników chłodzących. Instalacja chłodzenia wtryskiwaczy.

1 1 – – – –

17. Instalacja olejenia silnika.Określenie funkcji oleju w silniku (chłodzenie, smarowanie, ochrona przed korozją). Opis pracy instalacji olejenia silnika.

1 1 – – – –

18. System rozruchu i sterowanie pracą silnika.Zasady tworzenia momentu napędowego w czasie rozruchu pneumatycznego (obieg cieplny rozruchu pneumatycznego). Działanie elementów w pneu-matycznej instalacji rozruchu. Działanie rozdzie-lacza i zaworu rozruchowego. Zasady przestero-wania wału korbowego w czasie rozruchu w dwóch kierunkach obrotów silnika (nawrotność). Omówienie zabezpieczeń wbudowanych w system sterowania silnikiem. Opis współdziałania układu sterowania podczas manewrowania silnikiem.

2 2 – – – –

19. Mechanika układu korbowego.Równanie ruchu elementów układu korbowego. Siły bezwładności i zasada ich wyrównoważenia. Przykłady wyrównoważenia sił i momentów bez-władności w silnikach wielocylindrowych. Zasada działania koła zamachowego. Drgania skrętu wału korbowego – określenie stopnia bezpieczeństwa określonego przypadku rezonansu drgań skrętnych. Tłumiki drgań skrętnych – budowa, działanie i zalecenia eksploatacyjne.

2 2 – – – –



20. Teoria procesu roboczego.Obiegi porównawcze (teoretyczne), rodzaje obiegów teoretycznych. Wskaźniki pracy obiegu porów-nawczego. Obiegi rzeczywiste. Wykresy indykato-rowe. Rodzaje wykresów indykatorowych i ich ana-liza. Procesy rzeczywistego cyklu roboczego: łado-wanie (przebieg, parametry, rozrząd), sprężanie (przebieg, parametry). Powstawanie mieszaniny pal-nej (rozpylenie paliwa, parowanie i mieszanie z po-wietrzem). Systemy spalania i komory spalania. Opóźnienie samozapłonu i jego związki z LC paliwa i jego rodzajem (paliwa destylowane i pozostało-ściowe). Fazy spalania, szybkość i przebieg spalania i wywiązywania się ciepła. Rozprężanie (przebieg i parametry). Wylot (przebieg, fazy i parametry).

2 2 – – – –

21. Proces wymiany ładunku. Wymiana ładunku w silnikach 4-suwowych i 2-su-wowych. Wskaźniki jakości procesu wymiany ła-dunku. Diagnostyka procesu wymiany ładunku. Przepłukiwanie i napełnianie przestrzeni cylin-drowej świeżym powietrzem. Budowa układu i fazy rozrządu silników dwusuwowych. Budowa układu i fazy rozrządu silników czterosuwowych. Pojęcie czaso-przekroju przepłukiwania, fazy napełniania i wylotu. Przebiegi ciśnień i temperatur czynnika w cylindrze w czasie przepłukiwania i napełniania. Układy dolotowe i wylotowe.

4 4 – – – –

22. Proces spalania.Termodynamiczne podstawy procesu spalania. Wtrysk paliwa, optymalizacja procesu rozpylania paliwa. Powstawanie mieszaniny paliwowo-po-wietrznej (makro-struktura i mikro-struktura strugi paliwa. Parametry charakterystyczne strugi rozpylonego paliwa. Przebieg procesu spalania. Wpływ czynników konstrukcyjnych i eksploatacyj-nych na przebieg procesu wtrysku i spalania. Me-chanizm powstawania związków szkodliwych spa-lin. Powiązanie pomiędzy rozwiązaniem konstruk-cyjnym komory spalania i przebiegiem wtrysku a efektywnością procesu spalania.

4 4 – – – –

23. Doładowanie silników okrętowych.Procesy termodynamiczne doładowania. Sposoby realizacji procesów doładowania. Wykorzystanie energii spalin wylotowych: system impulsowy i stało-ciśnieniowy. Zalety i wady obu systemów. Chłodzenie powietrza doładowującego: jedno i dwustopniowe, budowa chłodnic, wykraplanie pary wodnej – zagadnienia eksploatacyjne. Turbo-sprężarki – nowe rozwiązania techniczne i zagad-nienia eksploatacyjne, rozwiązania techniczne układów mycia turbosprężarek. Współpraca silnika z układem doładowania. Awarie turbosprężarek – praca silnika z wyłączoną turbosprężarką. Okoliczności wystąpienia zjawiska pompowania turbosprężarki, sposoby zapobiegania i usuwania

2 2 – – – –



ich przyczyn. Diagnostyka procesu doładowania.24. Obciążenia cieplne silników.

Obciążenia cieplne elementów komory spalania. Pola temperatur i wartości graniczne. Wymagania materiałowe elementów obciążonych cieplnie. Ocena obciążenia cieplnego.

4 4 – – – –

25. Toksyczność spalin wylotowych.Określenie toksyczności spalin: tlenki azotu, nie-spalone węglowodory, tlenki węgla, niespalone cząstki stałe. Metody pomiaru i jednostki poszcze-gólnych składników toksyczności spalin. Pomiar zadymienia spalin oraz możliwości jego racjonal-nego wykorzystania w eksploatacji silników.

2 2 – – – –

26. Budowa i działanie silników dwupaliwowych (pa-liwo ciekłe + paliwo gazowe).

1 1 – – – –

27. Wpływ zastosowania paliw pozostałościowych na konstrukcję i eksploatację silników okrętowych.

1 1 – – – –

28. Budowa silników okrętowych - regulatory prędko-ści obrotowej.Różnice pomiędzy pracą silnika z regulatorem i pracą silnika z zablokowaną listwą paliwa. Pojęcie statycznego i dynamicznego spadku prędkości obrotowej. Dodatkowe funkcje regulatora prędko-ści obrotowej, wykresy pracy silnika przy zastoso-waniu dodatkowych funkcji regulatora. Podsta-wowy opis regulatora elektrycznego. Celowość stosowania kontroli wielkości obciążenia w regu-latorach prędkości obrotowej, opis dodatkowych urządzeń takich regulatorów. Nastawy w regulato-rach silników współpracujących z różnymi ukła-dami napędowymi.

2 2 – – – –

29. Praca silnika w stanach ustalonych, zmiennych i awaryjnych.

1 1 – – – –

30. Budowa silników okrętowych – wybrane zagadnienia eksploatacyjne.Układ: tłokowo-korbowy, smarowania, smarowa-nie tulei cylindrowej, układ rozruchowy i rozru-chowo-nawrotny. Budowa silników okrętowych. Układy smarowania. Smarowanie tulei cylindro-wej. Systemy smarowania tulei ze sterowaniem dawki oleju. Współczesne układy smarowania tulei cylindrowych. Tendencje rozwojowe silników okrętowych i ich poszczególnych zespołów funk-cjonalnych.

1 1 – – – –

Laboratorium31. Energetyczne i ekonomiczne wskaźniki pracy sil-

nika.Metody pomiaru momentu obrotowego silników na statkach. Obliczanie mocy użytecznej (efektywnej). Pomiar mocy silnika napędzającego prądnicę elektryczną, zależność mocy elektrycznej i efek-tywnej. Wyznaczenie charakterystyk silnika w funkcji obciążenia. Moc tarcia jako różnica mocy indykowanej i efektywnej. Sprawność mechaniczna

4 – – 4 – –



jako stosunek mocy efektywnej i indykowanej. Sprawność ogólna i mechaniczna silnika silników w napędach okrętowych. Pomiar zużycia paliwa. Zależność sprawności efektywnej, godzinowego i jednostkowego zużycia paliwa od wartości obcią-żenia. Bilans energetyczny zewnętrzny silnika. Bi-lans energetyczny wewnętrzny silnika. Obliczanie składników bilansu dla zmiennego obciążenia (dla napędów śrubowych i pracujących przy stałej prędkości). Praktyczne wyznaczanie bilansu ciepl-nego zewnętrznego silnika. Wykres Sankey’a. Analiza składników bilansu cieplnego, straty na-pędu śrubowego. Utylizacja ciepła – podstawowe zagadnienia.

32. Doładowanie silników okrętowych.Wyznaczanie sprawności turbiny, sprężarki i tur-bosprężarki. Wpływ czynników eksploatacyjnych na pracę układu doładowania. Diagnostyka pro-cesu i układu doładowania. Określanie charakte-rystyki przepustowości silnika i pola współpracy z turbosprężarką.

2 – – 2 – –

33. Dynamika układu tłokowo-korbowego. Mecha-nika układu tłokowo-korbowego. Drgania skrętne wałów układów napędowych – pojęcia podstawowe (częstotliwość drgań własnych, układy zastępcze, postać drgań, rząd drgań, rezonans drgań, pręd-kość obrotowa rezonansowa). Metody wyznaczania częstotliwości drgań własnych. Metody pomiarów amplitudy rzeczywistej wychylenia skrętnego. Pomiary praktyczne rzeczywistych wychyleń skręt-nych wałów układów napędowych. Sprawdzanie luzów łożyskowych, pomiar sprężynowania. Przy-czyny możliwych uszkodzeń wpływających na zmiany sprężynowania.Drgania skrętne wału korbowego – określenie stopnia bezpieczeństwa określonego przypadku re-zonansu drgań skrętnych. Tłumiki drgań skrętnych – budowa, działanie i zalecenia eksploatacyjne. Wpływ pracy awaryjnej silnika (np. wyłączony układ cylindrowy na zmianę widma drgań i zakresy prędkości rezonansowych).

4 – – 4 – –

34. Budowa silników okrętowych – wybrane zagadnienia eksploatacyjne.Budowa współczesnego hydraulicznego układu wtryskowego paliwa. Układy korekcji faz wtrysku paliwa VIT i FQS. Działanie tych układów, zasady eksploatacji i sprawdzania. Wykresy wtrysku pa-liwa (ciśnienie i skok iglicy) w funkcji kąta obrotu wału korbowego. Pomiary praktyczne przebiegów wtrysku paliwa, diagnostyka działania układu wtryskowego poprzez analizę tych przebiegów. Za-sada działania pompy wtryskowej, i wtryskiwacza, ciśnienie paliwa w przewodzie zasilającym pompy. Rodzaje pomp wtryskowych, sposoby regulacji chwilowej dawki paliwa. Porównanie warunków

4 – – 4 – –



pracy pomp wtryskowych. Przegląd i remont pomp wtryskowych i zaworów wtryskowych. Budowa wtryskiwaczy, zasady remontów i przeglądów. Praktyczne sprawdzenie wtryskiwaczy różnych ty-pów. Sprawdzanie ustawienia pomp wtryskowych, metody – ich wady i zalety w warunkach eksplo-atacyjnych.

35. Budowa silników okrętowych - regulatory prędko-ści obrotowej.Praktyczne metody sprawdzania podstawowych charakterystyk roboczych regulatorów prędkości obrotowej. Wykaz zabezpieczeń wbudowanych w system sterowania silnikiem przy silnikach stero-wanych z mostku. Opis wszystkich zabezpieczeń i urządzeń, gdy takie sterowanie jest realizowane. Opis sekwencyjny zdalnego sterowania silnikiem (z mostku).

2 – – 2 – –

36. Elektroniczne indykowanie silników okrętowych, analiza wykresów indykatorowych.Współczesne metody i urządzenia do indykowania silników. Układy do pomiarów eksploatacyjnych – przenośne i do monitoringu. Technika przygoto-wania urządzeń elektronicznych do pomiarów. Analiza wpływu różnych uszkodzeń silników na przebiegi ciśnień wewnątrz cylindra. Praktyczne metody diagnostyki cylindra silnika, z wykorzysta-niem elektronicznych układów do indykowania w przypadkach typowych uszkodzeń.

4 – – 4 – –



1. Piotrowski I., Witkowski K.: Okrętowe silniki spalinowe. Wydawnictwo Trademar. Gdynia 1996, 2002.

2. Włodarski J.K.: Silniki spalinowe okrętowe. Podstawy teoretyczne. Skrypt WSM w Gdyni, Gdynia 1995.

3. Wajand J.A., Wajand J.T.: Tłokowe silniki spalinowe średnio- i szybkoobrotowe. WNT Warszawa 1993.

4. Piotrowski I., Witkowski K.: Eksploatacja okrętowych silników spalinowych. Fundacja Rozwoju WSM w Gdyni. Gdynia 2002.

5. Woodyard D.: Pounder’s marine diesel engines and gas turbines. Eighth edition. Elsevier Ltd. London 2002.

6. Listewnik W., Marcinkowski J. Rozwój konstrukcji okrętowych wolnoobrotowych silników spalinowych. Skrypt WSM w Szczecinie. Szczecin 1992.

7. Kowalski Z., Łostowski S., Tittenbrun S.: Regulacja prędkości obrotowej okrętowych silników spalinowych. Wydawnictwo Morskie. Gdańsk 1988.

8. Polskie Normy: PN-81/M-01501, PN-79/M-01502, PN-91/M-01503/02, PN-92/M-01503/03, PN-81/M-01503/01.

Opracował: prof. dr hab. inż. Stefan Żmudzki



29. Przedmiot: KOTŁY OKRĘTOWESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III 45 40 – – 5 – 3IV – – – – – – –

Razem 45 40 – – 5 – 3



– matematyka,– fizyka,– termodynamika techniczna,– podstawy automatyki i robotyki,– automatyka i miernictwo okrętowe,– chemia techniczna,– chemia wody, paliw i smarów,– użytkowanie paliw i środków smarowych,– siłownie okretowe.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń z wyko-rzystaniem symulatora student powinien:

Znać

1) Teoretyczne podstawy pracy kotłów okrętowych.2) Procesy robocze zachodzące w kotle.3) Klasyfikację, konstrukcję kotłów.4) Podstawy budowy i zasady działania kotłów utylizacyjnych.5) Bilans cieplny kotła – sprawność i sposoby jej podwyższania.6) Elementy konstrukcyjne kotłów okrętowych.7) Armaturę i osprzęt kotłowy.8) Instalacje kotłowe.9) Systemy paliwowe kotłów.

10) Palniki kotłowe.11) Obsługę kotłów okrętowych.12) Bezpieczeństwo obsługi kotłów okrętowych i procedury awaryjne.13) Wodę kotłową.

Umieć

1) Przygotować do pracy system paliwowy i wody zasilającej.2) Przygotować do pracy kocioł paliwowy opalany i utylizacyjny.3) Rozpalić kocioł pomocniczy opalany.4) Wykonać czynności codziennej obsługi kotłów.



5) Nadzorować pracę kotłów.6) Dokonać regulację palnika kotłowego.7) Przeprowadzić procedurę odstawiania kotłów.8) Dokonać oceny stanu technicznego kotłów.



Σ W C L S PRok III

1. Teoretyczne podstawy pracy kotłów okrętowych:a) właściwości termodynamiczne wody i pary,b) cykl przemian termodynamicznych

zachodzących w kotle i ich zobrazowanie na wykresie i-s, T-s, i-p,

c) właściwości fizykochemiczne olejów diatermicznych

2 2 – – – –

2. Procesy robocze zachodzące w kotle:a) spalanie:

– wpływ parametrów paliwa i powietrza oraz stanu technicznego palnika na jakość procesu spalania,

b) wymiana ciepła:– promieniowanie:– konwekcja,– rodzaje zanieczyszczeń i ich wpływ na wy-

mianę ciepła,c) aerodynamika:

– wpływ konstrukcji kotła na opory przepływu spalin,

– wpływ zanieczyszczeń na opory przepływu spalin,

– wentylatory wyciągowe,d) cyrkulacja wody w kotle:

– cyrkulacja naturalna i jej zaburzenia,– cyrkulacja wymuszona.

4 4 – – – –

3. Klasyfikacja i konstrukcje kotłów okrętowychGłówne kotły okrętowe:a) opłomkowe,b) stromorurkowe,c) z przymusowa cyrkulacja,d) przepływowe,e) specjalne,f) przegląd konstrukcji firm: Foster,

Wheeler, Sunrod.Pomocnicze kotły okrętowe:a) pomocnicze opalane,b) płomieniówkowe,c) opłomkowe,d) dwubiegowe,e) kombinowane,f) kotły olejowe,g) przegląd konstrukcji firm: Alborg, Senior

8 8 – – – –



Thermal, Metalport, Unex.Wielkości charakterystyczne, parametry i wskaź-niki współczesnych kotłów okrętowych głównych i pomocniczych:a) jednostkowa pojemność wodna,b) obciążenie cieplne komory paleniskowej,c) obciążenie cieplne powierzchni wymiany

ciepła,d) ciśnienia występujące w kotle,e) temperatury występujące w kotle,f) zdolności akumulacyjne.

4. Podstawy budowy i zasada działania kotłów utyli-zacyjnych:a) przykłady konstrukcji kotłów opłomkowych

i płomieniówkowych,b) systemy obsługujące kocioł,c) automatyka koła.

4 4 – – – –

5. Bilans cieplny kotła – sprawność i sposoby jej pod-wyższania:a) bilans cieplny po stronie parowo-wodnej,b) bilans cieplny po stronie paliwowej,c) metody wyznaczania sprawności

(bezpośrednia i pośrednia)d) wpływ parametrów eksploatacyjnych na

sprawność kotła.

2 2 – – – –

6. Elementy konstrukcyjne kotłów okrętowych:a) walczaki wodne i parowo-wodne,b) główne powierzchnie ogrzewalne kotłów,c) szkielet, płaszcz gazoszczelny, izolacja,d) osuszanie pary,e) podgrzewacze powietrza i wody,f) podgrzewacze pary.

2 2 – – – –

7. Armatura i osprzęt kotłowy:a) zawory odcinające, bezpieczeństwa,

zwrotne,b) wodowskazy,c) zdmuchiwacze sadzy,d) regulatory poziomu, pływakowe, sondy

pojemnościowee) presostaty, termometry, termopary,

manometry,f) instalacja do mycia kotłów po stronie

spalinowej,g) instalacje do szumowania kotłówh) wymogi techniczne.

4 4 – – – –

8. Instalacje kotłowe:a) systemy zasilania wodą (zasilanie ciągłe i

okresowe),b) systemy parowe,c) systemy szumowania i odmulania,d) automatyka kotła.

3 3 – – – –

9. Systemy paliwowe oleju opałowego, napędowego i odpadów ropopochodnych.

1 1 – – – –

10. Palniki kotłowe: 2 2 – – – –



a) ciśnieniowe z rozpylaniem mechanicznym,b) rotacyjne,c) dwupaliwowe,d) z rozpylaniem parowym,e) z rozpylaniem powietrznym.

11. Obsługa kotłów okrętowych:a) włączanie kotłów do pracy,b) obsługa kotłów podczas pracy

(przygotowanie wody w czasie pracy kotłów, kontrola poziomu wody, obsługa codzienna, szumowanie wodowskazów i regulatorów po-ziomu),

c) obsługa systemu paliwowego, wodnego, parowego (obsługa filtrów i podgrzewaczy, obsługa odwadniaczy termodynamicznych, skrzyni cieplnej, zbiornika obserwacyjnego, skroplin chłodnicy, skroplin skraplacza nadmiarowego),

d) wygaszanie kotłów,e) odstawienie palnika,f) obniżanie ciśnienia, szumowanie kotłów,g) uzupełnianie wody,h) regulacja wydajności kotła utylizacyjnego,i) współpraca kotła utylizacyjnego i

opalanego.

2 2 – – – –

12. Bezpieczeństwo obsługi kotłów okrętowych i pro-cedury awaryjne.

1 1 – – – –

13. Woda kotłowa:a) woda techniczna w obiegu parowo-

skroplinowym,b) własność wody w instalacji z kotłem:

– niskoprężnym,– wysokoprężnym,– przepływowym;

c) analiza wody kotłowej – interpretacja wyników i decyzje eksploatacyjne,

d) chemiczne metody czyszczenia kotłów,e) wymagania praktyczne – wykorzystanie

firmowych instrukcji producentów środków chemicznych do obróbki wody kotłowej na statkach.

5 5 – – – –

Symulator14. Symulator siłowni okrętowych:

a) przygotowanie do pracy systemu paliwowego, wodnego i skroplinowego,

b) przygotowanie do pracy kotła pomocniczego i utylizacyjnego, rozpalanie kotła opalanego,

c) włączenie do pracy kotła opalanego i utylizacyjnego,

d) odstawienie kotła pomocniczego opalanego i utylizacyjnego,

e) blokady palnika kotłowego.

5 – – – 5 –

Razem 45 40 – – 5 –Razem w czasie studiów 45 40 – – 5 –




1. Górski Z., Perepeczko A.: Okrętowe kotły parowe. Fundacja rozwoju WSM w Gdyni, Gdynia 2001.

2. Perepeczko A.: Okrętowe kotły parowe. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1979.3. Piotrowski W.: Okrętowe kotły parowe, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk

1985.


1. Balcerski A.: Siłownie okrętowe. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1990.2. Cwynar L.: Rozruch kotłów parowych. WNT, Warszawa 1983.3. Kruczek S.: Kotły. Konstrukcje i obliczenia. Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej,

Wrocław 2001.4. Piotrowski W., Rokicki W.: Kotły parowe. Przykłady obliczeniowe. Wydawnictwo

Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1975.5. Instrukcje, prospekty, biuletyny, dokumentacje techniczne, strony www. producentów

kotłów okrętowych.Opracował: dr hab. inż. Cezary Behrendt



30. Przedmiot: MASZYNY I URZĄDZENIA OKRĘTOWESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III 30 30 – – – – 2IV 54 24 – 30 – – 5

Razem 84 54 – 30 – – 7



– matematyka, – fizyka– grafika inżynierska,– podstawy konstrukcji maszyn,– termodynamika techniczna,– mechanika płynów,– chemia techniczna,– chemia wody, paliw i smarów,– użytkowanie paliw i środków smarowych – siłownie okrętowe,– eksploatacja urządzeń siłowni okrętowej – symulator.



Znać

1) Teorię, budowę, zasady eksploatacji i obsługi pomp wirowych i wyporowych oraz ukła-dów pompowych.

2) Teorię procesu sprężania gazów, budowę, obsługę ruchową i zasady eksploatacji spręża-rek wyporowych, wirowych i wentylatorów.

3) Teorię sedymentacji, wirowania i filtracji, budowę zasady obsługi i eksploatacji urządzeń do oczyszczania paliw i olejów smarowych.

4) Teorię wymiany ciepła i bilansu cieplnego, budowę, zasady eksploatacji i obsługi wymienników ciepła: chłodnic, podgrzewaczy, skraplaczy, wyparowników.

5) Budowę, zasady eksploatacji i obsługi urządzeń do produkcji wody słodkiej metodą odwróconej osmozy.

6) Podstawy teoretyczne siłowych układów hydraulicznych, sposoby regulacji mocy i prędkości obrotowych.

7) Budowę i zasadę działania silników hydraulicznych8) Budowę, zasady obsługi i eksploatacji układów hydraulicznych.9) Zarys teorii sterowania, czynniki decydujące o zwrotności i stateczności kursowej statku,

teorię płata i czynniki decydujące o mocy maszyny sterowej. 10) Budowę zestawu sterowego i zasady centrowania osi steru.



11) Budowę, obsługę i eksploatację elektrohydraulicznych maszyn sterowych nurnikowych, tłokowych, obrotowych i toroidalnych.

12) Budowę i elementy składowe urządzeń kotwicznych.13) Budowę, zasady eksploatacji i obsługi elektrycznego i hydraulicznego napędu windy ko-

twicznej.14) Budowę, zasady eksploatacji i obsługi sterów strumieniowych.15) Budowę, zasady eksploatacji i obsługi mechanizmów śrub nastawnych.16) Budowę, zasady eksploatacji i obsługi elektrycznych i hydraulicznych urządzeń

przeładunkowych.17) Budowę, eksploatację i obsługę urządzeń hydraulicznych zamykania pokryw lukowych.18) Budowę i obsługę wind łodzi ratunkowych.

Umieć

1) Uruchomić, ocenić poprawność i warunki pracy, obsłużyć i wyłączyć z ruchu pompy.2) Włączyć pompy do współpracy w układzie równoległym.3) Uruchomić, ocenić poprawność pracy, wyłączyć z ruchu sprężarkę tłokową i śrubową.4) Ustalić przyczyny pompowania turbosprężarek i zapobiec temu zjawisku.5) Dobrać parametry wirowania różnych rodzajów paliw okrętowych.6) Przygotować do pracy wirówki paliwa w systemie obsługi ręcznej i automatycznej.7) Uruchomić, ocenić poprawność pracy, wyłączyć z ruchu wirówki paliwa.8) Ustalić oraz usunąć przyczyny niepoprawnej pracy wirówek paliwa i ich instalacji.9) Ustalić parametry wirowania obiegowych olejów smarowych.

10) Uruchomić, ocenić poprawność pracy i wyłączyć z ruchu wirówki olejowe.11) Ocenić poprawność działania i stan techniczny filtrów obsługi ręcznej i automatycznej.12) Ocenić poprawność pracy i stan techniczny wymienników ciepła.13) Uruchomić, ocenić poprawność pracy i odstawić z ruchu wyparownik podciśnieniowy.14) Ustalić przyczyny spadku wydajności wyparownika podciśnieniowego.15) Przeprowadzić próbę szczelności wyparownika podciśnieniowego.16) Przeprowadzić czyszczenie mechaniczne i chemiczne wymienników ciepła.17) Ustalić zasolenie kondensatu w przypadku awarii solomierza.18) Uruchomić, ocenić poprawność pracy i odstawić z ruchu urządzenia do produkcji wody

słodkiej metodą odwróconej osmozy.19) Czytać schematy instalacji hydraulicznych.20) Załączyć, ocenić poprawność działania i odstawić z ruchu elektrohydrauliczną maszynę

sterową, czynności obsługi całodobowej.21) Odpowietrzać układy hydrauliczne maszyny sterowej.22) Przeprowadzić regulację elektrohydraulicznej maszyny sterowej.23) Wymienić czynnik roboczy w układzie wysoko i niskociśnieniowym maszyny sterowej.24) Przeprowadzić płukanie układu hydraulicznego.25) Obsłużyć ręcznie napęd steru strumieniowego.26) Wymienić olej w płytkowym sprzęgle poślizgowym windy kotwicznej i przeprowadzić

jego regulację.27) Wymienić czynnik roboczy i odpowietrzyć układ hydrauliczny windy kotwicznej.28) Przeprowadzić regulację uciągu na regulatorze mocy windy.29) Wymienić olej w windach ładunkowych z napędem elektrycznym.30) Ocenić pracę układów hydraulicznych urządzeń przeładunkowych dźwigowych.31) Obsłużyć napęd ręczny śrub nastawnych.





Σ W C L S PRok III

1. Mechanizmy siłowni okrętowych:a) rodzaje pomp i układów pompowych oraz ich prze-

znaczenie,b) sprężarki wyporowe i wirowe, podział i zastoso-

wanie,c) urządzenia do oczyszczania paliw i olejów sma-

rowych, cel stosowania,d) rodzaje wirówek i filtrów, metody oczyszczania,e) wymienniki ciepła: chłodnice, podgrzewacze,

skraplacze, wyparowniki, rodzaje i przeznaczenie.

4 4 – – – –

2. Urządzenia pokładowe:a) rodzaje i przeznaczenie urządzeń pokładowych,b) urządzenia sterowe: klasyczne, stery strumie-

niowe, dysze Corta,c) urządzenia kotwiczne i cumownicze: rodzaje,

rozmieszczenie, przeznaczenie,d) urządzenia przeładunkowe bomowe, dźwigowe,

bramowe, suwnice.

5 5 – – – –

3. Pompy i układy pompowe:a) podział i klasyfikacja;b) bilans energetyczny pompy i układu pompo-

wego;c) wydajność, moc i sprawność pompy;d) pompy: wyporowe tłokowe, zębate, śrubowe, z

wirującymi cylindrami, łopatkowe – budowa i zastosowanie;

e) pompy wirowe krętne, przepływ cieczy przez wirnik, wysokość podnoszenia wirnika;

f) charakterystyki przepływu, mocy i sprawności pomp wirowych i wyporowych;

g) wyróżniki szybkobieżności pomp wirowych;h) szeregowa i równoległa współpraca pomp z in-

stalacjami;i) kawitacja pomp i siły poosiowe;j) pompy wirowe krążeniowe: zasada pracy, bu-

dowa;k) elementy konstrukcyjne pomp i eksploatacja

pomp;l) pompy strumieniowe: zasada pracy, budowa i eks-

ploatacja.m) działania prowadzone za pomocą systemów

pompowych: bezpieczna eksploatacja ogólnostatkowych

systemów pompowych (zwrócenie uwagi na rodzaj mediów pod kątem zagrożeń, jak i ważności w pracy siłowni, utrzymywanie dobrego stanu technicznego urządzeń i instalacji, pełnej szczelności),

5 5 – – – –



bezpieczna eksploatacja ładunkowych systemów pompowych (zwrócenie uwagi na rodzaj mediów pod kątem zagrożeń pożarowego i chemicznego, utrzymywanie dobrego stanu technicznego urządzeń i instalacji, pełnej szczelności),

systemy monitoringu i kontroli systemów pompowych oraz ich ogólna budowa i działanie.

4. Sprężarki:a) wiadomości teoretyczne na temat procesu

sprężania, sprawność wolumetryczna;b) budowa sprężarek tłokowych, śrubowych i łopat-

kowych;c) rozrząd sprężarek;d) eksploatacja sprężarek wyporowych;e) przepisy towarzystw klasyfikacyjnych dotyczące

sprężarek;f) sprężarki wirowe: podział i zastosowanie;g) podstawy teoretyczne pracy sprężarek wirowych

i wentylatorów;h) wentylatory i instalacje wentylacyjnei) współpraca wentylatora z siecią przewodówj) charakterystyki dławienia, mocy i sprawności;k) współpraca sprężarki z przewodem i zbiornikiem;l) pompowanie turbosprężarek, przyczyny, skutki i

zapobieganie.

3 3 – – – –

5. Urządzenia do oczyszczania paliw i olejów:a) zanieczyszczenia paliw i olejów oraz ich wpływ

na eksploatację silnika,b) metody oczyszczania paliw,c) sedymentacja grawitacyjna, wirowanie,

filtrowanie,d) podstawy teoretyczne procesu wirowania,e) budowa wirówek,f) dobór parametrów wirowania,g) eksploatacja wirówek paliwowych,h) wirowanie olejów smarowych.

4 4 – – – –

6. Filtry, filtracja i oczyszczanie:a) podstawy teoretyczne filtracji;b) przegrody filtracyjne;c) budowa i eksploatacja filtrów paliwowych i ole-

jowych;d) odolejanie wód zęzowych, odolejacze – budowa i

eksploatacja;e) spalarki – budowa i eksploatacja;f) urządzenia do obróbki ścieków sanitarnych-

budowa i eksploatacja.

2 2 – – – –

7. Linie wałów:a) sprzęgła napędu głównego, blokada sprzęgieł w

stanach awaryjnych;b) przekładnie napędów okrętowych, kontrola

posadowienia przekładni, wypracowania łożysk i luzu międzyrębnego;

4 4 – – – –



c) łożyska w napędach okrętowych:– wzdłużne,– poprzeczne,– rufowe;

d) wały okrętowe:– śrubowe,– pośrednie,– oporowe.

8. Wymienniki ciepła:a) podział, budowa, charakter wymiany ciepła,

dane charakterystyczne wymienników i ich eks-ploatacja;

b) wyparowniki: rodzaje, budowa, obsługa i eksploatacja;

c) rodzaje korozji w wymiennikach ciepła, sposoby zapobiegania;

d) wpływ czynników eksploatacyjnych na spraw-ność wymiennika ciepła.

