1! Kooferencja z cykluInstrumenty Zarzqdzania Qchron^ SrodowiskaKrakow 2005 "^fzos

Andrzej Abratowski'Andrzej Swiader1

PiotrW^zyk2

Erich Weihs3

BAZA DANYCH INFOOS - PRZYKLAD WYKORZYSTANIA TECHNOLOGHXML W PROCESIE DOST^PU DO INFORMACJ1 O SRODOWISKU

1. Koncepcja systemu.

System INFOOS powstaf w roku 2003 jako rezultat, Projektu Blizniaczegofinansowanego ze srodkow funduszu PHARE, wspofpracy Ministerstwa Srodowiska RPi Ministerstwa Srodowiska Brandenburgii oraz Bawarii (W^zyk, Weihs 2003).Podstawowym zadaniem INFOOS jest wspomaganie pracy urz^dnikow wszystkich szczebliadministracji publicznej, zajmujacych si? problematyka, Ocen Oddzialywania naSrodowisko (OOS). System INFOOS jest rowniez narz^dziem ulatwiaja^cym proceduryraportowania informacji dotyczacych OOS do Komisji Europejskiej, a takze zapewniadoste_p do informacji o srodowisku szerokim grupom spolecznym uczestnicza^cymv nrocedurach ocen oddziatywania na srodowisko (Konwencja z Aarhus oraz ustawa z dnia27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony srodowiska; Dz. U. z dnia 20 czerwca 2001 r., Nr 62,poz. 627, z pozniejszymi zmianami; Abratowski i in. 2004). Powszechnosc dostepu magwarantowac wykorzystanie sieci Internet jako medium oraz najnowoczesniejszychrozwiazan bazodanowych, opartych na technologii j^zyka XML (ang. Extensible MarkupLanguage) tj. produkcie Tamino XML Server. Zastosowane rozwiazanie, wykorzystuja^cejeden, centralny serwer w Ministerstwie Srodowiska (http://www.mos.gov.pl: 1090/fsystem),pozwala na rezygnacj? z zakupu specjalisrycznego oprogramowania po stronieuzytkownika, co w skali caiego kraju ma ogromne znaczenie ekonomiczne szczegolnie dlaadministracji terenowej.

INFOOS zbudowany jest z baz danych XML oraz aplikacji klienckich, w postaciinterfejsow WWW. Serwer Tamino przechowuje dane w macierzystym formacie XML,zapewniaj^c mozliwosc aktualizacji, wymiany i publikacji dokumentow, oraz kierowaniazapytan do zgromadzonych danych na temat OOS oraz podmiotow. Oprocz tego, systemmoze przechowywac i udostejmiac pliki w innych formatach (dokumenty tekstowe, obrazyrastrowe, pliki multimedialne) dowiazane linkami do odpowiednich post^powan czy

1 ProGea Consulting, Krakow2 Akademia Rohiicza im. Hugona KoHataja w Krakowie3 Bayerisches Staatsministerium fur Landesentwicklung und Uraweltfragen, Monachium

125

wnioskow. Aplikacje klienckie INFOOS powstafy przy uzyciu technologii XSL i JavaServlet oraz ushigi Tamino Java API serwera XML Tamino. Jako serwer WWW, systemwykorzystuje oprogramowanie Apache Tomcat pracuja^ce pod kontrolq. systemu Linux(Abratowski i in. 2004).

Do pracy z baza^ danych INFOOS wymagane jest jedynie zainstalowaniei skonfigurowanie bezplatnej przegladarki internetowej (IE 5.5 lub nowszy, Netscape 6.0lub nowszy, Mozilla Firefox, Opera), na podl^czonym do Internetu komputerze PCuzytkownika, a takze nadanie odpowiednich uprawnien przez administratora INFOOS(w przypadku autoryzowanych uzytkownikow). Dostep spoleczeristwa jest zapewnionypoprzez wbudowane w system konta ,,gosc" (hasto: ,,gosc"). Komfort pracy z systememoraz wykonywanie wiejiszosci stawianych przed uzytkownikiem zadan (poza przesylaniemduzych plikow zala^cznikow, np. zeskanowanych dokumentow), gwarantuje juzwykorzystanie analogowych ia^czy telefonicznych (zwyklego modemu).

