1 . Barbara Bartusik – Polskie tańce narodowe. Realizacja w oparciu ...

Materiał udostępniony nieodpłatnie przez Centrum Edukacji Nauczycieli Szkół Artystycznych

© Centrum Edukacji Nauczycieli Szkół Artystycznych

© Centrum Edukacji Artystycznej

1

Barbara Bartusik

W roku 2002 otrzymała tytuł magistra sztuki w Akademii Muzycznej

im. Karola Szymanowskiego w Katowicach na Wydziale Kompozycji,

Interpretacji, Edukacji i Jazzu. 0d 2003 pracuje jako nauczyciel teorii

muzyki w Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I i II stopnia im.

Fryderyka Chopina w Bytomiu. Współpracuje również z Państwową

Szkołą Muzyczną I i II stopnia im. Stanisława Moniuszki w Zabrzu.

W latach 2008–2010 sprawowała opiekę artystyczną nad młodzieżową scholą parafii Matki Bożej

Różańcowej w Sosnowcu. Schola zajęła II miejsce (I i III miejsca nie przyznano) w Ogólnopolskim

Festiwalu Kolęd i Pastorałek w Będzinie (skład jury: m.in. prof. Mirosława Knapik). Rok później,

w styczniu 2009 roku, schola po roku pracy zdobyła nagrodę Grand Prix w VI Diecezjalnym

Festiwalu Kolęd i Pastorałek „Złota Kantyczka 2009” w Jaworznie i I miejsce w OFKiP

w Będzinie. Nagrała również swoją pierwszą płytę z kolędami.

W roku 2012 rozpoczęła pilotaż reformy przedmiotu kształcenie słuchu i audycje muzyczne

w klasach czwartych szkół muzycznych I stopnia. W roku 2013 wygłosiła wykład autorski na

warsztatach dla nauczycieli szkół pilotażowych w Warszawie na temat Polskie tańce narodowe.

Realizacja w oparciu o piosenki i przykłady z literatury muzycznej (prezentacja metod autorskich

uzupełniona przykładowymi kartami pracy z omawianego zakresu). W tym samym roku otrzymała

nagrodę Dyrektora Szkoły. Z uwagi na to, że jej plany zawodowe związane są z pracą w szkole,

stale pogłębia swoją wiedzę i doskonali swoje umiejętności metodyczno-dydaktyczne, m.in.

poprzez uczestnictwo w kursach organizowanych przez CEA i CENSA. Jej celem jest napisanie

podręcznika – materiałów pomocniczych do kształcenia słuchu w klasach IV–VI szkoły muzycznej

I stopnia.




2

Barbara Bartusik

OSM I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Bytomiu

Polskie tańce narodowe.

Realizacja w oparciu o piosenki i przykłady

z literatury muzycznej

POLONEZ

Cele lekcji nr 1

Uczeń zna:

cechy charakterystyczne dla tańca (metrum, rytm, charakter),

potrafi zapisać schemat rytmiczny ze słuchu,

rozpoznaje instrumenty w przykładach muzycznych,

zna najważniejsze informacje o Wojciechu Kilarze.

1. Prezentacja fragmentu filmu Pan Tadeusz – polonez.

Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=Vq-VmzcJa3Y

Po prezentacji uczeń przy pomocy nauczyciela zakolorowuje cechy charakterystyczne dla

poloneza, a następnie wykonuje ćwiczenia numer 1 i 2.

*NACOBEZU = na co będę zwracać uwagę

garnitur

uroczysty

2

4

strój

szlachecki

3

4

jeansy

tempo

umiarkowane

tempo

szybkie

akcent na „raz” dostojny melancholijny

skoczny

NACOBEZU*:

umiejętność odnalezienia

przez ucznia określeń

pasujących do

prezentowanego

przykładu muzycznego




3

Ćwiczenie nr 1. Wskazanie kolejności instrumentów wykonujących główny temat.

.......... …...…. …....... ….......

Ćwiczenie nr 2. Zapis przez ucznia charakterystycznego rytmu poloneza.