3 3 – – – –

Razem 30 30 – – – –Rok IV

9. Systemy hydrauliki okrętowej:a) hydraulika siłowa, przegląd elementów:

– pompy,– silniki,– zawory,– rozdzielacze,– przewody.

b) podstawowe schematy, przykładowe rozwiązania instalacji:– pokryw lukowych,– wind ładunkowych,– urządzeń transportu pionowego,– drzwi wodoszczelnych,

c) symbole stosowane w hydraulice.

5 5 – – – –

10. Urządzenia sterowe:a)urządzenia sterowe, podział;b)zwrotność i stateczność kursowa statku;c) teoria płata i obciążenia układu sterowego;d)rodzaje uszkodzeń urządzeń sterowych;e)budowa i obsługa elektrohydraulicznej maszyny

sterowej: tłokowej, łopatkowej, toroidalnej;f) regulacja maszyny sterowej;g)przepisy towarzystw klasyfikacyjnych, eksploata-

cja maszyny sterowej;h)bezpieczna eksploatacja; i) przykładowe uszkodzenia i ruch awaryjny.

3 3 – – – –

11. Śruby nastawne:a) śruby nastawne, budowa mechanizmów śrub na-

stawnych, systemy sterowania śrubami;b) eksploatacja śrub nastawnych;c) blokada płatów śruby w stanach awaryjnych.

4 4 – – – –

12. Urządzenia kotwiczne:a) windy kotwiczne i kabestany elektryczne, budowa i

eksploatacja;

2 2 – – – –



b) windy kotwiczne i kabestany hydrauliczne, bu-dowa i eksploatacja.

13. Urządzenia hydrauliczne pokryw lukowych:a) budowa instalacji pokryw lukowych;b) eksploatacja instalacji.

1 1 – – – –

14. Urządzenia przeładunkowe:a) windy ładunkowe topenantowe, gajowe, budowa,

obsługa i eksploatacja;b) dźwigi hydrauliczne, budowa i obsługa.

1 1 – – – –

15. Eksploatacja i obsługa urządzeń i systemów rozładunkowych oraz urządzeń pokładowych: a) ogólna budowa i zasady bezpiecznej eksploatacji

żurawi, bomów, suwnic i innych urządzeń rozładunkowych;

b) przykładowe uszkodzenia i ruch awaryjny urządzeń rozładunkowych;

c) ogólna budowa i zasady bezpiecznej eksploatacji urządzeń pokładowych – wind cumowniczych i kotwicznych oraz innych urządzeń pokładowych;

d) przykładowe uszkodzenia i ruch awaryjny wymienionych urządzeń pokładowych.

4 4 – – – –

16. Stabilizatory przechyłów:a) rodzaje stabilizatorów;b) zasada pracy stabilizatorów;c) eksploatacja stabilizatorów przechyłów.

2 2 – – – –

17. Windy łodziowe:a) budowa i obsługa mechanizmów wind łodziowych.

2 2 – – – –

Laboratorium18. Współpraca pompy z rurociągiem, wyznaczanie

charakterystyk przepływu, mocy, sprawności.2 – – 2 – –

19. Wyznaczanie charakterystyki kawitacyjnej pompy wirowej.

2 – – 2 – –

20. Wyznaczanie charakterystyk przepływu elemen-tów instalacji okrętowych.

2 – – 2 – –

21. Badanie sprawności sprężarki tłokowej. 3 – – 3 – –22. Badanie i kalibracja wiskozymetrów. 4 – – 4 – –23. Demontaż i montaż bębna wirówki paliwa. 3 – – 3 – –24. Badanie efektywności wirowania w funkcji para-

metrów pracy wirówki MAPX i własności paliwa.2 – – 2 – –

25. Badanie efektywności wirowania w funkcji para-metrów pracy wirówki FOPX i własności paliwa.

4 – – 4 – –

26. Bilans wymiennika ciepła. 2 – – 2 – –27. Charakterystyki eksploatacyjne układu hydrauliki

siłowej.2 – – 2 – –

28. Badanie i regulacja maszyny sterowej. 2 – – 2 – –29. Wpływ parametrów eksploatacyjnych na wydaj-

ność wyparownika podciśnieniowego i zasolenie kondensatu.

2 – – 2 – –





1. Praca zbiorowa – Mały Poradnik Mechanika Tom II.2. Górski Z., Perepeczko A.: Okrętowe Maszyny i Urządzenia

Pomocnicze. Tom I i II.3. Dokumentacja techniczno ruchowa pomp wirowych i

wyporowych.4. Urbański P.: Siłownie okrętowe.5. Górski Z., Perepeczko A.: Pompy okrętowe.6. Górski Z., Perepeczko A.: Okrętowe sprężarki, dmuchawy i

wentylatory.7. Katalogi producentów, Instrukcje obsługi firm Alfa Laval,

Westfalia, H. Cegielski, Aalborg, Saacke, Towimor, WSK Kraków.8. Jasiewicz R., Szczepanek M.: Przewodnik do ćwiczeń

laboratoryjnych z pomp okrętowych realizowanych w Zakładzie Maszyn i Urządzeń Okrętowych.

9. Biały W.: Podstawy maszynoznawstwa.10. Bieniek C.: Wentylatory Osiowe.11. Smotrycki S.: Maszyny i Urządzenia Pokładowe.12. Zabłocki M.: Filtry Paliwa Silników Wysokoprężnych.13. Szydelski Z.: Sprzęgła I przekładnie Hydrokinetyczne.14. Smotrycki S.: Okrętowe Mechanizmy Pokładowe.15. Praca Zbiorowa Vademecum hydrauliki Tom III.16. Jaworowski J., Rajewski P.: Urządzenia Sterowe Statków.17. Wszelaczyński A.: Eksploatacja Sprężarek Promieniowych.18. Stryczek S.: Napędy Hydrostatyczne.19. Urbański P.: Instalacje Spalinowych Siłowni Okrętowych.20. Stępniewski M.: Pompy.21. Goliński J.: Strumienice.22. Eckert B.: Sprężarki Osiowe i Promieniowe.

Strony Internetowe:

1. www.alfalaval.com2. www.westfalia-separator.com3. www.aalborg-industries.com4. Poradnik Mechanika – www.republika.pl/softdis/

Opracował: dr inż. Grzegorz Kidacki, dr inż. Włodzimierz Kamiński



http://www.republika.pl/softdis/

31. Przedmiot: CHŁODNICTWO I KLIMATYZACJASpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 42 22 – 20 – – 4

Razem 42 22 – 20 – – 4



– matematyka,– fizyka,– grafika inżynierska,– termodynamika techniczna,– podstawy automatyki i robotyki,– automatyka i miernictwo okrętowe.



Znać

1) Termodynamiczne podstawy działania instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.

2) Podstawy technologii przechowalnictwa żywności i komfortu klimatycznego.

3) Rozwiązania instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych stosowane w okrętownictwie.

4) Konstrukcja urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych.5) Automatyzacja urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych.6) Eksploatacja i remonty urządzeń chłodniczych i

klimatyzacyjnych.7) Próby i odbiory instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych w

świetle wymagań przepisów klasyfikacyjnych.

Umieć

1) Zrozumieć koncepcję każdej instalacji chłodniczej i klimatyzacyjnej na podstawie analizy dokumentacji i rzeczywistej instalacji.

2) Przeprowadzić uruchomienie, próby, stałą eksploatację (kontrola ciśnień, temperatur, wilgotności względnych, natężenia poboru prądu, hałasu itp.) i zatrzymanie instalacji chłodniczej i klimatyzacyjnej.



3) Realizować czynności obsługi okresowej: uzupełnianie ziębnika i ziębiwa, uzupełnianie lub wymiana oleju smarnego, odpowietrzanie, oszranianie, detekcja i usuwanie nieszczelności, odwadnianie instalacji.

4) Przeprowadzać okresowe remonty urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych.

5) Kontrolować działanie przyrządów pomiarowych i sygnalizacyjnych.

6) Kontrolować i regulować automatykę chłodniczą i klimatyzacyjna.

7) Wykorzystywać w eksploatacji możliwości wynikające z monitoringu komputerowego instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.

8) Wykrywać i poprawnie reagować na sytuacje awaryjne.9) Prowadzić dokumentację związaną z eksploatacją instalacji

chłodniczych i klimatyzacyjnych.10) W eksploatacji przestrzegać zasad wynikających z kryteriów

ekologicznych: składowanie i recykling ziębników, ziębów, olejów, kontrola nieszczelności.



Σ W C L S PRok IV

1. Chłodnictwo i jego zastosowanie w okrętownic-twie:a)metody chłodzenia i rodzaje urządzeń chłodni-

czych,b)zastosowanie chłodnictwa na statkach,c) łańcuch chłodniczy,d)podstawy technologii przechowalnictwa żywności.

2 2 – – – –

2. Obiegi chłodnicze i układy chłodnicze stosowane na statkach morskich:a)podstawy termodynamiczne obiegów chłodni-

czychb)ziębniki, ziębiwa, oleje smarne,c)obiegi z przechłodzeniem ciekłego ziębnika i

przegrzaniem ziębnika parowego po stronie ssawnej,

d)obiegi o kilku poziomach temperatur parowania,e)obiegi o sprężaniu jedno- i dwustopniowym,f) obiegi o chłodzeniu bezpośrednim i pośrednim,g)obiegi o zasilaniu ciśnieniowym, pompowym, gra-

witacyjnym.

2 2 – – – –

3. Instalacje pomocnicze:a) instalacja odessania parowego ziębnik,b)wytłaczania ciekłego ziębnika,c) instalacja uzupełniania ziębnika,d)instalacja uzupełniania oleju,e) instalacja bezpieczeństwa,f) instalacja spustu ziębnika za burtę,g)instalacja odpowietrzania,h)instalacja wyrównania ciśnienia,

3 3 – – – –



i) instalacja odwadniania ziębnika,j) instalacja rekuperacji i odgazowania oleju,k)instalacja odszraniania termodynamicznego (po-

wrót cieczy do kolektora cieczy lub zbiornika drenażowego lub do separatora),

l) instalacja odszraniania elektrycznego,m) instalacja odszraniania gorącym glikolem.

4. Sprężarki i agregaty chłodnicze:a)podział sprężarek i agregatów chłodniczych,b)sprężarki i agregaty tłokowe (konstrukcja, re-

gulacja wydajności),c) sprężarki śrubowe (konstrukcja, regulacja wy-

dajności, zmienny współczynnik kompresji, funk-cje oleju),

d)sprężarki i agregaty spiralne (konstrukcja, regula-cja wydajności),

e)moc ziębienia i moc napędowa w funkcji para-metrów działania sprężarki.

0,5 0,5 – – – –

5. Aparatura chłodnicza:a)wymagania stawiane wymiennikom ciepła,b)skraplacze,c)chłodnice powietrza (typy, sposoby chłodzenia

ładowni, sposoby zasilania),d)chłodnice do chłodzenia cieczy,e)osuszacze i zespoły osuszające,f) odolejacze amoniakalne i freonowe,g)odgazowywacze oleju instalacji freonowych,h)zbiorniki ziębnika i oleju,i) odpowietrzacze,j) regeneracyjne wymienniki ciepła,k)chłodnice międzystopniowe,l) pompy ziębnika.

2 2 – – – –

6. Współdziałanie sprężarki z innymi urządzeniami układu chłodniczego:a)współdziałanie sprężarki z parowaczem i zawo-

rem rozprężnym,b)współdziałanie sprężarki ze skraplaczem,c) zmiany punktu współpracy w urządzeniu chłodni-

czym przy różnych stanach eksploatacyjnych i nie-sprawnościach działania.

0,5 0,5 – – – –

7. Automatyzacja urządzeń i instalacji chłodniczych:a)automatyzacja zasilania ziębnikiem (rurki kapi-

larne, zawory rozprężne, układy sterowania po-ziomem ziębnika),

b)automatyczne zawory wodne skraplaczy ,c)automatyzacja komór chłodniczych,d)automatyzacja agregatów chłodniczych,e)automatyzacja współdziałania agregatów i ko-

mór chłodniczych,f) automatyzacja ssania i tłoczenia sprężarek.

0,5 0,5 – – – –

8. Bilans cieplny chłodni:a)składniki bilansu cieplnego komór chłodniczych,b)dobór podstawowych urządzeń chłodniczych.

0,5 0,5 – – – –

9. Eksploatacja instalacji chłodniczych: 2,5 2,5 – – – –



a)ogólne zasady eksploatacji instalacji chłodni-czych,

b)bieżąca i okresowa obsługa instalacji chłodni-czych,

c)objawy, przyczyny, konsekwencje różnych nie-prawidłowości w instalacjach chłodniczych,

d)procedury postępowania przy różnych czynno-ściach eksploatacyjnych (uzupełnienie ziębnika, oleju, odpowietrzanie, odwadnianie, lokalizacja i usuwanie nieszczelności, odszranianie, rozruch po dłuższym postoju, odstawienie instalacji.

10. Systemy wentylacji i klimatyzacji stosowane na statkach morskich:a)podstawy klimatyzacji (cel i rodzaje klimatyzacji,

parametry klimatyczne pomieszczeń, komfort klimatyczny),

b)obróbka powietrza w klimatyzacji (wykresy psy-chrometryczne, operacje obróbki powietrza, bi-lans cieplno-wilgotnościowy pomieszczeń),

c)systemy i urządzenia klimatyzacyjne,d)automatyzacja urządzeń klimatyzacyjnych,e)wentylacja siłowni okrętowych,f) wentylacja ładowni,g)eksploatacja systemów klimatyzacji i wentylacji.

2 2 – – – –

11. Statki specjalistyczne:a)statki rybackie,b)promy,c)kontenerowce,d)statki do przewozu gazów skroplonych.

2 2 – – – –

12. Okrętowe instalacje wentylacyjne, zabezpieczenia przeciwpożarowe

1 1 – – – –

13. Kontenery chłodzone:a)przykłady typowych kontenerowych agregatów

chłodniczych, ich budowa i eksploatacja

2 2 – – – –

14. Bezpieczeństwo obsługi urządzeń chłodniczych 0,5 0,5 – – – –15. Przepisy PRS dotyczące chłodnictwa 1 1 – – – –

Laboratorium16. Instalacja chłodni prowiantowej. 2 – – 2 – –17. Schematy instalacji chłodniczych. 2 – – 2 – –18. Nastawa automatyki chłodniczej na stanowiskach

badawczych.4 – – 4 – –

19. Budowa i działanie sprężarek chłodniczych i apa-ratury chłodniczej.

2 – – 2 – –

20. Badanie współczynnika przenikania ciepła ko-mory chłodniczej.

2 – – 2 – –

21. Eksploatacja chłodni prowiantowej. 2 – – 2 – –22. Bilans cieplny układu chłodni prowiantowej i za-

mrażarki.2 – – 2 – –

23. Instalacja klimatyzacji statkowej. 2 – – 2 – –24. Badanie centrali klimatyzacyjnej. 2 – – 2 – –





1. Bohdal T. Charun H. Czapp M.: Urządzenia chłodnicze sprężarkowe parowe. WNT Warszawa 2003.

2. Bonca Z. i in.: Czynniki chłodnicze i nośniki ciepła. IPPU Masta. Gdańsk 1997.3. Bonca Z. Depta A.: Wentylacja i klimatyzacja okrętowa. Gdynia 1999.4. Fodemski T.: Domowe i handlowe urządzenia chłodnicze. Poradnik. WNT Warszawa

2000.5. Jones W.P.: Klimatyzacja. Arkady 1981.6. Piotrowski I.: Okrętowe Urządzenia chłodnicze. Fundacja Rozwoju Wyższej Szkoły

Morskiej w Gdyni. Gdynia 1994.7. Płaska Z. Sobecki M.: Wybrane zagadnienia z chłodnictwa i klimatyzacji- zbiór

zadań. WSM Szczecin. 1980.8. Recknagel H i in.: Poradnik Ogrzewanie i Klimatyzacja. EWFE. Gdańsk 1994.9. Starowicz Z.: Poradnik montera chłodniczego. WNT Warszawa 1976.

10. Szolc Z.: Chłodnictwo. WSiP Warszawa 1980.11. Ulrich H.: Technika chłodnicza. Poradnik. Tom 1i 2. IPPU Masta. Gdańsk 1999.12. Wasiluk W., Korczak E.: Wentylacja i klimatyzacja na statkach. WM Gdańsk 1997.13. Zakrzewski B.: Obliczenia obiegów chłodniczych i klimatyzacyjnych. PS. Szczecin

1991.Opracował: dr inż. Grzegorz Kidacki, mgr inż. Ryszard Walas



32. Przedmiot: SIŁOWNIE OKRĘTOWESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III 48 22 – – 26 – 5IV 26 26 – – – – 3

Razem 74 48 – – 26 – 8



– język angielski,– matematyka,– fizyka,– mechanika,– grafika inżynierska,– informatyka użytkowa,– podstawy konstrukcji maszyn,– materiałoznawstwo okrętowe,– termodynamika techniczna,– mechanika płynów,– elektrotechnika okrętowa,– automatyka i miernictwo okrętowe,– chemia wody, paliw i smarów,– użytkowanie paliw i środków smarowych,– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– teoria i budowa okrętów,– ochrona środowiska morskiego,– eksploatacja urządzeń siłowni okrętowej – symulator.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń z wykorzystaniem symulatora student powinien:

Znać

1) Podstawowe rozwiązania i zasady dozoru siłowni okrętowych.2) Podstawy gospodarki energetycznej siłowni.3) Podstawy budowy i zasady eksploatacji instalacji siłowni spalinowych i ogólno okrętowych.4) Podstawowe rozwiązania systemów siłowni parowych.5) Zasady doboru układów napędowych statków, ich charakterystyki i możliwości wykorzy-

stania tych charakterystyk w czasie eksploatacji.



Umieć

1) Czytać i interpretować schematy instalacji rurociągowych.2) Samodzielnie eksploatować instalacje siłowni spalinowych i ogólno-okrętowe.3) Ocenić prawidłowość doboru układów napędowych statku.4) Ocenić wpływ czynników eksploatacyjnych na zachowanie się układu napędowego

statku pod względem niezawodnościowym i energetycznym.



Σ W C L S PRok III

1. Wiadomości ogólne.Pojęcie siłowni okrętowej, układu napędowego, elektrowni okrętowej. Podział siłowni okrętowych.

1 1 – – – –

2. Podstawowe instalacje siłowni okrętowych i ich obsługa:zęzowej, balastowej, transportu i oczyszczania pa-liwa, wody sanitarnej pitnej, wody morskiej, oleju smarowego, chłodzenia, sprężonego powietrza. Zadania i podział instalacji, schematy ideowe

1 1 – – – –

3. Budowa i obsługa instalacji obsługujących silniki spalinowe pomocnicze: smarowania, chłodzenia, zasilania paliwem, roz-ruchu - sprężonego powietrza.

1 1 – – – –

4. Wymagania stawiane siłowniom i ich wpływ tych wymagań na rozwiązania zastosowane w siłow-niach okrętowych.

1 1 – – – –

5. Bilans energetyczny siłowni okrętowej.Sprawność urządzenia energetycznego. Sprawność ogólna napędu i jej części składowe. Sprawność energetyczna siłowni i możliwości jej zwiększenia. Układy energetyczne siłowni spalinowych.

2 2 – – – –

6. Instalacje siłowni spalinowych.1. Instalacje chłodzenia:Chłodzenie cylindrów, układy chłodzenia cylin-drów silników wolnoobrotowych i średnioobroto-wych, dobór pomp obiegowych i chłodnic, rola zbiornika wyrównawczego, jego dobór i włączenie w system, grzanie silnika, odpowietrzanie systemu, wpływ wyparownika próżniowego na eksploatację systemu oraz jego dobór i włączenie w system, pa-rametry ruchowe systemu i ich regulowanie, in-stalacja chłodzenia cylindrów z ciśnieniowym zbiornikiem wyrównawczym, kontrola i uzdatnienie wody, czyszczenie instalacji.Chłodzenie tłoków wodą słodką, zalety i wady wody słodkiej jako czynnika chłodzącego tłoki, schemat podstawowy instalacji, jej elementy skła-dowe i eksploatacyjne.

13 13 – – – –



Chłodzenie wtryskiwaczy, instalacje podstawowe na wodę słodką, olej smarowy i olej napędowy, za-sady eksploatacji poszczególnych instalacji.Instalacje wody morskiej, ogólna charakterystyka, połączenia szeregowe, równoległe i mieszane ele-mentów chłodzonych, parametry obliczeniowe i eksploatacyjne systemu, regulacja parametrów, zapobieganie korozji, erozji i osadom. Centralne instalacje chłodzenia, zalety i wady in-stalacji centralnych, układy podstawowe instalacji centralnych, metody optymalizowania, dobór pomp wody morskiej, chłodnic centralnych i szybkości przepływu w obiegu niskotemperaturowym, para-metry eksploatacyjne i regulacja instalacji.2. Instalacje paliwowe:Wymagania norm i wytwórców silników dotyczące paliw okrętowych oraz wpływ własności paliw na budowę i eksploatację systemu.Instalacja pobierania, przechowywania i trans-portu paliwa, zabezpieczenia przed przelaniem paliwa, przechowywanie, zdawanie i utylizacja od-padów paliwowych.Instalacja oczyszczania, metody oczyszczania paliw okrętowych, czynniki decydujące o prawidłowym oczyszczaniu paliwa w wirówkach i ich wpływ na budowę i eksploatację systemu oczyszczania, dobór i eksploatacja zbiorników osadowych, dobór wirówek, zastosowanie niekonwencjonalnych metod oczyszczania i uzdatniania paliwa (dekantery, homogenizatory, filtry niepełno-przepływowe, dodatki do paliw), współczesny układ oczyszczania.Instalacja zasilająca, układ atmosferyczny (kon-wencjonalny) i ciśnieniowy na olej opałowy, sto-sowanie systemu ciśnienia, dobór elementów układu, rola zbiornika zwrotnego (odpowietrzającego), podgrzewanie i regulacja lepkości paliwa przed silnikiem, filtrowanie paliwa w układzie zasilającym, regulacja ciśnienia paliwa, instalacje zasilające na paliwo zmieszane, instalacje jednopaliwowe siłowni, instalacja zasilająca kotła pomocniczego.3. Instalacje smarowe:Instalacja poboru i transportu oleju. Instalacje obiegowe smarowania silników spalinowych, ele-menty składowe instalacji ich dobór i eksploatacja (zbiorniki obiegowe, pompy obiegowe, chłodnice, filtry).Instalacje smarowania cylindrów.Instalacje obiegowe smarowania: przekładni, tur-bosprężarek i wałów śrubowych.Instalacje oczyszczania olejów silnikowych, dobór wirówek oraz dobór optymalnej wydajności wi-rówki i krotności wirowania oleju obiegowego przy wirowaniu ciągłym, filtrowanie niepełno-przepły-wowe, współczesny system oczyszczania oleju obiegowego.



4. Instalacja sprężonego powietrza:Odbiory okrętowe sprężonego powietrza, zapo-trzebowanie powietrza na rozruch silnika, dobór zbiorników głównych i pomocniczych powietrza, dobór sprężarek głównych, awaryjnych i pomocni-czych, sterowania systemów, ich rozwiązywanie i eksploatacja.5. Instalacje parowo-wodne:Konwencjonalna instalacja parowo-wodna (na parę nasyconą suchą), odbiory pary wodnej, bilans parowy statku, dobór kotłów pomocniczych, czyn-niki wpływające na wydajność kotła utylizacyjnego oraz regulacja jego wydajności, połączenia kotła opalanego paliwem z kotłem utylizacyjnym, sche-mat podstawowy instalacji parowej i jej budowa, schemat podstawowy instalacji skroplinowej, ele-menty instalacji (zawory skroplinowe, kontrola przepływu, zbiorniki obserwacyjne skroplin, chłodnice skroplin, skraplacz nadmiarowy).Schemat podstawowy instalacji zasilającej, ele-menty instalacji (skrzynia cieplna, zbiorniki zapa-sowe wody kotłowej, pompy zasilające, kontrola i uzdatnianie wody, regulacja zasilania kotłów).Zasady eksploatacji instalacji parowo-wodnej (rozruch instalacji, kontrola w trakcie ruchu, od-stawianie instalacji, konserwacja i czyszczenie).Instalacje głębokiej utylizacji energii strat, czynniki wpływające na celowość zastosowania głębokiej utylizacji strat, źródła energii strat i możliwości ich wykorzystania, wpływ rozwiązania systemu na pokrycie potrzeb energetycznych siłowni, schematy podstawowe systemów jedno i dwu-ciśnieniowych, systemy zintegrowane, parametry pracy systemów, podgrzewanie wody zasilającej i przegrzewanie pary.6. Instalacje zęzowo-balastowe:Instalacje zęzowe, dobór pomp zęzowych, schematy ideowe systemu zęzowego, zabezpieczenia przed zalaniem pomieszczeń osuszanych, dobór i roz-mieszczenie studzienek zęzowych, koszy ssących i osadników oraz ich połączenia z magistralą zę-zową i pompami zęzowymi, awaryjne ssanie zęz siłowni, gromadzenie i postępowanie ze ściekami zaolejonymi, odolejanie wód zęzowych, gromadze-nie i usuwanie popłuczyn z siłowni, resztkowanie zęz. Instalacje balastowe:Instalacje balastowe, dobór pomp balastowych, schemat podstawowy systemu, pompowanie i resztkowanie zbiorników balastowych.7. Instalacje sanitarne wody dopływowej:Wymagania stawiane wodzie do picia oraz wodzie do higieny osobistej.Zapotrzebowanie na wodę do picia, higieny osobistej, do celów gospodarczych oraz spłukiwania ustępów. Pobieranie, przecho-



wywanie i uzdatnianie wody. Wykorzystanie wody wytworzonej w wyparownikach próżniowych do celów sanitarnych. Schematy podstawowe syste-mów sanitarnych wody dopływającej, ich budowa i eksploatacja.8. Instalacja spalin wylotowych.Podstawowe uwarunkowania powstawania związ-ków toksycznych spalin wylotowych. Charaktery-styka składników toksycznych spalin. Wymagania stawiane instalacji. Wykorzystanie spalin wyloto-wych do wytwarzania pary. Schematy podstawowe instalacji oraz charakterystyka podstawowych elementów. Schematy blokowe i działanie instala-cji. Zasady eksploatacji i wpływ stanu technicz-nego instalacji na pracę silników okrętowych.Możliwości zmniejszania emisji w silnikach okrę-towych. Wymagania techniczne dotyczące emisji spalin. Sposoby i rozwiązania konstrukcyjne in-stalacji obróbki spalin z silników i kotłów okręto-wych.

7. Systemy siłowni parowych.Podział i zadania instalacji siłowni parowych.Schematy podstawowe obiegów parowo-wodnych, główny system parowy, pomocniczy system pary dolotowej, pomocniczy system pary odlotowej, systemy skroplinowe, systemy zasilające. Instalacje paliwowe, instalacje smarowe, instalacje de-stylacyjne.

3 3 – – – –

Symulator8. Wprowadzenie – budowa i działanie symulatora

siłowni okrętowej, uruchomienie i obsługa pod-stawowa programów symulatora.Budowa i struktura funkcjonalna symulatora si-łowni okrętowej. Zapoznanie się z procedurami obsługi instalacji i urządzeń w zakresie podstawo-wym: symbole graficzne, rodzaje parametrów i sposoby ich oznaczeń, możliwości wprowadzania nastaw, operowanie funkcyjne urządzeniami robo-czymi i sterującymi. Funkcjonowanie siłowni okrętowej statku z siłownią posiadającą klasę A, UMS. Elementy składowe siłowni symulatora Data Chief.Charakterystyka stanów eksploatacyjnych statku – siłowni: zimny statek, ruch portowy, stan gotowo-ści manewrowej, manewry, jazda morska, postój na kotwicy, rozładunek i załadunek. Przygotowanie do uruchomienia siłowni ze stanu zimnego. Ogólne zapoznanie się z rozwiązaniem siłowni statku w stopniu umożliwiającym rozpoczęcie procedury uruchomiania instalacji i urządzeń. Sprawdzenie podstawowe rozwiązań instalacji i ich stanu: rozmieszczenie zbiorników, poziom napełnienia itd. Zasilanie siłowni z lądu i z agregatu awaryjnego, lista urządzeń siłowni pracująca na zasilaniu

2 – – – 2 –



lądowym i awaryjnym. Wykorzystanie obydwu formy zasilania elektrycznego. Uruchomienie agregatu awaryjnego.

9. Opis procedur do uruchomienia siłowni statku ze stanu zimnego.Bezpieczna eksploatacja zespołów prądotwór-czych. Typy napędu: głównego, pomocniczego, awaryjnego i ogólna budowa zespołów prądotwór-czych. Rodzaje napędów prądnic i alternatorów. Ogólne zasady współpracy zespołów prądotwór-czych. Przygotowania do rozruchu instalacji agregatu prądotwórczego DG1 lub DG2. Uruchomienie in-stalacji chłodzenia wodą morską i słodką. Przygo-towanie instalacji powietrza startowego. Przygo-towania pozostałych instalacji obsługujących agregaty prądotwórcze. Start silnika agregatu prądotwórczego ze stanowiska manewrowego – lo-kalnego. Wzbudzenie prądnicy, synchronizacja z siecią, zmiana miejsca sterowania, praca w nadzo-rze automatycznym. Czynności włączenia genera-tora na GTR. Tryby pracy agregatów prądotwór-czych. Praca pojedyncza i zespołowa agregatów prądotwórczych. Działania prewencyjne ograni-czające występowanie uszkodzeń oraz działania po stwierdzeniu uszkodzeń lub nieprawidłowości w pracy zespołu prądotwórczego.

4 – – – 4 –

10. Instalacje chłodzenia – woda morska. Budowa instalacji chłodzenia, parametry robocze instalacji, metodyka uruchomienia i nadzoru w czasie pracy oraz odstawiania. Dopasowanie pa-rametrów pracy instalacji do bieżących warunków eksploatacyjnych: ruch portowy, jazda morska pod pełnym i częściowym obciążeniem, pływanie w wa-runkach szczególnych (strefa tropikalna, zalodze-nie). Wykorzystanie chłodzenia wodą morską w układach pomocniczych siłowni – charaktery-styka. Praca pojedyncza i zespołowa pomp wody morskiej.

2 – – – 2 –

11. Instalacja chłodzenia silników – woda słodka oraz instalacje pomocnicze.Instalacja chłodzenia cylindrów – przygotowanie do pracy. Czynniki wpływające na prawidłowe chłodzenie cylindrów – parametry robocze pracy instalacji. Tryby pracy – sterowania: ręczne i au-tomatyczne. Zagadnienia eksploatacyjne: grzanie silnika, odpowietrzanie instalacji, włączanie i od-stawianie wyparownika wody morskiej, nastawy zaworów termostatycznych, wymienniki układu utylizacji ciepła. Zabezpieczenia i priorytety pra-widłowych parametrów pracy instalacji. Wykorzy-stanie chłodzenia w instalacjach pomocniczych siłowni – zasady pracy.

2 – – – 2 –

12. Instalacja sprężonego powietrza. 2 – – – 2 –



Budowa instalacji i jej przygotowanie do pracy. Nastawy parametrów roboczych. Zabezpieczenia prawidłowych parametrów pracy. Uruchomienie instalacji. Praca sprężarek powietrza w czasie manewrów silnika głównego: pojedyncza i zespo-łowa. Praca układu podczas jazdy morskiej.

13. Instalacja parowo-wodna – przygotowanie do ru-chu.Budowa i zasada działania instalacji. Budowa i zasada działania kotła opalanego. Budowa i za-sada działania kotła utylizacyjnego. Zasady eks-ploatacji podstawowych elementów instalacji. Praca instalacji w różnych warunkach eksploata-cyjnych. Wstępne przygotowanie instalacji do pierwszego uruchomienia zimnego kotła. System zabezpieczeń pracy kotła. Metodyka wprowadzenia nastaw w układzie wodnym – zasilającym kotła. Zasada działania palnika kotła. Metodyka przygotowania kotła opalanego do uruchomienia. Ustalenie nastaw w układzie spalania.