2. Struktura bazy danych INFOOS.

Ze wzgle^lu na opublikowanie Rozporzadzema Ministra Srodowiska z dnia17 czerwca 2003 r. w sprawie okreslenia wzoru publicznie dost^pnego wykazu danycho dokumentach zawierajq.cych informacje o srodowisku i jego ochronie (Rozporzadzenie2003), ktore rozszerzylo liczb? wzorow formularzy publicznie dost?pnego wykazu,powstala koniecznosc modyfikacji prototypu systemu INFOOS do kolejnej, drugiej wersji,uwzgl^dniaja^cej zmiany podstawy prawnej jego funkcjonowania.

Obecnie system INFOOS sklada si? z trzech glownych elementow, tj.:» bazy danych adresowych;* katalogu formularzy (kart), umozliwiaja^cego zakladanie nowych dokumentow

oraz tworzenie spisow kart informacyjnych, oraz# modulu statystycznego, dost^pnego jedynie dla administratora systemu

(Ministerstwo Srodowiska).

••am EM Miiii$iersiwo Sf«kf*iski|jINFOOS,.,,!

MiBazaadresowa

Katalog formularzy

H

spisow fcan inf

Rys. 1. Giowne menu systemu INFOOS.

126

Glownym zadaniem bazy adresowej jest przyspieszenie wprowadzania danych, coznaczne ulatwia korzystanie z systemu i niejednokrotnie zidentyfikowanie tego samegopodmiotu. Uzytkownicy maja^ do niej dostep poprzez interfejs wyszukiwarki, dziejkiktoremu wykorzystujqc szereg kryteriow, moga^ bezble.dnie dotrzec do poszukiwanychinformacji (Rys. 2). Wprowadzanie danych odbywa si? poprzez uzupemianie kolejnych polformularza adresowego, ktore 33. zapisywane w systemie i moga^ bye wykorzystywane przezwszystkich autoryzowanych uzytkownikow.

L;.L - i - -V - : Szukal w bazle danych adresowych

| Uizqd Pcrwiolowy if

1

|jan NnwakKod padUHn/ (tttt-MXH)'

1 . _ ..

|m°'DDDiSki9 d

: HrREGON. '. .'

HrNIPhipiqwa

1

- M,stenicB|

' " ' Dorialkowc jnfoc

_. _l

vkUHm|

n«qe

_j .1;-::;,-:--. :

Rys. 2. Intetfejs przeszukiwania bazy adresowej.

S^ Katdlog foimnlaizy

Dodaj toimularz »c +D +E ^F *G *H -IFormijlarze oowiaiane A B O

Formularz A

-wnigsKowowydaniedeeyzji.- wnioskoiv o uoaelerie v-skazan lokalizac^rr/ch.- wniosl(6w o ustalenie programj dostosowawczego

tigH Is'-is ptzedrtiotc-y Wnioiat a zmianij d.c^zji nr SH. tW637;iiU2 z dnia 13.»^aE wsprawie leiwoleniawniosku iidiielonego na itsuniecie 3 sit driew gol, Swrirk klujijcy i Zywolnik ( adiodni craz knewiiw o

|IBW. 65.3 n. kw. , rosnaeych na leienie dzialti ni ewid. '----' '., poloionej u iu\csu ulicys - p ; . .----;-: ,j i : ^ r . : w Gormwlu /.'Ik;!.. koFlduj^cych z budowa budynku handlcpwo ^jnieszkaniDwego. |>rzcr odsfapienie ad Bycinki drzew.

|i j Znak sfonff SR.II-7IJ37,5,(I3arm ~--a - ns 11.02.2003fi3B OanefmiosNiidmcy !. ..->:irv-'-.i.: -.'---,.-i '.•;-, -Vf:-';'?. t- :i/ ' .- . - . . •""- - • - • - -. :/ " - *v> '.:-. --:'-,. t'A.ai ukisIB3B WfsiczegDliiieitie 1. Upumnienie -kseio dowodu »plat» za launi dn dricwi bzewow. Decyija ni SB.