Legenda:

2. Charakterystyka tańca:

a) wyklaskanie rytmu poloneza („kod rytmiczny”),

b) wykonanie w miejscu kroku polonezowego,

c) pogadanka na temat omawianego tańca:

nazwa: - chodzony, chmielowy

ciekawostki: - nazwa związana z krajem pochodzenia

- taniec tańczony w parach

- wybitni twórcy polonezów: Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko,

Henryk Wieniawski, Michał Kleofas Ogiński

- polonez Wojciecha Kilara tańczony jest na studniówkach

informacje o kompozytorze:

- polski współczesny kompozytor, pianista, twórca muzyki poważnej

i filmowej

- najważniejsze utwory: Krzesany na orkiestrę, Kościelec 1909 na

orkiestrę, Orawa na orkiestrę smyczkową, 5 symfonii

- muzyka do filmów: Pan Tadeusz, Dracula, Pianista i in.

Zadanie domowe: uczniowie wycinają określenia charakterystyczne dla poloneza wykorzystane na

trąbka obój cymbały flet




4

początku lekcji (punkt 1) i wklejają je do ramki.

Charakter Takt Tempo Strój

3. Zaśpiewanie gamy a-moll w odmianie harmonicznej z równoczesnym wyklaskaniem rytmu

polonezowego.

4. Ćwiczenia aktywizujące:

I grupa klaszcze podstawowy rytm poloneza

II grupa naśladuje sposób gry na wybranym instrumencie (cymbały, obój, flet, trąbka)

III grupa przechodzi po klasie krokiem polonezowym

Cele lekcji nr 2

Uczeń:

rozpoznaje w przykładzie nutowym tonację i trójdźwięk durowy,

potrafi zbudować trójdźwięk durowy od podanego dźwięku,

pamięta piosenkę i potrafi zapisać z pamięci jej fragment.

1. Kształcenie pamięci muzycznej w oparciu o piosenkę Polonez.

dostojny 3

4

tempo

umiarkowane uroczysty strój

szlachecki




5

Ćwiczenie nr 1. Analiza piosenki (karta pracy):

określenie tonacji,

utrwalenie tonacji F-dur,

zakreślenie trójdźwięku durowego (t. 1–4).

Ćwiczenie nr 2. Nauka piosenki (przeczytanie tekstu, rytmizacja tekstu, utrwalanie melodii

krótkimi fragmentami).

Ćwiczenie nr 3. Uzupełnienie fragmentu melodii z pamięci (piosenka Polonez).

Zadanie domowe: wysłuchanie nagrania Poloneza A-dur op. 40 nr 1 Fryderyka Chopina oraz

Poloneza a-moll „Pożegnanie ojczyzny” Michała Kleofasa Ogińskiego.

KRAKOWIAK – CZĘŚĆ I

NACOBEZU

Umiejętność:

zapisu „kodem rytmicznym” krótkich schematów (wykonywanych przez nauczyciela lub

prezentowanych z nagrania),

improwizacji rytmicznej z użyciem synkopy w ramach dłuższego przebiegu rytmicznego.

1. Wysłuchanie Hejnału Mariackiego

Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=WVQbxXvyG7A

Pogadanka na temat: nazwy utworu, instrumentu wykonującego melodię, miasta, w którym jest

wykonywana, tańca, z którym kojarzy się Kraków, trójdźwięku, który rozpoczyna utwór.

2. Prezentacja multimedialna: krakowiak w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”

Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=v5bwS62m_Sk

Pogadanka: charakterystyczne cechy, zabytki Krakowa, stroje.




6

Zakoloruj pojęcia dotyczące omawianego tańca.

charakter metrum tempo charakterystyczny

rytm

smutny szybkie

śpiący umiarkowane

bardzo

szybkie

poważny wolne

wesoły

Ćwiczenie nr 1. Zabawa w „echo rytmiczne” („kod rytmiczny”) – powtarzanie przez uczniów

krótkich schematów rytmicznych realizowanych przez nauczyciela.

Opis metody „kod szyfrowany” – każda z grup rytmicznych posiada swoją cyferkę i nazwę, co

pozwala uczniom na zakodowanie jej brzmienia oraz szybszy zapis przebiegu rytmicznego.

Cel metody – utrwalenie w pamięci brzmienia poszczególnych grup rytmicznych.