2 – – – 2 –

14. Instalacja parowo-wodna – uruchomienie, nadzór w czasie ruchu i odstawienie.Metodyka procesu uruchomienia kotła opalanego. Ogrzewanie kotła od stanu zimnego. Prowadzenie procesu wstępnego rozruchu w trybie ręcznym – nastawy procesu spalania i zasilania wodą. Zmiany rodzaju paliwa DO i HFO – uwarunkowa-nia eksploatacyjne. Nadzór kotła w czasie pracy. Praca ręczna, półautomatyczna i automatyczna układów funkcjonalnych kotła. Podnoszenie ci-śnienia, regulacja parametryczna palnika. Regula-cja wydajności kotła w różnych stanach eksploata-cyjnych statku. Współpraca kotła opalanego i uty-lizacyjnego, dobór nastaw. Przygotowanie kotła do odstawienia. Czynności eksploatacyjne w instalacji po odstawieniu.

2 – – – 2 –

15. Instalacje paliwowe – transportowe, oczyszczające i zasilające.Instalacja transportowa paliwa HFO i DO. Bu-dowa i zasada działania. Parametry robocze w in-stalacji. Przygotowanie instalacji do ruchu. In-stalacja oczyszczania. Metody oczyszczania paliw HFO i DO. Uruchomienie instalacji – urządzeń oczyszczających paliwa. Prowadzenie nadzoru w czasie transportu i oczyszczania paliwa. Zapobie-ganie wypadkom – przepełnienia zbiorników i wy-lewów. Budowa i zasada działania instalacji zasi-lania silnika głównego. Przygotowanie instalacji do ruchu. Zmiana rodzaju paliwa: DO na HFO i odwrotnie. Parametry robocze instalacji. Zabez-pieczenia prawidłowych parametrów pracy.

2 – – – 2 –

16. Instalacje smarowe.Instalacje transportowe. Instalacje obiegowe sma-rowania silników. Elementy składowe tych instala-

2 – – – 2 –



cji (zbiorniki obiegowe, pompy obiegowe, chłod-nice, filtry ciśnienia i regulatory temperatury). Pa-rametry robocze. Przygotowanie instalacji do ru-chu, nadzór w czasie pracy silnika. Zabezpieczenia prawidłowych parametrów pracy instalacji. In-stalacja oczyszczania oleju obiegowego. Instalacje oleju smarowego, hydraulicznego i pomocnicze – w różnych urządzeniach siłowni: silniki pomocni-cze, przekładni, turbin parowych, śruby nastawnej, pochwy wału śrubowego i maszyny sterowej. In-stalacje smarowania cylindrów – nadzór w czasie pracy.

17. Budowa i zasada działania układu zdalnego ste-rowania silnika napędu głównego.Struktura systemu zdalnego sterowania układem napędowym. Podstawowe funkcje realizowane z poszczególnych stanowisk sterowania: miejsco-wego, i odsuniętych - CMK (UMCS), mostek.Działanie programowych zabezpieczeń silników: „slow-down”, „shut-down”. Zakresy obciążeń niebezpiecznych i niedozwolonych, programowe zabezpieczenia pracy silników. Zasady dociążania i odciążania. Manewrowanie silnikiem.

2 – – – 2 –

18. Uruchomienie i praca silnika napędu głównego – wolnoobrotowego.Procedura przygotowania silnika napędu głów-nego do ruchu. Proces weryfikacji stanu gotowości wszystkich instalacji obsługujących silnik. Czyn-ności związane z prowadzeniem startu silnika, pracą na biegu jałowym oraz wzrostem obciążenia. Działanie programów sterowania i systemów zabezpieczeń silnika napędu głównego. Sposoby prowadzenia startu silnika: stanowiskowy i zdalny. Realizacja i uwarunkowanie prowadzenia określo-nych sposobów manewrowania silnika.

2 – – – 2 –

19. Nadzór silników okrętowych napędu głównego w czasie pracy. Współpraca silnika, śruby i kadłuba w stanach ustalonych i przejściowych, w różnych warunkach pływania. „Statyczna” i „dynamiczna” praca silników – cechy charakterystyczne. Para-metry i wskaźniki pracy silników.

2 – – – 2 –

Razem 48 22 – – 26 –Rok IV

20. Charakterystyka oporowa okrętu.Opór konstrukcyjny, czynniki wpływające na opory eksploatacyjne statku, zależność oporu okrętu od prędkości statku.Moc holowania, prędkość kontraktowa, wpływ prędkości statku i warunków pływania na: zużycie paliwa, napęd główny i obciążenie mocą.

1 1 – – – –

21. Pola pracy silników głównych.Pojęcie obciążenia znamionowego silnika, pola doboru silników wolnoobrotowych, deklarowane przez wytwórców pola obciążeń silników głównych.

3 3 – – – –



Ograniczenia eksploatacyjne minimalnych i mak-symalnych obciążeń silników, czynniki eksploata-cyjne wpływające na te ograniczenia, dopuszczalne przeciążenia silników głównych.

22. Współpraca układu silnik – śruba okrętowa.Dopasowanie układu silnik spalinowy tłokowy – śruba stała, rezerwy konstrukcyjne mocy silnika i prędkości obrotowej silnika w układzie bezpośrednim napędu śruby, dobór obciążenia znamionowego silnika, ocena doboru układu silnik - śruba na podstawie prób morskich i prognozy modelowej, wpływ doboru tego układu na jego eksploatację, możliwości poprawy współpracy układu silnik – śruba.Układy przekładniowe, dobór przełożenia prze-kładni mechanicznej wielobiegowej, układy ze śrubą nastawną.Pole współpracy układu silnik spalinowy tłokowy – śruba nastawna.Charakterystyka optymalnej sprawności układu napędowego ze śrubą nastawną i wpływ warunków pływania na przebieg tej charakterystyki, zalety i wady śrub nastawnych.

4 4 – – – –

23. Energetyka siłowni okrętowej.Sprawności układów energetycznych. Energia za-potrzebowana do napędu statku. Zapotrzebowanie na energię elektryczną i cieplną - bilanse. Ogólna sprawność energetyczna siłowni i sposoby jej podwyższania.

1 1 – – – –

24. Nowoczesne rozwiązania układów napędowo-energetycznych z prądnicami wałowymi i sposoby ich eksploatacji. Wpływ obciążenia prądnicy i warunków pływania na charakterystyki współpracy tego układu. Prąd-nica wałowa – układ PTO i PTI. Dobór i eksplo-atacja układu napędowego ze śrubą stałą oraz na-stawną i prądnicą wałową. Wpływ tego doboru oraz obciążenia prądnicy i warunków pływania na współpracę tego układu.

2 2 – – – –

25. Utylizacja ciepła odpadowego, przegląd współcze-snych rozwiązań układów oraz zasady ich eksplo-atacji. Współpraca silnika napędu głównego z urządze-niami utylizacji ciepła. Zasady współpracy silnika napędu głównego z urządzeniami: kocioł spalin wylotowych, wyparownik wody morskiej, układ od-zysku ciepła z powietrza doładowującego. Możli-wości wykorzystania tych urządzeń w różnych sta-nach eksploatacyjnych. Procedura włączania, zmian obciążenia i odstawiania urządzeń utyliza-cyjnych w czasie eksploatacji – jazdy morskiej sil-nika napędu głównego.

4 4 – – – –

26. Układy napędowe i ich eksploatacja:Przegląd współczesnych rozwiązań układów napę-

4 4 – – – –



dowych oraz pędników. Charakterystyki: obrotowe śruby, hydrodynamiczne oraz napędowe statku. Pole pracy silnika. Śruba nastawna – jej zalety i możliwości.

27. Praca układu napędowego przy manewrowaniu – krzywe Robinsona.

2 2 – – – –

28. Zasady ekonomicznej eksploatacji siłowni okręto-wych.Wykorzystanie charakterystyk napędowych. Zmiany zanurzenia statku. Wpływ ograniczonej głębokości wody. Pogorszenie warunków hydro-meteorologicznych.Pogorszenie stanu technicznego kadłuba i śruby. Prognozowanie zużycia paliwa i ograniczony zapas paliwa. Dobór prędkości ekonomicznej statku. Wpływ warunków klimatycznych. Wynurzenie śruby. Cel i metody sporządzania charakterystyk napędowych w eksploatacji. Podstawowe uwarunkowania techniczne uwzględniające jakość paliwa i warunki otoczenia na osiągi silnika napędu głównego. Praca na uwięzi. Wyznaczanie siły uciągu statku.

2 2 – – – –

29. Zachowanie środków bezpieczeństwa podczas pełnienia wachty oraz w stanach awaryjnych.Zachowanie środków bezpieczeństwa podczas peł-nienia wachty oraz procedury postępowania w chwili wykrycia zagrożenia pożarowego lub nega-tywnych zdarzeń w szczególności w systemie pali-wowym: – obchód siłowni: sprawdzanie parametrów

pracy urządzeń i systemów oraz poziomów me-diów w zbiornikach (przez obserwację czujni-ków i organoleptycznie), sprawdzanie szczel-ności urządzeń i rurociągów;

– postępowanie w chwili wykrycia zagrożenia lub negatywnych zdarzeń: przyczyny występowania i definiowanie zagrożenia, w tym pożarowego, oraz uszkodzeń i systemów, umiejętność oceny poziomu zagrożenia (pod kątem szybkości podejmowania działań), procedury awaryjne, działania niestandardowe, zwrócenie uwagi na bezpieczeństwo własne o odpowiedzialność wachtowego za cały statek z załogą (wszczęcie alarmu przed przystąpieniem do akcji).

Eksploatacja siłowni okrętowej w stanach awaryj-nych.Praca silnika napędu głównego w stanach awaryj-nych. Wyłączenie z ruchu cylindra silnika napędu głównego. Wyłączenie z ruchu turbosprężarki.

2 2 – – – –

30. Współczesne siłownie okrętowe – tendencje roz-wojowe. Nowe rozwiązania systemów siłowni.

1 1 – – – –

Razem 26 26 – – – –Razem w czasie studiów 74 48 – – 26 –




1. Rawson, K.J.; Tupper, E.C., Basic Ship Theory, Elsevier, 2001.2. Schneekluth, H.; Bertram V., Ship Design for Efficiency and Economy, Elsevier, 1998.3. Bertram V., Practical Ship Hydrodynamics, Elsevier, 1999.4. Tupper, Eric C. Introduction to Naval Architecture, Elsevier, 2004.


1. Wojnowski W.: Okrętowe siłownie spalinowe, Tom I, II i III. Politechnika Gdańska, 1991 – 1992.

2. Michalski R.: Siłownie okrętowe. Wydawnictwo Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1997.

3. Urbański P.: Gospodarka energetyczna na statkach. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978.4. Chachulski K.: Podstawy napędu okrętowego. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988,5. Piotrowski I., Witkowski K.: Eksploatacja okrętowych silników spalinowych. Gdynia

2002.6. Urbański P.: Instalacje okrętów i obiektów oceanotechnicznych: instalacje spalinowych

siłowni okrętowych. Politechnika Gdańska, 1994.7. Balcerski A.: Siłownie okrętowe. Gdańsk 1990.8. Włodarski J., K.: Podstawy eksploatacji maszyn okrętowych. Gdynia, 2006.9. Kowalski Z., Tittenbrun S., Łastowski W., F.: Regulacja prędkości obrotowej okrętowych

silników spalinowych. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988.10. Wiewióra A.: Ochrona środowiska morskiego. WSM Szczecin, 1997.11. Borkowski T.: Emisja spalin przez silniki okrętowe – zagadnienia podstawowe. WSM

Szczecin 2000.Opracował: dr inż. Tadeusz Borkowski, dr inż. Jarosław Myśków



33. Przedmiot: PODSTAWY BUDOWY STATKU I ORGANIZACJA ZAŁOGISpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 16 16 – – – – 1



– fizyka,– mechanika,– grafika inżynierska,– mechanika płynów,– maszyny i urządzenia okrętowe,– siłownie okrętowe,– teoria i budowa okrętu,– ochrona środowiska morskiego,– zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku,– podstawy nautyki.



Znać

1) Zasady przeglądów okresowych wynikających z przepisów instytucji klasyfikacyjnych.

2) Zasady ogólnej budowy statków, geometrię kadłuba, linie teoretyczne, wymiary główne.

3) Współczynniki pełnotliwości, zasady pływalności, niezatapialności.

4) Typy statków, zasady łączenia elementów konstrukcji kadłuba, materiały stosowane w okrętownictwie, wiązanie kadłuba, konstrukcje dna, pokładów, burt, poszycia kadłuba, zbiorników, dziobu i rufy.

5) Zasady rozwiązań siłowni okrętowych, statków motorowych, turbinowych itp.

6) Podstawowe systemy, typy urządzeń pomocniczych i urządzeń pokładowych.

7) Zasady budowy statku i organizacji pracy załóg.

Umieć

1) Czytać i interpretować rysunki techniczne kadłuba statku, systemów siłowni, urządzeń pomocniczych siłowni itp.



2) Wykonywać podstawowe obliczenia wytrzymałości ogólnej statku.

3) Posiąść niezbędna wiedzę podstawową w zakresie budowy i funkcjonowania okrętu.





Σ W C L S PRok I

1. Działalność IMO i instytucji klasyfikacyjnych. 0,5 0,5 – – – –2. Podział kompetencji członków załogi wymagany

przez konwencję STCW.2 2 – – – –

3. Geometria kadłuba – wymiary główne.Geometria kadłuba, linie teoretyczne, wymiary główne, stosunki wymiarów głównych, współczyn-niki pełnotliwości, składowe masy, wolna burta.

4 4 – – – –

4. Typy statków, rozplanowanie przestrzenne.Typy statków: masowce, drobnicowce, promy, zbiornikowce, produktowe, gazowce, rozplanowa-nie przestrzenne.

2 2 – – – –

5. Ogólna charakterystyka siłowni okrętowych.Typy, budowa siłowni, podstawowe systemy, typy urządzeń pomocniczych.

1 1 – – – –

6. Rodzaje pędników. 2 2 – – – –7. Sposoby sterowania statkiem. 1 1 – – – –8. Pędniki i stery, rodzaje. 1 1 – – – –9. Wyposażenie pokładowe. 1 1 – – – –10. Wyposażenie ratownicze. 1,5 1,5 – – – –



1. Pacześniak J.: Projektowanie okrętów. Cz. 1, Gdańsk 1977.2. Pacześniak J.: Projektowanie okrętów.Cz. 2, Gdańsk 1976.3. Pacześniak J.: Projektowanie okrętów. Cz. 3, Specyficzne cechy różnych odmian

morskich statków handlowych. Gdańsk 1980.4. Dudziak J.: Teoria okrętu. Gdańsk 1988.5. Piskorz- Nałęcki J.: Niezatapialność statków. Gdańsk 1979.6. Kukuła T., Getka R., Żyłkowski O.: Techniczne zabezpieczenie przeciwpożarowe

i przeciwwybuchowe statków. Gdańsk 1981.7. Kusz R., Ringwelski J.: Szkolenie przeciwpożarowe marynarzy Polskiej Marynarki

Handlowej. Gdynia 1981.8. Getka . R.: Przeciwpożarowe urządzenia i instalacje gaśnicze na statkach. Szczecin 1980.9. Buczkowski L.: Podstawy Budownictwa Okrętowego. T. I - III. Skrypt PG, Gdańsk, 1970.

10. Pacześniak J., Staszewski J.: Projektowanie Morskich Statków Handlowych. T I – IV., Skrypt PG, Gdańsk, 1984.

11. Polski Rejestr Statków, Przepisy Klasyfikacji i Budowy Statków Morskich, Cz. IV, Stateczność, Gdańsk, 1986.

12. Międzynarodowa Konwencja o Bezpieczeństwie Życia na Morzu, SOLAS 1974.Opracował: dr inż. Przemysław Rajewski



http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=1&IM=01&TX=Getka

http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=1&IM=01&TX=Na%B3%EAcki

http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=1&IM=01&TX=Piskorz

http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=1&IM=01&TX=Dudziak

http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=1&IM=01&TX=Pacze%9Cniak



34. Przedmiot: TEORIA I BUDOWA OKRĘTUSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI 40 40 – – – – 2II 46 46 – – – – 2III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 86 86 – – – – 4



– język angielski,– matematyka,– fizyka.– mechanika,– wytrzymałość materiałów,– grafika inżynierska,– materiałoznawstwo okrętowe,– mechanika płynów,– podstawy budowy statku i organizacji załogi.



Znać

1) Charakterystyki eksploatacyjne statku.2) Nazewnictwo i typowe rozwiązania węzłów konstrukcyjnych kadłuba.3) Podstawy wyznaczania warunków równowagi statku.4) Podstawy teoretyczne w zakresie stateczności statku.5) Wpływ swobodnych powierzchni cieczy na stateczność poprzeczną statku.6) Metody wyznaczania stateczności statku w stanie uszkodzonym.7) Podstawy teoretyczne w zakresie stateczności dynamicznej statku.8) Elementy dokumentacji w zakresie budowy i stateczności statku.9) Procedury kontroli stateczności.

10) Cel i skutki balastowania statku.11) Podstawy teoretyczne w zakresie dynamiki statku na fali.12) Zasadę działania pędnika i steru.13) Rodzaje oporów kadłuba statku.

Umieć

1) Czytać i posługiwać się rysunkami konstrukcyjnymi statku.2) Obliczać środek ciężkości statku.3) Wykonać obliczenia związane ze statecznością i niezatapialnością statku.



4) Wyznaczać warunki równowagi statku.5) Obliczać zanurzenie i przegłębienie statku.6) Interpretować dokumentację statecznościową.



Σ W C L S PRok I

1. Charakterystyka statku:a) wymiary i przekroje,b) linie teoretyczne,c) współczynniki pełnotliweości,d) wolna burta i znak wolnej burty,e) skala załadowania,f) krzywa wyporu.

6 6 – – – –

2. Typy statków, rozplanowanie przestrzenne:a) masowce,b) drobnicowce,c) promy,d) zbiornikowce,e) produktowce,f) gazowce.

2 2 – – – –

3. Rodzaje pędników i sterów. 2 2 – – – –4. Budowa statku:

a) typy wiązań i elementy konstrukcji kadłuba,b) zbiorniki na statku i typowe ich wyposażenie,

zasady sondowania zbiorników,c) zamknięcie wodoszczelne,d) typowe uszkodzenia kadłuba, rozkłady awa-

ryjne, sprzęt awaryjny,e) materiały stosowane w budowie statku.

12 12 – – – –

5. Materiały konstrukcyjne kadłuba statku:a) połączenia elementów,b) ochrona przeciwkorozyjna.

2 2 – – – –

6. Obciążenia konstrukcji kadłuba:a) wytrzymałość lokalna i ogólna kadłuba,b) krzywe ciężarów, wyporu i obciążeń,c) zginanie kadłuba, wykresy sił tnących i

momentów gnących, skręcanie kadłuba.

3 3 – – – –

7. Pływalność, stateczność i niezatapialność statku:a) stateczność początkowa,b) moment wychylający,c) moment prostujący.

4 4 – – – –

8. Stateczność dynamiczna:a) kąt przechyłu dynamicznego,b) kryteria stateczności,c) wpływ swobodnych powierzchni cieczy na za-

chowanie się statku.

4 4 – – – –

9. Balastowanie statku, cel i skutki. 4 4 – – – –10. Działalność IMO i instrukcji klasyfikacyjnych. 1 1 – – – –

Razem 40 40 – – – –



Rok II11. Środek ciężkości i środek wyporu statku:

a) załadowanie i wyładowanie ciężaru,b) przeniesienie ciężaru,c) wzniesienie środka ciężkości nad stępkę,d) położenie środka wyporu względem środka

ciężkości,e) warunki zachowania równowagi statku.

12 12 – – – –

12. Stateczność wzdłużna:a) podstawowe wiadomości o stateczności

wzdłużnej: metacentrum wzdłużne, duży promień metacentryczny, wzdłużna wysokość metacentryczna, wykresy metacentrum, przegłębienie;

b) zmiana zanurzenia wskutek zmiany przegłębie-nia.

12 12 – – – –

13. Stateczność statku podpartego:a) w doku elementów,b) na mieliźnie.

8 8 – – – –

14. Wymagania praktyczne, korzystanie z dokumentacji:a) statecznościowej,b) pływalnościowej,c) konstrukcyjnej.

8 8 – – – –

15. Przeglądy na statkach, zakresy, dokowanie. 2 2 – – – –16. Znajomość podstawowych działań podejmowanych

w przypadkach występowania zdarzeń powodują-cych częściową utratę pełnej pływalności: a) analiza zagrożeń związanych z sytuacjami awa-

ryjnymi zaistniałymi na skutek zdarzeń powo-dujących częściową utratę pełnej pływalności,

b) znajomość procedur i działań ograniczających skutki zdarzeń powodujących częściową utratę pełnej pływalności,

c) analiza możliwości użycia urządzeń i systemów awaryjnych oraz urządzeń i systemów głów-nych i pomocniczych w trybie awaryjnym,

d) prewencyjna rola bezpiecznej eksploatacji statku w ograniczeniu występowania zdarzeń powodujących częściową utratę pełnej pływal-ności.

4 4 – – – –



1. Dudziak J.: Teoria okrętu. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 2008.2. Więckiewicz W.: Budowa kadłubów statków morskich. Wydawnictwo Akademii

Morskiej, Gdynia, 2008.



3. Szozda Z.: Stateczność statku morskiego. Wydawnictwo Naukowe Akademii Morskiej, Szczecin, 2009.

4. Clarc I.C.: Stability, trim and strenth for Merchant chips and fishing vessels. The Nautical Institute, London, 2008.

5. Przepisy budowy I klasyfikacji statków morskich, cz.2 Kadłub. Polski Rejestr Statków, 2007.

6. Derrett D.R.: Ship stability for masters and mates. Maritime Press, London, 2006.7. Więckiewicz W.: podstawy pływalności I stateczności statku handlowego. Wydawnictwo

Akademii morskiej, Gdynia, 2006.8. Brian A.: Ship hydrostatic and stability. Butterworth-Heinemann, Amsterdam, 2007.

Opracował: dr inż. Tomasz Cepowski



35. Przedmiot: OCHRONA ŚRODOWISKA MORSKIEGOSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III 26 26 – – – – 1IV – – – – – – –

Razem 26 26 – – – – 1



– fizyka,– automatyka i miernictwo okrętowe,– chemia techniczna,– chemia wody, paliw i smarów,– maszyny i urządzenia okrętowe,– siłownie okrętowe,– zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku,– prawo i ubezpieczenia morskie.



Znać

1) Podstawowe pojęcia dotyczące ekologii morza, rodzaje zanieczyszczeń powstających na statku, ilościowe źródła zanieczyszczeń.

2) Przepisy prawa dotyczące zapobieganiu zanieczyszczeniom morza o zasięgu międzynaro-dowym, regionalnym i krajowym.

3) Zasady budowy i obsługi urządzeń okrętowych ochrony środowiska stosowane na stat-kach motorowych i zbiornikowcach.

Umieć

1) Obsługiwać urządzenia ochrony środowiska typu odolejacze, oczyszczalnie ścieków i spalarki.

2) Wykonywać podstawowe analizy chemiczne w zakresie poprawnej oceny pracy urządzeń ochrony środowiska wynikające z obsługi urządzenia.

3) Prowadzić dokumentację książki zapisów olejowych oraz ewidencji odpadów i ścieków.





Σ W C L S PRok III

1. Charakterystyka statku jako obiektu zagrażają-cego środowisku morskiemu. Rodzaje zanieczysz-czeń oraz ich ilości: a) oleje (oleje i mieszaniny oleiste),b) chemikalia (resztki ładunku),c) ścieki bytowo-gospodarcze,d) śmieci – odpady zrzucane ze statku.Wpływ poszczególnych zanieczyszczeń na środowi-sko morskie. Zachowanie biocenozy pod wpływem zanieczyszczeń: olejami, chemikaliami, ściekami i śmieciami.

2 2 – – – –

2. Prawna ochrona wód morskich przed zanieczysz-czeniami ze statków, konwencje: MARPOL, DUMPING, HELCOM i ustawa o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki.Aktualny stan prawny i nadzór nad stosowaniem postanowień konwencji. Dokumentacja okrętowa dotycząca ochrony środowiska morskiego. Prowa-dzenie dokumentacji, książki: zapisów olejowych, zapisów śmieciowych i statkowy plan zabezpiecze-nia przed rozlewem olejowym.

2 2 – – – –

3. Zapobieganie zanieczyszczeniu mórz olejami (za-łącznik I Konwencji MARPOL):a) podstawowe definicje, warunki usuwania oleju,

źródła zanieczyszczeńb) techniczne sposoby zapobiegania zanieczysz-

czeniom mórz olejami, metody i urządzenia techniczne do oczyszczania wód zaolejonych,

c) zbiorniki, systemy kontroli zrzutu, urządzenie filtrujące, znormalizowane złącza i rządzenia odbiorcze, urządzenia kontrolne i pomiarowe stopnia zaolejenia mieszanin wodno-olejo-wych,

d) postępowanie z wodami zaolejonymi i odpa-dami olejowymi

e) wymagania w zakresie konstrukcji i wyposaże-nie zbiornikowców, zatrzymanie oleju na statku, systemy kontroli, instrukcje pompowe,

f) książka zapisów olejów,g) okrętowy plan zapobiegania rozlewom olejo-

wym,h) przeglądy urządzeń, wydawanie świadectw.

6 6 – – – –

4. Zapobieganie zanieczyszczeniu szkodliwymi sub-stancjami przewożonymi luzem (załącznik II Konwencji MARPOL):a) podstawowe definicje,b) klasyfikacja szkodliwych substancji ciekłych,c) warunki usuwania szkodliwych substancji,

4 4 – – – –



d) pompy, rurociągi i instalacje, urządzenia odbiorcze,

e) książka zapisów ładunkowych.5. Szkodliwe substancje przewożone w opakowa-

niach (załącznik III Konwencji MARPOL):a) zastosowanie, freony, halony,b) opakowanie, oznakowanie i nalepki,c) dokumenty,d) rozmieszczenie, ograniczenia ilościowe,e) kontrola portu.

2 2 – – – –

6. Zapobieganie zanieczyszczeniu morza ściekami (załącznik IV Konwencji MARPOL):a) definicje, źródła i rodzaje zanieczyszczeń,b) warunki usuwania ścieków, sposoby ich

neutralizacji, gromadzenia i oddawania,c) instalacje sanitarne, zbiorniki gromadzące,

oczyszczalnie ścieków,d) metody i urządzenia techniczne do neutraliza-

cji ścieków.e) znormalizowany łącznik wyładunkowy.

4 4 – – – –

7. Zapobieganie zanieczyszczeniu morza śmieciami (załącznik V Konwencji MARPOL):a) definicje, zastosowanie, źródła zanieczyszczeń,b) warunki usuwania śmieci,c) plan postępowania ze śmieciami: zrzut do mo-

rza, spalanie, zdawanie do portowych urządzeń odbiorczych,

d) metody i urządzenia obróbki śmieci (młynki, spalarki, prasy), księga zapisów śmieciowych.

4 4 – – – –

8. Zapobieganie zanieczyszczaniu atmosfery tok-sycznymi składnikami spalin z silników, kotłów i spalarek okrętowych, sposoby ograniczenia emisji toksycznych składników spalin.Kierunki rozwojowe metod i urządzeń technicznych w dziedzinie ochrony środowiska morskiego.

2 2



1. Lipiński A.: Prawne podstawy ochrony środowiska. Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2007.

2. Kenig-Witkowska M., M.: Prawo środowiska Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe. PiE Warszawa 2007.

3. Wierzbowski B., Rakoczy B.: Podstawy prawa ochrony środowiska. PiE Warszawa 2007.4. Wiewióra A.: Ochrona środowiska morskiego w eksploatacji statków. Notatki z wykładu

dla studiów dziennych i zaocznych oraz kursów SDKO w WSM, Szczecin 2003.


1. Ustawa RP z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001 r. Nr 62, poz. 627).



2. Ustawa RP z dnia 16 marca 1995 r. O zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (Dz.U. z 1995 r. Nr 47, poz. 243, z późn. zm.).

3. Konwencja o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego, 1992 (Dz. U. z 2000 r. Nr 28 poz. 346, z późn. zm.).

4. Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji. (Dz.U. z 1984 r. nr 11, poz. 46, zm. Dz.U. z 1997 r. nr 47, poz.300).

5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie przekazywania informacji o odpadach znajdujących się na statku (Dz. U. z 2003 r., Nr 101, poz. 936).

6. Rozporządzenie Ministra Transportu I Budownictwa w sprawie sposobu, zakresu i terminów przeprowadzania przeglądów i inspekcji, sposobu potwierdzania oraz wzorów międzynarodowych świadectw w zakresie ochrony morza przed zanieczyszczaniem przez statki (Dz. U. z 2006 r. nr 49, poz. 357).

7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie funkcjonowania inspekcji portu. (Dz. U. 2004 r. nr 102, poz. 1078).

Opracował: dr inż. Jerzy Gutteter-Grudziński, dr inż. Piotr Treichel



36. Przedmiot: EKSPLOATACJA URZĄDZEŃ SIŁOWNI OKRĘTOWEJ – SYMULATOR


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 36 12 – – 24 – 2

Razem 36 12 – – 24 – 2



informatyka użytkowa, termodynamika techniczna, podstawy elektrotechniki i elektroniki, elektrotechnika okrętowa, podstawy automatyki i robotyki, automatyka i miernictwo okrętowe, okrętowe silniki tłokowe, kotły okrętowe, maszyny i urządzenia okrętowe, siłownie okrętowe, podstawy budowy statku i organizacji załug.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń z wyko-rzystaniem symulatora student powinien:

Znać

1) Rozmieszczenie mechanizmów i urządzeń siłowni okrętowej.2) Zasady bezpiecznego wyłączania i włączanie poszczególnych urządzeń siłowni.3) Organizację pracy w siłowni.4) Rutynowe czynności związane z przyjmowaniem i pełnieniem wachty.

Umieć

1) Czytać schematy siłowni okrętowej.2) Przygotowywać i uruchamiać wszystkie mechanizmy i urządzenia siłowni.3) Obliczać moc silnika.4) Zmierzyć zużycie paliwa.5) Zebrać dane i sporządzić bilans energetyczny.6) Prowadzić dziennik maszynowy.





Σ W C L S PRok IV

1. Podstawowe pojęcia diagnostyki technicznej (struktura obiektu, parametry struktury, parametry pracy, parametry diagnostyczne, stan sprawności, niesprawności, zdatności i niezdatności).

2 2 – – – –

2. Modele diagnostyczne: (analityczne, funkcjo-nalne, topologiczne. Metody diagnostyczne: (pa-rametryczna, wibroakustyczna, zanieczyszcze-niowa).

2 2 – – – –

3. Diagnostyka okrętowego silnika spalinowego. Ocena obciążenia mechanicznego i cieplnego grupy tłokowo-cylindrowej, ocena szczelności komory spalania, ocena warunków współpracy tłoka i tulei, ocena zużycia tulei cylindrowej, ocena stanu pierścieni tłokowych. Diagnostyka układu doładowania, ocena stanu filtra powietrza, ocena stanu sprężarki powietrza, ocena stanu chłodnicy powietrza, ocena stanu turbiny (turbosprężarki). Diagnostyka procesu wtrysku paliwa i ocena pro-cesu spalania.Diagnostyka łożysk, pomiary temperatury łożysk i trajektorii czopa.