za)ad!n*fr* do wniosku IW63714TO 2 dnia 19JB.200Z r.raB Nanra orsanu - aOresata Unad Biaas Gorjowa Wlkp- ul. Silio i.jo 3,'4 Wydilal Odiiony Siodov«ta i Rolnictwa. ul.

wnireku Dr?yma!y«j4S n-ito- ukiyj|lp !.'is;scs ufjc[h:v-7..-a-::i Urtqd MidSu Gonowa Wlkp. ul. Sikorakieifo 3/1 Wydiial Ocfirany Srcdovriz'-a i RdlnicHia. ul.

DnjmxtyUSK v*&ai nknriBUB :i. :r,-,-.sc;a o ;p:s:: = SH.IlTdlfflO

Brak

WumHJ innych karlw SR.IIJT63T/1M?^ykazie. dotyczacych

i. »-:;

. 3. Przykiad wypebiionej karty informacyjnej ,,A ".

Formularze kart informacyjnych pozwalaja_na wypelnienie kazdego typu kart (A, B,C, D, E, F, G, H, I) wymienionych w Rozporz^dzeniu Ministra Srodowiska z dnia17 czerwca 2003 r. oraz dodatkowego formularza statystycznego oznaczonego jakoFormularz ,,0" (zero). Wprowadzone formularze moga^byc wielokrotnie edytowane w celuuzupemienia lub wprowadzenia zmian. Aby zapewnic kontrol? nad dokonywaniem zmian,dost^pna jest funkcja ,,wersja", informujq.ca o kolejnych edycjach dokumentu (datautworzenia lub zmiany oraz informacja o autorze zmian). Mozliwe jest wiajzanie ze soba,

127

kolejnych formularzy dotycz^cych tej samej sprawy (np. formularzy A-B-E-0 czy C-D).System INFOOS ver. 2 na bieza^co wyswietla informacj^ o aktualnych powi^zaniach,z rownoczesna^ mozliwoscia, dola^czania kolejnych formularzy do danej sprawy.

Kazdy formularz i spls (wynik wyszukiwana wg okreslonych kryteriow) posiadaopcj? ,,wersja do druku", tworzacq. osobna^ wersje_ dokumentu HTML, sformatowanq. dowydrukowania na dowolnej drukarce, w formacie A4, z poziomu przegla_darki internetowej(Abratowski i in. 2004).

Standardowy uzytkownik systemu ma uprawnienia do tworzenia nowych wpisow,przeglqxlania caJej zawartoscl bazy danych oraz edycji lub usuwania dokumentowstworzonych przez siebie. Jedynie globalny administrator systemu (MS) ma mozliwoscmodyfikacji wszystkich wpisow. Dodatkowo dysponuje on dostepem do modulu analizstatystycznych, wykonywanych na potrzeby raportowania do Komisji Europejskiej.W raporcie zawarte sa statystyki tworzone na podstawie wypehiionych formularzystatystycznych ,,0" oraz wybranych pol pozostalych formularzy. Ponadto raport zawieraliczb? wszyslkich formularzy w bazie danych, liczb? osobnych spraw powia^zanychunikatowym numerem sprawy oraz liczb? i procentowy udzial formularzy wypehiionychprzez poszczegolne typy jednostek administracyjnych. Modul statystyczny i formularzestatystyczne systemu INFOOS wybiegaja_ poza wymagania okreslone rozporza^dzeniemMinistra Srodowiska z dnia 17 czerwca 2003 r. (Rozporza^dzenie 2003), ale jednoczesnie sa_odpowiedzia^na zalecenia Komisji Europejskiej.