Wprowadzenie metody – nauczyciel:

wskazuje poszczególną grupę, a grupa wykonuje ją charakterystycznymi nazwami (ćwierć,

po dwie, szesnasteczki, synkopa),

prezentuje krótkie, dwutaktowe przebiegi rytmiczne, a uczeń powtarza usłyszany rytm

klaszcząc, a następnie mówiąc nazwy kolejnych grup.

Przykład 1

Przykład 2




7

Efekt: uczeń samodzielnie zapisuje schemat rytmiczny kodem:

3. Dyktando rytmiczne – zapis przez ucznia dwutaktowego rytmu krakowiaka.

4. Improwizacje rytmiczne – wykonanie przez uczniów wymyślonych dwutaktowych rytmów.

1 3 S

2 4

5. Nauka piosenki ludowej Hej od Krakowa jadę

Hej od Krakowa jadę

W dalekie obce strony

Bo mi nie chcieli dać, Hosadyna,

Dziewczyny ulubionej.




8

KRAKOWIAK – CZĘŚĆ II

Cele lekcji

Uczeń potrafi:

wymienić cechy charakterystyczne dla omawianego tańca,

wykonać i zapisać schemat rytmiczny z użyciem synkopy,

zaśpiewać i określić interwały rozpoczynające i kończące wybrany fragment poznanej

melodii ludowej,

dokonać analizy krótkich fraz muzycznych.

1. Przypomnienie piosenki Hej od Krakowa jadę.

Uczeń określa pierwszy i ostatni interwał pierwszej frazy:

pierwszy interwał – ….... , ostatni interwał – …....

2. Wysłuchanie stylizacji melodii ludowej w opracowaniu Witolda Lutosławskiego.




9

Ćwiczenie nr 1. Wyklaskanie, a następnie zapis „kodem szyfrowanym” 3-taktowego schematu

rytmicznego pierwszej frazy.

Ćwiczenie nr 2. Analiza rytmiczna – zakreślenie krzyżykiem taktów, w których powtarza się

zapisany 3-taktowy schemat.

Ćwiczenie nr 3. Dyktando melodyczne i rytmiczne:

zapis melodii pierwszej frazy w oparciu o schemat interwałowy,

wspólne zaśpiewanie i wyklaskanie trzeciej frazy, a następnie jej zapis.

Ćwiczenie nr 4. Analiza utworu pod kątem elementów muzyki.

AGOGIKA DYNAMIKA ARTYKULACJA

Zadanie domowe: Witold Lutosławski – sylwetka kompozytora, prezentacja utworów

kompozytora.




10

KUJAWIAK

1. Prezentacja multimedialna: kujawiak w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca Uniwersytetu

Jagiellońskiego „Słowianki”

Źródło: www.youtube.com/watch?v=jsexBBek7wU

Próba samodzielnego opisu cech tańca.

charakter metrum tempo tonacja nazwy

ciekawostki

2. Zaśpiewanie piosenki ludowej z Kujaw Czerwone jabłuszko.

Czerwone jabłuszko, przekrojone na krzyż

Czemu ty, dziewczyno, krzywo na mnie patrzysz?

Ćwiczenie nr 1. Analiza melodii pod kątem tonacji (utrwalenie tonacji d-moll w odmianie

harmonicznej); określenie trójdźwięku i interwałów:

a) zapis symbolem trójdźwięku rozpoczynającego piosenkę: ………….

b) określenie interwału występującego na końcu pierwszej frazy: ………….

3. Trójdźwięk molowy: charakter, budowa, ćwiczenia pamięciowe.

o 3> + 3

tańczony w parach

łączony z oberkiem pochodzi z Kujaw

spokojne obroty




11

4. Nauka piosenki ludowej Kujawiaczek z Kujawianką.

Kujawiaczek z Kujawianką spotkali się pod jabłonką.