4 4 – – – –

4. Diagnostyka kotłów i turbin parowych. 2 2 – – – –5. Diagnostyka pomp i urządzeń hydraulicznych. 1 1 – – – –6. Stosowane systemy diagnostyczne – przegląd. 1 1 – – – –

Symulator7. Obsługa urządzeń siłowni symulatora.

Ogólne zasady postępowania w czasie przygoto-wania oraz uruchamiania urządzeń siłowni: otwie-ranie i zamykanie zaworów; włączanie i wyłącza-nie pomp; transport paliw i olejów; utrzymanie zęz w należytym stanie; postępowanie z zanieczyszcze-niami i odpadami. Posługiwanie się „listą spraw-dzeń (check list).Wyjaśnienie stanów: remont, przestój („dead ship”); ruch portowy; manewry; jazda morska; na-głe wyłączenie prądu („black-out”).Kontrola parametrów w czasie przygotowania i pracy urządzenia lub systemu.

2 – – – 2 –

8. Aparatura pomiarowo-kontrolna; system alar-mowy, sterowanie pracą mechanizmów i systemów.Omówienie przyrządów pomiarowo-kontrolne do pomiaru: temperatur, ciśnień, poziomów, natężeń przepływu, prędkości obrotowej, momentu obro-towego, mocy, napięcia, natężenia, częstotliwości. Demonstracja działania tych urządzeń w syste-mach siłowni.Sposób organizacji i obsługi systemu alarmowego. Sterowanie pracą mechanizmów i systemów si-

2 – – – 2 –



łowni: sterowanie lokalne i zdalne, miejsce stero-wania; Demonstracja sterowanie z każdego miej-sca, sposoby przechodzenia z jednego stanowiska na inne. Zasadę pracy systemu „Auto Chief”.

9. Czynności związane z przejęciem i pełnieniem wachty.Czynności związane z przejmowaniem wachty w siłowni: czas na przejęcie wachty i kontrolę wszystkich pracujących maszyn, mechanizmów pomocniczych i systemów, zapisanie odchyleń od normalnych wartości wyjaśnienie przyczyn od-chyleń. Kontrola: poziomu mediów roboczych, ważniejszych parametrów pracy, kontrola stanu zęz siłowni. Sprawdzenie i kontrola dziennika ma-szynowego. Procedura przejmowania wachty.Czynności związane z pełnieniem wachty: regu-larna kontrola wszystkich pracujących mechani-zmów i urządzeń. Kontrola i rejestracja ważniej-szych parametrów pracy silnika głównego, i innych urządzeń. Sprawdzanie stanu obciążenia silnika. Pomiary związane z obliczaniem mocy efektywnej, zużycia paliwa i sporządzaniem bilansów.

4 – – – 4 –

10. Wykrywanie niesprawności silnika głównego, sil-ników pomocniczych, kotłów i innych urządzeń siłowni. Zastosowanie nowoczesnych technik dia-gnostycznych i analizy trendu zmian rejestrowa-nych parametrów pracy urządzeń.Identyfikacja i lokalizacja niesprawności silnika głównego: aparatura paliwowa, grupa tłokowo-cy-lindrowa, układ wymiany ładunku i doładowania, układ tłokowo-korbowy.Identyfikacja i usuwanie niesprawności silników pomocniczych (silnik tłokowy, turbina parowa).Identyfikacja i usuwanie niesprawności kotłów i instalacji parowo-wodnej.Identyfikacja i usuwanie niesprawności urządzeń roboczych instalacji okrętowych: wirówek paliwa i oleju, sprężarek, pomp, wymienników ciepła, fil-trów itp.

8 – – – 8 –

11. Eksploatacja układów napędowych siłowni okrę-towych. Metodyka postępowania w przypadku ograniczonej zdatności głównego układu napędo-wego statku, silników pomocniczych i innych waż-nych układów funkcjonalnych instalacji. Procedury postępowania w przypadkach awarii układów funkcjonalnych silników napędowych głównych i pomocniczych. Ograniczenia mocy użytecznej sil-ników napędowych w różnych warunkach i sytu-acjach eksploatacyjnych. Eksploatacja siłowni okrętowych w warunkach klimatycznych szczegól-nie odbiegających od normalnych.

4 – – – 4 –



12. Wybrane zagadnienia eksploatacji siłowni stat-ków: masowców, tankowców, kontenerowców, ry-backich i pasażerskich. Charakterystyczne stany eksploatacyjne związane ze specyfiką przewożo-nego ładunku i wykonywanych zadań.

4 – – – 4 –



1. Engine Room Simulator – ERS-L11 MAN B&W-5L90MC–VLCC Version MC90-IV Machinery and Operation – Part 1.



4. Engine Room Simulator – ERS-L11 MAN B&W-5L90MC–VLCC Version MC90-IV. Actuators & Controllers.

5. Engine Room Simulator – ERS-L11 MAN B&W-5L90MC–VLCC Version MC90-IV. Variable list.

6. Engine Room Simulator – ERS-L11 MAN B&W-5L90MC–VLCC Version MC90-IV. Alarm list.

7. Engine Room Simulator – ERS-L11 MAN B&W-5L90MC–VLCC Version MC90-IV. Malfunction list.

8. Engine Room Simulator – ERS-L11 MAN B&W-5L90MC–VLCC Version MC90-IV. Trip codes.

Literaturę uzupełniającą stanowią spisy literatury ze wszystkich przedmiotów technicznych wykładanych na specjalizacji ESO.

Opracował: dr inż. Antoni Wiewióra, dr hab. inż. Jerzy Listewnik



37. Przedmiot: ZARZĄDZANIE BEZPIECZNĄ EKSPLOATACJĄ STATKU


Rokstudiów


I – – – – – – –II 24 14 10 – – – 1III – – – – – – –IV – – – – – – –

Razem 24 14 10 – – – 1



– nauka o pracy i kierowaniu,– maszyny i urządzenia okrętowe,– siłownie okrętowe,– podstawy budowy statku i organizacji załogi,– teoria i budowa okrętu,– ochrona środowiska morskiego,– organizacja nadzoru.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audyto-ryjnych student powinien:

Znać

1) Wymagania stawiane członkom załogi przez Konwencję STCW 78/95.2) Zasady wachtowej i bezwachtowej obsługi siłowni okrętowych.3) Zasady zachowania podczas alarmów i sytuacji awaryjnych.4) Ustawy i konwencje dotyczące bezpiecznej eksploatacji statku.5) Zasady organizacji nadzoru technicznego statku.6) Zasady organizacji i nadzoru kwalifikacji i składu załogi.7) Zasady organizacji i nadzoru bezpieczeństwa żeglugi i ratowania życia na morzu.8) Wymagania ISO i IMO w zakresie zarządzania jakością, bezpieczną eksploatacją

i ochroną środowiska w gospodarce morskiej.9) Wymagania ISM Code w zakresie bezpiecznej eksploatacji i ochrony środowiska

w gospodarce morskiej.10) Charakterystykę współczesnych, niemilitarnych zagrożeń dla żeglugi, zasady

przeciwdziałania skutkom zagrożeń.

Umieć

1) Wykonywać obowiązki przygotowania, odstawiania i nadzoru siłowni wachtowej i bez-wachtowej w różnych stanach eksploatacji statku.

2) Korzystać ze statkowych planów i wyposażenia podstawowego i awaryjnego obrony statku przed pożarem i innymi zagrożeniami.

3) Wykonywać czynności związane z ograniczeniem zagrożenia w sytuacjach awaryjnych.



4) Korzystać ze statkowej i lądowej księgi systemu bezpiecznego zarządzania eksploatacją.5) Określić zadania załogi statku i obiektu portowego w związku z wyznaczonymi rolami

w zakresie ochrony.



Σ W C L S PRok II

1. Wymagania kwalifikacji i kompetencje członków załogi statku zawarte w Konwencji STCW 78/95.

1 1 – – – –

2. Zasady pełnienia wachty maszynowej oraz bez-wachtowego nadzoru siłowni okrętowej. Zasady pełnienia wachty i obowiązki w sytuacjach szcze-gólnego zagrożenia statku.

1 1 – – – –

3. Procedury wachtowe, przyjmowanie i zdawanie obowiązków.Procedury awaryjnej obsługi instalacji i mechani-zmów siłowni.

1 – 1 – – –

4. Obowiązki i odpowiedzialność członków załogi w zakresie bezpiecznej eksploatacji i ochrony środo-wiska morskiego.Obowiązki i odpowiedzialność członków załogi podczas alarmów i w sytuacjach awaryjnych. Sy-tuacje awaryjne, instalacje i wyposażenie awaryjne i specjalistyczne statków.

2 1 1 – – –

5. Instalacje i wyposażenie do ochrony środowiska morskiego.

1 1 – – – –

6. Ustawy i Konwencje dotyczące bezpieczeństwa pracy i życia na morzu.Kodeks morski.Zasady organizacji nadzoru technicznego i wypo-sażenia statku. Dokumenty legitymujące, klasyfi-kacyjne i bezpieczeństwa.

2 1 1 – – –

7. Zarządzanie systemem jakości, bezpieczną eksplo-atacją statku i ochroną środowiska w gospodarce morskiej pod kątem wymagań ISO i IMO.Wymagania stawiane armatorom i załogom statku przez ISM Code.Obowiązki armatora w zakresie bezpiecznej eks-ploatacji statku związane z ISM Code.Obowiązki członków załogi wynikające z ISM Code i regulaminu pracy.

4 3 1 – – –

8. Instruktaż i szkolenie na statku. 1 1 – – – –9. Dokumenty i dzienniki działu maszynowego,

biuro maszynowe.3 1 2 – – –

10. Rozmieszczenie zdalnych wyłączników i sygnalizacji stanu mechanizmów i wentylacji, zrywanie zaworów, zamknięcia przejść i wyjść awaryjnych.

2 1 1 – – –

11. Procedury wyłączania i uruchamiania systemów okrętowych napędu głównego, systemów pomocni-czych oraz maszyn i urządzeń awaryjnych.

2 1 1 – – –



12. Międzynarodowy Kodeks Ochrony Statku i Obiektu Portowego.

2 1 1 – – –

13. Sytuacje kryzysowe dla żeglugi. 1 0,5 0,5 – – –14. Bierna ochrona statku. 1 0,5 0,5 – – –



1. Konwencja SOLAS wyd. 2004.

Strony Internetowe:

1. www.gl-group.com2. www.prs.gda.pl3. www.dnv.com4. www.eagle.org5. www.imo.org

Opracował: dr inż. Przemysław Rajewski, dr inż. Włodzimierz Kamiński



http://www.imo.org/

http://www.eagle.org/

http://www.dnv.com/

http://www.prs.gda.pl/

http://www.gl-group.com/

38. Przedmiot: ORGANIZACJA NADZORUSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 16 8 8 – – – 1

Razem 16 8 8 – – – 1



– nauka o pracy i kierowaniu,– technologia remontów,– okrętowe silniki tłokowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– siłownie okrętowe,– podstawy budowy statku i organizacji załogi.– teoria i budowa okrętów,– ochrona środowiska morskiego,– eksploatacja urządzeń siłowni okrętowej – symulator,– zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audyto-ryjnych student powinien:

Znać

1)Międzynarodowe i krajowe źródła przepisów dotyczących technicznej eksploatacji statku.2)Główne przepisy określające zasady technicznej eksploatacji siłowni.3)Dokumenty, które statek powinien posiadać.4)Regulamin pracy i zasady pełnienia wacht.5)Zasady prowadzenia prawidłowej gospodarki materiałowej.6)Organizację pracy podczas remontu.

Umieć

1)Prowadzić dzienniki maszynowe.2)Posługiwać się dokumentacją maszynową.3)Czytać dokumentację techniczną.4)Czytać dokumentację remontową.5)Przygotować specyfikację remontową.6)Przygotować dział maszynowy na przeglądy towarzystw klasyfikacyjnych.





Σ W C L S PRok IV

1. Problematyka organizacji technicznej eksplo-atacji statkuFazy istnienia statku:założenia techniczno-ekonomiczne, projektowanie, opracowanie technologiczne, budowa, dokumenta-cja techniczno-ruchowa, eksploatacja (handlowa i techniczna), złomowanie.Aspekty technicznej eksploatacji statku:techniczne, organizacyjne, ekonomiczne, prawne.

2 1 1 – – –

2. Przepisy dotyczące nadzoru technicznej eksplo-atacji statkuMiędzynarodowa Organizacja Morska (MO)Międzynarodowa Organizacja Pracy (LO)Międzynarodowy Komitet morski (CM)Organizacja Narodów Zjednoczonych (UN)Konwencje:Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie ży-cia na morzu, 1974/SOLAS/ z poprawkami:Międzynarodowa konwencja o liniach ładunko-wych – LLMiędzynarodowa konwencja o zapobieganiu za-nieczyszczeniom morza przez statki – MARPOL 1973/78Międzynarodowa konwencja o normach szkolenia, dyplomach i pełnieniu wacht przez marynarzy – STCW 1978Ustawodawstwo krajowe dotyczące nadzoru nad statkiem i załogą:Kodeks morski, zasady działalności nadzorczej Polskiego Rejestru Statków, rozporządzenia Mini-stra Transportu i Gospodarki Morskiej, zarządzenia dyrektorów Urzędów morskich.

1 1 – – – –

3. Organy nadzoru technicznej eksploatacji statkuNadzór administracyjny w żegludze morskiej:Minister Transportu i Gospodarki Morskiej, Główny inspektor dozoru technicznego, Dyrektorzy Urzędów Morskich, struktura organizacyjna urzędu morskiego,zadania urzędu morskiego,inspekcje UMdokumenty bezpieczeństwa żeglugi,izby morskie i ich działalność:rejestr okrętowy i dokumenty legitymujące,Nadzór klasyfikacyjny:organizacja działalności PRS innych towarzystw klasyfikacyjnych,przepisy klasyfikacji i budowy statków morskich:przeglądy klasyfikacyjne,

2 1 1 – – –



dokumenty klasyfikacyjne,zastępstwa PRS

4. Nadzór stały Nadzór stały PRS Nadzór stały innych klasyfikatorów.

1 1 – – – –

5. Nadzór klasyfikacyjny automatyki statkuZasady nadzoru automatyki:Próby układów automatykiHarmonogram okresowych prób działania układów automatyki i systemów alarmowychProtokół kontroli nastaw czujników

1 1 – – – –

6. Organizacja pracy załogiInstrukcje i szkolenia na statku:dokumenty załogi,obsada stanowisk,zakres obowiązków i czynności członków załogi w różnych fazach eksploatacji statku,bezpieczeństwo eksploatacji, postępowanie w sta-nach zagrożenia,Kierowanie zespołem:więzi międzyludzkie i współpraca w załodze,Pełnienie wacht:Przyjmowanie i pełnienie obowiązkówZasady pełnienia wachtProwadzenie dzienników (dziennik maszynowy, książka manewrów, książka zapisów olejowych)Gospodarka techniczno-materiałowa:Zamawianie, przyjmowanie i przechowywanie pa-liw, olejów, smarów, chemikaliów, wody, wyposa-żenia, części zamiennych i materiałów;Zdawanie odpadów (ropopochodne, śmieci, ścieki);Sporządzanie dokumentacji rozliczeń;Organizacja prac konserwacyjno-remontowych:planowanie pracy,czytanie dokumentacji technicznej,dokumentacja wykonanej pracy (karty pomiarów, zapisy w księdze wieczystej remontów),dokumentacja poawaryjna i powypadkowa,wpływ załogi na koszty eksploatacji

5 2 3 – – –

7. Remont statkuPrzygotowanie techniczno-materiałowe remontu statku:Przygotowanie ze strony armatora (specyfikacja re-montowa);Organizacja pracy podczas remontu statku:Bezpieczeństwo pracy,Nadzór nad remontem ze strony załogi,Próby zdawczo-odbiorcze

4 1 3 – – –





1. Dyrektywa 1999/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 grudnia 1999r. dotycząca egzekwowania przepisów odnoszących się do godzin pracy marynarzy na pokładach statków zawijających do portów Wspólnoty.

2. Dyrektywa 2001/25/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie minimalnego poziomu wyszkolenia marynarzy.

3. Dyrektywa 2003/103/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. zmieniająca dyrektywę 2001/25/WE w sprawie minimalnego poziomu wyszkolenia marynarzy.

4. Dyrektywa nr 95/21 z 1995 roku w sprawie wprowadzenia dla statków korzystających z portów Wspólnoty i pływających pod jurysdykcją państw członkowskich międzynarodowych norm w zakresie bezpieczeństwa statków, zapobiegania zanieczyszczeniom oraz warunków życia i pracy na statku, czyli kontroli państwa portu.

5. Dyrektywa nr 99/63 z 1999 roku w sprawie układu przyjętego przez Związek Armatorów Wspólnoty i Federację Związków Zawodowych Pracowników Transportu Unii Europejskiej wraz z załącznikiem w sprawie organizacji czasu pracy marynarzy.

6. Dyrektywa nr 99/95 w sprawie wdrożenia postanowień dotyczących czasu pracy marynarzy korzystających z portów Wspólnoty.

7. Herdzik J.: Poradnik motorzysty okrętowego. Wydawnictwo Trademar, Gdynia 1995.8. Jurdziński M.: Procedury wachtowe i awaryjne w nawigacji. WSM Gdynia 1995.9. Konwencja nr 180 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca czasu pracy i stanu

załogi na statkach. 84 Sesja MOP (1996r.) http://www.mop.pl/miedzynarodowe_standardy/konwencje.html

10. Konwencja STCW’95. IMO.11. Międzynarodowy Kodeks Ochrony Statków i Obiektów Portowych (Kodeks ISPS),

Polski Rejestr Statków Gdańsk 2003.12. Międzynarodowy Kodeks Zarządzania Bezpieczeństwem IMO. www.prs.gda.pl 13. Procedury pełnienia i przekazywania wacht morskich Euroafrica Linie Żeglugowe.14. Procedury pełnienia i przekazywania wacht morskich Polska Żegluga Morska.15. Procedury pełnienia i przekazywania wacht morskich Unity Line.16. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie sposobu prowadzenia ewidencji czasu

pracy, pracy w nocy oraz wypoczynku pracowników zatrudnionych na morskich statkach handlowych (Dz.U. 2003, Nr 116, poz. 1098)

17. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 24 sierpnia 2000 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji zawodowych, pełnienia wacht oraz składu załóg statków morskich o polskiej przynależności. Dz.U.Nr 105, poz. 117.

18. Strona internetowa Ministerstwa Infrastruktury www.mi.gov.pl19. Urząd Morski w Szczecinie www.ums.gov.pl20. Ustawa z dnia 20 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o pracy na morskich statkach

handlowych oraz o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim. Dz.U. Nr 240, poz.2060.21. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz

o zmianie niektórych innych ustaw. Dz. U. z 2004 Nr 93, poz. 895.22. Wachta morska.www.stanica.az.pl23. Załączniki do Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 24

sierpnia 2000 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji zawodowych, pełnienia wacht oraz składu załóg statków morskich o polskiej przynależności. Dz.U.Nr 105, poz. 117.

24. Alternatywne Systemy Nadzoru Urządzeń Maszynowych, Publikacja Nr2/P, PRS Gdańsk 2008.



http://www.ums.gov.pl/

http://www.mi.gov.pl/

http://www.prs.gda.pl/

25. Przeglądy Kadłuba w Czasie Budowy Statku, Publikacja Nr81/P, PRS Gdańsk 2009.26. Przepisy klasyfikacji i budowy statków morskich, część I, Zasady klasyfikacji statków

morskich. PRS Gdańsk 2009.27. Przepisy klasyfikacji i budowy statków morskich, część II, Kadłub. PRS Gdańsk 2007.28. Przepisy klasyfikacji i budowy statków morskich, część VII, Silniki, Mechanizmy, Kotły

i Zbiorniki Ciśnieniowe. PRS Gdańsk 2007.29. Przepisy klasyfikacji i budowy statków morskich, część VIII, Instalacje Elektryczne

i Systemy Sterowania. PRS Gdańsk 2007.Opracował: dr inż. Przemysław Rajewski, dr inż. Włodzimierz Kamiński



39. Przedmiot: PODSTAWY NAUTYKISpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 8 8 – – – – 1



– matematyka,– informatyka użytkowa,– siłownie okrętowe,– podstawy budowy statku i organizacji załogi,– teoria i budowa okrętu,– eksploatacja urządzeń siłowni okrętowej – symulator.



Znać

1) Zasady prowadzenia bezpiecznej i sprawnej nawigacji we wszystkich fazach eksploatacji statku.

2) Wpływ rodzaju żeglugi na sposób eksploatacji statku i siłowni okrętowych.

Umieć

1) Współpracować z kapitanem i oficerami pokładowymi w zakresie bezpiecznej eksploata-cji statku w każdych warunkach.



Σ W C L S PRok I

1. Żegluga oceaniczna:a) określenie pozycji,b) wybór drogi i sposoby żeglugi,c) wpływ warunków hydrometeorologicznych na

sposób żeglugi,d) sztormowanie.

2 2 – – – –

2. Żegluga na akwenie ograniczonym:a) przygotowanie statku do wejścia do portu,b) zasady żeglugi na akwenie ograniczonym,

2 2 – – – –



c) żegluga pilotowa,d) charakterystyki manewrowe statku,e) manewrowanie w celu zakotwiczenia oraz za-

cumowania,f) przygotowanie statku do wyjścia z portu.

3. Żegluga oceaniczna:a) określenie pozycji,b) wybór drogi i sposoby żeglugi,c) wpływ warunków hydrometeorologiczynych

na sposób żeglugi,d) sztormowanie.

2 2 – – – –

4. Żegluga w warunkach ograniczonej widzialno-ści.

1 1 – – – –

5. Procedury awaryjne. 1 1 – – – –Razem 8 8 – – – –

Razem w czasie studiów 8 8 – – – –


1. Pastusiak T.: Podstawy nawigacji morskiej. Gdynia 1991.2. Praca zbiorowa Metody nawigacji porównawczej. Gdańsk 2004.3. Rymarz W.: Międzynarodowe prawo drogi morskiej. Gdańsk 1985.

Opracował: dr hab. inż. Adam Wolski



http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=1&IM=01&TX=Rymarz

http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=1&IM=01&TX=Pastusiak

40. Przedmiot: PRAWO I UBEZPIECZENIA MORSKIESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 18 18 – – – – 1



– podstawy budowy statku i organizacji załogi,– ochrona środowiska morskiego,– zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku.



Znać

1) Elementarny zarys wiedzy z zakresu prawa morskiego potrzebny do swobodnego poruszania się we wszystkich formach eksploatacyjnych statku;

2) Międzynarodowe konwencje, regulacje i zalecenia dotyczące bezpośrednio wykonywa-nych przez statek i jego załogę obowiązków i ich zakres odpowiedzialności;

3) Przepisy prawne związane z: sytuacją prawną statku na wodach morskich, certyfikatami i dokumentami statku i załogi, międzynarodowymi wymaganiami bezpieczeństwa że-glugi, międzynarodowymi konwencjami i regulacjami dotyczącymi ochrony środowiska, krajowym i zagranicznym prawem pracy, ubezpieczeniami morskimi.

Umieć

1) W praktyce morskiej prawidłowo zastosować posiadaną wiedze; znać, rozumieć i stosować przepisy prawa morskiego.



Σ W C L S PRok IV

1. Pojęcia podstawowe, zakres regulacji i źródła prawa morskiego.

1 1 – – – –

2. Pojęcie statku morskiego:a) przynależność państwowa,b) rejestr okrętowy,c) właścicieli statku,d) armator,e) umowy o korzystanie ze statku.

1 1 – – – –



3. Administracja morska: kompetencje, inspekcje, dokumenty:a) kontrola zdolności statku do żeglugi,b) odpowiedzialność za naruszenie prawa.

1 1 – – – –

4. Odprawa statku: sanitarna, celna, paszportowa. 1 1 – – – –5. Sytuacja prawna statku na wodach morskich:

a) podział wód morskich,b) skutki naruszania przepisów dla statku i

odpowiedzialności załogi.

1 1 – – – –

6. Certyfikaty i dokumenty statku i załogi wymagane konwencjami międzynarodowymi (wymienionymi w lp. 7 i 8).

2 2 – – – –

7. Międzynarodowe wymagania bezpieczeństwa że-glugi: a) regulacje prawne dotyczące stanu

załadowania statku,b) odpowiedzialność wynikająca z

Międzynarodowej Konwencji o Liniach Ładunkowych,

c) regulacje prawne dotyczące bezpieczeństwa życia na morzu – konwencja SOLAS,

d) regulacje prawne dotyczące standardów szkolenia, certyfikacji i pełnienia służby na statku – Konwencja STCW,

e) odpowiedzialność wynikająca z przepisów międzynarodowych w zakresie bezpieczeństwa statku, załogi, pasażerów i ładunku,

f) międzynarodowe wymagania zdrowotne, morska deklaracja zdrowia.

6 6 – – – –

8. Międzynarodowe konwencje i regulacje dotyczące ochrony środowiska (Konwencja MARPOL).

2 2 – – – –

9. Regulacje prawne dotyczące prawa pracy – kra-jowe i zagraniczne.

1 1 – – – –

10. Ubezpieczenia morskie:a) przedmiot ubezpieczenia morskiego,b) ryzyko ubezpieczeniowe,c) wyłączenia,d) sporządzenie dokumentacji powypadkowej.

2 2 – – – –


Literatura podstawowa1. Łopuski J., Prawo morskie, t. I, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1996.2. Łopuski J., Prawo morskie, t. II/1, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1998.3. Łopuski J., Prawo morskie, t. II/2, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2000.

Literatura uzupełniająca1. Łukaszuk L., Międzynarodowe prawo morza, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR,

Warszawa 1997.2. Hebel A., Poradnik Ubezpieczeń Morskich, Wydawnictwo Foka, Szczecin 1995.3. Brodecki Z., Prawo ubezpieczeń morskich, Wydawnictwo Prawnicze LEX, Sopot

1999.



4. Młynarczyk J., Prawo morskie Wydawnictwo ARCHE, Warszawa 2002.Opracował: dr inż. Marek Narękiewicz



41. Przedmiot: SEMINARIUM DYPLOMOWESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 15 – 15 – – – 1

Razem 15 – 15 – – – 1



– przedmioty zawodowe objęte planem studiów,– ochrona własności intelektualnej,– informatyka użytkowa.


Po wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych student powinien:

Znać

1) Cel pracy dyplomowej, układ pracy i wymagania formalne. 2) Problemy merytoryczne prac przygotowywanych przez kolegów z grupy.

Umieć

1) Przygotować własną pracę dyplomową poprawnie pod względem formalnym.



Σ W C L S PRok IV

1. Znaczenie i zakres prac seminaryjnych: licen-cjackich / inżynierskich, magisterskich, doktor-skich.Układ pracy promocyjnej, inżynierskiej.Bibliografia załącznikowa.Prawo autorskie.Kwalifikowanie prac: krytyka, recenzja.Źródła informacji: obszar objęty czasopismem, ro-dzaje druków zwartych.Zbieranie i opracowywanie materiałów.Eksperyment, planowanie eksperymentu.

8 – 8 – – –

2. Prezentacje prac promocyjnych.Prezentacja pracy w PowerPoint.

7 – 7 – – –

Razem 15 – 15 – – –Razem w czasie studiów 15 15 – – – –



Przedmioty realizowane w ramach specjalności

Eksploatacja Siłowni Okrętowych

dla kierunków dyplomowania:



Układy napędowe z silnikami tłokowymi



43.1. Przedmiot: WSPÓŁCZESNE KONSTRUKCJE TŁOKOWYCH SILNIKÓW OKRĘTOWYCH


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 15 15 – – – – 2

Razem 15 15 – – – – 2



– podstawy konstrukcji maszyn,– termodynamika techniczna,– okrętowe silniki tłokowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– siłownie okrętowe.



Znać

1) Zasadę działania wybranych podzespołów silników tłokowych.2) Procesy silnikowe w okresie normalnej pracy.3) Wielkości charakteryzujące osiągi silników ich uwarunkowania w eksploatacji.4) Budowę, materiały i techniki wytwarzania elementów konstrukcyjnych współczesnych

silników okrętowych.5) Budowę, działanie i właściwości pracy wybranych instalacji sterowania silnika okręto-

wego oraz nowe rozwiązania instalacji: paliwowej, olejowej, chłodzenia, sterowania i rozruchu.

6) Zjawiska towarzyszące pracy silnika: obciążenia mechaniczne i cieplne, drgania i hałasy, toksyczność spalin.

7) Zasady użytkowania silników okrętowych o nowoczesnej konstrukcji,

Umieć

1) Wykorzystać informacje o parametrach pracy silnika do bieżącej eksploatacji.2) Eksploatować silniki w ustalonych i zmiennych warunkach.3) Diagnozować stan techniczny silnika oraz analizować możliwe zmiany parametrów

regulacyjnych.4) Wykorzystać mierzone parametry i wskaźniki pracy silnika do jego prawidłowej

eksploatacji.5) Wykorzystać zalecane narzędzia i przyrządy pomiarowe w okresie eksploatacji.6) Zapewnić bezpieczną i pewną pracę silnika głównego i pomocniczego.





Σ W C L S PRok IV

1. Układy sterowania silników.Zintegrowane układy sterowania elektronicznego silników napędu głównego. Budowa i zasada działania. Sterowanie programowalne w silnikach: Wärtsilä „RT-flex” (WECS- Wärtsilä Engine Control Sys-tem) i MAN B&W.

1 1 – – – –

2. Budowa wybranych elementów silników.Budowa, wykonanie i materiały wybranych ele-mentów kadłuba. Blok cylindrowy, tuleja cylin-drowa, głowica, łożyska główne. Śruby ściągowe.Budowa, wykonanie i materiały wybranych ele-mentów układu korbowego. Tłoki, pierścienie tło-kowe, łożyska układu korbowego. Obciążenia cieplne elementów komory spalania. Odkształcenia w czasie pracy silnika i wzrost ob-ciążeń mechanicznych.Współczesne rozwiązania konstrukcyjne i działanie instalacji chłodzenia cylindrów i tłoków.

2 2 – – – –

3. Zasady fundamentowania silników.Fundamentowanie silników okrętowych – podatne posadowienia ram fundamentowych. Siły i mo-menty zewnętrzne działające na silnik podczas ru-chu statku w czasie falowania. Cechy charaktery-styczne i identyfikacja drgań silników. Tłumiki drgań skrętnych i wzdłużnych – konstrukcje i działanie. Mocowanie kadłubów silników dwusu-wowych: mechaniczne i hydrauliczne. Automa-tyczna regulacja w układach amortyzatorów hy-draulicznych.

2 2 – – – –

4. Zawory wylotowe.Budowa, wykonanie i materiały współczesnych zaworów wylotowych. Obciążenia cieplne i od-kształcenia z tym związane. Budowa i działanie zaworowego mechanizmu rozrządu z elektronicz-nym sterowaniem faz: otwarcia i zamknięcia. Ele-menty układu rozrządu: system hydrauliczny i pneumatyczny. Charakterystyki programowania i sterowania fazami pracy zaworu wylotowego.

2 2 – – – –

5. System rozruchu i sterowanie pracą silnika.Zasady pomiaru położenia i prędkości wału kor-bowego w czasie rozruchu i normalnej pracy. Omówienie zabezpieczeń wbudowanych w system sterowania silnikiem. Opis działania układu stero-wania podczas manewrowania silnikiem.

1 1 – – – –



6. Elektronicznie sterowana instalacja wtryskowa paliwa.Zasada sterowania dawką paliwa. Możliwości ste-rowania dawką paliwa i wpływania na właściwości pracy silnika okrętowego. Budowa i działanie in-stalacji wtryskowych sterowanych elektronicznie w silnikach: Wartsila (układ „common rail) i MAN B&W (układy indywidualne). Budowa i działanie wtryskiwaczy sterowanych elektronicznie.

