13_W AUREOLI NIEŚMIERTELNYCH LEGEND

7/30/2019 13_W AUREOLI NIEMIERTELNYCH LEGEND

1/14

Jacek Walczyski

LEGENDAI RZECZYWISTOO YCIU KARIERZEI MIERCI

ELVISA PRESLEYA


2/14

ROZDZIA XIII

W AUREOLI NIEMIERTELNYCH LEGEND

Przyrwnywanie Elvisa Presleya do takich idoli jak James Dean i RudolfValentino nie jest goosowne. Ucielenianie z ide postaci Jamesa Deana

i Rudolfa Valentino ma cisy zwizek z osobowoci trzech legendarnych

postaci. Elvis prawdopodobnie mia wystpi w musicalu na Broadwayu w roli

Rudolfa Valentino. Za wcielenie si w rol przedwojennego boyszcza kobiet

mia otrzyma 2,5 miliona dolarw. Nie zdy Zagra natomiast w 1965 roku

w filmie Harum Scarum produkcji M-G-M. Film okrelany by jako swoisty

remake valentinowskiego Syna szejka. Po obejrzeniu filmu, nie mogautorytatywnie wypowiedzie si na temat zwizkw pomidzy tymi dwoma

filmami, gdy nie widziaem nigdy SynaSzejka. W Harum Scarum Elvis gra

piosenkarza Johnnyego Tyronea

odbywajcego tourne po Bliskim

Wschodzie. Zostaje porwany przez grup

terrorystw zamierzajcych dokona

zamachu stanu na miejscowego wadc.

Zamachowcy zamierzaj wykorzystaumiejtnoci Johnnyego w zakresie walki

karate. Ale Johnny nie chce pomaga

rebeliantom. Wraz z crk krla, pikn

Shalimar opracowuje plan ucieczki. Ich

perypetiom towarzysz pikne piosenki:

Mirage, Hey little girl, Kismet, Golden

coins, Go east young man i chyba

najadniejsza My desert serenade,

wszystkie utrzymane w stylu muzyki


3/14

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa PresleyaRozdzia XIII W AUREOLI NIEMIERTELNYCH LEGEND

Opracowanie edytorskie: Jawa 48

Wszelkie prawa zastrzeone2

arabskiej. Obok Presleya w filmie wystpuje Mary Ann Mobley, Fran Jeffries

oraz Michael Ansara, znany polskim telewidzom z roli Cochisea w indiaskim

serialuZamana strzaa.W 1979 roku ukazaa si nakadem Krajowej Agencji Wydawniczej

ksika Krzysztofa Mtraka pt: Legendy nie umieraj z popularnej seriiSzczliwa 7. W ksice tej autor zamieszcza szkice bohaterw, ktrzy obroliw legend amerykaskiej kultury masowej, tworzc swym yciem i twrczoci

zjawiska o szczeglnej wadze dla dwudziestowiecznej mitologii spoecznej,

stajc si niejako symbolami kultury popularnej. Obok Presleya

przedstawiciela piosenki rozrywkowej, autor ukaza: wybitnego trbacza

i piewaka jazzowego Louisa Armstronga, znanego pisarza i autora powieci

sensacyjno-kryminalnych popularnych take w Polsce Raymonda Chandlera,

niepodlegajcego dyskusji w swej wielkoci i osobowoci Ernesta

Hemingwaya, niezapomnian wielk posta srebrnego ekranu HumphreyaBogarta i najbarwniejsz posta wiatowego boksu zawodowego Mohammeda

Ali, znanego na pocztku kariery jako Cassius Clay. Plejad te zamyka ostatni

z wielkich, autortytularnejpowieci, rwnie znany, co kontrowersyjny prozaik

Francis Scott Fitzgerald.

Co czy tych ludzi? Presleya, Armstronga, Chandlera, Bogarta,

Fitzgeralda i Claya? Sprbujmy scharakteryzowa ich pokrtce opierajc si nawietnej pracy Krzysztofa Mtraka, ksieczki pasjonujcej, maej w formacie

lecz wielkiej w treci. Histori kariery Elvisa Presleya znamy ju na pami.

Louis ArmstrongSatchmourodzi si w ostatnim

roku XIX wieku w niewielkiej, ndznej dzielnicy Nowego

Orleanu. Nikt zapewne nie przypuszcza, e narodzi si

jeden ze zwiastunw pionierskich cieek kultury.