Poszuklwanle intormacll o procedure QO^

•cr

.rrr

r.rr

Kiinur wpbg waptalt fcart Znakapniwy Tcbl fr rrtfeai fawy Iti6 tyru^ doktimenuj

Typ adraail HazwJBtfl /BnM/'i>dnoatfa jjm. dla kpmonq orgafijjaj^nHt -wpfa Iggin

jUragdWamSjIT 2l 1 " IKciipaamiylioiom) Hi»W WajrufaJniro "\ \\iiakir^ " (mohoporskie Sj

FB52

Spis kart infbrmBcyjnych 3 Wa^ja c: oiu<u

Kifly A. CUB cm aii: 2(05.1111'1, Olrw cm rfo: 2055.18.1]. PpiEcli-.ii ;c wninkDW 0 Wjrlanis iesyiji, Typ idf «<i; Uni• '

. Globalna wyszukiwarka (a) oraz wynik wyszukiwania (b).

128

Uzytkownik ,,gosc", zapewniaj^cy spoleczenstwu dostep do INFOOS - centralnejbazy danych dokumentow OOS, ma mozliwosc korzystania z globalnej wyszukiwarki,pozwalajaj;ej wyselekcjonowac w bazie danych dokumenty OOS oraz tworzyc spisy kartinformacyjnych (Rys. 4). Selekcja rekordow z bazy nastepuje przez wybor odpowiednichpol, pozwalaja^cycb zaw^zic wyniki wyszukiwania do konkretnych forraularzy i ichrodzajow, okresu czasu, numeru wpisu w spisie kart bajdz znaku sprawy, typu adresujednostki administracyjnej lub podmiotu zaangazowanego w danq. spraw?, miasta - poprzezwpisanie nazwy bajiz kodu pocztowego, nazwy wojewodztwa, identyfikatora (login)uzytkownika, ktory wprowadzil/zmodyfikowal dany wpis, czy wr^cz fragmentu tekstu.

Wyniki wyszukiwania sa przedstawione w formie listy, zawieraja^cej odnosniki doinformacji szczegolowych na temat poszczegolnych wpisow. Lista moze bye sortowana wgnumeru wpisu, znaku sprawy ba_dz daty utworzenia. Po przejsciu do widokuszczegolowego, zostaje wyswietlony pierwszy formularz (najcz^sciej A) oraz mozliwy jestdost?p do pozostafych formularzy powiazanych z dana^ sprawy.

Prototyp INFOOS zawieral rowniez kilka dodatkowych elementow takich jak:modut pomocy, archiwum dokumentow dotyczapycb OOS czy INFOOS-Cafe (,,chaf dlazalogowanych uzytkownikow), kontynuacji ktorych zaniechano w kolejnychaktualizacjach. Nie jest wykluczone, ze cz^sc z tych komponentow pojawi si^w rozbudowanej formie w nast^pnych wersjach systemu, co uzaleznione jest wyla^cznie odMinisterstwa Srodowiska.

3. INFOOS - uwagi koncowe.

INFOOS ver. 2 spelnia funkcje centralnej i ogolnodostepnej bazy danychdokumentow OOS w rozumieniu art. 19 ustawy z dm'a 27 kwietnia 2001 r. - Prawoochicny srodowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z pozniejszymi zmianami) oraz konwencjiz Aarhus. Doslepna obecnie wersja systemu jest wykorzystywana przez 148 uzytkownikowtestowych, odpowiedziahiych za prowadzenie post^powan w sprawie OOS, tj. z urzedowwojewodzkich, marszalkowskich oraz powiatowych. Do konca sierpnia 2005 uzytkownicywprowadzili do systemu ponad 14100 formularzy dotycza_cych ok. 6,5 tys. spraw.

Ministerstwo Srodowiska, podejmujaj: decyzj? o wdrozeniu systemu INFOOSumozliwilo podmiotom administracji publicznej zaangazowanym w OOS, dost^p docentralnego systemu bez ponoszenia zadnych kosztow z ich strony. Dzi^ki swojejuniwersalnosci INFOOS jest rowniez narz?dziem zapewniaja^cym dost^p spoleczenstwu doinformacji na temat procesu OOS, spemiaja^c tym samym nakladane na nasz kraj wymogiprawa UE.