2 2 – – – –

7. Elektroniczne regulatory prędkości obrotowej.Dodatkowe funkcje regulatora prędkości obroto-wej, właściwości pracy silnika przy zastosowaniu dodatkowych funkcji regulatora. Podstawowy opis regulatora elektronicznego. Celowość stosowania kontroli wielkości obciążenia, opis działania do-datkowych urządzeń współpracujących z regulato-rem elektronicznym. Typowe nastawy w regulato-rach silników pracujących w różnych układach na-pędowych.

1 1 – – – –

8. Doładowanie silników okrętowych.Nowoczesne konstrukcje i materiały stosowane w budowie turbosprężarek silników okrętowych. Współpraca silnika z układem doładowania – cha-rakterystyki robocze. Możliwości automatycznej regulacji w celu zmiany charakterystyki roboczej turbosprężarek. Zmiany charakterystyki pracy sil-nika i pola współpracy z turbosprężarką, w ukła-dach sterowania elektronicznego.

2 2 – – – –

9. Emisja spalin i hałasu.Mechanizm powstawania składników szkodliwych spalin: tlenki azotu, węglowodory, tlenki węgla, cząstki stałe i tlenki siarki. Metody wpływania na szybkości procesów powstawania poszczególnych składników spalin. Konstrukcyjne i regulacyjne możliwości obniżenia emisji wybranych składni-ków spalin. Certyfikat o emisji tlenków azotu. Za-sady certyfikowania, dokumentacja techniczna jako załącznik do certyfikatu – EIAPP (Engine In-ternational Air Pollution Protection) i IAPP (Inter-national Air Pollution Protection) – Konwencja Marpol 73/78. Specyfika emisji hałasu przez sil-niki. Świadectwo pomiarów hałasu.

2 2



1. Listewnik J., Marcinkowski J.: Rozwój konstrukcji okrętowych wolnoobrotowych silników spalinowych. WSM szczecin 2000.

2. Wajand J.A.: Doświadczalne tłokowe silniki spalinowe. WNT Warszawa,2003.3. wimmer A, Glaser J.: Indykowanie silnika. AVL, Instytut Zastosowań Techniki,

warszawa 2004.




1. EGS 200 User Manual (960.310.600). STN Atlas Marine 2003.2. Emission Control MAN B&W Two-stroke Diesel Engines. MAN B&W Diesel A/S,

Copenhagen 2004.3. Instrukcje silników Wartsila ST-Flex i MAN B&W serii ME i ME-C.4. Skupińska J.: Utylizacja i neutralizacja odpadów przemysłowych. Katalityczne

oczyszczanie gazów odlotowych z tlenków azotu. Strona internetowa: http://www.chem.uw.edu-.pl/people/JSkupinska/cw23a/NOwstep.htm – 16.11.2009.

5. Super-VIT Fuel Pumps: Adjustment & Maintenance. L50/60/70/80/90MC. K80/90MC/90MC-2. S50/60/70/80MC. MAN B&W Service Letter SL87-223UM 1987.

6. Variable Injection Timing and Fuel Quality Setting. Service Bulletin RTA-53. Sulzer RTA Engines. Wärtsilä 12.06.2001.

Opracował: prof. dr hab. inż. Stefan Żmudzki, dr inż. Piotr Treichel



44.1. Przedmiot: OCHRONA ŚRODOWISKA W EKSPLOATACJI STATKUSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 18 12 – 6 – – 2



– fizyka,– automatyka i miernictwo okrętowe,– chemia techniczna,– maszyny i urządzenia okrętowe,– siłownie okrętowe,– teoria i budowa okrętów,– ochrona środowiska morskiego.– zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku,



Znać

1) Podstawowe pojęcia dotyczące ekologii morza, rodzaje zanieczyszczeń powstających na statku, ilościowe źródła zanieczyszczeń.

2) Przepisy prawa dotyczące zapobieganiu zanieczyszczeniom morza o zasięgu międzynaro-dowym, regionalnym i krajowym.

3) Zasady budowy i obsługi urządzeń okrętowych ochrony środowiska stosowane na stat-kach motorowych i zbiornikowcach.

Umieć

1) Obsługiwać urządzenia ochrony środowiska typu odolejacze, oczyszczalnie ścieków i spalarki.

2) Wykonywać podstawowe analizy chemiczne w zakresie poprawnej oceny pracy urządzeń ochrony środowiska wynikające z obsługi urządzenia.

3) Prowadzenie dokumentacji książki zapisów olejowych, ewidencji odpadów i ścieków.





Σ W C L S PRok IV

1. Aktualny stan prawny i nadzór nad stosowa-niem postanowień konwencji: MARPOL 73/78, HELSIŃSKIEJ 92 oraz ustawy RP o zapobieganiu zanieczyszczenia morza przez statki:− dyrektywa Rady Europy 96/98/WE− rezolucja IMO MEPC 60(33) oraz MEPC

107(49),− organizacja służb monitoringu oraz

zwalczania zanieczyszczeń środowiska morskiego.

2 2 – – – –

2. Zapobieganie zanieczyszczenia morza olejami (zał. I konwencji MARPOL):− techniczne sposoby zapobiegania

zanieczyszczeniom mórz olejami:− przegląd najnowszych konstrukcji

odolejaczy, systemy monitorowania i kontroli zrzutów,

− wymagania Rez. 107/49 – testowanie odolejaczy oraz mierników zawartości oleju

2 2 – – – –

3. Zapobieganie zanieczyszczeniom szkodliwymi substancjami przewożonymi luzem lub w opakowaniach (zał. II i III konwencji MARPOL):− konstrukcja chemikaliowców− rozwiązania pomp ładunkowych, instalacji

ładunkowych i resztkujących.

2 2 – – – –

4. Zapobieganie zanieczyszczeniom morza ście-kami (zał. IV konwencji MARPOL):− technologie obróbki ścieków stosowane na

statkach,− rozwiązania okrętowych instalacji

sanitarnych,− przegląd konstrukcji oczyszczalni,

parametry pracy oczyszczalni.

2 2 – – – –

5. Zapobieganie zanieczyszczeniu morza śmie-ciami (zał. V konwencji MARPOL):− definicje, warunki usuwania śmieci, plan

postępowania ze śmieciami,− techniczne sposoby utylizacji śmieci,− przegląd konstrukcji spalarek odpadów

oraz urządzeń do rozdrabniania i prasowania odpadów.

2 2 – – – –

6. Biologiczno-mechaniczne oczyszczalnie ścieków. Przygotowanie do uruchomienia. Obsługa podczas pracy. Parametry pracy oczyszczalni ścieków.Katalityczna redukcja szkodliwych związków w spalin silników okrętowych. Uruchomienie, ob-

2 2 – – – –



sługa, kontrola podczas pracy.



Laboratorium7. Metody pomiaru i aparatura do oznaczenia

składników spalin: tlenki azotu, węglowodory, tlenki węgla, cząstki stałe i normalne produkty spalania.Przygotowanie urządzeń do pracy: kalibracje i sprawdzanie. Metodyka prowadzenia testów pomiarowych na stanowisku i w eksploatacji.Sposoby wyznaczenia wskaźników emisji spalin. Pomiar stopnia zadymienia spalin. Praktyczne testy wyznaczania wskaźników emisji spalin silników okrętowych.

5 – – 5 – –

8. Stanowisko badania procesów odolejania oraz testowania odolejaczy okrętowych. Budowa i dzia-łanie mierników zawartości oleju w wodzie, kon-trola działania mierników.

1 – – 1 – –



1. Lipiński A.: Prawne podstawy ochrony środowiska, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2007.

2. Kenig-Witkowska M., M.: Prawo środowiska Unii Europejskiej, Zagadnienia systemowe. PiE Warszawa 2007.

3. Wierzbowski B., Rakoczy B.: Podstawy prawa ochrony środowiska, PiE Warszawa 20074. Wiewióra A.: Ochrona środowiska morskiego w eksploatacji statków, Notatki z wykładu

dla studiów dziennych i zaocznych oraz kursów SDKO w WSM, Szczecin 2003.


1. Ustawa RP z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001 r. Nr 62, poz. 627).

2. Ustawa RP z dnia 16 marca 1995 r. O zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (Dz.U. z 1995 r. Nr 47, poz. 243, z późn. zm.).

3. Konwencja o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego, 1992 (Dz. U. z 2000 r. Nr 28 poz. 346, z późn. zm.).

4. Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji. (Dz.U. z 1984 r. nr 11, poz. 46, zm. Dz.U. z 1997 r. nr 47, poz.300).

5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie przekazywania informacji o odpadach znajdujących się na statku (Dz. U. z 2003 r., Nr 101, poz. 936).

6. Rozporządzenie Ministra Transportu I Budownictwa w sprawie sposobu, zakresu i terminów przeprowadzania przeglądów i inspekcji, sposobu potwierdzania oraz wzorów międzynarodowych świadectw w zakresie ochrony morza przed zanieczyszczaniem przez statki (Dz. U. z 2006 r. nr 49, poz. 357).

7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie funkcjonowania inspekcji portu. (Dz. U. 2004 r. nr 102, poz. 1078).




45.1. Przedmiot: OKRĘTOWE UKŁADY NAPĘDOWESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 12 12 – – – – 3



– język angielski,– matematyka,– fizyka,– mechanika,– podstawy konstrukcji maszyn,– termodynamika techniczna,– mechanika płynów,– elektrotechnika okrętowa,– automatyka i miernictwo okrętowe,– okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– teoria i budowa okrętów,– ochrona środowiska morskiego.



Znać

1) Różne rozwiązania konstrukcyjne, zasady działania oraz eksploatacji napędów głównych i pomocniczych siłowni okrętowych.

2) Budowa i zasada eksploatacji instalacji siłowni z silnikami tłokowymi, parowymi i turbozespołami.

3) Zasady doboru różnych układów napędowych statków, ich charakterystyki i możliwości wykorzystania tych charakterystyk w czasie eksploatacji.

4) Systemy sterowania i nadzoru głównych układów napędowych oraz i główne zasady eksploatacyjne.

Umieć

1) Czytać i interpretować schematy i opisy głównych układów napędowych.2) Eksploatować układy napędowe siłowni spalinowych.3) Ocenić prawidłowość doboru głównych nastaw układów napędowych statku.4) Ocenić wpływ czynników eksploatacyjnych na zachowanie się układu napędowego

statku pod względem niezawodnościowym i energetycznym.





Σ W C L S PRok IV

1. Silniki główne okrętowych układów napędo-wych, porównanie ich wskaźników pracy i cha-rakterystyk.

2 2 – – – –

2. Pola pracy – obciążeń i wybrane charakterystyki silników tłokowych, turbin parowych i turboze-społów. Właściwości eksploatacyjne układów na-pędowych z tymi silnikami. Metody sporządzania i analiza charakterystyk i danych z prób morskich.

2 2 – – – –

3. Konstrukcja linii wałów głównych układów na-pędowych. Elementy składowe: wały pośrednie, oporowe i śrubowe. Rodzaje i konstrukcja sprzę-gieł w głównych układach napędowych. Łożyska nośne i oporowe: konstrukcja i zasady eksploatacji. Przekładnie: rodzaje, konstrukcja i zasady eks-ploatacyjne. Wyznaczanie sprawności całkowitej głównego układu napędowego oraz strat w jego elementach składowych.

2 2 – – – –

4. Współczesne rodzaje pędników okrętowych, konstrukcja, właściwości eksploatacyjne, kryteria i zasady doboru. Zasady wyznaczania w praktyce wartości siły naporu śruby.

2 2 – – – –

5. Metody sporządzania rzeczywistych charakterystyk obrotowych i napędowych w eksploatacji: wiadomości ogólne. Wyznaczanie charakterystyk napędowych układów głównych na podstawie pomiarów dla napędów ze śrubą o skoku ustalonym. Wyznaczanie charakterystyk napędowych układów głównych na podstawie pomiarów dla napędów ze śrubą o skoku nastawnym. Dobór i weryfikacja na-staw skoku śruby i prędkości obrotowej silnika ze śruba nastawną w ustalonych i zmiennych warun-kach pływania.

4 4 – – – –



1. Rawson, K.J.; Tupper, E.C., Basic Ship Theory, Elsevier, 2001.2. Schneekluth, H.; Bertram V., Ship Design for Efficiency and Economy, Elsevier, 1998.3. Bertram V., Practical Ship Hydrodynamics, Elsevier, 1999.4. Tupper, Eric C. Introduction to Naval Architecture, Elsevier, 2004.5. Wojnowski W., Okrętowe siłownie spalinowe, Tom I, II i III, Politechnika Gdańska,

1991 – 1992.



6. Michalski R., Siłownie okrętowe, Wydawnictwo Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1997.

7. Chachulski K., Podstawy napędu okrętowego, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988.8. Piotrowski I., Witkowski K., Eksploatacja okrętowych silników spalinowych, Gdynia

2002.9. Urbański P., Instalacje okrętów i obiektów oceanotechnicznych: instalacje spalinowych

siłowni okrętowych, Politechnika Gdańska, 1994.10. Balcerski A., Siłownie okrętowe, Gdańsk 1990.11. Włodarski J., K., Podstawy eksploatacji maszyn okrętowych, Gdynia, 2006.12. Kowalski Z., Tittenbrun S., Łastowski W., F., Regulacja prędkości obrotowej okrętowych

silników spalinowych, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988.13. Wiewióra A., Ochrona środowiska morskiego, WSM Szczecin, 1997.14. Borkowski T., Emisja spalin przez silniki okrętowe – zagadnienia podstawowe, WSM

Szczecin 2000.Opracował: prof. dr hab. inż. Stefan Żmudzki, dr inż. Piotr Treichel



46.1. Przedmiot: GOSPODARKA ENERGETYCZNA STATKUSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 12 12 – – – – 1



– język angielski,– podstawy konstrukcji maszyn,– termodynamika techniczna,– mechanika płynów,– elektrotechnika okrętowa,– chemia wody, paliw i smarów,– użytkowanie paliw i środków smarowych, – okrętowe silniki tłokowe,– kotły okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe,– ochrona środowiska morskiego.



Znać

1) Wpływ sposobu otrzymywania paliw na ich własności użytkowe.2) Właściwości fizykochemiczne i użytkowe paliw płynnych oraz wskaźniki ich jakości.3) Klasyfikację i specyfikację paliw żeglugowych wg norm ISO. 4) Pojęcia: lepkości, wartości opałowej i własności samozapłonowych produktów nafto-

wych oraz ich praktyczne znaczenie i wykorzystanie w eksploatacji siłowni okrętowych.5) Wpływ właściwości paliw na: rozpylanie paliwa w komorze spalania silnika i kotła, prze-

bieg i jakość spalania, zużycie paliwa, zużycie elementów silnika, zanieczyszczenie tur-biny i kotła utylizacyjnego.

6) Rodzaje olejów smarowych, właściwości fizykochemiczne i użytkowe.

Umieć

1) Analizować właściwości użytkowanych paliw i olejów smarowych pod katem ich prawi-dłowego i efektywnego wykorzystywania w ekonomicznej eksploatacji.

2) Eksploatować układy napędowe siłowni spalinowych uwzględniając utrzymywanie prawidłowych wartości wskaźników energetycznych.

3) Ocenić prawidłowość doboru głównych nastaw układów utylizacyjnych siłowni.



4) Ocenić i uwzględnić wpływ czynników eksploatacyjnych na zachowanie się układów napędowych statku pod względem energetycznym.

5) Zaplanować optymalne ilości paliw i olejów smarowych w bieżącej eksploatacji statku.



Σ W C L S PRok IV

1. Sprawność oraz specyfika okrętowych urządzeń i układów energetycznych. Zapotrzebowanie energii mechanicznej do napędu śrubowego, ener-gii elektrycznej oraz cieplnej do obsługi statku. Rozwiązania układów energetycznych dla statków napędzanych wysokoprężnymi silnikami tłoko-wymi oraz turbinami parowymi.

2 2 – – – –

2. Charakterystyka energetyczna procesów spala-nia w silnikach tłokowych, turbozespołach i ko-tłach parowych. Straty wewnętrzne silników cieplnych. Straty energetyczne układów napędo-wych i praktyczne sposoby ich wyznaczania w systemach okrętowych.

2 2 – – – –

3. Wpływ sposobu wytwarzania paliw dla silników wysokoprężnych na ich najważniejsze własności użytkowe. Znaczenie opóźnienia zapłonu dla pra-widłowego przebiegu procesu spalania i minimal-nego zużycia paliwa. Struktura i stabilność paliw pozostałościowych. Przyczyny i skutki utraty sta-bilności dla procesu spalania w silniku. Dodatkowe parametry opisujące własności paliw: zawartość wody i siarki. Skutki obecności wody i siarki w paliwie dla przebiegu i efektów energetycznych procesu spalania. Spalanie emulsji paliwowo-wodnych do zasilania silników (korzyści, warunki stosowania). Praktyczne sposoby uwzględniania właściwości użytkowanych paliw i emulsji w obliczeniach zużycia paliw przez silniki i kotły okrętowe.

2 2 – – – –

4. Wskaźniki energetyczne silników cieplnych i si-łowni okrętowych. Zasady wykorzystywania wskaźników energetycznych w eksploatacji statku. Wpływ czynników eksploatacyjnych na wartości wskaźników. Prognozowanie zużycia paliwa w oparciu o charakterystyki napędowe oraz pomiary w warunkach eksploatacyjnych. Zużycie olejów smarowych w silnikach napędowych – główne uwarunkowania eksploatacyjne. Wyznaczanie rze-czywistego zużycia olejów smarowych.

2 2 – – – –

5. Sposoby zwiększania ogólnej sprawności energetycznej siłowni okrętowych. Wykorzysty-wanie ciepła spalin wylotowych oraz wody chło-dzącej silnik i powietrze doładowujące. Stosowa-nie turboparowych zespołów prądotwórczych. Bu-

4 4 – – – –



dowa i działanie układów utylizacji ciepła współ-czesnych siłowni statków. Analiza i dobór właści-wych sposobów regulacji układów utylizacji ener-gii. Wytwarzanie energii elektrycznej w siłowniach statku, zespoły prądotwórcze z silnikami tło-kowymi i turbinami parowymi, prądnice wałowe. Zasady ekonomicznej eksploatacji tych układów.



1. Schneekluth H., Bertram V.: Ship Design for Efficiency and Economy. Elsevier, 1998.2. Wojnowski W.: Okrętowe siłownie spalinowe, Tom I, II i III. Politechnika Gdańska,

1991 – 1992.3. Michalski R.: Siłownie okrętowe. Wydawnictwo Politechniki Szczecińskiej, Szczecin

1997.4. Urbański P.: Gospodarka energetyczna na statkach. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk

1978.5. Piotrowski I., Witkowski K., Eksploatacja okrętowych silników spalinowych, Gdynia

2002.6. Urbański P., Instalacje okrętów i obiektów oceanotechnicznych: instalacje spalinowych

siłowni okrętowych, Politechnika Gdańska, 1994.7. Balcerski A., Siłownie okrętowe, Gdańsk 1990.8. Włodarski J., K., Podstawy eksploatacji maszyn okrętowych, Gdynia, 2006.




Napędy turbinowe



43.2. Przedmiot: EKSPLOATACJA OKRĘTOWYCH TURBINPAROWYCH I GAZOWYCH


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 34 34 – – – – 3

Razem 34 34 – – – – 3



– matematyka,– termodynamika techniczna,– podstawy automatyki i robotyki.



Znać

1) Teoretyczne obiegi termodynamiczne turbin parowych i gazowych;2) Bilans energetyczny turbiny parowej i gazowej;3) Straty i sprawność turbin parowych i gazowych;4) Sposoby poprawy sprawności turbin parowych i gazowych;5) Podział turbin parowych i gazowych;6) Konstrukcje okrętowych głównych i pomocniczych turbin parowych i

gazowych;7) Elementy konstrukcyjne turbin parowych i gazowych (łopatki, wirniki,

korpusy, fundamenty, uszczelnienia);8) Współpraca turbin z odbiornikami mocy (śruba, pompa, prądnica);9) Charakterystyki turbin parowych i gazowych;

10) Drgania i wyważanie wirników turbin parowych i gazowych;11) Regulacja mocy turbin parowych i gazowych;12) Eksploatacja turbin parowych i gazowych (przygotowanie do rozruchu,

rozruch, obciążenia, nadzór nad pracą;13) Elementy konstrukcyjne turbin parowych i gazowych;14) Ogólną charakterystykę siłowni z turbiną gazową, współpraca z odbiornikami

mocy, sprawność;15) Przygotowanie turbin gazowych do pracy, rozruch, obciążanie mocą,

odstawianie;16) Prace w warunkach ustalonych i zmiennych;17) Procesy zużycia turbin gazowych;18) Współczesne turbiny gazowe i tendencje rozwojowe.



Umieć

1) Przygotować do pracy turbinę parową i gazową;2) Uruchomić turbinę parową i gazową;3) Nadzorować turbinę parową i gazową podczas pracy w ustalonych i

zmiennych warunkach;4) Odstawić turbinę parowa i gazową;5) Diagnozować stan techniczny turbiny parowej i gazowej.



Σ W C L S PRok IV

1. Podstawowy obieg parowo wodny siłowni turboparowej, obieg Clausiusa – Rankine’a.

2 2 – – – –

2. Bilans energetyczny i straty sprawności turbiny parowej (sprawność wewnętrzna, obwodowa).

2 2 – – – –

3. Konstrukcje turbin parowych. Turbiny akcyjne, reakcyjne, kondensacyjne, upustowe.

1 1 – – – –

4. Elementy konstrukcyjne turbin parowych, ło-patki, korpusy, wirniki, uszczelnienia fundamentów.

2 2 – – – –

5. Obciążenia i deformacje turbin parowych. 2 2 – – – –6. Regulacja mocy turbin parowych (ilościowa, ja-

kościowa, obejściowa, kombinowana).2 2 – – – –

7. Charakterystyki turbin parowych i współpraca z odbiornikami mocy (śruba, pompa, prądnica).

3 3 – – – –

8. Drgania i wyważanie wirników (statyczne i dyna-miczne, wirniki sztywne i giętkie).

4 4 – – – –

9. Współczesne okrętowe turbiny parowe główne i pomocnicze, tendencje rozwojowe.

2 2 – – – –

10. Eksploatacja turbin parowych w sytuacja awa-ryjnych.

2 2 – – – –

11. Teoretyczne podstawy pracy turbin gazowych (obieg Braytona).

1 1 – – – –

12. Konstrukcja turbin gazowych. 2 2 – – – –13. Elementy konstrukcyjne turbin gazowych (ło-

patki, korpusy, wirniki, komory spalania, sprę-żarki).

2 2 – – – –

14. Ogólna charakterystyka siłowni z turbiną ga-zową, współpraca z odbiornikami mocy, sprawność.

2 2 – – – –

15. Przygotowanie turbin gazowych do pracy, roz-ruch, obciążanie mocą, odstawianie.

2 2 – – – –

16. Praca w warunkach nieustalonych i zmiennych. 1 1 – – – –17. Procesy zużycia turbin gazowych. 1 1 – – – –18. Współczesne turbiny gazowe i tendencje rozwo-

jowe.1 1 – – – –





1. Behrendt C., Kuszmider S.: Turbiny parowe. Wydawnictwo WSM, Szczecin 1985.2. Cwilewicz R., Perepeczko A.: Okrętowe turbiny parowe, Wydawnictwo Fundacji

Rozwoju AM w Gdyni, Gdynia 2002.3. Perepeczko A.: Okrętowe turbiny parowe. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1979.4. Kosowski K., Ship Turbine Power plants, Fundation for the Promotion of Marine

Industry, Gdańsk 2005.5. Kowalski A.: Okrętowe zespoły turbospalinowe, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1983.


1. Mizielińska K., Olszak J.: Parowe źródła ciepła. Wydawnictwo WNT, Warszawa 2008.2. Balcerski A.: Siłownie okrętowe. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1990.3. Wojnarski W.: Siłownie okrętowe. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1991.4. Instrukcje, prospekty, biuletyny, dokumentacje techniczne, strony www. producentów

turbin parowych i gazowych.Opracował: dr hab. inż. Cezary Behrendt



44.2. Przedmiot: KOTŁY PAROWE GŁÓWNESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 20 15 – – 5 – 2

Razem 20 15 – – 5 – 2



– matematyka,– termodynamika techniczna,– podstawy automatyki i robotyki,– kotły okrętowe.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń laboratoryjnych z wykorzystaniem symulatora student powinien:

Znać

1) Budowę współczesnych okrętowych kotłów głównych.2) Bilans cieplny kotłów.3) Zasady cyrkulacji wody w kotłach i jej zaburzenia.4) Procesy spalania w kotłach głównych.5) Tendencje rozwojowe okrętowych kotłów głównych i pomocniczych.6) Procedury przygotowania, uruchamiania, nadzorowania i odstawiania kotła.

Umieć

1) Przygotować do pracy kocioł główny.2) Uruchomić kocioł główny.3) Nadzorować kocioł główny podczas pracy.4) Diagnozować kocioł.5) Odstawić kocioł główny.





Σ W C L S PRok IV

1. Budowa współczesnych okrętowych kotłów głównych (walczaki wraz z armaturą, sekcje kotła, wdmuchiwacze sadzy, izolacja, obsługa oraz za-sady bezpiecznej i ekonomicznej eksploatacji ko-tłów).

3 3 – – – –

2. Bilans cieplny kotłaSprawność kotła – metoda pośrednia i bezpośred-nia, zanieczyszczenia powierzchni wymiany ciepła sadzą i kamieniem, wpływ zanieczyszczeń na sprawność kotła i jego eksploatację.

3 3 – – – –

3. Zasady cyrkulacji wody w kotle i jej zaburze-nia.Wpływ konstrukcji i warunków eksploatacji na za-burzenia cyrkulacji. Zagrożenia wynikające z za-burzenia cyrkulacji.

3 3 – – – –

4. Procesy spalania w kotłach głównych.Rodzaje paliw, wpływ parametrów eksploatacyj-nych na jakość rozpylania i spalania, współczynnik nadmiaru powietrza, regulacje palników, emisja spalin.

4 4 – – – –

5. Tendencje rozwojowe kotłów głównych i po-mocniczych.Zmiany w konstrukcji kotłów i ich systemów, utylizacja ciepła odpadowego i zmniejszenie emisji szkodliwych składników spalin

2 2 – – – –

Symulator6. Przygotowanie, uruchomienie i nadzór nad

pracą i odstawienie kotła głównego. Diagno-styka kotła.

6 – – – 5 –



1. Górski Z., Perepeczko A.: Okrętowe kotły parowe. Fundacja rozwoju WSM w Gdyni, Gdynia 2001.

2. Perepeczko A.: Okrętowe kotły parowe. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1979.3. Piotrowski W.: Okrętowe kotły parowe. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk

1985.


1. Balcerski A.: Siłownie okrętowe. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1990.

2. Cwynar L.. Rozruch kotłów parowych. WNT, Warszawa 1983.



3. Kruczek S.: Kotły. Konstrukcje i obliczenia, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2001.

4. Piotrowski W., Rokicki W.: Kotły parowe. Przykłady obliczeniowe. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1975.

5. Instrukcje, prospekty, biuletyny, dokumentacje techniczne, strony www. producentów kotłów okrętowych.

Opracował: dr hab. inż. Cezary Behrendt



45.2. Przedmiot: URZĄDZENIA I INSTALACJE OBSŁUGUJĄCE TURBINY OKRĘTOWE


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 10 10 – – – – 1

Razem 10 10 – – – – 1



– matematyka,– termodynamika techniczna,– siłownie okrętowe,– maszyny i urządzenia okrętowe.



Znać

1) Instalacje i obsługę siłowni turboparowych.2) Nadzór podczas pracy instalacji i urządzeń siłowni turboparowych.3) Instalacje i obsługę siłowni turbogazowych.4) Nadzór i obsługa podczas pracy instalacji i urządzeń siłowni turbogazowych.

Umieć

1) Przygotować do pracy urządzenia i instalacje siłowni turboparowych.2) Nadzorować i obsługiwać podczas pracy urządzenia i instalacje siłowni

turboparowej.3) Przygotować do pracy urządzenia i instalacje siłowni turbogazowych.4) Nadzorować i obsługiwać podczas pracy urządzenia i instalacje siłowni

turbogazowej.



Σ W C L S PRok IV

1. Instalacje i urządzenia siłowni turboparowych:a) przekładnie,b) skraplacze główne,c) skraplacze nadmiarowe,d) skrzynie cieplne,e) pompy skroplinowe wody zasilającej, olejowe,

4 4 – – – –



f) systemy olejowe,g) systemy wody morskiej chłodzącej.

2. Nadzór i obsługa podczas pracy instalacji i urządzeń siłowni turboparowych.

1 1 – – – –

3. Instalacje i urządzenia siłowni turbogazowych:a) przekładnie,b) systemy paliwowe,c) wymienniki ciepła,d) systemy regulacyjne,e) systemy olejowe,f) systemy chłodzenia,g) systemy przeciwpożarowe.

4 4 – – – –

4. Nadzór i obsługa podczas pracy instalacji i urządzeń siłowni turbogazowych.

1 1 – – – –



1. Kowalski A.: Okrętowe zespoły turbospalinowe. Wydawnictwo morskie, Gdańsk 1983.

2. Kowalski A., Krzyżanowski J.. Okrętowe siłownie parowe. Wydawnictwo WSM w Gdyni, Gdynia 1991.

3. Meier-Peter H., Bernhardt F.: Compendium Marine Engineering, DVV Media Group, Hamburg 2009.

4. Nikiel T.: Turbiny parowe. WNT, Warszawa 1980.5. Cwilewicz R., Perepeczko A.: Okrętowe turbiny parowe, Wydawnictwo Fundacji

Rozwoju AM w Gdyni, Gdynia 2002.6. Perycz S.: Turbiny parowe i gazowe, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1992.



2. Wojnarowski W.: Siłownie okrętowe, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1991.

3. Instrukcje, prospekty, biuletyny, dokumentacje techniczne, strony www. producentów turbin parowych i gazowych.




46.2. Przedmiot: EKSPLOATACJA OKRĘTOWYCH SIŁOWNITURBOPAROWYCH


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 23 15 – – 8 – 2

Razem 23 15 – – 8 – 2



– matematyka,– termodynamika techniczna,– siłownie okrętowe,– kotły okrętowe,– kotły parowe główne.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń labora-toryjnych z wykorzystaniem symulatora student powinien:

Znać

1) Współczesne obiegi parowo-skroplinowe siłowni turboparowej.2) Sprawność obiegu podstawowego i sposoby jego podwyższania.3) Procedury eksploatacyjne siłowni turboparowej.4) Procedury awaryjne eksploatacji siłowni turboparowej.

Umieć

1) Przygotować do pracy siłownię turboparową.2) Uruchomić siłownię turboparową.3) Nadzorować podczas pracy siłownię turboparową główna i pomocniczą.4) Postępować w sytuacjach awaryjnych.



Σ W C L S PRok IV

1. Współczesne obiegi parowo-skroplinowe siłowni turboparowej.

3 3 – – – –

2. Sprawność obiegu podstawowego i sposoby jego podwyższania (przegrzew międzystopniowy, kar-notyzacja, parametry sprzężone).

3 3 – – – –



3. Procedury eksploatacyjne siłowni turboparowej (uruchamianie, obsługa w czasie pracy, manew-rowanie, odstawianie).

5 5 – – – –

4. Procedury awaryjne eksploatacji siłowni tur-boparowych.

4 4 – – – –

Symulator5. Procedury eksploatacyjne siłowni turboparowej:

a) głównej,b) pomocniczej:

– turboprądnicy,– turbopomp ładunkowych.