Trzynastoletni Armstrong jako gazeciarz piewa wulicznych kwartetach. W latach dwudziestych powsta

pierwszy film dwikowy piewak jazzbandu z AlemJolsonem. W roku 1938 jazz przekroczy progi filharmonii,

kiedy na synnym koncercie w Carnegie Hall wystpi kwartet swingowy

Bennyego Goodmana. Produkowany dotychczas w szynkach, na ulicach, wspelunkach i burdelach Nowego Orleanu jazz oraz dalsza jego improwizacjawyszy poza mroczne zaktki rodowisk biedoty murzyskiej, rozpoczynajc

triumfalny pochd przez estrady, ekskluzywne lokale do synnych sal

koncertowych. Z muzyki pokonanych przez los, z formy paczliwej, przeszed

gwatown metamorfoz stajc si rdem ekstazy i wyzwolenia od

rzeczywistoci.

Armstrong zetkn si z jazzem po raz pierwszy w zakadzie

poprawczym, pniej muzykowa w rnych knajpach, tawernach, burdelach, na


4/14




parostatkach, na weselach i pogrzebach, bdc jednoczenie mieciarzem,

gazeciarzem, mleczarzem, gocem, tragarzem, wglarzem, a najczciej

bezrobotnym. Z prawdziwym jazzem zetkn si po raz pierwszy w 1918 roku

grajc w zespole synnego puzonisty Kida Oryego, a pniej w 1922 roku u

samego Kinga Olivera.Do historii jazzu wkroczy z takimi postaciami jak Sidney Bechet, Jelly

Roll Morton, Bunk Johnson, Kid Ory. Improwizacja muzyki jazzowej zbliya

j mocno do muzyki powanej, co w rezultacie doprowadzio do przernych

karamboli muzycznych, ale w efekcie zmienio stosunek do jazzu wielu

dotychczas mu niechtnych.

Louis Armstrong by czowiekiem sukcesu i jeszcze za ycia uwaany

by za geniusza, ktry wyprzedzi swj czas. Podobnie jak Presley, zdoby swe

miejsce na Parnasie nie tylko, dlatego, e by muzycznym i wokalnym talentem,

lecz dlatego e podobnie jak Presley, sw osobowoci ucielenia ca historimuzyki, ktr reprezentowa. I podobnie jak pniej o Presleyu, tak wczeniej o

Armstrongu napisano w powanych gazetach, e w dniu 06 lipca 1971 roku,

gdy zmar Louis Armstrong, skoczya si pewna epoka w dziejach kultury

wspczesnej.

Wielki rewelator muzyki jazzowej i rozrywkowej tchn w t muzyk

dusz, jak gdyby mimochodem wyrbujc cieki do nowoczesnego wiatamasowej kultury.

Zafascynowany Elvisem, nie byem obojtny na inn muzyk.

Zainteresowania mojego brata skupiay si wok jazzu i pyty z muzyk

Armstronga byy wszechobecne w moim rodzinnym domu. Miaem wic okazj

na bieco sucha gry i piewu wielkiego Satchmo.

W latach trzydziestych i czterdziestych naszego wieku, wspaniay okres

przey tzw. czarny krymina. Gosi on, e kompromis midzy zymi a

dobrymi instynktami natury ludzkiej jest nieodzownym warunkiem ycia,poniewa w pewnych sytuacjach ludzie s zdolni do wszystkiego. Proza

Raymonda Chandlerabya rygorystycznie przedmiotowa, prezentatywna w

ukazywaniu wiata.

Wiedza czarnej powieci to wiedza faktologiczna,

std jej rzeczowa obojtno opisowa, dyscyplina, precyzja,z jak Chandler ledzi niczym kamera, ruchy, zachowania,gesty ludzkie wkomponowane w sceneri Kalifornii, Los

Angeles i jego bogatych dzielnic: Beverly Hills i Bel Air.

Bohaterowie Chandlera nie mwi, nie rezonuj, lecz

porozumiewaj si. Nie myl, lecz dziaajc

prowokuj zdarzenia, wywouj refleksj.

Chandler unika abstraktw takich jak mio, przyja, wiara. S

one zredukowane do niezbdnego minimum, ale za to celne, skrtowe


5/14




i dowcipne, a rwnoczenie slangowe i nieco nonszalanckie. Chandler jest

mistrzem sarkastycznego aforyzmu, a jego jzyk peen jest dowcipu, ktrego

istot stanowi zaskakujce porwnanie, niespodziewana metafora i przesadnia.

Bogactwo tropw stylistycznych, poetycka umiejtno zaskoczenia

sowem, obrazem, metafor stwarzaj jedyny w swym rodzaju styl narracji,ktrego jak dotychczas nie udao si nikomu podrobi.