Kujawianka płacze, Kujawiaczek gra,

Czemuś Ty, dziewczyno, na mnie taka zła? x2

5. Przykłady z literatury muzycznej – Kujawiak a-moll Henryka Wieniawskiego.

Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=0J-mrLUaEzE [Henryk Wieniawski. Pieces for Violin

Solo, Two Violins and Violin with Piano, Towarzystwo Muzyczne im. H. Wieniawskiego, 2001;

Bartłomiej Nizioł – skrzypce; Andrzej Tatarski – fortepian]

Ciekawostki: zapis graficzny pizzicato lewą ręką i flażoletów

flażolet pizzicato lewą ręką




12

MAZUR

1. Prezentacja przykładu muzycznego – Mazurek F-dur op. 68 nr 3 Fryderyka Chopina.

pogadanka o kompozytorze

krótka informacja o formie mazurka (taniec stylizowany, budowa)

charakterystyka tańca

utrwalenie tonacji F-dur




13

Ćwiczenie nr 1. Wspólne wyklaskanie dwutaktowego rytmu mazura („kod rytmiczny”).

Legenda:

Ćwiczenie nr 2. Analiza porównawcza taktów 1–4 i 5–8 (korekta błędów).

Ćwiczenie nr 3. Analiza meliczna pierwszej frazy – charakterystyka (interwał, gama).

Zadanie domowe: zapis 4-taktowej melodii.

2. Prezentacja multimedialna – Mazur z opery Halka Stanisława Moniuszki

Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=8XhgXjC70kE

zaznaczenie akcentu

charakterystycznego

Zadanie domowe: notatka o Stanisławie Moniuszce i o operze Halka; na ocenę wyższą: informacja

o operze jako dziele muzycznym bądź wypisanie tytułów kilku oper napisanych przez Stanisława

Moniuszkę.




14

MAZUREK DĄBROWSKIEGO

1. Odnalezienie i podkreślenie określeń pasujących do Mazurka Dąbrowskiego.

hymn Unii Europejskiej 2

3 oberek 4

4 kujawiak synkopa

mazur hymn polski




15

Materiały źródłowe do Mazurka Dąbrowskiego:

1. Fragment wykorzystany w filmie:

Pan Tadeusz: http://www.youtube.com/watch?v=rVrzw_29YFA

Zakazane piosenki: http://www.youtube.com/watch?v=Zd8X8GovqxQ

2. Wykonanie Mazurka Dąbrowskiego podczas ważnych wydarzeń sportowych:

zawody narciarskie: http://www.youtube.com/watch?v=VcUCkjc32Lo

Euro 2012: http://www.youtube.com/watch?v=6-z6YBb8vGQ

Utwory wykorzystane na lekcji:

1. Polonez z filmu Pan Tadeusz [http://www.youtube.com/watch?v=Vq-VmzcJa3Y]

2. Hejnał Mariacki [http://www.youtube.com/watch?v=WVQbxXvyG7A]

3. Krakowiak w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”

[http://www.youtube.com/watch?v=v5bwS62m_Sk]

4. Kujawiak w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca Uniwersytetu Jagiellońskiego „Słowianki”

[www.youtube.com/watch?v=jsexBBek7wU]

5. Henryk Wieniawski – Kujawiak a-moll [http://www.youtube.com/watch?v=0J-mrLUaEzE]

6. Fryderyk Chopin – Mazurek F-dur op. 68 nr 3 (wersja oryginalna i ar. Me Myself And I)

7. Stanisław Moniuszko – Mazur z opery Halka [http://www.youtube.com/watch?v=8XhgXjC70kE]

* * *

PODZIĘKOWANIA

Pragnę podziękować dyrektor mgr Jolancie Sznajder, kierownikowi sekcji teorii muzyki mgr

Agnieszce Tyńskiej-Kowalskiej oraz nauczycielom sekcji teorii muzyki Ogólnokształcącej Szkoły

Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Bytomiu: mgr Halinie Unger, mgr Wiesławie

Sczendzinie i mgr Dariuszowi Nurzyńskiemu za wsparcie, poświęcony czas, motywację oraz cenne

wskazówki merytoryczne na etapie przygotowywania niniejszej pracy. Dzięki ich pomocy mogłam

z szerszej perspektywy spojrzeć na opisywane przeze mnie zagadnienie.

1 . Barbara Bartusik – Polskie tańce narodowe. Realizacja w oparciu ...

Documents

Transcript of 1 . Barbara Bartusik – Polskie tańce narodowe. Realizacja w oparciu ...