3

32

–

––

–

––

–

––

3

32

–



1. Kowalski A.: Okrętowe zespoły turbospalinowe. Wydawnictwo morskie, Gdańsk 1983.2. Kowalski A.: Krzyżanowski J., Okrętowe siłownie parowe. Wydawnictwo WSM

w Gdyni, Gdynia 1991.3. Meier-Peter H., Bernhardt F.: Compendium Marine Engineering. DVV Media Group,

Hamburg 2009.4. Nikiel T.: Turbiny parowe. WNT, Warszawa 1980.5. Cwilewicz R., Perepeczko A.: Okrętowe turbiny parowe. Wydawnictwo Fundacji

Rozwoju AM w Gdyni, Gdynia 2002.6. Perycz S., Turbiny parowe i gazowe. Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1992.



2. Wojnarowski W.: Siłownie okrętowe. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1991.

3. Instrukcje, prospekty, biuletyny, dokumentacje techniczne, strony www. producentów turbin parowych i gazowych.




Eksploatacja zbiornikowców



43.3. Przedmiot: BUDOWA ZBIORNIKOWCÓWSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 15 15 – – – – 2



– informatyka użytkowa,– technologia remontów,– podstawy automatyki i robotyki,– maszyny i urządzenia okrętowe,– teoria i budowa okrętu,– ochrona środowiska morskiego,– zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku.



Znać

1) Wymagania dotyczące konstrukcji i wyposażenia zbiornikowców w świetle obowiązują-cych konwencji i przepisów.

2) Rozwiązania konstrukcyjne specyficzne dla zbiornikowców (ropowców, produktowców) – pompownie centralne, pompy zanurzone, głębinowe, systemy gazu obojętnego).

3) Rozwiązania konstrukcyjne instalacji ładunkowych, instalacji czyszczenia i mycia zbiorników na zbiornikowcach.

4) Podstawową dokumentacje i instrukcje związane ze specyfiką zbiornikowców.

Umieć

1) Identyfikować typowe rozwiązania konstrukcyjne spotykane na zbiornikowcach.2) Identyfikować ryzyko szkodliwości dla zdrowia i środowiska związane z przewozem

surowej ropy naftowej oraz produktów ropopochodnych. 3) Rozróżniać rozwiązania systemów ładunkowych i sposoby ich eksploatacji.4) Rozróżniać rozwiązania systemów gazu obojętnego, systemów przeciw pożarowych i

wentylacyjnych oraz sposoby ich eksploatacji.5) Identyfikować dokumentacje specyficzną dla zbiornikowca.





Σ W C L S PRok IV

1. Transport morski surowej ropy naftowej oraz produktów ropopochodnych. Wydobycie, przy-gotowanie do transportu, magazynowanie.

2 2 – – – –

2. Klasyfikacja zbiornikowców, charakterystyka ważniejszych typów. Konstrukcje zbiornikowców w świetle obowiązujących konwencji i przepisów.

2 2 – – – –

3. Rozwiązania konstrukcyjne instalacji ładunko-wych, resztkowych oraz balastowych.

2 2 – – – –

4. Rozwiązania konstrukcyjne systemów gazu obo-jętnego, instalacji przeciw pożarowych oraz wen-tylacyjnych

2 2 – – – –

5. Rozwiązania konstrukcyjne instalacji czyszcze-nia i mycia zbiorników ładunkowych. Mycie ropą naftową, mycie wodą.

2 2 – – – –

6. Napęd zbiornikowców, rodzaje napędów, zalety i wady różnych rozwiązań.

3 3 – – – –

7. Przepisy Towarzystw Klasyfikacyjnych, Certyfikaty, przeglądy i inspekcje specyficzne dla zbiornikowców.

2 2 – – – –


Literaturę do przedmiotów związanych z kierunkiem dyplomowania Eksploatacja zbiornikowców podano na końcu rozdziału.

Opracował: dr inż. Antoni Wiewióra, dr inż. Włodzimierz Kamiński



44.3. Przedmiot: EKSPLOATACJA ZBIORNIKOWCÓWSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 18 12 – – 6 – 3






Znać

1) Zasady eksploatacji systemów ładunkowych, resztkowych i balastowych zbiornikowców2) Zasady eksploatacji instalacji przeciwpożarowych, gazu obojętnego. 3) Zasady eksploatacji systemów grzania ładunku w zbiornikach ładunkowych, mycia

zbiorników ładunkowych i użycia systemów gazu obojętnego na zbiornikowcach. 4) Zasady działania systemów kontroli atmosfery i ciśnienia oraz ilości ładunku w zbiorni-

kach ładunkowych.

Umieć

1) Przygotować i uruchomić systemy za/wy-ładunku do operacji ładunkowych.2) Identyfikować stan techniczny systemów pompowych zbiornikowca.3) Przeprowadzić operacje mycia zbiorników ładunkowych oraz grzania ładunku w zbiorni-

kach ładunkowych.4) Przeprowadzić operacje użycia gazu obojętnego w zbiornikach ładunkowych.5) Interpretować wyniki wskazań aparatury kontrolno-pomiarowej specyficznej dla zbiorni-

kowca.





Σ W C L S PRok IV

1. Procedury związane z załadunkiem. Listy kon-trolne czynności, wymagania terminali.

1 1 – – – –

2. Procedury związane z wyładunkiem. Listy kon-trolne czynności, wymagania terminali.

1 1 – – – –

3. Mycie ropą naftową podczas wyładunku. Proce-dury mycia, instrukcje prowadzenia mycia.

1 1 – – – –

4. Systemy ładunkowe i resztkowe, pompy ładun-kowe, armatura systemów ładunkowych. Rozwią-zania systemów resztkowych. Optymalizacja wy-ładunku.

1,5 1,5 – – – –

5. Systemy gazu obojętnego, eksploatacja systemu w różnych fazach eksploatacji zbiornikowca.

1,5 1,5 – – – –

6. Napędy pomp ładunkowych, eksploatacja róż-nych rozwiązań, stosowane zabezpieczenia pomp.

1 1 – – – –

7. Eksploatacje systemów grzania ładunku. 1 1 – – – –8. Kontrola atmosfery w zbiorniku w różnych fa-

zach eksploatacji (zobojętnianie, odgazowanie, wentylacja). Stosowane przyrządy, zasady po-miaru.

1,5 1,5 – – – –

9. Obsługa systemów kontroli ilości ładunku w zbiornikach ładunkowych zbiornikowców.

1 1 – – – –

10. Mycie i czyszczenie zbiorników ładunkowych po różnych ładunkach.

1,5 1,5 – – – –

Symulatory i laboratoria komputerowe11. Przygotowanie statku do przyjęcia ładunku.

Operacja załadunku zbiornikowca.1 – – – 1 –

12. Kontrola atmosfery w zbiorniku w różnych fa-zach eksploatacji (zobojętnianie, załadunek, odga-zowanie, wentylacja, wyładunek).

1,5 – – – 1,5 –

13. Przygotowanie statku do wydania ładunku. Operacja wyładunku zbiornikowca.

1,5 – – – 1,5 –

14. Operacja mycia zbiorników ładunkowych. My-cie ropą, mycie wodą.

1 – – – 1 –

15. Współpraca pomp w czasie wyładunku, opty-malizacja procesu wyładunku.

1 – – – 1 –






45.3. Przedmiot: EKOLOGICZNE ASPEKTY EKSPLOATACJI ZBIORNIKOWCÓW


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 18 12 – – 6 – 2

Razem 18 12 – – 6 – 2






Znać

1) Międzynarodowe konwencje i przepisy dotyczące ochrony środowiska z uwzględnieniem specyfiki zbiornikowców.

2) Skutki oddziaływania surowej ropy naftowej oraz produktów ropopochodnych na środowisko naturalne oraz zdrowie człowieka.

3) Sposoby kontroli atmosfery w zbiornikach ładunkowych. 4) Zasady monitoringu oraz zwalczania rozlewów olejowych.5) Podstawową dokumentacje i instrukcje związane z ochroną środowiska na statku.

Umieć

1) Praktycznie wykorzystać i zastosować przepisy specyficzne dla zbiornikowców.2) Identyfikować oddziaływanie oleju na zdrowie człowieka i środowisko morskie.3) Kontrolować atmosferę zbiorników ładunkowych z wykorzystaniem specjalistycznego

sprzętu.4) Przeprowadzić prawidłowo operację mycia zbiorników ładunkowych.5) Prawidłowo reagować na sytuacje awaryjne.6) Praktycznie wykorzystać publikacje dotyczące zasad eksploatacji zbiornikowców.





Σ W C L S PRok IV

1. Uregulowania prawne w zakresie ochrony śro-dowiska przed zanieczyszczeniami olejami:Konwencja MARPOL 73/78, Konwencja Helsiń-ska, Oil Pollution Act 1990, inne.

2 2 – – – –

2. Okrętowy plan zapobiegania rozlewom olejo-wym.Międzynarodowy kodeks zarządzania bezpieczną eksploatacją statków i zapobieganiem zanieczysz-czaniu.

1 1 – – – –

3. Największe katastrofy ekologiczne (daty, miej-sca, ilości, skutki), wnioski.

2 2 – – – –

4. Rozlewy substancji ropopochodnych. Naturalne procesy towarzyszące rozlewom – (parowanie, dryf, rozprzestrzenianie, emulgowanie, rozpusz-czanie, utlenianie, biodegradacja).

3 3 – – – –

5. Monitoring oraz zwalczania zanieczyszczeń śro-dowiska: Organizacja służb monitoringu i zwal-czania;Wyposażenie w sprzęt do walki z rozlewami oraz jego rozmieszczenie w RP, współpraca międzyna-rodowa;Środki techniczne do ograniczenia rozlewu (typy zapór – budowa i eksploatacja);Urządzenia do zbierania (ssawy, zgarniacze, bębny, talerze, pasy i liny adhezyjne);Sorbenty i dyspergenty.

3 3 – – – –

6. Wpływ wybranych substancji ropopochodnych na organizm człowieka. Przepisy dotyczące do-puszczalnych stężeń substancji ropopochodnych w atmosferze w warunkach eksploatacji zbiornikow-ców. Przyrządy do kontroli składu atmosfery w zbiornikach.

1 1 – – – –

Symulatory i laboratoria komputerowe7. Wykorzystanie programów komputerowych dla

prognozowania rozprzestrzeniania się rozlewu oraz dryfu w zmiennych warunkach otoczenia, w funk-cji właściwości produktu.

3 – – – 3 –

8. Zapoznanie ze sprzętem do zwalczania rozle-wów olejowych zlokalizowanym w basenach ze-społu portowego Szczecin – Świnoujście.

3 – – – 3 –






46.3. Przedmiot: BEZPIECZEŃSTWO PRACY NA ZBIORNIKOWCACHSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 10 10 – – – – 1






Znać

1) Własności fizyko-chemiczne produktów ropopochodnych i ich wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji zbiornikowca.

2) Systemy wykrywania i walki z pożarami na statku.3) Wymogi (ISM Code) dotyczące bezpieczeństwa i zarządzanie bezpieczeństwem na

statku.4) Procedury „oceny ryzyka” przy podejmowaniu prac niebezpiecznych oraz procedury

udzielania pozwoleń na prace specjalne. 5) Procedury awaryjne stosowane w sytuacjach krytycznych.

Umieć

1) Identyfikować ryzyko niebezpiecznego oddziaływania produktów ropopochodnych na człowieka oraz udzielić pierwszej pomocy medycznej w nagłych wypadkach.

2) Nadzorować systemy wykrywania pożarów oraz umiejętnie walczyć z pożarami.3) Wykorzystać instrumenty zarządzania bezpieczeństwem wskazane przez (ISM Code). 4) Prawidłowo reagować na sytuacje awaryjne i krytyczne.5) Praktycznie wykorzystać dokumentację i publikacje dotyczące ww. zagadnień.





Σ W C L S PRok IV

1. Wybrane zagadnienia dotyczące palności, tok-syczności i wybuchowości substancji ropopo-chodnych. Kontrola składu atmosfery, przyrządy pomiarowe. Zagrożenia wybuchem i pożarem w różnych fazach eksploatacji.

2 2 – – – –

2. Przyrządy i wyposażenie do kontroli toksyczno-ści, wybuchowości i atmosfery w przestrzeniach zamkniętych.

1 1 – – – –

3. Zarządzanie Bezpieczną Eksploatacją Statku (ISM code) – z uwzględnieniem specyfiki zbiorni-kowca.Okrętowy plan zapobieganie rozlewom olejowym.

1 1 – – – –

4. Ochrona p-poź. zbiornikowców, środki gaśnicze i systemy wykrywania, walka z pożarami.

2 2 – – – –

5. Procedury i wytyczne eksploatacji instalacji zbiornikowca w normalnych warunkach eks-ploatacji.

2 2 – – – –

6. Stany zagrożenia i procedury działań w stanach zagrożenia oraz w stanach awaryjnych. Plany awaryjne i procedury postępowania w sytu-acjach krytycznych, w sytuacjach zagrożeń.

2 2 – – – –


Literatura podstawowa i uzupełniająca do przedmiotów związanych z kierunkiem dyplomowania Eksploatacja zbiornikowców

1. Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki – MARPOL 1973/78 Tekst jednolity, 2007 wraz z Protokołem 1978 i Protokołem 1997, zawiera wszystkie poprawki obowiązujące na dzień 1 sierpnia 2007 r. – Wydawnictwo PRS, 2007.

2. Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu, 1974 SOLAS. Zawiera poprawki 2005, 2006 i 2007r. – Wydawnictwo PRS, 2009.

3. Międzynarodowa konwencja o kontroli i postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi i osadami, 2004 (Konwencja BWM) – Wydawnictwo PRS, 2006.

4. Międzynarodowy kodeks zarządzania bezpieczną eksploatacją statków i zapobieganiem zanieczyszczaniu (Kodeks ISM), oraz Wytyczne wdrażania Kodeksu ISM - International Management Code for the Safe Operation of Ships and for Pollution Prevention and Revised Guidelines on the Implementation of the ISM Code. Wydawnictwo PRS, 2009.

5. Crude Oil Tanker Basics. The theory and practice of crude oil cargo operations Editor – ISGOTT 2009.

6. ISGOTT International Safety Guide for Oil Tankers and Terminals 5th .Author: ICS, OCIMF and IAPH Published: Editor Witherby Seamanship International 2006.

7. Double Hull Tankers. Editor – Witherby Seamanship International 2008.8. Tanker Jetty Safety. Editor – Witherby Seamanship International 2007.



9. Wiewióra A., Wesołek Z., Puchalski J.: Ropa naftowa w transporcie morskim. Trademar, Gdynia.

10. Grace R.: Oil, An Overview of the Petroleum Industry. Gulf Publishing Company, Houston, 2007.

11. Fink J.K.: Oil Field Chemicals. Gulf Professional Publishing. Elsevier Science, 2003.12. Konwencja Marpol 73.




Eksploatacja chemikaliowców



43.4. Przedmiot: BUDOWA STATKÓW DO PRZEWOZU CHEMIKALIÓWSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 12 12 – – – – 2






Znać

1) Wymagania dotyczące konstrukcji i wyposażenia chemikaliowców w świetle obowiązujących konwencji i przepisów.

2) Rozwiązania konstrukcyjne specyficzne dla chemikaliowców.3) Rozwiązania konstrukcyjne systemów ładunkowych, kontroli atmosfery w zbiornikach

ładunkowych oraz systemy mycia na chemikaliowcach. 4) Podstawową dokumentacje i instrukcje związane ze specyfiką chemikaliowca

Umieć

1) Identyfikować typowe rozwiązania konstrukcyjne spotykane na chemikaliowcach2) Identyfikować ryzyko szkodliwości dla zdrowia i środowiska związane z przewozem róż-

nego rodzaju chemikaliów3) Rozróżniać typy systemów ładunkowych i ich sposoby eksploatacji4) Identyfikować i prowadzić dokumentacje specyficzną dla chemikaliowca.





Σ W C L S PRok IV

1. Transport morski chemikaliów, typy ładunków i przepisy dotyczące przewozu chemikaliów.

1 1 – – – –

2. Własności fizyko-chemiczne typowych ładun-ków przewożonych przez chemikaliowce.

2 2 – – – –

3. Niebezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego, środowiska i ładunku na chemikaliowcach związane z własnościami fizyko-chemicznymi chemikaliów.

1 1 – – – –

4. Wymagania dotyczące konstrukcji i wyposaże-nia chemikaliowców w świetle obowiązujących konwencji i przepisów.

2 2 – – – –

5. Rozwiązania konstrukcyjne specyficzne dla chemikaliowców.

2 2 – – – –

6. Rozwiązania konstrukcyjne systemów ładunko-wych i kontroli atmosfery w zbiornikach ła-dunkowych chemikaliowców.

2 2 – – – –

7. Typy chemikaliowców i ich zdolności do prze-wozu specyficznych chemikaliów.

1 1 – – – –

8. Certyfikacja, przeglądy i inspekcje specyficzne dla chemikaliowców.

1 1 – – – –


Literaturę do przedmiotów związanych z kierunkiem dyplomowania Eksploatacja chemikaliowców podano na końcu rozdziału.

Opracował: dr inż. Włodzimierz Kamiński



44.4. Przedmiot: EKSPLOATACJA STATKÓW DO PRZEWOZU CHEMIKALÓWSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 24 18 – – 6 – 2






Znać

1) Zasady eksploatacji systemów załadunku chemikaliowców.2) Zasady eksploatacji systemów pompowych wyładunku chemikaliowca.3) Zasady eksploatacji systemów grzania ładunku w zbiornikach ładunkowych, mycia

zbiorników ładunkowych i użycia systemów gazu obojętnego na chemikaliowcach. 4) Zasady działania systemów kontroli atmosfery i ciśnienia oraz ilości ładunku w zbiorni-

kach ładunkowych chemikaliowca.

Umieć

1) Przygotować i uruchomić systemy za/wy-ładunku do operacji ładunkowych.2) Identyfikować stan techniczny systemów pompowych chemikaliowca.3) Przeprowadzić operacje mycia zbiorników ładunkowych oraz grzania ładunku w zbiorni-

kach ładunkowych.4) Przeprowadzić operacje użycia gazu obojętnego w zbiornikach ładunkowych.5) Interpretować wyniki wskazań aparatury kontrolno-pomiarowej specyficznej dla

chemikaliowca.





Σ W C L S PRok IV

1. Specyfika procedur za/wy-ładunku z uwagi na cechy konstrukcyjne specyficzne dla chemika-liowców.

1 1 – – – –

2. Procedury operacji ładunkowych na chemika-liowcach i systemy techniczne do ich obsługi.

2 1 – – – –

3. Rurociągi i armatura stosowana na chemika-liowcach w systemach ładunkowych.

2 2 – – – –

4. Pompy ładunkowe i systemy hydrauliczne na-pędu pomp ładunkowych.

4 2 – – – –

5. Eksploatacja pomp ładunkowych i systemów ich napędu stosowanych na chemikaliowcach.

5 2 – – – –

6. Eksploatacja systemów grzania ładunku w zbiornikach ładunkowych chemikaliowców dla wybranych rozwiązań konstrukcyjnych.

2 2 – – – –

7. Obsługa instalacji detekcji gazów toksycznych oraz kontroli ciśnienia w zbiornikach ładunko-wych chemikaliowców.

2 2 – – – –

8. Obsługa systemów kontroli ilości ładunku w zbiornikach ładunkowych chemikaliowców.

2 2 – – – –

9. Eksploatacja systemów gazu obojętnego na chemikaliowcach.

2 2 – – – –

10. Mycie zbiorników ładunkowych na chemika-liowcach.

2 2 – – – –

Symulatory i laboratoria komputerowe11. Operacja załadunku chemikaliowca. 2 – – – 2 –12. Operacja wyładunku chemikaliowca. 1 – – – 1 –13. Operacja inertowania zbiorników ładunko-

wych.1 – – – 1 –

14. Operacja mycia zbiorników ładunkowych. 1 – – – 1 –15. Współpraca równoległa pomp wyładunkowych. 1 – – – 1 –






45.4. Przedmiot: EKOLOGICZNE ASPEKTY EKSPLOATACJI CHEMIKALIOWCÓW


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 12 12 – – – – 3

Razem 12 12 – – – – 3






Znać

1) Międzynarodowe konwencje i przepisy dotyczące ochrony środowiska z uwzględnieniem specyfiki chemikaliowców.

2) Skutki oddziaływania typowych chemikaliów na środowisko i zdrowie człowieka.3) Sposoby kontroli atmosfery w zbiornikach ładunkowych. 4) Podstawową dokumentacje i instrukcje związane z ochroną środowiska na statku.5) Procedury mycia zbiorników ładunkowych na chemikaliowcach z uwzględnieniem

aspektów ochrony środowiska.6) Procedury awaryjne związane z zapobieganiem wypadkom ekologicznym.

Umieć

1) Praktycznie wykorzystać i zastosować przepisy specyficzne dla chemikaliowców.2) Identyfikować ryzyko niebezpiecznego oddziaływania chemikaliów na człowieka

i środowisko.3) Kontrolować atmosferę zbiorników ładunkowych z wykorzystaniem specjalistycznego

sprzętu.4) Przeprowadzić prawidłowo operację mycia zbiorników ładunkowych.5) Prawidłowo reagować na sytuacje awaryjne.6) Praktycznie wykorzystać takie publikacje jak: IBC Code, P&A manual, SMPEP.





Σ W C L S PRok IV

1. Zagrożenia dla zdrowia załogi i środowiska związane z przewozem chemikaliów na stat-kach.

1 1 – – – –

2. Atmosfera zbiorników ładunkowych na chemi-kaliowcu i sposoby jej kontroli.

1 1 – – – –

3. Ochrona p-poź. chemikaliowców. 1 1 – – – –4. Specjalistyczne wyposażenie sprzętowe na che-

mikaliowcach związane z ochroną środowiska.1 1 – – – –

5. Przepisy Marpol i uzgodnienia IMO-MPEC o zapobieganiu rozlewom oraz ochronie środowi-ska dotyczące chemikaliowców.

2 2 – – – –

6. Przyrządy i wyposażenie do kontroli bezpieczeństwa na chemikaliowcach.

1 1 – – – –

7. Procedury przygotowania operacji ładunko-wych chemikaliowca (współpraca statek-ter-minal ładunkowy).

1 1 – – – –

8. Procedury balastowania statku. 1 1 – – – –9. Generalne procedury mycia zbiorników ładun-

kowych i dyspozycji resztek ładunku oraz wen-tylacji zbiorników.

1 1 – – – –

10. Procedury alarmowe i awaryjne na chemika-liowcach.

2 2 – – – –

Razem 12 12 – – - –Razem w czasie studiów 12 12 – – - –





46.4. Przedmiot: BEZPIECZEŃSTWO PRACY NA CHEMIKALIOWCACHSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 12 12 – – – – 1






Znać

1) Własności fizykochemiczne chemikaliów mające wpływ na bezpieczeństwo pracy na statku.

2) Skutki oddziaływania typowych chemikaliów na zdrowie człowieka i zasady niesienia pierwszej pomocy medycznej w nagłych wypadkach.

3) Systemy wykrywania i walki z pożarami na statku.4) Wymogi SMS dotyczące bezpieczeństwa i zarządzanie bezpieczeństwem na statku.5) Procedury „oceny ryzyka” przy podejmowaniu prac niebezpiecznych oraz procedury


Umieć

1) Identyfikować ryzyko niebezpiecznego oddziaływania chemikaliów na człowieka oraz udzielić pierwszej pomocy medycznej w nagłych wypadkach.

2) Nadzorować systemy wykrywania pożarów oraz umiejętnie walczyć z pożarami.3) Wykorzystać instrumenty zarządzania bezpieczeństwem wskazane przez SMS (ISM

Code). 4) Prawidłowo reagować na sytuacje awaryjne i krytyczne.5) Praktycznie wykorzystać takie publikacje jak: IBC Code, P&A manual, IMO.





Σ W C L S PRok IV

1. Wybrane zagadnienia dotyczące palności, tok-syczności i wybuchowości chemikaliów przewo-żonych w zbiornikach ładunkowych chemika-liowców.

1 1 – – – –

2. Oddziaływanie typowych chemikaliów na zdrowie człowieka oraz zasady niesienia pierw-szej pomocy medycznej.

1 1 – – – –

3. Ochrona p-poź. chemikaliowców, środki gaśni-cze i systemy wykrywania i walki z pożarami

2 2 – – – –

4. Procedury i wytyczne eksploatacji instalacji chemikaliowców (P&A), Instrukcja statkowego systemu zarządzania bezpieczeństwem (SMS ma-nual) i Przepisy przewozu chemikaliów luzem (IBC code) jako podstawowe źródła informacji dotyczącej bezpiecznej eksploatacji chemika-liowca.

2 2 – – – –

5. Zarządzanie Bezpieczną Eksploatacją Statku (ISM code) – z uwzględnieniem specyfiki chemi-kaliowca.

2 2 – – – –


1 1 – – – –

7. Procedury udzielania pozwoleń na prace spe-cjalne.

1 1 – – – –

8. Ocena ryzyka „Risk Assesment” przy podej-mowaniu prac niebezpiecznych.

1 1 – – – –

9. Plany awaryjne i procedury postępowania w sy-tuacjach krytycznych.

1 1 – – – –


Literatura podstawowa i uzupełniająca do przedmiotów związanych z kierunkiem dyplomowania Eksploatacja chemikaliowców

1. Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki – MARPOL 1973/78 .Tekst jednolity, 2007 wraz z Protokołem 1978 i Protokołem 1997, zawiera wszystkie poprawki obowiązujące na dzień 1 sierpnia 2007 r. Wydawnictwo PRS, 2007.

2. Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu, 1974 SOLAS. Zawiera poprawki 2005, 2006 i 2007r. Wydawnictwo PRS, 2009.

3. Międzynarodowa konwencja o kontroli i postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi i osadami, 2004 (Konwencja BWM). Wydawnictwo PRS, 2006.

4. Międzynarodowy kodeks zarządzania bezpieczną eksploatacją statków i zapobieganiem zanieczyszczaniu (Kodeks ISM), oraz Wytyczne wdrażania Kodeksu ISM – International



Management Code for the Safe Operation of Ships and for Pollution Prevention and Revised Guidelines on the Implementation of the ISM Code. Wydawnictwo PRS, 2009.


6. Double Hull Tankers. Editor - Witherby Seamanship International 2008.7. Tanker Jetty Safety. Editor – Witherby Seamanship International 2007.8. Międzynarodowy kodeks budowy i wyposażenia statków przewożących niebezpieczne

chemikalia luzem (Kodeks IBC), wydanie PRS, 1999.9. Chemical Tanker Notes, Editor – Witherby Seamanship International 2006.

10. Verwey's Tank Cleaning Guide 7th Ed. Authors: F.J.A. Burgmeij,D. Van der Corpu M.H. De Heer. Editor – Witherby Seamanship International 2000.

11. Hazardous Chemical Database. Editor – Witherby Seamanship International 200312. Ship / Shore Interface (IP no.16) Safe Working Practice for LPG and Liquefied Chemical

Gas Cargoes, Editor – Witherby Seamanship International 1997.Opracował: dr inż. Włodzimierz Kamiński



Eksploatacja gazowców



43.5. Przedmiot: BUDOWA STATKÓW DO PRZEWOZU SKROPLONYCH GAZÓW


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 15 15 – – – – 2

Razem 15 15 – – – – 2






Znać

1) Wymagania dotyczące konstrukcji i wyposażenia gazowców w świetle obowiązujących konwencji i przepisów.

2) Rozwiązania konstrukcyjne specyficzne dla gazowców.3) Rozwiązania konstrukcyjne systemów ładunkowych, kontroli atmosfery w zbiornikach

ładunkowych.4) Podstawową dokumentacje i instrukcje związane ze specyfiką gazowca.

Umieć

1) Identyfikować typowe rozwiązania konstrukcyjne spotykane na gazowcach2) Identyfikować ryzyko szkodliwości dla zdrowia i środowiska związane z przewozem róż-

nego rodzaju gazów.3) Rozróżniać typy systemów ładunkowych i ich sposoby eksploatacji.4) Identyfikować i prowadzić dokumentacje specyficzną dla gazowca.





Σ W C L S PRok IV

1. Transport morski gazów, typy ładunków i prze-pisy dotyczące przewozu gazów.

1 1 – – – –

2. Własności fizyko-chemiczne typowych ładun-ków przewożonych przez gazowce.

2 2 – – – –

3. Niebezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego, środowiska i ładunku na gazowcach związane z własnościami fizyko-chemicznymi gazów.

2 2 – – – –

4. Wymagania dotyczące konstrukcji i wyposaże-nia gazowców w świetle obowiązujących kon-wencji i przepisów.

3 3 – – – –

5. Rozwiązania konstrukcyjne specyficzne dla ga-zowców

2 2 – – – –

6. Rozwiązania konstrukcyjne systemów ładunko-wych i kontroli atmosfery w zbiornikach ła-dunkowych gazowców.

3 3 – – – –

7. Typy gazowców i ich zdolności do przewozu specyficznych gazów.

1 1 – – – –

8. Certyfikacja, przeglądy i inspekcje specyficzne dla gazowców.

1 1 – – – –


Literaturę do przedmiotów związanych z kierunkiem dyplomowania Eksploatacja gazowców podano na końcu rozdziału.




44.5. Przedmiot: EKSPLOATACJA STATKÓW DO PRZEWOZU SKROPLONYCH GAZÓW


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 24 18 – – 6 – 3

Razem 24 18 – – 6 – 3






Znać

1) Zasady eksploatacji systemów załadunku gazowców.2) Zasady eksploatacji systemów pompowych wyładunku gazowca.3) Zasady eksploatacji systemów chłodzenia ładunku w zbiornikach ładunkowych.4) Zasady działania systemów kontroli atmosfery i ciśnienia oraz ilości ładunku w zbiorni-

kach ładunkowych gazowca.

Umieć

1) Przygotować i uruchomić systemy za/wy-ładunku do operacji ładunkowych.2) Identyfikować stan techniczny systemów pompowych gazowca.3) Interpretować wyniki wskazań aparatury kontrolno-pomiarowej specyficznej dla ga-

zowca.





Σ W C L S PRok IV

1. Specyfika procedur za/wy-ładunku z uwagi na cechy konstrukcyjne specyficzne dla gazow-caów.

1 1 – – – –

2. Procedury operacji ładunkowych na gazowcach i systemy techniczne do ich obsługi.

2 2 – – – –

3. Rurociągi i armatura stosowana na gazowcach w systemach ładunkowych.

2 2 – – – –

4. Pompy ładunkowe i systemy hydrauliczne na-pędu pomp ładunkowych.

3 3 – – – –

5. Eksploatacja pomp ładunkowych i systemów ich napędu stosowanych na gazowcach.

4 4 – – – –

6. Eksploatacja systemów chłodzenia ładunku w zbiornikach ładunkowych gazowcach dla wybranych rozwiązań konstrukcyjnych.

2 2 – – – –

7. Obsługa instalacji detekcji gazów toksycznych oraz kontroli ciśnienia w zbiornikach ładunko-wych gazowca

2 2 – – – –

8. Obsługa systemów kontroli ilości ładunku w zbiornikach ładunkowych gazowca.

2 2 – – – –

Symulatory i laboratoria komputerowe9. Operacja załadunku gazowca. 1 – – – 1 –10. Operacja wyładunku gazowca. 2 – – – 2 –11. Operacja regulacji ciśnienia i temperatury gazu

przewożonego na gazowcu.2 – – – 2 –

12. Współpraca równoległa pomp wyładunkowych. 1 – – – 1 –Razem 24 18 – – 6 –

Razem w czasie studiów 24 18 – – 6 –





45.5. Przedmiot: EKOLOGICZNE ASPEKTY EKSPLOATACJI STATKÓW DO PRZEWOZU GAZÓW SKROPLONYCH


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 18 12 – – 6 – 2

Razem 18 12 – – 6 – 2






Znać

1) Międzynarodowe konwencje i przepisy dotyczące ochrony środowiska z uwzględnieniem specyfiki gazowców.