Sam Chandler pochodzi z angielsko-irlandzkiej rodziny. Z pocztku

mieszka w Anglii, pniej w Stanach Zjednoczonych, wiodc urozmaicone

ycie: by handlowcem, pilotem wojskowym, urzdnikiem bankowym. Osiad w

Kalifornii i tam powstay jego najwiksze utwory z dziedziny czarnego

kryminau, ktry doprowadzi do mistrzostwa: Wielki sen, egnaj laleczko,Wysokie okno, Tajemnica jeziora, Pi morderstw, Czerwony wiatr, Maasiostrzyczka, Dugie poegnanie.

O sobie Chandler pisa, e jest gburowatym facetem ze swoich powieci.Faktycznie jednak by neurastenikiem coraz bardziej popadajcym w depresj i

alkoholizm. Po mierci swej ony, o osiemnacie lat starszej, nastpio

najtragiczniejsze zaamanie koczce si kilkakrotnymi, nieudanymi prbami

samobjstwa i wielotygodniowym leczeniem w klinikach i sanatoriach. Po wielu

kryzysach nerwowych zmar na zapalenie puc w 1959 roku, w La Jolla w

Kalifornii.Rwienikiem Armstronga by Humphrey Bogart.

W okresie 25 lat zagra w siedemdziesiciu piciu filmach

stwarzajc niezapomniane kreacje. Po raz pierwszy w

historii kina, sympatia widzw bya zawsze po jego stronie

bez wzgldu na to, czyj posta kreowa. Jego powodzenie

wydawao si niezalene od kondycji ludzkiej i moralnej

postaci odtwarzanych, gatunku filmu, happy-endu, jakoci

reyserii. Stwarzany przez niego bohater umiera, bywaskazany na krzeso elektryczne, otrzymywa dugoletnie

wyroki. Ale grywa rwnie postacie szlachetne, pene idealizmu, wzniosoci,

pene, wewntrznych sprzecznoci.

Wystpowa take w rolach komediowych. Magiczna sia jego

osobowoci promieniowaa zza tej nieprzeniknionej i lekko przekrzywionejtwarzy, ukrytej pod mask flegmatycznoci z jego przygarbionej sylwetki,

poddanej wewntrznej ekonomii gestw i zachowa. A wszystko to stwarzao

obraz realnego czowieka, przed ktrym ycie nie ma zbyt wielu tajemnic.

Bogart by pierwszym aktorem, ktremu wybaczano wszelkie saboci,

one bowiem w jaki niewytumaczalny sposb cementoway jego spjno z

ekranowymi wcieleniami i rzeczywistym yciem. Kresu jego kariery nie

pooyy ani pikantne skandale, ani cztery ony, ani burdy w nocnych lokalach,


6/14




ani powszechnie znana skonno do alkoholu. Nie mia znaczenia fakt, e jego

twarz urgaa wczesnym stereotypom mskiej urody.

Kiedy Humphrey Bogart umiera 14 stycznia 1957 roku w Los Angeles,

w pidziesitym szstym roku ycia z powodu raka przeyku i p miliona

kieliszkw wypitej whisky jego legenda bya ju ugruntowana. Jego kultbdzie powtarza si dopty, dopki bdzie bliski tym wszystkim spod kin,

domw publicznych stadionw, tym wszystkim, ktrzy go znaj, nie wiedzc o

tym, poniewa podwiadomie o nimmarz.

Legenda Bogarta wyrasta ponad mod obyczajow i powoduje, e wraca

do nas wzorzec mocnego czowieka mczyzny niepoddajcego si atwo

przeznaczeniu. Odywa cyklicznie, co stanowi zjawisko niebywae w historii

ekranowych kultw, a nawet w caych dziejach kultury masowej. Co jaki czas

przybiera na sile i wraca na wysoko wzniesionej fali retro.

Francis Scott Fitzgerald zosta boyszczem amerykaskiej modzieyju w wieku 24 lat, gwnie za spraw powieci Z tej strony raju. Prawdziwym

bohaterem jego powieci by styl ycia pokolenia startujcego w latach wiar

porozbijanych i rozprysych, kryzysu wartoci dotkliwego zarwno wiecie jak

i w artystycznej dziaalnoci. Powszechne stao si

przeczucie koca cywilizacji, a waciwie tragedii kultury w

nowoczesnym spoeczestwie.Fitzgerald chwyci problem: bya nim

wspzaleno pienidza i mioci. Sceneria jego powieci

to nieodmiennie: rezydencje milionerw, nocne lokale,

ekskluzywny poszum wielkiego ycia, silni, wspaniali

mczyni, pikne, nie pozbawione seksu kobiety. Pisarski

egocentryzm Fitzgeralda bywa poszyty niekiedy zwyczajn

grafomani, ale przejawia zadziwiajc witalno. Nawet jego sabe strony i ze

pomysy yj w nieuchwytny sposb, cho niekiedy pozbawione sestetycznego smaku i wewntrznej podbudowy. Doprawdy, rzadkie to i

zadziwiajce wspwystpowanie talentu i kiczu, ktre tak samo intrygowao i

zastanawiao krytykw i psychologw jak pniej sukcesy i osignicia

Presleya.