Aktuahiie priorytetem dziaian jest rozszerzenie funkcjonahiosci systemu INFOOSna wszystkie podmioty zaangazowane w prowadzenie post^powan OOS. B^dzie tozwiq.zane z jego rozbudowa^o nowe elementy, zwlaszcza w dziedzinie zarza^dzania licznymikontami uzytkownikow (w jednym urz^dzie moze pracowac wiele osob wprowadzaja^cychdane do systemu), funkcjonalnosci moduhi statystycznego oraz zmieniaja^cych si?uwarunkowan legislacyjnych. Rozwoj INFOOS powinien rowniez obja^c stworzenierozbudowanego portalu, integruja^cego wszystkie informacje na temat funkcjonowaniaprocedur OOS.

129

4. Literatura

[1] Abratowski A., Swiader A., Wanczyk R. 2004: INFOOS ver. 2 - Podrecznikuzytkownika systemu. ProGea Consulting.

[2] Rozporzajdzenie 2003: Dz. U. Nr 110, poz. 1058. Rozporzajdzenie Ministra Srodowiskaz dnia 17.06.2003 w sprawie okreslenia wzoru publicznie dostepnego wykazu danycho dokumentach zawieraja^cych informacje o srodowisku i jego ochronie.

[3] UE 2000: Twinning Project Strengthen Environmental Impact AssessmentPL/2000/IB/EN/01, PHARE-Program 2000: Twinning project between the Ministry of theEnvironment of the Republic of Poland and the Federal Ministry for the Environment.Nature Conservation and Nuclear Safety of the Federal Republic of Germany.

[4] Weidenbach M., We_zyk P. 2003: INFOOS: The Polish Environmental Information andCommunication System - technological and Organisational Apsects of the Implementationof a System to Support Poland in the Environmental Impact Assessment Process Umwelt-Informatik aktuell. Part 2: Applications, Workshops, Posters. In: The Information Societyand Enlargment of the European Union. 17 th International Conference Informatics forEnvironmental Protection. Cottbus 2003. str. 890-892.

[5] Weihs E. 1998: On the classification of environmental data in the BavarianEnvironmental Information System using an object-oriented approach. Studies inClassification, Data Analysis, and Knowledge Organization: Data Science, Classification,and Related Methods, Tokyo, str. 728 - 735.

[6] Weihs E. 1999: Objektorientienmg bei der Speicherung undRecherche von XML-Datenin vernetzten Systemen in: Management von Umweltinformationen in vernetztenUmgebungen, Umweltinformatik aktuell, Vol. 21, str. 58 - 69.

[7] Weihs E. 2000: Anwendung des XML Thesaurus im Umweltobjektkatalog, Beitrag zurJahrestagung der Gesellschaft fur Klassifikation, Passau 2000.

[8] Weihs E., Kawicki A., W^zyk P. 2003: Compliance with the Reporting Requirementswith regard to Environmental Impact Assessment (E1A) in Poland within the scope of theEUDirective. Umwelt-Informatik aktuell. Part 2: Applications, Workshops, Posters. In: TheInformation Society and Enlargement of the European Union. 17 th InternationalConference Informatics for Environmental Protection. Cottbus 2003. str. 558-566.

[9] Weihs E., Wezyk P. 2003: Web services: INFOOS for supporting the publicadministration with regard to Environmental Impact Assessment (EIA) in Poland within thescope of the EU Directive and Aarhus Convention. In: Instrument}1 Zarzajizania Ochrona^Srodowiska. Problemalyka ocen srodowiskowych w przededniu wstajjienia Polski do UniiEuropejskiej, str. 147-157.

130

Kontakt:Andrzej Abratowski: ProGea Consulting, ul. Pachonskiego 9, 31-223 Krakow,andrzej.abratowski@proega.pl

Andrzej Swia^der: ProGea Consulting, ul. Pachonskiego 9, 31-223 Krakow,andrzej.swiader@progea.pl

Piotr Wezyk: Laboratorium CIS i Teledetekcji, Wydzial Lesny, Akademia Rolniczaim. Hugona KoilaJ:aja, AL 29 Listopada 46, 31-425 Krakow,rlwezyk@cyf-kr.edu.rjl

Erich Weichs: Bayerisches Staatsministerium fur Landesentwicklung und Umweltfragen,D-81929 Munich,erich.weihs@stmlu.bavern.de

131