2) Skutki oddziaływania typowych gazów przewożonych przez gazowce na środowisko i zdrowie człowieka.

3) Sposoby kontroli atmosfery w zbiornikach ładunkowych. 4) Podstawową dokumentacje i instrukcje związane z ochroną środowiska na statku.5) Procedury awaryjne związane z zapobieganiem wypadkom ekologicznym.

Umieć

1) Praktycznie wykorzystać i zastosować przepisy specyficzne dla gazowców.2) Identyfikować ryzyko niebezpiecznego oddziaływania gazów na człowieka i środowisko.3) Kontrolować atmosferę zbiorników ładunkowych z wykorzystaniem specjalistycznego

sprzętu.4) Prawidłowo reagować na sytuacje awaryjne.5) Praktycznie wykorzystać takie publikacje jak: IGC Code, P&A manual, SMPEP.





Σ W C L S PRok IV

1. Zagrożenia dla zdrowia załogi i środowiska związane z przewozem gazów na statkach.

1 1 – – – –

2. Atmosfera zbiorników ładunkowych na ga-zowcu i sposoby jej kontroli.

1 1 – – – –

3. Ochrona p-poź. gazowców. 1 1 – – – –4. Specjalistyczne wyposażenie sprzętowe na ga-

zowcach związane z ochroną środowiska.1 1 – – – –

5. Przepisy Marpol i uzgodnienia IMO-MEPC o zapobieganiu rozlewom oraz ochronie środowi-ska dotyczące gazowców.

2 2 – – – –

6. Przyrządy i wyposażenie do kontroli bezpieczeństwa na gazowcach.

1 1 – – – –

7. Procedury przygotowania operacji ładunko-wych gazowca (współpraca statek-terminal ładun-kowy).

1 1 – – – –

8. Procedury balastowania statku. 1 1 – – – –9. Procedury alarmowe i awaryjne na chemika-

liowcach.2 2 – – – –

10. Zagrożenia dla zdrowia załogi i środowiska związane z przewozem gazów na statkach.

1 1 – – – –

Symulatory i laboratoria komputerowe11. Praktyczne wykorzystanie „IGC code”. 1 – – – 1 –12. Praktyczne wykorzystanie „SMPEP”. 1 – – – 1 –13. Praktyczne wykorzystanie „Cargo Record

Book”.1 – – – 1 –

14. Praktyczne wykorzystanie „check lists” dla ty-powych procedur stosowanych na gazowcach.

1 – – – 1 –

15. Praktyczne wykorzystanie „MSDS” (opisów ga-zów – pod kątem szkodliwości i zasad bezpieczeń-stwa).

1 – – – 1 –

16. Praktyczne wykorzystanie „P&A Manual”. 0,5 – – – 0,5 –17. Praktyczne wykorzystanie „Ballast Manage-

ment Manual”.0,5 – – – 0,5 –






46.5. Przedmiot: BEZPIECZEŃSTWO PRACY NA GAZOWCACHSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 12 12 – – – – 1






Znać

1) Własności fizykochemiczne gazów(jako ładunku) mające wpływ na bezpieczeństwo pracy na statku

2) Skutki oddziaływania typowych gazów na zdrowie człowieka i zasady niesienia pierw-szej pomocy medycznej w nagłych wypadkach.

3) Systemy wykrywania i walki z pożarami na statku.4) Wymogi SMS dotyczące bezpieczeństwa i zarządzanie bezpieczeństwem na statku.5) Procedury „oceny ryzyka” przy podejmowaniu prac niebezpiecznych oraz procedury


Umieć

1) Identyfikować ryzyko niebezpiecznego oddziaływania gazów na człowieka oraz udzielić pierwszej pomocy medycznej w nagłych wypadkach.

2) Nadzorować systemy wykrywania pożarów oraz umiejętnie walczyć z pożarami.3) Wykorzystać instrumenty zarządzania bezpieczeństwem wskazane przez SMS(ISM

Code). 4) Prawidłowo reagować na sytuacje awaryjne i krytyczne.5) Praktycznie wykorzystać takie publikacje jak: IGC Code, P&A manual, IMO.





Σ W C L S PRok IV

1. Wybrane zagadnienia dotyczące palności, tok-syczności i wybuchowości gazów przewożonych w zbiornikach ładunkowych gazowców.

1 1 – – – –

2. Oddziaływanie typowych gazów na zdrowie człowieka oraz zasady niesienia pierwszej po-mocy medycznej

1 1 – – – –

3. Ochrona p-poź. gazowców, środki gaśnicze i systemy wykrywania i walki z pożarami.

2 2 – – – –

4. Procedury i wytyczne eksploatacji instalacji ga-zowców (P&A), Instrukcja statkowego systemu zarządzania bezpieczeństwem (SMS manual) i Przepisy przewozu gazów luzem (IGC code ) jako podstawowe źródła informacji dotyczącej bez-piecznej eksploatacji gazowca.

2 2 – – – –

5. Zarządzanie Bezpieczną Eksploatacją Statku (ISM code) – z uwzględnieniem specyfiki ga-zowca.

2 2 – – – –


1 1 – – – –

7. Procedury udzielania pozwoleń na prace spe-cjalne.

1 1 – – – –

8. Ocena ryzyka „Risk Assesment” przy podej-mowaniu prac niebezpiecznych.

1 1 – – – –

9. Plany awaryjne i procedury postępowania w sy-tuacjach krytycznych.

1 1 – – – –


Literatura podstawowa i uzupełniająca do przedmiotów związanych z kierunkiem dyplomowania Eksploatacja chemikaliowców

1. Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki – MARPOL 1973/78 .Tekst jednolity, 2007 wraz z Protokołem 1978 i Protokołem 1997, zawiera wszystkie poprawki obowiązujące na dzień 1 sierpnia 2007 r.- Wydawnictwo PRS, 2007.

2. Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu, 1974 SOLAS. Zawiera poprawki 2005, 2006 i 2007 r. – Wydawnictwo PRS, 2009.

3. Międzynarodowa konwencja o kontroli i postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi i osadami, 2004 (Konwencja BWM)- Wydawnictwo PRS, 2006.

4. Międzynarodowy kodeks zarządzania bezpieczną eksploatacją statków i zapobieganiem zanieczyszczaniu (Kodeks ISM), oraz Wytyczne wdrażania Kodeksu ISM – International Management Code for the Safe Operation of Ships and for Pollution Prevention and Revised Guidelines on the Implementation of the ISM Code. Wydawnictwo PRS, 2009.




6. Double Hull Tankers. Editor – Witherby Seamanship International 2008.7. Tanker Jetty Safety. Editor – Witherby Seamanship International 2007.8. Ship / Shore Interface (IP no.16) Safe Working Practice for LPG and Liquefied Chemical

Gas Cargoes, Editor – Witherby Seamanship International 1997.9. Liquefied Gases Marine Transportation and Storage Author – Vaudolon, Alain. Editor –

Witherby Seamanship International 2000.10. Liquefied Gas Handling Principles on Ships and in Terminals 3rd Ed, Authors: McGuire

& White Editor – Witherby Seamanship International 2000.11. LPG Shipping Suggested Competency Standards SIGOTTO, Editor – Witherby

Seamanship International 2008.12. Międzynarodowy kodeks budowy i wyposażenia statków przewożących skroplone gazy

luzem (Kodeks IGC), wydanie PRS, 2001.Opracował: dr inż. Włodzimierz Kamiński



Eksploatacja chłodnicowców



43.6. Przedmiot: EKSPLOATACJA INSTALACJI I URZĄDZEŃ STATKÓW DO PRZEWOZU ŁADUNKÓW CHŁODZONYCH


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 20 20 – – – – 2

Razem 20 20 – – – – 2



– matematyka,– informatyka użytkowa,– technologia remontów,– termodynamika techniczna,– chłodnictwo i klimatyzacja.



Znać

1) Zasady montażu instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych2) Procedury obsługi urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych.3) Zasady obsługi instalacji pomocniczych.4) Zasady demontażu i remontów urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych.5) Podstawy obsługi instalacji chłodniczych statków specjalistycznych.6) Próby i odbiory instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych w świetle wymagań przepi-

sów klasyfikacyjnych.

Umieć

1) Przeprowadzić uruchomienie, próby, stałą eksploatację (kontrola ciśnień, temperatur, wil-gotności względnych, natężenia poboru prądu, hałasu itp.) i zatrzymanie instalacji chłod-niczej i klimatyzacyjnej.

2) Realizować czynności obsługi okresowej: uzupełnianie ziębnika i ziębiwa, uzupełnianie lub wymiana oleju smarnego, odpowietrzanie, odszranianie, detekcja i usuwanie nie-szczelności, odwadnianie instalacji.

3) Przeprowadzać okresowe remonty urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych.4) Kontrolować działanie przyrządów pomiarowych i sygnalizacyjnych.5) Ustalić przyczyny niesprawności instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.6) Wykrywać i poprawnie reagować na sytuacje awaryjne.7) Prowadzić dokumentację związaną z eksploatacją instalacji chłodniczych i klimatyzacyj-

nych.





Σ W C L S PRok IV

1. Montaż instalacji chłodniczych:a) Ogólne zasady montażu.b) Wpływ obecności wody i jej usuwanie.c) Wpływ obecności powietrza i jego usuwanie.d) Zanieczyszczenia.e) Montaż chłodnic.f) Montaż agregatów.g) Zasady prowadzenia rurociągów.h) Układy wielosprężarkowe.i) Testy szczelności i urządzenia do kontroli

szczelności.j) Osuszanie instalacji.k) Napełnianie czynnikiem chłodniczym.l) Napełnianie olejem.m) Uruchamianie urządzenia chłodniczego.n) Warunki bezpieczeństwa podczas obsługi

instalacji chłodniczych.

2 2 – – – –

2. Obsługa sprężarek i układów chłodniczych:a) Ogólne zasady eksploatacji instalacji chłodni-

czych.b) Bieżąca i okresowa obsługa instalacji chłodni-

czych.c) Objawy, przyczyny, konsekwencje różnych

nieprawidłowości w instalacjach chłodniczych.d) Procedury postępowania przy różnych czynno-

ściach eksploatacyjnych (uzupełnienie ziębnika, oleju, odpowietrzanie, odwadnianie, lokalizacja i usuwanie nieszczelności, odszranianie, rozruch po dłuższym postoju, odstawienie instalacji.

e) Kontrola stanu urządzeń chłodniczych.f) Kontrola sprężarki.g) Kontrola stanu napełnienia czynnikiem

chłodniczym.h) Kontrola skraplaczy.i) Sprawdzanie przewodu cieczowego i paro-

wego.j) Sprawdzanie presostatów i termostatów.k) Ustalanie przyczyn nieprawidłowej pracy

układów chłodniczych.

5 5 – – – –

3. Obsługa instalacji pomocniczych:a) Instalacja odessania ziębnika.b) Instalacja wytłaczania ciekłego ziębnika.c) Instalacja uzupełniania ziębnika.d) Instalacja uzupełniania oleju.e) Instalacja bezpieczeństwa.f) Instalacja spustu ziębnika za burtę.g) Instalacja odpowietrzania.h) Instalacja wyrównania ciśnienia.

5 5 – – – –



i) Instalacja odwadniania ziębnika.j) Instalacja rekuperacji i odgazowania oleju.k) Instalacja odszraniania termodynamicznego

(powrót cieczy do kolektora cieczy lub zbior-nika drenażowego lub do separatora).

l) Instalacja odszraniania elektrycznego.m) Instalacja odszraniania gorącym glikolem.

4. Odszranianie parowników:a) Odszranianie parowników małych chłodni

prowiantowych.b) Odszranianie parowników dużych instalacji

przemysłowych.c) Odszranianie parowników na chłodniowcach.d) Metody oceny i pomiaru grubości warstwy

lodu i jej wpływ na wydajność chłodniczą i eksploatację urządzeń.

2 2 – – – –

5. Demontaż urządzeń chłodniczych:a) Ogólne zasady demontażu.b) Demontaż chłodnic powietrza.c) Demontaż zaworów pływakowych wysokiego

i niskiego ciśnienia.d) Demontaż chłodnic z pozostawieniem

ziębnika i po opróżnieniu z ziębnika.e) Demontaż TZR i zaworów regulacyjnych.f) Opróżnienie instalacji z ziębnika.g) Demontaż skraplaczy i zbiorników ziębnika.h) Demontaż zaworów odcinających.i) Demontaż sprężarki.j) Remonty sprężarek chłodniczych.

2 2 – – – –

6. Obsługa instalacji chłodniczych statków spe-cjalistycznych:a) Statki rybackie.b) Promy.c) Kontenerowce.d) Statki do przewozu gazów skroplonych.

2 2 – – – –

7. Nadzór nad techniczną eksploatacją urządzeń chłodniczych:a) Dokumentacja klasyfikacyjna.b) Dokumentacja nadzoru technicznego.c) Dzienniki chłodnicze.

2 2 – – – –


Literaturę do przedmiotów związanych z kierunkiem dyplomowania Eksploatacja chłodnicowców podano na końcu rozdziału.

Opracował: dr inż. Grzegorz Kidacki, mgr inż. Ryszard Walas



44.6. Przedmiot: AUTOMATYKA INSTALACJI CHŁODNICZYCHSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 18 12 – 6 – – 3



– matematyka,– informatyka użytkowa,– technologia remontów,– termodynamika techniczna,– automatyka i miernictwo okrętowe.– chłodnictwo i klimatyzacja.



Znać

1) Termodynamiczne podstawy działania elementów automatyki chłodniczej.2) Rozwiązania automatyzacji instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych stosowane

w okrętownictwie.3) Konstrukcję urządzeń automatyki instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.4) Zasady regulacji urządzeń automatyki instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.5) Zasady doboru i eksploatacji urządzeń automatyki instalacji chłodniczych i klimatyzacyj-

nych.6) Próby i odbiory urządzeń automatyki instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych w świe-

tle wymagań przepisów klasyfikacyjnych.

Umieć

1) Zrozumieć koncepcję automatyzacji instalacji chłodniczej i klimatyzacyjnej na podstawie analizy dokumentacji i rzeczywistej instalacji.

2) Przeprowadzić uruchomienie, wykonać próby oraz prowadzić nadzór eksploatacyjny urządzeń automatyki instalacji chłodniczej i klimatyzacyjnej.

3) Realizować czynności obsługi okresowej urządzeń automatyki instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.

4) Przeprowadzać okresowe remonty i wymiany urządzeń automatyki instalacji chłodni-czych i klimatyzacyjnych.

5) Kontrolować poprawność pracy oraz działanie przyrządów pomiarowych i sygnalizacyj-nych instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.



6) Kontrolować i regulować automatykę chłodniczą i klimatyzacyjną.7) Wykorzystywać w eksploatacji możliwości wynikające z monitoringu komputerowego

instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.8) Wykrywać i poprawnie reagować na sytuacje awaryjne.9) Prowadzić dokumentację związaną z eksploatacją instalacji chłodniczych i klimatyzacyj-

nych.



Σ W C L S PRok IV

1. Zasady automatyzacji urządzeń i instalacji chłodniczych:a) Automatyzacja zasilania ziębnikiem (rurki ka-

pilarne, zawory rozprężne, układy sterowania poziomem ziębnika),

b) Automatyzacja skraplaczy,c) Automatyzacja komór chłodniczych,d) Automatyzacja pracy agregatów chłodniczych

i klimatyzacyjnych,e) Automatyzacja współdziałania agregatów i

komór chłodniczych,f) Automatyzacja ssania i tłoczenia sprężarek,g) Automatyzacja regulacji wydajności chłodni-

czej instalacji klimatyzacyjnych.

1 1 – – – –

2. Automatyzacja współpracy sprężarki z innymi urządzeniami układu chłodniczego:a) współdziałanie sprężarki z parowaczem i

zaworem rozprężnym,b) współdziałanie sprężarki ze skraplaczem,c) zmiany punktu współpracy w urządzeniu

chłodniczym przy różnych stanach eksploatacyj-nych i niesprawnościach.

1 1 – – – –

3. Regulatory zasilania parowników:a) Termostatyczne zawory rozprężne,b) Elektronicznie sterowane zawory rozprężne,c) Ręcznie sterowane zawory rozprężne,d) Termostatyczne zawory wtryskowe,e) Rozdzielacze ziębnika,f) Systemy kontroli parowników.

2 2 – – – –

4. Regulatory poziomu ziębnika:a) Termostatyczne regulatory poziomu ziębnika,b) Modulacyjne regulatory poziomu ziębnika,c) Alarmy poziomu ziębnika i wyłączniki

bezpieczeństwa,d) Elektroniczne regulatory poziomu ziębnika.

1 1 – – – –

5. Zawory elektromagnetyczne i serwozawory. 2 2 – – – –6. Regulatory ciśnienia i temperatury:

a) Regulatory ciśnienia parowania,b) Regulatory ciśnienia skraplania,c) Regulatory wydajności chłodniczej,d) Regulatory ciśnienia w skrzyni korbowej,

2 2 – – – –



e) Regulatory ciśnienia w zbiorniku ziębnika,f) Regulatory temperatury mediów roboczych.

7. Presostaty, termostaty, przetworniki:a) Presostaty,b) Presostaty różnicowe,c) Termostaty,d) Termostaty różnicowe,e) Czujniki,f) Przetworniki ciśnienia.

1 1 – – – –

8. Systemy sterowania i monitoringu instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.

1 1 – – – –

9. Monitorowanie działania urządzeń instalacji. 0,5 0,5 – – – –10. Przykłady zastosowania automatyzacji instala-

cji chłodniczych i klimatyzacyjnych.0,5 0,5 – – – –

Laboratorium11. Regulacja nastaw automatyki dwupołożeniowej. 1 – – 1 – –12. Regulacja TZR. 2 – – 2 – –13. Elektronicznie sterowane zasilanie parowników. 2 – – 2 – –14. Optymalizacja nastaw automatyki chłodniczej. 1 – – 1 – –






45.6. Przedmiot: TECHNOLOGIA PRZEWOZU ŁADUNKÓW CHŁODZONYCHSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 18 12 6 – – – 2

Razem 18 12 6 – – – 2



– matematyka,– informatyka użytkowa,– technologia remontów,– termodynamika techniczna,– chłodnictwo i klimatyzacja.


Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audyto-ryjne student powinien:

Znać

1) Rozwiązania instalacji chłodniczych stosowane w okrętownictwie.2) Podstawy technologii przechowalnictwa żywności.3) Konstrukcję komór i tuneli chłodniczych.4) Konstrukcję i zasady eksploatacji kontenerów chłodzonych.5) Dobór i zasady utrzymania stanu izolacji komór chłodniczych.6) Technologię przechowalnictwa warzyw i owoców.7) Próby i odbiory komór chłodniczych w świetle wymagań przepisów klasyfikacyjnych i

nadzoru technicznego.

Umieć

1) Oszacować bilans energii komory chłodniczej.2) Dobrać parametry izolacji termicznych stosowanych w chłodnictwie.3) Ocenić poprawność pracy instalacji chłodniczej i dokonać odpowiednich regulacji.4) Ocenić stan techniczny kontenerów chłodniczych i wykonać typowe czynności obsługi.5) Kontrolować działanie przyrządów pomiarowych i sygnalizacyjnych.6) Kontrolować i regulować automatykę chłodniczą i klimatyzacyjną.7) Wykrywać i poprawnie reagować na sytuacje awaryjne.8) Prowadzić dokumentację związaną z eksploatacją instalacji chłodniczych i klimatyzacyj-

nych.





Σ W C L S PRok IV

1. Transport chłodniczy:a) Metody chłodzenia i rodzaje urządzeń

stosowanych w przechowalnictwie i transpor-cie chłodniczym.

b) Łańcuch chłodniczy.c) Transport kolejowy.d) Transport drogowy.e) Transport w kontenerach.f) Transport morski.g) Transport lotniczy.

2 2 – – – –

2. Komory i tunele chłodnicze:a) Rodzaje i budowa komór i tuneli chłodni-

czych.b) Bilans energii komory chłodniczej.c) Metody obliczania składników bilansu

komory chłodniczej.d) Zamrażanie.e) Uproszczone metody szacowania zapotrzebo-

wania mocy chłodniczej.f) Bilans ciepła komory do przechowywania

owoców mrożonych.g) Bilans energii dla chłodni prowiantowych.h) Szacunkowe zapotrzebowanie mocy chłodni-

czej.

2 2 – – – –

3. Kontenery chłodzone w transporcie:a) Budowa kontenerów chłodniczych.b) Procedury związane z transportem

kontenerów chłodniczych.c) Kontrola stanu technicznego kontenerów

chłodniczych.d) Obsługa kontenerów chłodniczych na statku.e) Czynności obsługi urządzeń chłodniczych

kontenera.

2 2 – – – –

4. Izolacje termiczne w chłodnictwie:a) Wymaganie stawiane izolacjom termicznym.b) Materiały izolacyjne.c) Parametry izolacji.d) Działanie wilgoci na izolację.e) Dobór izolacji w chłodnictwie.f) Materiały parochronne i przeciwwilgociowe.g) Technologia montażu izolacji termicznych ko-

mór.h) Zasady izolowania rurociągów i urządzeń.

1 1 – – – –

5. Przechowywanie produktów spożywczych:a) Warunki przechowywania produktów

spożywczych.b) Przechowywanie ryb.c) Przechowywanie mięsa i drobiu.

2 2 – – – –



m) Przechowywanie nabiału i jaj.n) Przechowywanie suchego prowiantu.o) Przechowywanie owoców i warzyw.

6. Przechowalnictwo owoców i warzyw:a) Przemiany fizjologiczne w okresie wzrostu

i dojrzewania.b) Rola etylenu w dojrzewaniu owoców.c) Rodzaje i charakterystyka obiektów przecho-

walniczych.d) Zastosowanie urządzeń chłodniczych w

chłodniach owoców.e) Urządzenia do regulacji składu atmosfery

w komorach gazoszczelnych.f) Warunki przechowalnictwa owoców.

2 2 – – – –

7. Instalacje specjalistyczne:a) Statki do przewozu gazów skroplonych.b) Statki rybackie.c) Instalacje zbiorników gazów skroplonych.

1 1 – – – –

Ćwiczenia8. Komory i tunele chłodnicze:

a) Rodzaje i budowa komór i tuneli chłodniczych.b) Bilans energii komory chłodniczej.c) Metody obliczania składników bilansu komory

chłodniczej.d) Zamrażanie.e) Uproszczone metody szacowania zapotrzebo-

wania mocy chłodniczej.f) Bilans ciepła komory do przechowywania

owoców mrożonych.g) Bilans energii dla chłodni prowiantowych.h) Szacunkowe zapotrzebowanie mocy chłodni-

czej.

4 – 4 – – –

9. Izolacje termiczne w chłodnictwie:a) Wymaganie stawiane izolacjom termicznym.b) Materiały izolacyjne.c) Parametry izolacji.d) Działanie wilgoci na izolację.e) Dobór izolacji w chłodnictwie.f) Materiały parochronne i przeciwwilgociowe.g) Technologia montażu izolacji termicznych ko-

mór.h) Zasady izolowania rurociągów i urządzeń.

2 – 2 – – –

Razem 18 12 6 - – –Razem w czasie studiów 18 12 6 - – –





46.6. Przedmiot: EKOLOGICZNE ASPEKTY EKSPLOATACJI INSTALACJI CHŁODNICZYCH


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 8 8 – – – – 1

Razem 8 8 – – – – 1



– matematyka,– informatyka użytkowa,– technologia remontów,– termodynamika techniczna,– chłodnictwo i klimatyzacja,– ochrona środowiska morskiego.



Znać

1) Własności termodynamiczne i chemiczne ziębników i płynów roboczych instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.

2) Sposób oddziaływania ziębników i płynów roboczych na środowisko.3) Zasady bezpiecznej eksploatacji ziębników i płynów roboczych.4) Rozwiązania instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych stosowane w okrętownictwie.5) Zasady gospodarki ziębnikami i płynami roboczymi.

Umieć

1) Realizować czynności obsługi okresowej instalacji z ograniczeniem negatywnego wpływu na środowisko.

2) Wykrywać objawy nieszczelności instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.3) Wykonywać próby szczelności instalacji.4) Wykrywać i poprawnie reagować na sytuacje awaryjne.5) Dobierać płyny robocze i materiały uszczelnień do odpowiednich ziębników.6) Prowadzić wymaganą dokumentację związaną z ograniczeniami ekologicznymi podczas

eksploatacji instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych.7) Przestrzegać zasady wynikających z kryteriów ekologicznych: składowanie i recykling

ziębników, ziębiw, olejów, kontrola szczelności.





Σ W C L S PRok IV

1. Chemia i fizyka czynników chłodniczych. 0,5 0,5 – – – –2. Wpływ czynników chłodniczych na środowisko. 0,5 0,5 – – – –3. Zasady bezpiecznego użytkowania czynników

chłodniczych i innych płynów roboczych.1 1 – – – –

4. Monitorowanie szczelności instalacji chłodni-czych.

1 1 – – – –

5. Zasady gospodarki czynnikami chłodniczymi. 0,5 0,5 – – – –6. Międzynarodowe przepisy dotyczące gospo-

darki czynnikami chłodniczymi.1 1 – – – –

7. Ekologiczne czynniki chłodnicze- własności i za-stosowanie.

1 1 – – – –

8. Dobór materiałów i płynów eksploatacyjnych do ekologicznych czynników chłodniczych.

1 1 – – – –

9. Bezpieczeństwo obsługi urządzeń chłodniczych. 0,5 0,5 – – – –10. Przepisy Klasyfikacyjne i Międzynarodowe Re-

gulacje prawne dotyczące ekologicznych aspek-tów eksploatacji ziębników i płynów roboczych.

1 1 – – – –


Literatura podstawowa i uzupełniająca do przedmiotów związanych z kierunkiem dyplomowania Eksploatacja chłodnicowców

1. Bohdal T. Charun H. Czapp M.: Urządzenia chłodnicze sprężarkowe parowe. WNT Warszawa 2003.

2. Bonca Z. i in.: Czynniki chłodnicze i nośniki ciepła. IPPU Masta. Gdańsk 1997.3. Bonca Z. Depta A.: Wentylacja i klimatyzacja okrętowa. Gdynia 1999.4. Fodemski T.: Domowe i handlowe urządzenia chłodnicze. Poradnik. WNT Warszawa

2000.5. Jones W.P.: Klimatyzacja. Arkady 1981.6. Piotrowski I.: Okrętowe Urządzenia chłodnicze. Fundacja Rozwoju Wyższej Szkoły

Morskiej w Gdyni. Gdynia 1994.7. Płaska Z. Sobecki M.: Wybrane zagadnienia z chłodnictwa i klimatyzacji- zbiór zadań.

WSM Szczecin. 1980.8. Recknagel H i in.: Poradnik Ogrzewanie i Klimatyzacja. EWFE. Gdańsk 1994.9. Starowicz Z.: Poradnik montera chłodniczego. WNT Warszawa 1976.

10. Szolc Z.: Chłodnictwo. WSiP Warszawa 1980.11. Ulrich H.: Technika chłodnicza. Poradnik. Tom 1i 2. IPPU Masta. Gdańsk 1999.12. Wasiluk W. Korczak E.: Wentylacja i klimatyzacja na statkach. WM Gdańsk 1997.13. Zakrzewski B.: Obliczenia obiegów chłodniczych i klimatyzacyjnych. PS. Szczecin 1991.




Komputerowe systemy sterowania siłownią okrętową



43.7. Przedmiot: PROGRAMOWANIE KOMPUTERÓW I STEROWNIKÓW


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 18 – – 18 – – 2

Razem 18 – – 18 – – 2



– matematyka, – informatyka użytkowa,– podstawy automatyki i robotyki, – automatyka i miernictwo okrętowe.



Znać

1) zasady programowania w języku strukturalnym i obiektowym.

Umieć

1) napisać i przetestować prosty program obsługi urządzenia zewnętrznego w języku strukturalnym;

2) napisać i przetestować prosty program obsługi urządzenia zewnętrznego w języku obiektowym.



Σ W C L S PRok IV

1. Programowanie strukturalne i obiektowe z wy-korzystaniem wybranych języków spośród: C, C++, VB, VB.NET, MATLAB. Programowanie sterowników (GE Fanuc, Siemens, SAIA, Mitsu-bishi) do realizacji zadań regulacji i sterowania.

18 – – 18 – –





1. Brzózka J., Dorobczyński L., Programowanie w MATLAB, MIKOM, Warszawa 1998.2. Brzózka J., Ćwiczenia z automatyki w MATLAB-ie i Simulinku, EDU MIKOM,

Warszawa 1997.3. Simon R. , Programowanie obiektowe w Visual Basic.NET¸ Helion, Gliwice 2003.4. Treichel W. Ćwiczenia z języka Visual Basic, MIKOM, Warszawa 2001.5. Flaga S. , Programowanie sterowników PLC w języku drabinkowym, Wydawnictwo

BTC, Legionowo 2010.6. Kasprzyk J. Programowanie sterowników przemysłowych, Wydawnictwa Naukowo-

Techniczne, Warszawa 2006.7. Rusek J., ABC programowania w C++, Helion, Gliwice 2002.


1. Firmowa dokumentacja techniczna sterowników firm GE-Fanuc, Siemens, SAJA, Mitsubishi.




44.7. Przedmiot: KOMPUTEROWE SYSTEMY AUTOMATYKISpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 36 18 – 18 – – 4






Znać

1) strukturę i funkcje elementów komputerowego, lokalnego układu regulacji; 2) strukturę i funkcje elementów komputerowego rozproszonego układu regulacji.

Umieć

1) skonfigurować sprzętowo i programowo przykładowy układ regulacji cyfrowej; 2) zamodelować układ dyskretny i dobrać jego parametry.



Σ W C L S PRok IV

1. Przetwarzanie sygnałów analogowych na dys-kretne – próbkowanie, kwantowanie, aliasing, twierdzenie Shannona. Przetworniki A/D i D/A.

2 2 – – – –

2. Równania różnicowe, przekształcenie Z i transmi-tancja dyskretna jednowymiarowych elementów automatyki, obiektów regulacji i regulatorów. Schemat blokowy dyskretnego układu regulacji. Cyfrowe regulatory PID. Rola poszczególnych od-działywań regulacji PID.

4 4 – – – –

3. Realizacja i działanie poszczególnych bloków regulatora. Dobór nastaw regulatorów. Realizacja

2 2 – – – –



i działanie ograniczenia całkowania. Realizacja i działanie bezuderzeniowego przełączania praca ręczna/praca automatyczna. Jakość regulacji. Ana-liza stabilności dyskretnego układu regulacji au-tomatycznej.

4. Komputerowe interfejsy szeregowe (RS 232C, RS 422, RS 423, RS 485) i równoległe.

1 1 – – – –

5. Struktury i własności sieci komputerowych. Media transmisyjne. Warstwowy model sieci komputerowej. Przemysłowe sieci komputerowe – Profibus (PA, DP), Modbus, DeviceNet, Lon-Works. Ethernet.

2 2 – – – –

6. Sterowanie i regulacja w czasie rzeczywistym – wymagania odnośnie sprzętu i oprogramowania.

2 2 – – – –

7. Osobliwości rozproszonych układów regulacji i sterowania.

2 2 – – – –

8. Przykłady komputerowych systemów automa-tyzacji w zastosowaniach okrętowych (masowce, gazowce, promy, statki z dynamiczną stabilizacją położenia – wiertnicze, kablowce, platformy wiertnicze).