Druga powie FitzgeraldaPikni i potni z 1922 roku bya pocztkiemosobistego koca pisarza. Skoczya si bowiem era jego powodzenia,zachynicia si karier, skoczy si okres zafascynowania wielkim wiatem i

towarzystwem. Katastrofa osobista wywoaa nastroje depresji i ataki

alkoholizmu. Autor znacznie obniy swe loty, pisa niewiele.

Do osobistej i literackiej klski Fitzgeralda, przyoyo rk take

Hollywood. Z odraz patrzy na filmowy wiatek, w ktrym znalaz si w

zwizku z ekranizacj jego powieci.


7/14




Przybity kopotami finansowymi w ostatnich latach ycia, zgnbiony,

lekcewaony i zapomniany, umiera w Hollywood 20 grudnia 1940 roku na atak

serca. Mia 44 lata.

By pisarzem impulsywnym, pozbawionym zdolnoci mylenia

analitycznego. By prnym, troch zoliwym, ustawicznie wykpiwajcymwszystko, citym i byskotliwym, obdarzonym irlandzkim talentem uywania

jzyka w sposb zaskakujcy i barwny. Konstruowa na papierze wyobraenia o

sobie samym, impulsywnie i wiadomie wprowadza elementy autobiograficzne.

Ernest Hemingway, jako jedyny chyba z wielkich

wspczesnych pisarzy wszed do wiatowego panteonu

kultury masowej. Modelowa obyczaje nie tylko swego

pokolenia, pozostawi po sobie okrelony styl i sposb

ycia. Sia jego mitu polega na tym, e nie mona go

naladowa. Naladownictwo zniszczyoby mit, ktregopodstaw jest nostalgia za yciem penym, cakowitym,

swobodnym, autentycznym, nie ujtym w klamry

wspczesnej cywilizacji, nie obwarowanym nakazami i

zakazami wspczesnej moralnoci i obyczajowoci.

Hemingway nada wasnemu mitowi barw ycia, stawiajc za wzr

postaw ucielenion jednoci osobowoci i twrczoci, romantyzmu inaturalizmu. Dowodzi swoim yciem, e charakter czowieka jest tosamy z

jego losem. Z atwoci pokonywa barier niezrozumiaoci, ktra wytworzya

si midzy dwudziestowiecznym pisarzem a publicznoci. Jego literatura

trafiaa wprost w tajemne, czsto wstydliwie skrywane aspiracje wspczesnego

czowieka. Aspiracje mona powiedzie romantyczne, ale romantyzm ten zna

czogi, gazy trujce, masakry, trepanacje, odstrczajce widoki mierci,

gwatw, rozbojw. Gloryfikowa czyn, a rwnoczenie eksponowa

sentymentalizm. Fascynowa odrzuceniem wygodnej, biernej postawy wobecwiata, gloryfikowa gargantuiczn pasj i chonno ycia: yj peni ycia,nie popeniaj bdu wyrzeczenia. Nie jest wane, co robisz, chodzi jedynie o toby uy ycia. Bo jeli tego nie bdziesz mia, to co ci zostanie?

Poprzez to motto Hemingway produkowa zniewalajcy mit absolutnej i

prawdziwej wolnoci. W losach bohaterw przemyca to, co oni chcieli w sobieodnale. Hemingwayowski bohater staje naprzeciw siom natury i albowygrywa albo jest zwycionym ale walka zawsze jest czysta a

rozstrzygnicie jasne. Jedyn obron jest reakcja sentymentalna:

przegrywajcemu wspczu, a wygrywajcemu wskaza nieuchronn

perspektyw przyszej przegranej.

Analiza osobowoci Hemingwaya daaby pewnie fascynujce rezultaty

i ju prbuje si to czyni w odniesieniu do przesanek jego samobjstwa. W

ostatnich latach swego ycia by niezwykle draliwy. Bra si za bary z wasnym


8/14




zaufaniem do siebie. Jego wasn wytrwa walk i karier literack najlepiej

ukazuje alegoryczna opowie pt: Stary czowiek i morze.Wiedzia, e w jegotwrczoci nic nie da si udowodni raz na zawsze. Twrczo jest w ogle

tylko nieustannym zbieraniem dowodw na rzecz swojego talentu, natomiast

talent trzeba snu przed sob i uzasadnia przed innymi.Oczywicie, psychika Hemingwaya musiaa podlega presji

zaprzeczania monolitycznoci stylu i mitu, ktry stworzy na uytek innych.

Realizowa wolno osobow, jako zgodno z wasn natur. Tak byo w jego

micie, ale w rzeczywistoci realizowa wzr, jaki sobie narzuci, jaki sam

stworzy, a wic faktycznie dziaa wbrew sobie.

Pozosta w naszej pamici w dwch postaciach: jako mityczny twr oraz

jako pisarz, o ktrym w poowie lat pidziesitych (pidziesitych wic

jeszcze za jego ycia) John OHara napisa: najwybitniejszy spord yjcych

dzi pisarzy, najwybitniejszy od mierci Szekspira.Sprzeczny w opiniach krytykw, rozbienych ocenie jego twrczoci,

najbardziej skomplikowany i najmocniejszy w swych dzieach, Hemingway

pozostanie zjawiskiem nietypowym, niezwykym, niezalenie od tego co o nim

napisano i bez wzgldu na to, co si jeszcze o nim napisze.

Ostatnim z Wielkiej Sidemki Krzysztofa

Mtraka, jest jedyny yjcy z naszych bohaterw,Mohammed Ali, uywajcy niegdy (przed przyjciem

islamu) nazwiska Cassius Clay. Pod takim te

nazwiskiem poznalimy go, kiedy 29 padziernika 1960

roku, na Olimpiadzie w Rzymie zdobywa zoty medal,

miadc wprost sw przewag wczesn saw

amatorskiego boksu, czterokrotnego mistrza Europy

Zbigniewa Pietrzykowskiego. Nasz znakomity,

niezwyciony w wielu europejskich bojach (a niemajcyjako szczcia na olimpiadach) bokser z Bielska-Biaej, powie po kilkunastu

latach: by jak z elaza, walczyem tylko po to eby przetrwa. I by naszmistrz jedynym bokserem w Rzymie, ktry przetrwa pene trzy rundy z

Clayem. Ten by bezkonkurencyjny, zdoby zoty medal olimpijski (pniej

wrzuci go do rzeki Ohio), ktry by pierwszym stopniem do jego arcyciekawejkariery mistrza wiata wszechwag, ktrego na dobra spraw nikt niezdetronizowa. Kariera ta wykroczya daleko poza ring i jest jedn z tych

dziwnych i niewytumaczalnych karier ludzkich XX-stulecia.

Jako amator stoczy sto osiemdziesit siedem walk, z ktrych tylko trzy

przegra. W 1960 roku zdoby mistrzostwo olimpijskie, po ktrym przeszed na

zawodowstwo. W 1961 owiadczy publicznie: Bd mistrzem wiata przed

ukoczeniem dwudziestu jeden lat.


9/14




Odtd prasa czsto zacznie publikowa jego proroctwa, z ktrych

wikszo bdzie si sprawdza.

W 1963 roku znokautuje w czwartej rundzie Archie Moorea, dokadnie

wg swojej przepowiedni. Idzie jak tornado przez ringi zawodowe, niszczc

dosownie swych rywali. Jego nkajcy sposb walki, szybko, byskotliwatechnika zmiatajprzeciwnikw ringu. Demonstruje sw but, pyszakowato,

pewno siebie, a sztab menederw zapewnia mu tak reklam prasow i

psychologiczn, jakiej nikt dotd w boksie nie mia.

Clay przepowiada, w ktrej rundzie, minucie, sekundzie, powali rywala,

w jaki sposb go znokautuje, ile razy pole go na deski, czy zainkasuje jaki cios

i sowa dotrzymuje. Zniewaa, wyszydza, lekceway swoich rywali,

idealizujc jednoczenie wasn posta: Jestem tak szybki, e gdy wieczorem

gasz lamp, jestem w ku zanim zrobi si ciemno. Ksiyc potrzebuje

wiata sonecznego, dla siebie ja jestem tym wiatem, Beatlesi to najwiksipiewacy na wiecie, a ja jestem najlepszym, najwikszym i najpikniejszym

bokserem we wszechwiecie.

W 1964 roku w wieku 22 lat, na ringu w Miami Beach, Clay nokautuje

Sonnyego Listona i zdobywa tytu mistrza wiata wszechwag. Dziennikarze

uznaj to za najwiksz niespodziank w bokserskim showbiznesie

i podejrzewaj ukartowanie walki. Wybuchaj skandale, Federacja Bokserskawytacza Clayowi proces zarzucajc mu rwnoczenie bazestwo i dawanie

zego przykadu modziey. Wwczas Clay krzyczy; Jestecie band gupcw

i baranw, a wic dobrze, w rewanu znokautuj Listona przed upywem dwch

minut!

Faktycznie, rewanowy pojedynek koczy si nokautem Listona w

szedziesitej sekundzie pierwszej rundy!