3 3 – – – –

Laboratorium9. Stosowanie równań różniczkowych, przekształ-

cenie Z i transmitancja dyskretna jednowymiaro-wych elementów automatyki, obiektów regulacji i regulatorów. Schemat blokowy dyskretnego układu regulacji. Cyfrowe regulatory PID. Rola poszczególnych oddziaływań regulacji PID.

10 – – 10 – –

10. Sterowanie i regulacja w czasie rzeczywistym – wymagania odnośnie sprzętu i oprogramowania.

4 – – 4 – –

11. Badania osobliwości rozproszonych układów regulacji i sterowania.

4 – – 4 – –



1. Brzózka J.: Regulatory cyfrowe w automatyce. MIKOM, Warszawa 2002.2. Szafarczyk M., Śniegulska-Grądzka D., Wypysiński R.: Podstawy układów sterowań

cyfrowych i komputerowych. PWN MIKOM, Warszawa 2007.3. Mielczarek W.: Szeregowe interfejsy cyfrowe. Helion, Gliwice 1993.4. Łukasik Z., Seta Z.: Programowalne sterowniki PLC w systemach sterowania

przemysłowego. Politechnika Radomska, Radom 2001.5. Grega W.: Metody i algorytmy sterowania cyfrowego w układach scentralizowanych

i rozproszonych. AGH, Kraków 2004.6. Zydorowicz T.: PC i sieci komputerowe. PLJ, Warszawa 1993.7. Krzyżanowski R.: Układy mikroprocesorowe. MIKOM, Warszawa 2004.




1. Kaczorek T.: Teoria sterowania i systemów. PWN, Warszawa 1999.2. Kaczorek T.: Podstawy teorii sterowania. WNT, Warszawa 2005.3. Mielczarek W.: Interfejs USB. Helion, Gliwice 2005.




45.7. Przedmiot: INTELIGENTNE URZĄDZENIA AUTOMATYKISpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 18 9 – 9 – – 2






Znać

1) Budowę i funkcje inteligentnych urządzeń automatyki.

Umieć

1) Skonfigurować inteligentny przetwornik, pozycjoner i regulator.



Σ W C L S PRok IV

1. Potrzeba stosowania inteligentnych urządzeń automatyki. Inteligentne przetworniki pomiarowe. Możliwości kształtowania sygnałów pomiarowych i charakterystyk dla układu automatyki. Sygnały znormalizowane analogowe i cyfrowe. Przetwor-niki inteligentne firmy FOXBORO. Protokół HART.

3 3 – – – –

2. Inteligentne pozycjonery. Możliwości kształtowania sygnałów i charakterystyk w pętli wykonawczej przez inteligentne pozycjonery.

3 3 – – – –

3. Programowanie regulatorów wielofunkcyjnych. Programowanie regulatorów wielofunkcyjnych z panelu operatorskiego samego regulatora i z

3 3 – – – –



komputera. Trendy rozwojowe współczesnych in-teligentnych urządzeń automatyki.

Laboratorium4. Zastosowanie inteligentnych przetworników

pomiarowych. Możliwości kształtowania sygnałów pomiarowych i charakterystyk dla układu automatyki. Sygnały znormalizowane analogowe i cyfrowe. Przetworniki inteligentne firmy FOXBORO. Protokół HART.

3 – – 3 – –

5. Badanie inteligentnych pozycjonerów. Możliwości kształtowania sygnałów i charakterystyk w pętli wykonawczej przez inteligentne pozycjonery.

3 – – 3 – –

6. Programowanie regulatorów wielofunkcyjnych. Programowanie regulatorów wielofunkcyjnych z panelu operatorskiego samego regulatora i z komputera. Trendy rozwojowe współczesnych in-teligentnych urządzeń automatyki.

3 – – 3 – –



1. Kwaśniewski J.: Wprowadzenie do inteligentnych przetworników pomiarowych. WNT, Warszawa 1993.

2. Trybus L.: Regulatory wielofunkcyjne. WNT, Warszawa 1992.3. Brzózka J.: Regulatory cyfrowe w automatyce. Wydawnictwo MIKOM, Warszawa 2002.4. Kuźnik J.: Regulatory i układy regulacji. Skrypt Politechniki Śląskiej, Gliwice 2002.


3. Łęski J.: Systemy neuronowo-rozmyte. WNT, Warszawa 2008.4. Firmowa dokumentacja techniczna regulatorów firm OMRON i Siemens.




Elektroenergetyka okrętowa i systemy sterowania



43.8. Przedmiot: MIERNICTWO ELEKTRYCZNESpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 24 12 – 12 – – 2



– mechanika,– podstawy elektrotechniki i elektroniki,– maszyny i napędy elektryczne,– elektrotechnika okrętowa,– podstawy automatyki i robotyki,– automatyka i miernictwo okrętowe.



Znać

1) Podstawowe typy mierników wskazówkowych.2) Zasady pomiarów cyfrowych podstawowych wielkości związanych z energią elektryczną.3) Układy pomiarów podstawowych wielkości elektrycznych, prądu, napięcia, częstotliwo-

ści, mocy czynnej i biernej prądu jedno i trójfazowego.4) Podstawowe jednostki układu MKSA.

Umieć

1) Dokonać wyboru miernika odpowiednio do planowanego zastosowania.2) Wykorzystać stacjonarne i przenośne mierniki w praktyce morskiej.



Σ W C L S PRok IV

1. Mierniki wskazówkowe:a) Podstawowe zasady metrologii, dokładność,

czułość, rodzaje uchybów.b) Mierniki magnetoelektryczne.c) Mierniki elektromagnetyczne.

4 4 – – – –



d) Mierniki elektrodynamiczne.e) Mierniki rezonansowe.

2. Pomiary cyfrowe:a) Przetworniki wielkości elektrycznych.b) Ransformatory pomiarowe.c) Dyskretyzacja i dokładność pomiarów cyfro-

wych.d) Ustroje mierników cyfrowych.

2 2 – – – –

3. Mierniki wielozakresowe:a) Wielozakresowe mierniki analogowe, zmiana

zakresu pomiarowego, mierniki uniwersalne.b) Uniwersalne mierniki cyfrowe.

2 2 – – – –

4. Pomiary podstawowych wielkości elektrycz-nych:a) Pomiary prądów przemiennych i stałych.b) Pomiary napięć przemiennych i stałych.c) Pomiary mocy czynnej prądu jedno i trójfazo-

wego.d) Pomiary mocy biernej prądu jedno i trójfazo-

wego.

4 4 – – – –

Laboratorium5. Stosowanie mierników wskazówkowych:

a) Podstawowe zasady metrologii, dokładność, czułość, rodzaje uchybów.

b) Mierniki magnetoelektryczne.c) Mierniki elektromagnetyczne.d) Mierniki elektrodynamiczne.e) Mierniki rezonansowe.

2 – – 2 – –

6. Wykorzystanie pomiarów cyfrowych:a) Przetworniki wielkości elektrycznych.b) Ransformatory pomiarowe.c) Dyskretyzacja i dokładność pomiarów cyfro-

wych.d) Ustroje mierników cyfrowych.

2 – – 2 – –

7. Stosowanie mierników wielozakresowych:a) Wielozakresowe mierniki analogowe, zmiana

zakresu pomiarowego, mierniki uniwersalne.b) Uniwersalne mierniki cyfrowe.

4 – – 4 – –

8. Pomiary podstawowych wielkości elektrycz-nych:a) Pomiary prądów przemiennych i stałych.b) Pomiary napięć przemiennych i stałych.c) Pomiary mocy czynnej prądu jedno i trójfazo-

wego.d) Pomiary mocy biernej prądu jedno i trójfazo-

wego.

4 – – 4 – –





1. Tumański S.: Technika pomiarowa. WNT, Warszawa 2007.2. Piotrowski J.: Podstawy miernictwa. WNT, Warszawa 2006.3. Parchański J.: Miernictwo elektryczne i elektroniczne, podręcznik dla technikum

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1996.


1. Dokumentacje techniczne przyrządów pomiarowych stosowanych na zajęciach.2. Koczela D.: Miernictwo elektryczne. Ćwiczenia laboratoryjne Oficyna Wydawnicza

Politechniki Wrocławskiej, 2001.Opracował: dr inż. Bohdan Nienartowicz



44.8. Przedmiot: WYTWARZANIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA STATKU


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 18 12 – 6 – – 3

Razem 18 12 – 6 – – 3



– mechanika,– podstawy elektrotechniki i elektroniki,– maszyny i napędy elektryczne,– elektrotechnika okrętowa,– automatyka i miernictwo okrętowe.



Znać

1) Zasady pracy i struktury okrętowych systemów elektroenergetycznych. 2) Zasady pracy i sterowania elektrowni okrętowej.3) Warunki techniczne i zasady eksploatacji nowoczesnych elektrowni okrętowych.

Umieć

1) Wykorzystać odpowiednio do warunków pływania okrętowe urządzenia zasilania energią elektryczną.

2) Wykryć i usunąć niesprawności w zasilaniu sieci okrętowej.3) Posłużyć się stałymi i przenośnymi przyrządami pomiarowymi w celach diagnostycz-

nych.4) Posługiwać się komputerowym systemem sterowania elektrownią okrętową.



Σ W C L S PRok IV

1. Elektryfikacja statku:a) Zakres elektryfikacji statku, zapotrzebowanie

na energię elektryczną, bilans elektroenerge-tyczny statku.

4 4 – – – –



b) Wymagania klasyfikacyjne w stosunku do źró-deł energii elektrycznej, podział mocy zain-stalowanej, zasilanie awaryjne, zasilanie z lądu.

c) Rodzaje źródeł energii elektrycznej statku, prądnice agregatowe, prądnice wałowe, aku-mulatory.

d) Ustroje centrali energetycznej statku.2. Prądnice synchroniczne jako źródła energii

elektrycznej:a) Budowa i charakterystyki statyczne prądnicy

synchronicznej.b) Ustroje układów zasilania wzbudzenia maszyn

szczotkowych i bezszczotkowych.c) Regulatory napięcia prądnic synchronicznych,

charakterystyki statyczne i dynamiczne.d) Modele komputerowe prądnicy.

4 4 – – – –

3. Zwarcia w okrętowych maszynach synchronicz-nych i sieciach okrętowych:a) Cel badania i obliczania zwarć.b) Zwarcie metaliczne symetryczne i zwarcie łu-

kowe.c) Modele komputerowe zwarć.d) Zabezpieczenia w elektrowniach okrętowych.

2 2 – – – –

4. Okrętowe prądnice wałowe:a) Prądnica wałowa z maszyną synchroniczną o

stałej prędkości wału.b) Prądnica wałowa z kaskadą tyrystorową i kom-

pensatorem mocy biernej.c) Prądnica wałowa z asynchroniczną maszyną

pierścieniową.d) Prądnica wałowa z asynchroniczną maszyną

klatkową.

2 2 – – – –

Laboratorium5. Badanie prądnic synchronicznych:

a) Budowa i charakterystyki statyczne prądnicy synchronicznej.

b) Ustroje układów zasilania wzbudzenia maszyn szczotkowych i bezszczotkowych.

c) Regulatory napięcia prądnic synchronicznych, charakterystyki statyczne i dynamiczne.

d) Modele komputerowe prądnicy.

4 – – 4 – –

6. Badanie zwarć w okrętowych maszynach synchronicznych i sieciach okrętowych:a) Cel badania i obliczania zwarć.b) Zwarcie metaliczne symetryczne i zwarcie łu-

kowe.c) Modele komputerowe zwarć.d) Zabezpieczenia w elektrowniach okrętowych.

2 – – 2 – –





1. Wyszkowski S.: Elektrotechnika okrętowa. PWN Warszawa 1989.

2. Kuropatwiński S., Lipski T., Roszczyk S.: Energoelektryczne układy okrętowe. WM Gdańsk; 1990.


1. Białek R.: Elektryczne urządzenia okrętowe. Skrypt OSZGM, Gdynia 1998.

2. Gnat K., Hrynkiewicz J., Sojka J.: Elektrotechnika okrętowa. Skrypt WSM Wyd. II popr.

Opracował: dr inż. Bohdan Nienartowicz



45.8. Przedmiot: NAPĘDY ELEKTRYCZNE STATKUSpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych




Razem 16 16 – – – – 2






Znać

1) Układy nowoczesnych głównych napędów elektrycznych statków.2) Charakterystyki napędowe i energetyczne wybranych rozwiązań.3) Charakterystyki głównych elementów układów.

Umieć

1) Opanować dokumentację techniczną i eksploatacyjną systemy napędowego.



Σ W C L S PRok IV

1. Architektury elektrycznego napędu głównego:a) Cechy szczególne elektrycznego napędu głów-

nego, zakres zastosowania, porównania z na-pędem bezpośrednim, rozmieszczenie ele-mentów, zdolności manewrowe, gospodarka energetyczna.

b) Ogólne wymagania od układu napędowego.c) Tendencje rozwojowe napędu elektrycznego

głównego.d) Podstawowe rozwiązania napędów z silnikami

3 3 – – – –



prądu stałego i przemiennego, typy elektrowni, rodzaje pierwotnych źródeł energii.

2. Napęd z elektrownią prądu przemiennego i silnikami prądu stałego:a) Struktury napędu i elektrowni.b) Praca tyrystorowych przekształtników dużej

mocy, warunki komutacji, praca inwertorowa, praca z prądem ciągłym i przerywanym, znie-kształcenia napięcia zasilania, pobór mocy czynnej i biernej, zasilanie przekształtników, sterowanie.

c) Silniki prądu stałego w napędzie śruby, bu-dowa i sterowanie.

d) Sposoby zmniejszania i kompensacji zniekształceń napięcia w sieci zasilającej.

e) Przykłady napędów z silnikami prądu stałego.

6 6 – – – –

3. Napędy z silnikiem asynchronicznym klatko-wym:a) Struktury napędów zasilanych przez

falowniki tranzystorowe i cyklokonwertory.b) Cyklokonwertor jako zasilacz silnika

klatkowego.c) Falowniki tranzystorowe dużej mocy jako

zasilacze silnika śruby okrętowej, układy wielofazowe, falowniki wielopoziomowe, falowniki prądowe.

d) Metody częstotliwościowego sterowania silnika, sterowanie polowo zorientowane, DTC.

e) Przykłady rozwiązań napędu śruby z silnikiem klatkowym.

4 4 – – – –

4. Napędy główne z silnikami synchronicznymi:a) Silnik synchroniczny konwencjonalnej bu-

dowy jako element napędu śruby.b) Struktury napędu z silnikiem synchronicznym,

silnik przekształtnikowy z prądową kaskadą tyrystorową dużej mocy, silnik synchroniczny zasilany przez tranzystorowy falownik, silnik synchroniczny zasilany cyklokonwertorem.

c) Przykłady napędu z silnikiem synchronicznym.

2 2 – – – –

5. Przykłady klasycznych napędów z elekrownią prądu stałego.

1 1 – – – –



1. Wyszkowski J., Wyszkowski S.: Elektrotechnika Okrętowa – Napędy elektryczne. WSM Gdynia; 1998.

2. Wyszkowski S.: Elektrotechnika okrętowa. PWN Warszawa 1989.3. Kuropatwiński S., Lipski T., Roszczyk S.: Energoelektryczne układy okrętowe” – WM

Gdańsk 1990.




1. Plamitzer A. M.: Maszyny elektryczne. WNT Warszawa 1985.2. Gnat K., Sojka J.: Maszyny elektryczne. Skrypt WSM.Wyd. II popr., Szczecin WSM

1990.Opracował: dr inż. Bohdan Nienartowicz



46.8. Przedmiot: ENERGOELEKTRYCZNE PRZETWARZANIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ


Rokstudiów


I – – – – – – –II – – – – – – –III – – – – – – –IV 24 12 – 12 – – 1

Razem 24 12 – 12 – – 1






Znać

1) Zasady pracy i charakterystyki podstawowych zaworów energoelektronicznych.2) Układy i charakterystyki układów o komutacji zewnętrznej, prostowników diodowych,

przekształtników tyrystorowych, cyklokonwertorów.3) Podstawowe układy przekształtników tranzystorowych, falowników o sterowaniu

napięciowym i prądowym, przerywaczy, falowników dużej mocy, zasady sterowania skalarne i wektorowe.

Umieć

1) Dokonać wyboru przekształtnika odpowiednio do planowanego zastosowania.2) Wprowadzić do sterowania dane eksploatacyjne odpowiednio do wymagań technologicz-

nych.



Σ W C L S PRok IV

1. Zawory energoelektroniczne:a) charakterystyki diod i tyrystorów energoelektro-

nicznych, podstawowe dane techniczne.b) Energoelektroniczne tranzystory bipolarne i z

2 2 – – – –



izolowaną bramką IGBT, charakterystyki i podstawowe dane techniczne.

c) Energoelektroniczne tranzystory typu POWER-MOS, charakterystyki i podstawowe dane techniczne.

d) Charakterystyki innych zaworów, GTO, triac, MCT.

2. Układy o komutacji sieciowej:a) Prostowniki diodowe obciążone obwodem RL,

RLE, RC jedno i trójfazowe.b) Przekształtniki tyrystorowe sterowane fazowo,

obciążone obwodem RL,RLE, w pracy pro-stowniczej i inwertorowej.

c) Komutacja sieciowa i wpływ na sieć zasila-jącą. Sposoby zmniejszania zniekształceń w sieci.

4 4 – – – –

3. Falowniki tranzystorowe:a) Falownik jednofazowy o wyjściu napięciowym

sinusoidalnym, sterowany metodą modulacji przebiegu nośnego.

b) Falownik jednofazowy o wyjściu prądowym sterowany metodą histerezową.

c) Falownik trójfazowy o wyjściu napięciowym sterowany metodą wektorową.

d) Praca falownika napięciowego trójfazowego w reżimie falowniczym i inwertorowym.

4 4 – – – –

4. Przerywacze tranzystorowe:a) Przerywacz tranzystorowy jako zasilacz

regulowanym „w dół” napięciem stałym.b) Przerywacz jako zasilacz napięciem stałym re-

gulowanym „w górę”.c) Tranzystorowe przetwornice częstotliwości

oraz DC-DC.

2 2 – – – –

Laboratorium5. Badanie elementów energoelektronicznych:

a) charakterystyki diod i tyrystorów energoelektronicznych, podstawowe dane techniczne.

b) Energoelektroniczne tranzystory bipolarne i z izolowaną bramką IGBT, charakterystyki i podstawowe dane techniczne.

c) Energoelektroniczne tranzystory typu POWER-MOS, charakterystyki i podstawowe dane techniczne.

d) Charakterystyki innych zaworów, GTO, triac, MCT.

2 – – 2 – –

6. Badanie układów o komutacji sieciowej:a) Prostowniki diodowe obciążone obwodem RL,

RLE, RC jedno i trójfazowe.b) Przekształtniki tyrystorowe sterowane fazowo,

obciążone obwodem RL,RLE, w pracy pro-stowniczej i inwertorowej.

c) Komutacja sieciowa i wpływ na sieć zasila-jącą. Sposoby zmniejszania zniekształceń w

4 – – 4 – –



sieci.

7. Badanie falowników tranzystorowych:a) Falownik jednofazowy o wyjściu napięciowym

sinusoidalnym, sterowany metodą modulacji przebiegu nośnego.

b) Falownik jednofazowy o wyjściu prądowym sterowany metodą histerezową.

c) Falownik trójfazowy o wyjściu napięciowym sterowany metodą wektorową.

d) Praca falownika napięciowego trójfazowego w reżimie falowniczym i inwertorowym.

6 – – 6 – –



1. Jabłoński W.: Elektrotechnika z automatyką. WSiP Warszawa 1996.2. Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. WNT Warszawa 1996.3. Gil A.: Podstawy elektroniki i energoelektroniki. WSM Gdynia 1998.4. Kuropatwiński S., Lipski T., Roszczyk S.: Energoelektryczne układy okrętowe. WM

Gdańsk; 1990.5. Tunia B.; Winiarski S.: Energoelektronika w pytaniach i odpowiedziach. PWN;

Warszawa 2001.


1. Plamitzer A. M.: Maszyny elektryczne. WNT Warszawa 1985.2. Wyszkowski S.: Elektrotechnika okrętowa. PWN Warszawa 1989.3. Białek R.: Elektryczne urządzenia okrętowe. Skrypt OSZGM, Gdynia 1998.

Opracował: dr inż. Bohdan Nienartowicz



47. Przedmiot: PRAKTYKA ZAWODOWA (standardy MNiSW)Specjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych


studiówLiczba tygodni

Punktykredytowe Uwagi

I 3 3Praktyka na jednostkach morskich w dziale maszyno-

wym, w zakładach pracy świadczących usługi badawcze, kon-strukcyjne, remontowe, budowy i obsługi urządzeń technicz-nych zgodnie z kierunkiem studiów.

II 3 3III 6 6IV 2 2

Razem 14 14

Ze względu na specyfikę pracy studentów oraz studiów odbywających się w systemie zjazdowym, wymagany wymiar praktyki zgodnie ze standardami MNiSW może być realizo-wany w dowolnych terminach, pod warunkiem jej zakończenia przed obroną pracy dyplomo-wej inżynierskiej.

W przypadku świadczenia stosunku pracy w jednostkach przytoczonych w rubryce „Uwagi”, dziekan może uznać odbycie praktyk studenckich na podstawie zaświadczeń wyda-nych przez jednostkę zatrudniającą, opisujących termin i stanowisko zajmowane przez stu-denta.

Studentom posiadającym świadectwa i dyplomy morskie, dziekan może uznać praktykę pływania udokumentowaną wpisem w książeczce żeglarskiej (lub wyciągiem pływania) jako równoważną wymaganej standardami MNiSW.

Opracował: dr inż. Piotr Treichel



Pieczątka zakładu pracy MIEJSCOWOŚC, DATA

ZAŚWIADCZENIE

Niniejszym zaświadczam, że (imię i nazwisko) urodzony dn…………… w……………………….. pracował w naszej firmie od dnia ……………. do ………………. na stanowisku …………………………..

…………………………….. ………..Imię i nazwisko podpis

48. Przedmiot: PRAKTYKA PŁYWANIA (standardy STCW)Specjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych


studiówLiczba tygodni

STCWPunkty

kredytowe Uwagi

I

16 30Praktyka pływania – statek (STCW),

Praktyka na statkach morskich w dziale maszynowym, z dziennikiem praktyk, sprawozdaniem, podlegająca zaliczeniu przed komisja egzaminacyjną.

IIIIIIV

Razem 16 30

Praktyka musi być realizowana zgodnie z procedurami obowiązującymi w Akademii Morskiej w Szczecinie, a zamieszczonymi w Systemie Zarządzania Jakością w części doty-czącej studentów studiów niestacjonarnych.

Ze względu na specyfikę pracy studentów oraz studiów odbywających się w systemie zjazdowym, wymagany wymiar praktyki zgodnie ze standardami STCW może być realizo-wany w dogodnych dla studenta terminach, pod warunkiem jej zakończenia przed obroną pracy dyplomowej inżynierskiej.

Studentom posiadającym dyplomy morskie, dziekan może uznać praktykę pływania (w trakcie trwania studiów) udokumentowaną wpisem w książeczce żeglarskiej (lub wyciągiem pływania) jako równoważną wymaganej standardami STCW.


Lp Tematy i ich rozwinięcie Liczba tygodni

Punktykredytowe

Rok I - IV1. Charakterystyka ogólna statku

1.1. Podstawowe dane: nazwa, znak wywoławczy, nr rejestru i port macierzysty, typ statku, dane armatora,

1.2. Wymiary i pojemności statku,1.3. Napęd główny, silniki i kotły pomocnicze, rodzaj zużycie

paliwa, urządzenie sterowe, osiągi statku,1.4. Wyposażenie nawigacyjne i radiokomunikacyjne,1.5. Sprzęt ratunkowy,

2. Siłownia okrętowa2.1. Plan zbiorników z opisem, pojemności,2.2. System wody morskiej – budowa, działanie, obsługa,2.3. System wody słodkiej – budowa, działanie, obsługa,2.4. System paliwowy – budowa, działanie, obsługa,2.5. System oleju smarnego- badana, działanie, obsługa,2.6. System sprężonego powietrza- budowa, działanie, ob-

sługa,2.7. System balastowy – budowa, działanie, obsługa,2.8. System ścieków sanitarnych – budowa, działanie, ob-

sługa,2.9. System parowo-wodny: budowa, działanie, obsługa,2.10. Przygotowanie siłowni do ruchu – opis,

3. Silniki okrętowe3.1. Silnik główny – charakterystyka,3.2. Budowa układów funkcjonalnych S.G.,3.3. Systemy obsługujące S.G. – obsługa,

16 30



3.4. Przygotowanie S.G. do ruchu,3.5. Rozruch i przesterowanie,3.6. Manewrowanie S.G.,3.7. Nadzór S.G. w czasie ruchu,3.8. Zespoły prądotwórcze – budowa, działanie, obsługa,3.9. Budowa układów funkcjonalnych S.P.,3.10. Systemy obsługujące S.P. – budowa, działanie, obsługa,3.11. Przygotowanie do pracy i rozruch zespołu prądo-

twórczego,3.12. Wyposażenie i zasady obsługi elektrowni statkowej,

współpraca równoległa zespołów prądotwórczych,3.13. Nadzór zespołów prądotwórczych w czasie ruchu,3.14. Agregat awaryjny – budowa, działanie; obsługa,3.15. Wyposażenie i zasady obsługi ATR,3.16. Silniki szalupowe – budowa, działanie, obsługa,3.17. Silniki spalinowe napędu łodzi roboczych – budowa,

działanie, obsługa,3.18. Silniki spalinowe napędu przenośnych agregatów pom-

powych – budowa, działanie, obsługa,4. Mechanizmy i urządzenia okrętowe

4.1. Odolejacz wód zęzowych – budowa, działanie, obsługa,4.2. Zasady bezpiecznej obsługi instalacji zęzowo-balastowej,4.3. Wirówki – budowa, działanie, obsługa, regulacja,4.4. Wyparownik – budowa, działanie, obsługa, regulacja wy-

dajności, obróbka destylatu,4.5. Śruba nastawna – budowa, działanie, obsługa, regulacja,4.6. Maszyna sterowa – budowa, działanie, obsługa, regulacja,4.7. Kotły pomocnicze i główne – budowa, działanie, obsługa,

regulacja,4.8. Instalacje chłodni prowiantowej – budowa, działanie, ob-

sług; regulacja,4.9. Instalacje ładowni chłodzonych – budowa, działanie, ob-

sługa, regulacja,4.10. Klimatyzacja statkowa – budowa, działanie, obsługa, re-

gulacja,4.11 Spalarka śmieci i odpadów ropopochodnych – budowa,

działanie, obsługa, regulacja,4.12. Ster strumieniowy – budowa, działanie, obsługa, regula-

cja,4.13. Żurawiki i slipy łodzi ratunkowych – budowa, działanie,

obsługa, regulacja,4.14. Windy kotwiczne i cumownicze – budowa, działanie,

obsługa, regulacja,4.15. Dźwigi i bomy przeładunkowe – budowa, działanie, ob-

sługa, regulacja,4.16. Pompy i systemy ładunkowe – budowa, działanie, ob-

sługa, regulacja,5. Automatyka okrętowa

5.1. Sterowanie i optymalizacja pracy napędu głównego,5.2. Automatyka nadzoru sterowania pracą siłowni,5.3. Automatyka elektrowni statkowej,5.4. Automatyka systemu wirowania paliw i olejów,5.5. Automatyka kotłów,

6. Remonty mechanizmów i urządzeń w czasie praktyki305

Programy zatwierdzone przez Radę Wydziału Mechanicznego w dniu 31.05.2011 r.– obowiązują od roku akademickiego 2011/2012

6.l. Remonty silników,6.2.Remonty pomp,6.3. Remonty sprężarek,6.4. Remonty turbosprężarek,6.5. Remonty zaworów,6.6. Zasady bezpieczeństwa podczas prac remontowych w si-

łowni,7. Wyposażenie przeciwpożarowe i przeciwwybuchowe statku

7.1. Instalacja wykrywczo-alarmowa pożarów – budowa i ob-sługa,

7.2. Instalacja wodno-hydrantowa – budowa, obsługa,7.3. Instalacje ogólne gaszenia siłowni – budowa, obsługa,7.4. Instalacje lokalne gaszenia w siłowni – budowa, obsługa,7.5. Uszczelnianie pomieszczenia siłowni, awaryjne odstawia-

nie mechanizmów i wentylacji, zdalne zamykanie zawo-rów,

7.6. Wykrywacz mgły olejowej w skrzyni korbowej silników- budowa, obsługa,

7.7. Instalacje gaszenia ładowni i kontenerów – budowa, ob-sługa,

7.8. Awaryjne urządzenia ppoż. – budowa, obsługa,7.9. System gazu obojętnego zbiorników ładunkowych – bu-

dowa, obsługa,8. Bezpieczeństwo obsługi instalacji statkowych

8.1. Eksploatacyjne i awaryjne pompowanie zęz,8.2. Pompowanie balastów,8.3. Transport paliw i olejów,8.4. Bunkrowanie paliw i olejów,

Razem 16 30Razem w czasie studiów 16 30

Opracował: dr inż. Piotr Treichel



49. Przedmiot: PRACA DYPLOMOWASpecjalność: Eksploatacja Siłowni Okrętowych



kredytoweΣ W C L S PI – – – – – – –II – – – – – – –III 300 – – – – – –IV 15

Razem 300 – – – – – 15


Rozkład zajęć w czasie studiów

Temat pracy dyplomowej jest przydzielany po V semestrze, ale nie później niż na rok przed ukończeniem studiów (§28 pkt 6 Regulaminu Akademii Morskiej w Szczecinie). Na wykonanie pracy przewidziane jest około 300 godzin pracy własnej studenta pod opieką pro-motora i 15 punktów ECTS. Tryb powołania promotora oraz recenzenta pracy precyzuje Re-gulamin AM w Szczecinie. Podana liczba godzin (nie ujęta w planie studiów) jest liczbą szacunkową przewidywaną jako praca własna studenta obejmująca wszystkie czynności związane z przygotowaniem i obroną pracy dyplomowej.


– ze wszystkimi przedmiotami zawodowymi, a w szczególności z przedmiotami dyplomowania,

– seminarium dyplomowe.

Wymagania stawiane pracy dyplomowej

Praca dyplomowa w swojej merytorycznej treści powinna koncentrować się na rozwiąza-niu konkretnego problemu inżynierskiego przy wykorzystaniu wiedzy zdobytej w całym okre-sie studiów. Zgodnie z warunkami przyznawania tytułu zawodowego inżyniera student w pracy dyplomowej musi wykazać się umiejętnością:

– Prawidłowego formułowania i rozwiązywania problemów technicznych na bazie posiadanej wiedzy ogólnej i specjalistycznej (w odniesieniu do pracy inżynierskiej nie jest wymagana szczególna oryginalność rozwiązań)

– Przeprowadzenia własnych studiów literaturowych.– Posługiwania się nowoczesnymi technikami komputerowymi niezbędnymi w pracy

inżyniera.– Powiązania elementów pracy badawczej z praktyką inżynierską, a szczególnie

z gospodarką morską.– Interpretacją i krytycznym podejściem do uzyskanych wyników

Praca nie może być przyjęta do obrony bez sprecyzowania postawionego zadania i udo-kumentowanego rozwiązania. Udokumentowanie sprowadza się do systematycznego przed-stawienia toku analiz i obliczeń, toku projektowania eksperymentu, a także opisu wykorzysta-nego oprogramowania komputerowego. Spełnienie powyższych wymagań potwierdzają swoimi podpisami promotor i recenzent pracy.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gronowicz



16B - Akademia Morska w Web viewEdytor tekstu Word: formatowanie tekstu, edytor równań,...

Documents

Transcript of 16B - Akademia Morska w Web viewEdytor tekstu Word: formatowanie tekstu, edytor równań,...