W tym samym roku, po zdobyciu i obronieniu tytuu mistrza wiata,

Clay przyjmuje islam i jako Mohammed Ali ogasza swe posannictwo. Odbywapodre misyjne, dobroczynne, mianuje si duszpasterzem. W Ghanie

przejeda wrd szalejcych tumw odkrytym samochodem. Wrd

otaczajcych go, panuje mit Alego jako Samego Najwyszego. Rozwodzi si z

ona tylko dlatego, e jako mahometanin nie moe znie, e ona maluje usta

zbyt czerwona szmink.W lutym 1966 roku odmawia powoania do wojska i wyjazdu do

Wietnamu. Sd skazuje go na 5 lat wizienia lub 10 tysicy dolarw grzywny.

Federacja Bokserska pozbawia go tytuu mistrza wiata i odbiera licencj. Nie

wolno mu wyjeda z USA bez specjalnego zezwolenia.

Na ring powrci dopiero w 1970 roku, pomimo e Sad Najwyszy uchyli

wyrok dopiero w rok pniej. Zalegoci treningowe day zna o sobie.

Przegrywa walk za walka, odnosi niemae rany. Ale ambicja, upr,

dowiadczenie i cika praca sprawiaj, e dopnie swego. W 1974 roku na ringu


10/14




w Kinszasie odzyska tytu (ktrego nie straci na ringu) nokautujc w smej

rundzie Georgea Foremana. Rok pniej pokona Joe Fraziera. Obie walki

poprzedzia jak niegdy wojna psychologiczna.

Na temat Alego ukazaa si nieskoczona ilo publikacji. Historia

Cassius Clay alias Mohammeda Ali naley nie tylko do faszywych objawiemasowej kultury, ale przede wszystkim do wspczesnego wiata. Niegdy

bogobojny muzumanin i antywojenny kontestator, w latach siedemdziesitych

prowadzi swobodny styl ycia stajc si pragmatycznym biznesmenem. Mit

Alego to niezwyke wcielenie sportowej niezwycialnoci, ktrej konflikty i

niepowodzenia doday ludzkich rysw. Zrobi olbrzymie pienidze, nigdzie poza

ringiem nie pracujc. Znokautowa wasne mczestwo i wszystkie przeszkody

pitrzce sipo drodze. Wykaza cywiln odwag wchodzc w konflikt z

prawem.

Kariery Elvisa Presleya, Louisa Armstronga,Raymonda Chandlera, Humphreya Bogarta, Francis Scott

Fitzgeralda, Ernesta Hemingwaya i Cassius Clay-

Mohammeda Ali udowadniaj niezbicie, e kultura masowa

naszych czasw przywouje stale na nowo odwieczne

ludzkie pragnienia. Co wsplnego maj ze sob ludzie,

ktrych nazwiska tworz Wielk Sidemk? Co ich czy?Wszyscy oni s przedstawicielami kultury masowej,

w ktrej wzroli

i ktr, mona powiedzie wynaleli i uksztatowali.

Kultura masowa wielki wynalazek naszego stulecia odmienia za spraw

swych przedstawicieli ycie spoeczestw, wylansowaa nowe wzorce przey,

zdemokratyzowaa gusty i obyczaje. Zrodzia mity, ktre przedstawiem

powyej.

Przedstawiciele tej kultury stali si jej wybracami, wybracami ichbiografia poczona wyrazicie z twrczoci i dziaalnoci sprawia, e stali

si symbolami. Wewntrznemu rozdarciu towarzyszy tragiczny charakter ich

losw. Kady z nich odnosi sukces, cieszy si powodzeniem, zmaga si z nim, z

amerykaskim spoeczestwem, z samym sob. Oprcz sukcesw powodzenia,

to samo spoeczestwo, ktre wznioso ich na szczyty popularnoci i sukcesu,zadaje im cierpienia i rany. Czyni z nich swoje legendy, ale take depcze,niszczy, rujnuje.

Ci wraliwi ludzie zawadnli emocjami i ludzkimi przeyciami, ale

zawsze musieli podda si presji, jak narzuca im zbiorowy, masowy obrzdek

podziwu, ekstazy i histerii. Ich twrczo i biografia utosamiy si ze sob,

stworzyy swoist jedno legendy, ktra trwa i zdolna jest wci porusza

wyobrani.


11/14




O nowej subkulturze modzieowej w RFN pisa obszernie

zachodnioniemiecki tygodnik Der Spiegel. W niej wszystkie style s dozwolone.

Wsplnym mianownikiem tych stylw jest narcyzm, akcentowanie wasnego

ja, strj jakikolwiek, byle rni si od stroju mieszczucha z establishmentu.

Wszystkie style dozwolone s take w muzyce, ktra dziaa niemal jaknarkotyk.

W jaskrawo owietlonych knajpach spotykaj si ubrani na czarno

punkowie, melancholijni dandysi w bieli, chopcy kopiujcy amerykaskiego

aktora Marlona Brando,

dziewczta hodujce modzie z

lat pidziesitych.

Barwna mieszanina,

zoona z muzykw i malarzy,

ludzi bezrobotnychi tych, ktrzy pragn zosta

artystamiwszyscy oni nadaj

sens szaroci dnia i nocy. W

jaskrawo owietlonych

knajpach nowej cyganerii, wywietlaj si niczym bajecznie kolorowe rajskie

ptaki, najdziwaczniej ubrane, najdziwaczniej si zachowujce.Punkowieprzedstawiciele popularnego stylu modzieowej subkultury

lat siedemdziesitych, pocztkowo protestowali tylko w sposb bardzo

przekorny przeciwko obudzie i bigoterii dnia powszedniego. Ich ataki w

pewnym sensie si przeyy i pierwotni punkowie przeksztacili si w bajecznie

kolorowe postacie, ratujce swj nihilizm w cyganerii lat osiemdziesitych.

Katalizatorem sceny jest muzyka. Jednym z jej nestorw Dawid

Bowie, znakomita gwiazda muzyki rockowej. Ju w latach siedemdziesitych

rozpoczyna swoje wystpy stale zmieniajc wasny wizerunek. Ten Anglikprezentowa si na scenie raz w chodnej, sztucznoci, raz w pozie dekadenckiej,

zmienia twarz, zmienia styl, zmienia cay wygld. Gdy Bowie przyjecha w

1976 roku z Los Angeles do Berlina

Zachodniego, eksperymentowa z

muzyk elektroniczn i tym razem podobnie jak w caej swejkarierze wyprzedzi dzisiejsze

tendencje muzyczne. Znamienn

rol odgrywa jego przebj TheHeroes (Bohaterowie). Ukadajc

sowa tej piosenki: Nikt nie daje

nam szansy, ale mimo to

zwyciymy. Na zawsze. Na zawsze.


12/14




Bdziemy wwczas bohaterami, cho przez jeden dzie Bowie wyraniewywiera wpyw na wiadomo modzieowej publicznoci.

Grace Jones pikna czarnoskra krlowa

dyskotek na Jamajce, noszca fryzur, ktra

przypomina pooony na gowie brykiet zdobyapierwsze miejsce na licie najbardziej

charakterystycznych piewcw wasnego ja.

Muzyka jest w nowych modzieowych subkulturach

niemale decydujcym rodkiem wyadowania

emocji. Nie jest to zjawisko nowe. Modzie

wszystkich pokole bardzo czsto wyywaa si przy

dwikach muzyki. W poowie lat czterdziestych, w

poowie lat pidziesitych, szedziesitych, w Nowym Orleanie, w Nowym

Jorku, w Paryu, Londynie, Monachium przedstawiciele rnych stylwmuzycznych zawsze zdobywali modzie. Zaraz po wojnie rock przypieszy

wiatow rewolt modziey przeciwko mieszczaskiemu pokoleniu rodzicw,

w poowie lat szedziesitych Beatlesi i Rolling Stonesi zagrzewali modych.

Ogromnym uznaniem cieszy si punk rock.

Nie ma jednak jednolitego i szerokiego frontu konsumentw jednego

typu muzyki. Rozam i rozczonkowanie grup modzieowych prowadzi dornorodnoci stylw muzycznych i do cigle nowych muzycznych md.

W USA ogromn koniunktur przeywaj sklepy z towarami, ktre

stanowiy dyktat mody w latach pidziesitych. Oprcz wspomnianych

memorabiliw typu presleyowskiego, jak woda id pyty z nagraniami

swingowymi, jazzowymi, rock-a-billy czy Franka Sinatry. W niewyczerpanym

skarbcu popularnej muzyki mona wygrzebywa wszystkie style i wszystkie

mody. Fale powodzenia mody retro nie s zreszt niczym nowym.

Ekspresyjne style minionych dziesicioleci, ktre niegdy fascynowaypubliczno, wracaj i ponownie fascynuj wspczesne pokolenia, poniewa s

podniet dla marze o silnym, autonomicznym yciu modziey. Byy czasy,

gdy modzi rozumieli si wzajemnie i stanowili potg. Pozostamy przy

marzeniach o tej potdze.

Tsknota za oryginalnoci, za akcentowaniem wasnego ja, za tym,aby by jedynym w swoim rodzaju prowadzi do coraz bardziej zwariowanychstrojw i do coraz wikszej swobody w eksperymentach muzycznych. Obce jest

tu pojecie zego smaku czy braku dobrego gustu operuje si bowiem

cakiem inn estetyk, ktra uwidacznia si nie tylko w strojach czy muzyce,

lecz take w pozach i dekoracji wntrz.

Czy ta nowa subkultura dugo bdzie szokowa spoeczestwo i czy jej

trwanie polega bdzie tylko na zewntrznej negacji stylu ycia zachodniego

gwnie niemieckiego mieszczastwa i innych klas pracujcych? Trudno na to


13/14




jednoznacznie odpowiedzie. Jako zjawisko moe trwa tak jak trway kultury

stworzone przez przedstawion powyej sidemk a moe przemin

pozostawiajc po sobie jedynie poczucie braku przyszoci i beznadziejn

pustk.

Wspominani powyej bohaterowie ksiki Mtraka na og odeszli ju z

tego wiata (oprcz Mohammeda Ali) ale pozostay ich mity i legendy z

ktrych wyroli i elementy subkultury, ktr stworzyli, ktra ich wykreowaa

i w ktr wroli na trwae wraz ze wspczesn spoecznoci.

Za ycia stali si symbolami i na zawsze nimi pozostan. Gdy 16

sierpnia 1977 roku zmar Elvis Presley, Washington Star napisa: Rzadko tylko

mier mw stanu, politykw, generaw i filozofw wywouje takieporuszenie.

Kiedy wiadomo o mierci Presleya dotarado Biaego Domu, prezydent Jimmy Carter

powiedzia: Wraz z nim umar kawaek Ameryki.

Setki Amerykanw telefonowao do Biaego

Domu dajc od prezydenta, by z powodu mierci

piosenkarza ogosi aob narodow. W niektrych

stanach, na znak aoby opuszczono flagi do poowymasztw. W depeszach kondolencyjnych wyraano

al, e prezydent nie zoy specjalnej deklaracji z

powodu zgonu synnego wykonawcy. Od czasu

mierci prezydenta Kennedyego, Amerykanie nie

przejli si tak niczyj mierci.

Pod presj tych telegramw, telefonw i depesz, prezydent Carter zoy

specjalne owiadczenie:Dla wszystkich ludzi na wiecie, Elvis Presley by symbolem ywotnoci,

buntowniczego ducha i pogody, charakterystycznych dla Stanw Zjednoczonych.Jego mier pozbawia nasz kraj czstki nas samych. By on jedyny w swoimrodzaju i niezastpiony. Jego muzyka i jego osobowo czc elementy muzykicountry i murzyskiego rhythm and bluesa wycisny trway lad na

amerykaskiej kulturze masowej, zmieniy nieodwracalnie obliczeamerykaskiego spoeczestwa. Jego popularno bya ogromna. Obajpochodzilimy z Poudnia, Elvis by przyjacielem mojej rodziny, by moimprzyjacielem Jest nam ogromnie ciko Nigdy go nie zapomnimy owiadczy prezydent USA.

A tocznie pyt firmy RCA pracoway na penych obrotach wasnych i

wydzierawionych maszyn, aby nady za popytem. I pracuj nadal. Do koca

lat osiemdziesitych ukazyway si na rynku nowe wersje piosenek Elvisa, a

take nowe, niepublikowane dotd utwory. Wg nieoficjalnego owiadczenia


14/14




dyrektora wytwrni, w specjalnie strzeonym archiwum znajduj si setki

nagra Elvisa, ktrych dotychczas nikt nie sysza. Dyrektor owiadczy take,

e firma jest w posiadaniu specjalistycznego materiau z nagraniami na 1000

godzin emisji, zawierajcego unikalne koncerty piosenkarza, amatorskie

wystpy i nagrania, wywiady i wypowiedzi. Teraz, w dobie technikikomputerowej, ma to szczeglny wydwik i przekonalimy si, e nie byy to

obietnice bez pokrycia. Wystarczy przypomnie now wersj filmu Thats TheWay It Iswyemitowanego w 2001 roku czy synny remix szlagier roku 2002Little Less Conversation.

Moda na Presleya wci trwa i nadal przynosi miliony kontynuatorom

jego legendy.

Ma racj Krzysztof Mtrak. Legendy nie umieraj.

Nastpny rozdzia nosi tytu:

Rozdzia XIVEKSPLOZJE PODEGO WIATA

Dokument w formacie *.pdfmoe by wykorzystany wycznie do uytku osobistego bezprawa do dal szego obrotu i obiegu komercyjnego lub handlowego i nie moe by poddawany

modyfikacjom bez zgody autora edycji.Naley go traktowa tak, jak ksik wypoyczon do przeczytania.

13_W AUREOLI NIEŚMIERTELNYCH LEGEND

Documents

Transcript of 13_W AUREOLI NIEŚMIERTELNYCH LEGEND